ภูมิปัญญาผู้สูงอายุสวนครัวลอยฟ้าสวนถาดสมุนไพร

Êǹ¤ÃÇÑ ÅÍ¿҇ Êǹ¶Ò´ ÊÁ¹Ø ä¾Ã

ÀÁÙ »Ô Þ˜ ÞÒ¼ŒÙʧ٠ÍÒÂØ Êǹ¤ÃÑÇÅÍ¿‡Ò Êǹ¶Ò´ ÊÁعä¾Ã พมิ พครง้ั ที่ 1 : เมษายน 2556 จำนวน : 8,000 เลม เลขมาตรฐานสากล : 978-616-719-299-4 จดั พมิ พโดย : สำนกั สง เสริมและพทิ กั ษผูสงู อายุ (สทส.) สำนกั งานสง เสรมิ สวสั ดภิ าพและพิทกั ษเ ดก็ เยาวชน ผูดอ ยโอกาส และผสู ูงอายุ (สท.) กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนุษย (พม.) คณะผจู ดั ทำ : ญาณี เลศิ ไกร ผอ.สท. ทป่ี รึกษา เสรยี  วชริ ถาวรชัย รอง ผอ.สท. ทปี่ รกึ ษา สนุ ทรี พวั เวส ผอ.สทส. ทป่ี รึกษา โอภาส พิมลวชิ ยากิจ ผเู ชีย่ วชาญงานดา นผสู ูงอายุ ที่ปรึกษา วิลาวัณย เอี่ยมศรสี กลุ ผอ.กลมุ การสง เสรมิ ศักยภาพผสู ูงอายุ ประธานคณะผจู ดั ทำ สุนันทนา จนั ทนยง่ิ ยง นกั สังคมสงเคราะห คณะผจู ดั ทำ ผึ้งพนั ธุ เผา จินดา นกั พัฒนาสงั คม คณะผูจัดทำ ปารชิ าติ สุวรรณราช นักสงั คมสงเคราะห คณะผูจ ดั ทำ ศรัญญา รงุ ขวญั จติ ต ผชู ว ยปฏิบัติงานโครงการ คณะผูจัดทำ รัตนศิริ ศิระพาณิชยก ลุ ผชู ว ยปฏบิ ัติงานโครงการ ผชู ว ยบรรณาธกิ าร พชิ าญพงศ อำพันธยุทธ ผูชว ยปฏิบัติงานโครงการ ถายภาพ วัฒนสนิ ธุ สวุ รตั นานนท ผูชวยปฏบิ ัตงิ านโครงการ รปู เลม

¤Ó¹Ó ตองใชเวลาไมนอยกวา 60 ป กวาที่คนๆ หนึ่งจะเดินทางมาถึงจุดท่ีสังคมใหเกียรติเรียกขานวา เปนผูสูงอายุ แตอายุก็มิใชเง่ือนไขเดียวท่ีทำใหสังคมกำหนดสถานะอันมีเกียรตินี้ คุณสมบัติสำคัญคือ การดำรงตนเปนแบบอยางท่ีดีงาม นอกจากน้ันคือการเปนผูท่ีไดส่ังสมความรู ความสามารถ ทักษะ วิชาชีพและวิชาชีวิต ท้ังที่สืบทอดจากบรรพบุรุษ และท่ีไดรังสรรคพฒั นาข้ึนมาใหม และพรอมท่ีจะสง ผานส่ิงดีๆ น้ีไปยังอนุชนคนรุนอนาคต ผูสูงอายุจึงเปรียบเสมือนคลังแหงภูมิปญญาท่ีสังคมสามารถ เบกิ ทุนออกมาใชใ นยามตอ งการ สำนกั งานสง เสรมิ สวสั ดภิ าพและพทิ กั ษเ ดก็ เยาวชน ผดู อ ยโอกาส และ ผสู งู อายุ (สท.) ไดรวมกับสำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด ตลอดจนวุฒิอาสา ธนาคารสมองและสมาคมสภาผูสูงอายุแหงประเทศไทยในพระราชูปถัมภ สมเด็จพระศรีนครินทรา บรมราชชนนี จดั ทำทะเบียนคลงั ปญ ญาผสู ูงอายุ ครบ 77 จังหวัด ในป พ.ศ. 2555 มผี ูเ ปน ภมู ปิ ญ ญา ผูส งู อายุ 23 สาขาความรู รวม 22,394 คน สำหรับกรุงเทพมหานคร ไดมีการรวมตัวจัดต้ังชมรมคลังปญญาผูสูงอายุกรุงเทพมหานคร เมื่อเดือนสิงหาคม 2553 ถึงปจจุบันมีสมาชิก 754 คน กระจายอยูในพ้ืนท่ี 50 เขต ความรูท่ีมี ผูสนใจรับการเรียนรูมากที่สุด ไดแก การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพรูปแบบตางๆ สมุนไพร การนวด แผนไทย ความรูเรื่องศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และส่ิงประดิษฐฯ เปนตน ทั้งนี้ สท. ไดสงเสริม งานภูมิปญญาโดยจัดกิจกรรมมอบโลเกียรติคุณเพ่ือยกยองภูมิปญญาผูสูงอายุ เพื่อเปนแบบอยางท่ีดี การจัดงานตลาดนัดภูมิปญญาสรางอาชีพเปนประจำทุกป การสอนสาธิตและถายทอดความรูในงาน วันผูสูงอายุแหงชาติ การจัดกิจกรรมผูสูงวัยสัญจร สอนภูมิปญญา ในสถานศึกษา ไดแก โรงเรียน มักกะสันพิทยา โรงเรียนวัดประชาระบือธรรม กทม. โรงเรียนบานบนเขาแกงเรียง จังหวัดกาญจนบุรี โรงเรียนศรีจุฬา จังหวัดนครนายก โรงเรียนโสตศึกษาปานเลิศ จังหวัดลพบุรีฯ การถายทอดความรู ใหช มรมผสู งู อายหุ รอื ชมุ ชนทส่ี นใจ การบรู ณาการความรว มมอื กบั สำนกั งานคมุ ประพฤติ กรงุ เทพมหานคร จัดอบรมใหความรสู ูงานอาชพี ใหแ กผ รู บั การคมุ ประพฤติ เปนตน

หนังสือ “ภูมิปญญาผูสูงอายุ สวนครัวลอยฟา สวนถาด สมุนไพร” เปนอีกกิจกรรมหน่ึงท่ี แปรรูปปญญาท่ีมีอยูภายใน ใหเปนความรูแลวนำออกเผยแพรแลกเปล่ียนกับสาธารณะ โดยหวังวาจะ มสี วนกระตนุ ความสนใจของผอู านใหล ุกขน้ึ มาศกึ ษาทดลองตอยอดความรูหรือทำใหเกดิ พลังผันความรู ใหเกิดเปนงานอาชีพที่สามารถสรางรายไดนำไปพัฒนาคุณภาพชีวิตไดตอไป ซ่ึงหากเปนประการหลัง ผูสูงอายผุ ูเปน เจา ของตำรับจะยินดมี ิใชน อ ย ขอขอบพระคุณ คุณลงุ สมบูรณ สุขสำอางค คุณลุงเสรี บญุ เรือง และคุณลงุ สนธิ์ บุญพัฒน ท่กี รณุ า ถอดรหัสเคล็ดลับวิชาโดยไมอำพราง และยังปวรณาตนเปนวิทยากรจิตอาสาในทุกโครงการที่ สท. จัดเพ่ือประชาชน นบั วา ทกุ ทา นเปน “ผสู งู วยั ทมี่ คี ณุ คา รว มพัฒนาสงั คมไทย” โดยแทจ ริง ในทายที่สุดน้ี ขอเชิญติดตาม “ภูมิปญญาผูสูงอายุ ขนมหวาน อาหารคาว” ซึ่งจะจัดพิมพ เผยแพรเลมถัดไป สำนักงานสงเสรมิ สวสั ดภิ าพและพิทักษเดก็ เยาวชน ผดู อ ยโอกาส และผสู งู อายุ กระทรวงการพฒั นาสังคมและความม่นั คงของมนุษย

ÊÒúÑÞ ¤Ó¹Ó 3 16 ¤ÇÒÁÊØ¢·èÂÕ è§Ô ãËÞ‹ ¤Ø³ÅاÊÁºÃÙ ³ ÊØ¢ÊÓÍÒ§¤ 28 30 ‹ÍÊǹÁÒäÇ㌠¹¶Ò´ ¤³Ø ÅاàÊÃÕ ºØÞàÃ×ͧ 33 38 ÊÁ¹Ø ä¾Ãã¡ÅμŒ ÇÑ ¤³Ø Å§Ø Ê¹¸Ôì ºÞØ ¾²Ñ ¹ 39 40 - ความหมายของสมนุ ไพร 41 - สว นตางๆ ของพชื ที่ใชเปนสมุนไพร 42 - กระเทียม 43 - ขงิ 44 - บอระเพ็ด 45 - มะนาว 46 - สะระแหน 47 - มะขาม 48 - พรกิ 49 - วา นหางจระเข 50 - มะรุม 51 - ยานาง 52 - ชะพลู 53 - ฟาทะลายโจร 54 - ตะไคร 55 - มะกรูด 55 - หอมแดง 56 - พญายอ 57 - มะแวง เครอื 57 - เสลดพงั พอน 58 - ไพล 59 - บวั บก - ทองพันช่ัง - ขม้ิน - กระชาย - กระเจี๊ยบแดง

สมบรู ณ สุขสำอางค เลขท่ี 5/27 ซอย 22-20 ม.4 แขวงบางแคเหนอื เขตบางแค กทม. 10160 โทร. 0-2808-1251, 085–327–0405 “ทกุ วันนลี้ งุ มคี วามสขุ นะ เรอ่ื งเหนื่อยมันหนีไมพน แตถา ทำแลวมีความสุข ลงุ กจ็ ะทำตรงน้ีไปเรอ่ื ยๆ ตราบเทา ที่ยงั มีลมหายใจอยู” คณุ ลงุ สมบรู ณ สุขสำอางค

¤ÇÒÁ梯 ·èÕÂÔè§ãËÞ‹ ¢Í§¤¹ÃÑ¡¼Ñ¡Êǹ¤ÃÇÑ การทำหนาที่ประธานกลุมเกษตรกรทำสวนบางแคเหนือ ตั้งแตป 2520 คือจุดเร่ิมตนสำคัญที่ทำใหคุณลุงสมบูรณฯ เขามา ผูกพันกับการทำกิจกรรมรวมกับเพ่ือนๆ สมาชิก ท้ังการจัดงาน วันเกษตรกลุมบางแคเหนือท่ีย่ังยืนมาจนถึงปจจุบัน และการสง พืชผักสวนครัวที่ปลูกดวยหัวใจไปประกวดในงานเกษตรตางๆ จนไดรับรางวัลการันตีความเปนมืออาชีพทางดานการปลูกผัก สวนครัวมามากมายนับไมถวน แตส่ิงที่ทำใหคุณลุงภาคภูมิใจท่ีสุด กลับเปนการไดถายทอดความรูใหกับผูท่ีสนใจไมวาจะเปนเพื่อนๆ สมาชิกในกลุม หรือเด็กนักเรียนที่มาเขารับการอบรม ไปจนถึง ประชาชนท่ัวไปที่สนใจเร่ืองการปลูกผักสวนครัวในภาชนะ และ ดวยความสุขท่ีเกิดขึ้นจากการทำกิจกรรมเหลานี้น่ีเอง ที่ทำใหคุณ ลุงตง้ั ใจวา จะปลกู ผกั สวนครวั ตอ ไปตราบนานเทา นาน

การปลกู ผกั สวนครัวในภาชนะ ดวยสภาพพ้ืนที่บริเวณรอบๆ บานของผูคนในปจจุบันมีพ้ืนที่จำกัด และไมเอ้ืออำนวยตอการทำ แปลงปลูกผักสวนครัวไวรับประทานเองภายในครอบครวั การปลูกผักสวนครัวในภาชนะ และการปลูกผักสวนครัวในภาชนะแขวนหรือผักสวนครัว ลอยฟา จงึ กลายเปน อกี ทางเลือกหนึง่ ทจ่ี ะชว ยใหเ ราสามารถมสี วนครวั เลก็ ๆ อยูในบาน คอนโด หรือ อพารท เมน ท ทมี่ พี ืน้ ทจ่ี ำกดั ได โดยสามารถจัดเปน มุมสวนครัวเลก็ ๆ ไวท บ่ี รเิ วณหนาบา นหรอื หลงั บาน หรือแมแตกระท่ังในบริเวณระเบยี งแคบๆ กส็ ามารถนำกระถางผกั ไปวาง หรือแขวนได 4|

รกู อ นปลกู เพ่ือใหเกิดประโยชนสูงสุดและไมเปนการส้ินเปลือง ควรตรวจสอบ ดูวาในครอบครัวมีใครชอบกินผักอะไรบาง และผักชนิดไหนที่มีความ จำเปนตอการนำมาเปนสวนประกอบในการปรุงอาหารที่ครอบครัว โปรดปราน แตทั้งน้ีการปลูกผักสวนครัวก็ไมไดมีประโยชนเพียงแคปลูก สำหรับรับประทานเทาน้ัน แตยังสามารถนำมาตกแตงเปนสวนกระถาง หรือสวนแขวนลอยฟา สำหรับสรางความสดชื่นและสวยงามใหกับบาน ไดอ ีกดว ย การเลือกกระถาง ควรเลือกกระถางที่มีขนาดเหมาะสมกับผัก เชน ถาปลูกโดยการหวาน หยอดเมล็ด หรือปกชำ ควรเลือกกระถางที่มี ขนาดเลก็ กอ น จากนน้ั เมอ่ื ผกั เจรญิ เตบิ โตขน้ึ จงึ คอ ยเปลย่ี นถา ยใสก ระถาง ใหมท่ีเหมาะสมกับขนาดของตนผัก แตโดยสวนใหญมักนิยมใชกระถาง ทม่ี ีขนาดใหญตั้งแต 10 นวิ้ เปน ตนไป การเลือกพ้ืนท่ีสำหรับวางกระถาง ควรเลือกพื้นท่ีที่มีแดดรำไร เพราะผักสวนใหญจะชอบแดดรำไรโดยเฉพาะแดดในชวงเชา แตหาก พ้ืนท่ีนั้นเปนพื้นที่โลงไมมีที่บังแดด ก็สามารถนำแสลนกรองแสง 50 เปอรเซ็นต มาขึงเพื่อชวยกรองแสงใหกับผักสวนครัวในกระถาง ของเราได ขอ ดีของการปลูกผกั สวนครวั ในภาชนะ • ประหยัดพนื้ ทีใ่ นการปลูก • สามารถเคลอ่ื นยาย จดั วาง ปรับเปลยี่ นตำแหนง กระถางผกั ได • สะดวกตอการดแู ลรกั ษา และการเกบ็ ดอกออกผลเพือ่ รบั ประทาน • สามารถนำผักท่ปี ลกู ในกระถางไปวางตกแตงในสวนหยอม หรอื จดั เปน สวนประดบั ได คนรักผักสวนครัว | 5

ผักสวนครวั ทกุ ชนดิ สามารถปลกู ในกระถางไดทง้ั นนั้ เพียงแตเราตองเลอื กขนาดกระถาง ใหเ หมาะสมกบั ขนาดของผักชนิดน้นั ๆ แลว ก็บำรงุ รักษาใหดี ผกั กจ็ ะงอกงามในกระถางได คณุ ลุงสมบรู ณ สขุ สำอางค

ผักสวนครัวในกระถาง ปลูกงา ยๆ กินไดในครอบครัว การปลูกผักสวนครัวในภาชนะ เปนเร่ืองที่ตองการความใสใจรายละเอียดเล็กๆนอยๆ เพ่ือใหผัก สามารถเจริญเติบโตไดอยางมีคุณภาพ และปลอดภัยจากสารเคมีปนเปอน ทำใหเราสามารถเก็บ ดอกผลของผักสวนครัวเล็กๆในภาชนะของเราไดตลอด ตราบเทาท่ีเรายังคงดูแลรักษาผักใหงอกงาม อยางตอเนือ่ ง ซงึ่ การปลูกและดแู ลผกั สวนครัวในภาชนะ สามารถทำไดต ามขนั้ ตอนดังตอ ไปนี้ 1. เตรียมเมลด็ พนั ธุ หวั กง่ิ ปกชำ หรือตนกลา การเตรียมเมล็ดพันธุน้ัน เราสามารถซื้อเมล็ดพันธุบรรจุซองท่ีวางขายในรานคาการเกษตรได แตควรศึกษารายละเอียดที่ซองบรรจุใหดี เพ่ือท่ีจะไดรูขอมูลวา ควรจะปลูกผักชนิดน้ันในฤดูไหน ดเู ปอรเ ซ็นตก ารงอก ดอู ายุการเก็บดอกผลพืชผกั สวนครวั ดูวันเดือนปทีผ่ ลติ และวันหมดอายดุ วย แตหากเรามีผลแกของผักสวนครัวอยูแลว เราสามารถนำผลน้ันมาแกะเพื่อนำเมล็ดออกมาปลูกได เชน ถ่ัวฝกยาว พริก และมะเขือ เปนตน ซึ่งการใชเมล็ดจากผลแกของผักมาปลูกโดยไมตองตากแดด ใหแหงกอนนั้น จะใชระยะเวลาในการงอกประมาณ 20 วัน ซ่ึงจะนานกวาการปลูกดวยเมล็ดที่ ตากแหง ถงึ 5 วนั แตเ ปอรเ ซน็ ตก ารงอกจะสงู กวา เพราะไมม คี วามเสยี่ งเรอื่ งเมลด็ พนั ธเุ สยี อนั เนอ่ื งมาจาก การตากเมล็ดพันธุบนภาชนะที่ดูดความรอน และนำไปวางไวในที่ท่ีมีแดดจัดจนเกินไป ซ่ึงการตาก เมล็ดพันธุดวยวธิ ีนอ้ี าจทำใหเ มลด็ พนั ธุสกุ จนไมสามารถงอกขึ้นมาได คนรกั ผกั สวนครัว | 7

นอกจากการปลูกผักดวยเมล็ดแลว ผักบางชนิดยังสามารถปลูกดวยการใชหัว เชน หอมหรือ กระเทียม ซ่ึงการเลือกหัวสำหรับนำมาปลูกน้ันควรเลือกหัวท่ีแหง ทั้งนี้เพ่ือใหสามารถเจริญเติบโต ไดอ ยา งรวดเร็ว สวนการเลือกตนกลาผัก ควรเลือกตนกลาที่มีความสมบูรณแข็งแรง ผักท่ีนิยมนำตนกลามาปลูก เชน หัวไชเทา กะเพรา พริก สะระแหน ผกั ชีฝรั่ง เปน ตน และสุดทายคือการเลือกก่ิงเพื่อนำมาเพาะพันธุดวยการปกกิ่งชำ ควรเลือกกิ่งชำท่ีมีความแข็งแรง สมบรู ณ ไมแ กและไมอ อ นจนเกินไป ผักที่นิยมนำมาปก กงิ่ ชำ เชน พริก กะเพรา โหระพา ปูเล เปนตน 8|

สวนผสมสำหรบั ทำดนิ ปลูกผกั สวนครัว กากมะพราวหัน่ เปน ช้ินเล็กๆ 1 สว น ปยุ หมกั 1 สว น นำสวนผสมท้ังหมดมาคลุกเคลาใหเขากัน ปุย คอก 1/2 สวน 2. เตรยี มดนิ ดินที่ใชในการปลูกผักสวนครัว ไมควรเปนดินที่ขุดมาจากบริเวณบาน เน่ืองจากดินในบริเวณ บา นนน้ั สวนใหญเปน ดินที่นำมาถมใหม ไมคอยมีแรธาตสุ ารอาหารท่ีผกั สวนครัวตองการ ดงั น้ันจงึ ควร ใชด นิ ผสมสำหรับเพาะปลูกทมี่ ีขายตามรานขายตน ไม หรือหากตองการผสมดินเองกส็ ามารถทำได โดยการนำวัตถุดิบดังตอไปน้มี าผสมรวมกนั กากมะพราวหั่นเปนช้ินเลก็ ๆ 1 สว น, ปยุ หมกั 1 สว น, ปุย คอก 1/2 สว น การผสมปุยสูตรน้ีสามารถใชไดกับผักสวนครัวทุกชนิด โดยสวนผสมนี้จะไมมีการใชดินจึงทำใหมี นำ้ หนกั เบา และสามารถนำไปใชปลูกผักในภาชนะแขวนไดดี คนรกั ผกั สวนครัว | 9

“เราสามารถปลูกผักสวนครัว เชน ตน กะเพรา ฯลฯ ใหง ามกวาปกตไิ ดดวยการปลูกผักในกระถาง แลวนำกระถางไปวางไวบ นแผนโฟม ทม่ี คี วามหนาพอสมควร (ประมาณ 1 นว้ิ ) แผนโฟมจะชว ยรักษาความช้นื ใหก บั ดิน จงึ ทำใหผักสามารถเจริญเติบโต ไดด กี วา การวางกระถางไวบนพื้น” คุณลงุ สมบรู ณ สุขสำอางค 10 |

3. วิธีการปลกู วธิ ีการปลกู ผกั สวนครัวนนั้ สามารถปลูกได 3 วธิ ีคือ การปลูกดว ยการเพาะเมล็ด การปลูกดวยการ ปก ชำ และการปลูกดวยการใชหวั ซงึ่ ผกั แตล ะชนิดนน้ั จะใชว ิธีในการปลูกทแ่ี ตกตางกันออกไป วิธีการปลูกผักดวยการเพาะเมล็ด ไมควรหยอดเมล็ด การปลูกดวยการเพาะเมล็ด ลึกเกิน 1 เซ็นติเมตร เพราะหากลึกเกินไปจะทำใหตนออน โผลไมพนดิน และเนาตายอยูในดินเสียกอน นอกจากนี้ ยงั ตอ งมกี ารกะระยะหา งของเมลด็ หรอื หลมุ ทห่ี ยอดใหเ หมาะสม กบั ชนดิ ของผกั หรอื หากไมใ ชว ธิ หี ยอดเมลด็ ลงหลมุ กส็ ามารถ ใชวิธีหวานหรือโรยเมล็ดลงในกระถางแลวเกลี่ยดินใหกลบ เมล็ดก็ได เมื่อถึงเวลาท่ีตนกลางอกเราจึงคอยแยกตนกลาที่ สมบูรณ มีระบบรากฝอยท่ีดี และมีลำตนที่แข็งแรง ไปปลูก ในกระถางอ่นื ตอ ไป วิธีการปลูกแบบปกชำ การตัดก่ิงชำตองเลือกกิ่งที่มี วธิ ีการปลูกแบบปกชำ ความสมบูรณ คือไมแกหรือออนจนเกินไป เวลาตัดก่ิงเพื่อ นำมาชำ ควรตัดใตตาหรือใตขอ เพราะรากจะแตกออกที่ บริเวณน้ัน และควรริดใบออกบาง เพราะถาหากไมริดใบ ออกน้ำเล้ียงจะไปหลอเล้ียงท่ีใบหมด ทำใหการแตกรากไมดี เทา ท่ีควร สวนเวลาปก ชำ ตอ งปกใหข อ จมลงไปในดนิ วิธีการปลูกแบบใชหัว ควรฝงหัวใหโผลพนดินข้ึนมา เล็กนอ ย ประมาณ 1/4 ของหวั จากน้นั รดนำ้ ตามปกติ วธิ ีการปลูกแบบใชห วั คนรกั ผักสวนครัว | 11

4. การดูแล และบำรงุ รักษาผักสวนครัวในกระถาง การใหน ้ำ ควรใหน ำ้ อยางเพียงพอในชวงเชา และเย็น ไมค วรรดน้ำตอนแดดจัด และรดน้ำพอชุมเทา นัน้ การใหป ุย การใสปุยน้ันสามารถใชไดท้ังปุยอินทรียและปุยเคมี โดยอาจใชรวมกัน เพราะปุยอินทรียมีขอดีคือ ไมท ำใหด นิ เสยี และไมม สี ารตกคา งทำใหป ลอดภยั ตอ ตวั เราและสงิ่ แวดลอ ม แตห ากตอ งการใหผ กั โตเรว็ ก็สามารถใชปุยเคมีรวมดวยได การใสปุยสำหรับผักท่ีปลูกดวยเมล็ด ควรรอใหเมล็ดงอกประมาณ 30-40 วนั จากนั้นจึงจะสามารถใสป ุยเพือ่ เรงการเตบิ โต 12 |

สวนการใสปุยสำหรับตนกลาที่เพ่ิงแยกออกมาปลูกควรใสหลังจากแยกปลูกแลวประมาณ 7 วัน ซ่ึงในระยะน้ีการใสปุยควรใสบางๆ กอน เพราะรากพืชไมแข็งแรงพอ ถาใสมากเกินไปผักอาจตายได เมือ่ ผกั สวนครัวเรม่ิ เจรญิ เติบโต ควรใสป ยุ เพือ่ ใหอ าหารแกผ ักอยางนอ ย 1 ครง้ั ตอ สัปดาห โดยปุยที่ใช ในการบำรุงผักสวนครัวมี 2 ประเภท คือ ปุยอินทรีย และปุยเคมี ซ่ึงปุยเคมีจะนิยมใชปุย NPK สูตร มาตรฐาน 15-15-15 เคล็ดลับในการใสปุยใหผักสวนครัวในภาชนะ กค็ อื ควรใชป ยุ นำ้ ในการบำรงุ ผกั ในภาชนะแขวน เพราะหากใชปุยเม็ดจะละลายน้ำไดไมดี และ เม่ือรดน้ำไปแลวน้ำจะไหลออกอยางรวดเร็ว ทำใหผักไดรับปุยไมเต็มที่ แตหากไมมีปุยน้ำ สามารถนำปุยเม็ดมาละลายน้ำได โดยการนำ ปยุ เม็ด 6 ชอนโตะ ผสมเขากบั น้ำ 3 ลิตร แลว แชทง้ิ ไวใหปุยละลาย 20-30 นาที จากนน้ั จงึ นำ มารดผกั สวนครัวในภาชนะแขวนตามปกติ คนรักผกั สวนครวั | 13

“จดุ เริ่มตนคอื การสง พชื ผกั สวนครัว ทป่ี ลกู ดว ยหัวใจไปประกวดในงานเกษตรตางๆ จนไดร บั รางวลั มามากมายนับไมถวน แตส ง่ิ ทที่ ำใหภาคภมู ิใจทสี่ ุด คือการถายทอดความรูใหก บั ผูสนใจทกุ วยั ” คุณลุงสมบรู ณ สุขสำอางค 14 |

การปองกนั และกำจัดศัตรพู ืช ควรบำรุงรักษาผักใหแข็งแรง โดยการกำจัดวัชพืช และหากมีโรคและแมลงระบาดมาก ควรใช สารธรรมชาติ หรือใชกลวิธีตางๆ ในการปองกันและกำจัด เชน ใชมือจับออกหรือใชน้ำคั้นจากใบหรือ เมล็ดสะเดา ถา เปน พวกเพลย้ี เชน เพลยี้ ออ น เพลยี้ แปง เพลย้ี หอย และเพลย้ี จกั จน่ั ใหใ ชน ำ้ ยา ลา งจาน 15 ซซี ี ผสมน้ำ 20 ลิตร ฉีดพนใตใบเวลาเย็น ถาเปนพวกมด หอย และทากใหใชปูนขาวโรยบางๆ ลงบริเวณพน้ื ดิน (ทม่ี า : http://kittpol.blogspot.com/2009/08/2009.html) การเกบ็ ดอกผลพชื ผักสวนครัวเพ่ือรบั ประทาน การเกบ็ ดอกผลพชื ผกั สวนครัวเพ่อื รับประทาน ควรเก็บในเวลาเชา เพราะจะทำใหไ ดผ ักสดรสชาตดิ ี และหากยงั ไมร บั ประทานในทนั ที ควรนำมาลา งใหส ะอาด และเอาไปเกบ็ ไวใ นตเู ยน็ สำหรบั ผกั ประเภทผล เชน พรกิ และมะเขอื ควรเกบ็ ในขณะท่ีผลยงั ไมสุกดี เพราะจะทำใหเ ราไดผลที่มีรสชาตดิ ี และจะทำให ตนมีผลดก เพราะถาหากปลอยใหผลแกคาตน ตอไปตนจะออกดอกออกผลไดนอยลง และลำตนก็จะ โทรมงา ย มใี บเหลอื ง เนอ่ื งจากนำ้ เลยี้ งถกู ดดู ไปเลย้ี งทผี่ ลจนหมด สว นการเกบ็ เกย่ี วผกั ใบ เชน ผกั กาดหอม ผักบุงจีน และคะนา ควรเก็บผักในสวนที่สดออน หรือโตไดขนาดแลว โดยที่ยังคงเหลือลำตนและ รากไวไมถอนออกทั้งตน เพราะรากหรือตนท่ีเหลืออยูนั้นจะสามารถงอกงามใหผลไดอีกหลายคร้ัง แตท้ังนี้ก็ตองข้ึนอยูกับการดูแลรักษาดวยการรดน้ำและใสปุยอยางสม่ำเสมอดวย สวนผักที่บริโภค เฉพาะบริเวณยอดออน เชน สะระแหน กะเพรา และโหระพา ควรเลือกเก็บเฉพาะสวนยอดเทานั้น เพือ่ ใหผ ักไดม ีโอกาสแตกยอดออกมาใหมใ หเราเกบ็ เก่ยี วในครง้ั ตอ ไป คนรกั ผักสวนครัว | 15

‹ÍÊǹÁÒänj㹶Ҵ ¨Ô¹μ¹Ò¡ÒÃáÅФÇÒÁ梯 ÊÌҧ䴌´ÇŒ ÂÁÍ× àÃÒ โดยคุณลุงเสรี บญุ เรือง กวา 20 ปแลวทีค่ ุณลงุ เสรไี ดเขา มาคลกุ คลอี ยูในแวดวงการเกษตร ดวยการเปน ครสู อนวิชาเกษตรใหกับโรงเรยี นในสงั กัดกรุงเทพมหานคร จนกระท่งั ไดรบั คดั เลอื กใหเ ปน ครูดีเดน และไดร ับเชิญใหเปน คณะกรรมการตดั สินการประกวด การจัดสวนถาดของชุมชน ซึง่ จากจดุ นี้เองท่ที ำใหค ุณลงุ เสรี หนั มาใหความสนใจเรอ่ื งการจดั สวนถาดอยา งจริงจงั อกี ท้ังยงั ไดน ำความรเู หลา นไี้ ปแบง ปนใหกบั คนอ่ืนๆ ไมวาจะเปน เดก็ หรอื ผใู หญ เพอ่ื ใหทกุ คนไดส มั ผัสกบั ความสุขท่ีเกดิ ขนึ้ จากการใชเ วลาวา งใหเ กดิ ประโยชน เพราะการจัดสวนถาดนนั้ นอกจากจะชว ยใหเ กิดสมาธแิ ลว ยงั ชวยใหเ กิดจนิ ตนาการ ความคดิ สรางสรรค และทสี่ ำคญั ยังชวยใหเกดิ “ความสุข” ท่ีสามารถสรางขึ้นไดด วยสองมือของเราเอง

เสรี บญุ เรอื ง เลขท่ี 1 ถ.สวัสดกิ าร แยก 11 เขตหนองแขม กทม. 10160 โทร. 08-0989-6966 การจดั สวนถาด นอกจากจะชว ยใหเ กดิ สมาธแิ ลว ยังชว ยใหเกดิ จนิ ตนาการ และความสุขอีกดว ย คณุ ลงุ เสรี บุญเรอื ง

การจัดสวนถาด การจัดสวนถาด เปนศิลปะอยางหน่ึงท่ีชวยใหเกิดสมาธิ จินตนาการและความสุข และยังชวยให เกิดความภาคภูมิใจ แตเน่ืองจากการจัดสวนถาดในแตละครั้งจะตองมีการลงทุน เราจึงควรถามตัวเอง กอนวา เราจะจัดสวนถาดเพื่ออะไร เชน ถาตองการจัดเพ่ือนำไปจำหนาย ก็ตองสังเกตทำเลท่ีตั้งของ รานคาวาลูกคาท่ีเดินผานไปมาบริเวณน้ันมีกำลังซื้อมากนอยแคไหน ถาลูกคามีกำลังซื้อนอยเราก็ควร เลือกวสั ดทุ ม่ี ีราคาตนทุนที่ไมแพงมากนกั และกำหนดราคาขายทไี่ มแ พงจนเกินไปเพอื่ ใหล กู คาสามารถ เลือกซื้อกลับไปได แตถาหากเปนการจัดสวนถาดเพื่อการประกวด ก็ตองทุมเทเรื่องวัสดุอยางเต็มท่ี และตองมกี ารออกแบบ และคัดเลือกวสั ดอุ ยางดี เพ่ือใหเ ปนทีป่ ระทบั ใจกรรมการทีต่ ัดสนิ การประกวด 18 |

วัสดุอปุ กรณในการจดั สวนถาด 1. กระถางเซรามกิ หรอื ดนิ เผาทรงตื้น 2. ตนไมใ นรม (ไมป ระธาน ไมรองประธาน และไมส มาชกิ ) 3. ดนิ ผสม 4. หนิ หนิ กรวด ขอนไม 5. กระบอกฉีดนำ้ 6. คมี ปากแหลม 7. อปุ กรณตกแตง เชน ตุกตานก บานเซรามกิ และสะพานเซรามกิ เปนตน 8. หญา มอส ยอสวนมาไวในถาด | 19

การเลอื กดิน ดินท่ีใชในการจัดสวนถาดควรเปนดินท่ีไมมีปุยผสมอยู เพราะตนไมแตละชนิดอาจตองการปุย ไมเหมอื นกนั สว นเร่อื งสัดสวนการผสมดินขึน้ อยูก บั ประเภทตน ไม การเลอื กกระถาง การจัดสวนถาดควรเลือกกระถางดินเผาท่ีไมมีการเคลือบ เพราะจะสามารถดูดซับน้ำและระบาย นำ้ ไดด ี และกระถางควรมรี สู ำหรบั ระบายนำ้ ขนาดใหญพ อสมควรเพอื่ ปอ งกนั รากเนา สว นเรอื่ งรปู ทรงนน้ั ควรเลือกกระถางท่มี ีความตื้น เพราะจะสามารถนำมาจดั สวนถาดไดส วยงามกวา กระถางที่มีรูปทรงลึก การเลอื กตนไม ควรเลือกตนไมท่ีมีขนาดเลก็ หรือแคระ มใี บละเอยี ด และจดั แตงทรงไดง าย เชน ไทร ไผแดง หลวิ กระสัง และควรเลือกลักษณะตนไมที่มีความตองการน้ำ แสง และดิน ในสัดสวนที่เหมือนกันเพื่อให สามารถดูแลไดงา ย การเลอื กวัสดุจดั สวนถาดใหไดอ งคป ระกอบทเ่ี หมาะสม 1. ไมควรนำตน ไมพ นั ธเุ ดยี วกนั หลายๆ ตน มาจัดรวมกัน เพราะจะทำใหส วนถาดดูรก 2. ควรเลือกวัสดุตกแตงท่ีมีขนาดเหมาะสมกับขนาดกระถาง เชน หากจัดสวนถาดขนาดใหญ สามารถนำหินลาย หินแมน้ำมาใชในการจัดตกแตงได แตถาหากเปนสวนถาดขนาดเล็กควรใช ตุกตา ดนิ เผาขนาดเล็ก และหญามอส ในการตกแตง 20 |

“การจัดสวนถาด คือการนำตน ไมในรม พันธแุ คระ มาจัดสวนขนาดจวิ๋ ลงในถาด ท่ีมีขนาดพอเหมาะ เพื่อตั้งประดบั ตกแตง ในอาคาร หรอื โตะ ทำงาน โดยมากตน ไมท่ีนยิ มนำมาจัด มกั จะเปนตน ไมม งคลชนิดตางๆ” คณุ ลุงเสรี บุญเรือง ยอ สวนมาไวใ นถาด | 21

การจัดสวนถาดมขี ัน้ ตอนดงั ตอไปนี้ 1. ใชจินตนาการความคิดสรางสรรค ในการออกแบบสวนถาด โดยการทดลองนำไมประธาน (ตนไมท่ีมีขนาดใหญกวาตนไมชนิดอื่นๆ ท่ีใชจัดสวนถาด) กับไมรองประธาน (ตนไมท่ีมีขนาดเล็กกวา ไมประธาน) มาวางดกู อน เพื่อหาจดุ สมดลุ ของภาชนะ โดยใหไมป ระธานอยูใ นตำแหนง ท่เี กือบชดิ ขอบ กระถางดา นใดดานหน่งึ เพ่อื สรางจุดเดน ใหกับสวนถาด 2. นำดินมาใสกระถาง จัดวางไมประธาน และไมรองประธาน ตามตำแหนงท่ีเราออกแบบไว ดูความเหมาะสมของไมประธานวาควรอยูสูงต่ำขนาดไหน หากตองการใหไมประธานสูงข้ึนก็สามารถ นำดินมารองใตไมประธานใหสูงข้ึนได เชนเดียวกันกับไมรองประธาน แตไมรองประธานไมควรสูงกวา ไมประธาน หากสูงกวาใหขุดหลุมวางไมรองประธานใหต่ำลงไป เมื่อวางเสร็จแลว ใหลองถอยออกมา ยนื ดหู า งๆ เพอื่ ดกู ารจดั วางตำแหนง ไมป ระธานและไมร องประธานวา มคี วามสมดลุ และสวยงามดหี รอื ไม 3. นำไมสมาชิก (ตนไมที่มีขนาดเล็กกวาไมประธานและไมรองประธาน) มาปลูกแซมบริเวณที่วาง ที่เหลืออยูโดยดูองคประกอบภาพรวมของท้ังถาด ไมควรปลูกไมสมาชิกใหแนนเกินไป เพราะจะทำให สวนถาดดูรกและไมมีจุดเดนท่ีนาสนใจ และควรเวนพ้ืนที่วางสำหรับการวางอุปกรณตกแตง เชน บานเซรามกิ หรอื สะพานขามแมนำ้ 22 |

4. ถาหากตองการแมน้ำก็สามารถนำชอนมาทำปนหลุมต้ืนๆ ขนาดยาว แลวนำกรวดสีขาวมา โรยทับอกี ที จากน้ันนำหญามอสมาปทู บั พน้ื ดิน กอนทจี่ ะนำอุปกรณต กแตง สวนถาดตางๆ เชน สะพาน เซรามกิ ตกุ ตานก ผลไมต งุ ตง้ิ มาตกแตง ตามจินตนาการเพอื่ ใหเ กดิ ความสวยงาม 5. ใชก ระบอกน้ำฉดี นำ้ เพ่อื สรา งความชุมชืน้ ใหก บั สวนถาด ยอสวนมาไวใ นถาด | 23

การพัฒนาฝม อื ดานศิลปในการจดั สวนถาด เราสามารถพัฒนาฝมือการจัดสวนถาดไดดวยการหาขอมูล จากอินเตอรเน็ต หนังสือ หรือดูตัวอยางจากแหลงขายสวนถาด หรือจากงานการจัดประกวดสวนถาด เปน ตน แตท งั้ นตี้ องมีการ ทดลองทำดวย จึงจะสามารถชวยใหเรามีทักษะและจินตนาการ เพม่ิ มากขึน้ ได การดูแลรักษาสวนถาด สวนถาดจะมีสภาพสวยงามอยูไดประมาณ 3 เดือนเทานั้น ซ่ึงในระหวางนี้เราสามารถดูแลสวนถาดใหคงทนและสวยงามได ดวยการวางสวนถาดไวในที่รมรำไรเพื่อปองกันการแหงของหญา มอส ตัดแตงกิง่ ตามความเหมาะสม และรดนำ้ วนั ละ 2 คร้งั แหลงหาซอ้ื วสั ดุอปุ กรณในการจดั สวนถาด แหลง ขายวสั ดอุ ปุ กรณใ นการจดั สวนถาดในกรงุ เทพมหานคร จะอยทู ่ีสนามหลวง 2 และตลาดนัดจตุจกั ร 24 |

ยอ สวนมาไวใ นถาด | 25

ราคาตน ทุนวัสดุอปุ กรณใ นการตกแตง สวนถาดโดยประมาณ • กระถางตน ไมส ำหรบั จัดสวนถาดจะมรี าคาแตกตา งกนั ไปขึ้นอยกู บั ความสวยงามและคุณภาพ • ไมป ระธาน ราคาประมาณ 40 - 80 บาท สว นไมร องประธาน และไมส มาชกิ จะมรี าคาลดหลนั่ ลงมา • หญามอสราคาถาดละประมาณ 5 - 10 บาท • ดนิ ถงุ ละ 20 บาท • อปุ กรณตกแตง เซรามกิ เชน สะพานโคงขามแมนำ้ ราคาประมาณ 35 - 45 บาท • นกตัวละประมาณ 5 บาท • หนิ ประดบั กอนละ 5 บาท • หนิ กรวดเมด็ เล็กยอมสที ีท่ ำเปนแมน้ำ ราคาถงุ ละ 10 บาท 26 |

สรปุ แลวการจัดสวนถาด 1 ถาด ราคาตนทุนทีถ่ กู ที่สดุ จะอยทู ป่ี ระมาณ 180 บาท ซึ่งหากเราจดั เพอื่ นำไปจำหนา ย ตอ งบวกคา แรง และคา ความคดิ สรา งสรรคใ นการออกแบบไปดว ย 30 -40 เปอรเ ซน็ ต ประโยชนของการจดั สวนถาด 1. ประโยชนดา นการศกึ ษา การจัดสวนถาด เปนจุดเริ่มตนของการเรียนรูทักษะและจินตนาการในการจัดสวน เพราะการจัด สวนถาดคือการยอสวนการจัดสวนหยอมที่สามารถฝกฝนไดงายและไมส้ินเปลืองคาใชจายมากนัก เนื่องจากตนไมและวัสดุอุปกรณตางๆ ท่ีนำมาใชในการฝกจัดสวนถาดน้ัน มีขนาดเล็ก น้ำหนักเบา หางาย และราคาถูก จึงสะดวกตอการฝกหัดจัดวางองคประกอบสวน และยังสะดวกตอการฝกซ้ำ เพ่อื ใหเกดิ ความชำนาญอกี ดวย 2. ประโยชนด า นจิตใจ การจัดสวนถาดชวยใหเกิดความสุขได เพราะเปนการใชจินตนาการสรางธรรมชาติที่งดงามตาม ความตองการของเรา อีกทั้งยังชวยใหเกิดความเพลิดเพลิน และเกิดความภาคภูมิใจในความสามารถ ของตนเอง จนนำไปสกู ารฝกฝนเพอื่ พฒั นาฝม ือของตนเองไปเรอ่ื ยๆ สวนผูชมหรือผูที่ไดพบเห็นสวนถาดท่ีถูกจัดอยางสวยงามนั้น ก็จะไดรับความเพลิดเพลิน ความอ่ิมเอมใจ และยังไดรับความผอนคลายจากการช่ืนชมผลงานท่ีถูกสรางสรรคจากสองมือของผูจัด อีกดวย 3. ประโยชนด านเศรษฐกจิ เราสามารถจัดสวนถาดเพื่อนำมาจำหนายเปนของฝากหรือของตกแตงบานได ซ่ึงการจัดสวนถาด นั้นนับวาเปนชองทางในการสรางรายไดท่ีนาสนใจอีกทางหน่ึง สวนการกำหนดราคาขายนั้น จะตอง บวกราคาวัสดุอุปกรณโดยคิดตามราคาปลีกเสมอ (ราคาขายปลีกของวัสดุอุปกรณการจัดสวนถาด จะสูงกวาราคาขายสง ประมาณรอยละ 20) จากน้ันจึงบวกคาจัดทำอีกประมาณ 30 - 40 เปอรเซ็นต ของราคาตนทนุ จึงจะเกดิ ความคมุ คา ในการจำหนา ย ยอสวนมาไวใ นถาด | 27

ท่ีเราเรยี นรเู รอื่ งสมุนไพร กเ็ พราะวา เราชอบ เราเห็น คณุ คา และเราอยากรกั ษา ความรูเรอื่ งสมุนไพร ซึง่ เปน มรดกของแผน ดินไทย คณุ ลงุ สนธิ์ บญุ พัฒน

สนธิ์ บญุ พฒั น ÊÁ¹Ø ä¾Ãã¡ÅŒμÇÑ เลขท่ี 131 ซ.วดั อมั พวา ÃäÙŒ ÇŒÁÕ»ÃÐ⪹ แขวงบานชา งหลอ เขตบางกอกนอ ย ¡Ñº¤Ø³Åاʹ¸Ôì ºØ޾Ѳ¹ กทม. 10700 โทร. 08-1553-5766 คุณลุงสนธิ์เปนผูที่มีความสนใจเร่ืองสมุนไพรมาต้ังแต เด็กๆ โดยไดซึมซับความรูดานสมุนไพรมาจากการเปน สามเณรติดตามหลวงพอไปเก็บสมุนไพรเพื่อนำมารักษา ชาวบาน และตั้งแตน้ันเปนตนมา คุณลุงสนธ์ิก็ไดศึกษา และคนควาหาความรูเรื่องสมุนไพรมาโดยตลอด ท้ังจาก การเรียนที่วัดโพธ์ิ หรือแมกระท่ังท่ีกองประกอบโรคศิลป (กรมการแพทยแผนไทย กระทรวงสาธารณสุขในปจจบุ ัน) จึงอาจกลาวไดวาคุณลุงสนธิ์เปนผูท่ีไดส่ังสมความรู ดานสมุนไพรมานานหลายสิบป จนกระทั่งสามารถสอบ เปน เภสชั แพทยแ ผนไทยไดใ นป 2540 และถงึ แมว า คณุ ลงุ สนธิ์ จะไมไ ดน ำความรเู หลา นม้ี าใชใ นการประกอบอาชพี เนอ่ื งจาก ยึดอาชีพหลักในการรบั ราชการเปน ครู แตเมือ่ เกษียณอายุ ราชการแลว คุณลุงสนธิ์ก็ไดกลับเขามาคลุกคลีกับเร่ือง สมุนไพรอีกครั้ง ดวยการทำหนาที่เปนวิทยากรอบรม ใหความรูเรื่องสมุนไพรไทยแกผูที่สนใจทั่วไป และเขารวม กิจกรรมใหความรูกับเพ่ือนๆ สมาชิกชมรมคลังปญญา ผูสูงอายกุ รุงเทพมหานครเร่ือยมา

สมนุ ไพรไทย ความหมายของสมุนไพร สมุนไพร หมายถึง พืชที่มีสรรพคุณในการรักษาโรคหรืออาการเจ็บปวยตางๆ ซึ่งการใชสมุนไพร สำหรบั รกั ษาโรค หรอื อาการเจบ็ ปว ยตา งๆ นี้ จะตอ งนำเอาสมนุ ไพรตงั้ แตส องชนดิ ขนึ้ ไปมาผสมรวมกนั ซงึ่ จะเรยี กวา “ยา” ในตำรบั ยา นอกจากพืชสมุนไพรแลว ยงั อาจประกอบดวยสตั วแ ละแรธาตอุ ีกดว ย เราเรยี กพชื สัตว หรือแรธาตุที่เปนสวนประกอบของยาน้ีวา “เภสัชวัตถุ” พืชสมุนไพรบางชนิด เชน เรว กระวาน กานพลู และจันทนเทศ เปนตน พืชเหลานี้เปนพืชท่ีมีกล่ินหอมและมีรสเผ็ดรอน ใชเปนยาสำหรับ ขบั ลม แกท อ งอืด ทอ งเฟอ พชื เหลาน้ถี า นำมาปรงุ อาหารเราจะเรียกวา “เครอ่ื งเทศ” 30 | สวนครัวลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร

ในพระราชบัญญตั ยิ าฉบบั ที่ 3 พ.ศ.2522 ไดแบงยาทไ่ี ดจ ากเภสัชวตั ถุนีไ้ วเ ปน 2 ประเภทคือ 1. ยาแผนโบราณ หมายถึง ยาทใ่ี ชใ นการประกอบโรคศิลปะแผนโบราณ หรอื ใชในการบำบัดโรค ของสัตว ซึ่งมีปรากฎอยูในตำรายาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศ ใหเปนยาแผนโบราณ หรือไดรับ อนญุ าตใหข น้ึ ทะเบยี นตำรับยาเปน ยาแผนโบราณ 2. ยาสมุนไพร หมายถึง ยาที่ไดจากพืช สัตว แรธาตุที่ยังมิไดผสมปรุงหรือแปรสภาพสมุนไพร ซ่ึงนอกจากจะใชเปนยาแลว ยังใชเปนอาหาร เครื่องดื่ม อาหารเสริม สวนประกอบในเครื่องสำอาง ใชแตงกล่ิน แตงสีอาหารและยา ตลอดจนใชเปนยาฆาแมลงไดอีกดวย ในทางตรงกันขาม มีสมุนไพร จำนวนไมนอ ยที่มีพิษ ถาใชไมถูกวิธหี รือใชเกินขนาดอาจมีพิษถึงตายได ดังนั้นการใชสมุนไพรจึงควรใช ดวยความระมัดระวังและใชอ ยา งถกู ตอง ปจจุบันมีการต่ืนตัวในการนำสมุนไพรมาใชพัฒนาประเทศมากข้ึน คำวาสมุนไพรจึงปรากฏอยูใน แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติดวย กระทรวงสาธารณสุขไดดำเนินโครงการสมุนไพรกับ สาธารณสุขมูลฐาน โดยเนนการนำสมุนไพรมาใชบำบัดรักษาโรคในสถานบริการสาธารณสุขของรัฐ มากขน้ึ และสง เสรมิ ใหป ลกู สมนุ ไพรเพอ่ื ใชภ ายในหมบู า นเปน การสนบั สนนุ ใหม กี ารใชส มนุ ไพรมากยงิ่ ขน้ึ ซึ่งเปนวิธีหนึ่งที่จะชวยประเทศชาติประหยัดเงินตราในการส่ังซ้ือยาสำเร็จรูปจากตางประเทศไดปละ เปนจำนวนมาก สมุนไพรใกลต ัว | 31

“พืชสมุนไพร” นั้นต้ังแตโบราณก็ทราบกันดีวามีคุณคาทางยามากมาย ซึ่งเชื่อกันอีกดวยวา ตนพืชตางๆ ก็เปนพืชที่มีสารที่เปนตัวยาดวยกันท้ังส้ิน เพียงแตวาพืชชนิดไหนจะมีคุณคาทางยา มากนอยกวา กันเทานัน้ สง่ิ ท่คี วรรูแ ละจดจำเกย่ี วกับ “พชื สมนุ ไพร” มี 5 อยา ง คอื 1. รูป ตองรูจักลักษณะของสมุนไพรในรูปแบบตางๆ เชน ใบไม ดอกไม เปลือกไม แกนไม กระพ้ไี ม รากไม เมลด็ เปน ตน 2. สี ใหรูสีของสมุนไพร เชน สเี ขยี วใบไม สีเหลอื ง สีแดง สสี ม สมี วง สีนำ้ ตาล สดี ำ ฯลฯ 3. กลน่ิ ใหร ูว า มกี ลิน่ อยา งไร เชน มกี ล่นิ หอม หรอื เหม็น 4. รส ใหร วู า มรี สอยางไร เชน รสจดื รสฝาด รสขม รสเคม็ รสหวาน รสเปรย้ี ว รสเย็น เปนตน 5. ช่ือ ตองรูจักช่ือและลักษณะของสมุนไพร เชน รูวา ขิงเปนอยางไร ขาเปนอยางไร ใบข้ีเหล็ก เปน อยา งไร 32 | สวนครัวลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร

ปจจุบันมีผูพยายามศึกษาคนควาเพื่อพัฒนายาสมุนไพรใหสามารถนำมาใชในรูปแบบที่สะดวก ย่ิงขึ้น เชน นำมาบดเปนผงบรรจุแคปซูล ตอกเปนยาเม็ด ทำเปนครีมหรือยาข้ีผ้ึงเพ่ือใชทาภายนอก เปนตน และยังไดมีการศึกษาวิจัย เพ่ือนำสมุนไพรมาสกัดปนยาแผนปจจุบัน โดยการสกัดสารสำคัญ จากสมนุ ไพรเพอ่ื ใหไ ดส ารทบี่ รสิ ทุ ธเิ์ พอ่ื นำมาศกึ ษาคณุ สมบตั ทิ างดา นเคมี - ฟส กิ สข องสาร และตรวจสอบ การออกฤทธิ์ดานเภสัชวิทยาในสัตวทดลองกอนท่ีจะนำมาผลิตเปนยาและนำมาทดลองใชตอไป รวมทงั้ ศกึ ษาความเปน พษิ และผลขางเคียง สว นตา งๆ ของพชื ท่ีใชเปนพืชสมนุ ไพร 1. ราก รากของพืชมีมากมายหลายชนิดเอามาเปนยาสมุนไพรไดเปนอยางดี เชน กระชาย ขมน้ิ ชนั ขิง ขา เรว ขม้ินออย เปนตน รูปรา งและลักษณะของราก แบง ออกเปน 2 ชนิด คอื 1.1 รากแกว ตนพืชมากมายหลายชนิดมีรากแกว ซึ่งนับวาเปนรากท่ีสำคัญมาก รากแกวจะ งอกออกมาจากลำตน ลักษณะของรากจะมีรูปรางยาว ใหญ เปนรูปกรวย ดานขางของ รากแกวจะมีรากฝอยแตกแยกออกมาเปนจำนวนมากเพ่ือทำการดูดซึมอาหารในดินไป บำรุงเล้ยี งสว นตางๆ ของตน พืชทมี่ ีรากแกว ไดแก ตน ขเี้ หลก็ ตนคนู เปนตน สมุนไพรใกลต วั | 33

1.2 รากฝอย รากฝอย คือ สวนท่ีงอกออกมาจากปลายลำตนของพืช โดยจะงอกออกมาเปนฝอยจำนวนมาก รากฝอยจะมีลักษณะ กลมยาว และมีขนาดเทาๆ กัน ตนพืชท่ีมีรากฝอยจะเปนพืชท่ีมี ใบเลยี้ งเด่ียว เชน หญา คา ตะไคร เปนตน 2. ลำตน นบั วาเปนโครงสรางท่สี ำคัญของตนพชื โดยปกตแิ ลว ลำตนจะอยู บนดิน แตบางสวนจะอยูใตดินพอสมควร รูปรางของลำตนนั้นแบงออกไดเปน 3 สว นดว ยกนั คือ ตา ขอ ปลอ ง บริเวณเหลาน้ีจะมีกงิ่ กาน ใบ ดอกเกิดข้ึน ซ่ึงจะทำใหพืชมีลักษณะที่แตกตางกันออกไป ชนิดของลำตนพืช แบงตาม ลกั ษณะภายนอกของลำตน ไดเ ปน 4 ประเภท ดงั นี้ 1. ประเภทไมย ืนตน 2. ประเภทไมพมุ 3. ประเภทหญา 4. ประเภทไมเล้ือย 3. ใบ ใบเปนสวนประกอบที่สำคัญของตนพืชท่ัวไป มีหนาท่ีในการ สังเคราะหแสง ผลิตอาหาร และเปนสวนที่แลกเปลี่ยนน้ำและอากาศใหตนพืช ใบเกิดจากการงอกของกิ่งและตา ใบไมโดยทั่วไปจะมีสีเขียว (สีเขียวเกิดจาก สารที่มีชื่อวา “คอลโรฟล ล” ) ใบของพืชหลายชนิดใชเ ปนยาสมุนไพรไดด ีมาก ใบท่สี มบูรณมสี วนประกอบรวม 3 สวนดวยกันคอื 1. ตวั ใบ 2. กา นใบ 3. หใู บ 34 | สวนครวั ลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร



“อยากใหเ ด็กรนุ ใหม ศกึ ษาคนควาเร่ืองสมนุ ไพรกนั ใหม ากขน้ึ เพราะพืชพนั ธุธญั ญาหารของไทยเรา มปี ระโยชนม หาศาล” คณุ ลุงสนธิ์ บุญพฒั น 36 | สวนครวั ลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร

ชนิดของใบ แบง ออกไดเปน 2 ชนิด คือ 1. ใบเลี้ยงเด่ยี ว หมายถึง กา นใบอนั หน่งึ มีเพียงใบเดียว เชน กานพลู ขลู ยอ กระวาน เปน ตน 2. ใบประกอบ หมายถงึ ใบไม 2 ใบ ข้นึ ไป ที่เกดิ จากกา นใบอนั เดยี วกนั เชน มะขามแขก แคบา น ข้ีเหลก็ มะขาม เปนตน 4. ดอก ดอกเปนสวนท่ีสำคัญของพืช ทำหนาท่ีในการแพรพันธุ มีลักษณะท่ีแตกตางกันไปตาม ประเภทของตน ไม และลกั ษณะทแี่ ตกตา งกนั นี้จะเปนขอ มูลสำคญั ในการจำแนกประเภทของตนไม ดอกจะตองมสี ว นประกอบท่สี ำคญั 5 สวนคอื 1. กานดอก 2. กลบี รอง 3. กลบี ดอก 4. เกสรตัวผู 5. เกสรตัวเมยี 5. ผล ผลคือสวนหน่ึงของพืชท่ีเกิดจากการผสมเกสรตัวผูกับเกสรตัวเมียในดอกเดียวกันหรือ คนละดอกก็ได มีลกั ษณะรูปรางที่แตกตางกันออกไปตามประเภทและสายพันธุ รูปรางลักษณะของผล มหี ลายอยา ง ตามชนิดของตน ไมทแ่ี ตกตา งกนั แบงตามลักษณะของการเกิดไดเปน 3 แบบ คือ 1. ผลเด่ียว หมายถึง ผลท่เี กิดจากรงั ไขอันเดยี วกัน 2. ผลกลมุ หมายถึง ผลที่เกดิ จากปลายชอของรงั ไขในดอกเดียวกนั เชน นอ ยหนา เปน ตน 3. ผลรวม หมายถงึ ผลที่เกดิ มาจากดอกหลายดอก เชน สับปะรด เปน ตน ลกั ษณะของผลแบง ออกเปน 3 ลกั ษณะ คือ 1. ผลเนื้อ 2. ผลแหงชนิดแตก 3. ผลแหงชนิดไมแตก สมนุ ไพรใกลตัว | 37

ความรู สมุนไพร ใกลตัว 1. กระเทียม ลักษณะ เปนไมลมลุก มีกลิ่นแรง ลำตนสูงประมาณ 30 - 45 เซนติเมตร เปนพืชจำพวกหญา ลงหัวใตดิน ใบสเี ขยี ว หนายาว สว นกลางแบน ปลายแหลม ดอกสีขาว รวมกันเปน ชอทป่ี ลายกาน สวนที่ใชเปนยา ใบ ราก และหัวใตด นิ มรี สเผ็ดรอน ประโยชนท างสมนุ ไพร 1. หวั เปน อาหารเสรมิ สขุ ภาพ ชว ยลดคอเลสเตอรอลในกระแสเลอื ด ใชร ักษาโรคความดันโลหติ สงู 2. บำบัดอาการไอ หวัด หลอดลมอักเสบเร้ือรัง แกทองอืด แนนจุกเสียด ปวดทอง อาหารไมยอย ขบั ลม ขบั เสมหะ 3. แกปวดฟน ปวดหู 4. ชว ยขบั ปส สาวะ ขบั ประจำเดอื น ขบั พยาธิไสเ ดอื น 5. ลดอาการอักเสบบวม ฆาเชอื้ แกโ รคผิวหนงั 6. เปน ยาฆา แมลง 38 | สวนครวั ลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร

2. ขง ลกั ษณะ เปนพืชลมลุก มีเหงาใตดิน เปลือกนอกมีสีน้ำตาลแกม เหลือง เนื้อในสีนวลมีกลิ่นหอมเฉพาะ ขึ้นเปนกอ ใบ เปน ใบเดย่ี ว ออกเรยี งสลบั กนั เปน สองแถว เปน รปู หอกเกลย้ี งๆ กวา ง 1.5 - 2 เซนตเิ มตร ยาว 12 - 20 เซนตเิ มตร ดอก สขี าว ออกรวมกัน เปนชอรูปเห็ด แทงขึ้นมาจากเหงา ชูกานสูง 15 - 25 เซนติเมตร หลุดรว งไว ผล กลม แขง็ โต วัดผา ศนู ยก ลางประมาณ 1 เซนตเิ มตร สว นที่ใชเ ปนยา ตน ใบ ดอก ผล ราก เหงา ประโยชนท างสมนุ ไพร 1. สารสำคัญในน้ำมันหอมระเหยขิง จะออกฤทธิ์กระตุนการบีบตัวของกระเพาะอาหารและลำไส ใชขิงแกยาว 2 น้ิว ทุบพอแหลก เทน้ำเดือดลงครึ่งแกว ปดฝาทิ้งไวนาน 5 นาที รินน้ำดื่มระหวาง อาหาร หรอื ตม ขงิ แกกบั น้ำ รินดมื่ จะชว ยแกอ าการทองอดื เฟอ จุกเสียด แนน คล่นื ไสอ าเจยี น แกบิด ขับลม 2. ใชเ หงาสดต้ังค้ันนำ้ ผสมนำ้ มะนาว เตมิ เกลือเลก นอย จบิ แกไ อ ขับเสมหะ 3. ใชขงิ สดฝานตมนำ้ รบั ประทาน ลดความดันโลหิต 4. ใชทำยาขมเพื่อเจริญอาหาร โดยใชเหงาสดประมาณ 1 องคุลี ตมน้ำหรือปรุงอาหารหรือ รับประทานสดกับลาบหรือแหนม หรือใชขิงผงแหง 1/2 ชอนโตะ หรือประมาณ 0.6 กรัม ชงกับ นำ้ รอนดื่มชว ยใหอยากรับประทานอาหารมากขึน้ สมนุ ไพรใกลตวั | 39

ความรู สมนุ ไพร ใกลตัว 3. บอระเพด็ ลกั ษณะ เปน ไมเ ถาเลอื้ ยพนั เปน ไมเ นอื้ ออ น แตเ มอื่ มอี ายมุ าก เนอ้ื ของลำตน อาจแข็งได ลำตนมีขนาดเทานิ้วมือ มีไสเปนเสนยาว ตามเปลือก ของลำตนมีปุมปมกระจายทั่วไปเปนจำนวนมาก ยางมีรสขมจัด มีใบเดี่ยวเปนแบบสลับ โคนใบรูปหัวใจ ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ดอกออกเปนชอยาว 7 - 25 เซนติเมตร ดอกมี ขนาดเล็กสีเหลืองอมเขียว ผลรูปไข สีเหลือง หรือสม ขนาด 2 - 3 เซนตเิ มตร สวนที่ใชเปนยา ใบ เถา ประโยชนทางสมนุ ไพร 1. แกอ าการสะอกึ นำบอระเพด็ มาดองเหลา จบิ 1 ชอ นชา ฤทธข์ิ อง เหลา ขาว และบอระเพ็ด จะกำซาบซานไปทวั่ ปาก คอ หลอดลม ทางเดนิ อาหาร 2. พอกฝ ระงับการอกั เสบ ใชบอระเพ็ดพอกทห่ี ัวฝ อาการปวด อักเสบ จะคลายลงและหายได 3. แกป วดเจบ็ บาดแผล ใชบ อระเพด็ ตำพอก บาดแผลอกั เสบ อาการเจบ็ ปวดคอ ยๆ หายไปได 4. ลดไข ใชเถาแกสดหรือตนสด ครั้งละ 2 คืบคร่งึ ทำค้นั เอานำ้ ด่ืม หรือตม ใชน้ำ 3 สวน เคย่ี ว ใหเหลอื 1 สว น ดมื่ วันละ 2 คร้งั กอ นอาหารเชา -เยน็ หรอื ด่มื เมอ่ื มีไข 4. ฆา พยาธิ นำเถาบอระเพด็ บดละลายน้ำคั้นด่มื เพื่อฆาพยาธติ ายได 5. แกเ สมหะเปน พษิ คั้นนำ้ บอระเพด็ ดม่ื แกเสมหะเปน พษิ เสมหะมากคอยๆ หายไป 6. ชวยใหเ จริญอาหาร 40 | สวนครัวลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร

4. มะนาว ลักษณะ เปนไมยืนตนขนาดเล็ก มีพุมสูง 2 - 4 เ ม ต ร ก่ิ ง อ อ น มี ห น า ม ใ บ ไ ม เรี ย ง ส ลั บ เปนรูปวงรีหรือรูปไขปลายมน เนื้อใบมีจุดน้ำมัน กระจาย ขอบใบหยักเล็กนอย ดอกเด่ียวหรือชอ ออกทปี่ ลายกงิ่ และทซี่ อกใบ กลบี ดอกสขี าว กลน่ิ หอมออ นๆ รวงงาย ผลกลมเกลี้ยง มีน้ำมาก รสเปรี้ยวจัด ฉ่ำน้ำ เปลือกผลมีน้ำมัน และมีกลน่ิ หอม รสขม สว นท่ีใชเ ปน ยา ใบ ผล เปลือกผล เปลือกผลแหง รากสด ประโยชนทางสมนุ ไพร 1. รักษาอาการทองอืด ทองเฟอ แนนจุกเสียด ใชผิวมะนาวแหง 10-15 กรัม ตมน้ำดื่ม น้ำมันจากผิวมะนาวชว ยขับลมไดด ี 2. เปนยาขับเสมหะ นำน้ำมะนาวเติมเกลือเล็กนอย จิบ จะชวยใหเสมหะถูกขับออกและ เสียงดี ถาเปนเมล็ดมะนาวใช 10-20 เมล็ด คั่วใหเหลือง บดใหละเอียด เติมพิมเสน 2-5 เกล็ด ชงนำ้ รอนดืม่ เปนยาขบั เสมหะ แกร ะคายคอ รักษาอาการไอ 3. ยาปอ งกนั หรอื แกโ รคเลอื ดออกตามไรฟน (ลกั ปด ลกั เปด ) ใชน ำ้ จากผลทแี่ กจ ดั เตมิ เกลอื นำ้ ตาล นำ้ แข็ง ใชเ ปน เครือ่ งดืม่ หรือผสมอาหารกไ็ ดผ ลเชน กัน 4. แกคันศีรษะ แกสิว แกขอศอกและสนเทาดานดำ ลบรอยดางดำท่ีขาหรือขาลาย ลบเลอื นจดุ ดางดำเล็กๆ หรอื รอยแผลเปน แกปญหาเลบ็ เหลือง ขจดั รอยเปอนยางผลไม 5. แกล น้ิ เปน ฝา แกน ้ำกัดเทา แกป ูนซีเมนตกดั แกก ลากเกล้อื น หดิ สมนุ ไพรใกลต ัว | 41

ความรู สมนุ ไพร ใกลต ัว 5. สะระแหน ลักษณะ เปนพืชลมลุกเล้ีอยตามพ้ืนดิน ลำตนสีแดงเขม ใบกลมขนาดหัวแมมือ ใบคอนขางหนา ริมใบหยัก โดยรอบ ภายในใบเปนคลื่นยบั ยน และมีกล่ินหอม สว นท่ีใชเปนยา ใบ ประโยชนทางสมุนไพร 1. รกั ษาอาการปวดศรี ษะ ปวดฟน เจบ็ คอ รกั ษาแผลในปาก เจบ็ ลน้ิ โดยด่มื นำ้ ตมใบสะระแหน 5 กรัม กับนำ้ 1 ถว ย ผสม เกลอื เล็กนอย วนั ละ 2 คร้งั 2. รักษาอาการบิดทองรวง อุจจาระเปนเลือด โดยนำใบ สะระแหนต ม ดืม่ แตน้ำ 3. แกพิษแมลงสัตวกัดตอย ตำใบสะระแหนใหละเอียดพอก บรเิ วณท่ีโดนกดั 4. ชวยหามเลือดกำเดาได โดยใชสำลีชุบน้ำท่ีคั้นจากใบสะระแหน หยอดทีร่ จู มูก 5. รักษาอาการปวดหู นำน้ำค้ันจากใบสะระแหนหยอดหูจะชวยบรรเทา อาการปวดไดด ี 6. รกั ษาอาการหนา มดื ตาลาย โดยรับประทานนำ้ ตมใบสะระแหนแ ละขงิ สด 42 | สวนครัวลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร

6. มะขาม ลกั ษณะ เปนไมตน สูง 15 - 25 เมตร ลำตน ขรขุ ระ เปลือกตน สีเทาเกือบดำ แตกกงิ่ กานมากมาย ดอก ออก เปนชอท่ีซอกใบ กลีบดอกสีเหลือง มีลายมวงแดง ผล เปนฝกสีน้ำตาลหรือน้ำตาลอมเทา เมื่อแกจัด เนอ้ื ในฝก จะฝอ ลงไมต ิดกับเปลือก เรยี กวา มะขามเปย ก มีท้ังรสหวานและเปรี้ยว สวนท่ีใชเปนยา เมล็ด ดอก ใบ เน้ือในฝก ราก เปลอื ก ประโยชนท างสมุนไพร 1. เปนยาถายพยาธิไสเดือน ตัวกลม ตัวเสนดาย ไดผลดี ใชเมล็ดค่ัวกะเทาะเปลือกออก แลว เอาเน้ือในเมลด็ แชน ้ำเกลือจนนมุ รบั ประทานเนอ้ื ทง้ั หมด ครงั้ ละ 20-30 เมล็ด 2. เปนยาระบาย ยาถาย ใชเน้ือที่หุมเมล็ด (มะขามเปยก) แกะเมล็ดแลวขนาด 2 หัวแมมือ (15-30 กรมั ) จ้มิ เกลอื รับประทาน แลว ดืม่ น้ำตามมากๆ 3. แกทอ งรวง ใชเ ปลือกตน ทง้ั สดและแหง ประมาณ 1-2 กำมอื (15-30 กรัม) ตมกบั น้ำปนู ใส หรือน้ำ รบั ประทาน 4. รักษาแผล เมลด็ กะเทาะเปลือก ตม นำมาลางแผลและสมานแผลได 5. แกไ อและขับเสมหะ ใชเ นือ้ ในฝก แก หรอื มะขามเปย ก จ้มิ เกลือรับประทานพอควร 6. เปน ยาลดความดนั โลหติ สงู ใชด อกสด ไมจ ำกดั จำนวน ใชแ กงสม หรอื ตม กบั ปลาสลดิ รบั ประทาน สมนุ ไพรใกลต ัว | 43

ความรู สมนุ ไพร ใกลต ัว 7. พรกิ ลักษณะ พริกขี้หนูเปนไมพุมเต้ีย สูงประมาณ 60 เซนติเมตร ใบมีขนาดเล็ก ปลายใบแหลม มีดอกสีขาว ผลกลมยาวปลายแหลม ผลจะอยูในลักษณะปลายแหลมช้ีฟา ซง่ึ จะตางจากพรกิ ชฟ้ี า ปลายผลจะช้ีลง พืน้ ดิน ผลมรี สเผ็ดรอน เมอ่ื ดบิ มสี เี ขียว ครั้นผลแกม ีสสี ม สแี ดง สแี ดงแกหรือเหลือง ในแตละผลจะมี เมล็ดจำนวนมากเรียงตวั อยู สว นท่ีใชเ ปนยา ใบ ยอดออ น ผล ประโยชนทางสมนุ ไพร 1. ทำขผ้ี ้ึง ใชทาแกเ คลด็ ขดั ยอก บวมฟกช้ำดำเขียว โดยนำพริกข้หี นูบดแหง 1 สว น ผสมขผ้ึ งึ้ วาสลินท่ลี ะลายแลว 5 สวน 2. รับประทานผลสดจะชวยขับลม กระตุนการทำงานของกระเพาะอาหาร ทำใหเจริญอาหาร แกอาเจียน บิด บำรงุ กระดกู บำรงุ ประสาท แกป วดศรี ษะ 44 | สวนครัวลอยฟา สวนถาด สมนุ ไพร

8. วานหางจระเข ลักษณะ เปน พชื ลม ลกุ มขี อ และปลอ งสน้ั ใบเดยี่ วเรยี งสลบั ซอ นกนั อยู ใบหนาและอวบนำ้ ใบยาวปลายแหลม รอบใบมกั มหี นามเลก็ ๆ เรยี งรอบตน ใบมสี เี ขยี วออ นหรอื เขยี วเขม ภายในมวี นุ ใส ใตผ วิ สเี ขยี วมนี ำ้ ยาง สเี หลอื ง ดอกชอ ออกจากกลางตน ดอกยอ ยเปน หลอดหอ ยลงสสี ม บานจากลา งขนึ้ บน ผลเปน ผลแหง แตกได สว นที่ใชเ ปนยา ใบสด ประโยชนทางสมุนไพร 1. ใชว ุน สดของใบปด ขมบั แกป วดหัว 2. รักษาแผลไฟไหม ตัดใบสดขูดน้ำเมือกและวุนในใบมาพอกบริเวณแผลไฟไหมน้ำรอนลวก แผลไหมเกรียมจากแดดหรือการฉายรังสี แผลสด แผลเร้ือรัง ท้ิงไวใหแหง แลวเปลี่ยนใหมทุกวัน อาการจะดีขึ้นอยางรวดเร็ว ปจจุบันมีการผลิตเปนแบบเจลบรรจุหลอดพรอมใชและเก็บรักษาไดนาน ทำใหส ะดวกตอการใชง านมากขนึ้ 3. ใชกนิ เพื่อรกั ษาแผลในกระเพาะอาหาร 4. วุนเปนสว นผสมในเครื่องสำอางคห ลายประเภท เชน แชมพสู ระผม สบู ครีมกนั แดด เปนตน สมุนไพรใกลต วั | 45