อมตะ สังสินชัย

หน่วยท่ี 7 จริยธรรมกบั ความรับผิดชอบ และผลกระทบในการใชค้ อมพิวเตอร์และสารสนเทศ ในงานอาชีพ เน่ืองจากสงั คมเทคโนโลยสี ารสนเทศ (IT: Information Technology) และระบบสารสนเทศ (IS: Information System) ในโลกยคุ ปัจจุบนั เร่ิมเขา้ มามีบทบาทเป็นอยา่ งมากในการดาเนินชีวติ ของมนุษยโ์ ดยเฉพาะในเชิงธุรกิจ ไม่วาจะเป็นเรื่องการเงินการลงทนุ และการคา้ ระหวา่ งประเทศตลอดจนการศึกษาและการบริการต่างๆกตามสิ่ง เหลา่ น้ีลว้ นแลว้ แตอ่ าศยั เทคโนโลยสี ารสนเทศในการอานวยความสะดวกแทบท้งั สิ้นเพราะสามารถ ประหยดั เวลาประหยดั ตน้ ทุนมีความรวดเร็วและสามารถเชื่อมนั ในความถกู ตอ้ งแม่นยา ของขอ้ มลู ไดเ้ ป็นอยา่ งดี หลายองคก์ รไดย้ อมรับและใชเ้ ป็ นมาตรฐานในการช้ีถึงความน่าเชื่อถือโดยเฉพาะในกลมุ่ ประเทศท่ีพฒั นาแลว้ เช่นสหรัฐอเมริกาองั กฤษกลมุ ประเทศในแถบยโุ รปอยา่ งไรกด็ ีความเหลื่อมล้ากนั ทางเทคโนโลยี ไมว่ ะ่ จะดว้ ย ปัจจยั ใดกตามทาใหเ้ กิดช่องวางระหวา่ งการรับรู้และการเขา้ ถึงขา่ วสารของผมู้ ีขา่ วสารและผไู้ ร้ขา่ วสารหรือที่ เรียกกนั วา่ \"“ Digital Devide ” ความไมเ่ ทา่ เทียมกนของโอกาสในการเขา้ ถึงเทคโนโลยเี หลา่ น้ีส่ง ผลถึงการ ละเมิดสิทธิตา่ งๆมากมายอาจจะดว้ ยความต้งั ใจหรือไม่ต้งั ใจท่ีจะทากตามสิ่งหน่ึงท่ีตอ้ งทาควบค่กู นไปกบั การ แกป้ ัญหาคือการป้องกนั โดยการเสริมสร้างจริ ยธรรมในการใชค้ อมพวิ เตอร์ส่งเสริมให้ทุกคนไดเ้ รียนรู้และเห็น คณุ คา่ ของปัญหาท่ีจะเกิดข้ึนท้งั โดยตนเองและส่วนรวม ความหมายของจริยธรรม (Ethics) จริยธรรม จากพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 หมายถึงธรรมท่ีเป็ นขอ้ ประพฤตปฏิบ ศีลธรรมและกฎศีลธรรมจากการสมั มนาของสานกั งานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติไดส้ รุปนิยามไว้ วา่ จริ ยธรรมคอื แนวทางประพฤติปฏิบตั ิตนเพ่ือการบรรลุถึงสภาพชีวิตอนั ทรงคณุ คา่ พึงประสงค์ โดยทวั่ ไปจริยธรรมมกั อิงอย่กู บั ศาสนาท้งั น้ีเพราะคาสอนทางศาสนามีส่วนสร้างระบบจริยธรรมให้ สงั คม แต่ท้งั น้ีไมไ่ ดห้ มายความวา่ จริยธรรมอิงอยกู่ บหลกั คาสอนทางศาสนาเพยี งอยา่ งเดียวแทท้ ี่จริง จริยธรรมหยงั่ รากอยบู่ นวฒั นธรรมขนบธรรมเนียมประเพณีและโดยนยั น้ีบางทา่ นเรียกหลกั แห่งความ ประพฤติอนั เน่ืองมาจากคาสอนทางศาสนาวาศีลธรรมและเรียกหลกั แห่งความประพฤติอนั พฒั นามาจาก แหล่งอื่นวาจริยธรรม

คาวา่ Ethics ในภาษาองั กฤษมี2 ความหมายดงั น้ี ความหมายแรกคือจริยธรรม (Ethics) หมายถึงประมวลกฎหมายที่กลมุ่ ชนหรือสงั คมหน่ึงๆยอมรับเป็น แนวควบคุมความประพฤติเพอ่ื แยกแยะใหเ้ ห็นวา่ อะไรควรหรือไปกนั ไดก้ บั การบรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ ของ กลมุ่ Ethics ที่ใชใ้ นความหมายน้ีเป็นอนั เดียวกบจริยธรรมเช่น Medical Ethics (จริยธรรมทางการแพทย)์ ซ่ึงตรงกบั ความหมายของ Medical Ethics ในภาษาองั กฤษวา่ The rules or principles governing the professional conduct of medical practitioners. ความหมายท่ีสองของ Ethics เป็นความหมายท่ีใชใ้ นภาษา นกั ปรัชญาและ Ethics ในความหมายน้ีแปลเป็นไทยวา่ จริงศาสตร์พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ไดใ้ หค้ วามหมายของจริงศาสตร์ไวว้ าปรัชญาสาขาหน่ึงวา่ ดว้ ยการแสวงหาความ ดีสูงสุดของ ชีวติ มนุษยแ์ สวงหาเกณฑใ์ นการตดั สินความประพฤติของมนุษยว์ าอะไรถูกอะไรผิดหรืออะไรควรอะไร ไมค่ วรคาวาจริยธรรมอาจมีผรู้ ู้ใหค้ าอธิบายแตกตา่ งกนออกไปตามสาขาวชิ า แตโ่ ดยสรุปแลว้ จริยธรรมก็ คือกฎเกณฑค์ วามประพฤติของมนุษยซ์ ่ึงเกิดข้ึนจากธรรมชาติของมนุษยเ์ อง ไดแ้ ก่ ความเป็นผมู้ ีปัญญา และเหตุผลหรือปรีชาญาณทาใหม้ นุษยม์ ีมโนธรรมและรู้จกั ไตร่ตรองแยกแยะความดีความชว่ั วา่ ถูก-ผดิ , ควร-ไม่ควรเป็ นการควบคมุ ตวั เองและเป็นการควบคุมกนเองในกลมุ่ หรือเป็นศีลธรรมเฉพาะกลุม่ ความหมายของจรรยาบรรณ (Code of Conduct) จรรยาบรรณจากพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 หมายถึงประมวลความประพฤติที่ผู้ ประกอบอาชีพการงานแตล่ ะอยา่ งกาหนดข้นึ เพอ่ื รักษาและส่งเสริมเกียรติคณุ ช่ือเสียงและฐานะของ สมาชิกอาจเขียนเป็ นลายลกั ษณ์อกั ษรหรือไมก่ ไ็ ดเ้ ช่นจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ (Professional Code of Conduct) ความหมายของศีลธรรม (Moral) ศีลธรรม เป็นศพั ทพ์ ระพุทธศาสนาหมายถึงความประพฤติท่ีดีที่ชอบหรือธรรมในระดบั ศีลคาวา่ ศีลธรรมถา้ พิจารณาจากรากศพั ทภ์ าษาละติน Moralis หมายถึงหลกั ความประพฤติท่ีดีสาหรับบคุ คลพึง ปฏิบตั ิ