12.การดูแลรักษา

คำนำ การจัดการเรยี นการสอนในปจั จุบัน เปน็ การจัดการเรียนการสอน ที่มุ่งให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ มีความรู้ ความเขา้ ใจ และเกิดองค์ความร้ทู ยี่ ่ังยืน ซึง่ ต้องคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล มกี ารพัฒนา นักเรียนให้มีความเจริญงอกงามท้ังร่างกาย สติปัญญา อารมณ์ และสังคม โดยนำนวัตกรรม เทคโนโลยี ทางการสอนที่มีศักยภาพ มาใช้ในการส่งเสริมให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตามผล การเรยี นรู้ทก่ี ำหนดไว้ ชุดฝึกปฏิบัติ ชุดนี้จัดทำข้ึน เพ่ือเป็นสอ่ื การเรียนรู้ ในกลุ่มสาระการงานอาชีพ วิชาการเพาะเห็ด ด้วยวัสดุผสม (ง30218) เรื่องการเพาะเห็ดนางฟ้า ชุดฝึกปฏิบัติชุดน้ี ใช้เป็นส่ือการเรียนรู้ด้วยตนเองเป็น รายบุคคล โดยสรุปเนื้อหา และจัดลำดับความรู้จากง่ายไปหายาก และตามขั้นตอนการปฏิบัติ เพื่อให้ นักเรียนสามารถเรียนรู้ และฝึกปฏิบัติตามข้ันตอนด้วยตนเองจนเกิดทักษะ สามารถนำทักษะการ ปฏบิ ตั ิงาน ไปใชป้ ระกอบอาชพี ต่อไปในอนาคตได้อยา่ งมีประสิทธิภาพ ดวงรัตน์ กวดกิจการ

สารบัญ เร่อื ง หนา้ คำชี้แจงสำหรบั ครูผสู้ อน 1 คำช้ีแจงสำหรับนักเรียน 2 สาระสำคญั และจุดประสงค์การเรียนรู้ 3 ประเมนิ ก่อนเรยี น 4 ใบความรู้ท่ี 1 เรอื่ ง การปฏบิ ตั ิดูแลรกั ษาก้อนเช้ือเหด็ นางฟ้า 7 ใบความรู้ท่ี 2 เร่อื ง การป้องกนั กำจัดศัตรูเห็ดนางฟ้า 11 กจิ กรรมฝกึ ทกั ษะปฏบิ ตั ิ เรื่องการดูแลรักษาและการปอ้ งกันกำจดั ศตั รูเหด็ นางฟ้า 17 บันทกึ ผลการปฏิบัติกจิ กรรม 18 ประเมนิ คุณภาพผลงาน 19 ประเมนิ หลงั เรยี น 20 คำเฉลยและเกณฑ์การใหค้ ะแนน 23 เอกสารอ้างอิง 24

1 คำช้ีแจงสำหรบั ครผู สู้ อน ชุดฝึกปฏิบัติเล่มนี้ ใช้ประกอบการเรียนรู้ในรายวิชาการเพาะเห็ดด้วยวัสดุผสม เรื่อง การเพาะเหด็ นางฟ้า ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ 5 มขี น้ั ตอนการใชช้ ดุ ฝึกปฏิบตั ิดังนี้ 1. ครูผู้สอนตรวจสอบชุดฝึกปฏิบัติ เลม่ ท่ี 12 เร่ืองการดแู ลรักษาและการปอ้ งกันกำจดั ศตั รูเหด็ นางฟา้ 2. ครูผู้สอนเตรียม วสั ดุอุปกรณ์ทใี่ ชร้ ่วมกัน ได้แก่ 2.1 บัวรดนำ้ 2.2 นำ้ สะอาด 2.3 ไมก้ วาดทางมะพร้าว 2.4 สายยาง 3. ครูผู้สอนชี้แจงการใช้ชุดฝึกปฏิบัติ ให้นักเรียนทุกคนเข้าใจก่อนท่ีนักเรียนจะใช้ ชดุ ฝึกปฏิบัติเลม่ นี้ 4. ครผู ู้สอนศกึ ษาว่า กิจกรรมใดท่ีครตู ้องเป็นผูใ้ หค้ ำแนะนำ หรือใหค้ ำปรึกษา 5. ครูผู้สอนตอ้ งศึกษาคู่มือการใชช้ ุดฝึกปฏบิ ัติ ควบคู่กบั แผนการจดั การเรียนรู้ทกุ ครั้ง

2 คำช้แี จงสำหรบั นักเรียน ชดุ ฝึกปฏิบัติ เล่มที่ 12 เร่ืองการดูแลรักษาและการป้องกันกำจดั ศัตรูเห็ดนางฟ้า มี 5 ตอนดงั นี้ ตอนที่ 1 การประเมินกอ่ นเรียน ใช้เวลา 10 นาที ใหน้ ักเรยี นทำแบบประเมนิ กอ่ นเรียนด้วยตนเอง ดว้ ยความซื่อสัตย์ ไม่ถามเพ่อื น และ ไม่ดู คำเฉลยท้ายบท ถ้านกั เรียนสงสัยใหส้ อบถามครผู ู้สอนไดต้ ลอดเวลา ตอนที่ 2 ศึกษาการดูแลรกั ษาและการป้องกนั กำจดั ศตั รูเห็ด (ศกึ ษาท่ีบา้ น) 1. นักเรียนแต่ละคนศึกษาชุดฝึกปฏิบัติ เรื่อง การดูแลรักษาและการป้องกันกำจัด ศตั รูเหด็ นางฟา้ ตามลำดับขน้ั ตอนอย่างตงั้ ใจ ให้เข้าใจ 2. นักเรียนคนไหนมีข้อสงสยั หรือเกดิ ปัญหาใด ๆ ให้สอบถามครูผู้สอน ตอนที่ 3 กจิ กรรมฝึกปฏบิ ตั ิการดแู ลรักษาและการปอ้ งกนั กำจัดศัตรเู ห็ดนางฟ้า (ทำกจิ กรรมที่โรงเรยี น) 1. นักเรียนแต่ละกลุ่มปฏิบัติการดูแลรักษาและการป้องกันกำจัดศัตรูเห็ดนางฟ้า ตามลำดับขั้นตอน 2. เมอ่ื ปฏบิ ัติงานเสร็จแล้ว ใหน้ กั เรียนเขยี นช่ือ-นามสกุล ติดไวท้ ผี่ ลงานของนักเรียน 3. นกั เรียนบนั ทกึ ผลการปฏบิ ัตงิ านทุกคน 4. นักเรียนประเมินคุณภาพผลงานของตนเอง ให้เพ่ือน 1 คนประเมิน และครูร่วม ประเมิน แลว้ สรปุ หาค่าเฉลี่ย 5. นักเรยี นคนใดมีขอ้ สงสยั หรือมีปญั หาใด ๆ ให้สอบถามครูผูส้ อนได้ตลอดเวลา ตอนที่ 4 การประเมนิ หลงั เรยี น ใชเ้ วลา 10 นาที นกั เรียนทำแบบประเมินหลังเรยี นด้วยตนเองเอง ด้วยความซื่อสตั ย์ ไม่ถามเพ่ือนและ ไม่ดูคำเฉลยทา้ ยบท ตอนท่ี 5 ตรวจคำตอบจากคำเฉลย ใชเ้ วลา 10 นาที เมอื่ นักเรียนทำแบบประเมินหลังเรียนเสรจ็ แล้ว ให้นักเรียนตรวจคำตอบจากคำเฉลย และรวมคะแนน พร้อมดูเกณฑ์การประเมิน ถ้านักเรียนไม่ผ่านเกณฑ์การประเมินให้นกั เรียน นำชุดฝึกปฏิบัติเล่มนี้ ไปศึกษาใหม่ตามลำดับข้ันตอนของการใช้ชุดฝึกปฏิบัติ และถ้าหาก นกั เรียนผ่านเกณฑ์การประเมนิ ใหน้ กั เรยี นศึกษาเรื่องตอ่ ไป

3 สาระสำคัญและจุดประสงค์การเรียนรู้ สาระสำคัญ การปฏิบัติการดูแลรักษาก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้าหลังจากเปิดดอก และนำก้อนเช้ือเห็ดไปไว้ใน โรงเรือนแล้วนั้น จะต้องดูแลรักษาและป้องกันกำจัดศัตรูเห็ดนางฟ้า โดยการรดน้ำ ควบคุมอุณหภูมิ การถ่ายเทอากาศ และแสงใหเ้ หมาะสม จึงสามารถผลติ เหด็ นางฟ้าได้อย่างมีคุณภาพ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกความหมายของการปฏบิ ตั ิดูแลรกั ษากอ้ นเชอ้ื เหด็ นางฟ้าได้ 2. เลือกใช้นำ้ รดก้อนเช้ือเหด็ ได้อย่างเหมาะสม 3. อธิบายวธิ ีการรดน้ำก้อนเชอ้ื เหด็ นางฟา้ ได้ 4. รดนำ้ ก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้าได้อย่างถกู ต้อง 5. ควบคมุ อุณหภูมิ ถ่ายเทอากาศและแสงได้ 6. ปอ้ งกนั กำจัดศัตรเู ห็ดนางฟ้าได้

4 ประเมินกอ่ นเรียน คำสั่ง ให้นกั เรียนเลือกคำตอบที่ถกู ตอ้ งทสี่ ุดเพยี งขอ้ เดียว 1. หลังเปดิ ดอกเห็ดนางฟา้ นกั เรียนตอ้ งดแู ลรกั ษาอยา่ งไร ก. ทำความสะอาดโรงเรอื นสมำ่ เสมอ ข. เปิดประตูใหอ้ ากาศถา่ ยเทตลอดเวลา ค. เปิดใหแ้ สงสว่างเขา้ ไปในโรงเรือนเพาะเหด็ ง. ถูกทกุ ข้อ 2. นักเรียนเลือกน้ำประเภทใด รดก้อนเชอื้ เห็ดนางฟา้ ก. น้ำฝน ข. นำ้ กรอ่ ย ค. น้ำคลอง ง. นำ้ ประปา 3. ขอ้ ใดเปน็ การควบคุมสภาพแวดล้อมของโรงเรอื นเพาะเหด็ นางฟ้า ก. กำจัดพาหะนำโรค ข. รดน้ำบนก้อนเชอื้ เห็ด ค. ฉีดยาฆ่าแมลงทุก 7 วัน ง. ถกู ทกุ ขอ้ 4. น้ำท่ีใช้รดก้อนเช้ือเห็ดนางฟา้ ควรมีความเป็นกรดเป็นด่างเทา่ ใดจงึ เหมาะสม ก. 6 ข. 7 ค. 8 ง. 9 5. การรดน้ำก้อนเช้ือเหด็ นางฟา้ ในปริมาณมากหรอื น้อย ขึน้ อย่กู ับปัจจยั ใด ก. ระยะดอกเหด็ ข. ความชืน้ ในอากาศ ค. จำนวนก้อนเช้ือเห็ด ง. ระยะเส้นใยเจริญเตบิ โต

5 6. นักเรียนยดึ หลักในข้อใด เกีย่ วกบั การรดน้ำกอ้ นเช้ือเห็ดนางฟา้ ก. ให้วนั ละครั้ง ข. ให้วนั ละ 3 คร้งั ค. ใหน้ ้อย ๆ แต่บอ่ ยครั้ง ง. ใหน้ ้อยคร้งั ครงั้ ละมาก ๆ 7. การรดน้ำเห็ดนางฟา้ ระยะใดไม่ควรให้ถกู ดอกเหด็ ก. ระยะตุ่มดอก ข. ระยะเสน้ ใยเหด็ ค. ระยะดอกอายุ 1-2 วนั ง. ระยะดอกอายุ 3-4 วนั 8. ถา้ นักเรียนรดนำ้ กอ้ นเช้อื เห็ดมากเกนิ ไป มีผลต่อดอกเห็ดนางฟา้ อย่างไร ก. ดอกเล็ก นำ้ หนกั นอ้ ย ข. ดอกใหญ่ นำ้ หนกั มาก ค. ดอกคุณภาพไมด่ ี เนา่ งา่ ย ง. ดอกคณุ ภาพดี รสชาติอรอ่ ย 9. อุณหภูมิในข้อใดทเ่ี หมาะสมต่อการออกดอกของเห็ดนางฟา้ มากทสี่ ดุ ก. 18-20 องศาเซลเซยี ส ข. 21-22 องศาเซลเซยี ส ค. 24-26 องศาเซลเซยี ส ง. 28-30 องศาเซลเซยี ส 10. กา๊ ซชนดิ ใดทจ่ี ำเป็นตอ่ การเจรญิ เตบิ โตของดอกเห็ดนางฟ้า ทำใหด้ อกเห็ดนางฟา้ ที่ไดม้ ี คุณภาพดี ก. คารบ์ อน ข. ออกซเิ จน ค. ไนโตรเจน ง. คาร์บอนไดออกไซด์

6 11. ถา้ ดอกเห็ดนางฟา้ ไดร้ บั แสงนอ้ ย มผี ลอยา่ งไร ก. หมวกดอกเลก็ กา้ นดอกยาว ข. หมวกดอกเล็ก กา้ นดอกส้นั ค. หมวกดอกใหญ่ กา้ นดอกยาว ง. หมวกดอกใหญ่ กา้ นดอกสน้ั 12. หากพบแมลงหวี่เข้าทำลายดอกเห็ด นักเรียนต้องปฏิบตั อิ ยา่ งไร ก. นำก้อนเชอ้ื เหด็ ไปท้ิง ข. นำก้อนเช้ือเหด็ ไปนง่ึ ค. นำก้อนเชือ้ เห็ดไปเผา ง. นำก้อนเช้อื เห็ดไปล้างนำ้ ให้สะอาด 13. โรคดอกหงิกเกิดจากสาเหตุใด ก. เชอื้ รา ค. เชือ้ จุลนิ ทรีย์ ข. เช้อื แบคทเี รีย ง. สภาพแวดล้อมไมเ่ หมาะสม 14. ดอกเน่า ขอบหมวกดอกแห้ง ลกุ ลามเข้าไปด้านในดอกเหด็ เป็นอาการของโรคใด ก. โรคราเมือก ข. โรคดอกหงกิ ค. โรคจุดเหลอื ง ง. โรคเนา่ สีนำ้ ตาล 15. ศตั รเู ห็ดนางฟา้ ชนดิ ใดไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปลา่ ได้ ก. ไร ข. แมลงหว่ี ค. หนอนผีเส้ือ ง. หนอนแมลงวนั

7 ใบความรู้ที่ 1 เร่อื ง การปฏิบตั ดิ แู ลรกั ษาก้อนเชื้อเหด็ นางฟ้า การปฏบิ ัตดิ ูแลรักษาก้อนเชือ้ เหด็ นางฟ้า หลังทำการเปิดถุงก้อนเช้ือเห็ดนางฟ้า และนำก้อนเช้ือเห็ดไวใ้ นโรงเรอื นสำหรบั เปิด ดอกแลว้ สิ่งท่ีตอ้ งระมดั ระวังเปน็ พเิ ศษ คอื ความสะอาด เพราะถ้าหากโรงเรือนไม่สะอาด จะ เป็นแหล่งสะสมของเช้ือโรค ทำให้เช้ือโรคหรือเชื้อราอ่ืนเข้า ๆ ไปในถุงก้อนเชื้อเห็ดได้ เป็น สาเหตุให้เห็ดไมเ่ จรญิ เตบิ โต หรือใหผ้ ลผลติ ตำ่ หลังเปดิ ถุงกอ้ นเชื้อเห็ดแลว้ จะตอ้ งปฏบิ ัตดิ แู ลรักษาเอาใจใส่อย่างดี และตอ้ ง ควบคุมสภาพแวดลอ้ มต่าง ๆ ภายในโรงเรือนให้เหมาะสมการเจรญิ เติบโตของดอกเหด็ ดังนี้ 1. กา รรด น้ ำก้อ น เชื้อ เห็ ดน า งฟ้ า การรดน้ำดว้ ยบัวรดน้ำ การเลือกใช้น้ำและวิธีการรดน้ำก้อนเชื้อเห็ด นางฟ้า น้ำเป็นปัจจัยสำคัญอย่างย่ิงในการเพาะ เห็ดนางฟ้า เป็นตัวทำให้เกิดความชื้นสำหรับ การสร้างดอกเห็ด หากน้ำไม่ดีจะมีผลกระทบต่อ การผลิตดอกเหด็ ได้ น้ำที่ใชร้ ดควรเป็นน้ำสะอาด ปราศจากเคมี และส่งิ สกปรกปนเปื้อน ไม่มีกล่ิน หรือสารท่ีเป็นอันตรายต่อเห็ด เช่น คลอรีนเจือ ปน น้ำท่ีรดเห็ดนางฟ้าควรเป็นกลาง ค่าความ เปน็ กรดเป็นดา่ ง (pH) ประมาณ 7 นำ้ ท่ีเป็นกรด เป็นด่างต่ำกว่า 7 เล็กน้อย จะไม่เป็นผลเสียต่อ เห็ดนางฟ้า หากใช้น้ำประปา ควรนำไปใส่โอ่ง หรือภาชนะ เปิดฝาทิ้งไว้ 1–2 วัน หรือตากแดด ใหค้ ลอรนี ระเหยจึงนำไปใชไ้ ด้ ภาพ การรดนำ้ ดว้ ยสายยาง

8 วธิ ีการรดนำ้ เหด็ นางฟ้า มีดงั นี้ 1) ใชร้ ะบบพน่ ฝอย โดยตอ่ ทอ่ กบั ป้ัมนำ้ ท่มี ีแรงดนั น้ำเปน็ ละอองละเอียด 2) ใชส้ ายยางธรรมดา ฉีดพน่ บนกอ้ นเชอื้ เห็ด 3) ใช้เคร่ืองฉีดยาฆ่าแมลงก็ได้ผลดี เช่นเดียวกันแต่ต้องไม่ใช้ร่วมกับยาฆ่าแมลง หรือ สารเคมใี ด ๆ อยา่ งเดด็ ขาด 4) ใชบ้ ัวรดนำ้ ท่ีมีหวั แบบฝอย รดใหท้ ่วั กอ้ นเช้ือเห็ด ขอ้ ควรปฏบิ ตั ใิ นการรดน้ำก้อนเชอ้ื เห็ดนางฟ้า 1) ในระยะแรกท่ีรดน้ำใหม่ ๆ จำนวนคร้ังในการรดน้ำขึ้นอยกู่ ับความช้ืนในอากาศรอบ ๆ ข้างหากความช้ืนตำ่ จำนวนคร้ังในการรดน้ำมากขน้ึ คอยดแู ลโรงเรือนเพาะเห็ด ให้ดีอย่า ให้ความชน้ื ตำ่ กว่า 80 เปอร์เซ็นต์ 2) พจิ ารณาว่าเมอ่ื ไหร่ควรทำการรดนำ้ หากความชนื้ สูงระดับ 80 หรือเกนิ ก็ไม่ควรรด นำ้ บ่อยนัก หรืออาจสังเกตจากผิวของก้อนเช้ือเห็ด ถา้ ผิวหนา้ ก้อนเชื้อเห็ดค่อนข้างหมาดจึง รดนำ้ โดยทว่ั ไปยดึ หลักวา่ รดนำ้ ใหน้ ้อยแต่บอ่ ยคร้งั จะดีกวา่ รดน้ำมากแตน่ ้อยคร้งั เช่น ในฤดู แล้ง อาจรดน้ำ 3-4 ครั้งต่อวัน ในทางตรงข้ามถ้าในฤดูหนาว หรือฤดูฝนที่มีความชื้นสูง รดน้ำเพียงวันละ 1-2 คร้ังเพ่ือให้ผิวหน้าของก้อนเช้ือเห็ดช้ืน อย่าให้น้ำเข้าไปในก้อนเช้อื เห็ด เด็ดขาด เพราะก้อนเชื้อเห็ดจะเนา่ ถา้ น้ำขงั ควรกรดี หรอื เทนำ้ ออกใหห้ มด 3) เม่ือดอกเห็ดโตได้ขนาดเล็กอายุ 1-2 วัน จึงให้ดอกเปียกช้ืนได้ โดยไม่มีข้อเสีย แต่พอดอกเห็ดโตขนึ้ เร่ิมบานออก การรดน้ำอาจทำเพียงวันละ 2 ครั้ง คือเช้าและเยน็ แต่ถ้า สังเกตว่าขอบดอกเห็ดแห้ง ดอกไม่ค่อยมีน้ำหนัก แสดงว่าขาดน้ำ ก็ควรรดน้ำเป็นวันละ3-4 ครั้ง กระจายช่วงเวลาออกไปอาจเป็น เช้า สาย บ่ายและเย็น ช่วงน้ีการรดน้ำจะเน้นหนักไป ตามบริเวณพื้นเพดานด้านข้างของก้อนเชื้อเห็ด เน่ืองจากเส้นใยเห็ดและดอกเห็ดนางฟ้า คอ่ นข้างเปราะบางมาก การรดน้ำจงึ ตอ้ งระมัดระวัง ถ้าเป็นก้อนเชือ้ เหด็ ทวี่ างนอน การรดน้ำ ไม่ค่อยมีปัญหามากนัก ดอกเห็ดอายุ 3-4 วัน หรือท่ีจะตัดในเช้าวันรุ่งข้ึน ไม่ควรฉีดน้ำจน เปียกโชกมากเกินไป เพราะดอกเห็ดจะฉ่ำน้ำทำให้คุณภาพไม่ดี ดอกเห็ดที่ชุ่มน้ำเกินไปเมื่อ ตัดแล้วจะเสียเร็ว เกบ็ ไว้ไดไ้ มน่ าน 2. การควบคุมระดับอุณหภูมิให้เหมาะสม เนื่องจากอุณหภูมินับเป็นปัจจัยที่มี ความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของดอกเห็ด หลังจากนำก้อนเช้ือเห็ดเข้าไปไว้ในโรงเรือน สำหรับเปดิ ดอกแล้ว จะต้องปรับและควบคุมอุณหภูมิทีเ่ หมาะสมต่อการเจรญิ เติบโตของดอก เหด็ นางฟ้า จะอยู่ระหวา่ ง 20-30 องศาเซลเซียส แต่ระดับอณุ หภมู ิที่เหมาะสมท่ีสุดคือระดับ 24-26 องศาเซลเซียส เห็ดจะออกดอกเร็วมากและเจริญเติบโตได้ดีท่ีสุด ดอกเห็ดจะมีขนาด ใหญ่ และให้ผลผลิตมาก แต่ถ้าหากอุณหภูมิต่ำกว่า 15 องศาเซลเซียส หรือสูงกว่า 35 องศา เซลเซียส เห็ดนางฟา้ จะไมอ่ อกดอก

9 3. การถ่ายเทอากาศ การถ่ายเทอากาศ ภาพการใช้มดี กรดี หน้าก้อนเชื้อเห็ด ภายในโรงเรือนมีความสำคัญมาก เนื่องจาก นางฟา้ ในขณะที่เห็ดกำลังสร้างเส้นใยและเกิดดอก จะ ต้องการออกซิเจนมาก เห็ดนางฟ้าต้องการก๊าซ ภาพดอกเห็ดนางฟ้าเน่า ออกซิเจนสูงมาก หากก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ สะสมในโรงเรือนในปริมาณมาก ๆ จะทำให้ ภาพการแคะหน้ากอ้ นเชอ้ื เห็ดนางฟา้ ลักษณะของดอกเห็ดนางฟ้าผิดปกติ เช่น ทำให้ กา้ นดอกยดื ยาวออกไปดอกอาจจะหบุ หรือไมย่ อม บานออก ซึ่งไม่เป็นท่ีนิยมของตลาด ดังนั้น โรงเรือนท่ีดีจะตอ้ งใหม้ อี ากาศถา่ ยเทไดด้ ี เพ่ือไม่ให้ มีการสะสมของก๊าซคาร์บอนได้ออกไซดม์ ากเกนิ ไป 4. การควบคุมแสงสว่าง แสงมีความ จำเป็นอย่างมาก ในการกระตุ้นให้เส้นใยเห็ด รวมตัวกัน เพ่ือให้เกิดดอกเห็ดได้เร็วข้ึน แสงมี ความจำเปน็ ต่อการทำให้ดอกเห็ดสมบูรณ์ ในช่วง นี้เห็ดนางฟ้าต้องการแสงปานกลาง ระดับแสงท่ี เหมาะสม คือ ขนาดพอท่ีจะอ่านหนังสือได้ เห็ด นางฟ้าท่ีได้รับแสงสว่างไม่เพียงพอจะทำให้หมวก ดอกมีขนาดเลก็ ก้านดอกยาว และใหผ้ ลผลติ ต่ำ 5. ถ้ามีก้อนเชื้อเห็ดเสีย เนื่องจากเชื้อรา หรือไร ต้องนำกอ้ นเชอื้ เหด็ ออกทิ้งไกล ๆ 6. ถ้ามีน้ำขังในก้อนเชื้อเห็ด ต้องรีบ เทน้ำท่ีขังออก หรือใช้มีดกรีดให้หน้าก้อนเชื้อเพื่อ ระบายน้ำทิ้ง 7. เกบ็ ดอกเหด็ ท่ีเน่าทิ้ง เพอื่ ปอ้ งกันไมใ่ ห้ แมลงหวีม่ าตอม วางไข่ และนำเชื้อโรคมาระบาด 8. หลังจากเปิดดอกเห็ด แล้ว 1-2 เดือน หน้าก้อนเช้ือเหด็ จะแข็งใหแ้ คะท้ิง

10 9. รักษาความสะอาดภายในโรงเรือน ภาพการทำความสะอาดโรงเพาะเห็ด เพาะเห็ดอย่างสม่ำเสมอ 10. ผู้ปฏิบัติงานในโรงเรือนเพาะเห็ด ควรทำความสะอาดรา่ งกายก่อนเขา้ ปฏิบตั งิ าน 11. ไม่ควรนำก้อนเชื้อเห็ดท่ีมีอายุ ต่างกัน เขา้ ไปเปดิ ดอกในโรงเรือนเดียวกนั 12. หลังจากก้อนเช้ือเห็ดหมดอายุแล้ว ควรนำออกจากโรงเรือน เก็บเศษข้ีเล่ือยออก ให้หมด กวาดหยากไย่ ฉีดน้ำทำความสะอาด โรงเรือน เปิดโรงเรือนให้อากาศถ่ายเท แสง สว่างส่องเข้าถึงเพื่อฆ่าเช้ือโรค และตัดวงจร ชวี ิตของศัตรเู ห็ด ก่อนนำกอ้ นเชื้อเห็ดใหม่เข้า ไปเปิดดอก 13. หาก พ บก้อน เช้ือเห็ดที่เริ่มถูก รบกวนด้วยเชื้อรา ให้ใช้ช้อนสะอาดแคะเศษ วัสดุท่ีถูกเชื้อรารบกวนออกทิ้งไกล ๆ ถ้าหาก เกนิ กำลังแก้ไขให้รีบขนก้อนเช้อื เห็ดออกไปทิ้ง ให้ไกล ๆ ภาพการทำความสะอาดโรงเรือน หลงั จากนำก้อนเชื้อเห็ดออกจาก โรงเรือนเพาะเหด็ แลว้ ภาพการใช้ช้อนตกั เชื้อราทง้ิ

11 ใบความรู้ที่ 2 เร่ือง การป้องกนั กำจดั ศตั รเู ห็ดนางฟ้า การป้องกนั กำจัดศตั รเู ห็ดนางฟา้ ศัตรูเห็ดนางฟ้าที่สำคญั มดี ังนี้ 1. แมลงศัตรูเห็ด (Insect) แมลงศัตรู ภาพการทำลายดอกเห็ด เห็ดนับว่าเป็นปัญหาอย่างมาก โดยปกติแล้ว โดยหนอนแมลงวัน แมลงศัตรูเห็ด มักจะพบไม่มากนักในโรงเรือน ท่ีปลูกใหม่ ๆ แต่หลังจากท่ีโรงเรือน ได้ผ่าน การเพาะเห็ดไปหลาย ๆ รุ่น แมลงศัตรูเห็ดก็จะ เริ่มแพร่ระบาดทำลายเห็ด โดยไม่รักษาความ สะอาดในโรงเรอื น หรือไม่มกี ารป้องกันกำจดั ศตั รู เห็ดให้ถูกต้องแล้ว จะทำให้แมลงศัตรูเห็ดแพร่ ระบาดทำลายเห็ด โดยจะวางไข่และแพร่ระบาด จากถุงก้อนเช้ือเห็ดเก่า จากนนั้ ก็จะแพร่พันธ์ุลาม เข้าไปทำลายเห็ดในโรงเรือนเพาะเห็ด ซ่ึงแมลง ศัตรเู หด็ ท่ีพบโดยท่วั ไปมีดังน้ี 1.1.หนอนแมลงวัน มีรูปร่างบางใส มีส่วนหัวสีดำ ยาวประมาณ 4-8 มิลลิเมตร เม่ือเข้า ดกั แด้ใหม่ ๆ จะมีสีเขียว และจะมีสีนำ้ ตาลเข้มเมือ่ อายุมากขึน้ หลังจากเจริญเติบโตเป็นตัวเต็มวัย ปีกจะมีสีดำ ขนาดของตัวเต็มวัยเล็กเท่า ๆ กับยุง ยาวประมาณ 3-4 มิลลิเมตร มักแพร่ระบาด ทำลายเห็ดในโรงเรือนเพาะเห็ดที่มีการเพาะมาแล้วมากกว่า 3 ปีข้ึนไป และผู้เพาะเห็ดได้ท้ิงก้อน เชื้อเห็ดเก่าไว้ในโรงเรือนเพาะเห็ด หรือบริเวณด้านข้างโรงเรือน ซึ่งเป็นแหล่งวางไข่ และแพร่ ระบาดของแมลงวัน จะเข้าทำลายดอกเห็ด โดยจะเริ่มกัดกินโคนดอกเห็ดข้ึนไปจนถึงหมวกดอก ผู้เพาะเหด็ ควรระมัดระวังอย่างให้ตัวเต็มวัยวางไข่ในถุงก้อนเช้ือเห็ดเป็นอันขาด โดยเฉพาะอย่าง ยง่ิ ในระยะท่เี ปดิ กอ้ นเช้ือเห็ดแล้ว วิธกี ารป้องกนั ควรทำลายกอ้ นเชอ้ื เห็ดเก่า โดยการฝงั หรือเผาเพ่ือปอ้ งกันไม่ให้เป็นแหลง่ ขยายพันธแ์ุ มลงวัน

12 1.2. หนอนผเี สือ้ Dasyses rugosella. ตัวเตม็ วยั จะเปน็ หนอนผเี ส้อื กลางวัน มีขนาด 8-9 มิลลิเมตร เกาะอยู่ตามผนังของโรงเรือน และบริเวณถงุ กอ้ นเชื้อเห็ด ปีกมีสีน้ำตาลสลับกับสี นำ้ ตาลดำ และปีกด้านลา่ งจะยาวกวา่ ปีกดา้ นบน สว่ นท้องมีสนี ้ำตาลอ่อน เมอ่ื เกาะอยู่นิ่ง ๆ จะมี รูปร่างคล้ายสามเหลี่ยม ผีเส้ือชนิดน้ีชอบวางไข่บนจุกสำลีที่ปิดปากถุงก้อนเชื้อเห็ด ลักษณะ ของไข่ท่ีวางจะอยู่เป็นกลุ่มๆ และมีเส้นใยสีครีมปกคลุมอยู่ เม่ือไข่ฟักออกเป็นตัวหนอน ใน ระยะแรกตัวหนอนจะมีสีครีม ต่อมาจะเปลยี่ นเปน็ สีนำ้ ตาลแดง สว่ นหวั และส่วนปากมีสีดำ หรือ น้ำตาลเขม้ เห็นได้ชดั ทสี่ ว่ นอกดา้ นหลังบริเวณท่ตี ิดอยู่กับส่วนหวั จะมีขดี สนี ้ำตาลพาดตามขวาง ของลำตวั ขนาดของตวั หนอนเม่ือโตเต็มท่จี ะยาว 15 มิลลิเมตร ตัวหนอนเม่อื ฟักออกจากไข่ใหม่ ๆ จะอาศัยอยู่บริเวณปากถุงก้อนเชอื้ เห็ด จากน้ันจะชอนไชลงไปตามผวิ ของกอ้ นเช้ือเห็ดทมี่ ีเส้น ใยเห็ดสีขาวเจริญเติบโตอยู่ ทำให้เส้นใยเห็ดขาดและเห็ดไมส่ ามารถเจริญเตบิ โต ก้อนเช้ือเห็ดที่ ถูกทำลาย จะมีขุยสีนำ้ ตาลเป็นทางยาวคดเคย้ี วไปมา วิธีการปอ้ งกนั อยา่ แกะกระดาษหนงั สือพิมพ์ทีห่ ุ้มปากถงุ กอ้ นเช้อื เห็ดออกในขณะบม่ เช้ือ ซงึ่ จะช่วย ให้ผีเสือ้ ชนิดนไี้ ม่สามารถวางไข่บนจุกสำลไี ด้ 1.3. แมลงหวี่พวก Scatopse sp. เป็นแมลงหวี่ศัตรูเห็ดที่มีสีดำ มีขนาดเล็กคล้ายกับ แมลงหวที่ ่ีพบในบรเิ วณที่อับอากาศท่ัว ๆ ไป แมลงหว่ีพวกนี้ในระยะท่ีเจริญเติบโตเป็นตวั เตม็ วัย ชอบเกาะอยูต่ ามถุงก้อนเช้ือเห็ด ดอกเหด็ และบรเิ วณฝาของโรงเรอื น แมลงหวี่ชนิดนี้ ชอบตอม หูและตอมตา การแพร่ระบาดของแมลงหวี่ศัตรูเห็ดเกิดจากแมลงหว่ี ที่วางไขบ่ ริเวณถุงก้อนเชื้อ เหด็ เมอ่ื ไขฟ่ ักออกเปน็ ตัวหนอนจะเรม่ิ เจาะทำลายโคนดอกเห็ด ทำให้ดอกเห็ดแคระแกรน ดอก เห็ดจะด้าน และมีสีน้ำตาล ดอกเห็ดท่ีถูกทำลายจะมีตำหนิ นอกจากน้ีหนอนแมลงหว่ีศัตรูเห็ด อาจเข้าทำลายเส้นใยเห็ดในถุงก้อนเชื้อเห็ดที่กำลงั เจริญเติบโต ทำให้เห็ดไมส่ ามารถเตบิ โต ก้อน เช้ือเห็ดเสื่อมคุณภาพเร็วกว่าปกติ และเห็ดอาจเน่าเสียท้ังถุงก็ได้ แมลงหว่ีศัตรูเห็ดมักพบอยู่ ท่ัวไป ในบริเวณทีม่ ีการเพาะเหด็

13 วิธีการป้องกัน 1. ทำความสะอาดภายในโรงเรือนเพาะเหด็ ก่อนนำเหด็ เขา้ เพาะ 2. ทำลายก้อนเช้ือเห็ด ให้เรียบร้อยโดยการฝัง หรือเผาทำลาย ไม่ให้เป็นแหล่งวางไข่ และแพร่ระบาดของแมลง ภาพการเข้าทำลายดอกเหด็ นางฟ้า ของแมลงหว่ี หลักการปอ้ งกันกำจัดแมลงศัตรูเห็ดนางฟา้ 1. รักษาความสะอาดของโรงเรือนเพาะเห็ดอยเู่ สมอ 2. ถุงก้อนเชอ้ื เห็ดท่ีหมดอายุ หรอื ถุงก้อนเชอ้ื เห็ดที่เสยี ควรเผาทำลาย หรอื ฝงั ดนิ 3. หมั่นตรวจดูเห็ดท่ีเพาะอย่างละเอียด หากพบว่ามีการระบาดของแมลงศัตรูเห็ดในถุง กอ้ นเช้ือเห็ด ควรกำจดั ด้วยการเผาทำลายเสยี 4. ทำใหโ้ รงเรอื นเพาะเห็ดว่างเว้นการเพาะเหด็ สักระยะหนงึ่ จะชว่ ยตดั วงจรชวี ติ ของแมลง ศัตรเู ห็ดที่สะสมอย่ใู นโรงเรือนได้ 5. ใช้สารเคมีกำจัดแมลงศัตรูเห็ด ควรเลือกใช้สารเคมี ท่ีอนั ตรายน้อย และสลายตัวได้เร็ว ได้แก่ Pyrethrum Sulfotep เปน็ ตน้

14 2. ไรศัตรูเหด็ (Mite) พวกไรที่เป็นศตั รูเห็ดอาศัยอยู่บนพ้ืนดิน และในน้ำ มีขนาดเลก็ คล้ายแมงมุม ขนาดของไรที่ เลก็ ท่สี ุด เป็นขนาดที่ไม่สามารถมองเหน็ ได้ด้วยตา เปล่า พวกไรท่ีเป็นศัตรูเห็ดส่วนใหญ่ มักพบใน บริเวณพ้ืนที่ท่ีมีความชื้น ไรท่ีเป็นศัตรูเห็ดมีหลาย ชนิด ได้แก่ ไรฟางข้าว ไรเห็ดสีขาว และไรเห็ด ขนาดเล็ก มีสีเทาแกมแดง ไรพวกนี้สามารถ มองเหน็ ได้ดว้ ยตาเปลา่ เป็นต้น ภาพการเข้าทำลายก้อนเชื้อเหด็ นางฟา้ การปอ้ งกนั กำจดั ไรศัตรูเห็ด ของแมลงสาบ 1. ดูแลรักษาความสะอาดของโรงเรือน เพาะเห็ดอยู่เสมอ โรงเรือนที่ใช้ในการเพาะเห็ด ควรมีการพักอย่างน้อยปีละ 1 เดือน เพื่อทำความ สะอาด และรมยาปอ้ งกนั ศัตรูเห็ด 2. หัวเช้ือเห็ดและถุงก้อนเชื้อเห็ดต้อง ปราศจากไรศัตรูเห็ด ถ้าพบว่ามีไรระบาด ควรรีบ เผาทำลายกอ้ นเชอ้ื เหด็ ทนั ที 3. ใช้สำลีชุบเอทธิลแอลกอฮอล์เข้มข้น 70 เปอร์เซ็นต์เช็ดถูโต๊ะ หรือชั้นวางก้อนเชื้อเห็ด ภาพการเข้าทำลายดอกเห็ดนางฟ้า ในกรณที ีพ่ บวา่ มีไรระบาด ของหอยทาก 4. ใช้สารเคมีป้องกันกำจัด เช่น ใช้ เซฟวินอัตรา 12 กรัมต่อน้ำ 1 ลิตร ฉีดพ่นถุงก้อน เชื้อเห็ด เพื่อป้องกันมดและไรศัตรูเห็ดท่ีจะเข้า ทำลายก้อนเชือ้ เห็ด 3. ศตั รูอื่น ๆ ไดแ้ ก่ หนแู ละแมลงสาบ หอยทาก ปลวก กระแต เข้าทำลาย ต้งั แตร่ ะยะเช้ือเหด็ และดอกเห็ด การปอ้ งกันกำจดั 1. ใชย้ าเบอ่ื หรือกาวดัก 2. ใชป้ นู ขาวหวา่ นรอบ ๆ โรงเรือนเพาะเหด็ 3. หม่ันตรวจสอบ และจับทงิ้ อย่างสม่ำเสมอ

15 2. โรคเห็ดนางฟ้า ภาพโรคเนา่ สนี ้ำตาลของเห็ดนางฟา้ โรคเห็ดท่ีพบแพร่ระบาดทำลายเห็ด ทม่ี า : http//www.irfar108.com. นางฟ้า ส่วนใหญ่เกิดจากเช้ือแบคทีเรีย โดยจะ ทำให้ดอกเห็ดมีลักษณะผิดปกติ เช่น ดอกเห็ดมี ภาพโรคเส้นใยเห็ดไมเ่ จรญิ เติบโต ลักษณะเน่าช้ำ เส้นใยเห็ดไม่เจริญเติบโตลงใน ลงในก้อนเช้ือเห็ดนางฟ้า กอ้ นเช้ือเหด็ ซึง่ โรคเหด็ นางฟา้ ทีม่ กั พบมดี งั น้ี 2.1 โรค เน่ าสี น้ ำต าล (Bacterial ภาพโรคจดุ เหลอื ง Brown Rot) ลักษณะอาการของโรค เป็นสีน้ำตาล ดำทบ่ี รเิ วณหมวกดอกและก้านดอก ทำใหเ้ หด็ ไม่ เจริญ เติบ โต ดอก เห็ ดเน่ า เน่ื องจาก เชื้อ แบคทีเรียเข้าไปทำลายเส้นใยเห็ด แต่ถ้าเป็นกับ ดอกเห็ดที่มีขนาดใหญ่ จะทำให้ขอบหมวกดอก แห้งและลุกลามเข้าไปด้านใน จากน้ันจะระบาด ไปยังดอกเห็ดข้างเคียง ทำให้ก้อนเช้ือเห็ด ข้างเคียงเน่าเสียได้ 2.2 โรคเส้นใยเห็ดไม่เจริญเติบโตลง ในกอ้ นเช้ือเหด็ (Bacterial Brown Patch) ลักษณะอาการของโรค ก้อนเช้ือเห็ดที่ เป็นโรคนี้ เส้นใยเห็ดจะเจริญเติบโตผิดกับก้อน เช้ือเห็ดท่ีเจริญเติบโตตามปกติ เส้นใยของเห็ด ชะงักการเจริญเติบโต และมองเห็นเป็นแผ่นสี นำ้ ตาล ภายในถงุ ก้อนเช้ือเหด็ และก้อนเชื้อเห็ด จะมีเส้นใยเห็ดเจริญเติบโตเพียงคร่ึงถุงเท่านั้น ทำให้เหด็ ไม่สามารถเจรญิ เติบโตเป็นดอกเหด็ ได้ 2.3 โรคจุดเหลือง พบในเห็ดที่มอี ายุมาก ท่ีตกค้างในโรงเรือนเพาะเห็ดหลังจากการเก็บ หรอื นำ้ ท่ใี ช้รดสกปรก โดยเฉพาะเม่ืออากาศร้อน จดั ควรใช้นำ้ ทสี่ ะอาดรดก้อนเชอื้ เหด็

16 2.4 ราเมือก ลักษณ ะเป็นสายสี ภาพโรคราสีส้มหรือราร้อน เหลือง ในถุงก้อนเชื้อเห็ด มีกลิ่นคาวจัด การ ภาพโรคดอกหงิกของเห็ดนางฟา้ ป้องกันโดยการเอาก้อนเชื้อเห็ดที่หมดอายุ และเศษวัสดุในโรงเรือนเพาะเห็ดออก อย่าให้ เกิดการหมักหมม 2.5 ราสีส้มหรอื ราร้อน (Neurospora sp.) มกั เกิดเปน็ กระจุกบริเวณปากถงุ มลี กั ษณะ เป็นสีชมพูอมส้ม หรือเป็นก้อนกลมบริเวณปาก ถงุ 2.6 โรคดอกหงิก สาเหตุเกิดจาก สภ าพ แวดล้อ มไม่ เห มาะสม เช่น ความ แปรปรวนของอากาศ อุณหภูมิ ความชื้น เป็น ต้น ดอกเห็ดเกิดเป็นกระจุกหลาย ๆ ดอก หมวกดอกไม่บานหรือไม่คลี่ออก ขอบหมวก ดอกหงิกงอ เมื่อพบดอกเห็ดนางฟ้ามีลักษณะ เช่นน้ี ให้เปิดประตูโรงเรือนเพาะเห็ดในตอน เช้ามืด เพื่อให้อากาศถ่ายเท และป้องกันการ สะสมของกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์ ให้แสงสว่าง เพียงพอกับการพัฒนาการเจริญเติบโตของดอกเห็ด และรักษาระดับความช้ืนให้อยู่ระหว่าง 80-90 เปอร์เซ็นต์ในฤดหู นาวควรใช้ผา้ พลาสติกบุโรงเรือนดา้ นใน ให้น้ำวนั ละ3 เวลา จะชว่ ยให้ โรงเรือนเปิดดอกมีความชื้นพอเหมาะ ส่วนในฤดูร้อนควรให้น้ำวันละหลายคร้ัง รดน้ำบนพื้น ขา้ งฝา และหลงั คาโรงเรือน เพ่อื ช่วยใหโ้ รงเรอื นมีความชื้นตามต้องการ การปอ้ งกนั กำจดั โรคเหด็ นางฟา้ 1. รักษาความสะอาดภายในโรงเรอื นเพาะเห็ด และพื้นท่ีบรเิ วณรอบ ๆ โรงเรือน ควร ฉีดพ่นสารเคมีเพือ่ กำจัดแมลงทอี่ าจเป็นพาหะของโรค 2. ควบคุมสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้แก่ อุณหภูมิ ความช้ืน และแสง ไม่ให้เหมาะต่อ การเจรญิ เติบโตของเชือ้ โรค 3. ใช้สารเคมปี อ้ งกนั กำจัดโรค เช่น คลอรีน ฟอรม์ ลั ดไี ฮด์ เปน็ ต้น

17 กิจกรรมฝกึ ทักษะปฏิบตั ิ เร่อื ง การดแู ลรกั ษาและการปอ้ งกันกำจดั ศัตรเู ห็ดนางฟา้ จุดประสงค์การเรียนรู้ เพอ่ื ใหน้ ักเรียนมที กั ษะในการดูแลรกั ษาและการป้องกนั กำจดั ศัตรูเหด็ นางฟ้า วัสดุอปุ กรณ์ 1. บัวรดน้ำ 2. ไมก้ วาดทางมะพรา้ ว 3. นำ้ สะอาด 4. สายยาง ขัน้ ตอนการปฏบิ ัตงิ าน 1. รดนำ้ ก้อนเช้ือเห็ดนางฟ้า โดยใช้บัวรดน้ำใส่น้ำสะอาดรดบนก้อนเชอ้ื เห็ดนางฟ้า เช้า-เยน็ ทุกวนั 2. เกบ็ เศษเห็ดทีต่ กหล่นบนพนื้ หรือตกคา้ งบนก้อนเช้อื เหด็ นางฟา้ ออกทงิ้ ให้หมด 3. หมนั่ ตรวจสอบ สงั เกตลกั ษณะผิดปกติของกอ้ นเช้อื เหด็ และดอกเห็ด 4. ตรวจสอบและจับแมลง หนอน หอยทากที่กดั กิน และระบาดออกจากโรงเรือน เพาะเห็ดนางฟ้าออกท้ิงใหห้ มดเปน็ ประจำ 5. ดูแลรักษาความสะอาดของโรงเรือนเพาะเห็ด ได้แก่ พ้ืนโรงเรือน และบริเวณ รอบ ๆ โรงเรือนเพาะเหด็ เปน็ ประจำอย่างสม่ำเสมอ ขอ้ ควรระวัง 1. การรักษาความสะอาดโรงเรือนเพาะเห็ดนางฟ้า ควรทำความสะอาดโรงเรือน โดยเฉพาะพ้ืนโรงเรอื น และบรเิ วณรอบ ๆ โรงเรือนเพาะเห็ดให้สะอาด จะได้ไม่เป็นแหล่ง สะสมของเชื้อโรค 2. สภาพความช้ืนและอุณหภูมิในโรงเรือนเพาะเห็ดนางฟ้า ควรอยู่ในสภาพท่ี เหมาะสม การวัดและประเมนิ ผล 1. ตรวจผลการปฏิบตั ิงาน 2. ประเมนิ ผลการปฏิบัติงาน

18 บันทึกผลการปฏิบตั ิกจิ กรรม เรื่อง การดูแลรกั ษาและการป้องกนั กำจัดศัตรเู หด็ นางฟ้า วันที่ ......... เดอื น ......................... พ.ศ. ....................... สรปุ ขัน้ ตอนการดูแลรักษาและการปอ้ งกนั กำจดั ศตั รูเหด็ นางฟ้า .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .ผลท่ไี ด้จากการปฏิบตั ิงาน .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .ปัญหาและขอ้ เสนอแนะ .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ลงช่ือ................................................. ผู้บนั ทึก (............................................) วันที่ ..... เดือน .................. พ.ศ. ...........

19 ประเมนิ คุณภาพผลงาน เรือ่ งการดแู ลรกั ษาและการปอ้ งกันกำจดั ศัตรเู ห็ดนางฟา้ ช่อื ............................................. นามสกุล .........................................เลขท่.ี .................... คำช้ีแจง ให้ผปู้ ระเมนิ ทำการประเมินผลงานของนักเรียนตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด โดยเขยี น คะแนนลงในชอ่ งวา่ งตามรายการต่อไปนี้ เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 1 หมายถงึ ตอ้ งปรับปรุง 2 หมายถงึ พอใช้ 3 หมายถงึ ดี 4 หมายถึง ดมี าก ลำดบั รายการ ผปู้ ระเมนิ คะแนน ท่ี ตนเอง เพื่อน ครู เฉลยี่ 1 เลอื กวสั ดอุ ปุ กรณ์ไดเ้ หมาะสม 2 เตรยี มวัสดอุ ปุ กรณไ์ ด้เหมาะสม 3 ใช้วสั ดอุ ุปกรณ์ไดถ้ กู ต้อง 4 ปฏิบัตงิ านตามขน้ั ตอนถูกต้อง 5 ผลงานดีมีคุณภาพ คะแนนรวม ลงชอ่ื ผปู้ ระเมิน เกณฑก์ ารประเมิน คะแนนรวม 17 - 20 หมายถึง ผลงานอยใู่ นระดับดมี าก คะแนนรวม 13 - 16 หมายถึง ผลงานอย่ใู นระดับดี คะแนนรวม 9 - 12 หมายถึง ผลงานอยูใ่ นระดบั พอใช้ คะแนนรวม 4 - 8 หมายถึง ผลงานอยใู่ นระดบั ควรปรบั ปรงุ สรุปผลการประเมนิ อยใู่ นระดบั คุณภาพ  ดมี าก  ดี  พอใช้  ปรับปรงุ

20 ประเมินหลังเรยี น คำสัง่ ใหน้ กั เรยี นเลือกคำตอบท่ีถกู ตอ้ งทีส่ ุดเพยี งขอ้ เดยี ว 1. หลังเปดิ ดอกเหด็ นางฟา้ นกั เรียนตอ้ งดแู ลรกั ษาอย่างไร ก. ทำความสะอาดโรงเรือนสมำ่ เสมอ ข. เปิดประตูใหอ้ ากาศถ่ายเทตลอดเวลา ค. เปิดให้แสงสว่างเขา้ ไปในโรงเรือนเพาะเหด็ ง. ถูกทกุ ข้อ 2. นกั เรียนเลอื กน้ำประเภทใด รดก้อนเชอื้ เห็ดนางฟา้ ก. น้ำฝน ข. นำ้ กร่อย ค. นำ้ คลอง ง. นำ้ ประปา 3. ขอ้ ใดเป็นการควบคุมสภาพแวดล้อมของโรงเรอื นเพาะเห็ดนางฟา้ ก. กำจัดพาหะนำโรค ข. รดนำ้ บนก้อนเชอื้ เห็ด ค. ฉดี ยาฆ่าแมลงทุก 7 วนั ง. ถูกทุกขอ้ 4. น้ำท่ีใชร้ ดก้อนเช้ือเหด็ นางฟา้ ควรมีความเป็นกรดเปน็ ด่างเทา่ ใดจงึ เหมาะสม ก. 6 ข. 7 ค. 8 ง. 9 5. การรดน้ำก้อนเช้ือเหด็ นางฟ้าในปริมาณมากหรอื นอ้ ย ขนึ้ อยู่กับปัจจยั ใด ก. ระยะดอกเหด็ ข. ความชืน้ ในอากาศ ค. จำนวนก้อนเช้ือเห็ด ง. ระยะเส้นใยเจริญเติบโต

21 6. นักเรยี นยึดหลักในข้อใด เกี่ยวกบั การรดน้ำกอ้ นเชอ้ื เหด็ นางฟ้า ก. ให้วนั ละครง้ั ข. ให้วันละ 3 คร้งั ค. ใหน้ อ้ ย ๆ แต่บอ่ ยครั้ง ง. ใหน้ อ้ ยครั้ง ครั้งละมาก ๆ 7. การรดน้ำเห็ดนางฟ้าระยะใดไมค่ วรใหถ้ ูกดอกเห็ด ก. ระยะตุม่ ดอก ข. ระยะเสน้ ใยเหด็ ค. ระยะดอกอายุ 1-2 วัน ง. ระยะดอกอายุ 3-4 วนั 8. ถ้านกั เรยี นรดนำ้ ก้อนเชอ้ื เห็ดมากเกนิ ไป มีผลต่อดอกเห็ดนางฟา้ อย่างไร ก. ดอกเลก็ น้ำหนกั นอ้ ย ข. ดอกใหญ่ นำ้ หนักมาก ค. ดอกคุณภาพไม่ดี เนา่ งา่ ย ง. ดอกคุณภาพดี รสชาติอรอ่ ย 9. อุณหภมู ิในขอ้ ใดท่ีเหมาะสมตอ่ การออกดอกของเหด็ นางฟา้ มากที่สดุ ก. 18-20 องศาเซลเซยี ส ข. 21-22 องศาเซลเซยี ส ค. 24-26 องศาเซลเซยี ส ง. 28-30 องศาเซลเซียส 10. ก๊าซชนิดใดที่จำเป็นต่อการเจรญิ เติบโตของดอกเห็ดนางฟ้า ทำใหด้ อกเหด็ นางฟา้ ที่ไดม้ ี คุณภาพดี ก. คาร์บอน ข. ออกซเิ จน ค. ไนโตรเจน ง. คาร์บอนไดออกไซด์

22 11. ถา้ ดอกเห็ดนางฟา้ ไดร้ บั แสงนอ้ ย มผี ลอยา่ งไร ก. หมวกดอกเลก็ กา้ นดอกยาว ข. หมวกดอกเล็ก กา้ นดอกส้นั ค. หมวกดอกใหญ่ ก้านดอกยาว ง. หมวกดอกใหญ่ กา้ นดอกส้ัน 12. หากพบแมลงหว่ีเข้าทำลายดอกเหด็ นักเรียนต้องปฏิบตั อิ ยา่ งไร ก. นำก้อนเชื้อเหด็ ไปทิ้ง ข. นำก้อนเช้ือเห็ดไปน่ึง ค. นำก้อนเชือ้ เห็ดไปเผา ง. นำก้อนเชอ้ื เห็ดไปล้างนำ้ ให้สะอาด 13. โรคดอกหงิกเกิดจากสาเหตใุ ด ก. เชอื้ รา ค. เชือ้ จุลนิ ทรีย์ ข. เชอ้ื แบคทีเรยี ง. สภาพแวดล้อมไมเ่ หมาะสม 14. ดอกเนา่ ขอบหมวกดอกแห้ง ลกุ ลามเข้าไปด้านในดอกเหด็ เป็นอาการของโรคใด ก. โรคราเมือก ข. โรคดอกหงกิ ค. โรคจุดเหลอื ง ง. โรคเนา่ สีนำ้ ตาล 15. ศตั รเู ห็ดนางฟา้ ชนดิ ใดไม่สามารถมองเหน็ ได้ด้วยตาเปลา่ ได้ ก. ไร ข. แมลงหว่ี ค. หนอนผีเส้ือ ง. หนอนแมลงวนั

23 คำเฉลยและเกณฑก์ ารให้คะแนน คำเฉลย ข้อ 1 ก. ทำความสะอาดโรงเรือนสมำ่ เสมอ ขอ้ 2 ก. น้ำฝน ข้อ 3 ข. รดน้ำบนก้อนเช้อื เห็ด ขอ้ 4 ข. 7 ขอ้ 5 ข. ความช้นื ในอากาศ ขอ้ 6 ค. ใหน้ ้อย ๆ แต่บอ่ ยคร้ัง ข้อ 7 ง. ระยะดอกอายุ 3-4 วัน ขอ้ 8 ค. ดอกคณุ ภาพไมด่ ี เน่างา่ ย ขอ้ 9 ค. 24-26 องศาเซลเซียส ข้อ 10 ข. ออกซิเจน ข้อ 11 ก. หมวกดอกเล็ก ก้านดอกยาว ขอ้ 12 ค. นำก้อนเชอ้ื เห็ดไปเผา ขอ้ 13 ง. สภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม ข้อ 14 ง. โรคเน่าสีน้ำตาล ขอ้ 15 ก. ไร เกณฑ์การใหค้ ะแนน ข้อ 1 - 15 ถ้านักเรียนตอบถูกต้องตรงกับคำเฉลย ให้ข้อละ 1 คะแนน และถ้า นกั เรยี นตอบไม่ตรงคำเฉลย ให้ขอ้ ละ 0 คะแนน เกณฑ์การผา่ น ถา้ นักเรยี นทำแบบประเมินได้ 12 คะแนนขึ้นไป ถือว่าผา่ น ถ้านักเรียนทำแบบประเมินได้น้อยกว่า 12 คะแนน ถือว่าไม่ผ่านให้นักเรียนกลับไป ศึกษาใหม่

24 เอกสารอ้างองิ เจอารฟ์ าร์ม. โรคเหด็ ถงุ . (ออนไลน์) จาก http://www.irfar108.com. ; สบื คน้ เมื่อ 15 มถิ นุ ายน 2553 เติมพงศ์ แสงปกรณ์กิจ. 2553. เหด็ นางฟา้ . พมิ พค์ รง้ั ท่ี 2. กรุงเทพมหานคร :ธนธัชการพิมพ์. บรรณ บรู ณะชนบท. 2547. คู่มอื เพาะเห็ด. พิมพค์ ร้ังท่ี 1. กรุงเทพมหานคร :โรงพิมพ์เทพพิทักษ.์ . 2548. การเพาะเหด็ นางรม-นางฟ้า. กรุงเทพมหานคร : ฐานเกษตรกรรม. บุญส่ง วงศ์เกรียงไกร. 2543. เห็ดนางฟ้า.กรุงเทพมหานคร : ชมรมเพาะเห็ดแห่งประเทศไทย มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์. ปญั ญา โพธฐิ์ ิติรัตน์. 2532. เทคโนโลยีการเพาะเห็ด. กรุงเทพมหานคร :สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า เจา้ คุณทหารลาดกระบัง. รักษ์ พฤกษชาติ. 2551. เห็ดเศรษฐกิจคู่มือการเพาะเห็ดเชิงการค้าอย่างมืออาชีพ. พิมพ์คร้ังที่1. กรุงเทพมหานคร : นีออนบ๊คุ มีเดีย. วทิ ยา ทวนี ชุ . 2553. การเพาะเหด็ แบบเศรษฐกจิ พอเพยี ง. พมิ พ์ครั้งที่ 2. ปทุมธานี : สกายบกุ ส.์ อนงค์ จันทร์ศรีกลุ . 2550. เห็ดในประเทศไทย. พมิ พ์คร้ังที่ 2. กรุงเทพมหานคร : ราชบัณฑิตยสถาน.