พระพุทธศาสนสุภาษิต(1)

เสนอ ครอู รสา ศรภี า

นิพพฺ าน ปรม สขุ คาอ่าน นพิ พานัง ปะระมงั สขุ งั นิพพาน แปลวา่ ดับ คอื ดบั กเิ ลศตัณหาทงั้ หลายท้ังปวง ดบั ภพดบั ชาติ ดบั กองทกุ ข์ทงั้ ปวง ดบั จากภพทัง้ ๓ ดบั การเวยี นว่ายตายเกดิ ผูท้ จี่ ะถึงนิพพานไดน้ ั้น จะตอ้ งดาเนนิ ตามอริยมรรคมอี งค์ ๘ ประการ เจริญวปิ สั สนากรรมฐาน สามารถ ยังวปิ สั สนาญาณทงั้ ๑๖ ข้ันใหเ้ กิดขน้ึ มาไดส้ าเรจ็ เป็นพระอรยิ บุคคลตั้งแต่ระดับที่ ๑ ถงึ ระดบั ท่ี ๔ ตามลาดับ ผ้ทู ่ีถงึ พระนิพพานแลว้ เปน็ ผ้หู มดกเิ ลศตัณหาอนั เปน็ ตวั ท่จี ะพาสรรพสัตว์มาเกิดอกี ครง้ั แลว้ ครั้งเล่า เมื่อส้นิ กเิ ลสตัณหาแลว้ ก็ไม่มีเหตุท่ี จะทาใหเ้ กิดอกี แล้ว เมอ่ื ไมต่ ้องเกดิ กไ็ ม่ต้องประสพกับความทกุ ข์อนั ใหญห่ ลวงใน ห้วงมหรรณพภพสงสารอกี ตอ่ ไป ดงั น้ัน ทา่ นจงึ กลา่ ววา่ นิพพานเป็นสุขอย่างยง่ิ คอื เปน็ ความสุขท่ีเหนือความสขุ ทงั้ ปวงเปน็ ความสุขเหนือโลก เป็นความสขุ ทไี่ ม่ตอ้ งกลบั มาทุกขอ์ ีกแลว้ น่นั เอง

ธมมฺ จารี สขุ เสติ คาอา่ น ทามะจารี สขุ ัง เสติ ผปู้ ระพฤติธรรม หมายถงึ บุคคลทปี่ ระพฤติธรรม จะเป็นบุคคลท่ีละเว้นความชวั่ สร้างสมอบรมแต่กรรมดี หมน่ั ทาบญุ รกั ษาศีล เจริญภาวนา อันเป็นหนทางแหง่ การสรา้ งบารมแี ละเข้าสูค่ วามพน้ ทุกข์ เมือ่ เป็นอยดู่ ว้ ยอาการอย่างน้ี คอื ใชช้ ีวติ ดว้ ยการประพฤตธิ รรม ใช้หลักธรรม เปน็ หลกั ในการดาเนนิ ชีวติ เขายอ่ มห่างไกลจากอบายมขุ คอื ทางแหง่ ความเสือ่ มทกุ ประเภท และหนั หนา้ เขา้ สคู่ วามสขุ ความเจรญิ โกยสว่ นเดยี วดงั นน้ั บคุ คลผทู้ ี่ ประพฤติตามธรรมอยู้เสมอ จงึ เปน็ บุคคลที่ห่างจากความทุกข์ มีความสขุ เปน็ ผลที่ จะได้รบั เพราะการกระทาของเขา เป็นสาเหตแุ หง่ ความสุขโดยสว่ นเดยี ว

สขุ า สทฺธมมฺ เทสนา คาอ่าน สขุ า สดั ทามะเทสะนา สทั ธรรม แปลวา่ ธรรมของสตั บุรษุ ไดแ้ ก่ ธรรมะขององคส์ มเด็จพระสมั มาสัม พทุ ธเจา้ ทพี่ ระองค์ตรสั รแู้ ล้วนามาสงั่ สอนเหลา่ สดวกให้รู้ตาม พระสัทธรมมน้ัน เปน็ ส่ิงทเ่ี ปน็ ความจรงิ เปน็ ของทอ่ี ย่คู โู่ ลกมานานแลว้ เพียงแต่ ยังไมม่ คี นคน้ พบและนามาบอกต่อกนั ใหร้ ู้และปฏบิ ตั ติ าม ชาวโลกท้งั หลายจงึ ยังมืด บอดอย่กู ับสงิ่ ทไ่ี มเ่ ปน็ สาระ เมื่อพระพทุ ธเจา้ อบุ ัติข้ึนมาในโลกแลว้ พระองคค์ รสั รู้ พระสัทธรรม เป็นสงิ่ ทีจ่ ะทาให้ชาวโลกมีสติปญั ญาในการดารงชวี ิต และพบแสง สว่างแหง่ ชวี ติ ได้ ดงั น้นั การแสดงพระสัทธรรม จงึ เป็นสิง่ ทนี่ าความสุขมาให้ ทงั้ แก่ผ้แู สดงเอง เพราะในขณะแสดงพระสัทธรรม จติ ใจไมถ่ ูกกเิ ลสครอบงา เป็นอสิ ระจากกิเลสทง้ั ปวง และยังเปน็ การช้ีทางแหง่ ความสขุ ความเจรญิ ให้แก่ผู้อน่ื ด้วย ผ้แู สดงพระ สัทธรรมย่อมได้ความสุข

อตฺตา หเว ชิต เสยโฺ ย คาอ่าน อัตตา หะเว ชติ ัง เสยโย คาว่า “ชนะตน” หมายถงึ ชนะใจตนเอง ชนะกเิ ลสที่หลอกใหโ้ ลภ ใหโ้ กรธ ให้ หลง เพราะโดยธรรมดา มนุษย์เราแพก้ ิเลสอยูต่ ลอดเวลา ในขณะทเ่ี ราเอาชนะใน การแข่งขันกฬี า เราดใี จ แตเ่ ราหาร้ไู มว่ า่ เรากาลังพ่ายแพ้ใหก้ ับความหลง ในขณะทีเ่ ราชนะค่แู ขง่ ทางธุรกจิ เรากระหยมิ่ ยิม้ ย่อง แตเ่ ราหารไู้ ม่ว่า เรากาลงั พ่ายแพ้ให้กับความโลภในขณะที่เราได้ชยั ชนะจากการส้รู บปรบมอื กบั ศัตรูคู้อาฆาต เราสะใจ แต่เราหารูไ้ ม่วา่ เรากาลงั พา่ ยแพ้ให้กบั ความโกรธ จะเห็นไดว้ า่ ชัยชนะภายนอก หรือชยั ชนะในทางโลภ ไม่วา่ เราจะชนะอะไร ชนะ ใคร ชนะในเรอ่ื งใดกต็ าม เรายงั พ่ายแพ้ใหก้ บั กิเลสอยตู่ ลอดเวลา ดงั นั้นการชนะ ภายนอกนัน้ จงึ ถือว่าเป็นชยั ชนะที่ไม่เสริฐอะไร เปน็ เพียงแตก่ ารชงิ ดชี งิ เดน่ กันตาม กระแสโลกเทา่ นนั้ ชนะแลว้ ก็กลบั แพ้ได้ ไม่แนน่ อน แตก่ ารชนะใจตัวเอง หรือการ ชนะกเิ ลสทีก่ ลุ้มรมุ จติ ใจของเราน่สี ิถงึ จะถือว่าเปน็ ชัยชนะทีป่ ระเสรฐิ

สีล รกเฺ ขยฺย เมธวี คาอ่าน สีลงั รักเขยยะ เมทาวี ปราชญ์ หมายถึง ผ้มู ปี ญั ญา มคี วามเฉลยี วฉลาด รู้จกั สง่ิ ทไ่ี มเ่ ปน็ ประโยชน์ ทา เฉพาะสง่ิ ท่เี ปน็ ประโยชน์ เวน้ จากสิง่ ท่ีเปน็ บาป ทาแตส่ ่ิงทเ่ี ปน็ บุญ ศีล เป็นคณุ ธรรมข้นั พนื้ ฐานอยา่ งนึงที่มนุษย์ทุกคนต้องมี เพราะศีลทาใหม้ นษุ ย์ ยงั คงรักษาสภาวะของมนุ ษยเ์ อาไว้ ถ้าขาดศลี เสยี แลว้ สภาวะของมนษุ ย์กย็ ่อมจะ ลดลงตามลาดบั ศลี เป็นรากฐานของบุญกุศลขนั้ สงู คือการเจรญิ ภาวนา ท่ีกลา่ ว เชน่ น้ั ก็เพราะวา่ คนทจ่ี ะเจริ ญภาวนาหรือปฏิบตั ิกรรมฐาน จนสามารถได้ฌานได้ สมาบตั ิ หรือไดบ้ รรลมุ รรคผลนิพพานไดน้ ัน้ จาเป็นตอ้ งมศี ีลทีบ่ รสิ ทุ ธเ์ิ สยี ก่อนจงึ จะ ทาได้ เพราะถ้าศลี ไมบ่ รสิ ทุ ธเ์ิ สียแลว้ การปฏบตั ิกรรมฐานก็ไม่ไดผ้ ล ดงั นนั้ ปราชญ์ หรอื บัณฑติ ผู้ฉลาดท้ังหลาย เลง็ เห็นความสาคญั และอานิสงส์ อนั ย่ิงใหญ่ของการรกั ษาศีลแลว้ จงึ พยยามรักษาศีลให้บริสทุ ธผิ์ ดุ ผ่องอยเู่ สมอ ไมใ่ หข้ าด

จดั ทาโดย ด.ญ.ณิชานาฏ พนั ธะพุมมี ม.3/1 เลขท่ี 16