ภูมิปัญญาท้องถิ่นอำเภอปลายพระยา

ตราสญั ลกั ษณ์ ตราสขัญอลงกั ษณ์ สถาขนอศงกึ ษา สถานศกึ ษา ฐานขอ้ มลู ปราชญ์ชาวบา้ นและภูมิปัญญาท้องถน่ิ อาเภอปลายพระยา จังหวัดกระบี่ จดั เก็บข้อมลู โดย ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอปลายพระยา อาเภอปลายพระยา จังหวัดกระบี่ สงั กัดสานักงานสง่ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย จังหวดั กระบี่

คานา ปราชญ์ชาวบ้านคนส่วนใหญ่มักจะคิดถึงองค์ความรู้หรือภูมปิ ัญญาท่ีมาจากชาวบ้านเป็นความรู้ ที่ตกทอด มาจากบรรพบุรุษเกิดจากกระบวนการเรียนรู้ปรับตัวผ่านประสบการณ์ที่ส่ังสมพัฒนา และสืบทอดกันต่อๆมาเพื่อใช้ แก้ปัญหาท่ีเกิดขึ้นในการดารงชีวิตได้อย่างมีความสุขหลักการแนวคิด และวิถีชีวิตของปราชญ์เป็นส่ิงท่ีคนในยุคสมัย ปัจจุบันน้ีควรได้เรียนรู้และนาไปเป็นแบบอย่าง ในการดารงชีวิตการนาภูมิปัญญาจากปราชญ์ชาวบ้านมาประยุกต์ใช้ใน การทางานซ่ึงสามารถ นาไปใช้ปฏิบัติใช้ในระดับบุคคลและชุมชนท้องถิ่นได้เป็นอย่างดีบรรพบุรุษของชาวไทย เป็นชน ชาติท่ีมีศิลปะวัฒนธรรมจารีตประเพณี ท่ีเก่าแก่สืบทอดกันมานานนับร้อยนับพันปีโดย บรรพบุรุษของชาวไทยได้นาเอา ความรู้ความสามารถด้านต่างๆ ถ่ายทอดให้คนรุ่นหน่ึงไป สู่คนอีกรุ่นหนึ่งโดยมีการปรับเปล่ียนไปตามยุคสมัย เพื่อนา ความรู้น้ันๆ มาใช้ปรับปรุงเปล่ียนแปลงในการดารงชีวิตอยู่ในสังคมชุมชนท้องถ่ิน ให้มีคุณภาพมากย่ิงข้ึนโดยความรู้ ความสามารถเหล่านี้จะเรียกว่า “ภูมิปัญญาท้องถิ่น”ยึดหลักการมีส่วนร่วมของสถานศึกษา บุคลากรทุกคนใน สถานศึกษา ภาคีเครอื ขา่ ย และผู้รับบริการ ปราชญช์ าวบ้าน หมายถงึ บคุ คลในสงั คมชุมชนท้องถนิ่ ซงึ่ เปน็ เจา้ ของภูมิ ปัญญาและนาภูมิปัญญามาใช้ประโยชน์ในการดารงชีวิตจนประสบผลสาเร็จจากการส่ังสมประสบการณ์และ สามารถถ่ายทอดองค์ความรู้เชอ่ื มโยงคุณค่าภมู ิปัญญาของอดีตกับปัจจุบันได้อย่างเหมาะสม สอดคล้องกับการดารง ชพี ในปจั จบุ นั ในการน้ี เพอ่ื เป็นการดาเนินงานให้สอดคล้องกับบริบทของชุมชนดังกล่าวข้างต้น กศน.อาเภอปลายพระยา จึง ได้ดาเนนิ การสารวจปราชญช์ าวบ้านและภมู ิปญั ญาท้องถ่ินแขนงตา่ งๆ เพื่อประโยชน์ในการศกึ ษาและสืบส้นข้อมลู ต่างๆ เพื่อให้มีการจัดทาฐานข้อมูลท่ีถูกต้องของสถานศึกษา ผบู้ รหิ ารสถานศึกษา ครู เจ้าหน้าที่ ผ้นู าชมุ ชน ผู้นาท้องถิน่ และ ผู้ท่ีเก่ียวข้อง เพื่อการพฒั นาท้องถ่นิ และสถานศึกษา เพอ่ื มุง่ สกู่ ารพัฒนาคุณภาพการศึกษาอย่างยั่งยนื ลงชอ่ื (นายชรินทร์ แกล้วทนงค)์ ตาแหนง่ ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอปลายพระยา วันท่ี 13 เดอื น สิงหาคม พ.ศ. 2564

1 ฐานขอ้ มูลภมู ปิ ัญญาท้องถ่นิ ภมู ปิ ญั ญาท้องถนิ่ ประเภทอาหาร ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ินเร่อื ง การทาขนมไทย,ขนมสวยงาม 1. ข้อมูลเจา้ ของภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ชือ่ –สกุล นายสุทธิพงศ์ ยศสุวรรณ์ วนั เดอื นปีเกิด 19 มนี าคม 2532 อายุ 32 ปี ท่อี ยู่ 101 หมทู่ ี่ 8 ต.ปลายพระยา อ.ปลายพระยา จ.กระบี่ เบอรโ์ ทรศพั ท์ 084 841 0057 ครู กศน.ประจาพนื้ ที่ นายธราดล ปากลาว 2. ข้อมลู การเดนิ ทางไปยังภูมิปัญญาท้องถนิ่ โดยสงั เขป (เรม่ิ ต้นจากทีว่ า่ การอาเภอ) จากท่ีว่าการอาเภอปลายพระยา เล้ียวขวาท่ีส่ีแยกไฟแดงไปทางอ่าวลึก ไปประมาณ 1 กิโลเมตร เล้ียวซ้ายไปทางบ้านปากน้า จะผ่านทุ่งนาบ้านปากน้า และโรงสีข้าวประราชทาน ข้ามสะพาน ประมาณ 100 เมตร เลี้ยวขวา ทางไปศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านโคกเจียก เล้ียวขวาผ่านหน้าศูนย์พัฒนาเด็ก เล็กบ้านโคกเจียก ไปประมาณ 1.5 กโิ ลเมตร ก็จะถงึ จดุ หมายเทยหนมไทย อยซู่ ้ายมือ 3. ข้อมลู /รายละเอยี ดภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน ขนมหวานของไทยอร่อยไม่แพ้ชาติใดในโลก ตามไปลิ้มรสชาติหวานมันสไตล์ขนมไทยโบราณ อร่อยๆ กนั แบรนด์ “เทยหนมไทย”ขนมไทย ถือเปน็ ขนมหวานที่ทานได้บ่อยไม่เคยเบื่อ ไม่เพียงแต่รสชาติท่ี เข้มข้นครบรสปรุงด้วยความพิถีพิถัน แต่ยังมีความหลากหลายให้เลือกทั้งแบบแห้งแบบน้า หรือแบบร้อน และเย็น จงึ ท้าให้ขนมไทยยงั คงเป็นที่นิยมตลอดมา ไม่เคยสญู หายไปตามกาลเวลา อาจจะมีบ้างบางเมนูทีห่ า ทานได้ยาก แตก่ ใ็ ช่ว่าจะหาทานไม่ได้เลย ภาพประกอบภมู ิปัญญาทอ้ งถน่ิ ฐานขอ้ มลู ปราชญช์ าวบา้ นและภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน อาเภอปลายพระยา จงั หวดั กระบี่

2 ฐานขอ้ มลู ภมู ปิ ัญญาท้องถิน่ ภมู ิปญั ญาท้องถิ่นประเภทประเพณแี ละพิธกี รรม ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ เร่อื ง ประเพณีและพิธีกรรมทางศาสนา 1 .ขอ้ มูลเจา้ ของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ ชอ่ื –สกุล นายสากล ชูปลอด วนั เดือนปีเกิด 1 เมษายน 2520 อายุ 44 ปี ทอี่ ยู่ 150 หมทู่ ี่ 12 ต.ปลายพระยา อ.ปลายพระยา จ.กระบ่ี เบอรโ์ ทรศัพท์ 080 712 7305 ครู กศน.ประจาพ้ืนที่ นายธราดล ปากลาว 2.ข้อมลู การเดินทางไปยงั ภูมปิ ัญญาทอ้ งถิน่ โดยสังเขป (เรม่ิ ตน้ จากทีว่ า่ การอาเภอ) จากที่ว่าการอาเภอปลายพระยา เลี้ยวขวาท่ีสี่แยกไฟแดงไปทางอ่าวลึก ไปประมาณ 6 กิโลเมตร เลี้ยวขวาทางเข้าศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านศรีพระยา (ข้างโรงเรียนบ้านศรีพระยาราฎร์บารุง) ไป ประมาณ 20 เมตร จดุ หมายจะอยู่ขวามือ เป็นร้านขายของชา 3. ข้อมูล/รายละเอยี ดภมู ปิ ญั ญาท้องถนิ่ ประเทศไทยมีวัฒนธรรมและประเพณตี า่ ง ๆ ท่ีปฏิบตั สิ ืบทอดกันมาแตโ่ บราณ เชน่ พิธีกรรมทางศาสนาพุทธ ซง่ึ เปน็ พิธกี รรมทเี่ ก่ยี วขอ้ งกับศาสนาพราหมณ์อยา่ งแยกแยะไม่ได้ ผู้น้า ในการประกอบพธิ ีกรรมตา่ ง ๆ ของทอ้ งถิ่นตามภาคตา่ ง ๆ ของประเทศ ส่วนใหญจ่ ะเปน็ ผู้ทชี่ มุ ชน ให้ความนบั ถือเมอ่ื มกี ารจดั พิธีดงั กล่าวข้นึ คนในชุมชนทมี่ ารว่ มพธิ จี ะเกดิ ความรกั ความสามัคคี มคี วามเออื้ เฟือ้ เผ่ือแผช่ ่วยเหลอื ซ่งึ กันและกัน เป็นการสรา้ งความเจรญิ รุ่งเรืองและสรา้ งความเป็นปกึ แผน่ แก่ชมุ นุมอยา่ งดยี ิง่ ภาพประกอบภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิน่ ฐานขอ้ มลู ปราชญช์ าวบา้ นและภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน อาเภอปลายพระยา จงั หวดั กระบี่

3 ฐานขอ้ มูลภมู ปิ ัญญาท้องถนิ่ ภมู ิปัญญาท้องถิ่นประเภทศิลปะพ้นื บ้าน/เพลงพื้นบา้ น ภูมิปัญญาท้องถ่นิ เรอ่ื ง การแสดงมโนราห์ 1.ขอ้ มลู เจา้ ของภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ชอื่ –สกุล นางอ้านวย เศรษฐการ วันเดอื นปีเกดิ - อายุ - ปี ทอ่ี ยู่ บา้ นเลขท่ี 319หมู่ 7 ต.ปลายพระยา อ.ปลายพระยา จ.กระบ่ี เบอรโ์ ทรศัพท์ 098 067 9907 ครู กศน.ประจาพื้นท่ี นายธราดล ปากลาว 2.ขอ้ มลู การเดินทางไปยงั ภูมปิ ัญญาทอ้ งถิ่น โดยสงั เขป (เรม่ิ ต้นจากท่วี ่าการอาเภอ) จากที่ว่าการอาเภอปลายพระยา ส่ีแยกไฟแดงเลี้ยวซ้ายไปทางพระแสง ประมาณ 4 กิโลเมตร กอ่ นถงึ โรงเรียนชมุ ชนวดั หาดถัว่ จุดหมายจะอยขู่ วามือ 3.ข้อมูล/รายละเอียดภูมปิ ัญญาท้องถิ่น เอกลักษณ์ของชาวใต้ที่น่าภาคภูมิใจอย่างหนึ่งนั้นคือ มโนราห์ หรือโนราห์ ทุกวันน้ีเราเชื่อว่า “โนรา” มีต้นก้าเนิดจริงอยู่ที่เมืองพัทลุง โดยมีเจ้าเมืองท่ีชื่อ “พระยาสายฟ้าฟาด” มีลูกสาว 1 คนนามว่า “ศรี มาลา” เธอเปน็ ที่โปรดปรานของบิดาเป็นอย่างมาก เพราะสามารถร่ายรา้ ได้อยา่ งงดงาม อยูม่ าวันหนึ่งเธอเกิดตั้งท้อง ขึ้นโดยไมม่ สี าเหตุ เชื่อกันว่าศรมี าลาทอ้ งกับเทวดา เจ้าเมอื งจึงโกรธใหญส่ ง่ั ให้เอาลูกของตวั เองไปลอยแพในทะเล วัน หน่ึงเธอก็ลอยไปท่ีเกาะแห่งหน่ึง ได้ให้ก้าเนิดบุตรชายท่ีอุ้มท้องมาอย่างปริศนา และตั้งชื่อให้ว่า “เทพสิงหล” เมื่อ เติบโตก็สามารถร้าได้งดงามดั่งผู้เป็นแม่ เรื่องไปถึงหูพระยาสายฟ้าฟาดเข้า จึงส่งคนมาเชิญไปแสดงท่ีเมือง ซึ่ง หลังจากท่ีเจ้าเมอื งร้คู วามจริงก็ไดย้ อมรบั มโนราหเ์ ขา้ มาอยู่ในราชสา้ นักตงั้ แต่น้ันเปน็ ตน้ มา ภาพประกอบภูมิปัญญาท้องถนิ่ ฐานขอ้ มลู ปราชญช์ าวบา้ นและภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน อาเภอปลายพระยา จงั หวดั กระบ่ี

4 ฐานขอ้ มลู ภูมิปัญญาท้องถนิ่ ภูมิปัญญาทอ้ งถิ่นประเภทประเพณีและพิธกี รรม ภูมิปัญญาท้องถนิ่ เรอ่ื งพิธกี รรมเก่ียวกบั การลงโรงครู 1.ขอ้ มูลเจา้ ของภูมปิ ญั ญาท้องถน่ิ ชอ่ื –สกลุ นายนพิ นธ์ นวนนุ่น วันเดอื นปเี กิด - อายุ - ปี ทอี่ ยู่ บา้ นเลขท่ี 176 หมู่ 6 ต.ปลายพระยา อ.ปลายพระยา จงั หวัดกระบ่ี เบอรโ์ ทรศพั ท์ 085 270 2890 ครู กศน.ประจาพืน้ ท่ี นายธราดล ปากลาว 2.ข้อมลู การเดินทางไปยงั ภมู ิปญั ญาท้องถิ่น โดยสังเขป (เร่ิมตน้ จากที่วา่ การอาเภอ) จากที่ว่าการอาเภอปลายพระยา สี่แยกไฟแดงเล้ียวซ้ายไปทางถนน ปลายพระยา-พระแสง ประมาณ 3.5 กิโลเมตร เลยโรงเรยี นอนบุ าลคณาพร ไปประมาณ 0.5 กิโลเมตร จุดหมายจะอยขู่ วามอื 3.ขอ้ มลู /รายละเอยี ดภูมปิ ัญญาทอ้ งถิน่ โนราโรงครู เป็นการแสดงโนราประกอบพิธีกรรมที่ปรากฏอยู่ในวถิ ีของคนภาคใต้มาต้ังแต่อดีตจนถึง ปัจจุบัน มีจุดมุ่งหมายส้าคัญในการแสดง ๓ ประการ คือ เพื่อเป็นการเคารพบูชาและแสดงความกตัญญูต่อวิญญาณ บรรพบรุ ุษ เพอ่ื แก้บนหรือแก้เหมฺรย และเพื่อทา้ พธิ ีครอบครโู นราและรกั ษาโรคตา่ ง ๆ ภาพประกอบภมู ิปัญญาทอ้ งถนิ่ ฐานขอ้ มูลปราชญช์ าวบา้ นและภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน อาเภอปลายพระยา จงั หวดั กระบ่ี

5 ฐานข้อมูลภมู ิปัญญาท้องถิน่ ภูมปิ ญั ญาท้องถนิ่ ประเภทการดารงชีวติ ตามสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ เรอ่ื ง การทาเกษตรตามศาสตรพ์ ระราชา โคกหนองนา โมเดล 1.ข้อมลู เจ้าของภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ ช่ือ –สกลุ นายสมชยั อนิ ทรแ์ กว้ วันเดือนปีเกิด - อายุ 63 ปี ทอี่ ยู่ 140 หมู่ 3 ต.เขาเขน อ.ปลายพระยา จ.กระบ่ี เบอร์โทรศพั ท์ 0819785545 ครู กศน.ประจาพืน้ ที่ นางณิชากร มานะกิจมงคล 2.ขอ้ มลู การเดนิ ทางไปยังภมู ิปัญญาท้องถ่ิน โดยสังเขป (เริ่มต้นจากท่วี า่ การอาเภอ) จากท่ีว่าการอาเภอปลายพระยา เข้าสู่ถนน ปลายพระยา -เขาต่อ วิ่งประมาณ 5 กิโลเมตร เลี้ยว ขวา ซอยข้างอนามัยบ้านตัวอย่าง เข้ามาประมาณ ๒๐๐ เมตร จุดหมายจะอยู่ ขวามือ ศูนย์เรียนรู้ โคก หนอง นา โมเดล 3.ขอ้ มลู /รายละเอยี ดภมู ปิ ญั ญาท้องถ่ิน การบริหารพ้ืนทเ่ี พอ่ื ให้เกดิ ประโยชน์สูงสุดทรี่ จู้ กั กันในชือ่ ว่า “ โคก หนอง นาโมเดล ” ซง่ึ เป็นการออกแบบพื้นท่ีตามศาสตรพ์ ระราชา ท่สี ามารถนา้ มาปรับใชไ้ ด้ทงั้ พื้นที่เลก็ หรือใหญ่ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัว รัชกาลท่ี 9 ทรงศึกษาข้อมูลและทรงพบว่า เกษตรกรไทยส่วนใหญ่ ครอบครองพื้นทีโ่ ดยเฉลี่ยครอบครัวละ 10 – 15 ไร่ จึงทรงแนะน้าใหจ้ ัดสรรโดยมีเป้าหมายวา่ ตอ้ ง ทา้ ให้เรามขี ้าวปลาอาหารพอกนิ ตลอดปี เพ่ือประหยดั คา่ ใชจ้ ่ายและมรี ายไดเ้ หลอื พอสา้ หรบั จบั จ่าย ใชส้ อยในเรอื่ งจ้าเป็น โดยใชอ้ ัตราส่วน 30 : 30 : 30 : 10 เปน็ เกณฑ์ปรบั ใช้ ภาพประกอบภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น ฐานขอ้ มูลปราชญช์ าวบา้ นและภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น อาเภอปลายพระยา จงั หวดั กระบ่ี

6 ฐานข้อมูลภูมิปัญญาท้องถ่ิน ภูมิปญั ญาท้องถิน่ ประเภทอาหาร ภูมปิ ญั ญาท้องถ่ินเรอื่ ง การทาขนม 1. ข้อมลู เจา้ ของภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ นางสาวพณิ นรี จินา ที่อยู่ 141/2 หมทู่ ี่ 1 ต.คลองยา อ.อ่าวลกึ จ.กระบ่ี เบอร์โทรศัพท์ 080 692 3444 2. ข้อมูลการเดนิ ทางไปยังภูมปิ ัญญาท้องถิ่น โดยสงั เขป (เรม่ิ ต้นจากที่ว่าการอาเภอ) จากท่ีว่าการอาเภอปลายพระยา เล้ียวขวาท่ีสี่แยกไฟแดงไปทางอ่าวลึก ไปประมาณ 1 กิโลเมตร เลี้ยวซ้ายไปทางบ้านปากน้า จะผ่านทุ่งนาบ้านปากน้า และโรงสีข้าวประราชทาน ข้ามถนนซาว เทนิ กระบี่- สรุ าษฎร์ธานี ตดั เข้า ถนน เขาแกว้ 10 กก.ถงึ โรงสกัดนา้ มนั อย่ตู รงกนั ข้ามกบั โรงงาน 3. ขอ้ มูล/รายละเอยี ดภูมิปญั ญาท้องถน่ิ ขนมหวานของไทยอร่อยไม่แพ้ชาติใดในโลก ตามไปล้ิมรสชาติหวานมันสไตล์ขนมไทยโบราณ อร่อยๆ กันแบรนด์ ครูดาวขนมต่างๆ ถือเป็นขนมหวานท่ีทานได้บ่อยไม่เคยเบื่อ ไม่เพียงแตร่ สชาติท่ีเข้มข้น ครบรสปรุงด้วยความพิถีพิถัน แต่ยังมีความหลากหลายให้เลือกท้ังแบบแห้งแบบน้า หรือแบบร้อนและเย็น จึงท้าให้ขนมไทยยังคงเป็นท่ีนิยมตลอดมา ไม่เคยสูญหายไปตามกาลเวลา อาจจะมีบ้างบางเมนูท่ีหาทานได้ ยาก แตก่ ็ใชว่ ่าจะหาทานไมไ่ ดเ้ ลย ภาพประกอบภมู ิปญั ญาทอ้ งถิน่ ฐานขอ้ มูลปราชญช์ าวบา้ นและภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน อาเภอปลายพระยา จงั หวดั กระบี่

7 คณะที่ปรึกษา คณะผู้จัดทา 1. คณะกรรมการสถานศึกษา 2. นางสาวสมพศิ ดวงแกว้ ศึกษานิเทศก์ ส้านักงาน กศน.จงั หวัดกระบ่ี บรรณาธกิ าร ผูอ้ า้ นวยการ กศน. อ้าเภอปลายพระยา นายชรนิ ทร์ แกลว้ ทนงค์ ครู ผ้ชู ว่ ย คณะทางาน ครูอาสาสมัครกศน. 1. นายกจิ จ์พิภชั เกตุแก้ว ครู กศน.ตา้ บลปลายพระย 2. นางสาวอลิญา สุทธิมาศ ครู กศน.ตา้ บลเขาเขน 3. นายธราดล ปากลาว ครู กศน.ตา้ บลครี วี ง 4. นางณิชากร มานะกจิ มงคล ครู กศน.ตา้ บลเขาตอ่ 5. นางสาวพิมพ์ศา สาแดง บรรณารักษ์อัตรจา้ ง 6. นางสาวศรสวรรค์ พูลเพิม่ คนงาน 7. นางสาววัลลษิ า แซ่ฮอ่ 8. นางสุรดา ดษิ ฐ์รกั ษ์ ผู้ออกแบบ/จดั พิมพ์ นายกจิ จพ์ ภิ ัช เกตุแก้ว ฐานขอ้ มูลปราชญช์ าวบา้ นและภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน อาเภอปลายพระยา จงั หวดั กระบ่ี