บุคคลแห่งการเรียนรู้ในโลก VUCA

บคุ คลแหง่ การเรยี นรู้ในโลก VUCA รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ัย วงษใ์ หญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารตุ พัฒผล บัณฑติ วิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรนี ครินทรวโิ รฒ

บคุ คลแห่งการเรียนรู้ในโลก VUCA รองศาสตราจารย์ ดร.วิชัย วงษ์ใหญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารตุ พฒั ผล บณั ฑติ วิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ

บคุ คลแห่งการเรียนรใู้ นโลก VUCA รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ัย วงษ์ใหญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารตุ พัฒผล พิมพ์เผยแพร่ ตุลาคม 2563 แหล่งเผยแพร่ ศูนยผ์ นู้ ำนวตั กรรมหลักสตู รและการเรยี นรู้ บณั ฑิตวทิ ยาลัย มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ, กรงุ เทพมหานคร และ www.curriculumandlearning.com พิมพท์ ี่ บณั ฑติ วิทยาลัย มหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวิโรฒ, กรุงเทพมหานคร ลขิ สิทธ์ิ หนงั สอื เล่มนไี้ มม่ ีลิขสทิ ธ์ิ จดั พิมพ์เพอ่ื การใชป้ ระโยชน์ ทางหลกั สตู รการเรียนการสอนในสถานศึกษา และส่งเสรมิ สงั คมแห่งการเรยี นรู้และการแบ่งปนั

คำนำ หนังสือ “บุคคลแหง่ การเรียนรใู้ นโลก VUCA” เลม่ นี้ เขยี นข้ึน โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือนำเสนอแนวคิดและแนวทางการพัฒนาผู้เรียน ให ้ มี คุ ณล ั ก ษ ณ ะบ ุ ค คล แห ่ ง ก า ร เ ร ี ย น รู้ แล ะ พร ้ อ ม ที ่ จ ะ ด ำ ร ง ช ี วิ ต อยูใ่ นโลกทม่ี ีการเปลีย่ นแปลงอย่างรวดเรว็ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่เกี่ยวข้อง ไดม้ ากพอสมควร รองศาสตราจารย์ ดร.วชิ ยั วงษ์ใหญ่ รองศาสตราจารย์ ดร.มารุต พัฒผล

สารบัญ 1 1 1. บทนำ 2 2. VUCA 3 3. การต้งั คำถาม คดิ วเิ คราะห์ สรา้ งสรรค์นวตั กรรม 5 4. คณุ ลักษณะของบุคคลแห่งการเรยี นรู้ Learner Person 6 5. บทสรปุ บรรณานุกรม

1 บุคคลแห่งการเรียนรู้ในโลก VUCA 1. บทนำ โลก VUCA มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ยากต่อการ คาดการณ์ ส่งผลให้การเรียนรู้ต้องปรับตวั มุ่งเน้นให้ผู้เรียนมีทักษะการ เรียนรู้ ทกั ษะการคดิ และเป็นบุคคลแหง่ การเรียนรู้อยา่ งแท้จริง ผสู้ อน ปรับตัวจากการถ่ายทอดความรู้มาเป็นการโค้ชเพื่อเสริมสร้าง แรงบันดาลใจในการเรียนรู้ เปิดพื้นที่การเรียนรู้ที่หลากหลาย ผเู้ รียนมีโอกาสที่จะเลือกการเรียนรสู้ ง่ิ ตา่ งๆ ด้วยความรับผิดชอบ 2. VUCA การจัดการเรียนรู้ต้องเผชิญกับความท้าทายของ VUCA World ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วซึ่งคาดการณ์ได้ยาก จาก 4 ปจั จัย ไดแ้ ก่ 1. V: Volatility เป็นโลกแห่งความเปลี่ยนแปลงได้ง่าย ผนั ผวน รวดเร็ว ไม่มเี สถียรภาพ ไม่สามารถพยากรณ์เรือ่ งต่างๆ ได้

2 2. U: Uncertainty เป็นโลกแห่งความไม่แน่นอน ไม่สามารถ เจาะจงระบไุ ดว้ ่า อะไรจะเกดิ ข้นึ ในอนาคตอันใกล้ และจะทำใหเ้ กิดการ เปล่ยี นแปลงมากน้อยอยา่ งไรบา้ ง 3. C: Complexity เป็นโลกแห่งความซับซ้อน สิ่งทั้งหลาย ที่ปรากฏซึ่งบางครั้งมองดูแล้วเหมือนใช่ แต่เมื่อพิจารณาแล้วไม่ใช่ จงึ เปน็ โจทย์ เป็นคำถามทซี่ ับซ้อนและแสวงหาคำตอบไดย้ าก 4. A: Ambiguity เป็นโลกแห่งความคลุมเครือที่ไม่ชัดเจน ไม่สามารถจำแนกไดช้ ัดเจนวา่ สีขาวหรอื สดี ำเพราะมองเหน็ เปน็ สีเทาๆ การปรับตัวเขา้ กบั VUCA World ทงั้ ผ้สู อนและผู้เรียนจะต้อง เรียนรู้อย่างต่อเนื่อง ทั้ง Re Skills หรือ Up Skills เพื่อปรับเปลี่ยน Mindset ปรับท่าทีการรับรู้แบบความเคยชิน มาใช้ปัญญาในการ ตรวจสอบเรยี นรู้ในกระบวนทัศน์ใหม่ 3. การต้ังคำถาม คดิ วเิ คราะห์ สรา้ งสรรคน์ วตั กรรม การเรยี นรเู้ ปน็ รากฐานของชีวิต เปน็ โอกาสของการพัฒนาชีวิต ซึ่งชีวิตและอนาคตไม่เคยหยุดนิ่ง เช่นเดียวกับการเรียนรู้ตลอดชีวิต Life Long Learning

3 หลักสูตรที่เป็นทางการซึ่งมีอยู่ในสถานศึกษาของโรงเรียน และที่มหาวิทยาลัยจะต้องมีการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว ยืดหยุ่น ควบคู่กับการจัดการเรียนรู้จะต้องมีหลายรูปแบบ เหมาะสมกับ สภาพแวดล้อมและสถานการณ์ต่างๆ ที่หลากหลาย การเรียนรู้ ผ่านประสบการณ์ต่างๆ จากสื่อเทคโนโลยี ครอบครัว ชุมชน รวมถึง สถานท่ที ำงาน สถานประกอบการต่างๆ การจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมเอื้ออำนวยต่อการเรียนรู้ ใช้กระบวนการโค้ชเพื่อเสริมสร้างแรงจูงใจภายใน อันเป็นพื้นฐาน ทำให้ผู้เรียนเกิดความเชื่อมั่นในตนเอง ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการเรียนรู้ การโค้ชให้ผู้เรียนมี Passion มองเห็นเป้าหมายและทิศทาง ของกระบวนการเรยี นรู้ 4. คุณลกั ษณะของบุคคลแหง่ การเรยี นรู้ Learner Person การเรยี นรู้ที่ตอบสนองโลก VUCA พัฒนาผเู้ รียนใหม้ คี ุณลักษณะ บคุ คลแห่งการเรียนรู้ดงั น้ี 1. ผู้เรียนเลือกวิธีการในการเรียนรู้ของตนเองและ รับผดิ ชอบต่อสิ่งท่เี ลอื ก

4 2. ผู้เรียนมีเป้าหมายและวางแผนอย่างเป็นระบบ จัดลำดับ ความสำคัญในส่ิงทต่ี อ้ งการเรียนร้แู ละกิจกรรมที่จะปฏิบัติ 3. มีวินัยในตนเอง (Self-discipline) ซึ่งมีปัจจัยสนับสนุน การนำตนเอง (Self-direction) การควบคุมตนเอง (Self-control) และการกำกับตนเอง (Self-regulation) 4. ตระหนักถึงความเท่าเทียมในสิทธิ (Right) โอกาส (Opportunity) และผลการปฏิบตั ิ (Treatment) 5. มีความเคารพผู้อื่น ทำงานร่วมกับผู้อื่น ชนะไปด้วยกัน และช่วยเหลือเก้ือกลู ผ้อู ื่น 6. มีทักษะการคิดวิเคราะห์ การคิดสร้างสรรค์ การจัดการ กบั ขอ้ มลู ขนาดใหญ่ 7. เสริมสร้างพลังให้กับตนเอง ดึงศักยภาพมาใช้อย่าง ตอ่ เน่ืองเพ่ือพฒั นาการเรยี นรแู้ ละรเู้ ท่าทนั การใชเ้ ทคโนโลยี การจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้พร้อมต่อการดำรงชีวิตใน โ ลก VUCA มีคุณลัก ษ ณ ะ บุ ค คล แห ่ ง กา รเ รี ยน รู ้ด ัง ก ล ่ า ว เป็นสิ่งท้าทายสำหรับผ้สู อนทกุ คน

5 5. บทสรุป สิ่งที่ผู้สอนจะต้องแสวงหาวิธีการโค้ชผู้เรียนให้สามารถ นำตัวเองได้ (Leader in me) และปรบั Mindset สู่ Growth Mindset การกระตุ้นให้เป็นผู้ที่มี Proactive มีสติและปัญญาทันต่อความคิด ควบคุมการกระทำของตนเองได้และตัดสินใจเลือกตอบสนอง กับสิ่งที่ดีที่สุดต่อตนเอง และผู้อื่น เหมาะสมกับสถานการณ์ ในขณะเดียวกันก็พร้อมที่จะรับผิดชอบผลของการตัดสินใจ ในสภาพการณ์ของ VUCA ซึ่งมีหลายปัจจัยอาจจะควบคุมได้ยาก แตไ่ ด้ทมุ่ เทพลงั ไปในสงิ่ ที่สามารถแก้ไขเปลีย่ นแปลงเท่าท่ีความสามารถ ทำได้

6 บรรณานกุ รม Glaeser, W. (2020). Leadership Skills & Strategies VUCA World. Retrieved 20 October 2020 from https://www.vuca- world.org/waltraud-glaeser/ Keller Institute. (2020). How to Coach Passion in the 21st Century Leader. Retrieved 20 October 2020 from https://www.kellerinstitute.com/blog/how-coach- passion-21st-century-leader

ผู้สอนปรบั ตัวจากการถ่ายทอดความรู้ มาเป็นการโคช้ เพ่ือเสริมสรา้ งแรงบนั ดาลใจ เปดิ พื้นที่การเรยี นรู้ท่หี ลากหลาย ผเู้ รียนมโี อกาสเลือกการเรยี นรสู้ ่ิงต่างๆ ดว้ ยความรับผดิ ชอบ