คู่มือการใช้งาน SWAT THE SOIL AND WATER ASSESSMENT TOOL สำ�นักจัดการป่าชุมชน กรมป่าไม้
คู่มือการใช้งาน SWAT THE SOIL AND WATER ASSESSMENT TOOL สำ�นักจัดการป่าชุมชน กรมป่าไม้
คำ�น�ำ โครงการศึกษาหาความเหมาะสมในการสร้างฝายในพื้นท่ีป่าชุมชนเพื่อสร้างสมดุลของการใช้ ประโยชนน์ ํ้าในชมุ ชนโดยใช้ระบบภูมสิ ารสนเทศ (GIS) มคี วามจำ�เปน็ ต้องประเมินปริมาณนํา้ ในพ้ืนท่ี ศึกษา ทง้ั ในระดบั ป่าชมุ ชนและลุ่มนา้ํ เพอ่ื หาจำ�นวนฝายทเ่ี หมาะสมสำ�หรบั การสรา้ งความสมดุล ระหวา่ งปริมาณนํ้าในพน้ื ทศี่ กึ ษาฯ กับปรมิ าณการใช้นํา้ ของชมุ ชนรอบพื้นที่ป่าชมุ ชนในการประเมิน ปรมิ าณนํ้าในพน้ื ทีศ่ ึกษาฯ ท้งั ในระดบั ป่าชมุ ชนและลมุ่ น้ําในโครงการศกึ ษาฯ น้ี โดยเลือกใช้แบบจำ�ลอง SWAT (The Soil and Water Assessment Tool) เนอ่ื งจากเปน็ แบบจำ�ลองท่ีเหมาะสมในการประเมิน ปริมาณนํ้าทา่ ทม่ี ีความถกู ต้องและแม่นยำ� รวมถงึ สามารถศกึ ษาการเปลย่ี นแปลงการใชป้ ระโยชน์ท่ดี นิ ชนดิ ดนิ และการจดั การพื้นท่ีทม่ี ีผลตอ่ ปริมาณนํา้ ท่าในลำ�ธาร นอกจากน้ีแบบจำ�ลอง SWAT สามารถ นำ�ไปใชไ้ ด้โดยไมเ่ สียค่าลขิ สทิ ธแิ์ ต่อยา่ งใด คูม่ อื การใช้งาน SWAT เปน็ คู่มอื แสดงวิธีการและขั้นตอนการใช้โปรแกรม SWAT สำ�หรบั การ ประเมินปรมิ าณนํา้ ทา่ ในพ้ืนท่หี ม่บู ้านป่าชุมชนเปา้ หมาย โดยประโยชนข์ องคู่มือการใช้งาน SWAT เพื่อ เป็นแนวทางในการปฏบิ ตั ิงานของเจ้าหนา้ ที่ และใชเ้ ปน็ เครอื่ งมอื ในการศกึ ษาการประเมินปริมาณนา้ํ ทา่ โดยใชโ้ ปรแกรม SWAT เพ่ือนำ�ไปประยกุ ต์ใชป้ ระโยชน์ในพนื้ ทเ่ี ป้าหมายอืน่ ๆ ต่อไป คมู่ ือการใช้งาน SWAT เปน็ ส่วนหนึ่งของโครงการศกึ ษาหาความเหมาะสมในการสร้างฝายใน พ้นื ท่ปี า่ ชุมชนเพอื่ สรา้ งสมดุลของการใช้ประโยชนน์ าํ้ ในชมุ ชนโดยใชร้ ะบบภมู สิ ารสนเทศ (GIS) สำ�นกั จดั การป่าชุมชน กรมปา่ ไม้
สารบัญ หนา้ วตั ถปุ ระสงค ์ 1 ประโยชน์ทไ่ี ด้รับ 1 ขน้ั ตอนท่ี 1 การรวบรวมข้อมลู 2 1.1 ข้อมูลแผนท่แี บบจำ�ลองความสงู เชงิ เลข DEM 2 1.2 ข้อมลู แผนทกี่ ล่มุ ชุดดนิ 4 1.3 ขอ้ มลู การใช้ประโยชนท์ ีด่ นิ 8 1.4 ขอ้ มูลสภาพภูมิอากาศ 11 ขั้นตอนที่ 2 การกำ�หนดขอบเขตพื้นทีล่ ุม่ นา้ํ 13 ขั้นตอนที่ 3 การก�ำ หนดหนว่ ยตอบสนองทางอุทกวิทยา 23 3.1 การกำ�หนดหน่วยตอบสนองทางอทุ กวิทยา 23 3.2 การนำ�เขา้ ขอ้ มลู การใช้ที่ดนิ 23 3.3 การนำ�เข้าข้อมลู ชนดิ ดนิ 27 3.4 การจัดช้ันความลาดชัน 30 3.5 การวเิ คราะหห์ น่วยตอบสนองทางอทุ กวิทยา 32 ข้ันตอนท่ี 4 การกำ�หนดสภาพภูมอิ ากาศ 34 ขั้นตอนที่ 5 การสร้างไฟลข์ ้อมลู นำ�เข้าของแบบจ�ำ ลอง SWAT 36 ขัน้ ตอนที่ 6 การวิเคราะห์ขอ้ มูล 38 6.1 การกำ�หนดชว่ งเวลาในการวเิ คราะหข์ ้อมูล 38 6.2 การอ่านชอ้ มลู ทไ่ี ด้จากการประมวลผลและการบันทกึ ขอ้ มลู 40 ขัน้ ตอนที่ 7 การแสดงผลขอ้ มูลทีไ่ ดจ้ ากการวเิ คราะห ์ 43
วัตถุประสงค์ 1. เพ่อื แสดงวิธีการและข้ันตอนการใช้โปรแกรม SWAT สำ�หรับการประเมนิ ปรมิ าณนํ้าท่า ในพน้ื ทห่ี มบู่ ้านปา่ ชมุ ชนเป้าหมาย 2. เพ่ือเปน็ แนวทางการเรียนรู้สำ�หรบั เจ้าหน้าที่และการนำ�ไปประยกุ ต์ใช้ประโยชนใ์ นพื้นท่เี ปา้ หมายอ่นื ๆ ประโยชน์ที่ได้รับ 1. เพื่อใชเ้ ปน็ แนวทางในการปฏิบตั งิ านของเจ้าหน้าท่ี 2. เพอื่ ใชเ้ ป็นเครอ่ื งมอื ในการศกึ ษาการประเมินปริมาณนํ้าทา่ โดยใช้โปรแกรม SWAT กระบวนการสำ�คญั หลกั ในคูม่ ือ การใช้งาน SWAT แบง่ เปน็ 7 ขน้ั ตอนหลักดงั นี้ ขน้ั ตอนท่ี 1 การรวบรวมข้อมลู 1.1 ข้อมูลแผนทแี่ บบจำ�ลองความสงู เชงิ เลข DEM 1.2 ข้อมลู แผนที่กลุม่ ชดุ ดนิ 1.3 ขอ้ มลู การใชป้ ระโยชนท์ ดี่ ิน 1.4 ขอ้ มลู สภาพภูมิอากาศ ขัน้ ตอนที่ 2 การกำ�หนดขอบเขตพนื้ ท่ีล่มุ น้ํา 2.1 นำ�เข้าข้อมลู DEM ท่ไี ดจ้ ดั เตรียมไวใ้ นข้ันตอนที่ 1 2.2 การจำ�ลองสภาพทางกายภาพโดยทวั่ ไปของพน้ื ทีล่ มุ่ นา้ํ 2.3 นำ�เข้าข้อมูล DEM ในแบบจำ�ลอง SWAT 2.4 การวเิ คราะห์สภาพภูมิประเทศ 2.5 การกำ�หนดทศิ ทางการไหล และการไหลสะสม 2.6 การกำ�หนดเส้นลำ�น้ํา และจดุ นํ้าออก 2.7 การกำ�หนดจดุ นา้ํ ออก 2.8 การกำ�หนดจุดนํา้ ออกหลักของล่มุ น้าํ 2.9 การกำ�หนดขอบเขตลุม่ นํ้า 2.10 การคำ�นวณพารามเิ ตอรใ์ นพนื้ ที่ลุ่มนํา้ ขั้นตอนท่ี 3 การกำ�หนดหนว่ ยตอบสนองทางอทุ กวิทยา 3.1 การกำ�หนดหนว่ ยตอบสนองทางอุทกวทิ ยา 3.2 การนำ�เข้าขอ้ มูลการใช้ทด่ี ิน 3.3 การนำ�เขา้ ข้อมูลชนดิ ดิน 3.4 การจัดช้ันความลาดชัน 3.5 การวเิ คราะห์หนว่ ยตอบสนองทางอุทกวิทยา ข้ันตอนที่ 4 การกำ�หนดสภาพภมู ิอากาศ ขั้นตอนที่ 5 การสร้างไฟลข์ ้อมลู น�ำ เข้าของแบบจ�ำ ลอง SWAT ขั้นตอนท่ี 6 การวิเคราะหข์ อ้ มลู 6.1 การกำ�หนดชว่ งเวลาในการวเิ คราะห์ข้อมลู 6.2 การอ่านช้อมูลทไ่ี ด้จากการประมวลผลและการบันทกึ ขอ้ มลู ขนั้ ตอนท่ี 7 การแสดงผลข้อมลู ที่ไดจ้ ากการวิเคราะห์ 1
ขั้นตอนที่ 1 การรวบรวมข้อมูล ข้นั ตอนการรวบรวมขอ้ มลู ท่ใี ชใ้ นการศกึ ษาสำ�หรับแบบจำ�ลอง SWAT โดยรวบรวมขอ้ มูลจากหน่วยงานตา่ ง ๆ ทีเ่ กี่ยวข้อง ไดแ้ ก่ 1. ข้อมูลแผนที่แบบจำ�ลองความสงู เชิงเลข (DEM) 2. ข้อมูลแผนท่ีกลุม่ ชดุ ดนิ (Soil Map) 3. ขอ้ มูลการใช้ประโยชนท์ ีด่ ิน 4. ข้อมูลสภาพภูมิอากาศ ซ่งึ แบบจำ�ลอง SWAT มีการประมวลผลและวเิ คราะหผ์ ลรว่ มกันกับข้อมูลระบบสารสนเทศทางภมู ิศาสตร์ (GIS) ในการจำ�ลองแบบอุทกวทิ ยาท่เี กิดในพื้นท่ีลมุ่ นาํ้ โดยมขี ้อมูลเชงิ พื้นท่ีและตารางทีต่ ้องใชส้ ำ�หรับการสรา้ งแบบจำ�ลอง ดังน้ี 1.1 ข้อมูลแผนที่แบบจำ�ลองความสูงเชิงเลข (DEM) การเตรียมข้อมูลสำ�หรับนำ�ไปวิเคราะห์ในโปรแกรมสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ แบบจำ�ลองความสูงเชงิ เลข (Digital Elevation Model: DEM) เปน็ ข้อมูลแสดงลักษณะภมู ิประเทศและ ความสูงตํา่ ของพืน้ ท่ีลุ่มนา้ํ และสามารถใชใ้ นการบอกรายละเอยี ดของเสน้ แบ่งพืน้ ทล่ี มุ่ นํ้าย่อยในแต่ละพื้นทลี่ ุม่ นํา้ ได้ การเตรียมข้อมลู DEM ใชโ้ ปรแกรมระบบสารสนเทศภมู ศิ าสตรใ์ นการจดั เตรยี มขอ้ มลู โดยใชข้ ้อมูลเส้นชน้ั ความสูง (contour) มาสร้างเป็นแบบจำ�ลองความสงู เชิงเลขโดยใช้คำ�สงั่ TopotoRasterโดยกำ�หนดขนาด cellsize 20x20 เมตร โดยมีวธิ กี ารดังนี้ 1) นำ�เข้าข้อมูลเสน้ ชั้นความสูงในรูปแบบ line การรวบรวมข้อมลู 2
2) การสร้างแบบจำ�ลองความสงู เชิงเลข 3) การกำ�หนดขนาด cell size ของขอ้ มลู ใหม้ ขี นาด 20 x 20 เมตร การรวบรวมข้อมลู 3
4) ขอ้ มลู แบบจำ�ลองความสงู ภมู ปิ ระเทศ (DEM) ผลจากการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการนำ�เขา้ ข้อมูล DEM พบว่าในพื้นทศ่ี ึกษาบริเวณ พื้นท่ีลมุ่ นาํ้ แมเ่ ลา๊ ะมพี น้ื ที่ 36.18 ตารางกโิ ลเมตร หรือ ประมาณ 22,611 ไร่ ลกั ษณะพน้ื ทโ่ี ดยรวมของพื้นทลี่ ุม่ นาํ้ แมเ่ ลา๊ ะเป็นพนื้ ท่รี าบสลบั กบั เทอื กเขามรี ะดับสูงเฉลี่ยท้ังล่มุ นํา้ 848.88 เมตร มรี ะดบั ต่ําสุดบรเิ วณ Outlet ทางทศิ ตะวนั ออกของพื้นทลี่ ่มุ นา้ํ 350.90 เมตร และมีระดับสงู สุดอยทู่ ่ีบริเวณ เทอื กเขาทางด้านทศิ ตะวนั ตกของพ้ืนทีล่ ุ่มนํ้า 1,443.13 เมตร โดยสว่ นใหญพ่ น้ื ทล่ี ุ่มนํ้าแมเ่ ล๊าะมีระดับความสูงอย่ใู นช่วง 1,000-1,100 เมตร คดิ เป็น 15.35 เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่ ดังตาราง ตารางแสดงสัดส่วนระดับชน้ั ความสงู ในพ้ืนทีล่ ่มุ น้ําแม่เล๊าะ ระดับชัน้ ความสูง (เมตร) พน้ื ท่ี (ตารางกโิ ลเมตร) สัดสว่ นพน้ื ที่ (เปอรเ์ ซน็ ต)์ 300-400 0.63 1.73 400-500 3.82 10.55 500-600 4.73 13.06 600-700 4.22 11.67 700-800 2.38 6.56 800-900 3.28 9.07 900-1,000 3.30 9.11 5.55 15.35 1,000-1,100 4.97 13.73 1,100-1,200 2.57 7.09 1,200-1,300 0.69 1.91 1,300-1,400 0.06 0.17 1,400-1,500 100.00 รวม 36.18 การรวบรวมขอ้ มลู 4
หน้าต่างแสดงขอ้ มูลภูมิประเทศจากแบบจำ�ลอง SWAT 1.2 ข้อมูลแผนที่กลุ่มชุดดิน (Soil Map) แผนทีช่ ดุ ดิน เปน็ แผนที่แสดงประเภทดินครอบคลุมพื้นที่ศกึ ษา โดยแบง่ เปน็ ชุดดินตา่ ง ๆ ท้งั ส้ิน 62 ชดุ ดิน ตามมาตรฐานการกำ�หนดประเภทดินของประเทศไทย โดยกรมพฒั นาทดี่ นิ ซึ่งแตล่ ะชุดดินจะมคี ณุ สมบตั ขิ องทง้ั ทาง กายภาพและทางเคมีท่ีแตกต่างกัน และคุณสมบัตขิ องดินเหล่านั้นเป็นปัจจยั สำ�คัญตอ่ การประเมนิ ระบบอุทกวทิ ยาล่มุ นา้ํ เชน่ กลมุ่ ชดุ ดินที่ 5 ในพนื้ ทีล่ ุม่ นา้ํ เป็นชุดดินหางดง (Hang Dong series: Hd) เปน็ ชุดดนิ ท่ีเกิดจากตะกอนน้าํ พาบริเวณ ตะพักลำ�น้าํ หรอื ทร่ี าบระหว่างเขา มีการระบายน้าํ ทีไ่ ม่ดีและการซมึ น้าํ ของดินชา้ สง่ ผลให้นํ้าหน้าดนิ ซมึ ลงสผู่ วิ ดินได้ช้า ด้วยเชน่ กนั เม่ือมีฝนตกในปรมิ าณมาก จงึ เกดิ นํ้าไหลบา่ หน้าดินได้ง่าย ดังน้นั ในการจำ�ลองระบบอุทกวิทยาลุม่ น้าํ ด้วยแบบ จำ�ลอง SWAT จงึ จำ�เปน็ ต้องรวบรวมและจัดเกบ็ ขอ้ มลู ชุดดนิ ในรูปแบบทาง GIS เพ่อื ใชส้ ำ�หรบั เปน็ ข้อมลู นำ�เข้าและใช้ใน การประมวลผลสำ�หรับการประเมนิ ปรมิ าณนํา้ ท่า ร่วมกับปจั จยั อื่น ๆ ในพนื้ ทศี่ ึกษาตอ่ ไป โดยขอ้ มลู แผนท่ีกลุ่มชดุ ดิน มีการเตรียมขอ้ มูลต่าง ๆ ดังน้ี 1.2.1 การเตรียมข้อมูลสำ�หรับนำ�ไปวิเคราะห์ในโปรแกรมสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ ขอ้ มูลแผนที่กลุ่มชดุ ดนิ ซงึ่ กรมพัฒนาทด่ี ินไดจ้ ัดทำ�ข้อมลู ชดุ ดนิ ในประเทศไทยออกเปน็ 62 กลุม่ ชุดดนิ ทำ�การ สรา้ งตารางขอ้ มลู เพือ่ กำ�หนด Soil ID ของแต่ละชดุ ดนิ จากน้นั แปลงเปน็ รปู แบบกรดิ ขนาด cell size 20 x 20 เมตร การรวบรวมข้อมลู 5
1) นำ�เขา้ ขอ้ มลู กลมุ่ ชุดดนิ ในรูปแบบ Polygon 2) ตรวจเชค็ ข้อมลู ในตาราง Attribute เพอ่ื ตรวจสอบกลมุ่ ชดุ ดินในพื้นทศี่ กึ ษา ทำ�การสร้างตารางคุณลักษณะ เพื่อกำ�หนดค่า Value โดยการเรียงลำ�ดบั 1,2,3……n ของขอ้ มลู เพอ่ื เป็นสญั ลักษณต์ วั แทนของกลุ่มชดุ ดนิ แตล่ ะ ประเภท (ตารางคุณลักษณะท่มี ชี ่อื วา่ soil) การรวบรวมขอ้ มูล 6
3) การกำ�หนดขนาด cell size ของข้อมลู ใหม้ ขี นาด 20 x 20 เมตร ใช้คำ�สั่ง Conversion Tools > To Raster > Polygon to Raster Input features: นำ�เขา้ ขอ้ มลู กลมุ่ ชุดดนิ ในรูปแบบ Polygon Valet File: เลอื กตารางคณุ ลักษณะทต่ี อ้ งการ ในการศึกษาครง้ั นี้ ทำ�การเลือกตารางคณุ ลักษณะท่มี ีชือ่ ว่า Soil ซงึ่ เป็นตารางทไ่ี ด้กำ�หนดคา่ ตวั เลขแทนกลุ่มชดุ ดนิ ในพ้ืนที่ Output Raster Dataset: ให้กำ�หนดตำ�แหนง่ จัดเกบ็ ขอ้ มูล Cell size: กำ�หนดขนาดกรดิ ในการศกึ ษาครง้ั นไี้ ดท้ ำ�การกำ�หนดขนาดความกวา้ งของกรดิ ใหม้ ีขนาด 20 เมตร การรวบรวมขอ้ มูล 7
4) ข้อมลู กลมุ่ ชุดดนิ ในรูปแบบไฟล์ Raster สำ�หรบั นำ�ไปวิเคราะห์ขอ้ มลู 1.2.2 การเตรียมข้อมูลสำ�หรับ Notepad กำ�หนด Code ข้อมลู ในไฟล์ขอ้ ความ (Notepad) ให้ตรงกับข้อมูลของไฟล์ Raster ซ่ึงมีอยู่ 3 ข้อมูล ไดแ้ ก่ กลุ่มชุดดนิ ท่ี 62 กลุ่มชุดดินที่ 29 และกล่มุ ชดุ ดินที่ 5 (เปน็ กลุ่มชดุ ดินในโครงการตัวอยา่ ง) ท้งั น้กี ลุ่มชุดดนิ มคี วามแตกต่าง กนั ไปตามสภาพพ้นื ทแ่ี ละที่ต้งั ของพื้นทศี่ ึกษา 1) นำ�เข้าขอ้ มลู กลุ่มชุดดนิ ในรปู แบบ Polygon SWAT code SOIL-5 ประเภทชุดดิน SOIL-29 Soil group 5 SOIL-62 Soil group 29 Soil group 62 2) กำ�หนดค่า Value โดยการเรยี งลำ�ดบั 1,2,3……n ของข้อมลู เพ่อื เป็นสญั ลักษณต์ ัวแทนของขอ้ มลู กลุ่มชุดดินแต่ละประเภท การรวบรวมขอ้ มลู 8
ผลจากการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการนำ�เข้าข้อมูล DEM พบวา่ ในพืน้ ท่ศี กึ ษาบรเิ วณพื้นท่ีล่มุ น้าํ แมเ่ ล๊าะ ประกอบไปด้วย กลมุ่ ชุดดนิ จำ�นวน 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุม่ ชดุ ดนิ ท่ี 62 ครอบคลมุ พืน้ ท่ลี ุ่มน้าํ แม่เลา๊ ะมากทีส่ ุด มพี นื้ ที่ 36.13 ตารางกิโลเมตร คิดเปน็ สัดส่วน พนื้ ท่รี อ้ ยละ 99.88 รองลงมาได้แก่ กลุ่มชุดดนิ ที่ 5 มพี ้นื ท่ี 0.03 ตารางกิโลเมตร คิดเปน็ สัดสว่ นพ้นื ท่ีร้อยละ 0.09 และ กลมุ่ ชุดดนิ ที่ 29 มพี ืน้ ท่ี 0.01 ตารางกโิ ลเมตร คิดเปน็ สัดสว่ นพน้ื ท่รี ้อยละ 0.03 ซง่ึ มีพนื้ ทีค่ รอบคลมุ นอ้ ยทีส่ ุด โดยมรี ายละเอียดดังน้ี กลุ่มชุดดินที่ 62 เป็นชุดดินพ้ืนทลี่ าดชันเชงิ ซ้อน (SC : slope complex) เปน็ พนื้ ที่ทม่ี ีความลาดชันมากกว่า 35 เปอร์เซน็ ต์ พ้นื ทบ่ี ริเวณนี้กรมพัฒนาทดี่ นิ ยงั ไม่มกี ารศึกษาสำ�รวจและจำ�แนกดิน เนื่องจากพื้นทม่ี คี วามลาดชันสงู จงึ ได้ทำ�การสำ�รวจเพือ่ เก็บข้อมูลดนิ ในพนื้ ที่ พบว่าดนิ ในพน้ื ท่ลี มุ่ นํ้าแม่เล๊าะมีเน้ือดนิ เป็นดนิ เหนียว ดนิ เหนยี วปนทราย และดนิ รว่ นเหนยี วปนทราย มีขนาดเนอื้ ดนิ จดั อยใู่ นประเภทดนิ เนอ้ื ละเอียดไปจนถงึ เนื้อหยาบปานกลาง คุณสมบัตขิ อง ดินเนอ้ื ละเอียดจะมีการเกาะตัวแนน่ มีการระบายน้ําและอากาศได้ไมด่ ี แตม่ คี วามสามารถในการอมุ้ นาํ้ สงู การดดู ยดึ และ แลกเปล่ยี นธาตุอาหารในดนิ ไดม้ าก ซึ่งแตกต่างจากดินเน้ือหยาบทม่ี ีการเกาะตัวกนั อย่างหลวม ๆ มีการระบายนา้ํ และ อากาศได้ดี แต่มคี วามสามารถในการอ้มุ น้ําต่าํ การดูดยึดและแลกเปล่ยี นธาตอุ าหารในดินได้น้อย สว่ นในเนื้อดินหยาบ ปานกลางมคี ณุ สมบตั ิอยใู่ นช่วงปานกลาง คือมกี ารระบายน้ําและอากาศมากกว่าเน้อื ดนิ ละเอยี ดแตน่ ้อยกว่าเนอ้ื ดนิ หยาบ และมีความสามารถในการอุม้ นํ้าของดิน การดูดยึดและแลกเปล่ียนธาตอุ าหารในดนิ มากกว่าเน้อื ดินหยาบแตน่ ้อยกว่า เนื้อดินละเอยี ด กล่มุ ชุดดินที่ 29 ในพน้ื ทล่ี ่มุ นาํ้ เป็นชุดดินหนองมด (Nong Mot series: Nm) เปน็ ชุดดนิ ทเี่ กดิ จากการผพุ งั สลายตัวของหินแกรนติ บริเวณพน้ื ท่ภี ูเขา รวมถึงที่เกิดจากวัสดุดนิ หรอื หินทีเ่ คล่อื นย้ายมาเป็นระยะทางใกล้โดยแรงโนม้ ถว่ ง บรเิ วณเชงิ เขาสภาพพืน้ ทีม่ ีลกั ษณะเปน็ ลูกคลืน่ ลอนลาดเล็กนอ้ ยถึงเปน็ เนินเขา มกี ารระบายนํ้าทดี่ ีและการซึมน้ําของดิน ปานกลาง พบมากบรเิ วณภาคเหนอื ตอนบนและดา้ นตะวนั ตกของภาค ลกั ษณะและสมบัตดิ ินเปน็ ดินลกึ มาก ดนิ บนเป็น ดินรว่ นหรอื ดินร่วนปนดนิ เหนยี ว ดินล่างเป็นดินเหนยี วหรือดินเหนียวปนทราย กลุ่มชุดดินท่ี 5 ในพนื้ ท่ลี ุ่มนาํ้ เปน็ ชุดดนิ หางดง (Hang Dong series: Hd) เป็นชดุ ดนิ ทเ่ี กดิ จากตะกอนนํ้าพา บรเิ วณตะพกั ลำ�นํา้ หรือท่รี าบระหวา่ งเขา สภาพพนื้ ทีร่ าบเรยี บถึงค่อนขา้ งราบเรยี บ มกี ารระบายนา้ํ ทไ่ี มด่ ีและการซมึ น้าํ ของดินช้า การแพรก่ ระจายพบมากในภาคเหนอื ลกั ษณะและสมบัตดิ นิ เป็นดนิ ลกึ มาก ดนิ บนเปน็ ดินร่วนปนดนิ เหนยี วหรอื ดนิ ร่วนเหนยี วปนทรายแป้ง ดินลา่ งเป็นดินเหนียวหรือดนิ เหนยี วปนทรายแปง้ หนา้ ตา่ งแสดงขอ้ มูลชุดดินจากแบบจำ�ลอง SWAT การรวบรวมขอ้ มูล 9
1.3 ข้อมูลการใช้ประโยชน์ที่ดิน ข้อมูลการใช้ประโยชนท์ ดี่ นิ เป็นแผนทแ่ี สดงการใช้ประโยชน์ที่ดนิ ในพน้ื ท่ีศึกษาและเป็นปจั จัยสำ�คญั สำ�หรับงาน ดา้ นอุทกวิทยาล่มุ นาํ้ โดยสำ�หรับงานด้านลุ่มนํ้า การใชป้ ระโยชนท์ ีด่ นิ จะแสดงถึงสภาพทางกายภาพท่ปี กคลุมผิวหนา้ ดนิ และการใชน้ า้ํ ของพืชแต่ละชนดิ รวมถงึ เป็นปัจจัยบ่งชี้สภาพคล่องการไหลของน้ําไหลบา่ หนา้ ดินได้ดว้ ย ยกตัวอยา่ งเช่น ปรมิ าณนาํ้ ฝนที่กระทบผวิ ดนิ ในพื้นที่ปา่ จะมปี รมิ าณนอ้ ยกว่าในพ้นื ท่พี ชื ไร่ เนอ่ื งจากในพื้นทีป่ ่า มกี ารปกคลุมของทรงพุ่ม ทหี่ นาแนน่ สง่ ผลใหฝ้ นถูกบดบงั และชะลอโดยทรงพมุ่ ในปรมิ าณมาก โดยสำ�หรบั พืน้ ทพ่ี ืชไร่ การปกคลุมผิวดินของทรงพมุ่ นอ้ ย สง่ ผลให้มปี รมิ าณนํ้าฝนตกกระทบหน้าดินในปริมาณมาก และสง่ ผลให้เกิดนํ้าไหลบ่าหน้าดินในปริมาณมากเช่นกนั ดงั น้ัน ข้อมลู การใชป้ ระโยชน์ท่ีดิน จึงเป็นอกี หนึง่ ปจั จัยทสี่ ำ�คญั และถกู ใช้ในการจำ�ลองสภาพด้านอุทกวทิ ยาในพ้นื ที่ลมุ่ น้าํ ด้วยแบบจำ�ลอง SWAT โดยขอ้ มลู การใช้ประโยชน์ท่ีดนิ มีการเตรยี มขอ้ มูลตา่ ง ๆ ดงั นี้ 1.3.1 การเตรียมข้อมูลสำ�หรับนำ�ไปวิเคราะห์ในโปรแกรมสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ แผนที่การใช้ท่ีดิน ปี พ.ศ. 2561 เป็นขอ้ มูลท่ไี ดจ้ ากการแปลภาพถ่ายดาวเทียม หรอื ภาพถา่ ยทางอากาศ โดย รวบรวมขอ้ มูลจากกรมพฒั นาท่ดี ิน และการสำ�รวจพ้ืนที่ เพ่อื ตรวจสอบสภาพความเปน็ ปจั จุบนั (ground check) การ เตรียมข้อมูลแผนที่การใช้ที่ดินใช้โปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ในการแบ่งกลุ่มการใช้ประโยชน์ท่ีดินออกเป็น ประเภทตา่ ง ๆ และทำ�การสรา้ งตารางข้อมูล เพือ่ กำ�หนด SWAT code ของแต่ละประเภทการใช้ทดี่ นิ ให้ตรงกับประเภท การใช้ทด่ี ินตามฐานขอ้ มลู ในแบบจำ�ลอง SWAT จากน้นั แปลงเป็น รูปกรดิ ขนาด cell size 20 x 20 เมตร 1) นำ�เขา้ ขอ้ มูลการใชท้ ่ดี ินในรปู แบบ Polygon การรวบรวมข้อมลู 10
2) ตรวจเช็คขอ้ มูลในตาราง Attribute เพือ่ ตรวจสอบกลุม่ ชดุ ดินในพื้นท่ศี ึกษา ทำ�การสร้างตารางคณุ ลักษณะ เพอื่ กำ�หนดคา่ Value โดยการเรียงลำ�ดับ 1,2,3……n ของขอ้ มลู เพื่อเปน็ สญั ลกั ษณต์ วั แทนของกล่มุ ชดุ ดนิ แตล่ ะประเภท (ตารางคณุ ลกั ษณะท่ีมีช่ือวา่ soil) 3) การแปลงข้อมลู การใชท้ ่ดี ินในรูปแบบ Polygon ใหอ้ ยใู่ นรปู ของไฟล์ Raster มี cell size ขนาด 20 x 20 เมตร การรวบรวมข้อมลู 11
Input features: นำ�เขา้ ขอ้ มูลกลุ่มชดุ ดนิ ในรูปแบบ Polygon Valet File: เลอื กตารางคณุ ลกั ษณะทต่ี ้องการ ในการศึกษาครง้ั น้ี ทำ�การเลือกตารางคุณลกั ษณะทม่ี ชี ่ือว่า LU ซ่ึงเป็นตารางท่ไี ด้กำ�หนดค่าตัวเลขแทนลักษณะการใชท้ ีด่ นิ ในพ้นื ที่ Output Raster Dataset: ใหก้ ำ�หนดตำ�แหน่งจดั เกบ็ ขอ้ มลู Cell size: กำ�หนดขนาดกรดิ ในการศึกษาครงั้ นไี้ ด้ทำ�การกำ�หนดขนาดความกว้างของกริดให้มขี นาด 20 เมตร 4) ข้อมลู การใชท้ ่ดี นิ ในรูปแบบไฟล์ Raster การรวบรวมขอ้ มูล 12
1.3.2 การเตรียมข้อมูลสำ�หรับ Notepad กำ�หนด Code ขอ้ มูล ในไฟล์ขอ้ ความ (Notepad) ใหต้ รงกับขอ้ มลู ของไฟล์ Raster ซึ่งมอี ยู่ 11 ข้อมลู ไดแ้ ก่ ข้อมูลพืชไร่ ปา่ ผลัดใบสมบรู ณ์ ป่าไมผ่ ลัดใบสมบูรณ์ ไม้ผล ทุ่งหญา้ นาขา้ ว ปา่ ผลัดใบรอสภาพฟื้นฟู ยางพารา พืน้ ที่ชุมชน โรงเรอื นเลี้ยงโค กระบอื และมา้ แหล่งน้ำ� โดยแปลงขอ้ มูลการใช้ท่ดี ินให้อยู่ในรปู ของ SWAT code อ้างองิ ไดจ้ าก https://oldgeni.isnew.info/landuse.html 1) กำ�หนดรูปแบบข้อมลู การใชท้ ีด่ นิ ในไฟลข์ อ้ ความใหส้ อดคลอ้ งกับ SWAT code ประเภทการใช้ทดี่ ิน SWAT code ประเภทการใช้ท่ดี ิน SWAT code พชื ไร่ AGRL ป่าผลัดใบรอสภาพฟน้ื ฟู RNGB ปา่ ผลดั ใบสมบรู ณ์ FRSD ยางพารา RUBR ป่าไม่ผลดั ใบสมบรู ณ์ FRSE พนื้ ทีช่ ุมชน URBN ไม้ผล, สัก ORCD โรงเรอื นเล้ียงโค กระบือ และมา้ URML ทงุ่ หญา้ PAST แหลง่ น้ํา WATR นาขา้ ว RICE 2) กำ�หนดคา่ Value โดยการเรยี งลำ�ดบั 1,2,3……n ของข้อมูล เพ่อื เป็นสัญลักษณ์ตวั แทนของข้อมลู การใชท้ ดี่ นิ แตล่ ะประเภท ผลจากการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการศกึ ษาข้อมลู การใช้ประโยชน์ทีด่ ิน พบวา่ ขอ้ มูลการใชป้ ระโยชน์ทด่ี ินในพ้นื ท่ลี มุ่ น้ําแมเ่ ลา๊ ะสามารถกำ�หนด SWAT code ของแต่ละประเภทการใช้ทีด่ ินใหต้ รงกบั ประเภทการใชท้ ี่ดินตามฐานข้อมลู ในแบบจำ�ลอง SWAT ได้ จำ�นวน 11 ประเภท ประกอบไปด้วย พชื ไร่, ปา่ ผลดั ใบสมบรู ณ,์ ปา่ ไมผ่ ลดั ใบสมบรู ณ,์ ไม้ผล-สกั , ท่งุ หญา้ , นาข้าว, ป่าผลดั ใบ รอสภาพฟนื้ ฟู, ยางพารา, พ้ืนทชี่ ุมชน, โรงเรือนเลยี้ งโค กระบือและมา้ และแหลง่ น้าํ โดยมีขนาดพื้นทปี่ า่ ไม่ผลดั ใบสมบรู ณ์ มากท่ีสุดเท่ากับ 16.13 ตารางกิโลเมตร คดิ เป็นร้อยละ 44.58 ส่วนพนื้ ท่แี หลง่ นาํ้ และ โรงเรือนเลย้ี งโค กระบอื และมา้ มีพน้ื ที่ น้อยท่ีสดุ เทา่ กับ 0.01 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นร้อยละ 0.02 แสดงข้อมูลการจัดกล่มุ ประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน ดงั ตาราง การรวบรวมข้อมลู 13
ตารางแสดงสดั ส่วนการใช้ท่ดี ินแบ่งตาม SWAT code ในพ้ืนทล่ี ุม่ น้าํ แมเ่ ลา๊ ะ ประเภทการใช้ทีด่ นิ SWAT code พน้ื ท่ี (ตร.กม.) สดั ส่วนพืน้ ท่ี 1.00 พชื ไร่ AGRL 0.36 33.44 ปา่ ผลดั ใบสมบูรณ์ FRSD 12.1 44.58 ป่าไมผ่ ลัดใบสมบูรณ์ FRSE 16.13 16.29 ไม้ผล-สัก ORCD 5.89 0.83 ทงุ่ หญา้ PAST 0.30 1.53 นาขา้ ว RICE 0.55 0.87 ปา่ ผลัดใบรอสภาพฟนื้ ฟู RNGB 0.31 0.10 ยางพารา RUBR 0.04 1.32 พ้ืนท่ีชุมชน URBN 0.48 0.02 โรงเรือนเล้ยี งโค กระบือ และม้า URML 0.01 0.02 แหล่งนาํ้ WATR 0.01 36.18 100.00 รวม หน้าต่างแสดงข้อมลู การใช้ประโยชน์ทด่ี ินจากแบบจำ�ลอง SWAT 1.4 ข้อมูลสภาพภูมิอากาศ ในการประเมินสภาพของระบบอทุ กวิทยาล่มุ นํ้า สภาพอากาศเป็นปจั จัยทสี่ ำ�คัญ เน่อื งจากเป็นปัจจัยที่อธบิ าย ปริมาณนา้ํ ท่ีเขา้ สูล่ มุ่ นา้ํ เช่น ฝน รวมถงึ ปรมิ าณน้าํ บางส่วนทส่ี ูญเสยี ออกไปจากกระบวนการระเหย เป็นต้น โดยปัจจัยท่ี เกย่ี วขอ้ งกับสภาพอากาศประกอบไปด้วย ปรมิ าณนํา้ ฝน อณุ หภูมิ ความช้นื ความเรว็ ลม ความยาวนานแสงอาทติ ย์ และ การระเหย โดยปจั จยั เหลา่ น้จี ะถกู จัดเก็บในรูปแบบ GIS เพ่อื ใช้เปน็ ปัจจัยนำ�เขา้ สำ�หรับใช้ในการประมาณการสภาพดา้ น อุทกวทิ ยาลุม่ นาํ้ ในแบบจำ�ลอง SWAT ตอ่ ไป โดยข้อมลู สภาพภูมิอากาศ มีการเตรียมข้อมลู ตา่ ง ๆ ดงั นี้ การรวบรวมขอ้ มลู 14
1.4.1 การเตรียมข้อมูลสำ�หรับ Notepad 1) กำ�หนดตำ�แหน่งสถานตี รวจวดั อากาศ โดยระบุ ชอ่ื สถานี (Name) พิกดั ทต่ี ั้งทางภมู ศิ าสตร์ (LAT, LONG) และระดับความสูง 2) นำ�เขาขอ้ มูลปรมิ าณนาํ้ ฝน โดยระบุ ปที เ่ี รม่ิ วเิ คราะหข์ ้อมลู (2017) เดือนท่ีเร่มิ วิเคราะหข์ อ้ มูล (01) และวนั ที่ เริ่มวเิ คราะหข์ อ้ มลู (01) จากนั้นเรยี งข้อมลู ปรมิ าณนา้ํ ฝนรายวนั ตั้งแต่วนั ท่ีเร่มิ วิเคราะหข์ อ้ มลู ไปจนถงึ วนั สุดท้ายใน แนวตงั้ การศกึ ษาครงั้ นเี้ ริ่มการวิเคราะหข์ อ้ มูลต้ังแตว่ นั ที่ 1 มกราคม 2560 ไปจนถึงวนั ที่ 31 ธันวาคม 2563 กำ�หนด ช่อื ไฟล์ขอ้ มูลตามชื่อสถานี และกำ�หนด อกั ษร p เปน็ ตัวแทนของขอ้ มลู ปริมาณนาํ้ ฝน (ทำ�เชน่ เดยี วกันกบั ขอ้ มลู ความช้ืนสัมพทั ธ์ ความเรว็ ลม และการระเหยน้าํ ) 3) นำ�เข้าขอ้ มลู อณุ หภมู สิ งู สุดและต่าํ สดุ โดยใหข้ อ้ มูลอณุ หภูมสิ งู สุดอยู่ดา้ นซ้ายและข้ันดว้ ยเคร่ืองหมายคอมมา่ และตามดว้ ยขอ้ มูลอณุ หภมู ิต่าํ สุด ระบปุ ีท่เี รม่ิ วิเคราะหข์ ้อมูล (2017) เดอื นท่เี ร่ิมวเิ คราะห์ข้อมลู (01) และวันท่ีเร่ิม วเิ คราะหข์ อ้ มลู (01) จากนั้นเรียงข้อมูลอุณหภูมิรายวัน ตั้งแต่วนั ทเ่ี รมิ่ วเิ คราะหข์ อ้ มลู ไปจนถึงวนั สุดท้ายในแนวต้งั การ ศึกษาครงั้ นีเ้ รมิ่ การวเิ คราะหข์ อ้ มลู ต้งั แตว่ ันท่ี 1 มกราคม 2560 ไปจนถงึ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2563 กำ�หนดช่อื ไฟล์ขอ้ มลู ตามชอ่ื สถานี และกำ�หนดอักษร t เป็นตวั แทนของขอ้ มูลอณุ หภูมิ การรวบรวมขอ้ มลู 15
ผลจากการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการศกึ ษาสภาพภูมิอากาศ ซึง่ ประกอบดว้ ย ข้อมูลปริมาณน้ําฝน อุณหภูมิ ความชน้ื สมั พัทธ์ และการระเหยน้ํา พบว่า 1) ปรมิ าณนา้ํ ฝน เม่อื พจิ ารณาจากขอ้ มูลอากาศย้อนหลงั 4 ปี จากการศึกษาพบวา่ พืน้ ที่ลมุ่ นาํ้ แม่เล๊าะ มปี ริมาณนา้ํ ฝนรายปีเฉลยี่ 1,114.43 มลิ ลเิ มตร ปริมาณนา้ํ ฝนเรมิ่ ตกต้ังแตเ่ ดอื นเมษายนไปจนถงึ เดอื นธนั วาคม โดยมีปริมาณนา้ํ ฝนสูงสุดในชว่ งเดือน สงิ หาคมถึงเดือนตุลาคม และมีปรมิ าณน้าํ ฝนต่าํ สดุ ในเดือนกุมภาพันธ์ ในปี พ.ศ.2560 ท่มี ีปรมิ าณนาํ้ ฝนสงู สดุ ในเดือน พฤษภาคม มปี รมิ าณนํ้าฝนมากถงึ 411.40 มิลลิเมตร จึงทำ�ใหใ้ นปี พ.ศ.2560 มปี ริมาณนํา้ ฝนรายปีสงู ทส่ี ดุ ในรอบ 4 ปี (พ.ศ.2560 - 2563) ปริมาณนํา้ ฝนในรอบเดือน ระหวา่ งปี พ.ศ.2560 ถงึ พ.ศ.2563 2) อุณหภูมิ เนื่องจากลุ่มน้ําแมเ่ ลา๊ ะพนื้ ทีส่ ่วนใหญเ่ ปน็ ภเู ขาสงู สลบั ซับซ้อนปกคลุม เม่อื พิจารณาจากขอ้ มูลอากาศยอ้ นหลงั 4 ปี พบว่าพ้ืนทล่ี ุ่มนํ้าแม่เล๊าะ มีอุณหภูมใิ นรอบปเี ฉลย่ี 27.26 องศาเซลเซียส โดยมอี ุณหภมู สิ ูงสดุ ในชว่ งเดอื นมนี าคมถงึ เดือนพฤษภาคมมอี ณุ หภูมิอยใู่ นชว่ ง 36.28 - 37.53 องศาเซลเซยี ส และมีอุณหภมู ิต่าํ สดุ ในช่วงเดอื นธนั วาคมถึงเดือน กุมภาพันธม์ อี ณุ หภูมอิ ยู่ในช่วง 18.00 - 18.10 องศาเซลเซียส อณุ หภมู ิเฉลี่ยในรอบเดือน ระหว่างปี พ.ศ.2560 ถงึ พ.ศ.2563 การรวบรวมข้อมูล 16
3) ความชน้ื สมั พทั ธ์ ความชืน้ สัมพัทธ์จะแปรผันตามอณุ หภมู อิ ากาศ ถา้ พน้ื ท่มี คี วามชน้ื สัมพทั ธ์สูงจะมโี อกาสเกิดน้ําฝนสูงขน้ึ ดว้ ย เมอ่ื พจิ ารณาจากขอ้ มลู อากาศยอ้ นหลงั 4 ปี พบว่าพืน้ ท่ีลุม่ นํา้ แมเ่ ลา๊ ะ มปี ริมาณความช้นื สัมพัทธ์รายปีเฉลีย่ อยทู่ ่ี 68.25 เปอร์เซ็นต์ ความช้นื สัมพทั ธม์ ีค่าสูงสุดในชว่ งเดอื นสงิ หาคมถึงเดอื นตุลาคม มคี า่ อย่รู ะหวา่ ง 75.50 - 79.75 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเปน็ ช่วงที่มปี ริมาณนาํ้ ฝนสงู สุด และมคี วามช้ืนสัมพทั ธ์ตํ่าสดุ ในเดอื นกมุ ภาพันธ์ถงึ เมษายนมคี ่าอยรู่ ะหว่าง 50.0 - 57.25 เปอรเ์ ซ็นต์ ซ่ึงเปน็ ชว่ งท่มี ีปรมิ าณน้ําฝนตํา่ สดุ ความชืน้ สัมพทั ธใ์ นรอบเดือน ระหวา่ งปี พ.ศ.2560 ถงึ พ.ศ.2563 4) การระเหยนาํ้ การระเหยนํ้าเป็นกระบวนการสูญเสียนํ้าให้กับระบบการระเหยนํ้ามากหรือน้อยจะขึ้นอยู่กับสภาพอากาศ หลายปัจจยั โดยเฉพาะอย่างย่ิงอณุ หภมู ิ ความชื้นสัมพันธ์ และความเรว็ ลม เม่อื พิจารณาจากข้อมลู อากาศย้อนหลัง 4 ปี พบวา่ พนื้ ทล่ี มุ่ นาํ้ แมเ่ ลา๊ ะมปี รมิ าณการระเหยรายปเี ฉลยี่ อยทู่ ่ี1,416.30มลิ ลเิ มตรมคี า่ สงู สดุ ในชว่ งเดอื นมนี าคมถงึ พฤษภาคม มีคา่ อยูร่ ะหวา่ ง 164.90 - 166.75 มลิ ลเิ มตร ซ่งึ เปน็ ชว่ งทมี่ ีความเรว็ ลมและอณุ หภูมอิ ากาศสงู และมปี ริมาณการระเหย ตํ่าสดุ ในเดอื นธันวาคมถงึ เดือนมกราคม มคี า่ อยู่ระหว่าง 83.63 – 87.60 มลิ ลิเมตร ซึง่ เปน็ ช่วงทีม่ คี วามเร็วลมและ อุณหภูมอิ ากาศต่าํ ปรมิ าณการระเหยนาํ้ ในรอบเดอื น ระหว่างปี พ.ศ.2560 ถึง พ.ศ.2563 การรวบรวมขอ้ มูล 17
หน้าต่างแสดงขอ้ มูลจากโปรแกรม SWAT ผลการวิเคราะห์ขอ้ มูลจากแบบจำ�ลอง SWAT คือ - PRECIP-mm แสดงถึงคา่ ปริมาณนาํ้ ฝน - ET-mm แสดงถึงคา่ การระเหยนา้ํ - ส่วนอณุ หภมู แิ ละความช้ืนสัมพัทธไ์ ม่มคี า่ ออกมา การรวบรวมขอ้ มูล 18
ขั้นตอนที่ 2 การกำ�หนดขอบเขตพื้นที่ลุ่มนํ้า 2.1 นำ�เข้าข้อมูล DEM ที่ได้จัดเตรียมไว้ในขั้นตอนที่ 1 2.2 การจำ�ลองสภาพทางกายภาพโดยทั่วไปของพื้นที่ลุ่มนํ้า เมอ่ื ผใู้ ช้งานสร้างโครงการใหม่แลว้ โปรแกรม ARCSWAT จะเปิด Watershed view และแสดงหนา้ ต่าง Watershed Delineator โดยอัตโนมัติ สำ�หรับกรณีทเ่ี ปิดโครงการเดมิ ขึ้นมาเพอื่ แก้ไข ผใู้ ชส้ ามารถเรยี กหน้าตา่ ง Watershed Delineator ได้โดยใชค้ ำ�สั่ง Automatic Watershed Delineation ในแถบเครื่องมอื ของโปรแกรม ใชค้ �ำ สง่ั Watershed Delineator > Automatic Watershed Delineation การกำ�หนดขอบเขตพนื้ ท่ีลุ่มนา้ํ 19
2.3 นำ�เข้าข้อมูล DEM ในแบบจำ�ลอง SWAT หลังจากเปดิ หนา้ ต่าง Watershed Delineation แล้วใหผ้ ใู้ ช้งานกดปมุ่ Open file เพ่อื ทำ�การเพม่ิ ข้อมูลแบบจำ�ลอง ความสงู ภูมปิ ระเทศ (DEM) ในชอ่ ง DEM Set Up เพอ่ื กำ�หนดตำ�แหนง่ ของระดับความสูงตํ่าของภูมปิ ระเทศในพน้ื ทีศ่ กึ ษา จากน้ันทำ�การระบหุ น่วยของความสูง ขอ้ มูลขอบเขตพื้นที่ศกึ ษาสามารถเพมิ่ ใส่ในสว่ นของ Mask รวมถึงข้อมูลเส้นลำ�นา้ํ สามารถระบุใส่ในส่วนของ Burn in ซึ่งมีประโยชนใ์ นกรณที ี่บางส่วนของเสน้ ลำ�นาํ้ ในพนื้ ทีศ่ กึ ษาไม่ไดไ้ หลตามระดับความสูง หรอื ไหลไปทศิ ทางทีไ่ ม่สอดคลอ้ งกนั ใชค้ ำ�สั่ง Open file > เลือก Select from Map > เลอื กขอ้ มูล DEM ท่ีไดจ้ ดั เตรยี มไว้ในขนั้ ตอนที่ 1 การกำ�หนดขอบเขตพื้นทล่ี ุ่มนา้ํ 20
2.4 การวิเคราะห์สภาพภูมิประเทศ ใช้คำ�สัง่ Property > meter > OK การกำ�หนดขอบเขตพ้นื ทีล่ ุ่มน้าํ 21
2.5 การกำ�หนดทิศทางการไหล และการไหลสะสม ใชค้ ำ�สง่ั Calculating flow Direction and accumulation เป็นการหาทศิ ทางการไหลของน้ําจากจดุ หนง่ึ ไปยังอกี จุดหน่งึ โดยรอบทิศทาง โดยแตล่ ะกริดจะทำ�การเชือ่ มต่อกับกริดรอบขา้ งเพ่อื กำ�หนดคา่ ของทิศทางการไหล ของน้าํ โดยกรดิ ทม่ี คี ่าการไหลมาสะสมสงู กจ็ ะถูกกำ�หนดใหเ้ ป็นชอ่ งทางการไหลของนาํ้ การกำ�หนดขอบเขตพืน้ ท่ีลมุ่ น้าํ 22
2.6 การกำ�หนดเส้นลำ�นํ้า และจุดนํ้าออก ในการกำ�หนดเสน้ ลำ�นา้ํ มี 2 วธิ ี ได้แก่ วิธที ี่ 1 ใช้ขอ้ มลู DEM ในการคำ�นวณเส้นทางการไหลในลำ�นา้ํ โดยผู้ใชส้ ามารถกำ�หนดความละเอยี ดของเสน้ ลำ�นํ้าได้ตามความต้องการ (Ha) โดยคา่ คะแนนนอ้ ย โปรแกรม จะสร้างเสน้ ลำ�น้าํ ที่มีความละเอียดมาก ในทางกลบั กนั ถ้าค่าคะแนนมากปรมิ าณเส้นลำ�นา้ํ จะลดนอ้ ยลง และ วธิ ที ่ี 2 ผู้ใช้โปรแกรมสามารถสรา้ งเส้นลำ�นํ้าได้ โดยการนำ�เขา้ ข้อมูลขอบเขตลุม่ นํ้าย่อยไปยงั ส่วน Watershed Dataset และนำ�เข้าข้อมูลเสน้ ลำ�นํ้าไปยงั ส่วน Stream Dataset หลังจากนัน้ ให้ใช้คำ�ส่งั Creating stream and outlet เพื่อให้โปรแกรมทำ�การประมวลผลสร้างขอ้ มลู เสน้ ลำ�นา้ํ และจดุ ออกลมุ่ นา้ํ ใหม่ต่อไป การก�ำ หนดขอบเขตพนื้ ท่ีลุ่มนา้ํ 23
2.7 การกำ�หนดจุดนํ้าออก ใช้คำ�สง่ั Add point เพอ่ื กำ�หนดจุดนํ้าออกตามตำ�แหนง่ ท่ีตอ้ งการ โดยกำ�หนดจดุ ให้อย่ใู นบริเวณเสน้ ลำ�นํ้า ใน ขัน้ ตอนนผี้ ใู้ ชส้ ามารถกำ�หนดจดุ ออกของแตล่ ะล่มุ น้าํ จดุ น้าํ เขา้ จากล่มุ นา้ํ อน่ื รวมถงึ จุดสำ�คญั ที่เก่ียวกับคณุ ภาพน้ํา ทัง้ นส้ี ามารถเตรียมขอ้ มูลในรูปแบบของตาราง หรือกำ�หนดตำ�แหนง่ ด้วยการคลิกเลอื กลงเส้นลำ�น้าํ ที่ละจดุ การกำ�หนดขอบเขตพื้นทล่ี มุ่ น้ํา 24
ใชค้ ำ�สงั่ Delete point เพ่ือลบจุดนาํ้ ท่ีไม่ต้องการออกจากบรเิ วณเส้นลำ�นํ้า ในขนั้ ตอนน้ผี ้ใู ช้สามารถ ทำ�การลบจุดออกของแต่ละลุ่มนาํ้ จุดนาํ้ เขา้ จากล่มุ นา้ํ อื่น รวมถึงจุดสำ�คญั ทีเ่ กี่ยวกบั คุณภาพนํ้า ทไี่ ม่ต้องการออก จากพ้ืนทล่ี มุ่ นํา้ การก�ำ หนดขอบเขตพ้ืนท่ีลมุ่ น้าํ 25
2.8 การกำ�หนดจุดนํ้าออกหลักของลุ่มนํ้า ทำ�การกำ�หนดจุดน้าํ ออกของลำ�น้าํ ของพื้นท่ศี กึ ษา ท้ังนใี้ นพ้ืนทศี่ กึ ษาอาจจะมจี ดุ ปลายสุดของลำ�น้ําหลายจุดได้ โดย ใช้คำ�สัง่ Select เพื่อเลือกจุดนาํ้ ออก (Outlet) เมื่อเลือกไดค้ รบแลว้ กด OK โปรแกรมจะทำ�การสรา้ งขอบเขตล่มุ น้าํ หลกั ของ จดุ น้าํ ออกของลำ�นํ้า และขอบเขตลุ่มน้ํายอ่ ย ทีอ่ ย่ใู นพ้ืนที่ลมุ่ นํ้าหลัก การกำ�หนดขอบเขตพ้ืนทล่ี ุ่มนา้ํ 26
2.9 การกำ�หนดขอบเขตลุ่มนํ้า ใช้คำ�สงั่ Delineating watershed เพือ่ สรา้ งขอบเขตล่มุ นํ้าตามจดุ ออกน้าํ ที่ไดก้ ำ�หนดไว้ การกำ�หนดขอบเขตพนื้ ทล่ี มุ่ น้าํ 27
2.10 คำ�นวณพารามิเตอร์ในพื้นที่ลุ่มนํ้า ใชค้ ำ�ส่ัง Calculate subbasin parameter เพื่อทำ�การวเิ คราะห์ คำ�นวณ คา่ พารามเิ ตอร์ต่าง ๆ ในพน้ื ที่ ลมุ่ นา้ํ เชน่ ขอบเขตพนื้ ท่ี ความสงู ของพื้นท่ี ความลาดชัน จำ�นวนลมุ่ นํา้ ยอ่ ย และเส้นลำ�นํา้ เปน็ ตน้ เม่ือทำ�การคำ�นวณ พารามิเตอร์เสรจ็ เรยี บร้อยแลว้ จากนน้ั ใชค้ ำ�สงั่ Exit เพอื่ ปิดแถบเครื่องมอื และเสร็จสนิ้ กระบวนการในขัน้ ตอนท่ี 2 การกำ�หนดขอบเขตพนื้ ทล่ี มุ่ น้ํา 28
ขั้นตอนที่ 3 การกำ�หนดหน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยา การจำ�ลองระบบอุทกวทิ ยาในพ้ืนท่ลี มุ่ นํ้า ดว้ ยโปรแกรม SWAT เปน็ การจำ�ลองปรมิ าณนาํ้ ทา่ ใน พน้ื ที่ลุม่ น้าํ โดยปริมาณนาํ้ ท่าจะสามารถแสดงผลได้จากหนว่ ยตอบสนองทางอุทกวิทยา ซึง่ การกำ�หนด หนว่ ยตอบสนองทางอุทกวทิ ยาเปน็ การกำ�หนดความละเอียดของหน่วยพืน้ ที่ลุม่ นํ้า โดยใหพ้ ื้นทล่ี มุ่ น้าํ สามารถมลี กั ษณะของหนว่ ยตอบสนองทางอทุ กวิทยาท่ีหลากหลากหลาย เช่น ตามลกั ษณะประเภทของ การใชท้ ดี่ ิน ลกั ษณะชดุ ดนิ ความลาดชนั ของพื้นทใ่ี ห้เป็นจริงมากท่ีสดุ ซึ่งแต่ละหน่วยตอบสนองทาง อทุ กวทิ ยาจะมคี วามแตกต่างของแต่ละพ้นื ท่ีหรือแตล่ ะกรดิ เซลล์ รวมถึงการกำ�หนดเงือ่ นไขต่าง ๆ ทาง ด้านอุทกวิทยาท่ีเกิดจากปัจจัยทางด้านอุตุนิยมวิทยาของแต่ละหน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยา (แพรววดี และคณะ,มปป.) 3.1 การกำ�หนดหน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยา ทำ�การเปดิ หนา้ ตา่ ง Land Use/Soil/Slope Definition ภายใต้เมนู HUR Analysis จากเมนูบารข์ อง โปรแกรม SWAT ใช้คำ�สง่ั HUR Analysis > Land Use/Soil/Slope Definition 3.2 การนำ�เข้าข้อมูลการใช้ที่ดิน เพื่อนำ�เขา้ แผนท่ีการใช้ท่ีดิน โดยกดป่มุ ในชอ่ ง Land use grid จากนั้นเลือกไฟล์แผนทกี่ ารใช้ท่ดี ินของพน้ื ทล่ี ุม่ น้าํ แล้ว กำ�หนด Field ท่ีเป็นรหัสประเภทการใชท้ ่ีดินของแผนที่ทน่ี ำ�เข้า ในขนั้ ตอนน้ีผู้ใช้ต้องกำ�หนดรหัสการใชท้ ดี่ ินแต่ละประเภทให้ สอดคล้องกับฐานข้อมูลประเภทการใช้ที่ดนิ ของโปรแกรม SWAT ซ่ึงทำ�ได้โดย เขา้ ไปท่ี Lookup Table กดเลอื ก User Table ซ่งึ โปรแกรมจะแสดงหน้าต่างนำ�เข้าข้อมูลแล้วเลือกไฟล์ข้อมูลท่ีได้จัดเตรียมไว้สำ�หรับเชื่อมโยงรหัสประเภทการใช้ท่ีดินของแผนที่ท่ี นำ�เข้ากบั รหสั ในฐานขอ้ มูล ArcSWAT แล้วกด OK จะปรากฏรหสั โดยแบง่ ตามประเภทของการใช้ทด่ี นิ การก�ำ หนดหน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยา 29
เมือ่ ทำ�การเชื่อมโยงรหสั ประเภทการใช้ทด่ี ินแล้ว ใหก้ ดปุ่ม Reclassify เพ่อื ให้โปรแกรมกำ�หนดรหสั ประเภท การใช้ที่ดนิ ของแผนท่ีการใชท้ ด่ี ินใหม่ ใชค้ ำ�สัง่ Land Use Data เพอ่ื นำ�เขา้ ขอ้ มลู การใช้ทด่ี นิ จากนน้ั ใชค้ ำ�สง่ั Open file เพื่อเลอื กไฟลข์ ้อมลู การใช้ท่ดี นิ ในรูปแบบไฟล์ Raster ทไี่ ดจ้ ดั เตรียมไว้ในขนั้ ตอน ที่ 1 มาวิเคราะห์การใชท้ ่ดี ินในแบบจำ�ลอง SWAT การกำ�หนดหน่วยตอบสนองทางอทุ กวทิ ยา 30
ในขนั้ ตอนของการเลอื กชนิดตารางคุณลกั ษณะจากไฟล์ข้อมลู การใชท้ ีด่ ิน (Choose Grid Field) ใหเ้ ลอื ก Value จากน้นั กด OK เลอื ก LookUP Table เพอื่ นำ�เขา้ ขอ้ มลู จาก Notepad ทไี่ ด้จดั เตรยี มไว้ในขน้ั ตอนท่ี 1 การก�ำ หนดหนว่ ยตอบสนองทางอทุ กวิทยา 31
เลือก User Table > OK > เลอื กขอ้ มูลการใช้ทีด่ นิ ใน Notepad ทไี่ ด้จัดเตรียมไวใ้ นขนั้ ตอนที่ 1 > Select ผลลพั ธ์ท่ไี ดแ้ สดงใหเ้ หน็ ขอ้ มลู Code การใชท้ ดี่ นิ ในชอ่ ง LandUseSwat จากน้ันกด Reclassify เพ่อื ทำ�การจดั ชั้น ข้อมูลและเสร็จส้ินขน้ั ตอน การก�ำ หนดหนว่ ยตอบสนองทางอุทกวทิ ยา 32
3.3 การนำ�เข้าข้อมูลชนิดดิน สำ�หรับการนำ�เข้าแผนที่ชนิดดิน มีวธิ กี ารและขนั้ ตอนเช่นเดียวกนั กบั การนำ�เข้าแผนทก่ี ารใช้ทดี่ ิน แตก่ ารกำ�หนด รหัสชนดิ ดนิ ให้สอดคล้องกับฐานข้อมูลชนิดดินของโปรแกรม ArcSWAT นั้นตอ้ งเลอื ก option ของรหัสฐานขอ้ มูลชนดิ ดิน ท่ีผใู้ ช้ต้องการ จากนัน้ ทำ�การ Reclassify ใช้คำ�สงั่ Soil Data เพื่อนำ�เข้าขอ้ มลู กลุ่มชุดดิน การกำ�หนดหน่วยตอบสนองทางอทุ กวิทยา 33
จากนัน้ ใชค้ ำ�สง่ั Open file เพื่อเลอื กไฟล์ข้อมลู กลมุ่ ชุดดนิ ในรูปแบบไฟล์ Raster ทไี่ ดจ้ ัดเตรียมไว้ในข้ันตอนท่ี 1 มาวเิ คราะหก์ ลุ่มชุดดินในแบบจำ�ลอง SWAT ในข้นั ตอนของการเลอื กชนดิ ตารางคุณลักษณะจากไฟล์ข้อมูลชุดดนิ (Choose Grid Field) ให้เลอื ก Value จากนัน้ กด OK การกำ�หนดหนว่ ยตอบสนองทางอทุ กวิทยา 34
เลือก LookUP Table เพ่ือนำ�เขา้ ขอ้ มลู จาก Notepad ที่ได้จัดเตรียมไว้ในข้นั ตอนที่ 1 เลอื กขอ้ มูลการใช้ท่ีดนิ ใน Notepad ทีไ่ ดจ้ ัดเตรยี มไว้ในขน้ั ตอนท่ี 1 > Select ผลลพั ธ์ที่ไดแ้ สดงให้เหน็ ข้อมูล Code กลุ่มชุดดินในชอ่ ง Name จากนน้ั กด Reclassify เพ่ือทำ�การจดั ช้ันข้อมลู และเสรจ็ ส้ินขน้ั ตอน การก�ำ หนดหน่วยตอบสนองทางอุทกวทิ ยา 35
3.4 การจัดชั้นความลาดชัน ความลาดชนั ส่งผลต่ออตั ราการไหลของนา้ํ ทา่ ปรมิ าณน้ําท่าที่เกิดจากฝน และทิศทางการไหลของน้าํ ในสว่ นของการตัง้ คา่ ความลาดชันของพ้ืนท่ี ผใู้ ช้สามารถเลอื ก Single Slope หากพน้ื ทสี่ ว่ นใหญ่มีระดับความลาดชัน ใกล้เคยี งกนั หรือกำ�หนดแบบแบ่งตามชว่ งชั้น โดยเลือกแบบ Mutiple Slope จากน้ันทำ�การ Reclassify ใชค้ ำ�สงั่ Slope > Mutiple Slope Number of slope Classes: จำ�นวนชัน้ ข้อมลู ในการศกึ ษาครงั้ น้ไี ด้เลือก 5 ชัน้ ข้อมลู Current Slope Class: เลือกชน้ั ขอ้ มลู แตล่ ะช้นั เพือ่ ระบุความลาดชัน Class Upper Limit (%): ระบุความลาดชันในแต่ละชั้น ในการศึกษาคร้งั นไ้ี ด้ทำ�การแบ่งความลาดชนั ตามเกณฑ์ การชะล้างพงั ทลายของดินของกรมพัฒนาทีด่ ิน ออกเป็น 5 ช่วงชั้นขอ้ มลู ได้แก่ ชน้ั ข้อมูลท่ี 1 : ความลาดชนั 0-5 % (พ้นื ท่รี าบถึงลกู คลน่ื ลอนลาดเล็กนอ้ ย) ชัน้ ข้อมูลที่ 2 : ความลาดชนั 5-12 % (พืน้ ทลี่ กู คล่นื ลอนลาด) ชน้ั ข้อมูลที่ 3 : ความลาดชนั 12-20% (พนื้ ที่ลกู คลื่นลอนชนั ) ชนั้ ขอ้ มลู ที่ 4 : ความลาดชนั 20-35% (พนื้ ที่เนินเขา) ชัน้ ข้อมลู ท่ี 5 : ความลาดชนั มากกวา่ 35 % (พนื้ ทีค่ วามลาดชนั สงู ) จากนัน้ กด Reclassify เพอ่ื ทำ�การจดั ชั้นข้อมูลและเสร็จส้นิ ข้ันตอน การก�ำ หนดหน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยา 36
กด Overlay เพื่อซอ้ นทับข้อมลู การใชท้ ี่ดนิ กลุ่มชุดดิน และความลาดชัน และเสร็จส้นิ กระบวนการกำ�หนด หน่วยตอบสนองทางอทุ กวิทยา การกำ�หนดหน่วยตอบสนองทางอุทกวทิ ยา 37
3.5 การวิเคราะห์หน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยา ขั้นตอนนี้เป็นการกำ�หนดเงื่อนไขของการสร้างหน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยาของแต่ละพ้ืนที่ลุ่มน้ําย่อย โดยโปรแกรมจะกำ�หนดรูปแบบ HRU (Hydrologic Response Unit) ที่ตอ้ งการ ซ่ึงมี 3 ทางเลอื ก คือ 1) Dominant Land Use, Soil, Slope เป็นการกำ�หนดใหแ้ ตล่ ะลมุ่ นา้ํ มี HRU เดยี ว 2) Dominant HRU เป็นการกำ�หนดใหท้ ุกลมุ่ นาํ้ มคี ่า HRU เพียงแบบเดียว 3) Multiple Hydrologic Response Units เป็นการกำ�หนดให้แตล่ ะลมุ่ นา้ํ ย่อยมี HRUs สอดคลอ้ ง ตามเปอรเ์ ซน็ ตข์ องการใชป้ ระโยชน์ทีด่ ิน ชนดิ ดิน และความลาดชนั โดยโปรแกรมจะทำ�การแบง่ ทกุ ๆ พ้นื ที่ของ พื้นทลี่ ่มุ นา้ํ ย่อยทีม่ คี า่ การใช้ประโยชน์ที่ดินในพน้ื ทท่ี ม่ี ีค่าต้งั แต่ 10% ของพนื้ ท่ี ชนดิ ดินทม่ี คี า่ ตง้ั แต่ 10% ของ การใชป้ ระโยชนท์ ่ีดนิ และความลาดชันที่มากกว่า 10% ของชนิดดิน ขน้ึ ไปตามลำ�ดบั ให้เป็น 1HRUs ภายในแต่ละ พนื้ ทีล่ มุ่ น้าํ เป็นการนําเข้าข้อมูลของสภาพการใช้ที่ดินและสภาพชนิดดินท่ีครอบคลุมพ้ืนท่ีศึกษาสำ�หรับการศึกษานี้ เลือกการกำ�หนดหน่วยตอบสนองทางอทุ กวทิ ยาแบบ Multiple Hydrologic Response Units เปน็ การกำ�หนดให้ แต่ละลมุ่ น้าํ ยอ่ ยมีหน่วยการตอบสนองทางอทุ กวิทยาท่สี อดคล้องตามร้อยละของการใช้ท่ีดิน ชนดิ ดนิ และความลาดชนั เป็นสัดสว่ นเท่ากบั รอ้ ยละ 10 การก�ำ หนดหน่วยตอบสนองทางอทุ กวทิ ยา 38
ใชค้ ำ�สั่ง HRU Analysis > HRU Definition การกำ�หนดหนว่ ยตอบสนองทางอทุ กวิทยา 39
ขั้นตอนที่ 4 การกำ�หนดสภาพภูมิอากาศ ในส่วนน้ีใหท้ ำ�การใส่ข้อมลู สภาพภูมิอากาศในพ้นื ทลี่ ุ่มนาํ้ ศึกษา โดยทำ�การเลอื กไฟลท์ ่ีแสดงรายชอื่ และตำ�แหนง่ ของสถานแี ตล่ ะประเภทในชอ่ ง Rainfall, Temperature data, Ralative Humidity data, Solar Rediation data และ Wind Speed data ตามลำ�ดับ กรณที ีไ่ ม่มีข้อมูลตรวจวดั ในพน้ื ท่ใี ห้ผู้ใชง้ าน ขา้ มขน้ั ตอนไมต่ ้องทำ�การใสข่ อ้ มลู เพื่อให้โปรแกรมทำ�การคำ�นวณขอ้ มูลเปน็ รายวันโดยอัตโนมตั จิ ากข้อมลู ภูมอิ ากาศเฉล่ยี ในฐานขอ้ มลู ArcSWAT ใช้คำ�ส่ัง Write Input Tables > Weather Stations > Weather Generator Data > WGEN user การก�ำ หนดสภาพภมู อิ ากาศ 40
นำ�เขา้ ขอ้ มลู ปรมิ าณนํา้ ฝน ใชค้ ำ�สงั่ Rainfall Data > Daly > Raingages > Open file จากนน้ั เลือกขอ้ มูล ปรมิ าณนาํ้ ฝนทอ่ี ยู่ในรปู ของ Notepad ทไ่ี ด้จัดเตรียมไว้ในข้ันตอนที่ 1 นำ�เข้าข้อมลู อณุ หภมู ิ ใช้คำ�สั่ง Temperature Data > Climate Stations > Open file จากน้นั เลอื กข้อมลู อุณหภูมทิ อ่ี ยู่ในรปู ของ Notepad ที่ไดจ้ ัดเตรยี มไว้ในข้ันตอนท่ี 1 และทำ�เชน่ เดยี วกนั กบั ข้อมูลภมู อิ ากาศอ่ืน ๆ ได้แก่ ขอ้ มูลความช้นื สมั พัทธ์ ขอ้ มลู รงั สีดวงอาทิตย์ และขอ้ มลู ความเร็วลม การก�ำ หนดสภาพภูมอิ ากาศ 41
ขั้นตอนที่ 5 การสร้างไฟล์ข้อมูลนำ�เข้าของแบบจำ�ลอง SWAT เป็นข้นั ตอนการนำ�เข้าข้อมลู ตารางซงึ่ ประกอบดว้ ยตำ�แหน่งของสถานีอตุ วุ ทิ ยา ขอ้ มูลปริมาณนํ้าฝน ข้อมูล อุณหภูมแิ ละขอ้ มลู สภาพภูมอิ ากาศอ่ืน ๆ ตามลำ�ดบั ใช้คำ�สั่ง Write Input Tables > Write SWAT Input Tables > Select All > Create Tables เมอ่ื นำ�เขา้ ขอ้ มูลตารางเสรจ็ สมบูรณ์ จะข้นึ Completed และเสร็จสน้ิ กระบวนการ 1 2 การสรา้ งไฟล์ข้อมูลน�ำ เขา้ ของแบบจำ�ลอง SWAT 42
3 4 การสรา้ งไฟลข์ ้อมลู นำ�เขา้ ของแบบจำ�ลอง SWAT 43
ขั้นตอนที่ 6 การวิเคราะห์ข้อมูล 6.1 การกำ�หนดช่วงเวลาในการวิเคราะห์ข้อมูล การตัง้ ค่าทำ�การกำ�หนดชว่ งเวลาในการคาํ นวณ โดยใช้คำ�ส่งั SWAT Simulation > Run SWAT โดยในการศกึ ษาครั้งน้จี ะคํานวณต้ังแต่ วันท่ี 1 มกราคม พ.ศ. 2560 ถงึ วันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ.2563 กำ�หนดใหแ้ สดง ขอ้ มลู เป็นรายวัน รายเดอื น หรอื รายปี แล้วแต่ความตอ้ งการนำ�ข้อมูลไปใช้ ในการศึกษาครงั้ นก้ี ำ�หนดใหแ้ สดงข้อมลู เปน็ รายเดือน จากนน้ั กด Setup SWAT Run > Run SWAT เพื่อให้โปรแกรมประมวลผลขอ้ มลู ผลลัพธ์ทไี่ ด้คือข้อมลู ปรมิ าณนํ้าท่ารายเดือนตั้งแต่วนั ที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2560 ถงึ วันท่ี 31 ธนั วาคม พ.ศ.2563 1 การวเิ คราะหข์ ้อมูล 44
2 3 การวเิ คราะห์ขอ้ มลู 45
6.2 การอ่านข้อมูลที่ได้จากการประมวลผลและการบันทึกข้อมูล เมอื่ ทำ�การวิเคราะหข์ ้อมูลเสร็จส้ินแลว้ ข้นั ตอนต่อไปจะเปน็ การอ่านข้อมลู เพื่อบันทกึ ข้อมลู ท้ังนสี้ ามารถตรวจ สอบผลเบือ้ งตน้ ไดจ้ ากการ ใช้คำ�สัง่ Run SwatCheck พรอ้ มท้ังทำ�การบนั ทกึ การจำ�ลองทัง้ หมด ในชอ่ ง Save SWAT Simulation > ตง้ั ชื่อไฟล์ทตี่ ้องการบนั ทกึ ในการศกึ ษาครัง้ นี้ใหไ้ ฟล์ชอ่ื ว่า “1” > Save Simulation 1 2 การวิเคราะหข์ อ้ มูล 46
Search
