11.การทำให้ก้อนเชื้อเกิดดอก

คำนำ การจดั การเรยี นการสอนในปจั จุบัน เปน็ การจดั การเรยี นการสอน ท่ีมงุ่ ให้นักเรียนเกิดการเรยี นรู้ มีความรู้ ความเข้าใจ และเกิดองค์ความรู้ที่ยั่งยืน ซ่ึงต้องคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล มีการ พัฒนานักเรียนให้มีความเจริญงอกงามท้ังร่างกาย สติปัญญา อารมณ์ และสังคม โดยนำนวัตกรรม เทคโนโลยีทางการสอนท่ีมีศักยภาพ มาใช้ในการส่งเสริมให้นักเรียนเกิดการเรยี นรูไ้ ดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ ตามผลการเรียนรู้ทีก่ ำหนดไว้ ชุดฝึกปฏิบัติ ชุดนจี้ ัดทำข้นึ เพื่อเปน็ สื่อการเรียนรู้ ในกลุ่มสาระการงานอาชีพ วิชาการเพาะเห็ด ดว้ ยวสั ดุผสม (ง30218) เร่ืองการเพาะเห็ดนางฟ้า ชุดฝึกปฏิบัติชุดน้ี ใชเ้ ป็นสอ่ื การเรียนรู้ด้วยตนเองเป็น รายบุคคล โดยสรุปเน้ือหา และจัดลำดับความรู้จากง่ายไปหายาก และตามขั้นตอนการปฏิบัติ เพ่ือให้ นักเรียนสามารถเรียนรู้ และฝึกปฏิบัติตามข้ันตอนด้วยตนเองจนเกิดทักษะ สามารถนำทักษะการ ปฏิบตั งิ าน ไปใชป้ ระกอบอาชพี ตอ่ ไปในอนาคตไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ ดวงรัตน์ กวดกิจการ

สารบัญ หน้า 1 เร่อื ง 2 คำชแ้ี จงสำหรบั ครูผ้สู อน 3 คำช้แี จงสำหรับนักเรยี น 4 สาระสำคัญและจุดประสงค์การเรยี นรู้ 7 ประเมินกอ่ นเรียน 10 ใบความรู้ที่ 1 เร่ือง การเปิดดอกเหด็ นางฟ้า 12 ใบความรู้ที่ 2 เรอื่ ง การวางก้อนเช้อื เห็ดนางฟา้ 13 ใบความรู้ท่ี 3 เรือ่ ง ข้นั ตอนการเปดิ ดอกเห็ดนางฟ้า 14 กจิ กรรมฝกึ ทกั ษะปฏิบตั ิ เรื่อง การเปิดดอกเหด็ นางฟ้า 15 บนั ทกึ ผลการปฏบิ ัติกจิ กรรม 16 ประเมนิ คณุ ภาพผลงาน 19 ประเมนิ หลงั เรยี น 20 คำเฉลยและเกณฑ์การให้คะแนน เอกสารอา้ งอิง

1 คำชี้แจงสำหรบั ครผู ูส้ อน ชดุ ฝึกปฏิบัติ เล่มน้ี ใช้ประกอบการเรียนรู้ในรายวิชาการเพาะเห็ดด้วยวัสดุผสม เรอ่ื งการเพาะเห็ดนางฟา้ ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 5 มขี ้ันตอนการใชช้ ดุ ฝกึ ปฏิบัติดงั น้ี 1. ครูผู้สอนตรวจสอบชุดฝกึ ปฏิบัติ เลม่ ท่ี 11 เร่อื งการเปิดดอกเห็ดนางฟ้า 2. ครผู ู้สอนเตรยี ม วสั ดุอุปกรณ์ท่ีใช้ร่วมกนั ไดแ้ ก่ 2.1 โรงเรือนเพาะเหด็ นางฟา้ 2.2 ช้นั วางกอ้ นเชอื้ เหด็ นางฟ้า 2.3 ก้อนเชื้อเห็ดนางฟา้ ทเ่ี ชอ้ื เจริญเตบิ โตพรอ้ มเปิดดอก 2.4 เข่ง 3. ครูผู้สอนช้ีแจงการใช้ชุดฝกึ ปฏิบัติ ให้นักเรียนทุกคนเข้าใจก่อนท่ีนักเรียนจะใช้ ชดุ ฝึกปฏิบตั ิเลม่ นี้ 4. ครผู ูส้ อนศกึ ษาว่า กิจกรรมใดทคี่ รตู ้องเป็นผใู้ ห้คำแนะนำ หรือใหค้ ำปรึกษา 5. ครูผู้สอนต้องศึกษาคู่มือการใช้ชุดฝึกปฏิบัติ ควบคู่กับแผนการจัด การเรยี นรู้ทุกครั้ง

2 คำชี้แจงสำหรบั นกั เรียน ชุดฝึกปฏิบัติ เล่มที่ 11 เร่ืองการเปดิ ดอกเห็ดนางฟา้ มี 5 ตอนดงั นี้ ตอนที่ 1 การประเมินก่อนเรียน ใช้เวลา 10 นาที ให้นักเรียนทำแบบประเมินก่อนเรียนด้วยตนเอง ด้วยความซื่อสัตย์ ไม่ถามเพื่อน และไมด่ คู ำเฉลยท้ายบท ถ้านกั เรยี นสงสัยใหส้ อบถามครูผ้สู อนได้ตลอดเวลา ตอนที่ 2 ศกึ ษาการเปดิ ดอกเหด็ นางฟ้า (ศึกษาทบี่ า้ น) 1. นักเรียนแต่ละคนศึกษาชุดปฏิบัติ เร่ืองการเปิดดอกเห็ดนางฟ้า ตามลำดับ ข้นั ตอนอยา่ งตง้ั ใจใหเ้ ขา้ ใจ 2. นกั เรียนคนไหนมีขอ้ สงสยั หรือมีปญั หาใด ๆ ให้สอบถามครผู ู้สอน ตอนท่ี 3 กิจกรรมฝกึ ปฏิบตั กิ ารเปดิ ดอกเหด็ นางฟ้า (ทำกิจกรรมที่โรงเรียน) 1. นกั เรยี นแตล่ ะกลุ่มปฏิบัติการเปิดดอกเห็ดนางฟา้ ตามลำดับขัน้ ตอน 2. เมื่อปฏบิ ตั งิ านเสร็จแลว้ ให้นกั เรยี นเขียนชือ่ -นามสกลุ ติดไวท้ ี่ผลงานของ นักเรียน 3. นักเรียนบันทกึ ผลการปฏบิ ัติงานทุกคน 4. นักเรยี นประเมินคุณภาพผลงานของตนเอง ให้เพอื่ น 1 คนประเมิน และครรู ่วม ประเมิน แลว้ สรปุ หาคา่ เฉล่ีย 5. นกั เรียนคนใดมีข้อสงสัยหรือมีปญั หาใด ๆ ให้สอบถามครูผ้สู อนได้ตลอดเวลา ตอนท่ี 4 การประเมนิ หลังเรยี น ใชเ้ วลา 10 นาที นักเรียนทำแบบประเมินหลังเรียนดว้ ยตนเอง ด้วยความซอ่ื สัตย์ ไมถ่ ามเพ่ือน และ ไม่ดูคำเฉลยท้ายบท ตอนที่ 5 ตรวจคำตอบจากคำเฉลย ใชเ้ วลา 10 นาที เมื่อนักเรียนทำแบบประเมินหลังเรียนเสร็จแล้ว ให้นักเรียนตรวจคำตอบจาก คำเฉลย และรวมคะแนน พร้อมดเู กณฑ์การประเมิน ถ้านักเรยี นไม่ผา่ นเกณฑ์การประเมิน ให้นักเรียนนำชุดฝึกปฏิบัติน้ี ไปศึกษาใหม่ตามลำดับขั้นตอนของการใช้ชุดฝึกปฏิบัติ และ ถ้าหากนกั เรียนผ่านเกณฑ์การประเมิน ให้นักเรียนศกึ ษาเรอ่ื งตอ่ ไป

3 สาระสำคัญและจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ สาระสำคัญ หลังจากบ่มก้อนเชื้อเห็ดจนเส้นใยเจรญิ เติบโตเต็มถุงก้อนเช้ือเห็ด และเส้นใยเหด็ รัดตวั แล้ว ขนั้ ตอนต่อไปทำการเปิดถงุ กอ้ นเช้ือเห็ด เพ่ือให้เห็ดพัฒนาเป็นดอกเห็ดนั้น จะต้องรู้วิธีการเปิดดอก เหด็ ทถี่ กู ต้อง และเหมาะสมกบั ชั้นวาง จงึ สามารถผลิตเห็ดนางฟา้ ได้อย่างมีคุณภาพ จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกความหมายของการเปดิ ดอกเห็ดได้ 2. อธบิ ายลกั ษณะก้อนเชอ้ื เห็ดท่ีดีได้ 3. อธิบายการเปดิ ดอกเหด็ นางฟ้าแต่ละวิธไี ด้ 4. เปรยี บเทยี บขอ้ ดีและข้อเสียของการเปดิ ดอกเหด็ นางฟา้ แตล่ ะวธิ ีได้ 5. เปดิ ดอกเหด็ นางฟ้าได้ 6. วางกอ้ นเช้อื เหด็ นางฟ้าบนชน้ั วางได้อย่างถกู ต้อง

4 ประเมินก่อนเรยี น คำสั่ง ใหน้ ักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องท่ีสดุ เพยี งขอ้ เดยี ว 1. โรงเรือนเปิดดอกเหด็ นางฟ้า ควรมคี วามชนื้ ก่ีเปอร์เซน็ ต์ ก. 60-75 เปอร์เซน็ ต์ ข. 80-85 เปอร์เซ็นต์ ค. 90-95 เปอรเ์ ซ็นต์ ง. 100 เปอร์เซน็ ต์ 2. วิธีการเปิดดอกเห็ดนางฟ้าแบบใด เป็นวธิ ีทนี่ ิยมมากที่สุด ก. ตัดปากถงุ ข. พับปากถุง ค. กรดี ขา้ งถงุ ง. เปดิ ปากถงุ ดงึ จกุ สำลอี อก 3. ถ้าต้องการดอกเหด็ นางฟา้ มขี นาดเท่ากัน สะดวกในการเกบ็ ดอกเหด็ และเกบ็ ผลผลติ ไดน้ าน ควรเปิดดอกเหด็ โดยวธิ ใี ด ก. ตดั ปากถุง ข. พบั ปากถุง ค. กรีดข้างถงุ ง. เปิดปากถุงดงึ จุกสำลีออก 4. การเปดิ ดอกแบบใด มกั พบปญั หานำ้ ขงั กอ้ นเชอ้ื เหด็ ก. เปลอื ยถงุ ข. ตัดปากถงุ ค. กรีดขา้ งถุง ง. เปดิ ปากถงุ ดงึ จกุ สำลีออก 5. ถ้าตอ้ งการใหด้ อกเห็ดนางฟ้ามนี ำ้ หนกั ดี ควรเปดิ ดอกเห็ดวิธีใด ก. ตดั ปากถงุ ข. พับปากถุง ค. กรีดขา้ งถุง ง. เปดิ ปากถุงดงึ จกุ สำลีออก

5 6. การเปิดดอกเห็ดนางฟา้ วธิ ีใดประหยัดเนือ้ ทว่ี างก้อนเชือ้ เหด็ มากที่สุด ก. เปลือยถงุ ข. กรดี ข้างถงุ ค. เปิดปากถุงดึงจุกสำลอี อก ง. ถกู ทุกข้อ 7. การวางถงุ ก้อนเชอื้ เห็ดแนวต้ัง ควรเปิดดอกโดยวิธีใดจึงจะเหมาะสม ก. พับปากถุง ข. ตัดปากถุง ค. กรีดขา้ งถงุ ง. เปิดปากถงุ ดงึ จกุ สำลีออก 8. การวางถุงกอ้ นเช้ือเห็ดแนวนอน เหมาะสำหรับชน้ั วางแบบใด ก. รูปตวั ยู (U) ข. รปู ตัวเอ (A) ค. รปู ตวั ไอ (I) ง. ถูกทุกข้อ 9. ข้อใดเปน็ ข้อเสียของการวางก้อนเช้อื เห็ดตามแนวนอน ก. ก้อนเชอ้ื เหด็ ยบุ ตวั ข. ความชนื้ กระจายไมส่ มำ่ เสมอ ค. กอ้ นเชอ้ื เห็ดจะมอี ณุ หภูมิสงู มาก ง. ก้อนเชื้อเห็ดชัน้ ล่างถูกทำลายจากราเมือก 10. การเปิดดอกเห็ดนางฟา้ แบบใด สิ้นเปลอื งพ้ืนทใ่ี นการวางก้อนเช้ือเห็ดมากท่สี ุด ก. ตัดปากถงุ ข. พับปากถุง ค. กรดี ขา้ งถงุ ง. เปิดปากถงุ ดงึ จกุ สำลอี อก 11. ขอ้ ใดเปน็ การวางกอ้ นเช้อื เห็ดในลักษณะแนวนอนที่ถกู ต้อง ก. วางซอ้ นไดเ้ กิน 12 แถว ข. วางซ้อนไม่ใหเ้ กนิ 12 แถว ค. วางห่างกันก้อนละ 5 เซนติเมตร ง. วางห่างกนั ก้อนละ 10 เซนติเมตร

6 12. ข้อใดเปน็ การเปิดดอกแบบกรีดขา้ งทถ่ี กู ต้อง ก. ใช้มีดกรีดเป็นแนวยาว 1-2 แถว ข. ใช้มดี กรดี เป็นแนวยาว 5-10 แถว ค. ใช้มีดกรีดเปน็ แนวยาว 10-15 แถว ง. ใชม้ ีดกรดี เป็นแนวยาว 15-20 แถว 13. การเปดิ ดอกเหด็ นางฟ้าแบบกรีดข้าง ควรกรีดยาวประมาณเท่าใดจึงเหมาะสม ก. ยาว 1-2 เซนตเิ มตร ข. ยาว 2-4 เซนตเิ มตร ค. ยาว 6-8 เซนตเิ มตร ง. มากกว่า 10 เซนติเมตร 14. ถ้านกั เรยี นเพาะเห็ดนางฟ้านกั เรียนจะเลอื กกอ้ นเชอ้ื เห็ดนางฟ้าลกั ษณะใดเพ่อื ไปเปดิ ดอก ก. ก้อนเชื้อเหด็ ที่เรมิ่ มตี ุ่มดอก ข. กอ้ นเชื้อเห็ดท่เี สน้ ใยเริ่มเจริญเตบิ โต ค. กอ้ นเช้อื เห็ดทเี่ ร่ิมยบุ ตวั บา้ งเลก็ น้อย ง. ก้อนเชื้อเหด็ สีขาวตลอดท้งั วนั และเรมิ่ รดั ตัว 15. สาเหตุใดการเปิดดอกเหด็ นางฟา้ แบบพับถุง ไดด้ อกเห็ดนางฟ้าจำนวนมาก แตด่ อก เห็ดมีขนาดเล็ก ก. วัสดเุ พาะนอ้ ย ข. ดอกเห็ดแยง่ นำ้ กนั ค. พ้นื ท่ีเกดิ ดอกเห็ดนอ้ ย ง. ดอกเหด็ แย่งอาหารกัน

7 ใบความรู้ที่ 1 เรอื่ ง การเปิดดอกเหด็ นางฟา้ ความหมายของการเปิดดอกเหด็ การเปิดดอกเห็ด หมายถึง การนำก้อนเชื้อเห็ดที่ผ่านการบ่มเช้ือแล้ว ไปทำให้ เกิดดอกเห็ด หลังบ่มก้อนเช้ือเห็ดจนเส้นใยเห็ดนางฟ้าเจริญเติบโตเต็มก้อนเชื้อเห็ดแล้ว ควรท้ิงไว้ระยะหนึ่ง เพื่อให้เส้นใยเห็ดรัดตัว และมีการสะสมอาหารเพื่อออกดอกต่อไป จากนั้นจึงทำการเปดิ ก้อนเช้ือเห็ด และนำเข้าโรงเรือนท่มี ีความชนื้ สูง 80-85 เปอร์เซ็นต์ เพื่อใหเ้ สน้ ใยเหด็ พฒั นาไปเป็นดอกเห็ดตอ่ ไป ลกั ษณะก้อนเชื้อเห็ดที่ดี ภาพกอ้ นเชื้อเห็ดนางฟา้ ที่ดี ลักษณะของก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้าทด่ี ีทีน่ ำมา ภาพก้อนเชื้อเหด็ นางฟ้าทม่ี ีอายุมาก เปิดดอกน้ัน มีลักษณะดงั น้ี ออกดอกทะลจุ กุ สำลี 1. ก้อน เช้ือเห็ดท่ีเส้นใยสีขาวตลอด ทง้ั ก้อน 2. เส้นใยเห็ดรัดตัวเมื่อจับดูไม่เหลว และ จับตัวเป็นกอ้ นแขง็ พอสมควร 3. ถ้าเป็นก้อนเชื้อเห็ดมีอายุมาก เส้นใย เห็ดอาจมีสีขาว และอาจเห็นตุ่มเห็ดสีขาวเล็กๆ ขนึ้ บ้างแล้ว ควรนำไปเปิดถุงก้อนเช้ือเห็ดและรด นำ้ ทนั ที 4. ก้อนเชื้อเห็ดท่ีนำมาเพาะน้ัน หาก เส้นใยเจริญเติบโตเต็มถุงแล้วไม่จำเป็นต้องรอ ควรนำไปเปิดถุง และนำเข้าโรงเรือนสำหรับเปิด ดอกไดท้ นั ที

8 วิธีการเปิดดอกถุงก้อนเช้ือเห็ดนางฟ้า ภาพการเปดิ ดอกเห็ดโดยวธิ ีการเปิด สามารถทำได้หลายวธิ ี ดงั น้ี ปากถงุ ดงึ เอาจกุ สำลีออก 1. วิธกี ารเปิดปากถงุ ดึงเอาจุกสำลีหรือ ภาพการเปดิ ดอกโดยวิธีการพบั ปากถงุ ฝาจุกประหยัดสำลีออก โดยการเอาคอขวด ออก แล้วทำปากถุงไว้เหมือนเดิม เป็นวิธที ่ีนิยม ภาพการเปิดดอกโดยวิธีการตัดปากถุง มากทสี่ ดุ ข้อดี 1. ดอกเห็ดออกเป็นกระจุก เก็บเกี่ยว สะดวก 2. ดอกโตสม่ำเสมอ 3. ระยะเวลาให้ผลผลิตยาวนานกว่า 4. ประหยดั เน้ือทใ่ี นการวางก้อนเชอ้ื เห็ด 5. ไม่ทำให้นำ้ ขังกน้ ถงุ ก้อนเชือ้ เหด็ 2. วิธีการพับปากถุง หลังจากท่ีเอาคอ ขวดออก แล้วเปิดปากถุงพับลงม้วนปากถุงให้ อยู่ในระดับเดยี วกบั วสั ดุเพาะหรอื ก้อนเชอื้ เหด็ ขอ้ ดี เกิดดอกเหด็ คร้งั ละหลายดอก ข้อเสีย 1. นำ้ ขงั ในถงุ ทำใหก้ ้อนเช้อื เห็ดเสียได้ 2. ดอกเลก็ ลงเพราะแยง่ อาหารกนั 3. วธิ ีการตัดปากถุง เปน็ การเปิดปาก ถุง โดยใชม้ ีดปาดปากถงุ ออกตรงสว่ นของคอ ขวด เม่ือตัดไปแลว้ จะเหลอื ถุงพลาสตกิ หุ้ม กอ้ นเช้อื เห็ดสว่ นบนอยบู่ างส่วน ขอ้ ดี ดอกเห็ดมีนำ้ หนกั ดี ขอ้ เสยี มโี อกาสทีน่ ้ำจะขงั ในถงุ ทำให้ กอ้ นเชอ้ื เห็ดเสยี ได้

9 4. วิธีการกรีดข้างถงุ นำกอ้ นเชอ้ื เหด็ มาถอดเอา ภาพการเปิดดอกโดยวธิ กี ารกรีดขา้ งถุง คอขวด และจุกสำลีออกใช้มีดคม ๆ กรีดข้างถุง เป็นแนวยาวประมาณ 5-10 แถว หรือกรีดแบบ เฉียงเล็กน้อย ยาวประมาณ 6-8 เซนติเมตร วาง ถุงบนช้ันวางแนวตั้ง ระยะห่างของถงุ ประมาณ 5- 7 เซนตเิ มตร ข้อดี โรงเรือนจะสะอาด โอกาสท่ีก้อน เชือ้ เห็ดจะถูกรบกวนด้วยมด และไรนอ้ ยกว่าการ วางบนชน้ั ข้อเสยี 1. เปลืองเนื้อทใี่ นการวางก้อนเชื้อเห็ด 2. เสียเวลา 5. วธิ ีการเปลือยถุง แกะถงุ พลาสติกออกให้หมด ภาพการออกดอกของเห็ดนางฟ้าโดย ท้ังก้อน แล้วเอาก้อนเช้ือเห็ดวางลงใส่ในแบบไม้ วธิ กี ารกรีดขา้ งถงุ หรือในตะกรา้ รดน้ำให้เปียกท่ัวทั้งกอ้ น เวลาเกิด ด อ ก เห็ ด จ ะ ไ ด้ เกิ ด ทุ ก ส่ ว น แ ต่ ก้ อ น เช้ื อ เห็ ด จ ะ ภาพการเปิดดอกโดยวิธีการเปลอื ยถงุ สูญเสียความช้ืนอยา่ งรวดเร็ว ข้อดี เกิดดอกเห็ดได้เร็ว เกิดข้ึนรอบ ก้อนเช้อื เหด็ แตห่ มดไปเรว็ ข้อเสีย ดอกเห็ดเล็กมาก เพราะแย่ง อาหารกัน

10 ใบความรู้ท่ี 2 เรือ่ ง การวางก้อนเชือ้ เหด็ นางฟ้า การวางก้อนเชือ้ เห็ดฟา้ หลังจากทำการเปิดถงุ ก้อนเชื้อเหด็ แลว้ ในขั้นต่อไป คือการนำก้อนเชอ้ื เหด็ วางเรยี งบน ชั้นวางก้อนเชื้อเห็ด การวางเรียงก้อนเชื้อเห็ด ตามลักษณะแบบใดน้ัน จะสัมพันธ์กับการเปิด ดอก และลักษณะชน้ั วางก้อนเช้อื เหด็ สามารถวางเรยี งก้อนเชอ้ื เห็ดไดเ้ ป็น 2 ลักษณะ ดงั นี้ 1. การวางกอ้ นเชือ้ เหด็ ในลกั ษณะแนวนอน 2. การวางก้อนเช้ือเห็ดในลักษณะแนวตง้ั การวางก้อนเชอื้ เหด็ ในลักษณะแนวนอน ภาพ การวางก้อนเชอื้ เพาะเหด็ ในลกั ษณะ การวางกอ้ นเช้ือเหด็ ตามลักษณะแนวนอน แนวนอน วางซ้อนกัน ประมาณ 3-5 ก้อน และไม่ควรวาง ภาพ การวางก้อนเชอ้ื เพาะเหด็ นางฟา้ ซอ้ นกันเกิน 12 ก้อน ดอกเห็ดจะโผลอ่ อกมาทาง ในลักษณะแนวนอน ปากถุง การวางกอ้ นเช้ือเห็ดตามแนวนอนเหมาะ กับชั้นวางรูป ตัวเอ (A) รูปตัวเอล (L) และรูป ตัวเอ็ซ (H) และสัมพันธ์กับการเปิดดอกแบบเปิด ปากถุงดึงเอาจกุ สำลีหรือฝาจุกประหยดั สำลีออก แบบพับปากถุง และแบบตดั ปากถงุ ขอ้ ดี 1. การวางก้อนเชื้อเห็ดซ้อนกันใน ลักษณะแนวนอนน้ัน เมื่อเก็บผลผลิตไปได้ ประมาณ 2-3 รุน่ กอ้ นเชื้อเห็ดจะยุบตัวลงมา ทำ ให้ถุงก้อนเช้ือเห็ดแน่นอยู่ตลอดเวลาเส้นใยเห็ด สามารถส่งอาหารเพ่ือทำให้เกิดดอกเห็ดใหม่ได้ อีกหลายครงั้ 2. ประหยดั เนือ้ ทก่ี ารวางกอ้ นเชอ้ื เห็ด ขอ้ เสีย ก้อนเชื้อเห็ดช้ันล่าง มักจะถูกทำลาย ด้วยราเมอื ก หรือเน่าเปื่อยกอ่ น เพราะถูกทบั กนั

11 การวางกอ้ นเช้ือเหด็ ในลักษณะแนวตั้ง ภาพการวางกอ้ นเชอื้ เห็ดในลกั ษณะ เป็นการวางก้อนเชื้อเห็ดต้ังขึ้นบนพ้ืนโรงเรือน แนวตัง้ ซ่ึงการวางตามลักษณะแนวต้ัง สามารถวางได้ 2 วธิ ีดงั น้ี ภาพการวางกอ้ นเช้ือเห็ดในลกั ษณะ แนวตงั้ เว้นระยะ 1. การวางก้อนเช้ือเห็ดติดต่อกัน เป็น การวางก้อนเช้ือเห็ดบนพ้ืนโรงเรือน โดยวาง กอ้ นเช้ือเห็ดตั้งเรียงเป็นหน้ากระดาน เป็นแถว ตามความยาวของโรงเรือนประมาณ 5-6 แถว เว้นระยะประมาณ 20 เซนติเมตร เหมาะ สำหรับการเปิดดอกแบบเปิดปากถุงดึงเอาจุก สำลีหรือฝาจุกประหยัดสำลีออกแบบพับปาก ถุง และแบบตัดปากถงุ 2. การวางก้อนเช้ือเห็ดเว้นระยะ เป็น การวางก้อนเชื้อเห็ดตั้งขึ้นเรียงเป็นกระดาน เว้นระยะห่างประมาณ 10-15 เซนติเมตร เพ่ือให้ดอกเห็ดออกมา ซง่ึ ดอกเห็ดจะออกทาง ด้านข้างตามรอยกรีดของก้อนเช้ือเห็ด เหมาะ สำหรับการเปิดดอกแบบกรีดข้างถุง และ การเปลือยถงุ ข้อดี 1. น้ำไม่ขงั ในก้อนเชอื้ เห็ด 2. ไม่จำเป็นตอ้ งมีชัน้ วางก็ได้ ข้อเสยี เปลอื งเน้ือท่ใี นการวางกอ้ นเชอื้ เหด็ ภาพการออกดอกโดยการวางเว้นระยะ

12 ใบความรู้ท่ี 3 เร่อื ง ขั้นตอนการเปิดดอกเห็ดนางฟ้า ขนั้ ตอนการเปิดดอกเห็ดนางฟ้า ภาพ การโรยปนู ขาวรอบโรงเรือน หลังจากบ่มก้อนเช้ือเพาะเห็ดนางฟา้ ภาพ การวางกอ้ นเชื้อเหด็ นางฟ้า เส้นใยเหด็ เจริญเติบโตเต็มก้อนเช้ือเพาะเห็ด นางฟ้าและพรอ้ มท่ีจะนำไปเปดิ ดอกแลว้ ปฏบิ ัติดงั นี้ 1. ทำความสะอาดโรงเรือนเปิดดอก เห็ดโดยการล้างโรงเรือนด้วยน้ำสะอาด ทำ ความสะอาดพ้ืน ฝา ชั้นวางก้อนเช้ือ และ บริเวณรอบ ๆ โรงเรือน ท้ิงไว้ 2-3 วันก่อนนำ ก้อนเชื้อไปวางบนชน้ั วางก้อนเชอื้ 2. ใช้ปูนขาวโรยรอบ ๆ โรงเรือนเพาะ เห็ดนางฟ้าเพื่อป้องกันศัตรูเห็ดนางฟ้า เช่น มด หอยทาก หนอน และแมลงศตั รูเหด็ 3. นำก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้าท่ีเส้นใยเห็ด เจริญเติบโตเต็มท่ีและพร้อมที่จะเปิดดอกไป วางเรยี งบนช้ันวางก้อนเชอื้ เพาะเห็ดนางฟา้ 4. เปิดดอกถุงก้อนเชื้อเพาะเห็ดนางฟ้า โดยเปิดกระดาษ ดึงสำลีออกให้หมด หลังจาก น้ันเขี่ยเมล็ดข้าวฟ่างออกให้หมด หากไม่เอา เมลด็ ข้าวฟา่ งออกอาจจะเกิดเช้อื ราได้ 5. หลังจากเปิดดอกดึงจุกสำลีออกแล้ว ทิง้ ไว้ ประมาณ 2 วัน กอ่ นทำการรดน้ำต่อไป

13 กจิ กรรมฝกึ ทกั ษะปฏิบัติ เร่ือง การเปิดดอกเห็ดนางฟ้า จุดประสงค์การเรยี นรู้ เพอื่ ให้นักเรยี นมที กั ษะในการเปดิ ดอกเห็ดนางฟ้า วสั ดุอปุ กรณ์ 1. ก้อนเชอ้ื เห็ดนางฟา้ ทพ่ี ร้อมจะเปิดดอก 2. โรงเรือนเปดิ ดอกเห็ดนางฟา้ 3. ชั้นวางก้อนเชือ้ เพาะเห็ดนางฟ้า 4. เข่ง ขั้นตอนการปฏิบตั ิงาน 1. คดั เลอื กถงุ ก้อนเช้อื เหด็ ทเี่ สน้ ใยเจริญเตบิ โตเต็มทแี่ ลว้ 2. ทำความสะอาดโรงเรอื นเพาะเห็ด โรยปูนขาวรอบ ๆ โรงเรอื น 3. นำถุงก้อนเชอื้ เหด็ ไปวางเรียงบนช้นั วางถงุ กอ้ นเช้ือเหด็ ในลักษณะแนวนอน ซอ้ นกันไมเ่ กนิ 12 ก้อน 4. เปิดถงุ กอ้ นเชอื้ เพาะเหด็ แบบดงึ จุกสำลี และคอขวดพลาสติกออก 5. ฉดี ยาฆา่ แมลงรอบ ๆ ก้อนเชอ้ื เหด็ ทิ้งไว้ 1-2 วัน ก่อนรดนำ้ ขอ้ ควรระวัง 1. ระหว่างการขนย้ายถุงก้อนเชื้อเห็ด ต้องทำด้วยความระมัดระวัง อย่าให้ถุง ก้อนเชอื้ เห็ดตกหรือกระทบกระเทือน 2. การใช้ยาฆ่าแมลงฉีดพ่นก้อนเช้ือเห็ด ต้องทำด้วยความระมัดระวัง โดยใช้ผ้า ปิดปากปิดจมกู ใหเ้ รียบร้อยก่อนทำการฉีดพน่ การวดั และประเมนิ ผล 1. ตรวจผลการปฏิบัติงาน 2. ประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน

14 บนั ทึกผลการปฏบิ ัติกจิ กรรม เรอื่ ง การเปิดดอกเห็ดนางฟ้า วนั ท่ี ......... เดือน ......................... พ.ศ. ....................... สรปุ ขน้ั ตอน การเปดิ ดอกเห็ดนางฟ้า ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ผลทไ่ี ด้จากการปฏิบตั ิงาน ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ปญั หาและขอ้ เสนอแนะ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ลงชื่อ............................................. ผู้บนั ทกึ (................................................) วันที่ ..... เดือน .................. พ.ศ. ...........

15 ประเมินคุณภาพผลงาน เรือ่ ง การเปิดดอกเห็ดนางฟา้ ช่อื ............................................. นามสกุล ...........................................เลขที่................... คำชี้แจง ให้ผู้ประเมิน ทำการประเมินผลงานของนักเรียนตามเกณฑ์ท่ีกำหนด โดยเขียน คะแนนลงในชอ่ งว่างตามรายการตอ่ ไปน้ี เกณฑ์การให้คะแนน 1 หมายถงึ ตอ้ งปรับปรงุ 2 หมายถึง พอใช้ 3 หมายถึง ดี 4 หมายถึง ดมี าก ลำดบั รายการ ผู้ประเมิน คะแนน ท่ี ตนเอง เพือ่ น ครู เฉล่ยี 1 เลอื กใชว้ ัสดุอปุ กรณ์ได้เหมาะสม 2 เตรียมวัสดุอุปกรณไ์ ด้เหมาะสม 3 ใชว้ ัสดอุ ุปกรณไ์ ดถ้ ูกต้อง 4 ปฏิบัติงานตามขัน้ ตอนถูกต้อง 5 ผลงานดมี ีคุณภาพ คะแนนรวม ลงชอื่ ผู้ประเมนิ เกณฑก์ ารประเมนิ คะแนนรวม 17 - 20 หมายถงึ ผลงานอยใู่ นระดับดมี าก คะแนนรวม 13 - 16 หมายถงึ ผลงานอยู่ในระดบั ดี คะแนนรวม 9 - 12 หมายถึง ผลงานอยู่ในระดบั พอใช้ คะแนนรวม 4 - 8 หมายถงึ ผลงานอย่ใู นระดับควรปรับปรงุ สรุปผลการประเมนิ อยใู่ นระดบั คุณภาพ  ดีมาก  ดี  พอใช้  ปรับปรุง

16 ประเมนิ หลังเรยี น คำสงั่ ใหน้ ักเรียนเลอื กคำตอบท่ีถูกตอ้ งทส่ี ุดเพยี งข้อเดยี ว 1. โรงเรือนเปดิ ดอกเหด็ นางฟ้า ควรมีความช้นื ก่เี ปอร์เซ็นต์ ก. 60-75 เปอรเ์ ซน็ ต์ ข. 80-85 เปอร์เซ็นต์ ค. 90-95 เปอร์เซ็นต์ ง. 100 เปอรเ์ ซน็ ต์ 2. วิธกี ารเปดิ ดอกเห็ดนางฟ้าแบบใด เป็นวธิ ีท่ีนยิ มมากทส่ี ุด ก. ตดั ปากถุง ข. พับปากถงุ ค. กรดี ขา้ งถุง ง. เปดิ ปากถงุ ดึงจุกสำลีออก 3. ถา้ ต้องการดอกเหด็ นางฟา้ มขี นาดเท่ากนั สะดวกในการเกบ็ ดอกเหด็ และเกบ็ ผลผลิตไดน้ าน ควรเปิดดอกเห็ดโดยวธิ ีใด ก. ตดั ปากถงุ ข. พับปากถงุ ค. กรีดขา้ งถงุ ง. เปดิ ปากถุงดึงจุกสำลอี อก 4. การเปดิ ดอกแบบใด มักพบปัญหาน้ำขงั กอ้ นเชอื้ เหด็ ก. เปลอื ยถุง ข. ตดั ปากถุง ค. กรีดข้างถงุ ง. เปิดปากถุงดึงจุกสำลอี อก

17 5. ถา้ ตอ้ งการใหด้ อกเหด็ นางฟา้ มีน้ำหนกั ดี ควรเปิดดอกเห็ดวิธใี ด ก. ตัดปากถุง ข. พบั ปากถุง ค. กรดี ขา้ งถงุ ง. เปิดปากถุงดึงจกุ สำลีออก 6. การเปิดดอกเห็ดนางฟ้า วิธีใดประหยัดเน้อื ทว่ี างกอ้ นเช้อื เหด็ มากท่ีสุด ก. เปลอื ยถุง ข. กรดี ข้างถงุ ค. เปิดปากถงุ ดึงจกุ สำลอี อก ง. ถูกทุกข้อ 7. การวางถงุ ก้อนเช้อื เห็ดแนวตั้ง ควรเปิดดอกโดยวิธีใดจึงจะเหมาะสม ก. พบั ปากถงุ ข. ตดั ปากถุง ค. กรดี ข้างถงุ ง. เปดิ ปากถุงดึงจุกสำลอี อก 8. การวางถุงกอ้ นเช้ือเห็ดแนวนอน เหมาะสำหรับชั้นวางแบบใด ก. รปู ตวั ยู (U) ข. รูปตวั เอ (A) ค. รูปตัวไอ (I) ง. ถกู ทุกข้อ 9. ข้อใดเปน็ ขอ้ เสียของการวางกอ้ นเชือ้ เหด็ ตามแนวนอน ก. กอ้ นเชือ้ เหด็ ยุบตัว ข. ความช้นื กระจายไม่สม่ำเสมอ ค. ก้อนเชือ้ เห็ดจะมีอณุ หภูมิสูงมาก ง. กอ้ นเชื้อเหด็ ชั้นล่างถูกทำลายจากราเมอื ก 10. การเปิดดอกเห็ดนางฟา้ แบบใด สิ้นเปลืองพ้ืนทใี่ นการวางกอ้ นเช้ือเหด็ มากท่สี ุด ก. ตดั ปากถุง ข. พบั ปากถงุ ค. กรีดขา้ งถุง ง. เปิดปากถุงดงึ จกุ สำลอี อก

18 11. ขอ้ ใดเป็นการวางกอ้ นเชอ้ื เห็ดในลักษณะแนวนอนทีถ่ ูกตอ้ ง ก. วางซ้อนได้เกิน 12 แถว ข. วางซ้อนไม่ให้เกิน 12 แถว ค. วางหา่ งกนั ก้อนละ 5 เซนติเมตร ง. วางห่างกันกอ้ นละ 10 เซนตเิ มตร 12. ข้อใดเปน็ การเปิดดอกแบบกรีดข้างท่ถี กู ต้อง ก. ใชม้ ีดกรีดเป็นแนวยาว 1-2 แถว ข. ใช้มีดกรดี เป็นแนวยาว 5-10 แถว ค. ใช้มีดกรดี เปน็ แนวยาว 10-15 แถว ง. ใชม้ ดี กรีดเป็นแนวยาว 15-20 แถว 13. การเปดิ ดอกเห็ดนางฟา้ แบบกรดี ข้าง ควรกรดี ยาวประมาณเทา่ ใดจงึ เหมาะสม ก. ยาว 1-2 เซนติเมตร ข. ยาว 2-4 เซนติเมตร ค. ยาว 6-8 เซนตเิ มตร ง. มากกว่า 10 เซนติเมตร 14. ถ้านกั เรยี นเพาะเหด็ นางฟา้ นกั เรยี นจะเลือกกอ้ นเชอื้ เหด็ นางฟ้าลกั ษณะใดเพอ่ื ไปเปิด ดอก ก. ก้อนเช้ือเห็ดที่เร่มิ มตี ุ่มดอก ข. ก้อนเชื้อเหด็ ที่เส้นใยเร่ิมเจรญิ เตบิ โต ค. กอ้ นเชอ้ื เห็ดทเี่ รมิ่ ยบุ ตวั บ้างเล็กนอ้ ย ง. ก้อนเช้ือเห็ดสขี าวตลอดท้ังวันและเร่ิมรดั ตวั 15. สาเหตุใดการเปิดดอกเห็ดนางฟ้าแบบพับถงุ ได้ดอกเหด็ นางฟา้ จำนวนมาก แต่ดอก เห็ดมีขนาดเล็ก ก. วัสดุเพาะน้อย ข. ดอกเห็ดแยง่ น้ำกนั ค. พ้นื ท่ีเกดิ ดอกเห็ดนอ้ ย ง. ดอกเห็ดแยง่ อาหารกัน

19 คำเฉลยและเกณฑ์การใหค้ ะแนน คำเฉลย ข้อ 1 ข. 80-85 เปอรเ์ ซ็นต์ ขอ้ 2 ง. เปิดปากถุงดงึ จุกสำลอี อก ข้อ 3 ง. เปิดปากถุงดึงจุกสำลีออก ขอ้ 4 ข. ตดั ปากถุง ข้อ 5 ง. เปดิ ปากถุงดึงจกุ สำลีออก ขอ้ 6 ค. เปิดปากถงุ ดงึ จุกสำลีออก ขอ้ 7 ค. กรีดข้างถงุ ข้อ 8 ง. ถกู ทุกข้อ ข้อ 9 ง. ก้อนเช้ือช้นั ล่างถูกทำลายจากราเมือก ขอ้ 10 ค. กรีดขา้ งถงุ ข้อ 11 ข. วางซ้อนไมใ่ หเ้ กิน 12 แถว ข้อ 12 ข. ใชม้ ีดกรดี เป็นแนวยาว 5-10 แถว ขอ้ 13 ค. ยาว 6-8 เซนตเิ มตร ข้อ 14 ง. กอ้ นเชอ้ื เหด็ ที่มีสีขาวตลอดท้งั วันและเริ่มรดั ตัว ข้อ 15 ง. ดอกเหด็ แยง่ อาหารกนั เกณฑก์ ารให้คะแนน ขอ้ 1 - 15 ถา้ นักเรียนตอบถูกต้องตรงกับคำเฉลย ให้ข้อละ 1 คะแนน และถ้า นักเรยี นตอบไม่ตรงคำเฉลย ให้ข้อละ 0 คะแนน เกณฑก์ ารผ่าน ถ้านักเรียนทำแบบประเมินได้ 12 คะแนนขึ้นไป ถอื ว่าผ่าน ถ้านกั เรยี นทำแบบประเมินได้นอ้ ยกวา่ 12 คะแนน ถือว่าไม่ผ่านให้นักเรยี นกลบั ไป ศกึ ษาใหม่

20 เอกสารอา้ งอิง เตมิ พงศ์ แสงปกรณ์กิจ. 2553. เห็ดนางฟ้า. พิมพค์ รั้งที่ 2. กรงุ เทพมหานคร :ธนธชั การพมิ พ.์ บรรณ บรู ณะชนบท. 2547. ค่มู อื เพาะเห็ด. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร :โรงพิมพ์เทพพทิ ักษ์. . 2548. การเพาะเห็ดนางรม-นางฟ้า. กรงุ เทพมหานคร : ฐานเกษตรกรรม. บุญสง่ วงศ์เกรยี งไกร. 2543. เห็ดนางฟา้ .กรุงเทพมหานคร :ชมรมเพาะเหด็ แหง่ ประเทศไทย มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์. รักษ์ พฤกษชาติ. 2551. เห็ดเศรษฐกิจคู่มือการเพาะเห็ดเชิงการค้าอย่างมืออาชีพ. พิมพ์คร้ังที่1. กรงุ เทพมหานคร : นอี อนบุ๊คมเี ดีย. วทิ ยา ทวีนุช. 2553. การเพาะเห็ดแบบเศรษฐกจิ พอเพียง. พมิ พค์ รัง้ ที่ 2. ปทมุ ธานี : สกายบุกส์. อนงค์ จันทร์ศรีกุล. 2550. เหด็ ในประเทศไทย. พมิ พค์ รั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร : ราชบัณฑิตยสถาน.