Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore เรื่อง สารอาหารและระบบย่อยอาหาร

เรื่อง สารอาหารและระบบย่อยอาหาร

Published by anny14409, 2021-09-13 04:44:01

Description: เรื่อง สารอาหารและระบบย่อยอาหาร

Search

Read the Text Version

เร่อื ง สารอาหารและระบบยอ ยอาหาร ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ่ี 6

วิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี เลม 1 ชนั้ ประถมศึกษาปท่ี 6 กลมุ สาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี สารอาหารและระบบยอ ยอาหาร

ทาํ ไมนกั เรียน จงึ ควรเลอื กรับประทานอาหารใหไ ดรับสารอาหารครบถว น ? ในปรมิ าณที่เหมาะสมกบั เพศและวัยของตนเอง

การเจรญิ เตบิ โตของรางกายมนุษย วยั ทารก วัยกอนเรยี น วยั เรียน วยั รนุ วยั หนุมสาว วยั กลางคน วัยสงู อายุ 0 − 1 ป 1 − 6 ป 7 − 12 ป 13 − 19 ป 20 − 39 ป 40 − 59 ป 60 ปข ึ้นไป วัยเด็ก วยั รนุ วัยผูใหญ

วยั ทารก วัยเด็ก ชว งอายุ ฟันนํานมเริมขนึ เมืออายุประมาณ 5 – 6 เดือน ผิวหนงั ออ นนมุ สว นใหญม สี ชี มพู ป มกี ลามเนอื้ นอย แขนและขางออยเู กอื บตลอด

วยั กอ นเรียน วยั เด็ก ชวงอายุ รปู รา งคอ ยๆ ยดื ตัวออก ใบหนา และศรี ษะจะ เล็กลง เมอ่ื เทียบกับขนาดตวั ป ความสงู เปล่ียนเพม่ิ ขึ้นประมาณปล ะ เซนตเิ มตร แขน ขา ลาํ ตัว และคอเรียวยาวขนึ อกและไหล่ กว้างขนึ มือกบั เท้าใหญ่และแขง็ แรงขนึ

วยั เรยี น วยั เด็ก ชว งอายุ ฟันนํานมเริมหลดุ มฟี ันแท้งอกขนึ มาแทนที สวนสูงเพ่มิ ขนึ้ ประมาณ - เซนตเิ มตรตอ ป ป นําหนักตวั เพมิ ขนึ ประมาณ – กโิ ลกรัม

วยั รุน วัยรนุ ชวงอายุ เพศชายเรมิ่ มหี นวดเครา เสยี งหา ว ชวงแรกเพศหญิงจะมนี ํา้ หนักและสว นสงู ป มากกวา เพศชาย เพศหญิงเริ่มมปี ระจาํ เดอื น แขน ขา เรม่ิ ยาวขนึ้

วัยหนุมสาว วัยผใู หญ ชวงอายุ เพศชายไหลก วา ง ขนาดของตน แขนเพม่ิ ข้ึน เพศชายและเพศหญิง มีพฒั นาการของรางกาย ป อยา งเต็มท่ี เพศหญงิ เตานมและสะโพกเจรญิ เต็มท่ี

วยั กลางคน วยั ผูใ หญ ชวงอายุ ผิวเริ่มไมเ ตง ตงึ เคล่อื นไหวเรมิ่ ชาลง นํ้าหนักตัวเพิม่ ขึ้น ป สายตาเร่ิมยาว หเู ร่มิ ตึง เสนผมเร่มิ หงอก

วยั สงู อายุ วยั ผูใหญ ชวงอายุ ผวิ หนังแตกแหงและเหย่ี วยน ผมเร่มิ เปล่ยี นเปน สีขาวและหลดุ รวง ปข้นึ ไป สมองเร่มิ เส่อื ม กลามเนอ้ื ลบี กระดูกเปราะ

วิธีการตดิ ตามการเจริญเติบโตของตนเอง ชง่ั นาํ้ หนกั และวัดสวนสูงของตนเองสมาํ่ เสมอ อยา งนอยปละ คร้งั สาํ รวจและจดบนั ทึกการเปล่ยี นแปลงทางรางกาย ตนเองและนํามาเปรียบเทียบกบั เกณฑมาตรฐาน สงั เกตหรอื สอบถามเพื่อนในวัยเดยี วกัน เพอ่ื เปรยี บเทียบ การเจรญิ เตบิ โตของตนเองกบั เพ่อื น ควรเขารับการตรวจสขุ ภาพประจําป

สารอาหารที่จาํ เปนตอการเจรญิ เติบโตของรางกาย แกงจดื เตาหูหมสู ับ ยําวนุ เสน ปลาทอด อาหาร หมายถงึ สง่ิ ที่เรารบั ประทาน เขาไปในรางกายไดอยา งปลอดภัย และมปี ระโยชนต อ รา งกาย ตมยํากงุ ผดั ผกั รวมมติ ร ตม ขาไก นา้ํ พรกิ -ปลาทู ขา วผดั แกงเขียวหวานไก

หมูท่ี หมูท ี่ ขาว แปง เผอื ก มัน นํ้าตาล เนื้อสัตว นม ไข และอาหารแปรรูปจากแปง ถวั่ ชนิดตา งๆ หมทู ี่ หมูท่ี พืชผกั ชนดิ ตา งๆ ไขมันและนํา้ มันจากพืชหรอื หมูที่ สตั ว ผลไมช นิดตาง ๆ

สารอาหารมี 6 ประเภท ไดแก น้ํา เกลอื แร โปรตนี วติ ามิน เนย ไขมัน คารโ บไฮเดรต

สารอาหารประเภทคารโ บไฮเดรต ใหพ ลงั งาน ประโยชน ใหพลังงานแกรางกายในการทาํ กิจกรรมตางๆ ใหค วามอบอนุ แกร างกาย ใหพ ลงั งานเพื่อทํากิจกรรม

สารอาหารประเภท โปรตีน ใหพลังงาน ประโยชน สรางเซลลกลา มเน้ือและเนื้อเยอ่ื กระดกู ซอมแซมสวนที่สกึ หรอ ชวยเสรมิ สรางภูมิตานทานใหรางกาย สรา งภมู ิตา นทานตอ เช้อื โรค

สารอาหารประเภท ไขมนั ใหพลังงาน ประโยชน และ ใหค วามอบอุนแกร างกาย เปนตัวทําละลายวติ ามนิ โทษของไขมนั หากรางกายไดร ับไขมนั มากเกนิ ไป อาจจะทําใหเ กิดภาวะโรคอว น

สารอาหารประเภทวติ ามนิ ไมใ หพลังงาน ประโยชน ชว ยควบคุมการทาํ งานของรางกายใหป กติ ชวยสรางภมู ติ า นทานโรคตา งๆ ชวยใหร า งกายเจริญเตบิ โตและมีสขุ ภาพดี ชวยใหร างกายทาํ งานไดเ ปน ปกติ

ชว ยทาํ ใหกลามเน้อื ทาํ งานไดด แี ละ ประเภทของวติ ามิน ชวยบํารุงสายตาและชว ยบํารงุ ชวยปอ งกันโรคเหน็บชา และผวิ พรรณ หากขาดจะทาํ ใหเ ปน โรคเหนบ็ ชา วติ ามิน วิตามนิ หากขาดจะทําใหผมรวง ผิวหนงั ชว ยปอ งกนั โรคปากนกกระจอกและ ทล่ี ะลาย ทล่ี ะลาย แหงเปน สะเก็ด ชว ยปอ งกันการอักเสบท่ตี าและปาก ในนํ้า ในไขมัน หากขาดจะทาํ ใหร ิมฝปากแหง ลน้ิ ชว ยใหกระดกู และฟน แขง็ แรง แตก ตามัว และ ทาํ ใหเ ปนโรคกระดูกออ น ชวยปอ งกันโรคเลือดออกตามไรฟน หากขาดจะทําใหรางกาย และทาํ ใหระบบขบั ถา ยทาํ งานไดด ี เจริญเติบโตชา หากขาดจะทาํ ใหเ ลือดออกตาม ชว ยควบคุมการทาํ งานของระบบ ไรฟน เหงือกบวม สบื พันธุ หากขาดอาจทาํ ใหเ ปน หมนั และ มบี ตุ รยาก ชว ยทําใหเ ลือดแข็งตัว เพือ่ หามเลอื ดท่ี ไหลออกจากบาดแผล หากขาดจะทําใหเ ลอื ดแขง็ ตวั ชา เมือ่ มี แผล

สารอาหารประเภทเกลอื แร ไมใหพลงั งาน ประโยชน ชวยควบคมุ การทํางานของรางกายใหปกติ ชว ยชะลอความเสื่อมของรางกาย ชวยใหร างกายเจริญเติบโตและมีสขุ ภาพดี ชว ยชะลอความเสอ่ื มของรา งกาย

เกลือแรท่คี วรรจู กั ประโยชน ผลจากการขาด แคลเซียม • เสริมสรางกระดกู และฟนใหแ ขง็ แรง • ทําใหเปนโรคกระดกู • ชวยในการทํางานของกลา มเนอื้ และ ออ น กระดกู เปราะและ ประสาท หักงาย ฟน ผุ ฟอสฟอรัส ประโยชน ผลจากการขาด • ทาํ หนา ท่รี ว มกบั แคลเซียมใน • มอี าการตางๆ คลา ยกบั การสรา งกระดูกและฟน การขาดแคลเซียม เหล็ก ประโยชน ผลจากการขาด • เปนสว นประกอบสาํ คญั ของสาร • ทําใหเปน โรคโลหติ จาง เฮโมโกลบินในเม็ดเลอื ดแดง ออ นเพลียและเหน่อื ยงาย

เกลือแรทค่ี วรรจู กั ไอโอดนี ประโยชน ผลจากการขาด • ควบคมุ การเผาผลาญอาหารใหเ กิด • ทําใหเปน โรคคอพอก พลงั งาน โซเดยี ม ประโยชน ผลจากการขาด • ควบคุมความสมดลุ ของนาํ้ • ทาํ ใหร า งกาย ภายในและภายนอกเซลล ออ นเพลีย ความดัน โลหิตตาํ่ และเปน ฟลอู อไรด ประโยชน ตะครวิ งาย • เปนสารเคลอื บฟนปองกนั ฟนผุ ผลจากการขาด • ทําใหฟน ผุงาย

สารอาหารประเภท ไมใหพลังงาน ประโยชน ชว ยในการขบั ถา ยของเสีย เปนสวนประกอบของอวยั วะและสว นตางๆ ของรา งกาย ชวยลาํ เลยี งสารในรา งกาย ควบคมุ อณุ หภมู ริ า งกาย ใหค งที่ ชว ยใหการขับถายของเสยี ดีขน้ึ

สดั สวนอาหารและพลงั งานที่รางกายตองการ แผนภมู ิแทงแสดงความตองการพลงั งานทค่ี วรไดรบั ใน 1 วัน (สําหรบั คนไทย) กิโลแคลอรี (Kcal) 2500 − อายุ (ป) 2400 − 2300 − 2200 − 2100 − 2000 − 1900 − 1800 − 1700 − 1600 − 1500 − 1400 − 1300 − 1200 − 1000 − 13 45 6 8 9 12 13 15 16 18 9 12 13 15 16 18 19 30 31 50 51 70 71 ปข้นึ ไป 19 30 31 50 51 70 71 ปข ้นึ ไป เดก็ เลก็ วยั รุนชาย วยั รนุ หญงิ เพศชาย เพศหญงิ

เมอ่ื เราไดรบั พลังงานนอ ยหรอื มากเกินไป พลงั งานท่ไี ดรบั นอ ยกวา พลังงานที่ตองการ พลังงานทไี่ ดรบั มากกวาพลงั งานท่ีตองการ ปริมาณพลังงาน ปริมาณพลงั งาน ทีร่ า งกายตอ งการ ทร่ี า งกายไดรบั ปรมิ าณพลงั งาน ปริมาณพลังงาน ที่รา งกายไดรบั ทรี่ า งกายตองการ พลังงานทน่ี อยกวา ความตอ งการของรา งกายจะ พลังงานที่มากเกินความตองการของรางกายจะถูก ทําใหรูส ึกออ นเพลีย มนึ งง ไมสดช่นื และไมมีแรง สะสมในรูปของไขมนั ซ่ึงเปนสาเหตขุ องโรคอว น

ธงโภชนาการ กลมุ ขาว แปง ควรรบั ประทานปรมิ าณมากท่สี ดุ 8-12 ทัพพีตอวัน กลมุ ผกั และผลไม ใหส ารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต ซ่ึงเปนแหลง กลมุ เนอื้ สตั ว ถว่ั ไข และนม พลังงานหลกั กลุมนาํ้ มัน นาํ้ ตาล และเกลือ มใี ยอาหารและใหสารอาหารประเภทวิตามินและเกลอื แร นา้ํ ควรรับประทานปริมาณรองลงมา โดยรบั ประทานผกั 4-6 ทัพพตี อ วัน รบั ประทานผลไม 3-5 สวนตอ วนั ใหสารอาหารประเภทโปรตีนและเกลือแร ควรรับประทานปริมาณท่ี พอเหมาะ โดยรับประทานเน้ือสัตว 6-12 ชอนโตะตอวัน สวนนมด่ืมได วนั ละ 1-2 แกว ใหสารอาหารประเภทไขมันและเกลอื แร ควรรับประทานในปริมาณนอยท่ีสุด เทาทจ่ี าํ เปน นอกจากสารอาหารในธงโภชนาการแลว นํ้าก็เปนสารอาหารหน่ึงที่ รางกายขาดไมได โดยน้ําชวยใหระบบตาง ๆ ของรางกายทํางานได เปนปกติ เราควรดืม่ น้ําสะอาดอยางนอยวันละ 6-8 แกว

ตวั อยา งการเปรยี บเทยี บสัดสว นอาหาร กลุมขาว-แปง ขาวสกุ 1 ทพั พี บะหม่ี 1 กอน ขนมจนี 1 จบั ขนมปง 1 แผน กลุมผกั ผกั คะนาสุก 1 ทพั พี ผกั บุง จนี สกุ 1 ทพั พี ฟก ทองสกุ 1 ทัพพี แตงกวาดบิ 2 ผล กลุมผลไม มะละกอสุก 6 − 8 ชิ้น เงาะ 4 ผล กลว ยน้ําวา 1 ผล องุน 6 − 8 ผล เตาหแู ข็ง ชิน้ (1 สว น) เนื้อหมสู ุก 1 ชอ นโตะ ปลาทู 1 ชอนโตะ ไขไ ก ฟอง กลุม เน้ือสัตว นมสด 1 แกว โยเกริ ต 1 ถว ย นมพรองมันเนย 1 แกว กลมุ นม

จากตารางตวั อยางการเปรยี บเทยี บสดั สว นอาหาร เราจะพบวา การตวงนับ ปริมาณอาหารจะใชห นว ยแบบครัวเรือนไทย ซง่ึ มีตวั อยาง ดงั น้ี ทัพพี ชอนโตะ หรอื ชอนกินขาว สว น แกว ใชตวงปรมิ าณอาหารกลุมของขา ว ใชตวงปริมาณอาหารกลุม เนื้อสัตว ใชต วงปริมาณอาหารกลมุ ผลไม ใชต วงปริมาณอาหารกลมุ นม เชน แปง ผกั เชน เชน คือ ผลไม 1 สวน • ขาว 1 ทัพพี หรอื ถวยตวง • เน้อื หมูสกุ 1 ชอ นโตะ ประมาณ 15 • สาํ หรับผลไมท ่ีเปนผล เชน กลวยนาํ้ วา • นมสด 1 แกว ประมาณ 200 มิลลลิ ติ ร ประมาณ 60 กรัม กรัม 1 ผล เงาะ 4 ผล หรอื 200 ลกู บาศกเ ซนติเมตร หรอื ซซี ี (cc) • ผกั สุก 1 ทพั พี หรอื ถวยตวง • ไขไก ฟอง ประมาณ 25 กรัม ประมาณ 40 กรมั • สาํ หรับผลไมท่ีหน่ั เปน ชนิ้ เชน มะละกอ สกุ สบั ปะรด หรอื แตงโม 6 − 8 ชนิ้ • โยเกิรต 1 ถว ย ประมาณ 150 กรัม • ขนมปง 1 แผน ประมาณ 30 กรมั ประมาณ 70 − 120 กรมั

การรบั ประทานอาหารในแตล ะมื้อควรคํานึงปริมาณและคณุ คา สารอาหารทไ่ี ดรบั ใหเหมาะสม กับเพศ วยั และสภาพแวดลอมของแตละบุคคล เชน วยั เด็ก ตองการโปรตีนสูงกวา ปกติ เพราะเปนวยั ทร่ี างกายกําลงั เจริญเตบิ โต วยั ผใู หญ ตองการโปรตนี คารโบไฮเดรต และไขมันสูงกวา วัยสูงอายุ เพราะเปนวยั ทต่ี อ งใชพลงั งานในการทาํ งานสงู วัยสงู อายุ ตอ งการคารโ บไฮเดรตและไขมนั นอยลง แตตอ งการโปรตีน วติ ามนิ เกลือแร เพือ่ นาํ ไปซอ มแซมและชะลอความเสือ่ มของรา งกาย สตรีมคี รรภ ตอ งการสารอาหารทุกประเภทสูงกวา ทุกๆ วัย เพราะอาหาร บางสวนถกู นําไปใชเ ลย้ี งทารกในครรภและนาํ ไปผลติ นํา้ นม

ตวั อยา งปริมาณอาหารสาํ หรบั คนในวัยตา งๆ ท่คี วรรับประทานใน 1 วัน ชนดิ ของอาหาร วัยกอนวยั เรยี น วัยเรียน วยั หนุมสาว วัยผใู หญ ไข 1 ฟอง 1 ฟอง 1 ฟอง − 1 ฟอง นม 2−4 3−4 3−4 0−1 ขา วทห่ี ุงสกุ แลว เนือ้ สัตวและ แกว แกว แกว แกว เคร่ืองในสตั ว − 3 ถวยตวง 4 − 5 ถวยตวง 5 − 6 ถว ยตวง 3 − 6 ถว ยตวง ไขมันหรอื นํา้ มัน 3 − 4 ชอนโตะ ประมาณ 180 กรมั ประมาณ 200 กรัม ประมาณ 150 กรมั ผักใบเขยี ว (≈ − 1 ถว ยตวง) (≈ 1 ถว ยตวง) (≈ ถวยตวง) 2 ชอ นโตะ ผลไม 4 − 8 ชอนโตะ 2 − 3 ชอ นโตะ 2 − 3 ชอนโตะ 2 − 4 ชอ นโตะ ม้อื ละ ผล − 1 ถวยตวง 1 − 2 ถว ยตวง 1 − 2 ถว ยตวง ม้ือละ − 1 ผล มื้อละ − 1 ผล ม้ือละ − 1 ผล

วัตถุเจอื ปนอาหาร คือ สารเคมที ี่ชว ยเสริมหรอื ชว ยเพ่มิ สมบัตบิ างอยางใหกบั อาหาร เชน วตั ถุปรุงแตงรสอาหาร สารควบคุมความเปนกรด วตั ถใุ หความหวานแทนน้าํ ตาล สารใหค วามขนเหนียว สารควบคุมความเปนกรด สารแตง กล่นิ เลียนแบบธรรมชาติ สารแตง กลิ่นสงั เคราะห สีสังเคราะห

หลักโภชนบัญญัติ ด่มื นมใหเ หมาะสมตามวยั กนิ อาหารใหครบ หมู แตล ะหมใู ห ประการ กนิ อาหารท่ีมไี ขมนั แตพ อสมควร หลากหลาย และหมัน่ ดแู ลนาํ้ หนกั ตัว หลกี เล่ยี งการกินอาหารทหี่ วานจัด กนิ ขา วเปน หลกั สลับกบั อาหารประเภท และเคม็ จัด แปงบางมอื้ กินอาหารทส่ี ะอาด ปราศจากการ ปนเปอน กนิ พืชผกั ใหม ากและกินผลไมเปน ประจํา งดหรือลดเคร่อื งดื่มทม่ี ีแอลกอฮอล กินปลา เน้อื สตั วไ มต ิดมนั ไข และถว่ั เมล็ดแหงเปน ประจาํ

ทําไมนกั เรยี น ? สรปุ เพราะอาหารชว ยให จึงควรเลือกรับประทานอาหารใหไดรบั สารอาหารครบถว น รา งกายเจริญเตบิ โต ในปรมิ าณท่ีเหมาะสมกบั เพศและวยั ของตนเอง เพราะอาหารชว ยให เพราะอาหารชว ยให รา งกายแขง็ แรง และมี พลังงานแกรางกาย ในการทาํ กิจกรรมตางๆ สุขภาพดี

ระบบยอ ยอาหาร สําคญั กับรา งกายของเราอยา งไร ?

นพรไู หมวา ระบบยอ ยอาหาร ระบบยอยอาหาร ทําหนาท่ียอยอาหาร มหี นา ทอี่ ยางไร ที่เรารับประทานเขาไปใหเปนสารอาหาร ขนาดเล็ก จนรางกายสามารถดูดซึมเขาสู มหี นาที่อยา งไร หลอดเลือดและถูกลําเลียงไปยังสวนตาง ๆ หรอครับ ของรา งกาย

ระบบยอ ยอาหาร ประกอบดว ยอวยั วะทเ่ี ปน ทางเดนิ อาหารและอวัยวะท่ชี วยสรา งน้าํ ดแี ละเอนไซมส าํ หรบั การยอยอาหาร ดงั นี้ ปาก (ฟน ล้นิ ตอ มนํา้ ลาย) ตบั หลอดอาหาร ตบั ออ น กระเพาะอาหาร ลําไสเ ล็ก ลาํ ไสใ หญ ทวารหนัก

การทํางานของอวยั วะในระบบยอ ยอาหาร การยอ ยอาหารเปน การเปล่ียนแปลงโมเลกลุ ของ สารอาหารใหม ขี นาดเลก็ ลง จนรา งกายสามารถดูดซึมไปใชป ระโยชนได การยอ ยเชงิ กล แบงการยอ ยออกเปน 2 ประเภท คือ การยอ ยเชงิ เคมี เปนการยอ ยอาหารโดยไมใชเ อนไซม ไดแก เปน การยอ ยอาหารโดยใชเอนไซมยอ ยสลาย การบดเคี้ยวอาหารในปาก สารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต โปรตนี และ การบบี ตวั ของทางเดินอาหาร ไขมนั ซง่ึ พบไดท บี่ ริเวณปาก กระเพาะอาหาร ซง่ึ จะพบในหลอดอาหาร และลาํ ไสเลก็ กระเพาะอาหาร และลําไสเ ล็ก

ขนั้ ตอน เมื่อเรารบั ประทานอาหารเขา ไปภายในปากจะมฟี น เคย้ี วอาหาร ลิน้ ชวย คลุกเคลา อาหาร และตอมน้ําลายจะขบั นาํ้ ลายทมี่ ีเอนไซมอ ะไมเลสออกมา ทํางานรวมกนั ยอยสารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต ของอวยั วะตางๆ เมอื่ อาหารเร่ิมเคล่อื นทีผ่ า นคอหอยเขาสหู ลอดอาหาร กลา มเน้อื หลอดอาหารจะ หดและคลายตัว เพื่อบบี ใหอาหารเคล่ือนที่ไปยังกระเพาะอาหาร ในระบบยอ ยอาหาร หด คลาย กลา มเนอ้ื กระเพาะอาหารหดและคลายตัวเพ่ือคลุกเคลา อาหารและจะผลติ เอนไซมเพปซินออกมายอ ยอาหารประเภทโปรตีนใหม ขี นาดเล็กลง แลว สง ตอไปสูลาํ ไสเ ล็ก ลาํ ไสเล็กรบั นาํ้ ดที ีส่ งมาจากตบั เอนไซมจากตับออน และเอนไซมท่ีผลิตข้นึ ท่ี ลาํ ไสเลก็ เองเพ่อื ยอ ยสารอาหารทกุ ประเภทใหมขี นาดเลก็ จนเซลลส ามารถดูดซึม ผา นผนังลําไสเ ลก็ เขา สูก ระแสเลือด สงไปยังสว นตางๆ ของรางกาย กากอาหารที่เหลือจากการยอ ยและสว นท่ยี อยไมไดจะถูกสงจากลําไสเลก็ ตอไปยัง ลาํ ไสใหญ ซ่ึงทําหนาท่ดี ูดนํา้ วติ ามนิ และเกลือแรบ างสว น กลับเขาสรู างกาย สวนกากอาหารถูกขบั ถา ยเปนอุจจาระออกจากรา งกายผา นทวารหนกั

หนา ทขี่ องอวยั วะตางๆ ในสว นที่เปน ทางเดนิ อาหาร 1. ปาก (Mouth) ลน้ิ (Tongue) เปน จุดเร่ิมตน ของทางเดนิ อาหาร ทําหนา ที่ คลกุ เคลา อาหาร ชวยการกลนื และรบั รสชาติอาหาร ประกอบดวย 3 สว น ไดแ ก ฟน (Tooth) ตอ มนํา้ ลาย (Salivary gland) ทําหนา ที่ ตัด ฉกี บด และเค้ียวอาหาร มี 3 คู อยบู รเิ วณใตขากรรไกรใตล ิ้น ใหมีขนาดเล็กลงกอ นจะกลนื และขางกกหู ทาํ หนา ท่ี สรา งนาํ้ ลายท่ปี ระกอบดว ยนํา้ สารเมือก และเอนไซม (น้ํายอ ย) ท่ีใชยอ ยคารโ บไฮเดรต

หนา ท่ขี องอวัยวะตางๆ ในสว นที่เปน ทางเดินอาหาร 2. หลอดอาหาร (Esophagus) มีลกั ษณะเปน ทอ ตรงยาวประมาณ 25 เซนตเิ มตร อยบู รเิ วณหลงั ทอ ลม มีกลามเนอ้ื ที่ สามารถหดและคลายตวั ได หลอดอาหาร ทาํ หนา ที่ ลาํ เลียงและสง อาหารไปยงั บริเวณกระเพาะอาหาร โดยกลา มเนอื้ จะบีบตัวทําใหอ าหาร เคลื่อนทผี่ า นไปได

ขน้ั ตอนการกลืนอาหาร ขณะเคี้ยวอาหาร ฝาปดกลอ งเสียง และการลาํ เลยี งอาหาร ยกตัวสูง กลา มเนอ้ื หรู ูดทีอ่ ยบู ริเวณ หลอดอาหารหดตวั ลงสูกระเพาะอาหาร ขณะกลืนอาหาร ฝาปดกลองเสียง เลื่อนลงมาปดกลองเสียง กลามเนื้อ หูรูดที่อยูบริเวณหลอดอาหารมีการ คลายตัว ก ล า ม เ น้ื อ ห ล อ ด อ า ห า ร ห ด ตั ว แ ล ะ คลายตวั เพอ่ื ชวยลําเลียงอาหารลงไป ยังกระเพาะอาหาร

หนาทข่ี องอวยั วะตางๆ ในสว นท่ีเปนทางเดนิ อาหาร 3. กระเพาะอาหาร (Stomach) กระเพาะอาหารประกอบดวยเซลล 3 ชนิด ทาํ หนาทต่ี างกนั ดังนี้ อยูในชอ งทองคอนไปทางฝง ซา ยมอื มีกลา มเน้อื หนา แขง็ แรง และยดื หยนุ ไดด ี 1. สรางสารเมือก เพอื่ ปอ งกนั ไมใ หน ้ํายอ ยตางๆ ยอยเน้อื เยอื่ ของกระเพาะอาหาร นอกจากน้ี ยงั มีเอนไซม เรนิน (น้าํ ยอ ย) เพือ่ ใช 2. สรางกรดไฮโดรคลอริก ทําใหก ระเพาะอาหาร ยอ ยโปรตีนในนาํ้ นม มสี ภาพเปนกรด 3. สรางเอนไซมเพปซนิ (นํา้ ยอ ย) เพื่อยอ ย สารอาหารประเภทโปรตนี ใหม ขี นาดเล็ก แลวสง ตอ ไปยงั ลาํ ไสเลก็

หนา ทีข่ องอวยั วะตา งๆ ในสว นที่เปนทางเดินอาหาร 4. ลาํ ไสเ ลก็ (Small intestine) ลําไสเ ลก็ ทาํ หนา ท่ี ยอยอาหารและดดู ซมึ สารอาหารมากท่สี ุดในทางเดนิ อาหาร เปน อวยั วะทีร่ ับอาหารตอ มาจากกระเพาะอาหาร โดยจะสรางเอนไซม (นํ้ายอ ย) หลายชนิด มีลกั ษณะเปน ทอยาวประมาณ 6 − 7 เมตร และกวางประมาณ 2.5 เซนตเิ มตร รวมทง้ั รบั นาํ้ ดจี ากตับที่สรา งแลว มาเก็บไว มว นขดอยูภายในชองทอ ง ในถุงนาํ้ ดี และเอนไซม (นํ้ายอย) จากตบั ออน เพือ่ ยอ ยสารอาหารทุกประเภท

หนาท่ขี องอวัยวะตางๆ ในสว นท่ีเปน ทางเดินอาหาร 5. ลาํ ไสใหญ (Large intestine) ลําไสใ หญ ทาํ หนาท่ี • ดูดซึมนํ้า วิตามิน และเกลือแรที่เหลือ เปน ทอ ท่ีตอจากลําไสเล็ก มคี วามยาวประมาณ 1.5 เมตร บางสว น จากกากอาหารท่ีไมมีการยอย กวางประมาณ 6 เซนติเมตร แลว กลบั คนื สูกระแสเลือด โดยผนังดา นในของลาํ ไสใ หญจะทาํ หนา ที่ ดดู ซึมสารตา งๆ ท่ยี งั เหลอื อยูในกากอาหาร • กากอาหารท่ถี ูกดดู ซึมแลวจะมีลักษณะ เหนียวขน หากไมมีการถายอุจจาระ ท่ีถูกสงมาจากลําไสเล็ก หลายวันจะแข็งตัว เนื่องจากลําไสใหญ จ ะ ดู ด น้ํ า อ อ ก จ า ก ก า ก อ า ห า ร ม า ก เกินไป

หนาที่ของอวยั วะตางๆ ในสว นที่เปน ทางเดนิ อาหาร 6. ทวารหนัก (Anus) ทาํ หนา ท่ี ขับกากอาหารทส่ี ะสมและรวมกัน อยูในลําไสต รงใหอ อกจากรา งกาย ในรูปของอจุ จาระ

หนา ทีข่ องอวยั วะในสว นทชี่ ว ยสรางน้าํ ดีและเอนไซมสําหรบั การยอ ยอาหาร ตบั (Liver) ตับออ น (Pancreas) ทาํ หนา ท่ี สรางนาํ้ ดที ี่มสี ีเขยี วเขมและมีกลิ่นฉุน ทาํ หนาท่ี สรางเอนไซมห ลายชนดิ ทใ่ี ชส ําหรับ แลว สง ไปเกบ็ ทีถ่ ุงน้าํ ดี การยอ ยสารอาหาร จากน้ันจะสง ไปทล่ี าํ ไสเ ล็ก น้าํ ดจี ะถกู สง เขาสลู าํ ไสเ ล็ก เพอ่ื ชวยยอยไขมัน เอนไซมค ืออะไร โดยทอสง น้าํ ดีของตบั และทอ สงเอนไซมท ี่มาจาก ตบั ออ นจะเปดทบ่ี รเิ วณลาํ ไสเ ลก็ สว นตนเมือ่ มี การยอ ยอาหารเกดิ ข้ึน ถงุ เก็บนาํ้ ดี (Gallbladder) ทําหนา ท่ี เก็บนํา้ ดที ผ่ี ลิตจากตับ แลว สงตอ ไปทล่ี าํ ไสเ ล็กสว นตน ดังนนั้ ถุงนํ้าดจี ึงไมไ ดท ําหนา ที่ผลติ นํา้ ดี

เอนไซม เปนสารอินทรียป ระเภทโปรตนี ทีส่ รา งข้ึนโดยเซลลข องสิ่งมชี ีวติ ทําหนา ท่ี เปนตวั เรงอตั ราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมีทเ่ี กดิ ข้ึนภายในเซลลข องสง่ิ มชี วี ติ ตาง ๆ เอนไซมม คี วามสําคัญตอ กระบวนการตางๆ ในรางกายของเรา เชน เอนไซมที่ ทําหนา ท่ใี นการยอยอาหาร เราเรียกวา น้าํ ยอย เอนไซม อาหาร

แนวทางในการดแู ลอวยั วะในระบบยอยอาหาร ระบบยอยอาหารเปน ระบบที่มคี วามสาํ คัญตอ รางกาย ดังนน้ั เราควรปฏิบตั ติ นและดแู ลรักษาอวยั วะตาง ๆ เชน รบั ประทานอาหารทสี่ ะอาดและปรุงสุกใหม รบั ประทานอาหารทม่ี ีใยอาหารสงู ไดแก ผักและผลไมต า งๆ รับประทานอาหารใหเ ปนเวลา ครบท้งั 3 มือ้ และรบั ประทานอาหารในปริมาณทเ่ี หมาะสม หลกี เล่ยี งการรับประทานอาหารท่มี รี สจดั เพราะจะทาํ ใหเกดิ กรดในกระเพาะอาหารมากเกินไป

แนวทางในการดูแลอวยั วะในระบบยอ ยอาหาร ออกกาํ ลงั กายสมาํ่ เสมอ เพ่ือชวยใหอวยั วะตางๆ แข็งแรง และทํางานไดเ ปน ปกติ หลกี เล่ยี งเนื้อสตั วตดิ มนั หรอื อาหารทม่ี ไี ขมนั สูง หลีกเล่ยี งการสบู บุหรีห่ รอื การดืม่ เคร่อื งด่มื ท่มี ีแอลกอฮอล ดมื่ น้ําอยางนอย 6 − 8 แกว หรอื 2 ลติ รตอ วนั หรอื ตามทร่ี างกายตอ งการตอ วัน


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook