บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับสารสนเทศ

บทที่1 ความรู้เบื้องต้นเกยี่ วกบั สารสนเทศ

ข้อมูล สารสนเทศ ความรู้ ความรู้ สารสนเทศ ข้อมูล

ความหมายของ ข้อมูล สารสนเทศ ความรู้ ขอ้ มูล ยงั ไม่ผ่านการวเิ คราะห์ สารสนเทศ ผ่านการประเมินผล ความรู้ นําไปใชป้ ระโยชน์ได้

ข้อมูล สารสนเทศ ความรู้

สารสนเทศ /สารนิเทศ ส า ร ส น เ ท ศ ห รื อ ส า ร นิ เ ท ศ บัญ ญัติ ม า จ า ก คํา ว่ า “information” ราชบัณฑิตยสถานกําหนดใหใ้ ชไ้ ดท้ ้ังสองคํา แต่คําว่า “สารสนเทศ” มกั นิยมใชใ้ นวงการคอมพวิ เตอร์ การสอ่ื สารและ ธุรกจิ ส่วนในวงกาบรรณารกั ษศาสตรแ์ ละสารนิเทศศาสตร์ ใชค้ าํ วา่ “สารนเิ ทศ”

ความหมายของสารสนเทศ สารสนเทศ คือ ขอ้ มูล ข่าวสาร ความคิดเห็นหรือประสบการณ์ ในรูปแบบต่างๆ เช่น ตวั อกั ษร ตวั เลข สญั ลกั ษณ์ รูปภาพ เสยี ง ท่ผี ่านกระบวนการประมวลผล และบนั ทกึ ไวอ้ ย่างเป็นระบบตาม หลกั วชิ าการในสอ่ื ประเภทต่างๆ เช่น หนงั สอื วารสาร หนงั สอื พมิ พ์ วดี โี อ ซดี รี อม ฐานขอ้ มลู อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ฯลฯ

ระบบสารสนเทศ (information system) ส่วนคําว่าระบบสารสนเทศในทางบรรณารักษ์และนักเอกสาร สารสนเทศนน้ั หมายถงึ ระบบจดั เก็บและคน้ คนื ทรพั ยากรสารสนเทศ ซ่ึงไดแ้ ก่ ระบบจดั เก็บและคน้ คืนหนังสือ วารสาร หนังสือพิมพ์ โสตทศั นวสั ดุอ่ืนๆ สําหรับใหผ้ ูค้ น้ ควา้ สืบคน้ เร่ืองท่ีตอ้ งการได้ โดยสะดวกรวดเร็ว

ความสําคญั ของสารสนเทศ มคี าํ กลา่ วถงึ ความสาํ คญั ของสารสนเทศวา่ “สารสนเทศคอื อาํ นาจ” (information is power) หมายถงึ ผูท้ ม่ี สี ารสนเทศหรอื ไดร้ บั สารสนเทศทม่ี ี คณุ ค่าและทนั สมยั มคี วามต่อเน่ืองทนั เหตกุ ารณแ์ ละ สามารถใชส้ ารสนเทศใหเ้กดิ ประโยชนส์ ูงสุด ผูน้ น้ั ย่อมมี พลงั หรอื มอี าํ นาจ

ความสําคญั ของสารสนเทศ สารสนเทศแทจ้ ริงแลว้ ย่อมมีความสาํ คญั ต่อทุกส่ิงท่ีเก่ียวขอ้ ง เช่น ดา้ น การเมอื ง การปกครอง ดา้ นการศึกษา ดา้ น เศรษฐกจิ ดา้ นสงั คม ฯลฯ ในลกั ษณะ ดงั ต่อไปน้ี ทาํ ใหผ้ ูบ้ รโิ ภคสารสนเทศเกดิ ความรู ้ และความเขา้ ใจ เมอ่ื เรารูแ้ ละเขา้ ใจในเร่อื งทเ่ี ก่ยี วขอ้ งแลว้ สารสนเทศจะช่วยใหเ้ราสามารถ ตดั สนิ ใจ ในเร่อื งต่างๆ ไดอ้ ย่างเหมาะสม

ความสําคญั ของสารสนเทศ (ต่อ) นอกจากนน้ั สารสนเทศ ยงั สามารถทาํ ใหเ้ราสามารถแกไ้ ขปญั หา ทเ่ี กดิ ข้นึ ไดอ้ ย่าง ถกู ตอ้ ง แมน่ ยาํ และรวดเรว็ ทนั เวลากบั

ความสําคญั ของสารสนเทศ 1. ความสําคญั ด้านการศึกษา 2. ความสําคญั ด้านสังคม 3. ความสําคญั ด้านเศรษฐกจิ 4. ความสําคญั ด้านวฒั นธรรม

ความรู้ (Knowledge) Wisdom Collection Knowledge Correct use of Knowledge of all Information Process & Information Transform Data

การจดั การความรู้ การรวบรวมองคค์ วามรู้ท่ีกระจดั กระจายอยู่ ในตวั บุคคลหรือในเอกสาร มาพฒั นาให้เป็ น ระบบ เพ่ือให้ทุกคนสามารถเข้าถึงความรู้ และพฒั นาตนเองให้เป็ นผูร้ ู้และนาํ ความรู้ที่ ไดไ้ ปประยกุ ตใ์ ชใ้ นการปฏิบตั ิงาน

ประเภทของสารสนเทศ แหล่งปฐมภูมิ (Primary sources) หมายถึง สารสนเทศท่ีไดจ้ าก ตน้ แหล่งจากการศึกษาวิจยั การคิดทฤษฎีใหม่ หรือส่ิงประดิษฐม์ ีการ เผยแพร่ ความรู้เป็ นคร้ ังแรก แหล่งทุติยภูมิ (Secondary sources) หมายถึง สารสนเทศ ที่รวบรวมเรียบเรียงจากสารสนเทศที่มีการเผยแพร่แลว้ หรือ รวบรวมเรียบเรียงจากสารสนเทศปฐมภูมิ เพ่ือใหใ้ ชข้ อ้ มูลได้ สะดวกรวดเร็ว เขา้ ใจง่ายข้ึน เช่น ตาํ รา หนงั สือทว่ั ไป หนงั สือ อา้ งอิง เป็นตน้ แหล่งตติยภูมิ (Tertiary sources) หมายถึง สารสนเทศท่ีจดั ทาํ ข้ึนเพ่ือ ใชค้ น้ หาสารสนเทศปฐมภูมิและทุติยภูมิ เช่น บรรณานุกรม นามานุกรม เป็นตน้

คุณลกั ษณะของสารสนเทศทด่ี ี เข้าถงึ คไดร้งอ่าบยรสควปาดลมรเมุับามรมรใ็เวคี ชรคีถใวช้ไื่อนตวดาัดงรากม้กมทวเาบัทจรจแตี่ผนั เนสู้ใมข้อตชอ้า่น้ง่หอบใกชเลยไว้าาดาํลยร้ าคน มไคีม่วกาาํ กมวเหมมาะสม สะดวก คลาดเคล่ือนจาก ขม้อคี เทวจ็ามจรสิงมนบ้อูรยณ์

6 ข้นั ตอนในการแสวงหาสารสนเทศ  ทกั ษะในการกาํ หนดเร่ืองที่จะคน้ ทกั ษะการวางแผนกลยทุ ธ์การสืบคน้ ทกั ษะการคน้ หาและเขา้ ถึงสารสนเทศ ทกั ษะการใชส้ ารสนเทศ ทกั ษะการสงั เคราะห์สารสนเทศ ทกั ษะการประเมินสารสนเทศ

สังคมสารสนเทศ สงั คมสารสนเทศ (InformationSociety) หรอื สงั คมยุคหลงั อตุ สาหกรรม (Postindustrial Society) หรอื เรยี ก สงั คมยุคหลงั สมยั ใหม่ (Post Modern) ตามบริบทท่เี ก่ียวขอ้ ง เน่ืองจากเป็นยุคท่เี ปล่ยี นจากการผลติ สนิ คา้ ซ่งึ ใช้ แรงงานและเงนิ ทุนมาเป็นอุตสาหกรรมบริการท่ใี ชค้ วามรูแ้ ละขอ้ มลู ข่าวสารเป็น ทรพั ยากร ใชเ้ทคโนโลยสี ารสนเทศเป็นเคร่อื งมอื ช่วยในการทาํ งาน สาํ หรบั กาํ ลงั แรงงานก็ดาํ เนินกิจกรรมดา้ นสารสนเทศและบริการ โดยใชเ้ คร่ืองมือทาง อิเล็กทรอนิกสเ์ พ่ือเสริมสมรรถภาพทางปญั ญา มกี ารส่ือสารและช่องทางการ สอ่ื สารทห่ี ลากหลายและรวดเรว็

ความหมายของสังคมสารสนเทศ สงั คมสารสนเทศหรือสงั คมข่าวสาร (The information society)เป็นสงั คมทม่ี กี ารใชส้ ารสนเทศรูปแบบต่างๆ เพอ่ื ประกอบการตดั สนิ ใจ ทง้ั เพอ่ื ประโยชนส์ ่วนตนและประโยชนส์ ่วนรวม ในสงั คมสารสนเทศจะทาํ ใหเ้รา ได้รับสารสนเทศท่ีมีคุณภาพ ตรงกับความต้องการและทันเวลา สงั คมสารสนเทศ เราสามารถแบ่งกลุ่มเทคโนโลยีต่างๆ ท่ีจดั อยู่ในประเภท เทคโนโลยีสารสนเทศได้ คือ เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ และ เทคโนโลยี โทรคมนาคมหรอื การสอ่ื สารขอ้ มลู

คุณลกั ษณะของสังคมสารสนเทศ สงั คมสารสนเทศเป็นสงั คมท่ีมีการใชส้ ารสนเทศ โดยเนน้ ดา้ นอเิ ลก็ ทรอนิกสเ์ ป็นปจั จบุ นั หลกั เป็นสงั คมทม่ี กี าร ใช้ IT เพอ่ื การไดม้ า จดั เกบ็ ประมวลผล สบื คน้ และเผยแพร่ สารสนเทศใหต้ รงกบั ความตอ้ งการของผูใ้ ช้ อย่างถูกตอ้ งและ รวดเร็ว เป็ นสงั คมท่ีมีการใชผ้ ลิตภณั ฑ์หรืออุปกรณ์ท่ีมี Microprocessorเป็นตวั ควบคุมการทาํ งาน เป็นสงั คมท่ีผูใ้ ช้ สามารถใช้ IT ไดท้ งั้ ทางตรงและทางออ้ ม

ผลกระทบของเทคโนโลยสี ารสนเทศ ผลกระทบของเทคโนโลยสี ารสนเทศต่อสังคมในทางบวกหรือทางทด่ี ี ช่วยส่งเสริมความสะดวกสบายของมนุษย์ ช่วยทาํ ใหก้ ารผลิตในอุตสาหกรรมดีข้ึน ช่วยส่งเสริมใหเ้ กิดการคน้ ควา้ วจิ ยั สิ่งใหม่ ช่วยส่งเสริมสุขภาพและความเป็นอยใู่ หด้ ีข้ึน ช่วยส่งเสริมสติปัญญาของมนุษย์ เทคโนโลยสี ารสนเทศช่วยใหเ้ ศรษฐกิจเจริญรุ่งเรือง ช่วยใหเ้ กิดความเขา้ ใจอนั ดีระหวา่ งกนั ช่วยส่งเสริมประชาธิปไตย

ผลกระทบของเทคโนโลยสี ารสนเทศ ผลกระทบของเทคโนโลยสี ารสนเทศต่อสังคมในทางลบหรือทางทไ่ี ม่ดี ทาํ ใหเ้ กิดอาชญากรรม ทาํ ใหค้ วามสมั พนั ธ์ของมนุษยเ์ สื่อมถอย ทาํ ใหเ้ กิดความวติ กกงั วล ทาํ ใหเ้ กิดความเส่ียงภยั ทางดา้ นธุรกิจ ทาํ ใหก้ ารพฒั นาอาวธุ มีอาํ นาจทาํ ลายสูงมากข้ึน ทาํ ใหเ้ กิดการแพร่วฒั นธรรมและกระจายข่าวสารท่ีไม่ เหมาะสมอยา่ งรวดเร็ว

สรุป อยา่ งไรก็ตามสารสนเทศจะให้พลงั อาํ นาจแก่เจา้ ของก็ต่อเม่ือ เจา้ ของนาํ สารสนเทศไปใช้ ไม่ใช่เพียงแต่มีไวใ้ นครอบครอง เท่าน้นั เช่น สารสนเทศเก่ียวกบั อุปกรณ์ สารสนเทศเกี่ยวกบั ความต้องการของลูกค้าต่อผลิตผลต่าง ๆ ดังน้ัน การนํา สารสนเทศไปใชจ้ ึงเป็นส่ิงสาํ คญั

ใหน้ กั ศึกษาวเิ คราะหบ์ ทความต่อไปน้ีและ อธบิ ายว่าอะไรคอื ความแตกต่างระหว่าง • Data • Information • Knowledge • Wisdom

“ห้างสรรพสินค้าแห่งหน่ึงมีการเก็บข้อมูลการซื้อสินค้าของผู้บริโภคในช่วง 12 เดือนทผี่ ่าน หลงั จากน้ันนํามาวิเคราะห์ พบว่าลูกค้าส่วนใหญ่ทมี่ าซื้อของขวัญมักจะ ซื้อบัตรอวยพรควบคู่ไปด้วยเสมอๆและในการซื้อมักจะซื้อของขวัญก่อน จากน้ันมา ซื้อบตั รอวยพร โดยวเิ คราะห์ จากช่วงเวลาในการออกใบเสร็จหรือการรูดบัตรเครดิต และส่วนใหญ่มักจะซื้อในช่วงเทศกาลสําคัญ เช่น วนั เกดิ ปี ใหม่ นอกจากน้ันยังนิยม ให้ห้างสรรพสินค้า “ห่อของขวญั ” ให้ด้วย ด้งน้ันผู้บริหารจงึ ตดั สินใจปรับเปลยี่ นผงั ของห้างสรรพสินค้าโดยย้ายแผนกจําหน่ายบัตรอวยพร ซึ่งเดิมอยู่ช้ัน 3 ไปอยู่ช้ัน 2 ติดกบั แผนกจําหน่ายของขวญั รวมท้ังให้มีแผนกห่อของขวญั มาร่วมด้วย ประโยชน์ ท่ีได้เพ่ิมความสะดวกแก่ลูกค้ามากขึน้ ปริมาณการซื้อสินค้าเพ่ิมมากขึ้น ผู้บริหาร ตัดสินใจย้ายผังดังกล่าว หลังจากประสบความสําเร็จผู้บริหารจึงได้ทําการวิเคราะห์ พฤตกิ รรมการซื้อของลูกค้าในกล่มุ สินค้าประเภทอื่นๆ พบว่าสินค้าบางกล่มุ มมีความ เชื่อมโยงของพฤติกรรมการซื้อเช่นกัน จึงได้จัดห้างในส่วนอื่นๆใหม่ รวมท้ังจัด กจิ กรรมส่งเสริมการขายสินค้าดังกล่าวพร้อมๆกนั ด้วย ส่งผลให้ยอดขายของสินค้า ดงั กล่าวสูงขนึ้ ”

“ห้างสรรพสินค้าแห่งหน่ึงมีการเก็บข้อมูลการซื้อสินค้าของผู้บริโภคในช่วง 12 เดือนทผี่ ่าน หลงั จากน้ันนํามาวิเคราะห์ พบว่าลูกค้าส่วนใหญ่ทมี่ าซื้อของขวัญมักจะ ซื้อบัตรอวยพรควบคู่ไปด้วยเสมอๆและในการซื้อมักจะซื้อของขวัญก่อน จากน้ันมา ซื้อบตั รอวยพร โดยวเิ คราะห์ จากช่วงเวลาในการออกใบเสร็จหรือการรูดบัตรเครดิต และส่วนใหญ่มักจะซื้อในช่วงเทศกาลสําคัญ เช่น วนั เกดิ ปี ใหม่ นอกจากน้ันยังนิยม ให้ห้างสรรพสินค้า “ห่อของขวญั ” ให้ด้วย ด้งน้ันผู้บริหารจงึ ตดั สินใจปรับเปลยี่ นผงั ของห้างสรรพสินค้าโดยย้ายแผนกจําหน่ายบัตรอวยพร ซึ่งเดิมอยู่ช้ัน 3 ไปอยู่ช้ัน 2 ตดิ กบั แผนกจําหน่ายของขวญั รวมท้ังให้มีแผนกห่อของขวญั มาร่วมด้วย ประโยชน์ ที่ได้เพิ่มความสะดวกแก่ลูกค้ามากขึน้ ปริมาณการซื้อสินค้าเพ่ิมมากขึ้น ผู้บริหาร ตัดสินใจย้ายผังดังกล่าว หลังจากประสบความสําเร็จผู้บริหารจึงได้ทําการวิเคราะห์ พฤตกิ รรมการซื้อของลูกค้าในกล่มุ สินค้าประเภทอื่นๆ พบว่าสินค้าบางกล่มุ มมีความ เช่ือมโยงของพฤติกรรมการซื้อเช่นกัน จึงได้จัดห้างในส่วนอื่นๆใหม่ รวมท้ังจัด กิจกรรมส่งเสริมการขายสินค้าดังกล่าวพร้อมๆกนั ด้วย ส่งผลให้ยอดขายของสินค้า ดงั กล่าวสูงขนึ้ ”