ขั้นตอน ของวิธีการประวัติศาสตร์

การศกึ ษาประวตั ิศาสตร์ ขั้นตอนของวธิ กี ารทางประวตั ศิ าสตร์ คือ ขน้ั ตอนหรอื วธิ กี ารทเ่ี ราใชเ้ พอื่ ศกึ ษาคน้ ควา้ และเรียบเรยี งเหตกุ ารณท์ างประวัติศาสตรจ์ ากหลักฐานตา่ งๆ วธิ ีการทางประวตั ศิ าสตรช์ ว่ ยให้เราไดข้ อ้ มลู หรอื เรอื่ งราวทางประวตั ิศาสตรท์ ่มี คี วาม ถกู ตอ้ ง เที่ยงตรง สมบรู ณ์ และมีความน่าเชื่อถอื สามารถนาวิธีการทางประวตั ศิ าสตรม์ า ใชศ้ ึกษาค้นควา้ ความเป็นมาของชาติและทอ้ งถิ่นได้ โดยมีวธิ ีการค้นคว้า ๕ ข้ันตอน ขน้ั ตอนที่ 1 การกาหนดประเดน็ ศกึ ษา ขนั้ ตอนท่ี ๒ การรวบรวมหลกั ฐาน ข้ันตอนที่ ๓ การประเมนิ คณุ คา่ ของหลกั ฐาน ขน้ั ตอนที่ ๔ การวเิ คราะห์ สังเคราะห์ และจัดหมวดหมขู่ อ้ มลู ข้นั ตอนที่ ๕ การเรียบเรยี งและนาเสนอ

ข้นั ตอนท่ี ๔ การวเิ คราะห์ สงั เคราะห์ และจดั หมวดหมขู่ อ้ มลู เมื่อทราบว่าหลักฐานนั้นเปน็ ของแท้ ใหข้ อ้ มลู ทีเ่ ปน็ ขอ้ เท็จจริงหรือความ จริงในประวัติศาสตร์ ผู้ศึกษาประวัติศาสตร์ก็จะต้องศึกษาข้อมูลหรือ ขอ้ สนเทศในหลกั ฐานนน้ั วา่ ให้ ข้อมูลทางประวัตศิ าสตรอ์ ะไรบ้าง ข้อมูลนั้น มีความสมบูรณ์เพียงใด หรือข้อมูลนั้นมีจุดมุ่งหมายเบื้องต้นอย่างไร มีจุดมุ่งหมายแอบแฝงหรือไม่ ข้อมูลมีความยุติธรรมหรือไม่ จากนั้นจึงนา ขอ้ มูลทง้ั หลายมาจดั หมวดหมู่ เช่น ความเปน็ มาของเหตกุ ารณ์ สาเหตทุ ที่ าให้ เกดิ เหตุการณ์ความเป็นไปของเหตุการณ์ ผลของเหตุการณ์ เปน็ ตน้

จดุ มงุ่ หมายของการวเิ คราะหแ์ ละสงั เคราะห์ เหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตร์ ๑) แยกแยะข้อมูล ท้ังท่ีเป็นข้อเท็จจริง ความเห็น หรือคาอธิบายเรื่องราว เหตุการณ์ทางประวตั ศิ าสตรว์ า่ มีอยา่ งไรบา้ ง ๒) รวบรวมข้อมูล ทั้งที่เป็นข้อเท็จจริง ความเห็น หรือคาอธิบายเร่ืองราว เหตุการณ์ ทางประวตั ศิ าสตร์ใหเ้ ป็นหมวดหมู่ ข้อมูลจากเอกสารที่เป็นหลักฐาน ชนั้ ต้นน้ัน เรื่องราวจะไม่ปะติดปะต่อกัน ผู้ใช้ข้อมูลจากหลักฐานดังกล่าวจะต้อง จัดหมวดหมอู่ อกเป็นสาเหตุ ของเหตุการณ์ และผลของเหตุการณ์ ๓) หาความหมายของขอ้ มูล โดยเฉพาะข้อมูลจากเอกสารทเี่ ป็นหลักฐานชั้นต้น เช่น การเสด็จประพาสยุโรป โดยท่ัวไป คาว่าเสด็จประพาส มักแปลว่า ไปเที่ยว แต่เมื่อศึกษาข้อมูลโดยเฉพาะจะพบว่าเสด็จไปเพ่ือปฏิบัติ พระราชกรณียกิจใน การรักษาเอกราชของชาติ โดยแสวงหาพันธมิตรและเจรจากับผู้นาประเทศท่ี คุกคามไทยเป็นสาคัญดังน้ัน เมื่อนักเรียนศึกษาข้อมูลทางประวัติศาสตร์ จึง จาเป็นต้องหาความหมาย ๔) สรุปความเข้าใจของตนเอง ว่าตนเองมี ความเห็น หรือมีความเช่ืออย่างไรเพราะเหตุใด กับข้อมูลท้ังหลายท่ีได้วิเคราะห์ สังเคราะห์ และจดั หมวดหมู่แลว้

ขอ้ จากดั ของเรอ่ื งราว เหตกุ ารณ์ทางประวตั ศิ าสตร์ ๑. เหตกุ ารณท์ มี่ ีหลกั ฐานเกยี่ วขอ้ งนอ้ ย • มีเหตุการณบ์ างเหตุการณ์ในประวตั ศิ าสตรท์ มี่ ีหลกั ฐานน้อย ซึง่ อาจเปน็ เพราะเหตุผล ดังต่อไปนี้ เหตกุ ารณ์ลว่ งเลยมานานมาก หลักฐานถกู ทาลายดว้ ยสาเหตุตา่ งๆ เชน่ การสงคราม ไฟไหม้ เป็นตน้ การไมน่ ิยมจดบันทกึ ดว้ ยสาเหตุตา่ งๆ เชน่ วสั ดุทจ่ี ะจดบนั ทกึ หายาก ๒. เหตกุ ารณ์ทีม่ ีหลกั ฐานเกย่ี วขอ้ งมาก • ข้อดี คือ ทาให้มีความคิดท่ีแตกต่างหลากหลายและสะท้อนแง่มุม ของบุคคลต่างๆที่มีต่อเหตุการณ์นั้น แต่การมีหลักฐานทาง ประวัติศาสตร์มากก็ทาให้ต้องใช้เวลาศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลอย่าง รอบคอบและระมดั ระวงั รวม ทงั้ ต้องวเิ คราะห์ ๓. เหตกุ ารณท์ ี่มผี เู้ กยี่ วขอ้ งหลายฝา่ ย • เหตุการณ์ที่มีผู้เกี่ยวข้องหลายฝ่าย แต่ละฝ่ายจะมีความเห็นหรือมี ผลประโยชน์เก่ียวข้องกับเร่ืองราว เหตุการณ์น้ันแตกต่างกัน ซ่ึงเรา สามารถพบเห็นได้ในชีวิตประจาวัน ดังน้ัน จึงต้องวิเคราะห์ให้ดีว่า เรือ่ งราว เหตุการณ์ ทเี่ กดิ ขึ้นหรอื ที่น่าจะเป็นคอื อย่างไร

ข้อจากดั ของเรอ่ื งราว เหตกุ ารณ์ทางประวตั ศิ าสตร์ ๔. เหตุการณน์ นั้ ๆ มีความหมายตอ่ ปัจจบุ นั อยา่ งไร • เร่ืองราว เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ทั้งหลายย่อมมีผลกระทบ ผลเช่ือมโยงถึงปัจจุบัน ดังน้ัน ควรจะวิเคราะห์ว่าเร่ืองราวเหตุการณ์ ทงั้ หลายมคี วามหมาย มขี ้อคดิ และเปน็ บทเรยี นแกป่ ัจจบุ ันอยา่ งไรบ้าง

ขอ้ จากดั ของเรอื่ งราว เหตกุ ารณ์ทางประวตั ศิ าสตร์ ๑ ทาใหน้ กั เรยี นมคี วามคดิ รอบคอบ ๒ ทาใหน้ กั เรยี นมีความสามารถในการ แยกแยะเรอ่ื งราวไดด้ ี ๓ ทาใหน้ กั เรยี นมคี วามสามารถ ในการรวมขอ้ มลู และจดั หมวดหมู่ขอ้ มลู ๔ ทาใหน้ กั เรยี นมี ความคดิ สรา้ งสรรค์ เปน็ ของตนเอง

กรณตี วั อยา่ งในการศกึ ษาเรอื่ งราว เหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตรโ์ ดย ใชว้ ิธกี ารทางประวตั ศิ าสตร์ เรอ่ื งราวเกย่ี วกบั ตนเอง เร่ืองราวเกย่ี วกบั ครอบครวั ควรเร่มิ ตน้ ว่าอยากจะศกึ ษาเรอ่ื งใดกอ่ น การรวบรวมหลักฐานบันทึกของ จากนั้นจึงรวบรวมหลักฐานต่างๆ เช่น บคุ คลในครอบครวั เช่น จากคาบอก บันทึกของคุณพ่อคุณแม่ ภาพถ่าย เ ล่ า ค า สั ม ภ า ษ ณ์ ภ า พ ถ่ า ย ในช่วงเหตุการณ์ต่างๆ แล้วนามา ภาพวดี ิทัศน์ เปน็ ต้น วิ เ ค ร า ะ ห์ จั ด ป ร ะ เ ด็ น ใ น แ ต่ ล ะ เร่ือง สุดท้ายคือ กาเขียนประวัติศาสตร์ ของนกั เรยี น ท่ผี า่ นมา เรอ่ื งราวเกยี่ วกบั ท้องถนิ่ เร่ิมค้นคว้าเร่ืองราวของท้องถิ่นจาก หลักฐานต่างๆ เช่น เอกสารทาง ราชการ หนังสือพิมพ์ ภาพถ่ายเก่าๆ สัมภาษณ์บุคคล แล้วนามาวิเคราะห์ เรยี บเรียงเร่อื งราวของทอ้ งถน่ิ เพ่ือเปน็ แหล่งขอ้ มูลต่อไป

กรณตี วั อยา่ งในการศกึ ษาเรอ่ื งราว เหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตรโ์ ดย ใช้วธิ กี ารทางประวตั ศิ าสตร์ เรอ่ื งราวเกยี่ วกบั เหตกุ ารณส์ าคญั สมยั รตั นโกสนิ ทร์ เลือกหวั ขอ้ ทจี่ ะศกึ ษาไดแ้ ลว้ กเ็ รม่ิ ตน้ รวบรวมหลกั ฐาน ไดแ้ ก่ หลักฐานชน้ั ตน้ หลักฐานชนั้ รอง แหล่งรวบรวมท่ีสาคัญ คือ หอสมุด มหี นงั สือประวตั ิศาสตรท์ ี่เขียนขึ้นโดย แ ห่ ง ช า ติ ภ า พ ถ่ า ย เ ก่ า ๆ ร ว ม ท้ั ง อาศัยหลักฐานช้ันต้นอีกเป็นจานวน โบราณสถาน เช่น วัด พระราชวัง และ มาก สามารถเลือกใช้ให้เหมาะสมกับ โบราณวัตถุในพิพิธภัณฑสถานประจา เรือ่ งทสี่ นใจ หรอื เรอ่ื งทตี่ อ้ งการศกึ ษา จังหวัดต่างๆ เปน็ ตน้ ค้นควา้ ได้

ข้นั ตอนวธิ กี ารทางประวัติศาสตร์ บทความเกยี่ วกบั ขน้ั ตอนของวธิ ีการประวตั ศิ าสตร์ วีดีโอเกยี่ วกบั ขน้ั ตอนของวธิ กี ารประวตั ศิ าสตร์