คมู ือ การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี่ (มวนเองหรอื ยาเสน) โดยใชชมุ ชนเปนฐาน ภาควชิ าสุขศกึ ษาและพฤติกรรมศาสตร์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหดิ ล 420/1 ถนนราชวถิ ี เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 บรรณาธกิ าร ผศ.ดร.มณฑา เกง่ การพานิช รศ.ธราดล เก่งการพานิช ดร.ศรัณญา เบญจกลุ ดร.กรกนก ลธั ธนนั ท์ พสิ ูจน์อักษร น.ส.มะลวิ รรณ เรียมศรี ศลิ ปกรรม น.ส.วรสา สงิ ห์สา พิมพ์ครัง/ ท0ี 1 กมุ ภาพนั ธ์ 2557 จํานวน 1,000 เลม่ พมิ พ์ท0ี เจริญดีมนั* คงการพิมพ์ สนับสนุนโดย สาํ นักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.)
บทนาํ คู่มือการดําเนินงานควบคมุ บุหร*ี(มวนเองหรือยาเส้น) โดยใช้ชุมชนเป็ นฐานฉบับพกพานี 8 เป็ นส่วนหนึ*งของการสรุป บทเรียนจากการดําเนินงานท*ีเน้นการดําเนินงานและการมีส่วน ร่วมของชุมชนเป็ นหลกั โดยมีเป้ าหมายให้ผู้ที*สนใจศึกษาและ ทํางานควบคมุ ยาสบู ในชมุ ชน จะได้เรียนรู้ และเข้าใจขนั8 ตอนการ ดําเนนิ งานอยา่ งสนั8 ๆ และงา่ ยๆ ในการนาํ ไปปรับใช้ให้สอดคล้อง กบั บริบทและแผนงานในชมุ ชนนนั8 ๆ คู่มือฉบับนี 8 อธิบายขัน8 ตอนการดําเนินงานอย่างเป็ น ระบบในทกุ ขนั8 ตอนทไ*ี ด้ผา่ นการปฏิบตั ใิ นพืน8 ท*นี ําร่อง จํานวน 40 โครงการใน 6 จงั หวดั ได้แก่ เชียงราย เชียงใหม่ ลําปาง ลําพูน ชัยภูมิ และบุรีรัมย์ ซ*ึงได้ผลลัพธ์เป็ นท*ีประจักษ์ ขัน8 ตอนการ ดําเนินงานภายใต้ หลัก PDCA (Plan-Do-Check-Act) และ กิจกรรมท*ีสอดคล้ องกับหลักการทํางาน เพ*ือเป็ นแนวทาง
(Guideline) ให้แก่ผ้สู นใจได้มีคมู่ อื ท*ีมีขนั8 ตอนที*เป็ นรูปธรรม และ นาํ ไปปรับใช้กบั ชมุ ชนของตนเองตอ่ ไป ผ้จู ดั ทาํ คมู่ ือฉบบั พกพานี 8หวงั เป็ นอยา่ งยงิ* วา่ คมู่ ือฉบบั นีจ8 ะเป็ นเคร*ืองมอื ในการเรียนรู้ทางลดั ที*ให้ได้ความรู้ความเข้าใจ และแนวทางปฏิบตั ิทงั8 สาํ หรับผ้ทู ี*เร*ิมต้นทํางานควบคมุ ยาสบู ใน ชุมชนหรือท*ีมีประสบการณ์ เพ*ือให้ เกิดประสิทธิภาพและ ประสทิ ธิผลตอ่ การควบคมุ ยาสบู ในชมุ ชน คณะทํางาน โครงการควบคมุ บหุ รี (มวนเองหรือยาเส้น) โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน
คมู่ อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 5 คมู อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ ร่ี (มวนเอง หรอื ยาเสน) โดยใชชมุ ชนเปนฐาน ความสาํ คญั และความเข้าใจ การใช้ยาสบู (มวนเอง) เป็ นปัญหาสาํ คญั ทีทาํ ให้การสบู บหุ รีโดยภาพรวมของประเทศไม่ลดลง ปัญหากระจุกตวั ในพืน. ที ชนบทของภาคอีสานและเหนือ สถานการณ์การสูบบุหรีในปี พ.ศ.2554
6 | คมู่ ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน การแก้ ปั ญหาการสูบบุหรี(มวนเอง)จึงควรเน้ นใช้ แนวคดิ “ชมุ ชนเป็ นฐาน” • หนว่ ยในการทํางานเน้นระดบั ชุมชนชนบท ครอบคลมุ บคุ คล ครอบครัว สงั คม และสงิ แวดล้อม • การดําเนนิ งานเน้นการมีสว่ นร่วมของชมุ ชน - ความเป็ นเจ้าของปัญหา (ศกึ ษาและเข้าใจปัญหา และปัจจยั ทีเกียวข้อง) - การแก้ ปั ญหาโดยชุมชน (วางแผน ออกแบบ กิจกรรม และดําเนินการ) ด้วยการค้นหาทุนทาง สงั คมและวฒั นธรรม เพือนํามาใช้ให้สอดคล้อง กบั บริบทของชมุ ชน - ติดตามกํากบั ประเมินปรับแผน และประเมินผล - ชมุ ชนเป็ นผ้รู ับประโยชน์ หมายเหตุ พืนทีเป้ าหมายของบหุ รีมวนเองอยู่ในชมุ ชนชนบท แต่เมือ ทําจริงจะพบการใชบ้ หุ รีทกุ ชนิด จึงควรทําครอบคลมุ บหุ รีทกุ ประเภท
ค่มู ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 7 แนวคิดชุมชนเปนฐานกบั แนวคิดเชงิ นเิ วศน% “ชุมชน” ในทนี ี .หมายถงึ ระดบั ตําบล (มีหลายหมบู่ ้าน) ซงึ มีผ้นู าํ แกนนํา ภาคีเครือขา่ ย และกลมุ่ เป้ าหมายตา่ ง ๆ ดงั นนั. การใช้ “ชุมชนเป็ นฐาน” จึงต้องค้นหาผ้นู ําและกล่มุ แกนนํา เพือ ทําหน้าทีขบั เคลอื นกิจกรรมต่างๆ เพือเข้าถึงกลมุ่ เป้ าหมาย (ใน ทีนีม. งุ่ เน้นผ้สู บู บหุ รี และนกั สบู หน้าใหม/่ เด็กและเยาวชน) การทํางานกับชุมชน ให้มีประสทิ ธิภาพ จะ ไมท่ ําเฉพาะกบั บคุ คล เทา่ นนั. จําเป็ นต้องทํา ให้ ครอบคลุมทุกมิติ และทุกระดับบุคคล ครอบครัว สงั คม ชมุ ชนและสงิ แวดล้อม ตามแนวคิดเชิงนิเวศน์ที ทําให้เกิดการรู้จริง รู้แจ้งในปัญหา ทําการแก้ไขได้อย่างถูกจุด “เกาถูกทีคนั ” และทําอยา่ งรอบด้าน
8 | ค่มู อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน วัตถปุ ระสงค%และ (ตัวชวี้ ัด) เมอื รู้ปัญหาแล้ว(จํานวนคนสบู บหุ รี สถานทีต้องปลอดบหุ รี ตามกฎหมาย ร้านค้าจําหนา่ ยบหุ รีฯลฯ)กอ่ นลงมอื ทาํ จําเป็ นต้อง กําหนดวตั ถปุ ระสงค์และตวั ชีว. ดั ให้ชดั เพือเป็ นเป้ าหมายในการ ทํางานวา่ ทาํ แล้วต้องการเหน็ ผลลพั ธ์อะไร มากน้อยแค่ไหน และ เป้ าหมายนี .จะเป็ นตวั กําหนดแนวทางการทํางาน เพือให้บรรลุ เป้ าหมาย ดงั นี . 1. พฒั นาศกั ยภาพของชุมชนในการควบคุมปัญหาการสบู บหุ รีของชมุ ชน(เกิดคนทมี ีศกั ยภาพเกิดแผนและกิจกรรม) 2. ให้ชุมชนกําหนดนโยบายและมาตรการชุมชนในการ ควบคมุ ยาสบู (นโยบายและมาตรการของชมุ ชน) 3. ลดจํานวนผู้สบู บุหรีมวนเองในชุมชน (ลด ละ เลิกผู้สบู บหุ รีในชุมชน 50% ของผ้สู บู ตามจํานวนเป้ าหมาย) และ เกิดบคุ คลต้นแบบ(หมบู่ ้านละ.... คน)
คมู่ อื การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 9 4. สร้ างสิงแวดล้อมทีไม่เอือ. ต่อการสูบบุหรี/การจัดสถานที สาธารณะปลอดบหุ รี(ทกุ แห่ง/100% เป็ นสถานทีปลอดบหุ รี ตามกฎหมาย) 5. สร้ างการรับรู้และความตระหนกั ในพิษภยั ของบหุ รีและควนั บหุ รี(อยา่ งน้อย 80% ของคนในชมุ ชน) 6. เพือให้เกิดนวัตกรรมการควบคุม และการช่วยเลิกสบู บุหรี มวนเองในชมุ ชน(หาวิธีการชว่ ยเลกิ บหุ รีทมี ปี ระสทิ ธิภาพ) หมายเหตุ วตั ถปุ ระสงค์ที 4 สิงแวดลอ้ มทีไม่เอือต่อการสูบบหุ รีในทีนี หมายถึง สถานทีปลอดบหุ รีตามกฎหมาย และร้านค้าจําหน่ายบุหรี ไม่จําหน่ายให้เด็กอายุตํากว่า 18 ปี และสําหรับวัตถุประสงค์ที 6 อาจจะเป็นตวั เสริม ซึงสามารถเกิดขึนไดใ้ นหลากหลายวิธี เช่น การใช้ ภูมิปัญญาชาวบา้ น (สมนุ ไพร ประเพณีวฒั นธรรม พิธีกรรม/ความเชือ ทางศาสนา) การคิดหาวิธีทีมีประสิทธิภาพในการทํากิจกรรมต่าง ๆ เช่น คูห่ ูชว่ ยเลิกบหุ รี (คนไม่สูบ-คนสูบ และอสม.-คนสูบ)
10 | คมู่ ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน หลกั การดาํ เนนิ งาน 5ร การบรรลเุ ป้ าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ ใช้หลกั การ ดําเนินงานด้วย “5ร” ดงั นี . รู จริง = เริมต้นด้วยการศึกษาข้อมลู และสถานการณ์การ บริโภคยาสบู เป็ นสงิ จําเป็ นพืน. ฐานทีทําให้เข้าใจปัญหา รู้ ตําแหน่งแห่งทีของปัญหา/ชัดเจนในกล่มุ เป้ าหมาย และ สาเหตุปัญหาของชุมชนนัน. ๆ ซึงเป็ นประโยชน์ในการวางแผน และการออกแบบกิจกรรม เพือให้เข้าถึงกลุ่มเป้ าหมายและ แก้ปัญหาได้ตรงจดุ ในลกั ษณะ “เกาให้ถกู ทีคนั ” ระหวา่ งดําเนนิ โครงการ การ ติดตาม กํากับ และประเมินผลจะทํา ให้ ร้ ู และเข้ าใจปั ญหาอุปสรรคต่างๆ เพือนําไปสู่การปรับตัว/กิจกรรมให้ สอดคล้องกบั สภาพ
ค่มู อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 11 รุก ดําเนินงานเชิงรุก = ส่งเสริมการทํางานทีให้ เจ้าหน้าทีเข้าถึงแกนนําหรืออาสาสมคั รควบคมุ บหุ รี (อสคบ.)เพือพฒั นาศกั ยภาพ และนํามาเป็ นแกนนํา หรือผ้ชู ่วยในการเข้าถึง/ทํางานกบั ชุมชน และบุคคลเป้ าหมายที ต้องการ(ผ้สู บู บหุ รี ครอบครัว ชุมชน)เจ้าหน้าที/หน่วยงานบริการ สาธารณสขุ จะสร้างทีมเพือร่วมลงไปทํางานกบั ชมุ ชนแทนทจี ะตงั. รับในสถานบริการ ฐานข้อมลู ของผ้สู บู บหุ รี สถานทีปลอดบหุ รี และร้านค้า จะเป็ นตวั ระบตุ ําแหนง่ แห่งทีของกลมุ่ เป้ าหมาย ทีจะใช้เพือเป็ น แผนทขี องการเข้าถงึ และชกั ชวนให้เข้าร่วมกิจกรรมตา่ ง ๆ
12 | คมู่ อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน รอบ ครอบคลุมรอบด้าน = มงุ่ เน้นการทําในทกุ ด้านทกุ มิติ แม้เป้ าหมายช่วยลด ละ เลกิ บุหรีจะ เป็ นในระดบั บคุ คล แต่ในการดําเนินการให้มีประสิทธิภาพ ต้อง ทาํ ทงั. ในระดบั บคุ คลทเี ป็ นปัจจยั นาํ และดําเนินการครอบคลมุ ทงั. ด้านปัจจยั เอือ. (มาตรการชมุ ชน สถานทปี ลอดบหุ รี ร้านค้า/สถาน ประกอบการ การประชาสมั พนั ธ์/ให้ข้อมลู ข่าวสาร) และปัจจัย เสริมทีเป็ นสิงแวดล้อมของบุคคลและชุมชน (ครอบครัว อสม. ผ้นู าํ ชมุ ชน)
คมู่ ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 13 ระบบ มีความเป็ นระบบ = มีขนั. ตอนการ ดําเนินงานชัดเจนและง่ายในการนําไป ปฏิบัติ ด้วยการทํางานแบบมุ่งเป้ าในกรอบเวลาสนั. จะต้องมี แนวทางดําเนินงาน - มีลกั ษณะกึงโปรแกรมสําเร็จรูปทีมีกรอบ แบบฟอร์ม และตวั อยา่ งทงี า่ ยตอ่ การดําเนินงานในแตล่ ะขนั. ตอน - มีขนั. ตอนการทํางานและแนวทางการดําเนินงาน เป็ น ขนั. เป็ นตอนตามแนวทาง PDCA(Plan-Do-Check-Act) - มโี ปรแกรมระบบฐานข้อมลู ทีเป็ นเครืองมือการติดตาม ประเมินผลทีทําให้ เห็นผลลัพธ์ทีชัดเจน และเป็ น รูปธรรม
14 | ค่มู อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน รวมความร่วมมือ = เน้น “ชมุ ชนเป็นฐาน” คือระดม ให้ทกุ ภาคสว่ น / ภาคีเครือข่ายของชุมชนมาร่วม กันดําเนินงาน โดยสร้ างการมีสํานึกแห่งความเป็ นเจ้ าของ โครงการร่วมกนั (ผ้นู ําเห็นปัญหาและมงุ่ มนั แก้ปัญหา) ตระหนกั และช่วยกันแก้ ปั ญหาของชุมชนด้ วยการระดมความร่ วมมือ (แสวงหาพลงั /ทุนทางสังคม) และพัฒนาศักยภาพชุมชน (มี ความสามารถในการแก้ปัญหาการสบู บุหรี) โดยชุมชนต้องเป็ น ผ้นู าํ ผ้ทู าํ ผ้ใู ห้ และผ้รู ับประโยชน์ ความร่วมมือ คอื ความสามคั คขี อง ภาคสว่ นต่างๆ ซึงเป็ นพืน. ฐานของ การทํางานให้สาํ เร็จ ในทีนี .คือ การ มีส่วนร่ วมขององค์ กรท้ องถิ น โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตําบล (รพ.สต.) กํานนั ผู้ใหญ่บ้าน อสม. สถานศกึ ษา วดั และกลมุ่ ตา่ ง ๆ
คมู่ อื การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 15 ทาํ อยางไรใหบรรลวุ ตั ถปุ ระสงค% การทํางานควบคุมยาสูบโดยใช้ชุมชนเป็ นฐานให้เกิด ประสทิ ธิภาพ มแี นวทางเป็ นลาํ ดบั ขนั. ดงั นี . 1 ขน้ั เตรยี มการและวางแผน (Prepare & Plan) 1) คดั เลอื กพืน. ที ทีผู้นําให้ความสนใจในการแก้ปัญหายาสบู ใน ชมุ ชน (มคี วามตระหนกั ) และมีทนุ ทางสงั คม (ความเข้มแข็งของ ชมุ ชน คือ ผ้นู ํา และอสม.) เป็ นพืน. ฐาน 2) ค้นหาผู้นําการเปลียนแปลง/แกนนําจาก รพ.สต./อบต./ผู้นํา ท้องถิน เพือเป็ นผ้รู ับผิดชอบโครงการ/แผนงานควบคมุ ยาสบู ใน ชมุ ชน หมายเหตุ งานควบคุมยาสูบเป็ นประเด็นสุขภาพ การทํางานใน ระดบั ตําบล แกนนําด้านสุขภาพจาก รพ.สต. เป็ นเงือนไขสําคญั ทีมี ผลตอ่ การทํางานกบั อสม. และความสําเร็จ
16 | คมู่ อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน 3) จดั ตงั. คณะกรรมการ เพือเป็ นทีมงานร่วมรับผิดชอบโครงการ การจัดทําแผนงาน และบริหารจัดการแผนงานโครงการ ซึง ประกอบด้วยผู้นํา/ตวั แทนหน่วยงาน และกลมุ่ ทีเกียวข้อง โดย จํานวนมากน้อยขึน. อยู่กับความเหมาะสมของแต่ละพืน. ที ซึง คณะกรรมการมกั จะรวมผ้นู าํ ในข้อ 2 อยดู่ ้วย 3.1 ทาํ การอบรมคณะกรรมการเพอื ให้เหน็ ความสาํ คญั เข้าใจปัญหาการสบู บหุ รี ความรู้เกียวกบั โทษพษิ ภยั แนวทางการ ดาํ เนนิ งาน และแก้ปัญหาอยา่ งเป็ นระบบ
ค่มู ือ การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 17 3.2 ทําการศึกษา และจัดทําฐานข้ อมูลเพือเข้ าใจ สถานการณ์ - ในแตล่ ะหมบู่ ้านมีใครบ้างทีสบู บหุ รี (ฟอร์ม ก) - สถานทที ตี ้องปลอดบหุ รีมีทไี หนบ้าง (ฟอร์ม ข) - มีร้านค้าทีจําหนา่ ยบหุ รีกีแหง่ (ฟอร์ม ค) สาํ รวจโดยใช้แบบฟอร์มง่าย ๆ ที อสม./ชมุ ชนสามารถทําเองได้ และให้ชมุ ชนสาํ รวจเพอื รับรู้ปัญหา ตวั อยา่ งโปรแกรมฐานข้อมลู ทีใช้บนั ทกึ ข้อมลู สํารวจ
18 | ค่มู อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน โปรแกรมฐานข้อมลู นีพ. ฒั นาขึน. เพือให้ชมุ ชนสามารถสํารวจและ บนั ทึกข้อมลู ได้ด้วยตนเอง ซงึ โปรแกรมจะทําการประมวลข้อมลู ให้โดยอตั โนมตั ิทงั. ลกั ษณะทางประชากร อตั ราการสบู บหุ รี การ ได้รับควนั บหุ รีมือสอง โดยแสดงค่าเป็ นจํานวน ร้ อยละ สดั ส่วน และกราฟแทง่ ฟอร์ม ก
ค่มู ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 19 ฟอร์ม ข ฟอร์ม ค
20 | ค่มู อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน นําข้อมลู สํารวจ (ฟอร์ม ก,ข และ ค) มาประมวลข้อมลู เพือใช้ใน การจดั ทาํ แผน ข้อมลู จากแบบสาํ รวจนําเข้าโปรแกรมฐานข้อมลู จะได้ ผลลพั ธ์ของการประมวลผล ดงั นี .
คมู่ ือ การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 21 4) จดั ทาํ แผนควบคมุ ยาสบู ของชมุ ชนโดยคณะกรรมการ วิธีที 1 คณะกรรมการร่วมกันวิเคราะห์ข้อมูล สถานการณ์ ปัญหาและปัจจยั ทีเกียวข้อง กําหนดวตั ถปุ ระสงค์ และวางแผน กิจกรรมตา่ งๆ วิธีที 2 จดั ทําเวทีประชาคมเพือคืนข้อมลู ระดมความคิดเห็น ถึงปัญหาและแนวทางแก้ ไขปั ญหา จากนัน. คณะกรรมการ รวบรวมประเด็นเพอื นาํ ไปเขยี นแผน การจัดทําแผนงานโครงการที สอดคล้องกับปัญหา ทุนทาง สังคมและวัฒนธรรม และ บริบทของสังคม โดยให้มีการ กําหนดวตั ถปุ ระสงค์ ให้มีความ เชือมโยงกันของวัตถุประสงค์ กลวิธี งบประมาณ กล่มุ เป้ าหมาย วิธีประเมินฯลฯ (ดงั ตวั อย่าง ปฏิทินกิจกรรมโครงการ)
22 | ค่มู ือ การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน สิงทีต้องตระหนัก คือ แผนงานและกิจกรรมจะต้อง ถ่ายทอดให้คณะกรรมการทุกคนรับรู้ เพือช่วยติดตามกํากบั ให้ การดาํ เนินงานเป็ นไปตามแผน 5) จดั ตงั. คณะทํางานควบคุมยาสบู ของชุมชน เป็ นกลมุ่ ทีได้รับ การพัฒนา/อบรมกรรมการ (สว่ นใหญ่เป็ นอสม.และ/หรือผู้นํา หมบู่ ้าน) ให้มีความรู้และทกั ษะในการนาํ แผนงานและกิจกรรมไป ปฏบิ ตั ิ ได้แก่ ความรู้เกียวกบั โทษพิษภยั ของบหุ รี
คมู่ ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 23 ความรู้เกียวกบั กฎหมายควบคมุ ยาสบู (พ.ร.บ.ค้มุ ครอง สขุ ภาพผ้ไู ม่สบู บหุ รีและควบคมุ ผลติ ภณั ฑ์ยาสบู ) โดย เน้นการไม่จําหน่ายบหุ รีให้เด็กอายุตํากว่า 18 ปี และ โฆษณา (ตงั. โชว์บหุ รี) ความรู้ เทคนิคการช่วยและชักชวนให้คนสบู เลิกบุหรี ด้วยวิธีการตา่ งๆ การติดตาม กระต้นุ และให้กําลงั ใจให้เลกิ บหุ รี การสร้ างสิงแวดล้อมปลอดบุหรี (ติดป้ ายสญั ลกั ษณ์ และการจดั เขตปลอดบหุ รี) การเป็ นผ้สู อื ขา่ ว/ประชาสมั พนั ธ์เผยแพร่โครงการ การตดิ ตามกํากบั และการเฝ้ าระวงั
24 | คมู่ ือ การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน หมายเหตุ บางพืนทีอาจให้คณะกรรมการและคณะทํางานเป็ นกลุ่ม เดียวกนั หากแต่ต้องตระหนกั ว่า คณะทํางานควรมาจากทุกหมู่บ้าน เพือสามารถปฏิบตั ิงานไดค้ รอบคลมุ ทวั ทงั พืนทีและกล่มุ เป้ าหมาย 6) มีพีเลีย. ง/ทีปรึกษาเพือช่วยสนบั สนนุ การดําเนินงาน พีเลีย. ง ควรเป็ นบุคคลทีมีความรู้ความสามารถในเรืองการควบคมุ บหุ รี ในชุมชน ทีสามารถให้คําแนะนํา ช่วยเหลอื สนบั สนนุ ทงั. ด้านสือ วิชาการ ตดิ ตามและสนบั สนนุ การดาํ เนินงาน/กิจกรรมตา่ งๆ ให้มี ประสิทธิภาพ โดยพีเลีย. ง/ทีปรึกษาควรทํางานอย่างใกล้ชิดกับ คณะกรรมการและคณะทํางาน ซึงควรเป็ นภาคีเครือข่ายทีมี ศกั ยภาพ เช่น นกั วิชาการจากโรงพยาบาลชุมชน/สาธารณสุข อําเภอ อย่างไรก็ตาม หากคณะกรรมการและคณะทํางานมี ศกั ยภาพ ก็อาจไมจ่ ําเป็ นต้องมีพีเลีย. ง/ทีปรึกษา หรือเป็ นไปได้ที บคุ คลเหลา่ นีอ. ยใู่ นคณะกรรมการแล้ว
2 คมู่ อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 25 ขน้ั ปฏิบัติตามแผน เพอื่ บรรลุวัตถปุ ระสงค% (Do) วัตถุประสงค์ 1 พัฒนาศักยภาพของชุมชนในการควบคุม ปัญหาการสูบบุหรีของชุมชน ประกอบด้วย อบรมคณะกรรมการ คณะทาํ งานและแกนนําเครือข่ายใน ตาํ บล อาทิ โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตําบล องค์กรปกครอง สว่ นท้องถิน ผ้นู าํ ชมุ ชน อสม. โรงเรียน พระสงฆ์ - ให้เข้าใจปัญหา สาเหตแุ ละ เห็นความสาํ คญั ในการควบคมุ ยาสบู ของชมุ ชน โดยชมุ ชนเอง
26 | ค่มู ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน - มีความรู้ ทักษะ และเทคนิควิธีในการควบคุมยาสบู ใน ชมุ ชน - บทบาทหน้าทีและการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายใน โครงการ/กิจกรรมตา่ งๆ ให้ความรู้แก่ประชาชนทุกกลุ่มในชุมชน - การประชมุ ชีแ. จงและให้ความรู้เป็ นการเฉพาะ หรือบรู ณา การในกิจกรรมชุมชน เช่น การประชุมประจําเดือน การตรวจคดั กรองโรค - สือสารผ่านหอกระจาย ขา่ วหรือรถเครืองเสยี ง - การอบรมประชาชนและ ผ้เู กียวข้องเรืองบหุ รี
ค่มู ือ การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 27 - การเยียมบ้านและให้ความรู้รายครัวเรือน - จดั นทิ รรศการให้ความรู้ในโอกาสต่างๆ เช่น วนั เด็ก วนั พ่อ วนั ยาเสพตดิ วนั งดบหุ รีโลก วัตถุประสงค์ 2 ให้ชุมชนกําหนดนโยบายและมาตรการ ชุมชนในการควบคุมยาสูบ ดาํ เนินการโดย o คณะกรรมการ/คณะทํางานประชุมระดมความคิดเห็นเพือ กําหนดนโยบายและมาตรการชุมชนในการควบคมุ ยาสบู อนั นําไปสู่ “ชมุ ชนปลอดบหุ รี” ...หรือ…
28 | คมู่ อื การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน o จดั เวทีประชาคม เพือให้ประชาชนเข้ามามีสว่ นร่วมในการ ระดมความคดิ เหน็ เพือกําหนดนโยบายและมาตรการชมุ ชน (ทงั. ทีเป็ นทางการและไมเ่ ป็ นทางการ) o สือสารสาธารณะ/ประกาศให้ชุมชนรับทราบนโยบายและ มาตรการชมุ ชน - ประกาศอย่างเป็ นทางการ (หรือไม่เป็ นทางการ)โดยผู้มี อํานาจ/ผ้มู ีบทบาททางสงั คม เช่น นายอาํ เภอ นายก อบต.
ค่มู อื การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 29 - ทําหนงั สือเวียนให้ภาคี/ หน่วยงานทีเกียวข้ อง ทราบ - นํานโยบายติดประกาศ ในสถานทีทีประชาชน เห็นและรับรู้ได้ง่าย เช่น รพ.สต. อบต. - ประกาศ/ประชาสมั พนั ธ์ ผ่านสือ เช่น เสียงตาม สาย วิทยชุ มุ ชน - มีกลไกเฝ้ าระวงั และกํากบั การปฏิบตั ิตามนโยบาย
30 | คมู่ อื การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน วัตถุประสงค์ 3 ลดจํานวนผู้สูบบุหรีมวนเองในชุมชน (ลด ละ เลิกผู้สูบบุหรีในชุมชน 50% ของผู้สูบตามจํานวน เป้ าหมาย) และเกดิ บุคคลต้นแบบ 1. อบรมแกนนํา/อาสาสมคั รควบคุมบุหรี (อสคบ.)/ อส ม.เชียวชาญสว่ นใหญ่เลอื กจากอสม.ทีมีอยแู่ ล้ว เพือเป็ น แกนนํา และกลไกช่วยเลิกบหุ รีให้แก่ประชาชนในพืน. ทีที ได้รับมอบหมาย...เนืองจากผ้สู บู บหุ รีมีจํานวนมาก และ กระจายอยใู่ นทกุ หมบู่ ้าน อสคบ./อสม. เชียวชาญ จะเป็ น แรงงานสําคัญในการช่วยกระตุ้น และติดตามร่วมกับ เจ้าหน้าทีทีมอี ยจู่ ํากดั
คมู่ อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 31 2. จัดกิจกรรมช่วยเลิกบุหรีตามความเหมาะสมของ พืน@ ที โดยมุ่งเน้นการเข้าถงึ ตัวผู้สูบบุหรี - นํารายชือผู้สูบบุหรีทีสํารวจได้ เชิญชวนให้เข้าร่วม โปรแกรมเลิกบุหรี (อสม.ออกเดินชักชวน ประกาศ ประชาสมั พนั ธ์ ออกจดหมายเชิญ) - จัดกิจกรรมช่วยเลิกบุหรีให้ แก่ผู้สูบแบบเชิงรุก คือ ให้ บริการทีเข้ าถึงตัวผู้สูบบุหรี/จัดในชุมชน โดยมี จํานวนคนเข้าร่วมในกิจกรรมแต่ละครัง. ทีชัดเจนและ ควรมีโปรแกรมอบรมทีมีประสิทธิภาพ ทําได้หลายวิธี เชน่
32 | คมู่ อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน กิจกรรมอบรม/ค่ายเลิกบุหรี ควรจัดกิจกรรมทีเข้มข้นให้ผู้สูบ ตระหนกั ถึงพิษภยั ได้เห็นปัญหาสขุ ภาพทีเป็ นรูปธรรม แนะนํา แนวทางเลิก (โดยใช้ใจ/หกั ดิบ สมุนไพร การนวด ดืมนํา. ) และ กระตุ้นให้กําหนดวนั เลิกบหุ รี/ตงั. เป้ าหมาย (ด้วยตนเองหรือใช้ วฒั นธรรมชมุ ชน) กิจกรรมไมเ่ กิน 3 ชวั โมง และเลอื กจดั ในเวลาที เหมาะสม เช่น วนั หยดุ หรือตอนเย็น โดยมีการจําแนกกลมุ่ ผ้สู บู บหุ รีเป็ น 1) กลมุ่ ผ้นู ํา 2) ประชาชนทวั ไป และ 3) เยาวชน
ค่มู อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 33 คลนิ ิกเคลอื นที เป็ นการรุกเข้าไปในชมุ ชนด้วยกิจกรรมตรวจคดั กรองสขุ ภาพ ให้คําปรึกษา/แนะนําเลิกบหุ รีโดยบคุ ลากรสขุ ภาพ ให้ทางเลอื ก (ใช้สมนุ ไพร การนวดกดจดุ มะนาว รางจืด ชาหญ้า ดอกขาว ดืมนํา. ฯลฯ) แกนนําเชิงรุกช่วยเลกิ บหุ รี (แกนนําประกอบด้วย อสม. และผ้นู ํา หมู่บ้าน) ให้กลุ่มแกนนําแต่ละหมู่บ้านออกเดินชักชวนและให้ คาํ แนะนําผ้สู บู บหุ รีให้เลกิ สบู เป็ นการแขง่ ขนั กนั ระหวา่ งหมบู่ ้าน
34 | คมู่ อื การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน อสม. ช่วยเลกิ บหุ รี มี 3 ลกั ษณะคือ อสม. 1 คน ช่วยเลกิ บหุ รีใน 1) กลมุ่ บ้านทีรับผิดชอบ 2) คนในครอบครัว และ 3) ช่วยคนสบู ให้เลกิ บหุ รี 1 คน (แบบ 1 ตอ่ 1) แกนนําเยาวชนช่วยเลิกบหุ รี ใช้เยาวชนทํางานกับเยาวชน คือ แกนนําเยาวชนจะช่วยค้นหาและสํารวจเยาวชนทีสบู บุหรี และ ชัก ช ว นม า ร่ ว ม กิ จ ก รรม ช่ ว ย เ ลิก..โด ย ก า รใ ห้ ค ว า ม ร้ ู ที โด นใ จ กิจกรรมกระต้นุ ให้เลกิ และจบั คใู่ ห้กําลงั ใจชว่ ยเลกิ
คมู่ อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 35 ข้อพึงตระหนัก - กิจกรรมช่วยเลิกบหุ รีมีหลายวิธี เลือกใชไ้ ดต้ ามความเหมาะสมกบั บริ บท สําหรับความนิยมจัดแบบค่าย เลิกบหุ รี หลายพืนทีทําไม่ไดผ้ ล จึงควร เลือกวิธีทีเหมาะสม - กิจกรรมช่วยเลิกอาจมีหลายกิจกรรม ยอ่ ยประกอบกนั - การใหค้ วามรู้ ตอ้ งคํานึงถึงหลกั ของการ โดนใจให้ได้คิ ด (กลัว) สะกิ ดให้คิ ด อยากเลิก (กงั วลหรือหว่ งใยคนใกลช้ ิด) - การสือสารให้เห็นเป็ นรูปธรรม เช่น ตรวจคาร์บอนมอนอกไซด์ในปอด ทําให้ เห็นตัวเลขและแสงไฟที ระบุระดับ อันตราย ซึงมีผลมากต่อความเข้าใจ และการตดั สินใจอยากเลิกบหุ รี - คน้ หาทางเลือกทีเหมาะสม ทําไดห้ รือหาไดใ้ นชมุ ชน เช่น สมุนไพร วฒั นธรรมชมุ ชน
36 | ค่มู ือ การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน การติดตามผู้ต้องการเลิกบุหรี ให้กําลงั ใจและสนบั สนุนให้เลิก บหุ รีได้อย่างต่อเนืองโดยเจ้าหน้าที แกนนําและ/หรือ อสม. หรือ การใช้เทคโนโลยีการสือสาร(สง่ SMS) การติดตามต้องทําอย่าง สมําเสมอ โดยในช่วง 1-3 วนั แรก ควรติดตามอย่างใกล้ชิด และ ทําการตดิ ตามเป็ นระยะ 7 วนั 15 วนั 1, 3 และ 6 เดือน การติดตามในระยะแรกมีความจําเป็ น เพราะผู้เลิกจะ ยงั ต้องต่อสู้กับอาการอยาก การติดตามอย่างต่อเนืองจะช่วย สนบั สนนุ และเป็ นการประเมนิ ความสาํ เร็จในการเลกิ บหุ รีได้
ค่มู ือ การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 37 บคุ คลต้นแบบ ในกิจกรรมช่วยเลกิ บหุ รีนีม. ี 2 ประเภท คือ - ผ้นู ํา/ผู้เคยสบู บหุ รีทีเลกิ บุหรีได้ก่อนมีโครงการ.. นํามา เป็ นวทิ ยากรเลา่ ประสบการณ์การเลกิ บหุ รี วา่ เลกิ แล้วดี อยา่ งไร - คนทีเลิกได้ในโครงการ.. นํามาแบ่งปันประสบการณ์ ความสาํ เร็จ การเอาชนะความอยาก และผลดีของการ เลิก นอกจากนี .ควรมีการสนบั สนนุ ให้กําลงั ใจ และให้ รางวลั กบั ผ้ทู ีเลกิ ได้อยา่ งตอ่ เนือง
38 | คมู่ อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน วัตถุประสงค์ 4 สร้างสิงแวดล้อมทีไม่เอือ@ ต่อการสูบบุหรี/ การจัดสถานทีสาธารณะปลอดบุหรี (ทุกแห่ง/100%เป็ น สถานทีปลอดบุหรีตามกฎหมาย) - จดั สถานทีปลอดบหุ รีตามกฎหมาย...โดยอบรมให้แกนนําและ อสม. มีความรู้ความเข้าใจ พ.ร.บ.ค้มุ ครองสขุ ภาพผ้ไู ม่สบู บหุ รี และมอบหมายให้ดําเนินการจดั สถานทีทีสาํ รวจไว้ให้เป็ นพืน. ที ปลอดบหุ รี และมีสญั ลกั ษณ์ไมส่ บู บหุ รีติดให้เห็นชดั เจน
คมู่ อื การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 39 - อบรม/ขอความร่วมมือร้ านค้าไม่จําหน่ายบุหรีให้เด็กอายุตํา กวา่ 18 ปี และไมโ่ ฆษณาบหุ รี(วางโชว์บหุ รี ณ จดุ ขายและป้ าย โฆษณาต่างๆ)โดยใช้ข้อมลู จากการสาํ รวจและทําการติดป้ าย ให้ผ้ซู ือ. เห็นได้ชดั เจน
40 | คมู่ ือ การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน วัตถุประสงค์ 5 สร้างการรับรู้และความตระหนักในพิษภัย ของบุหรีและควันบุหรี (อย่างน้อย 80% ของคนในชุมชน) - ให้มีการสร้างกระแส ประชาสมั พนั ธ์และสอื สารในหลากหลาย รูปแบบเพือให้ประชาชนในชุมชนรับรู้โครงการและตระหนกั ใน พิษภยั ของบุหรี เช่น ผ่านวิทยุชุมชน/เสียงตามสาย รถเคลือนที ป้ าย สตbิกเกอร์ ประกวดคุ้ม กิจกรรมรณรงค์ในโอกาสทีสําคญั ตา่ ง ๆ เชน่ วนั พอ่ วนั งดบหุ รีโลก
ค่มู อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 41
42 | ค่มู ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน วตั ถุประสงค์ 6 เพือให้เกิดนวัตกรรมการควบคุมยาสูบและ การช่วยเลิกสูบบุหรีมวนเองในชุมชน เป็ นการกระตุ้นให้ ชมุ ชนค้นหาวธิ ีการทีสร้างสรรค์ โดยเฉพาะอยา่ งยิงหาวิธีการช่วย เลกิ บหุ รีทีมีประสทิ ธิภาพ อาทิ - กระบวนการช่วยเลิกบหุ รีทีมีการ ตรวจสุขภาพ/สมรรถภาพปอดด้ วย เครื องมือทางวิทยาศาสตร์ ทีทําให้ ผ้ ู สบู บหุ รีเข้าใจง่าย และตดั สนิ ใจอยาก เลกิ บหุ รี - การใช้ศาสนาและความเชือใน การช่วยเลิก เช่น ฌาปนกิจบุหรี สงั ฆทานบหุ รี บิณฑบาตบหุ รี พระ เทศน์ บวชบหุ รี งานบญุ -ศพปลอด เหล้าปลอดบหุ รี ลดควนั บุหรี-ควํา แก้วเหล้าในงานบญุ พิธีเรียกขวญั
3 ค่มู ือ การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 43 การติดตาม ตรวจสอบใหเปนไปตาม แผน (Check) เพือให้บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ การดําเนินงานตามแผนงาน ทีวางไว้ จําเป็ นต้องมกี ารติดตามกํากบั - เพอื ตรวจสอบเป็ นระยะๆ อยา่ งต่อเนืองวา่ ทํางานได้ตาม แผนหรือไม่ (ถือเป็ นการประเมินผลภายใน) ทําโดยคณะ ทาํ งาน คณะกรรมการและทปี รึกษา - ถอดบทเรียนเพอื สะท้อนผลการดําเนินโครงการว่าเป็ นไป ตามแผนหรือไม่ มีปัญหาอุปสรรคอะไร จุดอ่อน/จุดแข็ง จะก้าวต่อไปอย่างไร และให้เสนอแนวทาง/กิจกรรมการ
44 | คมู่ ือ การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน ดาํ เนินงานใหมเ่ พอื ให้บรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ทวี างไว้ ทําได้ใน 2 ระยะ คือ A. ถอดบทเรียนระหว่างโครงการ เพือทราบถึงความก้าวหน้า ปั ญหาอุปสรรค เพือปรับกิจกรรมและวิธีการทํางานให้ เหมาะสมและเป็ นไปได้ตาม สภาพของชมุ ชน นอกจากนนั. ยังได้ แนวทางการหนุนเสริ ม สนับสนุนทางวิชาการ สือ และเครืองมือการทํางาน B. ถอดบทเรียนหลงั จบโครงการ เพือสรุปผลการดําเนินงาน ปัญหาอุปสรรค บทเรียนจากการทํางาน และการจัดการ ความรู้เพอื เสนอถงึ ก้าวตอ่ ไปในการดาํ เนินงานควบคมุ ยาสบู โดยใช้ชมุ ชนเป็ นฐาน
ค่มู อื การดาํ เนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 45
46 | ค่มู ือ การดําเนนิ งานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน 4 ดําเนินงานตามแผน/กิจกรรมที่มีการ ปรับแก (Act) เป็ นการดาํ เนินงานตามแผน/กิจกรรม ใหมท่ ีปรับแก้อนั เนืองมาจากบทเรียน และปัญหาอปุ สรรคในระยะทีผา่ นมา กิจกรรมสว่ นทีปรับนีจ. ะสอดคล้องกบั สภาพและบริบทของชมุ ชน เช่น ปรับ จากกิจกรรมค่ายทีทํารวมทัง. ตําบล เป็ นกิจกรรมรายหมู่บ้าน และปรับ จากกิจกรรมค่าย(2วัน)เป็ น 2-3 ชวั โมงในช่วงเวลาทีกลมุ่ เป้ าหมาย สะดวก ปรับจากกิจกรรมกลมุ่ เป็ น รายบุคคล ปรับจากอบรมร้ านค้า แบบกลุ่ม เป็ นการให้ สุขศึกษา รายบคุ คล/ร้านจําหนา่ ย เป็ นต้น
ค่มู ือ การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 47 5 ประเมนิ ผลและสรปุ ผล ให้คณะทํางานติดตามประเมนิ ผล ทําได้หลายวิธี 1. ใช้ข้อมลู สาํ รวจฟอร์ม ก, ข และ ค นํามาตรวจสอบว่าช่วย ให้คนสบู ลด ละ เลิกได้มากน้อยเพียงใด สถานทีปลอดบุหรีได้ ดําเนินการครบแล้วหรือไม่ และร้ านค้าได้ทําการอบรมและขอ ความร่วมมือปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายได้มากน้อยเพียงใด 2. สงั เกต หรือบนั ทึกภาพเป็ นหลกั ฐาน เช่น สถานทีปลอด บหุ รี ร้านค้า 3. แบบสมั ภาษณ์/แบบสอบถาม เพือตรวจสอบการรับรู้ความ คดิ เหน็ ของประชาชนทวั ไป และผ้เู กียวข้อง
48 | คมู่ ือ การดําเนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน 4. สมั ภาษณ์เชิงลกึ รายบคุ คล เช่น บคุ คลทีเลิกบหุ รีได้ อสม. คณะทาํ งาน 5. สนทนากลมุ่ กบั กลมุ่ ทีเกียวข้อง เพือทราบความคิดเห็นต่อ โครงการ กิจกรรมชว่ ยเลกิ แนวทางดาํ เนินงานตอ่ ไป
ค่มู อื การดาํ เนินงานควบคมุ บหุ รี(มวนเองหรือยาเส้น)โดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน | 49 เพิม่ มูลคางาน 6 ผลลพั ธ์และผลกระทบการดําเนินงานมีคุณค่าต่องาน ควบคมุ ยาสบู ควรนาํ ไปเผยแพร่ A. พฒั นาเป็ นงานวิจยั จากงานประจําแบบ R to R (Routine to Research) โดยทบทวนกระบวนการดําเนินงานแบบ ย้อนกลบั จากผลลพั ธ์ไปส่ตู ้นทาง คือ ผลลพั ธ์ กระบวนการ/วิธีการ ดําเนินงาน วตั ถปุ ระสงค์และทีมา ของโครงการ/กิจกรรม แล้วเรียบ เรียงเป็ นงานวิจัยเชิงปฏิบัติการ แบบมีส่วนร่วม และส่งเสริมการ นําเสนอเป็ นผลงานวิชาการใน เวทตี า่ งๆ... สร้างความภาคภมู ิใจ และทศั นคตทิ ดี ใี นการทํางานควบคมุ ยาสบู
Search
