1ความสำคัญของเห็ด

คำนำ การจัดการเรียนการสอนในปัจจุบัน เป็นการจัดการเรียนการสอน ที่มุ่งให้นักเรียนเกิด การเรียนรู้ มคี วามรู้ ความเข้าใจ และเกิดองค์ความรทู้ ่ียง่ั ยนื ซง่ึ ต้องคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบคุ คล มี การพัฒนานักเรียนให้มีความเจริญงอกงามท้ังร่างกาย สติปัญญา อารมณ์ และสังคม โดยนำนวัตกรรม เทคโนโลยีทางการสอนที่มีศักยภาพ มาใช้ในการส่งเสริมให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตามผลการเรียนร้ทู ีก่ ำหนดไว้ ชุดฝึกปฏิบัติ ชุดน้ีจัดทำขึ้น เพ่ือเป็นสื่อการเรียนรู้ในกลุ่มสาระการงานอาชีพ วิชาการเพาะเห็ด ด้วยวัสดุผสม (ง30218) เรื่องการเพาะเห็ดนางฟ้า ชุดฝึกปฏิบัติชุดน้ี ใช้เป็นสื่อการเรียนรู้เป็นรายบุคคล โดยสรุปเนื้อหา และจดั ลำดับความรูจ้ ากง่ายไปหายาก และตามข้นั ตอนการปฏิบัติ เพือ่ ใหน้ ักเรยี นสามารถ เรยี นรู้ และฝึกปฏิบัตติ ามขน้ั ตอนดว้ ยตนเองจนเกิดทักษะ สามารถนำทักษะการปฏิบัตงิ าน ไปใช้ประกอบ อาชพี ต่อไปในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดวงรตั น์ กวดกจิ การ

สารบัญ หน้า 1 เร่อื ง 2 คำชีแ้ จงสำหรับครผู สู้ อน 3 คำชี้แจงสำหรบั นกั เรยี น 4 สาระสำคัญและจุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 7 ประเมนิ กอ่ นเรยี น 10 ใบความรู้ท่ี 1 เร่อื ง ความสำคัญของเหด็ 13 ใบความรูท้ ่ี 2 เรือ่ ง ปัจจัยที่มีผลต่อการเจริญเตบิ โตของเหด็ 19 ใบความรู้ท่ี 3 เรอื่ ง เหด็ ทน่ี ยิ มเพาะดว้ ยวัสดุผสม 20 กิจกรรมฝึกทกั ษะปฏิบตั ิ เร่ือง การตรวจสอบความช้ืนของวสั ดุเพาะเห็ดนางฟา้ 21 บันทกึ ผลการปฏิบัติกจิ กรรม 22 ประเมนิ ผลการปฏบิ ัตงิ าน 25 ประเมินหลังเรยี น 26 คำเฉลยและเกณฑก์ ารใหค้ ะแนน เอกสารอ้างอิง

1 คำชแี้ จงสำหรับครูผสู้ อน ชุดฝึกปฏิบัติ เล่มน้ี ใช้ประกอบการเรียนรู้ในรายวิชาการเพาะเห็ดด้วยวัสดุผสม (ง30218) ช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ 5 มีขัน้ ตอนการใชช้ ดุ ฝกึ ปฏบิ ัติมีดังน้ี 1. ครูผู้สอนตรวจสอบ ชุดฝกึ ปฏิบัติ เล่มที่ 1 เร่อื งความสำคัญของเห็ดและปัจจัยท่ี มผี ลต่อการเจรญิ เตบิ โตของเห็ด 2. ครผู ู้สอน เตรียมอปุ กรณท์ ่ีใชร้ ่วมกัน ไดแ้ ก่ 2.1 ภาชนะใสว่ ัสดุ 2.2 ขเี้ ลือ่ ย 2.3 นำ้ 3. ครูผู้สอนช้ีแจงการใช้ชุดฝึกปฏิบัติ ให้นักเรียนทุกคนเข้าใจก่อนที่นักเรียนจะใช้ ชุดฝึกปฏิบัติเล่มนี้ 4. ครผู ู้สอนศกึ ษาวา่ กจิ กรรมใดท่คี รูต้องเปน็ ผู้ให้คำแนะนำ หรอื ให้คำปรึกษา 5. ครผู ู้สอนตอ้ งศกึ ษาคมู่ ือการใช้ชดุ ฝกึ ปฏิบัติ ควบคู่กบั แผนการจัดการเรยี นรู้ ทกุ ครงั้

2 คำช้ีแจงสำหรบั นักเรยี น ชุดฝกึ ปฏิบัติ เลม่ ท่ี 1 เรอื่ งความสำคัญของเหด็ มี 5 ตอนดังนี้ ตอนท่ี 1 การประเมนิ ก่อนเรยี น ใชเ้ วลา 10 นาที ให้นักเรียนทำแบบประเมินก่อนเรียนด้วยตนเอง ด้วยความซื่อสัตย์ ไม่ถามเพ่ือน และไมด่ คู ำเฉลยท้ายบท ถา้ นักเรียนสงสัยให้สอบถามครผู ู้สอนได้ตลอดเวลา ตอนที่ 2 ศกึ ษาความสำคัญของเหด็ ปจั จยั ทม่ี ผี ลต่อการเจริญเตบิ โตของเหด็ และพนั ธ์ุ เหด็ ที่นยิ มเพาะด้วยวสั ดุผสม (ศึกษาทบี่ ้าน) 1. นักเรียนแต่ละคนศกึ ษาชุดฝึกปฏิบัติ เรื่องความสำคัญของเห็ดและปัจจัยที่มีผล ตอ่ การเจรญิ เติบโตของเห็ด ตามลำดบั ขน้ั ตอนอยา่ งตั้งใจให้เข้าใจ 2. นักเรียนคนใดมขี ้อสงสยั หรือมีปญั หาใด ๆ ให้นำข้อสงสัยสอบถามครูผู้สอนได้ ตอนท่ี 3 กจิ กรรมฝึกปฏบิ ัตกิ ารตรวจสอบความช้นื ในวัสดเุ พาะเหด็ นางฟ้า (ปฏิบตั ิกิจกรรมที่โรงเรยี น) 1. นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติการตรวจสอบ ความชื้นของวัสดุเพาะเห็ดนางฟ้า ตามลำดับขน้ั ตอน 2. เมื่อปฏิบัติงานเสร็จแล้วให้นักเรียนเขียนช่ือ-นามสกุล ติดไว้ที่ผลงานของ นกั เรยี น 3. นกั เรียนบนั ทกึ ผลการปฏิบตั งิ านทกุ คน 4. นักเรียนประเมินคุณภาพผลงานของตนเอง ให้เพื่อน 1 คนประเมิน และครูร่วม ประเมนิ แล้วสรุปหาคา่ เฉลยี่ 5. นักเรียนคนใดมีข้อสงสัยหรือมีปญั หา ให้สอบถามครูผู้สอนไดต้ ลอดเวลา ตอนท่ี 4 การประเมนิ หลังเรียน ใช้เวลา 10 นาที นักเรียนทำแบบประเมินหลังเรียนด้วยตนเองด้วยความซื่อสัตย์ ไม่ถามเพื่อน และ ไมด่ ูคำเฉลยทา้ ยบท ตอนที่ 5 ตรวจคำตอบจากคำเฉลย ใช้เวลา 10 นาที เมื่อนักเรียนทำแบบประเมินหลังเรียนเสร็จแล้ว ให้นักเรียนตรวจคำตอบจากคำ เฉลย และรวมคะแนน พร้อมดูเกณฑ์การประเมิน ถ้านักเรียนไม่ผ่านเกณฑ์การประเมิน ใหน้ ักเรียนนำชุดฝึกปฏิบัติน้ี ไปศึกษาใหมต่ ามลำดับข้ันตอนของการใช้ชุดฝกึ ปฏิบัติ และถ้า หากนกั เรยี นผา่ นเกณฑก์ ารประเมนิ ให้นกั เรียนศึกษาเรอ่ื งต่อไป

3 สาระสำคัญและจดุ ประสงค์การเรียนรู้ สาระสำคญั ประเทศไทยมีสภาพเหมาะสม และเอ้ืออำนวยต่อการเพาะเห็ดอย่างมาก เนอื่ งจากมี วสั ดุ เหลือใช้และผลพลอยได้จากการเกษตรท่ีสามารถนำมาใช้ในการเพาะเห็ด เช่น ฟางข้าว ทะลาย ปาล์ม ข้ีเล่ือย ฯลฯ ซึ่งวัสดุเหล่าน้ีสามารถนำไปใช้เพาะเห็ดชนิดต่าง ๆ ได้ตามความเหมาะสม นอกจากนั้นสภาพดนิ ฟ้าอากาศของประเทศไทยเหมาะกับการเจริญเติบโตของเห็ด ดังนั้นถา้ รู้จัก วิธกี ารเพาะเหด็ ที่ถกู ต้องจะทำให้มีผลผลิตเหด็ เพมิ่ ข้นึ ทั้งด้านปริมาณและคุณภาพ และเพมิ่ รายได้ ของเกษตรกรใหเ้ พิม่ ขึ้นด้วย จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 1. อธิบายความสำคญั ของเหด็ ทางเศรษฐกิจของประเทศได้ 2. บอกความสำคัญของเห็ดท่มี ีตอ่ ชวี ติ ประจำวนั ได้ 3. บอกปัจจยั ทม่ี ผี ลตอ่ การเจริญเติบโตของเหด็ ได้ 4. ตรวจสอบความชนื้ ของวัสดุเพาะได้ถูกต้อง 5. ตรวจสอบค่าความเปน็ กรด เปน็ ด่างของนำ้ ที่ใชเ้ พาะเห็ดได้ 6. เหน็ คณุ ค่าและประโยชนข์ องเหด็ ชนิดตา่ งๆ ได้

4 แบบประเมินก่อนเรียน คำสง่ั ใหน้ ักเรยี นทำเคร่อื งหมาย  หน้าที่ทีถ่ กู ทส่ี ุดเพียงขอ้ เดียว 1. วัสดุเหลอื ใชท้ างการเกษตรในขอ้ ใดท่ีสามารถนำมาเพาะเห็ดได้ ก. ฟางข้าว ทะลายปาลม์ ซงั ขา้ วโพด ขีว้ ัว ข. ทะลายปาลม์ ข้ีเลอ่ื ย กากน้ำตาล มูลไก่ ค. ข้เี ลอ่ื ย ฟางข้าว ตน้ กล้วย ซงั ขา้ วโพด ง. ถูกทุกข้อ 2. ข้อใดเปน็ ความสำคญั ของการเพาะเหด็ ที่มตี อ่ ระบบเศรษฐกิจของประเทศ ก. เกษตรเพาะไวบ้ รโิ ภคในครอบครัวเพื่อลดค่าใช้จ่าย ข. เกษตรเพาะจำหน่ายสร้างรายได้ให้กับประเทศ ค. เห็ดสามารถแปรรูปจำหนา่ ยได้ ง. เปน็ อาชพี หลักของคนไทย 3. ขอ้ ใดกล่าวถูกตอ้ งเกย่ี วกับคุณคา่ ทางอาหารของเห็ด ก. เห็ดมีคณุ ค่าและประโยชน์สงู กวา่ พืชผกั บางชนดิ ข. เห็ดมีสารอาหารสูงกวา่ พืชผักทกุ ชนดิ ค. เห็ดมสี ารอาหารสูงกว่าเนอ้ื สตั ว์ ง. เหด็ มโี ปรตนี สูงกว่าเนอื้ สัตว์ 4. ผลการวิจยั พบวา่ เห็ดชนิดใดมีสรรพคุณทางยา ก. เหด็ เปา๋ ฮ้ือ เหด็ หลินจอื ข. เหด็ เขม็ ทอง เห็ดหลนิ จือ ค. เห็ดหอม เห็ดโคนน้อย ง. เห็ดหลินจือ เห็ดหอม 5. ข้อใดจดั เป็นธาตุอาหารหลกั ของเหด็ ที่ใชใ้ นการเจรญิ เติบโต ก. แคลเซียม ฟอสฟอรสั โปรแตสเซียม แมกนีเซยี ม ซัลเฟอร์ ข. ไนโตรเจน ฟอสฟอรสั โปรแตสเซยี ม เหลก็ สงั กะสี ค. สงั กะสี แมงกานีส ทองแดง แมกนเี ซยี ม ซลั เฟอร์ ง. เหลก็ สังกะสี แมงกานีส ทองแดง โมลบิ ดนิ ่ัม

5 6. เห็ดตอ้ งการอาหารคารบ์ อน เพอื่ เจรญิ เติบโตไดว้ สั ดุประเภทใด ก. นำ้ ตาล ข. ปุ๋ยเคมี ค. ปนู ขาว ง. ข้ีไก่ 7. แสงสวา่ งมผี ลต่อการเจริญเตบิ โตของเหด็ หรือไม่ ก. ไมม่ ี เพราะเหด็ ไมจ่ ำเปน็ ตอ้ งใช้แสงในการพัฒนาดอก ข. มี เพราะเห็ดตอ้ งการใช้แสงกระตนุ้ การออกดอก ค. ไมม่ ี เพราะเห็ดไม่ต้องสังเคราะหแ์ สง ง. มี เพราะเหด็ ตอ้ งใช้สงั เคราะหแ์ สง 8. ค่าความเปน็ กรดเป็นด่างของวสั ดุเพาะเหด็ ทเ่ี หมาะสมที่สุดคือขอ้ ใด ก. 3.5-4.5 ข. 4.5-5.5 ค. 5.5-4.5 ง. 6.5-7.5 9. อุณหภมู ทิ ่ีเหมาะในการเพาะเห็ดควรอยู่ในชว่ งใด ก. 10-15 องศาเซลเซยี ส ข. 15-20 องศาเซลเซียส ค. 25-30 องศาเซลเซยี ส ง. 35-40 องศาเซลเซียส 10. ขอ้ ใดเปน็ การทดสอบความชื้นวัสดุเพาะท่ีมีความเหมาะสมในการเพาะเหด็ ก. ใชม้ อื กำวัสดุเพาะและบีบเม่ือแบมือออกวสั ดุเพาะเกาะกันเป็นก้อน ข. ใชม้ ือกำวสั ดุเพาะและบีบนำ้ ไหลออกมาทีง่ า่ มนว้ิ เล็กน้อย ค. ใช้มอื กำวัสดุเพาะและบีบเมื่อแบมอื ออกวสั ดเุ พาะแตก ง. สังเกตสีของวัสดุเพาะถ้ามสี ีนำ้ ตาลเขม้ 11. ถ้าวัสดเุ พาะมีความชื้นต่ำเกนิ ไปมผี ลอยา่ งไร ก. เหด็ ไม่สามารถดูดธาตุอาหารไปใช้ได้ ข. เสน้ ใยเห็ดเดนิ ช้างหรืออาจตายได้ ค. เส้นใยเหด็ ชะงกั การเจรญิ เตบิ โต ง. ไม่มีผลอยา่ งไร

6 12. ความช้ืนในอากาศท่เี หมาะแก่การเพาะเหด็ ควรอย่ใู นช่วงใด ก. 65-70 เปอร์เซน็ ต์ ข. 75-80 เปอรเ์ ซน็ ต์ ค. 85-90 เปอรเ์ ซ็นต์ ง. 95-100 เปอร์เซน็ ต์ 13. ทำไมต้องรักษาความสะอาดโรงเรือนเพาะเห็ด ก. ทำใหด้ อกเห็ดออกมาสด สะอาด ข. เพื่อความเป็นระเบยี บเรียบรอ้ ย ค. ดอกเห็ดใหญ่และมีกลิ่นหอม ง. ป้องกนั ไมใ่ ห้เกิดโรคระบาด 14. เหด็ ชนิดใดเมื่อนำมาประกอบอาหารแลว้ มีลักษณะคลา้ ยเน้อื ไก่ ก. เห็ดนางรม ข. เหด็ นางฟ้า ค. เห็ดเปา๋ ฮ้ือ ง. เหด็ หอม 15. เหด็ ชนดิ ใดมีลกั ษณะคล้ายแมงกะพรนุ ก. เหด็ ตีนต๊กุ แก ข. เห็ดหูหนขู าว ค. เห็ดกระดา้ ง ง. เหด็ หลนิ จือ

7 ใบความรู้ท่ี 1 เรื่อง ความสำคญั ของเหด็ คว าม ส ำคั ญ ข องเห็ ด ท่ี มี ต่ อ เศรษฐกิจของประเทศ ประเทศไทยมีสภาพทเี่ หมาะสม และ เอื้ออ ำน วยต่อก ารเพ าะ เห็ดอย่างมาก เนอื่ งจากมีวสั ดุเหลือใช้ และมีผลพลอยได้จาก การผลิตทางการเกษตรจำนวนมาก รวมไปถึง วัชพืชบางชนิดที่มีอยู่ทั่วไปในประเทศไทย ภาพ ฟางข้าว เช่น ผักตบชวาและ หญ้าคา เป็นต้นวัสดุ ทมี่ า : https://www.google.com เห ลื อ ใ ช้ แ ล ะ ผ ล พ ล อ ย ไ ด้ จ า ก ก า ร เก ษ ต ร ท่ีสามารถนำมาใช้ในการเพาะเห็ด เช่น ฟ างข้าว ท ะ ลายป าล์ม ขี้เลื่อ ย ก ล้ว ย ชานอ้อย ต้นข้าวโพด ซังข้าวโพด เปลือกถั่ว เขียว กากน้ำตาล ปุ๋ยหมัก มูลไก่ มูลเป็ด มูลม้า และมูลโค เป็นต้นซ่ึงวัสดุเหล่าน้ี สามารถนำไปใช้เพาะเห็ดชนิดต่าง ๆ ได้ตาม ความเหมาะสม นอกจากน้ันสภาพดินฟ้า ภาพ การเพาะเห็ดด้วยข้เี ล่อื ย อากาศของประเทศไทย เหมาะกับการ ทม่ี า : https://www.google.com เจริญเติบโตของเหด็ หลายชนิด เชน่ เห็ดฟาง เห็ดนางรม เห็ดเป๋าฮ้ือ เห็ดหูหนู และเห็ดหอม สามารถเพาะได้ดีในประเทศไทย ดังน้ันถ้ารู้จัก วธิ ีการเพาะเหด็ ที่ถูกต้อง จะทำให้มีผลผลติ เห็ดเพิ่มข้ึน ท้ังด้านปริมาณและคุณภาพ เปน็ การเพ่ิม อาหารท่ีมีคุณค่าแก่ประชากรส่วนใหญ่ของประเทศ ทำให้มีร่างกายมีสุขภาพ สมบูรณ์แข็งแรง พร้อมท่ีจะพัฒนาประเทศชาติได้ นอกจากนี้ยังเพ่ิมรายได้ของเกษตรกรให้เพิ่มข้ึนด้วย จาก การจำหน่ายผลผลิตท้ังในประเทศและนอกประเทศ ส่งผลให้ระบบเศรษฐกิจของชาติ เจรญิ กา้ วหนา้ และพฒั นาขึน้ ตามลำดับ

8 ความสำคัญของเห็ดท่ีมตี ่อชวี ิตประจำวัน ภาพ การนำเหด็ ประกอบอาหาร 1. ด้านคุณคา่ ทางอาหารของเหด็ ทีม่ า : https://www.google.com จากการศึกษาค้นคว้า เกีย่ วกบั คุณค่า ภาพ การนำเห็ดมาประกอบอาหาร ทางอาหารของเห็ด โดยกรมวิทยาศาสตร์ พบว่า เห็ดประกอบด้วยสารอาหารท่ีมีคุณค่า ภาพ เห็ดหยอง และคุณประโยชน์ต่อร่างกายในปริมาณท่ีสูงกว่า พืชผักชนิดอื่นๆ ยกเว้นพืชผักตระกูลถ่ัว เช่น เห็ดฟาง เห็ดหูหนู เห็ดนางรม เห็ดเป๋าฮื้อ และ เห็ดนางฟ้า เม่ือนำมาวิเคราะห์ พบว่าประกอบ ด้วยสารอาหารคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน แร่ธาตุต่างๆ เช่น ไทอามีน ไรโบฟ ลาวิน ไนอาซนี และวิตามนิ ซี วติ ามนิ บี 12 และแร่ธาตุ ต่างๆ ได้แก่ ธาตุเหล็ก ฟอสฟอรัส แคลเซียม แมกนีเซียม และโพแทสเซียม เป็นต้น ซึ่งเห็ด เป็นอาหารท่ีมีคุณค่าเทียบเท่าเนื้อสัตว์ และใน ภาวะเศรษฐกิจปัจจุบัน ราคาอาหารประเภท เนื้อสัตว์ค่อนข้างสูงมาก เม่ือเทียบกับอาหารที่ เป็นผลผลิตจากพืช โดยเฉพาะอย่างย่ิงเห็ด มี โป ร ตี น สู ง แ ล ะ โป ร ตี น ข อ ง เห็ ด ไ ม่ มี คอเรสเตอรอล ทีเ่ ปน็ อนั ตรายตอ่ ระบบไหลเวียน ของโลหติ ประกอบกับเห็ดมีปริมาณธาตุโซเดยี ม คอ่ นข้างตำ่ จงึ เป็นอาหารที่เหมาะสำหรับผปู้ ว่ ย ทเ่ี ป็นโรคตับ โรคไต โรคหัวใจ และโรคความดัน โลหติ สูง

9 2. ดา้ นสรรพคณุ ทางยาของเห็ด ภาพ การนำเห็ดหลินจือมาใช้เปน็ ผลิตภัณฑ์ นกั วิจัยไดค้ น้ พบสรรพคุณทางยา ของ ที่มา : https://www.google.com เห็ดหลายชนิด เช่น เห็ดหอม เห็ดหลินจือ สามารถนำไปใช้เปน็ ยาธรรมชาตใิ นการป้องกัน และบำบัดโรค เช่น โรคไขมันในหลอดเลือด โรคความดันโลหิต และโรคมะเร็ง และมี สารเรทีน ซ่ึงมีคุณสมบัติต่อต้าน และชะลอ การเติบโตของเนื้องอกในร่างกาย โดยเฉพาะ อย่างย่ิงเห็ดหลินจือ เป็นเห็ดท่ีเชื่อว่าสามารถ ป้องกัน และบำบัดโรคได้หลายชนิด เช่น โรค ความดันโลหิต โรคบวมน้ำ โรคมะเร็ง โรคตับ โรคภูมิแพ้ โรคเบาหวาน โรคกระเพาะ และ ลำไส้ โรคประสาท เป็นต้น ส่วนเห็ดชนิดอื่นๆ เช่น เหด็ หอม เห็ดนางฟ้า เห็ดหูหนู เหด็ ฟาง มี สรรพคุณทางป้องกันและบำบัดโรคได้น้อยกว่า เหด็ หลินจือก็ตาม แต่เห็ดทุกชนดิ ก็มีคุณคา่ ทาง อาหารสูง สารอาหารทีพ่ บในเห็ด 1. โปรตีน สามารถทดแทนโปรตีนในเน้ือสัตว์ได้ เม่ือเปรยี บเทียบในปริมาณโปรตีนใน เห็ดแต่ละชนิดในปริมาณ 100 กรัม โปรตีนท่ีพบในเห็ดต่างๆ ดังนี้ เห็ดหอม 17.5 เปอร์เซ็นต์ เห็ดหหู นูดำ 9.3 เปอร์เซ็นต์ เห็ดหูหนูขาว 8.8 เปอร์เซ็นต์ เห็ดโคน 3.2 เปอร์เซ็นต์ เห็ดนางรม 2.1 เปอรเ์ ซน็ ต์ และเห็ดเป๋าฮ้อื 1.6 เปอรเ์ ซน็ ต์ 2. ซีลีเนียม เป็นสารอาหารท่ีช่วยในการเกิดอนุมูลอสิ ระ ชว่ ยลดความเส่ียงตอ่ การเกิด มะเร็ง 3. โพแทสเซียม เป็นสารอาหารที่จำเป็นอย่างยิ่ง ในการควบคุมจังหวะการเต้นของ หวั ใจ ความสมดลุ ของนำ้ ในรา่ งกาย การทำงานของกลา้ มเนื้อ และระบบประสาทตา่ งๆ 4. วิตามินบีรวม ในเห็ดอุดมด้วยวิตามินบีรวม เช่น ไรโบฟลาวิน ช่วยบำรุงสุขภาพ ผิวพรรณและการมองเห็น ไนอะซีน ช่วยควบคุมการทำงานของระบบย่อยอาหาร และระบบ ประสาท เป็นต้น 5. ทองแดง เป็นสารอาหารท่รี า่ งกายต้องการเพอื่ ชว่ ยในการทำงานของธาตุเหล็ก

10 ใบความรู้ท่ี 2 เร่ือง ปจั จยั ทีม่ ผี ลต่อการเจรญิ เตบิ โตของเหด็ ปัจจยั ทีม่ ีผลตอ่ การเจรญิ เติบโตของเห็ด มีดังน้ี 1.ธาตอุ าหาร ตามปกตเิ ห็ดมีความต้องการธาตอุ าหารจากอนิ ทรียวตั ถุ โดยผ่านกระบวนการ ย่อยท่ีค่อนข้างซับซ้อน จากการศกึ ษาพบว่า เหด็ มีความต้องการอาหารหลายชนิด อาหาร แตล่ ะชนิด เหด็ ใช้ในการเจริญเตบิ โตแตกตา่ งกนั ดงั น้ี 1.1.อาหารคาร์บอน (Carbon) ปกตเิ หด็ ต้องการอาหารประเภทคารบ์ อนเพ่ือ ใช้ในการเจริญเตบิ โต โดยเฉพาะเก่ียวกับการสร้างเซลล์ที่เป็นโครงสร้างของเห็ด และเป็น แหล่งให้พลังงานแก่เห็ด แหล่งอาหารประเภทคาร์บอน ได้แก่ น้ำตาลต่าง ๆ อาหาร ประเภทคาร์โบไฮเดรท ไดแ้ ก่ เซลลูโลส (Cellulose) เปน็ ตน้ 1.2. อาหารไนโตรเจน (Nitrogen) เห็ดต้องการอาหารประเภทไนโตรเจนไป ใช้ในการสังเคราะห์โปรตีน แหล่งอาหารประเภทไนโตรเจน ได้แก่ ปุ๋ยประเภทไนเตรท แอมโมเนยี ม และสารอนิ ทรียท์ ี่มสี ่วนประกอบของไนโตรเจนในปยุ๋ หมัก เป็นตน้ 1.3. แหล่งอาหารประเภทธาตุอาหาร (Element) ในการเพาะเห็ด จำเป็นต้องเพม่ิ ธาตอุ าหารให้กบั เห็ด ดังน้ี ธาตุอาหารหลัก (Major Element) เข้าไปในอาหารท่ีใช้เล้ียงเช้ือเห็ด เพื่อท่ีเห็ดจะสามารถนำไปใช้ในการเจริญเติบโต ธาตุอาหารหลักได้แก่ แคลเซียม (Ca) ฟอสฟอรัส (P) โปรแตสเซียม (K) แมกนีเซียม (Mg) และซัลเฟอร์ (S) ธาตุอาหารเหล่าน้ี ทำให้ขบวนการทาง สรีวิทยา และทำให้การเจริญเติบโตของเห็ดเปน็ ไปตามปกติ ดังนัน้ ใน การเพาะเห็ดจึงต้องใส่ยิบซั่ม (CaSO4) ดีเกลือ (MgSO4) ปุ๋ยพวกฟอสเฟต และปุ๋ยพวก โปรแตสเซยี มเพอ่ื ใหเ้ ห็ดสามารถนำไปใชใ้ นการเจริญเติบโต ธาตุอาหารรอง (Minor Element) กม็ ีความสำคัญต่อการเจริญของเห็ด ได้แก่ เหล็ก (Fe) สังกะสี (Zn) แมงกานีส (Mn) ทองแดง (Cu) โมลิบดิน่ัม (Mo) ธาตุอาหารเหล่านี้อาจอยใู่ นรปู ของสารละลายซ่ึงเห็ดต้องการนำไปใช้ในการเจริญเตบิ โต

11 2. สภาพแวดล้อม สภาพแวดล้อมเป็นปัจจัยท่ีมีผลต่อการเจริญเติบโตของเส้นใย และการเกิดดอก เห็ด ดังน้ันการเพาะเห็ดเพ่ือให้เห็ดมีผลผลิตสูง ผู้เพาะต้องปรับสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม ต่อการเจรญิ เตบิ โตของเหด็ แต่ละชนิดดังนี้ 2.1. แสงสว่าง (Light) เห็ดไม่มีคลอโรฟิลล์ ที่ช่วยในการสังเคราะห์แสง เหมือนกบั พืชทั่วไป เห็ดจึงไม่จำเป็นต้องอาศัยแสงสว่างในการสังเคราะห์แสง โดยเฉพาะใน ระยะการเจริญเติบโตของเสน้ ใยเห็ด ไม่จำเป็นต้องอาศัยแสงสว่าง ถ้าแสงมากเกินไปมีผล ทำให้เส้นใยชะงักการเจริญเติบโตได้ แต่แสงสว่างก็มีผลในการกระตุ้นให้เส้นใยของเห็ด รวมตัวกัน และพฒั นาเปน็ ดอกเหด็ ทีส่ มบรู ณ์ 2.2. สภาพความเป็นกรดเป็นด่าง (pH) ในวัสดุที่ใช้เพาะ มีความสำคัญต่อ การเจริญเติบโตของเส้นใยและการพัฒนาของดอกเห็ด สภาพความเปน็ กรดเป็นด่างทเ่ี หมาะ ต่อการเจริญเติบโตของเห็ด ควรอยู่ในสภาพท่ีเป็นกลางหรือมี pH ใกล้เคียงกับ 7 ซึ่งสภาพ ความเป็นกรดเป็นด่างของอาหารที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของเห็ดนางฟ้า อยู่ในช่วง pH 5.5-6.5 2.3. อุณหภูมิ (Temperature) เป็นปัจจัยท่ีมีความสำคัญต่อการเจริญเติบโต ของเส้นใย และการเจริญเติบโตของดอกเห็ด และการเจริญเติบโตของดอกเห็ดนางฟ้า อุณหภูมิท่ีเหมาะสมต่อการรวมเส้นใยประมาณ 25 องศาเซลเซียส อุณหภูมิท่ีเหมาะต่อ การออกดอกประมาณ 30 องศาเซลเซียส 2.4. สภาพอากาศ (Air) เห็ดต้องการก๊าซออกซิเจนในการเจริญเติบโตท้ังใน ระยะเส้นใย และระยะการพัฒนาไปเป็นดอก โรงเรือนท่ีใช้ในการเพาะเห็ดควรมีอากาศ ถ่ายเทไดพ้ อสมควร เพราะถ้ามีปรมิ าณก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์สงู จะทำใหเ้ กิดผลเสีย จะทำ ให้ก้านดอกเหด็ ยาว และหมวกดอกไม่พัฒนา 2.5. ความช้ืนในวัสดุใช้เพาะ (Moisture) การเตรียมวัสดุที่ใช้เพาะเห็ด ควร เพ่ิมความช้ืนในปริมาณท่ีเหมาะสม โดยการใช้น้ำปรับความช้ืนของวัสดุที่ใช้เพาะ แล้วทำ การทดสอบด้วยการนำวัสดเุ พาะเห็ด กำแลว้ ใช้มอื บีบ ถ้าพบวา่ ในขณะท่ีบีบมนี ้ำไหลออกมา ตามงา่ มน้ิว แสดงว่าชื้นเกินไป แต่ถ้าในขณะที่บีบน้ำไม่ไหลตามง่ามนิ้ว และเมื่อแบมือออก วสั ดุท่ีใช้เพาะแตกเป็นชิน้ เล็ก ๆ แสดงว่าแห้งเกินไป ความชื้นที่เหมาะสมก็คือ ในขณะที่บีบ น้ำไม่ไหลออกตามง่ามมือ และเมื่อแบมือออกวัสดุท่ีใช้เพาะยังจับตัวกันเป็นก้อน ความช้ืน ของวสั ดทุ ีใ่ ช้เพาะเห็ดมผี ลตอ่ การเจริญเติบโตของเห็ด ถา้ ความช้นื ในวสั ดุมตี ่ำเกินไป เสน้ ใย

12 ของเหด็ จะเจริญเตบิ โตไม่ดี ทัง้ น้ีเนอื่ งจากอาหารในวัสดทุ ีใ่ ช้เพาะ ไม่สามารถละลายออกมาให้ เส้นใยของเห็ดนำไปใช้ในการเจริญเติบโตได้ มีผลทำให้เส้นใยชะงกั การเจริญเติบโตและอาจ ตายได้ และถ้าความช้ืนในวัสดุเพาะมีมากเกินไป มีผลทำให้เส้นใยของเห็ดชะงักการ เจรญิ เติบโต แต่ในขณะเดียวกันเชื้อจุลินทรีย์อ่นื ๆ โดยเฉพาะเชื้อแบคทีเรียกลับเจริญเติบโต ได้ดี ดังน้ันหากก้อนเชื้อมีความช้ืนมาก ๆ เส้นใยเห็ดจะเจริญเติบโตช้า และเดินไม่เต็มก้อน และหากก้อนเชื้อมีความช้ืนมากเกินไป จะทำให้เส้นใยเห็ดขาดออกซิเจน มีผลทำให้เส้นใย เดินช้าหรืออาจตายได้ ก้อนเชื้อท่ีใช้เพาะเห็ดไมค่ วรให้มีความชน้ื สูงเกนิ ไป โดยสังเกตจากวัสดุ ที่ใชเ้ พาะ หลงั จากที่อัดใสถ่ งุ พลาสติกแลว้ ไมค่ วรมีน้ำเยม้ิ ออกมาบรเิ วณกน้ ถงุ 2.6. ความช้ืนในอากาศ (Humidity) ความชื้นในอากาศมีความสำคัญต่อการเกิด ดอกเห็ดและการพัฒนาการของดอกเห็ดมาก การท่ีเห็ดให้ผลผลิตมากน้อยแค่ไหนขึ้นอยู่กับ ความชื้นของอากาศเป็นสำคัญ ดังน้ันในการเปิดถุงให้เกิดดอกเห็ดน้ัน จึงจำเป็นต้องเปิดใน โรงเรอื นที่สามารถเก็บความชื้นได้ดี การเพิ่มความชื้นในโรงเรือนสามารถทำไดโ้ ดยการฉดี พ่น ละอองน้ำเข้าไปในโรงเรือน ถ้าโรงเรือนเพาะเห็ดมีการหมุนเวียนของอากาศมากเกินไปหรือ โรงเรอื นไม่สามารถเกบ็ ความช้ืนได้จะทำให้ความชื้นสัมพทั ธ์ (Relative Humidity) ลดลงซ่ึง มผี ลกระทบต่อผลผลิตของเห็ดเป็นอย่างมาก ความชื้นในอากาศมีผลตอ่ การเจริญเติบโตของ เหด็ ดงั น้ี 1. ถ้าความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศต่ำ จะทำให้ดอกเห็ดมีลักษณะบอบบาง เพราะความช้ืนภายในดอกเห็ดจะละเหยในอากาศ ทำให้ดอกเห็ดแห้งและชะงักการ เจริญเตบิ โต 2. ถ้าความชื้นในอากาศมีมากเกินไป จะทำให้เส้นใยเห็ดขึ้นฟูบริเวณโคนดอก เหด็ ทำใหด้ อกเหด็ จะน้ำและมคี ุณภาพต่ำ ถงุ เหด็ อาจเน่าและทำใหผ้ ลผลติ ลดลง 3. ความชื้นของอากาศท่ีเหมาะสม 85-90 เปอรเ์ ซ็นต์ จะทำให้เห็ดเจริญเติบโต ตามปกตแิ ละใหผ้ ลผลิตสงู 3. ความสะอาดของโรงเรือน เมื่อเปิดปากถุง และนำก้อนเชื้อไปวางบนชั้นใน โรงเพาะแล้ว สงิ่ ทตี่ ้องเอาใจใส่ระมัดระวังมากทีส่ ุด คือ ความสะอาดของโรงเรือนทไ่ี มส่ ะอาด จะเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค ท่ีเป็นผลเสียต่อเห็ดได้ เช่น โรงเรือนที่มีโรค และแมลงศัตรูเห็ด แล้วระบาดทำ ใหก้ อ้ นเช้อื และดอกเห็ดเสียหายหมดท้ังโรงเรือน

13 ใบความรู้ที่ 3 เรอื่ ง เห็ดทน่ี ยิ มเพาะดว้ ยวัสดผุ สม 1. เหด็ นางรม ภาพ เห็ดนางรมฮังการี ปัจจุบันเห็ดนางรมที่นิยมเพาะ มีหลาย ภาพ เห็ดนางรมเทา ภาพ เหด็ นางรมสที อง ชนิด เช่น เห็ดนางรมขาว เห็ดนางรมเทา เห็ด นางรมฮังการี เห็ดนางรมทอง เป็นต้น ลักษ ณ ะเห็ดน างรม หมวกเห็ด รูปร่างคล้ายหอยนางรม สีของดอกขึ้นอยู่กับ พันธุ์ของเห็ดแต่ละชนิด ผิวเรียบ กลางหมวก เว้าเป็นแอ่ง ขอบกลีบดอกโค้งลงด้านล่าง เม่ือ โตเต็มท่ีด้านหลังดอกจะมีลักษะเป็นครีบ ก้าน ดอกยาวปานกลาง เชื่อมติดเป็นเนื้อเดียวกับ หมวก เกิดดอกเป็นดอกเดียวหรือเป็นกลุ่มได้ สามารถปลูกได้ตลอดปี ปลูกได้ทุกภาคของ ประเทศไทย คุณค่าทางอาหาร เห็ดนางรม 100 กรัม ให้พลังงาน 30 กิโลแคลอรี่ ประกอบด้วย โปรตนี 2.1 กรมั ไขมัน 0.3 กรัม คาร์โบไฮเดรต 4.8 กรัม แคลเซยี ม 4 มลิ ลกิ รมั ฟอสฟอรัส 61 มิลลิกรัม ไนอะซิน2.7 มิลลิกรัม เหล็ก 0.3 มลิ ลกิ รัม และวติ ามนิ ซี 21 มิลลิกรัม สรรพ คุณ ท างสมุน ไพ ร ช่วย ป้องกันโรคโลหิตจาง โรคความดันโลหิตสูง เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน และผู้ที่ ต้องการลดน้ำหนัก เพราะมีปริมาณไขมันและ แคลอรีต่ำ และมีปริมาณโซเดียมต่ำ จึงใช้เป็น อาหารผู้ทปี่ ่วยเป็นโรคหวั ใจและโรคไตอกั เสบ

14 2. เหด็ นางฟา้ ลักษณะเห็ดนางฟ้า มีหมวกดอก หนา เน้ืออวบแน่นกว่า ดอกเห็ดมีสีขาว สี น้ำตาลอ่อนๆ หมวกดอกเนื้อแน่น สีคล้ำ ๆ ก้อนดอกสีขาวยาว ไม่มีวงแหวนล้อมรอบ ครีบดอกสีขาวอยู่ชิดกัน เส้นใยค่อนข้าง ละเอยี ด คุณค่าทางอาหาร เห็ดนางฟ้า 100 กรมั ใหพ้ ลังงาน 35 กโิ ลแคลอรี ประกอบดว้ ย ภาพ เหด็ นางฟา้ ภฐู าน โปรตีน3 กรัม ไขมัน 0.3 กรัม คาร์โบไฮเดรต 5.7 กรมั และไนอะซนิ 2.5 มลิ ลิกรัม สรรพคุณทางสมุนไพร ช่วยต้าน อนุ มูลอิสระ ลดคว าม เส่ียงต่อ ก ารเกิ ด โรคมะเร็ง และโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน ช่วยควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจ ความ สมดุลของน้ำในร่างกาย การทำงานของ กล้ามเนื้อและระบบประสาทส่วนต่าง ๆ ช่วย การไหลเวยี นเลือดดี ลดการเกิดโรคความดัน โลหิตสูง ช่วยควบคุมการทำงานของระบบ ภาพ เห็ดแครง หรือเหด็ ตีนตุก๊ แก ย่อยอาหาร ป้องกันโรคกระเพาะอาหาร และ ชว่ ยปอ้ งกนั อาการคัน ตามผวิ หนงั หรือผดผืน คนั ตามผิวหนงั เปน็ ต้น 3. เหด็ แครง หรอื เหด็ ตีนตีกแก ลักษณะเห็ดแครง หรือ เห็ดตีนตุ๊กแก เป็นเห็ดสีขาวนวลแผ่ออกเป็นรูปพัด มี ขนาดเล็กประมาณ 1-2 เซนติเมตร ก้านสัน้ พบมากตามทอ่ นไม้ผุ หรือบนต้นไม้ท่ีตายแล้ว ขน้ึ งา่ ย คุณค่าทางอาหาร เหด็ แครง 100 กรมั ให้พลงั งาน 126.74 กโิ ลแคลอรี สรรพ คุณ ทางสมุ น ไพ ร มีธาตุเหล็ก ฟ อ สฟ อรัส แคลเซียม โปรตีน คาร์โบไฮเดรต วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วิตามินซี ไนอะซิน มีกรดอะมิโน กลูตามีน โพลแี ซคคาไรด์ สามารถต้านการเจริญเติบโตของเซลลม์ ะเรง็

15 4.เห็ดเป๋าฮ้ือ ลักษณะเห็ดเป๋าฮื้อ มีรูปร่างหนา เนื้อ แน่น มีหมวกด้านบน เมื่อเล็กๆ มีสีดำเข้ม เม่ือ ออกขยายใหญ่อายุมากข้ึนสีจางลงเป็นสีน้ำตาล เส้นใยโตช้า ผิวดอกแห้งขอบหมวกม้วนงอลง เล็กน้อย ครีบใต้ดอกหมวกสีขาวถึงสีครีม บริเวณส่วนกลางดอกจะบุ๋มเล็กน้อย ก้านดอกมี ภาพ เหด็ เป๋าฮ้ือ ขนาดใหญ่ อวบแน่น และติดกับขอบหมวก ดอกด้านใดด้านหนึ่ง มีโครงสร้างที่แน่น เนื้อ หนากรอบ เมอื่ นำไปปรงุ อาหารเนือ้ เห็ดจะนมุ่ มี รสชาติคลา้ ยเนื้อไก่ คุณค่าทางอาหาร เห็ดเป๋าฮื้อ 100 กรัม ให้พลังงาน 34 กิโลแคลอรี ประกอบด้วย โปรตนี 1.6 กรัม ไขมนั 0.4 กรัม คาร์โบไฮเดรต 1 กรัม แคลเซียม 3 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 78 มิล ลิก รัม ไน อ ะ ซิ น 2.8 มิ ลลิก รัม เห ล็ ก ภาพ เหด็ กระด้าง 1.1 มิลลกิ รัม และ วติ ามนิ ซี 11 มิลลกิ รมั สรรพคุณทางสมุนไพร บำรุงร่างกาย ลดอาการหงุดหงิด ช่วยรักษาโรคมะเร็งและ โรคหัวใจ ช่วยล้างสารพิษท่ีตกค้างอยู่ในร่างกายที่มีอยู่ในตับ ขับปัสสาวะ สามารถป้องกันโรค หวดั ชว่ ยในการไหลเวียนเลอื ด โรคกระเพาะอาหาร ตอ่ ตา้ นแบคทีเรีย 5. เหด็ กระด้าง หรือเห็ดบด ลักษณะเห็ดกระด้าง ครีบที่มีหมวดดอกขนาดใหญ่ กว้าง 5-12 เซนติเมตร ก้านส้ัน 1-2 เซนติเมตร สีนำ้ ตาลถึงน้ำตาลปนดำ ดอกอ่อนจะนิ่ม เมื่อแก่จะเหนียวและแข็ง สามารถเก็บ รักษาไว้ได้นานข้ามปี เวลานำมาปรุงอาหารก็นำไปแช่น้ำให้คืนสภาพ ราคาของเห็ดกระด้าง ค่อนขา้ งจะราคาสูงกวา่ เห็ดชนดิ อื่นๆ สรรพคุณทางสมุนไพร ช่วยบำรุงร่างกายให้แข็งแรง และสร้างเสริมภูมิคุ้มกันใน ร่างกายให้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง ช่วยแก้อาการไข้ ทำให้ร่างกาย กระปรี้กระเปร่า ไม่อ่อนเพลีย ช่วยป้องกันโรคเสอื่ มสมรรถภาพทางเพศ ช่วยลดระดบั น้ำตาลใน เลือด ป้องกันอันตรายจากโรคเบาหวาน ช่วยปรับความสมดุลภายในร่างกายให้ทำงานได้ ประสานกนั อยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ

16 6. เห็ดหหู นู เห็ดหนูหนูท่ีนิยมเพาะ มี 2 ชนิด ได้แก่ เหด็ หหู นขู าวและเหด็ หหู นดู ำ ลกั ษณะเห็ดหูหนูขาว ข้ึนเป็นกลมุ่ ก้อน ติดกัน มีดอกบานสีขาวใส รูปร่างเหมือน กลีบ ดอกไม้ หมวกบานใหญ่ และหมวกบานฝอย คล้ายแมงกะพรุน ดอกเห็ดมีลักษณะคล้ายวุ้น อ่อนนุ่ม ขอบหยักย่นเป็นคล่ืนอยู่รวมกันเป็น ภาพ เหด็ หหู นูขาว กลุ่ม ดอกจะแห้ง สีขาวอมเหลือง มีรสชาติ หวาน มีเนอ้ื นุม่ ลักษณะเห็ดหูหนูดำ รูปร่างคล้ายกับ ใบหู มีท้ังชนิดแบบบาง และแบบหนาดอกเห็ด จะเป็นแผ่นใสนิ่มคล้ายวุ้น เป็นรูปพัดไม่มีด้าม ด้านบนของดอกเห็ดมีลักษณะมันเป็นเงา มีสี นำ้ ตาลปนดำ สีนำ้ ตาลปนแดง คุณค่าทางอาหาร เห็ดหูหนู 100 กรัม ให้พลังงาน 50 กิโลแคลอรี ประกอบด้วย โปรตีน 1.4 กรัม ไขมัน 0.1 กรมั คารโบไฮเดรต ภาพ เห็ดหูหนดู ำ 10.9 กรมั แคลเซยี ม 60 มลิ ลกิ รัม ไนอะซิน 2.8 มิลลิกรัม เหล็ก 6.1 มิลลิกรัม และวิตามินซี 21 มลิ ลิกรสมั รรพคุณทางสมนุ ไพร ช่วยผอ่ นคลายกล้ามเนอื้ ที่ตึงเครยี ดใหค้ ลายตัว ทำให้เกดิ ความ กระฉับกระเฉง ช่วยชะลา้ งและบำรงุ เสรมิ สร้างโลหิต บำรงุ เสรมิ ธาตุนำ้ และวิ่งเส้นลมปราณ ใช้ บำรุงร่างกายคนสูงอายุทมี่ ีอาการป่วยเรื้อรัง ใจสั่น นอนไม่หลับ ไอมีเสมหะ ความดันสูง ไขมัน ในเลือดสูง ภาวะการแข็งตัวของหลอดเลือดแดง ช่วยบำรุงกระดูก บำรุงสายตา เส้นผม ผวิ พรรณ ช่วยควบคุมการทำงานของระบบยอ่ ยอาหาร ระบบประสาท ช่วยลา้ งสารพิษและต้าน อนุมูลอิสระ เหด็ หูหนูดำ ชว่ ยระบายของเสียในลำไส้ มีฤทธ์ิต้านการเกาะตวั ของเกลด็ เลือด ลด ไขมันในเลือด เหมาะสำหรบั ผ้สู งู อายุ ผทู้ ่ีเปน็ โรคหัวใจ

17 7. เหด็ หอม ลักษณะเห็ดหอม หมวกดอกมีรูปทรง กลม ผิวมีขนรวมกันเป็นเกล็ดหยาบ ๆ สีขาว กระจายอยู่ท่ัวไป ผิวหมวกด้านบนสีน้ำตาล ครีบดอกเป็นแผ่นบางสขี าว เมื่อแกเ่ ปลี่ยนเป็น สีเข้ม ก้านดอกมีสีขาวหรือสีน้ำตาลอ่อน เนอื้ ในสีขาว คุณค่าทางอาหาร เห็ดหอมสด 100 กรัม ให้พลังงาน 387 กโิ ลแคลอร่ี ภาพ เห็ดหอม ส รรพ คุ ณ ท า งส มุ น ไพ ร เป็ น ย า ทมี่ า : www.google.com อายุวัฒนะ บำรุงเส้นผมและผิวพรรณ มี สารอาหารท่ีมีประโยชน์ต่อร่างกาย มีโปรตีน วิตามินเอ วิตามิน รวม วิตามินบี 1 บี 2 วิตามินซี วิตามินดี แคลเซียม ฟอสฟอรัส ซีลีเนียม ทองแดง โซเดียม ไนอะซิน และ ใยอาหารทีช่ ว่ ยบำรงุ สมอง ช่วยลดไขมันในเส้น เลือด โดยเฉพาะโรคท่ีเกิดจากเชื้อไวรัสและ มะเร็ง รักษาไข้หวัด ทำให้เลือดลมดี แก้ โรคหัวใจ ป้องกนั โรคหลอดเลอื ดหัวใจตีบ ชว่ ย การทำงานของไต ช่วยกระตุ้นการทำงานของ ภาพ เห็ดนางนวลชมพู เซลล์ในระบบภมู ิคมุ้ กนั ให้มีประสทิ ธภิ าพ 8. เห็ดนางนวลชมพู ลักษณะเห็ดนางนวลสีชมพู คล้ายรูปพัด หรือกรวยต้ืนสีชมพู มีขนละเอียดบาง ๆ หรอื เป็นมนั วาว เล็กน้อย ครีบยาวลงไปติดโคนแคบ เรียงถ่ี ครบี ยาวไม่เท่ากัน ก้านไมม่ หี รือส้นั คุณค่าทางอาหาร มีวิตามินซี วิตามินบีรวม ซีลีเนียม โพแทสเซียม ทองแดง และ เบต้าแคโรทนี สรรพคุณทางสมุนไพร ลดน้ำตาลในเลือด มีสารต่อต้านมะเร็ง ช่วยบำรุงประสาทตา และลดไขมันในเสน้ เลือด ชว่ ยเพ่ิมการไหลเวียนของเลอื ดหัวใจ ลดคอเลสเตอรอล โรคความดัน โลหติ สงู ชว่ ยให้ขับถ่ายสะดวก รักษาโรคกระเพาะ เพิม่ ประสิทธิภาพการทำงานของตับ

18 9. เหด็ หลินจือ ลักษณะเห็ดหลินจือ หมวกเห็ดมีรูปทรง คล้ายไตหรอื พดั ผวิ ดา้ นบนเรยี บ มรี อ่ งเปน็ ลอน โค้งมนสีน้ำตาลหรือสีเหลือง ผิวด้านใต้สีครีม และจะเปล่ียนเป็นสีเหลืองทองเมื่อแก่ เนื้อเยื่อ ภายในสีขาวนวลหรือสีเหลืองเข้ม มีลักษณะ เป็นเส้นใยประสานตัวกันแน่น สปอร์สีน้ำตาล รปู รา่ งคลา้ ยถังเบยี ร์ คุณค่าทางอาหารมีโปรตีน มีแคลเซียม แมกนีเซียม โซเดียม โพแทสเซียม ฟอสฟอรัส ภาพ เห็ดหลนิ จอื สังกะสี ทองแดง เหล็ก นิกเกิล โคบอลต์ โครเมียม โมลิบดีนัม ลิเทียม เยอร์มาเนียม ซีเรเนียม สตรอนเตียม ตินาเนียม โบรอน วิตามินบี1 บี2 บี6 วิตามินดี โคลีน ไนอะซีน และ อินโนซิทอล สรรพคุณทางสมุนไพร บำรุงสุขภาพ เป็นยาอายุวัฒ นะ ชะลอความแก่ รักษา โรคมะเร็งและต้านมะเร็ง ยืดอายุผู้ป่วยโรค เอดส์ รักษาโรคตับ ความดันโลหิต ช่วยเพิ่ม ภาพ เหด็ โคนน้อย สมรรถภาพทางเพศ โรคภูมิแพ้ โรคประสาท ทมี่ า : https://www.google.com/ เส้นเลือดอุดตันในสมอง อัมพาต และบำรุง สายตา 10. เห็ดโคนน้อย ลักษณะ หมวกดอกมีเกร็ดสีเทา ดอกสมบูรณ์เมื่อโตเต็มที่จะขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 1 นิ้ว ช่วงตอนเย็นดอกเห็ดโคนน้อยบานเต็มที่ กา้ นดอกจะเลก็ ลงและยาวมาก หมวก ดอกจะเปลีย่ นเปน็ สเี ทา เปน็ สีดำฉ่ำนำ้ คลา้ ยกับน้ำหมกึ สรรพคุณทางสมุนไพร บำรุงกำลังและร่างกายให้แข็งแรง แก้ไอ ลดความเส่ียงต่อ การเกิดโรคหัวใจและความดันโลหิตสูง ลดความเส่ียงของไขมันอุดตันในเส้นเลือด ลดอาการ โรคเบาหวาน บำรงุ สมอง ช่วยในการยอ่ ยอาหาร และสามารถยับย้ังเซลลม์ ะเร็ง

19 กจิ กรรมฝกึ ปฏบิ ตั ิ เรือ่ ง การตรวจสอบความช้นื ของวสั ดเุ พาะเหด็ นางฟา้ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ เพ่อื ใหน้ กั เรียนมที กั ษะในการทำทดสอบความช้อื ของวสั ดุเพาะเห็ดนางฟา้ ได้อย่าง ถกู ต้อง วัสดอุ ุปกรณ์ 1. ขีเ้ ลื่อยไม้ยางพารา 2. น้ำ 3. ถงั น้ำ ขัน้ ตอนการปฏบิ ตั งิ าน 1. นำขี้เลอ่ื ยไม้ยางพารา ใส่ภาชนะ กล่มุ ละ 1 ถัง 2. ใสน่ ำ้ ผสมให้เขา้ กัน 3. สมาชิกในกลุ่มทำการทดสอบความช้ืนวัสดุเพาะให้วัสดุเพาะมีความชื้น เหมาะสม 4. ตกั วัสดุเพาะทม่ี ีความช้ืนเหมาะสม ใส่ถ้วยพลาสตกิ ตดิ ชื่อ กลมุ่ ส่ง 5. เก็บเคร่ืองมืออุปกรณ์เข้าที่ให้เรียบร้อย และกวาดสถานที่ปฏิบัติกิจกรรมให้ เรยี บร้อย ขอ้ ควรระวัง 1. การใส่น้ำลงไปในวัสดุเพาะเห็ดนางฟ้าให้ค่อย ๆ ใส่ลงไป อย่างใส่ทีเดียว เพราะความชน้ื ของวัสดเุ พาะเหด็ นางฟา้ จะไม่สม่ำเสมอกัน การวัดและประเมินผล 1. ตรวจผลการปฏิบัตงิ าน 2. ประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน

20 บนั ทึกผลการปฏิบัตงิ าน เรอ่ื ง การตรวจสอบความชนื้ ของวสั ดุเพาะเหด็ นางฟา้ วนั ท่ี ......... เดือน ......................... พ.ศ. ....................... สรปุ ผลการปฏบิ ัตงิ าน .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ผลทไี่ ดจ้ ากการปฏิบัติงาน .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ปัญหาและขอ้ เสนอแนะ .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ลงช่ือ.........................................ผู้บนั ทึก (....................................................) วันที่ ......... เดอื น.........................พ.ศ................

21 ประเมินผลการปฏบิ ตั ิงาน เรอ่ื ง การตรวจสอบความช้นื ของวสั ดุเพาะเหด็ นางฟ้า ชือ่ ............................................. นามสกุล ....................................เลขที่.................. คำชี้แจง ให้ผู้ประเมิน ทำการประเมินผลงานของนักเรียนตามเกณฑ์ที่กำหนด โดยเขียน คะแนนลงในชอ่ งวา่ งตามรายการตอ่ ไปนี้ เกณฑ์การใหค้ ะแนน 1 หมายถงึ ต้องปรบั ปรงุ 2 หมายถงึ พอใช้ 3 หมายถงึ ดี 4 หมายถงึ ดีมาก ลำดบั รายการ ผ้ปู ระเมนิ คะแนน ท่ี ตนเอง เพื่อน ครู เฉล่ยี 1 เลอื กวัสดุอปุ กรณ์ไดเ้ หมาะสม 2 เตรยี มวสั ดุอปุ กรณ์ได้เหมาะสม 3 ใชว้ สั ดุอุปกรณไ์ ด้ถูกตอ้ ง 4 ปฏบิ ัตงิ านตามขัน้ ตอนถกู ตอ้ ง 5 ผลงานดมี คี ุณภาพ รวมคะแนน ลงชื่อผปู้ ระเมนิ เกณฑก์ ารประเมนิ คะแนนรวม 17 - 20 หมายถึง ผลงานอยู่ในระดับดีมาก คะแนนรวม 13 - 16 หมายถึง ผลงานอยู่ในระดับดี คะแนนรวม 9 - 12 หมายถงึ ผลงานอยู่ในระดบั พอใช้ คะแนนรวม 4 - 8 หมายถงึ ผลงานอยูใ่ นระดบั ควรปรับปรุง สรปุ ผลการประเมนิ อยู่ในระดับคณุ ภาพ  ดมี าก  ดี  พอใช้  ปรบั ปรงุ

22 ประเมนิ หลังเรียน คำสั่ง ให้นักเรยี นทำเคร่ืองหมาย  หนา้ ท่ีทถ่ี ูกท่ีสุดเพยี งข้อเดยี ว 1. วัสดเุ หลือใช้ทางการเกษตรในข้อใดท่ีสามารถนำมาเพาะเหด็ ได้ ก. ฟางขา้ ว ทะลายปาลม์ ซงั ขา้ วโพด ข้วี ัว ข. ทะลายปาลม์ ข้ีเล่ือย กากน้ำตาล มูลไก่ ค. ขี้เลอื่ ย ฟางข้าว ต้นกล้วย ซงั ขา้ วโพด ง. ถูกทุกข้อ 2. ขอ้ ใดเป็นความสำคัญของการเพาะเห็ดที่มตี ่อระบบเศรษฐกิจของประเทศ ก. เกษตรเพาะไว้บรโิ ภคในครอบครวั เพือ่ ลดคา่ ใช้จ่าย ข. เกษตรเพาะจำหนา่ ยสร้างรายไดใ้ ห้กบั ประเทศ ค. เห็ดสามารถแปรรูปจำหน่ายได้ ง. เปน็ อาชีพหลกั ของคนไทย 3. ข้อใดกลา่ วถกู ตอ้ งเกีย่ วกับคุณคา่ ทางอาหารของเหด็ ก. เห็ดมีคณุ ค่าและประโยชนส์ ูงกวา่ พืชผกั บางชนดิ ข. เหด็ มีสารอาหารสูงกว่าพชื ผักทกุ ชนดิ ค. เห็ดมีสารอาหารสงู กวา่ เน้ือสตั ว์ ง. เห็ดมโี ปรตีนสูงกว่าเนอ้ื สตั ว์ 4. ผลการวิจยั พบว่าเห็ดชนิดใดมีสรรพคณุ ทางยา ก. เหด็ เป๋าฮอ้ื เห็ดหลินจอื ข. เห็ดเข็มทอง เห็ดหลินจือ ค. เห็ดหอม เห็ดโคนนอ้ ย ง. เห็ดหลินจอื เห็ดหอม 5. ขอ้ ใดจดั เปน็ ธาตุอาหารหลกั ของเห็ดทใี่ ช้ในการเจริญเตบิ โต ก. แคลเซียม ฟอสฟอรัส โปรแตสเซยี ม แมกนเี ซยี ม ซลั เฟอร์ ข. ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โปรแตสเซียม เหลก็ สงั กะสี ค. สังกะสี แมงกานีส ทองแดง แมกนเี ซียม ซลั เฟอร์ ง. เหลก็ สงั กะสี แมงกานีส ทองแดง โมลบิ ดนิ ่ัม

23 6. เห็ดตอ้ งการอาหารคาร์บอน เพอื่ เจรญิ เตบิ โตไดว้ ัสดุประเภทใด ก. น้ำตาล ข. ป๋ยุ เคมี ค. ปนู ขาว ง. ขี้ไก่ 7. แสงสวา่ งมผี ลตอ่ การเจริญเติบโตของเหด็ หรือไม่ ก. ไม่มี เพราะเห็ดไม่จำเป็นตอ้ งใช้แสงในการพฒั นาดอก ข. มี เพราะเหด็ ต้องการใช้แสงกระตุ้นการออกดอก ค. ไม่มี เพราะเห็ดไมต่ อ้ งสังเคราะหแ์ สง ง. มี เพราะเหด็ ตอ้ งใช้สงั เคราะหแ์ สง 8. ค่าความเปน็ กรดเปน็ ดา่ งของวัสดุเพาะเห็ดที่เหมาะสมทส่ี ดุ คือข้อใด ก. 3.5-4.5 ข. 4.5-5.5 ค. 5.5-4.5 ง. 6.5-7.5 9. อุณหภูมทิ ี่เหมาะในการเพาะเห็ดควรอยใู่ นช่วงใด ก. 10-15 องศาเซลเซยี ส ข. 15-20 องศาเซลเซยี ส ค. 25-30 องศาเซลเซียส ง. 35-40 องศาเซลเซยี ส 10. ข้อใดเป็นการทดสอบความชน้ื วัสดุเพาะท่ีมคี วามเหมาะสม ก. ใชม้ ือกำวัสดเุ พาะและบบี เมอื่ แบมือออกวสั ดุเพาะเกาะกนั เปน็ ก้อน ข. ใช้มือกำวัสดุเพาะและบบี น้ำไหลออกมาที่ง่ามนิ้วเล็กนอ้ ย ค. ใชม้ อื กำวสั ดุเพาะและบีบเมื่อแบมอื ออกวสั ดเุ พาะแตก ง. สังเกตสขี องวสั ดเุ พาะถ้ามสี นี ำ้ ตาลเข้ม 11. ถา้ วัสดุเพาะมีความช้ืนต่ำเกินไปมผี ลอย่างไร ก. เห็ดไม่สามารถดดู ธาตุอาหารไปใชไ้ ด้ ข. เส้นใยเหด็ เดนิ ชา้ งหรอื อาจตายได้ ค. เส้นใยเห็ดชะงักการเจริญเติบโต ง. ไม่มผี ลอย่างไร

24 12. ความชนื้ ในอากาศท่เี หมาะแกก่ ารเพาะเห็ดควรอยู่ในช่วงใด ก. 65-70 เปอร์เซน็ ต์ ข. 75-80 เปอร์เซ็นต์ ค. 85-90 เปอร์เซน็ ต์ ง. 95-100 เปอรเ์ ซน็ ต์ 13. ทำไมต้องรกั ษาความสะอาดโรงเรอื นเพาะเห็ด ก. ทำให้ดอกเหด็ ออกมาสด สะอาด ข. เพอ่ื ความเปน็ ระเบยี บเรียบรอ้ ย ค. ดอกเห็ดใหญแ่ ละมีกลิ่นหอม ง. ป้องกนั ไมใ่ หเ้ กดิ โรคระบาด 14. เหด็ ชนดิ ใดเมอื่ นำมาประกอบอาหารแลว้ มลี ักษณะคลา้ ยเน้อื ไก่ ก. เหด็ นางรม ข. เห็ดนางฟา้ ค. เห็ดเป๋าฮือ้ ง. เหด็ หอม 15. เห็ดชนดิ ใดมีลักษณะคล้ายแมงกะพรนุ ก. เห็ดตนี ต๊กุ แก ข. เหด็ หหู นูขาว ค. เห็ดกระด้าง ง. เหด็ หลืนจือ

25 คำเฉลยและเกณฑก์ ารใหค้ ะแนน คำเฉลย ขอ้ 1 ง. ถกู ทกุ ข้อ ขอ้ 2 ข. เกษตรเพาะจำหนา่ ยสร้างรายไดใ้ หก้ บั ประเทศ ข้อ 3 ก. เห็ดมคี ุณคา่ และประโยชน์สูงกว่าพืชผักบางชนิด ข้อ 4 ง. เหด็ หลินจอื เห็ดหอม ข้อ 5 ก. แคลเซยี ม ฟอสฟอรัส โปรแตสเซียม แมกนีเซียม ซัลเฟอร์ ข้อ 6 ก. นำ้ ตาล ข้อ 7 ข. มี เพราะเหด็ ต้องการใชแ้ สงกระตุ้นการออกดอก ข้อ 8 ค. 5.5-4.5 ข้อ 9 ค. 25-30 องศาเซลเซยี ส ข้อ 10 ก. ใช้มอื กำวัสดุเพาะและบบี เมอ่ื แบมือออกวสั ดเุ พาะเกาะกนั เป็นกอ้ น ขอ้ 11 ก. เห็ดไม่สามารถดูดธาตุอาหารไปใช้ได้ ข้อ 12 ค. 85-90 เปอรเ์ ซ็นต์ ข้อ 13 ง. ป้องกันไม่ใหเ้ กดิ โรคระบาด ขอ้ 14 ค. เหด็ เปา๋ ฮ้ือ ขอ้ 15 ข. เห็ดหหู นขู าว เกณฑ์การให้คะแนน ข้อ 1 - 15 ถ้านักเรียนตอบถูกต้องตรงกับคำเฉลย ให้ข้อละ 1 คะแนน และถ้า นกั เรยี นตอบไม่ตรงคำเฉลย ให้ข้อละ 0 คะแนน เกณฑ์การผา่ น ถ้านักเรียนทำแบบประเมนิ ได้ 12 คะแนนขึน้ ไป ถือวา่ ผ่าน ถา้ นกั เรียนทำแบบประเมินได้น้อยกว่า 12 คะแนน ถอื ว่าไมผ่ ่านให้นักเรียนกลบั ไป ศกึ ษาใหม่

26 เอกสารอ้างอิง การเพาะเห็ดนางรม. (ออนไลน์) จาก https://puechkaset.com/ สืบค้นข้อมูลเม่ือวันท่ี 3 มิถุนายน พ.ศ. 2562. พัชรี สำโรงเย็น. 2556. แบบอย่าง...การถนอมอาหารเห็ดแปรรูป&ผลิตภัณฑ์ต่อยอด...เงินล้าน พิมพค์ รั้งที่ 1 กรงุ เทพมหานคร : นาคา อนิ เตอร์มเี ดีย. ศนู ย์ฝึกและพฒั นาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนสระแก้ว. ความสำคัญของเหด็ . (ออนไลน์) จาก http://sakaeomushroom.blogspot.com/ สบื คน้ ข้อมลู เมอ่ื วนั ท่ี 3 มิถุนายน พ.ศ. 2562. สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดบุรีรัมย์ ประโยชน์และสรรพคุณของเห็ดลม (ออนไลน์) จาก https://www.opsmoac.go.th/ สบื คน้ ขอ้ มูลเม่อื วันท่ี 3 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2562. เห็ดโคนน้อย ประโยชน์และสรรพคุณมีอะไรบ้าง. (ออนไลน์) จาก https://www.ifit4health.com/ สืบค้นขอ้ มลู เมอื่ วนั ที่ 3 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2562.