ใช้ กัญชา อย่างเข้าใจ รับ รู้ ปรับใช้ เพื่อสุขภาพที่ดี เเละปลอดภัย

1 คำนำ กัญชาเปนพืชสมุนไพรที่กำลังไดรับการกลาวถึงจากคนทั่วโลก ในขณะน้ี สำหรับประเทศไทย กัญชาเปนพืชทองถิ่น เปนภูมิปญญาดาน การแพทยแผนไทย มีการใชกัญชารักษาโรคมาเนิ่นนาน จนเปนสวนหน่ึง ของวัฒนธรรมการดูแลสขุ ภาพ ในโอกาสทป่ี ระเทศไทยไดป ลด“พืชกัญชา” รวมทั้ง “กัญชง” ออกจากรายการยาเสพติดใหโทษ โดยจะมีผลบังคับใช ตั้งแต วันท่ี 9 มิถุนายน 2565 เปนตนไป สถาบันกัญชาทางการแพทย ซึ่งมีภารกิจในการสงเสริมใหเกิดการนำกัญชามาใชประโยชน ทางการแพทยและสุขภาพอยางเหมาะสม จึงไดจัดทำคูมือเลมนี้ขึ้น เพ่อื เปน แนวทางสำหรบั ผูป วยในการใชกญั ชาเพื่อการดูแลสุขภาพเบื้องตน ดวยตนเองอยางปลอดภัยใน 4 อาการพื้นฐาน ไดแก นอนไมหลับ เบื่ออาหาร ปวด และอาการทางผิวหนัง โดยครอบคลุมตั้งแตการปลูก การแปรรปู สกดั ใชเบอื้ งตนและการติดตามผลการใช ในปจจุบันมีการศึกษาวิจัยกัญชา กัญชง อยางกวางขวาง พบสารสำคัญทางยาในกัญชาหลากหลายชนิด ทำใหความรู ความเขาใจ ที่มีตอกัญชาเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว ดังนั้น ผูปวยและญาติ รวมถึง ประชาชนควรตดิ ตามขาวสารจากแหลง ขอ มูลท่ีเชอ่ื ถือได และนำมาปรับใช อยา งเหมาะสมบนพืน้ ฐานของความปลอดภัย ทั้งนี้สถาบันกัญชาทางการแพทยจะปรับปรุงเนื้อหาของขอมลู เพื่อใหเปนประโยชนสูงสุดตอการดูแลสุขภาพตามองคความรูที่มีเพิ่มข้ึน ในอนาคต ผูปวยที่มีขอสงสัยหรือประสงคที่จะไดขอมูลเพิ่มเติมสามารถ ตดิ ตอ ไดท ่ี สถาบันกัญชาทางการแพทย สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสขุ สถาบันกญั ชาทางการแพทย สำนกั งานปลดั กระทรวงสาธารณสุข มถิ นุ ายน 2565

2 สารบัญ รับ ขอ มลู ขาวสารดา นกัญชาจากแหลงท่ีนา เช่ือถือ 3 รู ขอมูลกัญชา ท่ถี ูกตอง 4-6 ปรบั การใชก ัญชา ใหเ หมาะกบั ผปู วย 7 ใช กญั ชาเพ่อื สง เสริมสุขภาพ และ รักษาโรค 8-18 19 เทคนิคการเตรยี มยา 20 เอกสารอา งอิง

3 รับ ขอมูลขา วสาร ดานกัญชาจากแหลง ทีน่ าเชื่อถอื ปจจุบัน มีการเผยแพรขอมูลขาวสาร เรื่องกัญชาและกัญชงอยางกวางขวางจากหลาย แหลง ซึ่งมีทั้งที่ถูกตองและไมถูกตอง ประชาชน ควรเลือกรับขอมูลจากแหลงขอมูลที่นาเชื่อถือ ตัวอยางแหลงขอมูลที่เชื่อถือได ที่ประชาชน สามารถสืบคนความรูมาใชในการดูแลสุขภาพ ไดอยางปลอดภัย ไดแก คณะกรรมการขบั เคล่อื นประชาสัมพนั ธ การใชกัญชาเพื่อการแพทยกระทรวงสาธารณสขุ  https://www.medcannabis.go.th/ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา  https://cannabis.fda.moph.go.th/ สถาบันกัญชาทางการแพทย  https://moph.cc/5dl0RhE0X นอกจากแหลงขอมูลขางตนแลว ประชาชนสามารถรับขอมูลเพิ่มเติม ไดจากหนวยงานอื่น ๆ ของทางราชการ ทั้งนี้การตรวจสอบขอมูลจากแหลง ที่นาเชื่อถือหลายแหงจะชวยเพิ่มความมั่นใจถึงการนำไปใชประโยชนที่ถูกตอง และเหมาะสมมากข้นึ

4 รู ขอมูลกัญชา ทีถ่ กู ตอ ง 5 ขอควรรู กอ นใชก ัญชา 1. กัญชา และกัญชง เปนพี่นองกัน แตมีสัดสวนสารสำคัญทางยา แตกตางกนั เลก็ นอย คือ กัญชา มี สารเมา THC สูง กญั ชงมี สารตานเมา CBD สงู กัญชา แยกจาก กญั ชง โดยปรมิ าณ : สารเมาTHC กญั ชง มีสารเมา นอ ยกวา หรอื เทา กับ 1% Generally High in CBD and Low in THC เนน การใชประโยชนส ารตานเมา กัญชา มสี ารเมา มากกวา 1% Generally Low in CBD and High in THC เนน การใชป ระโยชนสารเมา

5 2. การใชตามองคความรูดั้งเดิม กัญชา มกี ารใชป ระโยชน อยางหลากหลาย ข้ึนกับสวนที่ใช ตามองคความรูดั้งเดิม กัญชาใชไดทุกสวน โดยเฉพาะประโยชนจากใบและราก ดังนั้นในคูมือเลมนี้จึงเนนการใชประโยชนจากสองสวนนี้ ในการดแู ลสุขภาพเบอื้ งตนของประชาชน 3. การใชต ามความรูจากการวิจยั สมัยใหม มกี ารใชป ระโยชนจากกญั ชาและกัญชงตามสารสำคัญ2 ชนิด คอื สารเมา THC (พบปริมาณสูงในกญั ชา) ใชบ รรเทา อาการปวดเบือ่ อาหาร นอนไมห ลบั การใชใ นขนาดสูงๆ โดย ไมจำเปน จะทำใหเ สพตดิ สารเมานี้ได สารตานเมา CBD (พบปริมาณมากในกัญชง) ใชตาน การชัก ตานวิตกกังวล ตานซึมเศรา บรรเทาอาการอักเสบของ ผวิ หนัง สารนห้ี ากใชภายนอกอาจทำใหเ กิดการระคายเคืองผิว การใชติดตอกันนาน ๆ โดยการกิน อาจตีกันกับยาโรคเรื้อรัง ที่ผูปวยใชอยูได อยางไรก็ตาม หากรางกายมีการอักเสบรวมกับ อาการทรี่ บกวนคณุ ภาพชีวิต เชน นอนไมหลับ ปวด ก็อาจใชท ั้ง กัญชา และกัญชง หรือเลือกสายพันธุกัญชาที่มีทั้ง สารเมา THC และ สารตานเมา CBD ในสดั สวนทใ่ี กลเ คยี งกัน 4. กัญชา ไมใชยาที่ใช “ยิ่งมาก ยิ่งดี” แตถาใช “ไมพอดี” อาจมีโทษรนุ แรง และไมไ ดเ ปนยาทใี่ ชไ ดก ับทุกคน ผลการตอบสนองตอ การใชกัญชาไมแ ปรผนั ตามขนาดยาท่ใี ช แต ขึ้นกับแตละบุคคล ซึ่งมีความไวของตัวรับกัญชาในรางกาย แตกตางกัน และรางกายมีการเปลี่ยนแปลงสารจากกัญชาได ไมเหมือนกัน ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยสูงสุดของผูปวย จงึ ควรเริม่ จากการใชข นาดยาต่ำ ๆ ปรับเพม่ิ ขนาดยาอยา งชา ๆ การปรับขนาดยาแตละคร้ัง ควรปรับหลังจากใชไปแลว 3-4 วนั จนกวาจะไดขนาดยาที่เหมาะสม คือขนาดยาที่ควบคุมอาการ ของโรคได โดยไมท ำใหเ กิดผลขา งเคียง

6 ประโยชนสงู สุด ประโยชนต ำ่ สดุ จดุ ควบคมุ อาการ / โรค ไดด ี เพ่มิ ขนาด ไมเพม่ิ ผลลัพธ ซึ่งผูปวยแตละรายมีขนาดยา การรักษา แตเ พมิ่ ใชป รมิ าณนอ ยเกนิ ที่ตอบสนองไดดที ่ีสดไมเ ทา กัน ผลขา งเคยี ง ไมไดผล สิ้นเปลือง 5. นอกจากการรักษาอาการและความเจ็บปวยแลว กัญชายังสงเสริมให “ระบบกัญชาในรางกาย” ทำงานไดอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น การศึกษาในปจจุบัน พบวา การใชกัญชาที่มีสวนผสมของสารเมา THC ขนาดนอย ที่ภาษาอังกฤษเรียกวา ไมโครโดส (microdose) จะชวยสงเสริมระบบการเยียวยาตนเอง โดยไมเกิดอาการ ที่ไมพึงประสงค จากขอมูลการใชในประเทศไทยพบวา ขนาดยาที่ใชไดผลดใี นผูปวยเปน ขนาดที่ใชที่ต่ำกวาขนาดการใชในตางประเทศหลายเทา นอกจากนั้น การสงเสริมระบบ กัญชาในรา งกายใหท ำงานไดอยางมีประสทิ ธิภาพ ควรใชก ญั ชารว มกับการออกกำลังกาย และกินอาหารที่มปี ระโยชน โดยเฉพาะอาหารทม่ี ไี ขมนั โอเมกา -3 ในปริมาณสงู

7 ปรับ การใชกัญชา ใหเ หมาะกับผูป วย แมว า กัญชาจะมปี ระโยชนม ากมาย แตก็ยังมีขอจำกัดในการใช และอาจ ไมสามารถใชก บั ผปู ว ยทกุ ราย ผปู วยทีห่ ามใชก ัญชา • ผทู ีม่ ีประวัตแิ พก ัญชา • เปน โรคหวั ใจและหลอดเลอื ดขั้นรนุ แรง หรือไมส ามารถควบคมุ อาการได • มีประวัติความผิดปกติทางจติ เวช • สตรมี ีครรภ สตรีทใ่ี หนมบุตร • ผปู ว ยที่ใชยาวารฟาริน สวนผูปวยในกลุมดังตอไปนี้ ตองพิจารณาประโยชนที่ชัดเจนโดยใช ภายใตก ารดูแลของบคุ ลากรทางการแพทย • เยาวชนทอี่ ายุนอยกวา 25 ป • ผูส งู อายุ • ผทู ่ีมกี ารทำงานของตบั และไตทไี่ มดี • ผูป ว ยทีใ่ ชยาออกฤทธกิ์ ับสมองสว นกลาง หลงั จากใชกญั ชาแลว ภายใน 6 ชวั่ โมง ไมควรขับรถหรอื ทำงานเกี่ยวกับ เครื่องจักรตางๆ การใชกัญชาและแอลกอฮอลรวมกันยิ่งทำใหสมรรถนะลดลง ขึ้นกับ บุคคลและผลติ ภณั ฑท ใี่ ช

8 ใช กัญชาเพอ่ื สงเสรมิ สุขภาพ และ รกั ษาโรค ระบบกัญชาในรางกาย มีบทบาทสำคัญตอการทำงาน ของรางกาย ทั้งการเผาผลาญพลังงาน การรับรูและความจำ การเคลื่อนไหว และภูมิคุมกันโรค ดังนั้นหากระบบกัญชา ในรางกายไมมีความผิดปกติ การรับกัญชาจากภายนอก ก็อาจสงผลใหรางกายเกิดความผิดปกติได การใชกัญชา เพื่อสงเสริมใหรางกายทำงานเปนปกติ จะเกิดประโยชน เม่ือเกิดความไมส มดลุ ของระบบกัญชาในรางกายเทา น้นั การใชเ พื่อเสรมิ สุขภาพ ภายหลงั วนั ที่ 9 มิถุนายน 2565 ผทู ต่ี องการใชกญั ชาเพ่ือสงเสริม สุขภาพควรใชก ญั ชาโดยปรับจากองคความรูดั้งเดิมท่ีระบวุ า กัญชา มีรสเบื่อเมา สรรพคุณ ชูกำลัง เจริญอาหาร ทำใหนอนหลับ สามารถนำมาผสมกับเครื่องเทศปรุงผสมในอาหาร หรือใสเปน เครือ่ งชูรสในอาหาร หมอพืน้ บา นบางจงั หวัดใชใบกัญชา ปงไฟ ใหเหลืองกรอบตำผสมพริกแกงเผ็ด ปรุงใหคนไขที่มีอาการ เบื่ออาหาร บางคนใชใบกัญชาใสในตมแกง เพื่อเพิ่มรสชาติ อาหาร ทำใหก นิ ขาวไดมาก และนอนหลับสบาย หรือนำใบไปตม จนเดือด ดื่มอุนๆ เพื่อคลายเครียด หมอพื้นบานสวนใหญ ไมนิยมนำดอกมาปรุงอาหาร เพราะมีกลิ่นเหมน็ เขยี วมาก ทำให กลบกลนิ่ และรสชาติของอาหาร อกี ท้ังวัตถปุ ระสงคของการใช กญั ชาในอาหาร เพือ่ ปรับสมดลุ ของเลือดลมเทา น้ัน ไมตองการ ทำใหเ มา

9 สวนที่นิยมนำมาปรุงใสอาหารมากที่สุด คือ ใบ ใบสดที่เพิ่งเก็บจากตน ไมมสี ารเมา แตม ีฤทธิ์ตา นอนุมลู อสิ ระ ลดการอกั เสบ อาจนำมากินกบั น้ำพริก หรือผสมกับผักอื่น ๆ กินแบบสลัด แตเมื่อผานความรอนหรือเก็บไวนาน ๆ จะมีสารเมา THC และ สารตานเมา CBD ขึ้น โดยใบออนมีปริมาณสาร ขา งตนมากกวา ใบแก สารสองชนดิ น้ี พบปริมาณสูงสดุ เมอ่ื พืชมีอายุ 2 เดือน “ นำมาปรงุ อาหาร ผานความรอ น” ตามภมู ปิ ญ ญาใชว ันละ 5-8 ใบ แนะนำใหเ ริ่มที่ขนาดตำ่ ๆ คือ ประมาณครงึ่ ใบตอ วนั รสเมาเบอื่ กลนิ่ คลายหญา แหง ใบแหง มีสารเมา THC บดเปน ผง ใสในอาหาร แทนผงชูรส ใชชงนํ้ารอ นเหมือนชาเพื่อชว ย การผอ นคลาย ชว ยใหนอนหลับ

10 “ใบสด ไมทำใหเ มา บรโิ ภคเปนผัก จ้ิมนำ้ พริก เปน สว นหนงึ่ ของเมนสู ลัด หรอื ปนค้ันน้ำ” ใบสด รสเมาเบ่อื มีกลน่ิ เขยี วของพืชสด มกี รดของสารเมา THCA แรธ าตุ คลอโรฟลล กนิ แบบคนั้ สด หรือกินใบสด ใสในอาหาร ผูที่เพิ่งเริ่มกินอาหารที่มีสวนผสมของกัญชา อาจมีอาการขางเคียง เชน ปากแหง คอแหง งวงนอน รูสึกมึนงง ปวดหัว หัวใจเตนเร็ว โดยอาการ เหลานี้จะเริ่มแสดงผลหลังกิน 30-60 นาที และจะแสดงอาการเดนชัดที่เวลา 1 ช่ัวโมง และอยูไดน านถึง 6 ช่ัวโมง หลังกนิ ดังนน้ั ผทู ี่เพ่งิ กนิ กัญชาหรือเร่ิม กนิ เปน ครง้ั แรก ควรเรมิ่ กนิ ท่ีครึ่งใบ แลว รอดูผลหลงั การกิน 2 ช่วั โมง หาก มีอาการปากแหง คอแหง ใหดื่มน้ำมาก ๆ หากมีอาการมึนเมา ใหดื่มน้ำ มะนาวผสมน้ำตาลหรือน้ำผึ้ง หรอื ด่ืมชารางจืด เพ่ือบรรเทาอาการ

11 ใบกัญชา....  มสี าร Glutamic acid จงึ ชว ยเพ่ิมรสชาติอาหาร  ใบสด ของกัญชา จะพบสาร CBDA และ THCA ซึ่งไมม ฤี ทธต์ิ อจติ และประสาท (ไมทำใหเ มา)  เมือ่ ถกู แสงและความรอ นจากการปรุงและการเก็บรักษาจะเกดิ กระบวนการ เปลี่ยนแปลง (decarboxylation) โดยสาร THCA จะถูกเปลีย่ นเปน สาร THC (ทำใหเ มาได)  ตามองคความรูก ารแพทยแ ผนไทย กัญชาชวยปรบั สมดุลลมในรา งกาย จึงมักปรงุ ใสในอาหารทีม่ เี ครอื่ งเทศ และมรี สเผ็ดรอ น เพือ่ ชวยใหเ ลอื ดลมไหลเวียนดี ใบกัญชาแหง ของโรงพยาบาลเจา พระยาอภัยภูเบศร มี THC 0.5 – 1 % (1 ใบ มีน้ำหนกั เฉลยี่ 200 มก. จะมี THC 1 – 2 มก.)

12 เมากญั ชา...แกอยางไร ● ด่ืมนำ้ มากๆ หรือกินนำ้ มะนาวผสมนำ้ ผงึ้ หรือนำ้ ตาลทราย หากเปน เบาหวานใสน ำ้ ผงึ้ หรือน้ำตาลนอยลงหนอย ● ชงรางจดื ดื่มวันละ 3 เวลา สำหรับอาการโคลงเคลง เวียนศีรษะจะดีขนึ้ เปนระยะๆ ภญ. ดร. สภุ าภรณ ปต พิ ร

13 กรณีการบริโภคกญั ชาเปนอาหารเพ่ือสงเสริมสุขภาพ ควรพิจารณา ชั่งน้ำหนักระหวางประโยชนและความเสี่ยง โดยเฉพาะในกลุมเสี่ยงตอไปนี้ เยาวชนท่ีอายนุ อ ยกวา 25 ป หญิงตั้งครรภแ ละใหน มบุตร ผูป วยโรคหัวใจและ หลอดเลือด ผูปวยที่มีตับและไตทำงานไมดี ผูปวยที่ใชยาละลายลิ่มเลือด วารฟ าริน และยาท่ีมีออกฤทธ์ิตอระบบประสาทสว นกลาง นอกจากใบแลว สวนอื่น ๆ ของกัญชาก็สามารถนำมาใชปรุงอาหารได ขึ้นอยูกับประเภทของอาหาร ดังนั้นควรเลือกใชและเลือกใสในอาหารให เหมาะสม

14 การใชเพื่อบรรเทา 4 อาการพืน้ ฐาน นอนไมห ลับ เบื่ออาหาร ปวด อาการทางผิวหนัง สารในกลุมแคนาบินอยดที่พบใน ใบ กิ่งกาน ที่เพิ่งเก็บมาจากตน เปนสารจำพวก กรดแคนาบินอยด ไดแก THCA, CBDA มีการศึกษาพบวาสารจำพวกน้ี ผานสมองไดนอยจึงไมทำใหเกิดการเมา แตกรดแคนาบินอยด สามารถเปลี่ยนแปลงเปน สารเมา THC และ สารตาน เมา CBD ไดโดยการใหความรอน (เมื่อความรอน มากกวา 120 องศาเซลเซียส กรดจะถูกสลดั ออกไดอยา ง สมบูรณ) และการสัมผัสแสง ทั้งนี้ THCA และ CBDA มีฤทธิ์ตานการอักเสบ ตานอาการคลื่นไสอาเจียน และ ตา นการชกั แตฤ ทธ์ิดงั กลาวยงั ตอ งมีการศึกษาเพิม่ เติม

15 หลักการนำยากญั ชามาใชในการดแู ลสขุ ภาพ การนำกัญชามาใชโดยประชาชนในยุคปจจุบัน ยังเปนเรื่องใหมท่ีตองดำเนินการ ดวยความระมัดระวัง โดยยึดหลักความปลอดภัย ประยุกตองคความรูที่มีในปจจุบันมาใช ดังตอ ไปนี้ 1. หามใชใ นผปู ว ยท่ีมีขอ หามใช 2. กรณีจำเปนตองใชควรใชดวยความระมัดระวัง และปรึกษาบุคลากรทางการแพทย ทมี่ ีประสบการณเ พอ่ื ชวยประเมนิ ประโยชนและความเส่ยี งท่จี ะเกดิ ขึ้น 3. อาการเจ็บปวยที่ประชาชนสามารถใชประโยชนจากกัญชาไดดวยตนเอง ไดแ ก นอนไมหลับ เบื่ออาหาร ปวด และอาการทางผิวหนงั 4. เริม่ ใชใ นขนาดยานอย ๆ กรณที ี่มีอาการปวดรวมกบั การอักเสบอาจพิจารณาใชร าก (ในรากไมพบสารเมา THC จงึ มีความปลอดภัย) 5. ขณะใชกญั ชา ตอ งประเมนิ ผลการรกั ษาและความปลอดภัยอยางตอ เนื่อง กญั ชาเปนพืช ที่มีคุณสมบัติเยียวยาแบบองครวม การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นภายในรางกาย จะเปนตัวบงช้ี ผลลัพธในการรักษาไดดี เชน กินได หลับดี ไมปวด เปนตน แตไมใชอาการเคลิ้มสุข ทั้งนี้อาจใชเครื่องมือที่หาไดงายมารวมประเมินผลการรักษาดวยเชน นาิกาชวยประเมิน คุณภาพการนอนหลับ 6. อาการไมพ ึงประสงคท่พี บบอย ไดแก ปากแหง คอแหง งว งนอน คลื่นไส อาเจียน ใจสั่น ความดันโลหิตลดลง ซึ่งอาการสวนใหญมักเกิดขึ้นภายใน 3-4 วันแรกที่ไดรับยา หลังจากนั้นอาการจะหายไป แตหากอาการดังกลาวยังเกิดขึ้นตอเนื่องเกินกวา 1 สัปดาห ใหติดตอสถานพยาบาลใกลบาน อาการไมพึงประสงคบางอยา งสามารถบรรเทาได เชน ถามี อาการปากแหง คอแหง ควรจิบน้ำระหวางวันใหมากขึ้น ถามีอาการงวงนอน อาจปรับมาใช กอนนอน หากความดันโลหิตลดตำ่ ลง ควรมีเครื่องวัดความดันโลหิตเพื่อติดตามความรุนแรง หากความดันโลหิตลดต่ำกวา 100/60 มิลลิเมตรปรอท ใหหยุดการใหยามื้อนั้น และปรึกษา สถานพยาบาลใกลบาน ในผูปวยที่ใชยาขนาดสูงและระยะเวลานานอาจพบเห็นภาพหลอน หูแวว ภาวะซึมเศรา ความจำ การตัดสินใจแยลง ใหหยุดยาทันที และปรึกษาสถานพยาบาล ใกลบ า น

16 • นอนไมห ลบั อาการนอนไมหลับ หรือหลับยาก ถือวาเปนอาการที่พบไดบอย มีสาเหตุมาจากความเครียด วิตกกังวล หรือโรคประจำตัวที่ผูปวยเปนอยู การนอนไมหลับเปนครั้งคราว โดยเฉพาะสาเหตุจาก ความเครียด สามารถใชกญั ชาเปน คร้งั คราวเพื่อชวยใหนอนหลับได วิธีการใช เอาใบกัญชา มาคั่วไฟออน ๆ จำนวน 1-2 ใบ แลวชงกับน้ำอุน ตั้งทิ้งไว 5 นาที ดื่มกอนนอน รางกายจะคอยๆ ปรับตัว หาก 3 วันแลวยังไมหลับ สามารถปรับเพิ่มไดครั้งละ 2 ใบ สงู สดุ 6 ใบตอวัน การติดตามผลการรักษา ตดิ ตามคุณภาพการนอนหลบั ไดแ ก นอนหลับไดเ รว็ ขนึ้ ลึกข้ึน และ รูสึกสดชื่นหลังตื่นนอน อยางไรก็ตาม การใชกัญชาในระยะยาวเพื่อบรรเทาอาการนอนไมหลับ ยงั ตอ งติดตามผลตอความจำดวย เน่ืองจากมรี ายงานวิจัยบางช้ินช้วี ากัญชาอาจสงผลตอความจำใน ระยะยาว สำหรับผูปวยที่ปรับขนาดยาไปจนถึงสูงสุดที่แนะนำแลวยังนอนไมหลับ แนะนำให ปรกึ ษาแพทยเ พื่อรับการรกั ษาที่เหมาะสมตอไป

17 • เบ่ืออาหาร ในอดีตเปนที่รูกันโดยทั่วไปวา กัญชาชวยใหเจริญอาหาร ทำใหกินขาวไดมาก และอยากกนิ ของหวาน กัญชาจึงเปน ทางเลือกท่ดี ีสำหรับผทู ่มี ีอาการเบ่อื อาหาร วิธีการใช การใชกัญชาตามขอบงใชนี้ผูปว ยสามารถเลอื กกินอาหารที่มีสวนผสมของ ใบกัญชาตามที่ไดแนะนำไปกอนหนานี้ โดยการปรุงผสมใบกัญชาในอาหาร ที่มีเครื่องเทศเปนสวนผสมหลัก เพื่อปรับธาตุลมภายในกระเพาะอาหารและลำไส ผูปวย สวนใหญตอบสนองไดดีดวยวิธีการนี้ หรือผูปวยอาจจะเลือกใบกัญชาแหง 1-2 ใบ ชงกับน้ำอุน ดืม่ กอนอาหาร 30-45 นาที การติดตามผลการรักษา อาการเบื่ออาหาร เปนอาการที่ติดตามผลการใชไดงาย คือ เมื่อกินกัญชาแลว ตองกินอาหารไดเพิ่มขึ้น โดยจะเห็นผลชัดเจนภายใน 3 วัน หากปรับขนาดความแรงของกัญชาที่ใชจนเกิดผลขางเคียงแลวยังไมไดผล แนะนำ ใหป รึกษาแพทยเ พ่อื รับการรกั ษาท่ีเหมาะสมตอ ไป • ปวด อาการปวดเปนอาการที่พบไดบอย แตอาจมีสาเหตุที่แตกตางกัน อาการปวดที่ใชกัญชา แลวไดผลดี คือ อาการปวดจากความผิดปกติของระบบประสาท กับอาการชาตามสวนตาง ๆ ของรางกาย หรอื มอี าการนอนไมห ลับรวมดว ย วิธีการใช ใชใบกัญชามาคั่วไฟออนๆ 1-2 ใบ ชงกับน้ำอุน ตั้งทิ้งไว 5 นาที ดื่มกอนนอน อาจปรับเพมิ่ ความถ่ีในการกินไดทุก 3 วนั เปน วนั ละ 2, 3 และ 4 ครั้งตามลำดบั (ชวงท่ีใชยาควร หางกัน 6-8 ชั่วโมง) ผูปวยควรสังเกตตนเองวามีอาการงวงนอนระหวางวันจนรบกวนกิจวัตร ประจำวันหรือไม หากงวงมากใหปรับลดขนาดยาลงในผูปวยที่มีอาการปวดไมรุนแรง อาจ พิจารณาใชรากกัญชาที่โตเต็มที่มาหุงกบั น้ำมนั ใชเปนยาทาภายนอก หรือผสมสมุนไพรชนดิ อน่ื ทำเปนยาลูกประคบก็ได

18 การติดตามผลการรกั ษา ผูปวยควรสังเกตผลการรักษาและอาการไมพ งึ ประสงค ในกรณี ที่ใชไดผล ควรเลือกใชกัญชา หรือกัญชงสายพันธุเดิม เพื่อคงไวซึ่งประสิทธิผลในการรักษา ในกรณีที่ควบคุมอาการไดดี ไมแนะนำใหผูปวยหยุดใชยาเดิมที่แพทยสั่งแตควรปรึกษาแพทย เพราะยาหลายชนิดที่ใชรักษาอาการปวดมักตองคอยๆ ลดขนาดยาลงกอนหยุดยา โดย อยภู ายใตการดูแลของแพทย • อาการทางผิวหนัง มีการวิจัยพบวา กัญชงที่มีสารตานเมา CBD สูง มีฤทธิ์ลดการอักเสบไดดีจึงมีการ นำกัญชาและกญั ชงมาใชเ พ่ือบรรเทาอาการทางผิวหนัง เชน คนั บวม หวั สิว และรังแคอักเสบได วิธกี ารใช ใชใ บกญั ชง หรอื กัญชาแหงทผ่ี านการคัว่ แลว หุงกบั นำ้ มนั มะพราว ดวยไฟ ปานกลาง ใชยานำ้ มนั ท่ีไดทาบรเิ วณทมี่ อี าการ วนั ละ 3-4 คร้ัง การติดตามผลการรักษา ในผปู ว ยบางรายอาจแพส ารตา นเมา CBD ไดดงั น้นั จงึ ตอง หมั่นสังเกตวา ผื่นที่เปนมีเพิ่มมากขึ้นหรือไม และมีรอยโรคใหมปรากฏขึ้นหรือไม หากใชยา น้ำมันกัญชงหรือกัญชาอยางตอเนื่องเปนระยะเวลากวา 1 เดือนแลว อาการ ยังไมดีขึ้น หรือ รอยโรคขยายวงใหญข ้ึน แนะนำใหปรกึ ษาแพทยเ พอ่ื รบั การรกั ษาทเี่ หมาะสมตอ ไป

19 เทคนคิ การเตรยี มยา ยาที่ดีตองมีความสะอาด ไมมีสารปนเปอน และไดตัวยา ท่ตี รงกบั โรคที่ตองการรกั ษา การปลูกและเตรยี มยาจากกัญชาที่ดี มีหลักการดงั ตอ ไปน้ี 1. เลอื กดนิ ปลกู ทดี่ ี ไมมีการปนเปอ นของโลหะหนัก สำหรับ ปลูกกญั ชา 2. การเก็บเกีย่ วเพือ่ นำมาทำยา ใหเ ลือกใบออ นอายุประมาณ 2 เดือน ซ่ึงจะมีสารสำคญั สูง 3. เมื่อเก็บเกี่ยวทุกสวนของกัญชาแลว ใหนำมาลาง ดว ยนำ้ ไหล 4. ทุกสวนของกัญชา ทำใหแหงดวยการตากในโรงเรือน พลงั แสงอาทติ ย หรอื การอบ 5. การปรุงกัญชาเปนยา ควรพิจารณาถึงโรค หรือ อาการ ของผปู ว ย อายปุ ระสบการณก ารใชก ัญชา กรณอี าการ เบื่ออาหาร นอนไมหลับในผูสูงอายุ และยังไมเคยใชกัญชามากอน อาจ พิจารณาใชใบแหง 2 ใบ ชงกับน้ำอุน จิบ กอนนอน 30-60 นาที หรอื กอนอาหาร หากไมไ ดผ ลคอยเพิ่มขนาดใบ ในกรณีท่ีตองการ ใชย าทีเ่ ขม ขน อาจเลือกนำใบมาสกัดดวยแอลกอฮอล หรือน้ำมัน เนื่องจาก สารเมา THC หรือ สารตานเมา CBD ละลายในไขมัน และแอลกอฮอลไดดี ในการสกัดกัญชาโดยใชแอลกอฮอลตอง ระเหยเอาแอลกอฮอลออกกอน แลวจึงนำไปผสมกับนำ้ มนั ที่เปน ตวั นำสงยา เชน น้ำมนั งา นำ้ มันมะพราว หากใชเ ปนยาภายนอก แนะนำใหเลือกน้ำมันมะพราว เพราะเกาะติดผิวไดดี ทำให ยากญั ชาคอย ๆ ดูดซมึ เขา สผู ิวหนงั อยางชา ๆ

20 เอกสารอา งอิง บงั อร ศรพี านชิ กลุ ชยั . การใชกัญชาเพื่อประโยชนท างการแพทย. วารสารเภสชั ศาสตรอสี าน 2562; 15(4) : 1-26. ปตพงษ เกษสมบูรณ. ขนาดยาจากญั ชาที่เหมาะสมในการรกั ษาโรค ใน เอกสารประกอบการอบรมเรื่อง กญั ชาทางการแพทย เขตสขุ ภาพ ที่ 7 วันท่ี 22-23 ตลุ าคม 2562. [อนิ เทอรเนต็ ] [เขา ถงึ เมื่อ 20 มนี าคม 2565]. เขา ถึงไดจ าก : http://neurothai.org/media/news_file/340-Handout- Phataphong-20191212073846.pdf. เปย ม บณุ ยะโชต,ิ ร.ต.อ. ตำรายาไทยแผนโบราณ เลม 6. กรุงเทพฯ: โรงพมิ พเฟองอกั ษร. 2518. แพทยพงศา วิสุทธาธบิ ด,ี (พระยา) (สนุ สนุ ทรเวช). แพทยตำบล เลม 1. พมิ พค รัง้ ที่ 4. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพอ กั ษรนิต.ิ 2475. รุงเพชร สกลุ บำรงุ ศิลปแ ละคณะ. รายงานการจดั ทำแผนที่เสนทางวจิ ยั กัญชา ทางการแพทยครบวงจร (Research roadmap for medical cannabis). 2562. วิมล พนั ธเุ วทย. Endocannabinoid system. วารสารไทยเภสัชศาสตรแ ละ วิทยาการสุขภาพ. 2009; 4(1):84-93. สภุ าภรณ ปตพิ ร. บันทกึ ภมู ปิ ญ ญาของแผน ดิน 12 กัญชาและผองเพื่อน. กรุงเทพฯ: ปรมตั ถการพิมพ. 2563. อาสาฬา เชาวนเจรญิ , ผกากรอง ขวัญขาว, ยงศกั ดิ์ ตนั ตปิ ฎ ก. ยากญั ชา คมู ือ ประชาชน. กรุงเทพฯ : หมอชาวบา น. 2564.

21 การใชก ญั ชาภาคประชาชน ประโยชน  นอนไมห ลับ  เบอื่ อาหาร  ปวด  อาการทางผิวหนัง ความเสยี่ ง หา มใช × แพกัญชา × โรคหวั ใจและหลอดเลือด ข้นั รนุ แรง หรอื ไมสามารถคุมอาการได × มปี ระวตั ิความผดิ ปกตทิ างจิตเวช × สตรีมคี รรภ สตรที ่ีใหนมบุตร × ผูปวยท่ีใชยาวารฟารนิ ใชดว ยความระมัดระวัง • คา การทำงานของตับหรือไตทไ่ี มด ี • เยาวชนอายุนอยกวา 25 ป • ผสู ูงอายุ • ใชร ว มกับยาที่ออกฤทธกิ์ บั สมองสวนกลาง START LOW ….. GO SLOW ….. STAY LOW เริ่มขนาดต่ำ ….. ปรับขนาดยาอยา งชา ๆ ….. และใชข นาดตำ่ สดุ เทาที่เปนไปได

22 การนำ ‘กญั ชา’ มาใชใ นอาหาร ตม /ตนุ ผดั แกง ทอด  ใบออน กินสด หรือจ้มิ นำ้ พริก นำมาใสแกงสม แกงกะทิ แกงมสั มน่ั เมนูผดั  ใบกญั ชามีสารเมา THC นอ ยสารชนดิ นล้ี ะลายนำ้ ไดนอ ย การเอามาใสแ กง ในปริมาณจำกัด เชน 1-2 ใบ สารเมาจงึ นอยมากๆ  สารเมา THC ในกัญชา ละลายในนำ้ มันไดด ี การนำไปชบุ แปง ทอด สารเมาจะถูกสกัดใหออกไปกบั น้ำมันท่ีใชท อด  สารในใบสด เปน THCA ไมออกฤทธ์ติ อจติ ประสาท ลดการอักเสบไดด ี ถาถกู ความรอนจะแปลงรางเปนสารเมา THC มีฤทธ์ติ อ จิตประสาท

23 พิจารณาใหรอบดาน กอ นเร่มิ ลงมือปลกู 1. วตั ถุประสงคทจ่ี ะใช (สง เสริมสุขภาพ หรอื รกั ษาโรค) 1.1. สง เสริมสุขภาพ 1.2. รักษาโรค / อาการ (อาการไมซ บั ซอนใชเ องได โรคทซ่ี ับซอนควรปรกึ ษาแพทย) 2. สายพนั ธทุ ่ีจะปลูก กญั ชา / กญั ชง และสว นทีใ่ ช 3. การปรุงเปน ยา (ยากนิ หรือ ยาภายนอก) 4. การใชแ ละตดิ ตามอาการ

24