พหุปัญญาในชั้นเรียน

พหปุ ัญญาในชัน้ เรียน Multiple Intelligence in Classroom รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ยั วงษใ์ หญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารุต พฒั ผล บณั ฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรนี ครินทรวิโรฒ

พหุปญั ญาในชั้นเรยี น Multiple Intelligence in Classroom รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ัย วงษ์ใหญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารุต พฒั ผล บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรนี ครนิ ทรวิโรฒ

พหปุ ญั ญาในช้ันเรยี น: Multiple Intelligence in Classroom รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ัย วงษ์ใหญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารุต พฒั ผล พิมพเ์ ผยแพร่ เมษายน 2564 แหลง่ เผยแพร่ ศูนยผ์ ้นู ำนวตั กรรมหลักสูตรและการเรยี นรู้ บณั ฑติ วิทยาลยั มหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวโิ รฒ, กรงุ เทพมหานคร และ www.curriculumandlearning.com พมิ พท์ ่ี บัณฑติ วทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ, กรงุ เทพมหานคร ลิขสิทธ์ิ หนงั สือเล่มนไี้ มม่ ีลขิ สทิ ธ์ิ จดั พมิ พเ์ พือ่ การใชป้ ระโยชน์ ทางหลกั สูตรการเรียนการสอนในสถานศึกษา และสง่ เสรมิ สังคมแหง่ การเรยี นรู้และการแบง่ ปนั

คำนำ หนังสือ “พหุปัญญาในชั้นเรียน: Multiple Intelligence in Classroom” เล่มน้ี เขียนขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอ แนวทางการจัดการเรียนรู้ทต่ี อบสนองความแตกต่างทางพหปุ ัญญาของ ผู้เรียน ซึ่งจะช่วยทำให้ผู้เรียนได้พัฒนาศักยภาพของตนเองอย่าง ตอ่ เนื่อง หวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่เกี่ยวข้อง ไดม้ ากพอสมควร รองศาสตราจารย์ ดร.วิชัย วงษใ์ หญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารุต พฒั ผล

สารบญั 1 1 1. บทนำ 3 2. พหุปญั ญากับทกั ษะทางการรู้คดิ 7 3. จากทักษะทางการรู้คิดไปสู่กิจกรรมการเรยี นรู้ 10 4. การออกแบบกจิ กรรมการเรยี นรู้ทีเ่ นน้ พหุปญั ญา 11 5. บทสรปุ บรรณานุกรม

1 พหปุ ัญญาในชัน้ เรยี น Multiple Intelligence in Classroom 1. บทนำ พหุปัญญา (Multiple Intelligence) หมายถงึ เชาวนป์ ัญญา หรือความสามารถทางสมองด้านต่างๆ ของบุคคล ที่ส่งผลต่อการคิด การตัดสินใจ การแก้ปัญหา การเรียนรู้ และการดำรงชีวิตของบุคคล แต่ละด้านมีความสำคัญเท่าเทียมกัน และสามารถพัฒนาได้ด้วย วิธีการที่เหมาะสม ซึ่งแต่ละบุคคลอาจมีความโดดเด่นด้านใดด้านหน่ึง หรอื หลายด้านผสมผสานกนั (ราชบณั ฑติ ยสถาน. 2555) 2. พหปุ ญั ญากบั ทักษะทางการรูค้ ดิ ทักษะทางการรู้คิด หรือ Cognitive skills เป็นความสามารถ ในการทำงานของสมองด้านต่างๆ ที่แตกต่างกันในแต่ละบุคคล ผู้เรียน ที่มีพหุปัญญาแตกต่างกันจะมีความสามารถทางการรู้คิดแตกต่างกัน การทำความเข้าใจเกี่ยวกับทักษะทางการรู้คิดจะทำให้ผู้สอนสามารถ ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างหลากหลาย มากกว่าตัวอย่าง

2 ที่หาอ่านได้โดยทั่วไป ส่งผลดีต่อการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ ใ น ช ั ้ น เ ร ี ย น ท ี ่ มี ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ท า ง ส ั ง ค ม แ ล ะ ว ั ฒ น ธ ร ร ม โดยทักษะทางการรู้คิดที่สัมพันธ์กับพหุปัญญาแต่ละด้าน สามารถ สรุปไดด้ งั ตารางตอ่ ไปน้ี พหุปญั ญา ทกั ษะทางการรคู้ ิด ดา้ นภาษา การพดู สุนทรพจน์ (Linguistic) การอ่าน การเขยี น ดา้ นตรรกะ-คณติ ศาสตร์ การสื่อสารกบั บคุ คลอื่น (Logical-Mathematical) การให้เหตผุ ลเชงิ คณติ ศาสตร์ ด้านมิตสิ มั พันธ์ การคิดให้เหตุผลเชงิ ตรรกะ (Spatial) การรบั รู้เชิงมิตสิ มั พนั ธ์ การทำงานกับส่ิงทีจ่ บั ต้องได้ ด้านดนตรี การทำงานดา้ นทศั นศลิ ป์ (Musical) การนำทางเชิงพ้นื ท่ี (Spatial Navigation) การรบั ร้ทู างดนตรี ด้านรา่ งกาย การตอบสนองทางดนตรี (Kinesthetic) การสรา้ งผลงานทางดนตรี ด้านความเขา้ ใจ การควบคมุ ร่างกาย ระหว่างบคุ คล การเคลอ่ื นไหวรา่ งกาย (Interpersonal) การรบั รเู้ ชงิ สังคม การเข้าใจบุคคลอ่ืน การแสดงออกถึงภาวะผู้นำ

3 พหปุ ัญญา ทักษะทางการรูค้ ดิ ความเข้าใจตนเอง การตระหนักรู้ในตนเอง (Intrapersonal) การกำกับตนเอง การจดั การตนเอง ดา้ นธรรมขาติ การควบคมุ ตนเอง (Naturalist) การทำความเข้าใจสรรพสิ่งรอบตัว การชน่ื ชมธรรมชาติ ด้านจิตนิยม ความไวต่อธรรมชาติ หรอื การดำรงอย่ขู องชวี ติ การต้ังคำถามเก่ียวกับการดำรงอยู่ (Existential) ของมนุษย์ 3. จากทักษะทางการรู้คดิ ไปสู่กิจกรรมการเรียนรู้ การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้พหุปัญญาเป็นฐาน มีจุดเน้นที่สำคัญคือ การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ให้ผู้เรียนทุกคน มีโอกาสใช้พหุปัญญาของตนเองในการปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้ ร่วมกับเพื่อนในชั้นเรียน เพื่อนำไปสู่การสร้างสรรค์นวัตกรรมร่วมกัน เกิดสมรรถนะด้านต่างๆ อย่างบรู ณาการ ก า ร อ อ ก แ บ บ ก ิ จ ก ร ร ม ก า ร เ ร ี ย น ร ู ้ ม ี ลั ก ษ ณ ะ บ ู ร ณ า ก า ร ความแตกต่างในพหุปัญญาของผู้เรียนในชั้นเรียนที่ผ่านการประเมิน เบื้องต้นมาแล้วว่าผูเ้ รยี นแตล่ ะคนมีพหปุ ัญญาทโี่ ดดเด่นดา้ นใด

4 ผู้สอนออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ที่ทำให้ผู้เรียนเกิดการ เรียนรู้ใน ความคิดรวบยอดหลัก ( Main concept) โดยใช้ กระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลายผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ท่ีตอบสนอง พหุปัญญาของผู้เรียน ผู้สอนที่เข้าใจทักษะทางการรู้คิด (Cognitive skills) จะสามารถสร้างสรรค์กิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างหลากหลาย แสดงตวั อยา่ งกิจกรรมการเรยี นรู้ได้ดังตารางต่อไปน้ี พหปุ ัญญา ทกั ษะทางการรู้คดิ ตวั อยา่ งกิจกรรมการเรียนรู้ ด้านภาษา การฟงั • ฟังเร่อื งเลา่ ฟังข่าว (Linguistic) การพดู • พูดเลา่ เร่ือง พูดนำเสนอ การอ่าน • อ่านบทละคร อา่ นเรื่องสน้ั การเขียน • เขียนขา่ วส้ัน เร่ืองสน้ั การสือ่ สาร • แต่งนทิ าน เขยี นบทร้อยกรอง • ฟังนิทาน ฟงั เรื่องเลา่ ดา้ นตรรกะ- การใหเ้ หตผุ ลเชงิ คณิตศาสตร์ • เล่าเร่อื ง เล่านิทาน คณติ ศาสตร์ การคดิ ใหเ้ หตุผลเชงิ ตรรกะ • กจิ กรรมอน่ื ๆ (Logical- • เลม่ เกมคณติ ศาสตร์ Mathematical) • ใหเ้ หตุผลสนับสนนุ ความคดิ • แสวงหาแบบรูป (Patterns) • ออกแบบการทดลอง • คดิ คำนวณ • ใช้เครื่องมอื ทางวิทยาศาสตร์ • เขยี น Code คำสง่ั • ออกแบบโปรแกรม • ออกแบบขัน้ ตอนการทำงาน • กจิ กรรมอื่นๆ

5 พหปุ ญั ญา ทกั ษะทางการรู้คิด ตวั อยา่ งกิจกรรมการเรยี นรู้ ด้านมติ สิ ัมพนั ธ์ การรับรเู้ ชิงมิตสิ มั พันธ์ • สร้าง model หรือแบบจำลอง (Spatial) การทำงานกบั สิ่งท่จี บั ตอ้ งได้ • ออกแบบเสน้ ทาง การทำงานดา้ นทศั นศลิ ป์ • ลำดบั ขั้นการเดนิ ทาง การนำทางเชิงพ้ืนที่ • เขียนนำเสนอความรู้ความคิด (Spatial Navigation) โดยใช้ concept mapping, ดา้ นดนตรี การรบั รู้ทางดนตรี mind mapping, Venn (Musical) การตอบสนองทางดนตรี diagrams, Timelines การสร้างผลงานทางดนตรี • กจิ กรรมอน่ื ๆ • ฟงั เพลง ด้านรา่ งกาย การควบคมุ รา่ งกาย • แตง่ เพลง (Kinesthetic) การเคลอื่ นไหวร่างกาย • รอ้ งเพลง • นำเสนอผลงานดว้ ยเพลง ด้านความเขา้ ใจ การรบั รู้เชิงสังคม • ออกแบบทำนอง ระหว่างบคุ คล การเข้าใจบุคคลอน่ื • เลน่ ดนตรี (Interpersonal) การแสดงออกถึงภาวะผนู้ ำ • กจิ กรรมอน่ื ๆ • แสดงบทบาทสมมติ • ออกแบบทา่ ทาง • ออกแบบทา่ เตน้ • แสดงทา่ ทาง • เตน้ ประกอบดนตรี • กิจกรรมอืน่ ๆ • ร่วมกนั ทำโครงงานกบั เพ่อื น • จับค่ทู ำกจิ กรรมกับเพื่อน • สมั ภาษณบ์ ุคคลอืน่ • แลกเปล่ยี นเรียนรกู้ บั เพอ่ื น • ปรึกษาหารือกับเพอ่ื น • กิจกรรมอน่ื ๆ

6 พหปุ ญั ญา ทกั ษะทางการรคู้ ิด ตัวอยา่ งกจิ กรรมการเรยี นรู้ ความเขา้ ใจตนเอง การตระหนักรู้ในตนเอง • เขยี นสะทอ้ นคดิ ตนเอง (Intrapersonal) การกำกับตนเอง • ถอดบทเรียนตนเอง การจัดการตนเอง • กำหนดเป้าหมายของตนเอง ดา้ นธรรมขาติ การควบคุมตนเอง • วางแผนการเรยี นรขู้ องตนเอง (Naturalist) • ประเมินตนเอง การทำความเขา้ ใจสรรพส่ิงรอบตัว • เขียน Journal writing ด้านจิตนิยมหรือ การช่นื ชมธรรมชาติ • กิจกรรมอื่นๆ การดำรงอยู่ ความไวตอ่ ธรรมชาติ • ดูแลสง่ิ แวดล้อมของหอ้ งเรียน ของชวี ติ • สำรวจตน้ ไมใ้ นโรงเรยี น (Existential) การตง้ั คำถามเก่ยี วกับการดำรงอยู่ • สังเกตพฤตกิ รรมสตั วต์ ่างๆ ของมนษุ ย์ • ฟังเสยี งธรรมชาติรอบตวั • กจิ กรรมอน่ื ๆ • ต้งั คำถามเก่ียวกับคุณค่าของ การมชี วี ิตอยู่ • สะทอ้ นคิดคุณคา่ ของตนเอง • กระตนุ้ บุคคลอน่ื ใหเ้ ชอ่ื มัน่ ใน ศกั ยภาพของตนเอง • กิจกรรมอื่นๆ ผู้สอนสามารถออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างหลากหลาย อย่างสอดคล้องกับทักษะการรู้คิดในแต่ละด้านของพหุปัญญา โดยกิจกรรมการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับพหุปัญญาของผู้เรียน จะช่วยสนับสนุนให้ผู้เรียนปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรู้อย่างมีความสุข และเกิดการเรียนรู้เชิงลึก

7 4. การออกแบบกิจกรรมการเรียนรทู้ ีเ่ นน้ พหุปญั ญา ผู้สอนสามารถใช้ตัวอย่างกิจกรรมการเรียนรู้ที่สัมพันธ์กับ Core cognitive units สำหรับพหุปัญญาด้านต่างๆ ของผู้เรียน โดยนำไป ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนทุกคนได้ปฏิบัติ กิจกรรมการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับพหุปัญญาของตนเองร่วมกับเพื่อน ซึ่งนอกจากจะเป็นการพัฒนาผู้เรียนให้มีผลการเรียนรู้ที่ดีแล้ว ยังช่วย เสริมสร้างพหุปญั ญาและสมรรถนะของผู้เรียนไปพร้อมกนั การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นพหุปัญญาที่เป็นระบบ มีขั้นตอนดังนี้ 1. วิเคราะห์พหุปัญญาของผู้เรียนรายบุคคลเชื่อมโยงกับ การวิเคราะห์ความคิดรวบยอดหลัก หรือ Main concept ซึ่งจะทำ ให้ผู้สอนทราบว่า ผู้เรียนที่มีพหุปัญญาแตกต่างกันจะสามารถเรียนรู้ Concept เดียวกนั ได้อยา่ งไร 2. กำหนดวิธีการจัดการเรียนรู้ตามแนวทางการเรียนรู้ เชิงรุก หรือ Active Learning Approach ซึ่งวิธีการจัดการเรียนรู้ ที่เหมาะสมจะทำให้กิจกรรมการเรียนรู้มีความราบรื่น (Smooth) มีความต่อเนื่อง มีความสอดคล้องกับธรรมชาติของความความคิดรวบ ยอดหลัก (Nature of Concept)

8 3. ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับวิธีการ จัดการเรียนรู้และตอบสนองพหุปัญญาของผู้เรียน กิจกรรมการเรียนรู้ ที่สามารถตรึงความสนใจของผู้เรียนได้ดี ผู้เรียนที่มีพหุปัญญาต่างกันมี พ้ืนทีก่ ารเรยี นรทู้ ่เี ชื่อมโยงกบั พหปุ ัญญาของเพอื่ น กิจกรรมการเรียนรู้ที่จะตอบโจทย์ความแตกต่าง ทางพหุปัญญาของผู้เรียน โดยทั่วไปจะเป็นกิจกรรมการเรียนรู้ แบบบูรณาการ มีความหลากหลายให้ผู้เรียนทุกคนมีโอกาส ใชพ้ หปุ ญั ญาของตนในการเรียนรู้ 4. จัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนได้ปฏิบัติกิจกรรมที่สอดคล้องกับ พหุปัญญาของผู้เรียน บริบททางเทคโนโลยี บริบททางสังคม และวัฒนธรรม โดยผู้สอนใช้บทบาท Coaching & Mentoring ให้ผู้เรียนใช้พหุปัญญาของตนเองอย่างเต็มตามศักยภาพ ระหว่างการ จัดการเรียนรู้ผู้สอนต้อง ใจกว้าง ใจเย็นเปิดโอกาสให้ผู้เรียนทุกคน แสดงความเก่งของตนเองออกมา 5. ประเมินผลการจัดการเรียนรู้ที่เน้นการพัฒนาผู้เรียน ให้มีความเชื่อมั่นในการใชพ้ หุปัญญาของตนเองในการเรียนรู้ และสร้าง Growth mindset ให้ผู้เรียนเข้าใจว่าเพื่อนแต่ละคนมีความเก่ง ไม่เหมือนกันแต่เราสามารถเรียนรู้ร่วมกันได้ และจงใช้ความเก่ง หรอื พหปุ ญั ญาของตนใหเ้ กดิ ประโยชน์กับส่วนรวม

พคหคว((SาปุMว(tมาMัญuaมคdiญanคดิ ienาิดรcnขวรoctบอวsonบงยncMผอยecเู้ อดIรpe)ดหียptหน)ลt)ักลัก 9 คคว(คาวM(มาMว(aมคาMiaมคnดิ ianคิดรicnวิดรocบวรoncบวยoncบยอencอยดepcอดหpetดห)ลptห)ลักt)ักลกั PGPGraoPGramojrameojemecjesecte-s-ctbb-s-tbba-a-bbasasกeaseasกาesdesdกราededจราLdLdรจดัLeLeจัดLeLกaeaดัeกaerาarnnกarราarnnirเรiาrnnnรniรเinngยีรgiเin,ngยรี,gน,gยCี,gนCร,C,นCorูแ้รCeCorรู้แlบleoarู้แlบaบelatlบabบilaบtvabบoitบveรูboirบveณรู-aorbeรณู-atrาbณai-atvกาbasitveกาาeaisveกราesdLeราedLเeรLdชLเeaLeช่นเearLชea่นnare่นarnirnnarninnigrinnnigngigngg Coaching CCoกCorกจิeทorกจิกeทr่สี จิกceทร่ีสอcกoรรี่สอดocรรมgอดoมครgnกดคnมgลกiาtคnลiกอ้าiรtvลiอ้iรเางtveรเอ้iรกงevรียกเงับueยีรนกบัunยีนรบัuniนรู้tnisู้รtisู้ts Technology & & Mentoring Cultural กกาารรกปCพารCoัฒรกะorใกจิเนeทหมrกิจeทาส่ีข้ินcกรกอ่ีส้อoเcรราพอดมoมgรรื่อดคnูลมgกจพคลniยกาดัtลอ้้อiiรัฒากvtเอ้งiนรeาvรนกเงกรียeรากบัuเลนยีผรบัunบันรียเู้ niรู้tรนยีsiู้tรนsู้ ภาพประกอบ การออกแบบการจัดการเรียนรทู้ ่ีเนน้ พหุปญั ญา

10 การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นพหุปัญญามีความ หลากหลาย แปรผันไปตามธรรมชาติของผู้เรยี น ความสนใจของผ้เู รียน ความคิดรวบยอดหลัก (Main concept) และบริบททางสังคมและ วัฒนธรรม ดังนั้นผู้สอนควรออกแบบการจัดการเรียนรู้ทีเ่ น้นพหุปัญญา ด้วยตนเอง ประเมินและปรับปรุงการจัดการเรียนรู้ให้มีคุณภาพ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง 5. บทสรุป พหุปัญญาในชั้นเรียน คือ การจัดการเรียนรู้ที่มีกิจกรรม การเรียนรู้อย่างหลากหลาย ตอบสนองความแตกต่างด้านพหุปัญญา ของผู้เรียน การออกแบบการจัดการเรียนรู้มีลักษณะเป็นการเรียนรู้ แบบบูรณาการอย่างสอดคล้องกับบริบททางสังคมและวัฒนธรรม ใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เชิงรุก Active Learning ผู้เรียนมีโอกาสได้ใช้ พหุปัญญาที่โดดเด่นของตนเอง ผู้สอนมีบทบาทเป็น Coach และ Mentor โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ในความคิดรวบ ยอดหลัก (Main concept) พัฒนาสมรรถนะ และคุณลักษณะ อันพงึ ประสงค์ของผ้เู รียน

11 บรรณานกุ รม ราชบัณฑิตยสถาน. (2555). พจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ ฉบบั ราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: อรุณการพิมพ์. อุษณีย์ อนุรุทธ์วงศ์. (2557). รายงานการวิจัย เรื่อง การสร้างแบบ ส ำ ร ว จ แ ว ว ค ว า ม ส า ม า ร ถ พ ิ เ ศ ษ ส ำ ห ร ั บ น ั ก เ ร ี ย น ร ะ ดั บ ประถมศึกษาและมธั ยมศกึ ษา. เอกสารอดั สำเนา. Lynch, M. (2021). Implementing the Theory of Multiple Intelligences in Your Classroom. Retrieved from https://www.theedadvocate.org/implementing-the- theory-of-multiple-intelligences-in-your-classroom/ Shearer, Branton. (2018) . Multiple Intelligences in Teaching and Education: Lessons Learned from Neuroscience. Journal of Intelligence. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/327356396_ Multiple_Intelligences_in_Teaching_and_Education_Le ssons_Learned_from_Neuroscience

การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้โดยใชพ้ หุปัญญาเป็นฐาน มจี ดุ เน้นท่สี ำคัญคือ การใหผ้ ู้เรียนทกุ คน มโี อกาสใชพ้ หปุ ญั ญาของตนเองในการปฏบิ ัตกิ ิจกรรมการเรียนรู้