15.ปุ๋ยน้ำชีวภาพรากเห็ดนางฟ้า

คำนำ การจัดการเรยี นการสอนในปัจจุบัน เป็นการจัดการเรยี นการสอน ทีม่ ุ่งใหน้ ักเรียนเกดิ การเรียนรู้ มีความรู้ ความเข้าใจ และเกิดองค์ความรู้ท่ียั่งยืน ซึ่งต้องคำนึงถงึ ความแตกต่างระหว่างบุคคล มกี ารพัฒนา นักเรียนให้มีความเจริญงอกงามท้ังร่างกาย สติปัญญา อารมณ์ และสังคม โดยนำนวัตกรรม เทคโนโลยี ทางการสอนที่มีศักยภาพ มาใช้ในการส่งเสริมให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตามผล การเรยี นร้ทู กี่ ำหนดไว้ ชุดฝึกปฏิบัติ ชุดน้ีจัดทำข้ึน เพ่ือเป็นสื่อการเรียนร้ใู นกลุ่มสาระการงานอาชีพ วิชาการเพาะเห็ด ด้วยวัสดุผสม (ง30218) เร่ืองการเพาะเห็ดนางฟ้า ชุดฝึกปฏิบัติชุดน้ี ใช้เป็นสื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองเป็น รายบุคคล โดยสรุปเนื้อหา และจัดลำดับความรู้จากง่ายไปหายาก และตามข้ันตอนการปฏิบัติ เพื่อให้ นักเรียนสามารถเรียนรู้ และฝึกปฏิบัติตามขั้นตอนด้วยตนเองจนเกิดทักษะ สามารถนำทักษะการ ปฏิบัติงานไปใชป้ ระกอบอาชพี ต่อไปในอนาคตไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ ดวงรัตน์ กวดกิจการ

สารบัญ หน้า 1 เร่อื ง 2 คำช้ีแจงสำหรบั ครผู ูส้ อน 3 คำช้ีแจงสำหรับนักเรยี น 4 สาระสำคญั และจุดประสงค์การเรียนรู้ 7 ประเมนิ กอ่ นเรียน 9 ใบความร้ทู ี่ 1 เรื่อง ความหมายและประโยชน์ของปยุ๋ นำ้ ชวี ภาพ 13 ใบความร้ทู ี่ 2 เรื่อง ปุ๋ยน้ำหมกั ชีวภาพรากเห็ดนางฟา้ 14 กจิ กรรมฝึกทกั ษะปฏบิ ัติ เร่อื งการทำป๋ยุ น้ำหมกั รากเหด็ นางฟา้ 15 บันทึกผลการปฏบิ ัตกิ จิ กรรม 17 ประเมนิ คุณภาพผลงาน 19 ประเมนิ หลังเรยี น 20 คำเฉลยและเกณฑ์การใหค้ ะแนน เอกสารอา้ งอิง

1 คำชีแ้ จงสำหรบั ครูผ้สู อน ชุดฝึกปฏิบัตชิ ุดนี้ ใช้ประกอบการเรียนรู้ในรายวิชาการเพาะเห็ดด้วยวัสดุผสม เรื่อง การเพาะเหด็ นางฟา้ ชัน้ มัธยมศึกษาปที ี่ 5 มีขั้นตอนการใช้ชุดฝกึ ปฏบิ ัติมดี งั นี้ 1. ครูผูส้ อนตรวจสอบชุดฝกึ ปฏบิ ัติ เลม่ ท่ี 15 เร่อื งปยุ๋ น้ำชีวภาพรากเหด็ นางฟ้า 2. ครูผู้สอน เตรียมอปุ กรณ์ที่ใชร้ ว่ มกัน ได้แก่ 2.1 ถงั หมกั หรอื ถงั พลาตกิ ที่มีฝาปิด 2.2 วัสดุอุปกรณ์สำหรับทำปุ๋ยน้ำชีวภาพรากเห็ดนางฟ้า ได้แก่ รากเห็ดนางฟ้า กากน้ำตาล และนำ้ สะอาด 3. ครูผู้สอนชี้แจงการใช้ชุดฝึกทักษะปฏิบัติ ให้นักเรียนทุกคนเข้าใจก่อนท่ีนักเรียน จะใชช้ ุดฝึกปฏบิ ัตเิ ลม่ น้ี 4. ครูผู้สอนศกึ ษาวา่ กจิ กรรมใดทีค่ รูต้องเปน็ ผ้ใู ห้คำแนะนำ หรอื ให้คำปรึกษา 5. ครูผู้สอนต้องศึกษาคู่มือการใช้ชุดฝึกปฏิบัติ ควบคู่กับแผนการจัดการเรียนรู้ ทุกครั้ง

2 คำชี้แจงสำหรับนักเรยี น ชดุ ฝึกปฏิบัติ เล่มท่ี 15 เรอ่ื งปยุ๋ น้ำชวี ภาพรากเหด็ นางฟา้ มี 5 ตอนดงั น้ี ตอนที่ 1 การประเมนิ กอ่ นเรยี น ใช้เวลา 10 นาที ให้นกั เรยี นทำแบบประเมินกอ่ นเรียนดว้ ยตนเอง ด้วยความซ่ือสตั ย์ ไมถ่ ามเพอื่ นและ ไมด่ ูคำเฉลยทา้ ยบท ถ้านกั เรยี นสงสัยให้สอบถามครผู สู้ อนได้ตลอดเวลา ตอนท่ี 2 ศกึ ษาปยุ๋ น้ำชวี ภาพรากเหด็ นางฟา้ (ศึกษาทีบ่ า้ น) 1. นักเรียนแต่ละคนศึกษาชุดฝึกปฏิบัติ เรื่องปุ๋ยน้ำชีวภาพรากเห็ดนางฟ้า ตามลำดบั ขั้นตอนอยา่ งตั้งใจ ให้เข้าใจ 2. นกั เรียนคนใดมีขอ้ สงสยั หรอื มปี ญั หาใด ๆ ให้สอบถามครผู ู้สอน ตอนท่ี 3 กิจกรรมฝกึ ปฏบิ ัติทำปยุ๋ น้ำชวี ภาพรากเหด็ นางฟ้า (ปฏบิ ัตกิ ิจกรรมท่โี รงเรยี น) 1. นักเรียนแตล่ ะกลุม่ ปฏบิ ตั ิทำปยุ๋ น้ำชีวภาพรากเหด็ นางฟา้ ตามลำดับข้ันตอน 2. เมอ่ื ปฏบิ ตั ิงานเสรจ็ แล้วใหน้ ักเรียนเขียนช่ือ-นามสกุล ติดไว้ทผ่ี ลงานของนักเรยี น 3. นกั เรียนบันทึกผลการปฏิบตั งิ านทุกคน 4. นักเรยี นประเมินคุณภาพผลงานของตนเอง ให้เพ่ือน 1 คนประเมนิ และครรู ่วม ประเมนิ แล้วสรปุ หาคา่ เฉลยี่ 5. นกั เรยี นคนใดมขี ้อสงสยั หรือมปี ัญหา ให้สอบถามครูผู้สอนไดต้ ลอดเวลา ตอนที่ 4 การประเมินหลงั เรยี น ใช้เวลา 10 นาที นักเรียนทำแบบประเมนิ หลังเรียนดว้ ยตนเองด้วยความซ่อื สัตย์ ไม่ถามเพื่อน และไม่ ดคู ำเฉลยท้ายบท ตอนที่ 5 ตรวจคำตอบจากคำเฉลย ใชเ้ วลา 10 นาที เมื่อนักเรียนทำแบบประเมินหลังเรียนเสร็จแล้ว ให้นักเรียนตรวจคำตอบจาก คำเฉลย และรวมคะแนน พรอ้ มดูเกณฑ์การประเมิน ถ้านกั เรียนไม่ผ่านเกณฑ์การประเมิน ให้นักเรียนนำชุดฝึกปฏิบัติน้ีไปศึกษาใหม่ตามลำดับขั้นตอนของการใช้ชุดฝึกปฏิบัติ และถ้า หากนักเรียนผา่ นเกณฑ์การประเมนิ ให้นกั เรียนศึกษาเร่อื งตอ่ ไป

3 สาระสำคัญและจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ สาระสำคญั การนำเศษเหลอื ใช้จากการเพาะเหด็ นางฟา้ เช่น กอ้ นเช้ือเห็ด และรากเห็ดนางฟ้า มาทำ ปุ๋ยแทนท่ีจะทิ้งไว้ให้เป็นขยะ เราสามารถนำมาใช้เป็นวัตถุดิบในการทำเป็นปุ๋ยหมักได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะ รากเห็ดนางฟ้าสามารถนำมาทำเป็นปุ๋ยนำ้ ชีวภาพ มีคุณค่ามากในทางการเกษตร ช่วย ปรับปรุงดินให้ดีขึ้น ช่วยรักษาสภาพความอุดมสมบูรณ์ของดินให้ดีอยู่เสมอ ซึ่งการทำปุ๋ยน้ำ ชีวภาพต้องอาศัยท้ังความรู้ ความเข้าใจในการทำปุ๋ยน้ำชีวภาพจึงสามารถทำปุ๋ยได้อย่างมี ประสิทธิภาพ จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. บอกความหมายของปยุ๋ น้ำชีวภาพได้ 2. อธิบายประโยชนข์ องปุย๋ นำ้ ชวี ภาพได้ 3. ปฏิบัตกิ ารทำปุย๋ นำ้ ชวี ภาพรากเห็ดนางฟา้ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 4. มคี วามตระหนักในการใช้ทรัพยากรไดอ้ ยา่ งคุ้มค่าและเกดิ ประโยชน์สูงสดุ

4 ประเมนิ กอ่ นเรยี น คำส่งั ให้นักเรยี นเลอื กคำตอบทีถ่ กู ท่ีสดุ เพยี งข้อเดยี ว 1. ขอ้ ใดกล่าวถงึ ปุย๋ นำ้ ชวี ภาพถูกต้อง ก. เปน็ อนิ ทรยี ว์ ตั ถชุ นกิ แห้ง ข. เปน็ อนนิ ทรยี ์วัตถชุ นดิ น้ำ ค. เปน็ ธาตอุ าหารพืชทไ่ี ด้จากการหมกั แบบแห้ง ง. เปน็ สารละลายทีไ่ ด้จากการย่อยสลายโดยผา่ นการหมกั 2. ข้อใดไมใ่ ชป่ ระโยชนข์ องปยุ๋ นำ้ หมักชวี ภาพรากเหด็ นางฟ้า ก. ใช้กำจัดน้ำเสีย ข. บำบัดกลน่ิ เหม็น ค. เปน็ อาหารเสริมแกพ่ ืช ง. ใช้เปน็ อาหารเสรมิ แกม่ นุษย์ 3. ขอ้ ใดเปน็ การใช้ปุย๋ หมกั น้ำชีวภาพรากเห็ดนางฟา้ ไดถ้ กู ต้อง ก. ป๋ยุ หมกั นำ้ ชวี ภาพผสมน้ำกอ่ นรดต้นไม้ ข. ปุ๋ยหมกั น้ำชวี ภาพชนิดเขม้ ข้นรดตน้ ไม้ ค. ปุ๋ยหมกั น้ำชวี ภาพผสมปูนขาวใส่ตน้ ไม้ ง. ปุ๋ยหมักนำ้ ชวี ภาพผสมปุ๋ยเคมีรดนำ้ ต้นไม้ 4. นักเรียนจะปฏิบัติอย่างไรถา้ เก็บปุย๋ หมักเกิน 1 ปี ก. ขุดหลุมฝังกลบ ข. ใชเ้ ป็นยาปราบวัชพชื ค. ใช้เป็นสารกำจัดแมลงศตั รูพืช ง. ใชผ้ สมกับปยุ๋ หมกั ชีวภาพต่อไป

5 5. ในการทำป๋ยุ หมกั นำ้ ชีวภาพรากเหด็ นางฟา้ นักเรียนเลอื กภาชนะหมักอย่างไร ก. ถังโลหะ ข. ถังอะลูมิเนยี ม ค. ถังพลาสตกิ ทมี่ ีฝาปิด ง. ถงั หวิ้ นำ้ แบบพลาสติก 6. ถา้ นกั เรียนทำปยุ๋ หมักนำ้ รากเห็ดนางฟ้านกั เรยี นควรเลือกใชน้ ้ำตาลชนดิ ใด เพราะเหตุใด ก. กากน้ำตาล เพราะราคาถกู ข. น้ำตาลกรวด เพราะมีรสชาติหวาน ค. น้ำตาลทรายแดง เพราะยอ่ ยสลายไดเ้ ร็ว ง. น้ำตาลทรายขาว เพราะจลุ นิ ทรยี ์นำไปใช้ประโยชนไ์ ด้ทนั ที 7. สาเหตใุ ดจึงตอ้ งใสน่ ้ำตาลลงไปในการทำป๋ยุ หมกั นำ้ ชีวภาพรากเหด็ นางฟา้ ก. เป็นอาหารเช้ือรา ข. เปน็ อาหารเชื้อจุลินทรีย์ ค. เป็นอาหารเชื้อแบคทีเรยี ง. เพอ่ื สลายเปน็ ธาตอุ าหารพชื 8. สาเหตุใดจงึ ไมน่ ยิ มเก็บป๋ยุ น้ำหมกั ชวี ภาพรากเหด็ นางฟา้ ในที่เยน็ ก. จลุ นิ ทรยี ์ตาย ข. เช้ือแบคทเี รยี ตาย ค. เชือ้ ราเจรญิ เติบโต ง. สูญเสียธาตุอาหารพชื

6 9. ข้อใดกล่าวถูกต้องเก่ียวกับการทำปุ๋ยนำ้ หมกั ชวี ภาพรากเห็ดนางฟา้ ก. ขณะหมักไมค่ วรเปิดฝาถังหมกั ข. ขณะหมกั ควรใหถ้ กู แสงแดดรำไร ค. ขณะหมักควรเปิดฝาเพื่อระบายอากาศ ง. ขณะหมกั หากเกิดฝ้าสีขาวแสดงวา่ เสยี ใชไ้ มไ่ ด้ 10. ถา้ ต้องการใชป้ ุย๋ น้ำหมกั รากเห็ดนางฟ้าใหม้ สี รรพคณุ กำจัดแมลงศัตรูพชื ได้ดว้ ยควรเลอื ก พชื สมนุ ไพรชนดิ ใดร่วมในถังหมกั ก. สะเดา ขิง ยา่ นาง ข. สะเดา ขงิ ข่า ไพล ค. ขิง หนอนตายยาก สะเดา ง. สะเดา สายเสือ หนอนตายยาก

7 ใบความรู้ที่ 1 เร่ือง ความหมาย และประโยชน์ปยุ๋ นำ้ หมกั ชวี ภาพ ป๋ยุ น้ำชีวภาพ ปุ๋ยน้ำหมักชีวภาพ มีช่ือเรียกได้หลายแบบตามความคุ้นเคยของแต่ละท้องถิ่น เช่น นำ้ เอนไซม์ นำ้ จุลินทรยี ์ น้ำอีเอ็ม น้ำสกดั ชวี ภาพ ปุ๋ยนำ้ ชวี ภาพ เทคโนโลยชี วี ภาพ เป็นตน้ ความหมายของปยุ๋ น้ำหมักชวี ภาพรากเห็ดนางฟ้า ปุ๋ยน้ำหมกั รากเห็ดนางฟ้า คอื สารละลายท่ีได้จากการยอ่ ยสลายรากเห็ดนางฟ้า โดย การหมักในสภาพไรอ้ ากาศ ประโยชนข์ องปุย๋ นำ้ หมกั ชวี ภาพรากเห็ดนางฟา้ 1. เป็นอาหารเสริมให้แก่พืช เพื่อให้พืชช่วยให้พชื เจริญเติบโตได้ดี ปุ๋ยน้ำชีวภาพจะให้ ประโยชน์ท้ังทางดา้ นธาตุอาหารและจุลินทรยี ์ทเี่ ปน็ ประโยชน์ตอ่ พชื 2. ใช้เปน็ หวั เชื้อในการทำป๋ยุ หมกั อินทรยี ์ 3. ใช้ในการกำจดั น้ำเสยี และการเพาะเล้ยี งสัตวน์ ำ้ 4. ใช้ทำความสะอาดพ้นื ทเ่ี ล้ียงสตั ว์ 5. ใช้บำบัดกลนิ่ เหม็นต่างๆ เชน่ หอ้ งสว้ ม กองขยะ ท่อระบายนำ้ 6. ใช้แทนปยุ๋ เคมี ปุ๋ยน้ำชวี ภาพทีห่ มกั จนไดท้ ี่แล้วจะมีสนี ้ำตาลเขม้ ซง่ึ ประกอบด้วย สารอาหาร ดังนี้ ธาตุอาหารหลกั ได้แก่ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซยี ม ธาตุอาหารรอง ไดแ้ ก่ แคลเซียม แมกนเี ซยี ม กำมะถนั ธาตุอาหารเสรมิ ไดแ้ ก่ เหล็ก ทองแดง แมงกานีส

8 วิธกี ารใช้ปุ๋ยน้ำหมกั ชีวภาพรากเหด็ นางฟ้า 1. นำนำ้ หมักชวี ภาพไปผสมในอัตราสว่ นนำ้ หมัก1 ลิตร ผสมกับน้ำ200 ลิตร หรือ 1 : 500 แล้วแต่การใช้ประโยชน์ กรณีการกำจดั กล่นิ เหมน็ ของ คู คลอง บอ่ เลย้ี งปลา ใหใ้ ช้ 1 : 100 สำหรบั คนู ้ำไมจ่ ำเปน็ ต้องผสมเทราดลงไปไดเ้ ลย 2. กรณีใช้เป็นปุ๋ย ให้ใช้น้ำหมัก 1 ลิตร ผสมกับน้ำ 500 ลิตร รดต้นไม้ ให้ต้นไม้ เขยี วชอ่มุ ผลดก ดอกสวย 3. น้ำหมักชวี ภาพเม่ือผสมน้ำแล้วให้ใชใ้ หห้ มด ดังน้นั กอ่ นผสมควรกำหนดปริมาณ จะใชม้ ากหรือน้อยเพยี งใด ใหช้ ดั เจนก่อนแล้วจึงผสมใช้จะไดไ้ มส่ ้ินเปลอื ง 4. การบรรจุจะต้องใช้ภาชนะบรรจุน้ำหมักชีวภาพที่เป็นพลาสติกเท่านั้น ถ้าบรรจุ กบั ภาชนะทเ่ี ป็นโลหะนำ้ หมกั ชวี ภาพจะกดั กร่อนภาชนะใหเ้ ป่ือยผุได้ 5. นำ้ หมกั ชีวภาพมีอายุการใช้ 1 ปี ถ้าเกบ็ ไวเ้ กิน 1 ปี นำ้ หมักชวี ภาพจะเป็นยา ปราบวัชพชื ได้เป็นอยา่ งดี

9 ใบความรู้ที่ 2 เรอื่ ง ป๋ยุ นำ้ หมกั ชวี ภาพรากเหด็ นางฟา้ วสั ดุอปุ กรณ์ ภาพ ถงั หมัก 1. ถงั นำ้ หมักท่ีมีฝาปิดสนทิ ควรเป็นถัง ภาพ รากเห็ดนางฟ้า พลาสติก หรือกระเบื้องเคลือบ ไม่ควรใช้ถัง ประเภทโลหะหรือปูนซีเมนต์ เพราะน้ำหมักจะ เข้าไปกดั กร่อนภาชนะ 2. น้ำตาล สามารถใช้น้ำตาลได้ทุก ชนิด เช่น น้ำตาลทรายขาว น้ำตาลทรายแดง กากน้ำตาล เปน็ ต้น โดยเฉพาะกากน้ำตาล ซ่งึ มี ราคาถูกกว่าน้ำตาลชนิดอื่นๆ ซึ่งเป็นส่วนท่ี เหลอื จาก อุตสาหกรรมน้ำตาล นอกจากนี้ อาจ ใชพ้ ืชจำพวกออ้ ยได้เช่นกัน 3. รากเหด็ นางฟ้า 4. สมุนไพรเพิ่มประสิทธิภาพ เช่น สะเดา ไหลแดง หนอนตายอยาก ตะไคร้หอม เปน็ ตน้

10 สูตรท่ี 1 สตู รปยุ๋ น้ำหมักชวี ภาพรากเห็ดนางฟ้า (สูตรทวั่ ไป) สว่ นผสม 1. รากเหด็ นางฟ้า 3 กโิ ลกรัม 2. กากนำ้ ตาล 1 ลติ ร 3. น้ำสะอาด 10 ลิตร วิธที ำ 1. นำรากเห็ดนางฟ้าใสถ่ งั หมัก 2. ผสมกากนำ้ ตาล ลงในถงั หมัก 3. ใสน่ ้ำสะอาดให้ท่วมรากเหด็ นางฟ้า ใช้ไมค้ นใหเ้ ข้ากัน ปิดฝาหมกั 7-10 วัน 4. กรองเอากากออก หมักต่อ 3 เดอื น จึงน้ำมาใช้ได้ วธิ ีการใช้ 1. นำปุ๋ยน้ำท่ีกรองกากออกแล้วนำไปผสมน้ำสะอาดในอัตรา 1-2 ช้อนแกงต่อน้ำ 10-20 ลิตร รดท่ีโคนต้นพืช โดยใช้ทุกๆ 3 วัน สำหรับพืชผักใช้ทุกๆ 7 วัน สำหรับไม้ผลใช้ เดือนละคร้งั หรือ ฉดี พ่นทางใบ โดยใชป้ ริมาณเทา่ กับวิธกี ารรดทีโ่ คนต้น สูตรที่ 2 สตู รปุย๋ น้ำหมกั ชวี ภาพรากเหด็ นางฟ้า (สูตรบำรุงตน้ พชื และไล่แมลง) สว่ นผสม 1. รากเห็ดนางฟา้ 2 กโิ ลกรัม 2. ใบสะเดา สาบเสือ หางไหล 10 ลิตร 3. กากน้ำตาล 1 ลติ ร 4. น้ำสะอาด 10 ลติ ร วิธีทำ 1. นำรากเห็ดนางฟ้า ใบสะเดา สาบเสือ หางไหล ใสถ่ งั หมัก หรือถังพลาสตกิ 2. ผสมกากน้ำตาล ลงในถงั หมกั 3. ใสน่ ้ำสะอาดใหท้ ว่ ม ใช้ไม้คนให้เข้ากนั ปิดฝาหมัก 7-10 วัน 4. กรองเอากากออก หมักต่อ 3 เดือน จึงน้ำมาใช้ได้ วิธีการใช้ นำป๋ยุ น้ำไปผสมน้ำสะอาดในอตั รา 1 - 2 ซอ้ นแกงต่อนำ้ 10 - 20 ลติ ร

11 สตู รที่ 3 สูตรปุย๋ น้ำหมกั ชีวภาพรากเหด็ นางฟ้า (สูตรบำรงุ ตน้ พชื และป้องกันเชื้อรา) ส่วนผสม 1. รากเห็ดนางฟ้า 2 กิโลกรัม 2. ตะไครห้ อม 1 กโิ ลกรัม 3. ขา่ แก่ 1 กโิ ลกรมั 4. กากนำ้ ตาล 1 ลิตร 4. นำ้ สะอาด 10 ลิตร วธิ ีทำ 1. นำตะไครห้ อมมาสบั เป็นทอ่ นๆ เตรียมไว้ 2. ขา่ แก่ล้างนำ้ ใหส้ ะอาด หนั่ และทบุ ให้แตก เตรียมไว้ 3. นำรากเห็ดนางฟ้า ตะไครห้ อม และขา่ แก่ทุบ ใสถ่ ังหมัก 3. ใส่กากน้ำตาล และน้ำสะอาดให้ท่วม ใช้ไม้คนให้เขา้ กัน ปิดฝาหมัก 7-10 วัน เปิด ฝาดูว่ามีเกร็ดสีขาวหรือไม่ ถ้ามีแสดงว่ากำลังจะได้ผล ถ้าไม่มีเกร็ดสีขาวดังกล่าว ให้ผสม กากน้ำตาลเพม่ิ เติมแลว้ คนใหเ้ ขา้ กัน 4. กรองเอากากออก หมักต่อ 3 เดอื น จงึ นำ้ มาใช้ได้ วธิ กี ารใช้ นำปุย๋ น้ำรากเห็ดนางฟ้า ท่กี รองกากออกแล้วนำไปผสมน้ำสะอาดในอตั รา 1 - 2 ซอ้ น แกงตอ่ น้ำ10 - 20 ลิตร

12 ข้อควรระวังในการทำป๋ยุ นำ้ หมักชวี ภาพรากเหด็ นางฟา้ 1. การหมกั หรือการเก็บไวใ้ ช้ใหเ้ กบ็ ไวใ้ นท่รี ม่ และห้ามเก็บไว้ในทีเ่ ยน็ เพราะอาจจะทำ ใหเ้ ชือ้ จุลนิ ทรีย์ตายได้ 2. ควรเปดิ ฝาปิดเพ่อื ระบายอากาศบา้ ง หากพบว่าขวดหรือถงั เร่ิมบวม มิฉะน้ันจะทำ ใหข้ วด หรือถังแตกได้ 3. นำ้ หมักชวี ภาพทผี่ สมแล้ว ควรใช้ใหห้ มดภายใน 7 วนั ถ้าทง้ิ ไวน้ านเกินไปอาจเสือ่ ม คณุ ภาพได้ 4. น้ำหมักชีวภาพปรกติจะมีกลิ่นอมเปรี้ยว อมหวาน ถ้าเสียแล้วจะมีกล่ินเหม็นไม่ สามารถนำไปใช้ในการเกษตรได้ แต่สามารถนำไปผสมกับน้ำรดทำลายวัชพืชเพื่อยับยั้งการ เจริญพนั ธ์ุได้ โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงถ้านำ้ หมักชวี ภาพมอี ายหุ มกั เกนิ 1 ปี 5. ถ้าถังหมักไม่มีฝาปิดให้ใช้กระสอบ หรือถุงใส่หัวหอม ถุงใส่กระเทียม ปิดแล้วใช้อิฐ ทบั อยา่ ใหล้ อย เพราะจะทำให้รากเหด็ นางฟ้าทโ่ี ผลข่ ้นึ มาเน่าเหมน็ ได้ 6. ให้สังเกตจากฝ้าสีขาวบนพ้ืนผิวน้ำหมัก หากมีฝ้าสีขาวแสดงว่าน้ำหมักชีวภาพ เร่มิ ทำปฏิกิริยา เม่อื ครบกำหนดนำไปใชง้ านได้ การเก็บรกั ษาปุ๋ยน้ำหมกั ชีวภาพรากเห็ดนางฟา้ 1. จุลินทรีย์สามารถเก็บไว้ได้นานหลายปี ในอุณหภูมิปกติไม่เกิน 45 - 50 องศา เซลเซยี ส โดยปดิ ฝาให้สนิท อยา่ ให้อากาศเข้าและอย่าเกบ็ ไวใ้ นตเู้ ย็น 2. การนำจุลินทรีย์ไปขยายต่อควรใช้ภาชนะที่สะอาด และใช้ให้หมดภายในเวลาท่ี เหมาะสม 3. การเก็บไว้หลายๆวัน โดยไม่มีการเคล่ือนไหวในภาชนะ จะมีฝ้าขาวเหนือผิวน้ำนั่น คอื การทำงาน ของจุลินทรียท์ ี่ฟักตัวเม่อื เขย่าแลว้ ทงิ้ ไว้ชั่วขณะ ฝา้ สีขาวจะสลายตวั กลับไปอยูใ่ น จุลนิ ทรยี ์เหมอื นเดิม 4. เม่ือนำไปขยายเชือ้ ในน้ำ และกากน้ำตาลจุลินทรียจ์ ะมีกลนิ่ หอมและเปน็ ฟองขาวๆ ภายใน 2 – 3 วัน ถา้ ไม่มีฟองดังกล่าวแสดงว่าการหมักขยายเชอ้ื ไม่ได้ผล 5. จุลินทรีย์ที่นำไปขยายเชื้อแล้ว ควรใช้ให้หมดภายใน 7 วนั หลังจากที่ได้ที่แล้ว ทง้ั นี้ เพ่อื ปอ้ งกันการเสือ่ มคุณภาพ

13 กิจกรรมฝกึ ทักษะปฏบิ ตั ิ เร่อื ง การทำปุ๋ยน้ำหมักชีวภาพรากเห็ดนางฟา้ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ เพ่ือใหน้ กั เรยี นมที ักษะในการทำปุย๋ นำ้ หมกั ชวี ภาพรากเห็ดนางฟ้า อุปกรณ์ 1. ถงั พลาสติก 2. รากเห็ดนางฟา้ 3. กากน้ำตาล และนำ้ สะอาด 4. พืชสมนุ ไพร ได้แก่ สะเดา สาบเสือ หางไหล ตะไครห้ อม และหัวข่าแก่ ขัน้ ตอนการปฏิบัติงาน 1. ทำความสะอาดถังหมกั และเตรียมวสั ดุ ส่วนประกอบตามสูตรดงั น้ี กลมุ่ ท่ี 1-2 สูตรปุ๋ยน้ำหมกั ชีวภาพรากเห็ดนางฟา้ (สตู รทัว่ ไป) กลมุ่ ท่ี 3-4 สูตรปุ๋ยน้ำหมกั ชวี ภาพรากเห็ดนางฟา้ (สตู รบำรุงตน้ พชื และไล่แมลง) กลุม่ ท่ี 5-6 สตู รปยุ๋ นำ้ หมกั ชวี ภาพรากเหด็ นางฟ้า (สูตรบำรงุ ต้นพืชและปอ้ งกันเชื้อรา) 2. ลงมอื ปฏิบัติแต่ละกลุ่มปฏิบัตกิ จิ กรรมดว้ ยความระมดั ระวัง และตามขัน้ ตอนของการ ปฏิบตั กิ ารทำปุ๋ยน้ำรากเห็ดนางฟา้ 3. การเก็บล้างทำความสะอาดเครื่องมืออุปกรณ์ และเก็บเครื่องมืออุปกรณ์เข้าที่ให้ เรยี บรอ้ ย 4. ทำความสะอาดบรเิ วณปฏิบัติกิจกรรมและทงิ้ ขยะใหเ้ รยี บรอ้ ย ขอ้ ควรระวัง 1. น้ำต้องสะอาด เพ่ือปอ้ งกันไม่ให้เกดิ การเน่าเสยี ของปยุ๋ น้ำรากเห็ดนางฟ้า 2. หาวสั ดอุ นื่ ปดิ ทับไม่ให้รากเหด็ นางฟา้ ลอยเพราะจะทำใหเ้ นา่ เสียได้ การวดั และประเมนิ ผล 1. ตรวจผลการปฏิบตั ิงาน 2. ประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงาน

14 บันทกึ ผลการปฏิบตั งิ าน เรอื่ ง การทำปุ๋ยนำ้ รากเหด็ นางฟา้ วนั ที่ ......... เดือน ......................... พ.ศ. ....................... สรุปขั้นตอนการทำปุ๋ยน้ำรากเหด็ นางฟา้ .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ผลท่ีได้จากการปฏบิ ตั ิงาน .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ปญั หาและข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ลงชอ่ื ..................................... ผู้บนั ทกึ (............................................) วนั ที่ ..... เดอื น .................. พ.ศ. ...........

15 ประเมนิ คุณภาพผลงาน เรอื่ งการทำปุ๋ยน้ำชวี ภาพรากเห็ดนางฟา้ ช่ือ............................................. นามสกุล ..........................................เลขที่.................... คำช้ีแจง ให้ผู้ประเมิน ทำการประเมินผลงานของนักเรียนตามเกณฑ์ที่กำหนด โดยเขียน คะแนนลงในชอ่ งว่างตามรายการต่อไปน้ี เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 1 หมายถงึ ต้องปรบั ปรงุ 2 หมายถงึ พอใช้ 3 หมายถงึ ดี 4 หมายถึง ดีมาก ลำดับ รายการ ผปู้ ระเมนิ คะแนน ท่ี ตนเอง เพอ่ื น ครู เฉล่ีย 1 เลือกวัสดอุ ุปกรณ์ได้เหมาะสม 2 เตรียมวัสดุอุปกรณ์ได้เหมาะสม 3 ใชว้ สั ดุอุปกรณ์ได้ถกู ตอ้ ง 4 ปฏบิ ตั งิ านตามข้นั ตอนถกู ต้อง 5 ผลงานดมี คี ุณภาพ คะแนนรวม ลงชือ่ ผ้ปู ระเมนิ เกณฑก์ ารประเมนิ คะแนนรวม 17 - 20 หมายถึง ผลงานอย่ใู นระดบั ดมี าก คะแนนรวม 13 - 16 หมายถงึ ผลงานอยู่ในระดับดี คะแนนรวม 9 - 12 หมายถงึ ผลงานอยู่ในระดบั พอใช้ คะแนนรวม 4 - 8 หมายถงึ ผลงานอย่ใู นระดบั ควรปรบั ปรุง สรุปผลการประเมนิ อย่ใู นระดับคุณภาพ  ดีมาก  ดี  พอใช้  ปรบั ปรุง

16 ประเมินหลงั เรียน คำส่ัง ใหน้ กั เรียนเลือกคำตอบท่ีถกู ท่ีสุดเพยี งขอ้ เดียว 1. ขอ้ ใดกล่าวถงึ ปยุ๋ นำ้ ชีวภาพถูกตอ้ ง ก. เปน็ อินทรยี ์วตั ถุชนกิ แหง้ ข. เป็นอนนิ ทรีย์วตั ถชุ นิดน้ำ ค. เป็นธาตอุ าหารพชื ทไ่ี ด้จากการหมักแบบแหง้ ง. เปน็ สารละลายที่ไดจ้ ากการย่อยสลายโดยผ่านการหมัก 2. ขอ้ ใดไมใ่ ชป่ ระโยชน์ของป๋ยุ น้ำหมกั ชีวภาพรากเหด็ นางฟา้ ก. ใช้กำจดั นำ้ เสยี ข. บำบัดกล่นิ เหมน็ ค. เป็นอาหารเสรมิ แก่พืช ง. ใชเ้ ป็นอาหารเสรมิ แกม่ นุษย์ 3. ข้อใดเป็นการใชป้ ุ๋ยหมกั น้ำชวี ภาพรากเหด็ นางฟา้ ได้ถกู ต้อง ก. ปุ๋ยหมกั น้ำชวี ภาพผสมน้ำกอ่ นรดต้นไม้ ข. ปุ๋ยหมกั นำ้ ชวี ภาพชนิดเขม้ ขน้ รดตน้ ไม้ ค. ป๋ยุ หมักน้ำชีวภาพผสมปูนขาวใส่ตน้ ไม้ ง. ปยุ๋ หมักน้ำชีวภาพผสมปุ๋ยเคมรี ดนำ้ ตน้ ไม้ 4. นกั เรยี นจะปฏบิ ตั อิ ย่างไรถา้ เก็บปยุ๋ หมกั เกนิ 1 ปี ก. ขดุ หลุมฝงั กลบ ข. ใชเ้ ปน็ ยาปราบวัชพืช ค. ใชเ้ ป็นสารกำจดั แมลงศัตรูพชื ง. ใชผ้ สมกบั ปุย๋ หมักชีวภาพต่อไป

17 5. ในการทำป๋ยุ หมักน้ำชวี ภาพรากเหด็ นางฟ้านกั เรียนเลือกภาชนะหมกั อยา่ งไร ก. ถงั โลหะ ข. ถังอะลมู เิ นียม ค. ถงั พลาสตกิ ทมี่ ีฝาปิด ง. ถงั ห้วิ น้ำแบบพลาสตกิ 6. ถา้ นักเรยี นทำปุ๋ยหมกั นำ้ รากเห็ดนางฟ้านักเรยี นควรเลือกใชน้ ำ้ ตาลชนดิ ใด เพราะเหตุใด ก. กากน้ำตาล เพราะราคาถกู ข. น้ำตาลกรวด เพราะมีรสชาติหวาน ค. น้ำตาลทรายแดง เพราะย่อยสลายไดเ้ รว็ ง. นำ้ ตาลทรายขาว เพราะจลุ นิ ทรียน์ ำไปใช้ประโยชนไ์ ดท้ ันที 7. สาเหตใุ ดจงึ ต้องใสน่ ำ้ ตาลลงไปในการทำปุย๋ หมักน้ำชวี ภาพรากเหด็ นางฟา้ ก. เปน็ อาหารเชื้อรา ข. เปน็ อาหารเชอื้ จุลนิ ทรีย์ ค. เป็นอาหารเชือ้ แบคทีเรยี ง. เพอ่ื สลายเป็นธาตอุ าหารพืช 8. สาเหตุใดจงึ ไมน่ ยิ มเก็บปุย๋ นำ้ หมกั ชวี ภาพรากเห็ดนางฟ้าในท่เี ยน็ ก. จุลนิ ทรียต์ าย ข. เชือ้ แบคทีเรียตาย ค. เชอ้ื ราเจริญเตบิ โต ง. สูญเสียธาตอุ าหารพืช

18 9. ข้อใดกล่าวถกู ตอ้ งเกยี่ วกับการทำปุ๋ยนำ้ หมักชีวภาพรากเห็ดนางฟา้ ก. ขณะหมักไม่ควรเปดิ ฝาถังหมกั ข. ขณะหมักควรให้ถกู แสงแดดรำไร ค. ขณะหมกั ควรเปดิ ฝาเพื่อระบายอากาศ ง. ขณะหมักหากเกดิ ฝา้ สีขาวแสดงว่าเสยี ใช้ไม่ได้ 10. ถา้ ตอ้ งการใชป้ ุย๋ นำ้ หมกั รากเหด็ นางฟา้ ใหม้ สี รรพคณุ กำจัดแมลงศัตรูพชื ได้ดว้ ยควรเลอื ก พชื สมนุ ไพรชนิดใดรว่ มในถังหมัก ก. สะเดา ขิง ย่านาง ข. สะเดา ขงิ ข่า ไพล ค. ขิง หนอนตายยาก สะเดา ง. สะเดา สาบเสือ หนอนตายยาก

19 คำเฉลยและเกณฑ์การใหค้ ะแนน คำเฉลย ข้อ1. ง. เปน็ สารละลายที่ได้จากการย่อยสลายโดยผ่านการหมัก ขอ้ 2. ง. ใช้เป็นอาหารเสริมแก่มนุษย์ ข้อ3. ก. ป๋ยุ หมักน้ำชวี ภาพผสมนำ้ กอ่ นรดต้นไม้ ขอ้ 4. ข. ใชเ้ ป็นยาปราบวชั พืช ข้อ5. ค. ถงั พลาสติกที่มฝี าปดิ ข้อ6. ก. กากน้ำตาล เพราะราคาถกู ขอ้ 7. ข. เป็นอาหารเช้อื จลุ ินทรยี ์ ข้อ8. ก. จุลินทรยี ์ตาย ขอ้ 9. ค. ขณะหมกั ควรเปิดฝาเพ่ือระบายอากาศ ขอ้ 10. ง. สะเดา สาบเสือ หนอนตายยาก เกณฑ์การใหค้ ะแนน ข้อ 1 – 10 ถ้านักเรียนตอบถกู ต้องตรงกับคำเฉลย ให้ขอ้ ละ 1 คะแนน และถา้ นักเรียนตอบไมต่ รงคำเฉลย ให้ข้อละ 0 คะแนน เกณฑก์ ารผ่าน ถ้านกั เรียนทำแบบประเมินได้ 8 คะแนนขึ้นไป ถอื ว่าผ่าน ถ้านกั เรยี นทำแบบประเมนิ ไดน้ อ้ ยกวา่ 8 คะแนน ถือวา่ ไมผ่ ่านใหน้ กั เรียนกลับไป ศึกษาใหม่

20 เอกสารอ้างองิ การไฟฟ้าฝ่ายผลติ แห่งประเทศไทย. 2553. ชีววิถีเพอ่ื การพฒั นาอยา่ งยง่ั ยืนสเู่ ศรษฐกิจพอเพยี ง. พมิ พ์ ครั้งท่ี 32. กรงุ เทพมหานคร : กองผลิตสอื่ การสอ่ื สารองค์การ ฝ่ายส่อื สารองค์การ กฟผ. เพญ็ จนั ทร์ กรณุ ามยั วงศ์. 2545. การแปรรูปสมุนไพรไทย. กรงุ เทพมหานคร : เฟอื่ งฟา้ พร้นิ ตง้ิ . ศูนย์เครอื ข่ายปราชญ์ชาวบ้านเกษตรย่ังยืน ตำบลศรีเมืองชุม จงั หวัดเชียงราย. ปุ๋ยน้ำชีวภาพ. (ออนไลน์) จาก http://www3.oae.go.th/ สบื ค้นขอ้ มูลเมอ่ื วันท่ี 4 กนั ยายน พ.ศ. 2560. พฒั นา สุขประเสรฐิ และศศกิ าญจน์ ริบรวมทรัพย์. 2547. หนังสอื เรยี นรายวิชาพื้นฐานงานเกษตรชว่ ง ช้ันที่ 3 ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 1-3 กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ตาม หลกั สูตรการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2544. กรงุ เทพมหานคร : วัฒนาพานิช จำกดั .