ฟักทอง

องค์ความรู้ เรื่องการปลูกผกั ไมเ้ ลือ้ ย ในโครงการ ผกั สวนครู ฟกั ทอง Pumpkin โดยสานกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวดั พงั งา

ฟกั ทอง ( Pumpkin ) แบง่ ออกเปน็ 2 ตระกูล คอื ตระกลู ฟักทองอเมรกิ นั ผลใหญ่เนื้อนุ่ม และตระกลู สควอช ( Squash ) เน้อื แนน่ หนกั ไดแ้ ก่ฟักทองไทยและ ฟักทองญ่ีป่นุ โดยฟกั ทองไทยผวิ มลี กั ษณะขรุขระเล็กน้อย เปลอื กจะแข็ง เนอื้ ด้านในเปน็ สเี หลอื งสดธรรมชาติให้สีสนั น่ารบั ประทาน ชนิดของฟกั ทองที่นิยมนามารบั ประทาน ไดแ้ ก่ ฟกั ทองของไทย พนั ธ์คุ างคก พันธญ์ุ ่ีปนุ่ พนั ธ์ุคิงคอง พนั ธุ์ผลมะพรา้ ว พนั ธ์ุเน้ือสีส้ม เปน็ ตน้

การปลกู ฟกั ทอง สภาพแวดล้อมท่ีเหมาะสม ดนิ ปลูกไดใ้ นดนิ แทบทกุ ชนดิ ท่มี กี ารปลกู ผกั ชอบดนิ ร่วนปนทรายทม่ี คี วามอุดมสมบูรณด์ ี และมกี าร ระบายนา้ ดี มีคา่ ความเปน็ กรด-ดา่ งของดนิ ระหวา่ ง 5.5-6.8 (ชอบดนิ เปน็ กรดเล็กนอ้ ย) ชอบอากาศแห้ง ดินไม่ช้นื แฉะ และน้าไมข่ ัง ฤดปู ลกู ส่วนมากจะเรมิ่ ปลูกในช่วงเดือนกุมภา พันธ์ุ-มีนาคม หรือหลังฤดูทานา แตส่ ามารถได้ดใี นปลายฤดู ฝน และต้นฤดหู นาวคือชว่ งเดอื นกนั ยายน-ตลุ าคม และปลูก ไดด้ ีท่ีสดุ คือชว่ งเดือนพฤศจิกายน-กุมภาพนั ธุ์

การเตรียมพนั ธ์ุ โดยทว่ั ไปพันธุ์ฟกั ทองจะถูกแบง่ ออกเป็น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ ฟักทองพนั ธุ์หนัก และ ฟักทองพนั ธุเ์ บา ฟักทองพนั ธหุ์ นกั หมายถงึ ฟักทองทม่ี ขี นาดลกู ใหญ่ มนี า้ หนกั 6-8 กิโลกรัม สว่ นฟกั ทองพันธ์ุเบาหมายถงึ ฟกั ทองท่ีมขี นาด ลูกกลาง มีนา้ หนัก 2-4 กิโลกรมั ซง่ึ ระยะเวลาเกบ็ เก่ียวกจ็ ะ แตกตา่ งกนั ออกไป โดยฟกั ทองพันธ์ุหนกั จะเก็บเกีย่ วไดช้ ้ากวา่ พนั ธเุ์ บา การเตรยี มดิน การปลกู ฟักทอง ควรขดุ ไถดนิ ลกึ ประมาณ 25-30 ซม. เพราะเป็นพชื ที่มีระบบรากลกึ ตากดินเอาไว 5-7 วนั เพอ่ื ฆ่าเชือ้ โรคและวชั พชื ควรใสป่ ุย๋ คอกหรอื ปยุ๋ หมัก เพื่อบารุง สภาพดินให้ร่วนซยุ และเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ แล้วจึงย่อย พรวนดินให้ร่วนซุย เก็บเศษวชั พชื ต่างๆออกจากแปลงให้หมด

การเตรียมแปลงปลกู ฟักทอง วิธีที่หนงึ่ …หากมีพ้นื ทป่ี ลูกเพยี งเลก็ นอ้ ย สามารถ ปลกู ระยะ 1.5×1.5 เมตร วิธนี ้ีเม่อื ฟกั ทองโตขน้ึ จะทาใหล้ าบาก ตอ่ การจดั การ เน่ืองจากเถาจะกระจายเตม็ พืน้ ท่ี แต่มีขอ้ ดคี อื จะไดผ้ ลผลติ ต่อพืน้ ทมี่ ากข้นึ วิธีท่ีสอง…การปลูกแถวเดย่ี ว ทาแปลงแถวเดย่ี ว ความกวา้ งของแปลง 1.8-2 เมตร ระยะปลกู ระหวา่ งตน้ 1.5 เมตร เมอื่ ปลูกฟกั ทองสามารถจัดเถาฟักทองใหเ้ ลอ้ื ยไปในแนว แปลงปลูก ทาให้ง่ายต่อการจดั การมากกวา่ วิธีแรก วธิ ีท่ีสาม…การปลูกแบบแถวคู่ ยกร่องแปลงเป็นสอง ดา้ น ระยะ 3.5-5 เมตร ระยะห่างระหวา่ งตน้ 1.5 เมตร เช่นเดยี วกบั วธิ ที ี่หน่งึ และสอง วธิ นี ีส้ ามารถจัดเถาฟกั ทองให้ เล้อื ยจรดกันสองด้านพอดี และมรี ่องทางเดนิ ทาใหท้ างานได้ สะดวกมากข้ึน

การปลกู ใช้วิธหี ยอดหลมุ ปลกู 2-3 เมล็ด ลกึ ประมาณ 3-5 ซม. แล้วกลบหลุม ถ้ามีฟางขา้ วแหง้ ใหน้ ามาคลุมแปลงปลกู เพอ่ื รักษาความช้นื ให้กับผวิ ดนิ และเมลด็ พนั ธุจ์ ะงอกเปน็ ตน้ กล้า ตง้ั ตวั ไดเ้ ร็ว จะได้ตน้ กลา้ ท่แี ขง็ แรงและโตเรว็ กว่า สว่ น การย้ายกลา้ จากถงุ มาปลกู จะทาเฉพาะหลมุ ทไี่ ม่มีเมล็ดพนั ธ์ุ งอก ถงึ แมจ้ ะสามารถนามาปลูกซ่อมได้ แต่ตน้ กลา้ ท่ีนามา ปลูกซ่อมนนั้ จะเจรญิ เตบิ โตชา้ กว่าตน้ กล้าหลุมอืน่ ๆ แตห่ าก เวน้ วา่ งไว้ ก็จะสญู เสยี พนื้ ที่โดยเปล่าประโยชน์

การดูแลรกั ษาและการใส่ปุ๋ย เมื่อตน้ กลา้ มใี บจรงิ 2-3 ใบแล้ว ควรถอนตน้ ทไ่ี ม่ สมบูรณ์ออกท้ิงไป เหลอื ตน้ ทส่ี มบูรณแ์ ขง็ แรงเอาไว้ ถา้ เป็น พันธห์ุ นักจะแนะนาใหเ้ หลอื หลมุ ละ 1 ตน้ เมื่อตน้ กล้ามใี บจรงิ 4 ใบ ให้เรมิ่ ใสป่ ุ๋ยผัก 21-0-0 ละลายนา้ แลว้ ใช้รดท่ตี ้นฟกั ทองทุกวัน เมือ่ ฟกั ทองเริ่มออกดอก ใส่ป๋ยุ สตู ร 15-15-15 (หรือสูตรใกล้เคยี งกนั เชน่ 13-13-21) โรยรอบๆตน้ แลว้ รด นา้ ตามและใส่ปยุ๋ อีกครงั้ เม่ือฟกั ทองเริม่ ตดิ ผลออ่ น สาหรบั ฟกั ทองพนั ธุใ์ ห้ผลขนาดใหญ่ อายเุ ก็บเก่ียวยาวนาน(พนั ธ์ุ หนกั ) การใส่ปุย๋ ก็ควรจะใสใ่ หม้ ากกวา่ พนั ธ์ุเบา การรดนา้ ต้องรดนา้ ทกุ วนั จนคาดคะเนวา่ อีก 15 วัน จะเก็บผลแกไ่ ด้ จงึ หยดุ รดน้า

การให้น้า ฟกั ทองเปน็ ผักทีไ่ ม่ชอบดนิ ที่ขังนา้ แฉะ ดังน้นั ควรให้นา้ แตพ่ อสมควร ในระยะออกดอกและติดผลตอ้ ง ระวงั มใิ ห้ขาดนา้ ได้ ระบบการใหน้ ้าที่ดีคือ ใหน้ า้ เข้ารอ่ ง (Furrow system) เพราะใบฟกั ทองจะไมเ่ ปยี กนา้ และไม่ ควรใช้ระบบพ่นน้าฝอย เพราะจะทาให้ใบเปน็ โรคเนา่ ไดง้ า่ ย การพรวนดนิ และการจากดั วชั พืชนัน้ ให้ทาในตอนที่ยงั ต้น เล็กอยูแ่ ละควรทาอย่างสม่าเสมอ และเมอ่ื ฟงั ทองเริม่ เลอ้ื ย คลุมดินแล้วจะไม่มีวชั พืชขนึ้ ซง่ึ กไ็ มจ่ าเปน็ ต้องพรวนดินอกี ต่อไป

การผสมเกสร ขณะดอกฟักทองกาลังบานอย่นู ั้น ให้เลือกดอกตัวผู้ เดด็ มาปลิดกลีบดอกออกให้หมด หลงั จากนั้นนาเกสรดงั กลา่ ว ไปเคาะให้ละอองตกลงบนดอกตวั เมยี ถ้าตดิ ผลจะให้ผลอ่อน แต่ถ้าไมต่ ดิ ผลดอกตัวเมียจะฝอ่ ไป วธิ ีนเ้ี รียกว่า การต่อ ดอก อีกวธิ หี นึง่ ทเี่ กษตรกรผปู้ ลกู ฟักทอง จ.สกลนคร แนะนา เทคนคิ งา่ ยๆ คอื เอานมผงทีใ่ ชเ้ ลยี้ งทารกผสมน้าพอประมาณ พน่ ใสด่ อกฟักทองในระยะกาลงั บาน เพ่อื ลอ่ แมลงมาชว่ ยผสม เกสร ซง่ึ วิธีนชี้ ว่ ยใหฟ้ กั ทองตดิ ผลทกุ เถา โดยไมต่ อ้ งต่อดอก การเกบ็ เก่ยี ว เม่อื ผลฟกั ทองพรอ้ มสาหรบั การเกบ็ เกี่ยว ผวิ ของ ฟกั ทองจะเริ่มเปล่ยี นเป็นสีนวลตงั้ แตข่ ้วั ไปจนถงึ กน้ ผล ลกั ษณะดังกล่าวเป็นสญั ญาณบอกวา่ ผลแก่จดั พร้อมเก็บ เกี่ยว ซ่งึ ระยะเวลาการเก็บเกย่ี วขึ้นอยกู่ บั สายพนั ธ(์ุ สายพันธ์ุ หนกั >สายพันธเ์ุ บา) และเคลด็ ลับในขนั้ ตอนน้คี ือการเหลอื ขว้ั ตดิ ไวก้ ับผลในขณะเกบ็ เกย่ี วเพื่อช่วยให้การเก็บรักษาผลผลติ มี ระยะเวลานานขนึ้

ที่มา https://sites.google.com/site/potjaneekak aew/khan-txn-karte-ri-ym-pluk-fakthxng https://www.kasetsomboon.com/ https://www.baanjomyut.com/ ภาพประกอบจากอนิ เทอร์เน็ต