8ทักษะความฉลาดทางดิจิทัล

คู่มือทักษะความฉลาดทางดิจิทัล สำหรับครู เสนอ อ.ดร. สุจิตตรา ทันทร์ลอย อ.ดร. สุธิดา ปรีชานนท์ จัดทำโดย นางสาวอทิตยา ปิติชนกนันท์ รหัสประจำตัว 647190318 รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา การพัฒนาความเป็นครู (GD58201) หลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต สาขาวิชาชีพครู ปีการศึกษา 2564 ม ห า วิ ท ย า ลั ย ร า ช ภั ฏ ห มู่ บ้ า น จ อ ม บึ ง

คำนำ เนื่องจากในสถานการณ์ปัจจุบันประเทศไทยได้รับผลกระทบจากเชื้อไวรััส Covid-19 ซึ่งมีการแพร่กระจายจากคนสู่คนผ่านทางฝอยละอองจาก จมูกหรือปาก ซึ่งขับออกมาเมื่อผู้ป่วยไอหรือจามเรารับเชื้อได้จากการหายใจเอาฝอยละอองเข้าไป จากผู้ป่วยหรือจากการเอามือไปจับพื้นผิวที่มีฝอยละอองเหล่านั้นแล้วมาจับตาม ใบหน้า การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสส่งผลกระทบอย่างมากทำให้วิถีการใช้ชีวิตของเรามี การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจากนักเรียนที่เคยเรียนในสถานศึกษาก็ปรับเปลี่ยนมา เป็นการเรียนออนไลน์ที่บ้านของตนเองเป็นการนำเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามาช่วยในการ จัดการเรียนการสอนเพื่อเว้นระยะห่างทางสังคมและลดการแพร่ระบาดเชื้อเชื้อไวรัส เพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนแปรงในสถานการณ์ดังกล่าวครูมืออาชีพควรมีการปรับตัวที่ ดี ด้วยเหตุนี้ผู้จัดทำจึงได้รวบรวม 8 ทักษะความฉลาดทางดิจิทัลลงในรายงานเล่มนี้ เพื่อหวังจะเป็นประดยชน์ให้แก่ทุกท่านที่สนใจและสามารถพัฒนาต่อยอดการใช้ เทคโนโลยีเพื่อห้เป็นบุคคลที่มีคุณค่าและอยู่ในโลกออนไลน์ได้อย่างปลอดภัย นางสาวอทิตยา ปิติชนกนันท์ ผู้จัดทำ

สารบัญ 1 2 8ทักษะความฉลาดทางดิจิทัล 3 ทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง 4 ทักษะการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณ 5 ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ 6 ทักษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว 7 ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ 8 ทักษะในการบริหารจัดการข้อมูลผู้ใช้งาน 9 ทักษะในการรับมือกับการกลั่นแกล้งบนโลกไซเบอร์์ 10 ทักษะในการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม บทสรุป

1 8 ทักษะความฉลาดทางดิจิทัล พลเมืองผู้ใช้งานสื่อดิจิทัลและสื่อสังคมออนไลน์อย่างเข้าใจ บรรทัดฐานและการปฏิบัติตนให้เหมาะสมและมีความรับผิดชอบ ในการใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างยิ่งการสื่อสารในยุคดิจิทัล เป็นการสื่อสารที่ไร้พรมแดนจำเป็นต้องมีความฉลาดทางดิจิทัล ซึ่งแบ่งออกได้เป็น 8 ทักษะ ดังต่อไปนี้ ทั ก ษ ะ ที่ 1 ทั ก ษ ะ ที่ 2 ทั ก ษ ะ ที่ 3 การรักษาข้อมูลส่วนตัว การรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง (PRIVACY MANAGEMENT) การคิดวิเคราะห์ (DIGITAL CITIZEN IDENTITY) (CRITICAL THINKING) ทั ก ษ ะ ที่ 4 ทั ก ษ ะ ที่ 5 ทั ก ษ ะ ที่ 6 การรักษาความปลอดภัยของ การจัดสรรเวลาหน้าจอ การบริหารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งาน ตนเองในโลกไซเบอร์ (SCREEN TIME MANAGEMENT) มีการทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ (DIGITAL FOOTPRINTS) (CYBERSECURITY MANAGEMENT) ทักษะที่ 7 ทั ก ษ ะ ที่ 8 การรับมือกับการกลั่นแกล้งบนโลกไซเบอร์ การใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม (CYBERBULLYING MANAGEMENT) (DIGITALEMPATHY)

2 การรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง คือ การรักษา ภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของเราในแง่บวก ทั้งความรู้สึก ความคิด และการกระทำของตัวเรา นั่นเอง ต้องมีความสามารถในการสร้างสมดุล บริหารจัดการ รักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเองไว้ให้ 1. ทักษะในการรักษา ได้ ทั้งในส่วนของโลกออนไลน์และโลกความจริง อัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง ตั ว อ ย่ า ง ที่ ไ ม่ ดี (DIGITAL CITIZEN IDENTITY) ทั ก ษ ะ ใ น ก า ร รั ก ษ า อั ต ลั ก ษ ณ์ ที่ ดี ข อ ง ต น เ อ ง การใช้อินเตอร์เน็ตในโลกโซเชียลต้องสอดคล้องกับ (DIGITAL CITIZEN IDENTITY) ชีวิตจริงในโลกของความเป็นจริง ไม่ควรโพสตืใน สิ่งที่ไม่ใช่ตัวของตัวเเอง เพื่ อสร้างถาพเกินจริงและ อัตลักษณ์คือลักษณะบุคคลไม่ว่าจะอยู่ในโลกไซเบอร์ อาจทำให้เกิดปัญหาตามมาได้ เช่น การโพสต์ภาพ หรือโลกเสมือนจริงในสังคมยุคสารสนเทศที่มีการแพร่ รถของตนในสื่อโซเชียลเป็นรถที่หรูหรา ราคาแพง หลายและนำเสนอข้อมูลได้อย่างง่ายดาย มีเครื่องมือ แต่ชีวิตจริงไม่ได้เป็นอย่างที่โพสต์ และอุปกรณ์ที่ทันสมัยมากมายมีการโฆษณา ประชาสัมพันธ์ผ่านช่องทางต่างๆทั้งเว็บไซต์ คลิป รูปที่โพสต์ อีเมลเฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ไลน์ฯลฯโดยผู้ใช้จะสร้างอัต ลักษณ์ความเป็นตัวตนของตนเองเพื่อดึงดูดให้มีผู้เข้า มาเยี่ยมชมติดตาม กดไลค์กดแชร์ข้อมูล และเรียก ค้นหาข้อมูลเป็นจำนวนมากๆ ทั้งการซื้อการขาย ความเป็นจริง ออนไลน์หรือการ สร้างบัญชีผู้ใช้เพื่อเน้นขายสินค้า หรือซื้อสินค้าออนไลน์การชำระเงินด้วยบัตรเครดิตและ ครูเป็นบุคคลหนึ่งที่เป็น พลเมืองดิจิทัลและเป็นผู้มี บทบาทในการจัดการเรียนสอน การสื่อสาร การสร้าง ตั ว อ ย่ า ง ที่ ดี นวัตกรรมต่างๆ ในโลกออนไลน์ เพราะข้อมูลดิจิทัลคือ อัตลักษณ์ความเป็นตัวตนของครูโดยแนวทางในการ มีวิจารณญาณในการรับส่งข่าวสารและการแสดงความคิดเห็นมี สร้างอัตลักษณ์ที่ดีของครูคือการสร้างอัตลักษณ์ของ ความเห็นอกเห็นใจผู้ร่วมใช้งานในสังคมออนไลน์ไม่กระทำการที่ผิด ตนเองที่ดีในเชิงบวกมีวิจารณญาณในการรับส่งข้อมูล กฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน์เช่นไม่กลั่นแกล้งหรือการใช้ ข่าวสาร รับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง ปฏิบัติต่อ วาจาที่สร้างความเกลียดชังให้กับผู้อื่นทางสื่อออนไลน์ ผู้อื่นในสังคมออนไลน์ด้วยความเคารพ ไม่กลั่นแกล้งผู้ อื่น มีอิสระในการแสดงความคิดเห็นแต่ต้องรับผิด ชอบ ต่อการกระทำ ดูแลตัวเองทั้งทางร่างกายและจิตใจให้ ไกลจากโรคภัยที่เกิดจากการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล

3 2.ทั กษะในการ รั ก ษ า ข้ อ มู ล ส่ ว น ตั ว (PRIVACY MANAGEMENT) ตั ว อ ย่า ง ที่ 1 ทั กษะในการรั กษาข้ อมู ลส่ วนตั ว ไม่บอกรหัสผ่านให้ใครทราบ เพื่ อป้องกันสิทธิ (PRIVACYMANAGEMENT) ความเป็นส่วนตัว และป้องกันการถูกเปิด เผยข้อมูลส่วนตัวบนโลกโซเชียล ในการรั กษาข้ อมู ลส่ วนตั ว คื อ ความสามารถในการป้ องกั นสิ ทธิ ตั ว อ ย่า ง ที่ 2 ความเป็ นส่ วนตั วทั้ งของตนเองและผู้ อื่ น และมี ความตระหนั ก ในความเท่ าเที ยม กั นทางดิ จิ ทั ล แนวทางในการรั กษาข้ อมู ล การตั้งรหัสผ่านหรือพาสเวิร์ดบนเครื่องที่คาดเดาได้ง่ายเกินไป ส่ วนตั วของครู คื อการไม่ เปิ ดเผยข้ อมู ลของตนเองบนโลก และใช้รหัสซ้ำในหลายช่องทาง จะส่งผลให้ถูกแฮกข้อมูลได้ ออนไลน์ มาก เกิ นไป เช่ น ชื่ อสกุ ลสถานที่ ติ ดต่ อสถานที่ ทำงาน ง่ายดาย ดังนั้นควรเปลี่ยนพาสเวิร์ดเป็นประจำ และสำรอง หมายเลขโทรศั พท์ ไม่ ส่ งรู ปภาพ รายละเอี ยดบั ตรเครดิ ตหรื อ ข้อมูลของตนเองสม่ำเสมอ บั ญชี ธนาคารหรื อข้ อมู ลอื่ นๆ ไม่ บอกรหั สผ่ านให้ แก่ ใคร ไม่ ตอบโต้ อี เมลหรื อแสดงความคิ ดเห็ นในลั กษณะก้ าวร้ าว เชิ ญ ชวน หยาบคายศึ กษาข้ อมู ลเกี่ ยวกั บมาตรการด้ านความเป็ น ส่ วนตั วไม่ ตั้ งรหั สผ่ านของบั ญชี ใช้ งานที่ ง่ ายเกิ น ไป สำรอง ข้ อมู ล (BACK UP) ของตนเองอย่ างสม่ำเสมอ ติ ดตั้ งระบบ ตรวจสอบไวรั ส (ANTIVIRUS) บนเครื่ อง คอมพิ วเตอร์ แท็ บเล็ ต หรื อโทรศั พท์ เปลี่ ยนพาสเวิ ร์ ดเป็ นประจำ ไม่ ใช้ เครื อ ข่ ายสาธารณะ(WI-FI) ในกรณี ที่ ต้ อง กรอกข้ อมู ลส่ วนตั วหรื อ การลงทะเบี ยนออนไลน์ ศึ กษาข้ อมู ลเกี่ ยวกั บมาตรการด้ าน ความเป็ นส่ วนตั ว ตลอดจน ขั้ นตอนการปฏิ บั ติ ต่ างๆและ กฎหมายที่ เกี่ ยวข้ องกั บการใช้ งานอิ นเทอร์ เน็ ตและรู้ เท่ าทั นภั ย ทางอิ นเทอร์ เน็ ตให้ เคารพในสิ ทธิ ของคนทุ กคน รวมถึ งมี วิ จารณญาณในการรั กษาความปลอดภั ยของข้ อมู ลตนเองใน สั งคมดิ จิ ทั ลต้ อง รู้ ว่ าข้ อมู ลใดควรเผยแพร่ ข้ อมู ลใดไม่ ควรเผย แพร่ สามารถจั ดการความเสี่ ยงของข้ อมู ลของตนเองในสื่ อ สั งคม ดิ จิ ทั ลได้

4 ตัวอย่างที่ 1 การแชร์ข่าวสารบนสื่อ โซเชียลในปัจจุบัน มีตัวอย่างให้เห็นอยู่ มากมายที่คนเสพข่าวฟังข่าวเพี ยงด้านเดียว แล้วตัดสินคน จากข่าวเหล่านั้น โดยขาดการวิเคราะห์ ไตร่ตรอง พิ จารณา อย่างสมเหตุสมผล วิธีการแก้ปัญหานี้คือ ก่อนจะแชร์ข่าวควร วิเคราะห์ ไตร่ตรอง พิ จารณาว่าแหล่งข่าวนั้นมีที่มาที่ไป น่าเชื่อ ถือมากน้อยเพี ยงใด 3.ทักษะการคิดวิเคราะห์ ตัวอย่างที่ 2 (CRITICAL THINKING) การหลงเชื่อเพื่ อให้ร่วมลงทุน เพื่ อจะได้ผลตอบแทนที่มาก ทักษะการคิดวิเคราะห์(CRITICAL THINKING) มี ขึ้น ปัจจุบันมีการหลอกลวงให้ร่วมลงทุนเพื่ อผลกำไรที่มาก วิ จ า ร ณ ญ า ณ ที่ ดี คื อ ค ว า ม ส า ม า ร ถ ข อ ง ค รู ใ น ก า ร เ ข้ า ถึ ง ขึ้น ซึ่งมีวิธีการหลอกลวงหลายรูปแบบ วิธีการแก้ปัญหา ใช้สร้างสรรค์ประเมิน สังเคราะห์และสื่อสารข้อมูล คือ เราต้องรู้เท่าทันรูปแบบกลลวงและใช้หลักการคิด สารสนเทศผ่านเครื่องมือดิจิทัลอย่างปลอดภัย เช่น วิเคราะห์ ไตร่ตรอง พิ จารณาถึงความเป็นไปได้ เพื่ อที่จะได้ ไม่ตกเป็นเหยื่อของมิจฉาชีพ เครื่องคอมพิวเตอร์สมาร์ตโฟน แท็บเล็ตโปรแกรม และแอฟลิเคชั่นต่างๆ ที่นำมาใช้ในการจัดการเรียน การสอน แนวทางในการจัดทำสื่อการเรียนการสอน ได้อย่างเชี่ยวชาญและเป็นมืออาชีพ โดยครูต้องเป็นผู้ มีทักษะในการคิดอย่างมี วิจารณญาณที่จำเป็นต่อการ เลือก จัดประเภท วิเคราะห์ตีความ และเข้าใจข้อมูล ข่าวสาร เป็นผู้มีความรู้และทักษะในสภาพแวดล้อม ดิ จิ ทั ล เ ป็ น ผู้ มี ค ว า ม รู้ ดิ จิ ทั ล ใ น ก า ร เ ป็ น ผู้ ใ ช้ ที่ ดี เ ป็ น ผู้ เข้าใจบริบทสภาพแวดล้อมสังคม ดิจิทัลที่ดีเป็นผู้ ส ร้ า ง เ นื้ อ ห า ท า ง ดิ จิ ทั ล ที่ ดี แ ล ะ เ ป็ น ผู้ ที่ มี ค ว า ม รู้ เ กี่ ย ว กับข้อกฎหมายต่างๆ ที่เกี่ยวข้องอาทิกฎหมาย ธุ ร ก ร ร ม ท า ง อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส์ ก ฎ ห ม า ย ก ร ะ ทำ ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ค อ ม พิ ว เ ต อ ร์ ก ฎ ห ม า ย ดิ จิ ทั ล เ พื่ อ เ ศ ร ษ ฐ กิ จ แ ล ะ สังคม กฎหมายระบบชำระเงิน กฎหมายข้อมูล ข่าวสารของทางราชการ กฎหมายคุ้มครองข้อมูล ส่วนบุคคล กฎหมาย ความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์ แ ล ะ ก ฎ ห ม า ย ที่ เ กี่ ย ว ข้ อ ง กั บ ก า ร ป้ อ ง ป ร า ม ก า ร ล ะ เ มิ ด ทรัพย์สินทางปัญญาเช่น ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร เครื่องหมายการค้า การออกแบบผลิตภัณฑ์และสิ่งบ่ง ชี้ ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ เ ป็ น ต้ น

ตั ว อ ย่า ง ที่ 1 5 การเล่นโซเชียล ไม่ควรกดลิ้งค์โปรแกรมที่ 4 . ทั ก ษ ะ ใ น ก า ร รั ก ษ า ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย ข อ ง ต น เ อ ง ไม่รู้จัก เนื่องจากปัจจุบันมีการสร้างเกมบน ในโลกไซเบอร์ (CYBERSECURITY MANAGEMENT) หน้าสื่อออนไลน์ที่จูงใจให้เรากดเข้าไป ซึ่ง เป็นการล้วงข้อมูลหรือตัวตนของเรา เพื่ อนำ ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลก ไปใช้ในการทำสิ่งผิดกฏหมาย วิธีป้องกันคือ ไซเบอร์(Cybersecurity Management) คือ ความ หลีกเลี่ยงการกดเข้าใช้งานโปรแกรมหรือ สามารถในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลก ลิ้งค์ที่ไม่คุ้นเคยและดูไม่น่าเชื่อถือ ไซเบอร์ที่อาจเกิดขึ้นได้เช่น การถูกโจมตีขู่ทำร้าย หรือ ใช้ถ้อยคำหยาบคายจากผู้ไม่ประสงค์ดีการคุกคามทาง ตั ว อ ย่า ง ที่ 2 เพศแบบออนไลน์การแอบอ้าง สวมรอย การหลอก ลวง ต้มตุ๋น โดยครูมีแนวทางในการรับมือ เช่น การ การเข้าใช้งานโปรแกรมต่างๆ โดยล็อคอิน บันทึกประวัติการใช้งานทางการเงินเพื่อป้องกันการ ผ่านคอมพิ วเตอร์สาธารณะและลืมล็อคเอ้าท์ โจรกรรม ข้อมูล การเปลี่ยนเบอร์โทรศัพท์อีเมล ที่อยู่ ออกจากโปรแกรมจะทำให้เกิดความเสียหาย การไม่ส่งรูปหรือข้อมูลสำคัญลงบนอินเทอร์เน็ตถึง ต่อบัญชีใช้งานของตนเอง วิธีแก้คือ ตรวจ แม้ว่าจะเป็นการ ส่งแบบส่วนตัวก็ตาม การหลีกเลี่ยง เช็คการล็อคเอ้าท์ออกจากระบบให้แน่ใจก่อน การใช้เครือข่ายสาธารณะ (Wi-Fi) การไม่แชร์ทุกอย่าง ทุกครั้ง หรือเปลี่ยนพาสเวิร์ดจากอุปกรณ์ บนโลกออนไลน์เพราะ อาจเป็นการแบ่งปันข้อมูลให้กับ ของตนเองทันที ผู้ไม่ประสงค์ดีได้การตรวจสอบประวัติการใช้งาน อินเทอร์เน็ตอย่างสม่ำเสมอเพื่อ ป้องกันการติดตามและ การคุกคามด้วยโฆษณาออนไลน์ที่ไม่เหมาะสม การใช้ ระบบความปลอดภัยในทุกอุปกรณ์ ที่เชื่อมต่อทั้งเครื่อง คอมพิวเตอร์มือถือ และแท็บเล็ต เพราะทุกการเชื่อมต่อ มีภัยแฝงอยู่เสมอ ในกรณีที่สงสัยว่า ข้อมูลถูกนำไปใช้ หรือสูญหายควรรีบแจ้งความและแจ้งหน่วยงานที่ เกี่ยวข้องทันที

6 5. ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (SCREEN TIME MANAGEMENT) ตัวอย่างที่ 1 ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (ScreenTimeManagement) คือ ความสามารถในการรู้จัก ควบคุมตนเองและรู้จักแบ่งเวลาใน เด็ก หากมีการใช้สื่อดิจิทัลหรือการเล่นวีดีโอเกมมากเกินไป จะส่งผลกระทบให้เกิดปัญหาด้านการเรียนและปัญหาด้าน การใช้งานอุปกรณ์เทคโนโลยีและโซเชียลมีเดียได้อย่างมี สุขภาพ ที่จะส่งผลต่อพัฒนาการการเรียนรู้ ดังนั้นผู้ ประสิทธิภาพ แนวทาง ในการจัดสรรเวลาหน้าจอคือรู้จักการสร้าง ปกครองจึงควรตระหนักและจัดสรรเวลาการใช้เวลาหน้าจอ สมดุลระหว่างการใช้เวลาหน้าจอและรู้จักจัดกิจกรรมที่ต้องทำใน ของบุตรหลานให้มีเหมาะสม ชีวิต ประจำวันโดยไม่กระทบต่อสุขภาพตนเองและความสัมพันธ์ กับคนรอบข้าง ไม่ใช้เวลาหน้าจอในห้องนอนหรือก่อน นอนเพราะ ตัวอย่างที่ 2 อาจส่งผลกระทบกับการนอนหลับ ลดการพูดคุยผ่านสื่อโซเซียลลง บ้างโดยอาจใช้การพูดคุยทาง โทรศัพท์แทนหรืออาจมีการนัดพบ ผู้ใหญ่ ที่อยู่ในช่วงวัยทำงานต้องใช้เวลาอยู่กับหน้าจอเป็น กันในบางครั้ง กำหนดระยะเวลาในการใช้สื่อสังคมออนไลน์ หาก เวลานานๆ ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาได้ เช่น การนอนไม่หลับ ต้องสืบค้น ข้อมูลอาจพิจารณาใช้สื่ออื่นบ้างนอกจากออนไลน์เช่น อาการอ่อนเพลีย ปัญหาเหล่านี้สามารถแก้ไขได้โดยการ การค้นคว้าในห้องสมุด หรือสอบถามผู้เชี่ยวชาญ กรณีที่ จำเป็น จัดการเวลาในการใช้อุปกรณ์เทคโนโลยีให้สมดุลระหว่าง ต้องใช้หน้าจอเป็นระยะเวลานานควรหยุดพักผ่อนเป็นระยะและ การใช้เวลาหน้าจอกับกิจกรรมในชีวิตประจำวัน ขยับร่างกายบ้างเพื่อไม่ให้เกิดความเหนื่อย ล้าเพราะการใช้ เทคโนโลยีดิจิทัลที่มากเกินไปจนกลายเป็นเสพติดดิจิทัลจะก่อให้ เกิดความเครียดส่งผลต่อสุขภาพ จิตเป็นสาเหตุก่อให้เกิดความ เจ็บป่วยทางกายอันจะนำไปสู่การสูญเสียทรัพย์สินเพื่อใช้ในการ รักษาและเสียสุขภาพ ในระยะยาวจากการรู้เท่าไม่ถึงการณ์

7 6. ทักษะในการบริหารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งาน มีการทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ (DigitalFootprints) ตั วอย่ างที่ 1 ทักษะในการบริหารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งานมีการทิ้งไว้บนโลก ออนไลน์ (DIGITALFOOTPRINTS) ทุกครั้งที่เข้าสู่โลกออนไลน์ พึ งระวังการโพสต์หรือแชร์ข้อความต่างๆ ที่ ไม่ว่าจะเป็นโซเชี่ยลมีเดียเว็บไซต์หรือโปรแกรมสนทนาการลง ไม่เหมาะสมลงบนโซเชียล เพราะอาจส่งผล กระทบต่อเราในอนาคต ทะเบียนเพื่อทำธุรกรรมต่างๆ และการใช้งานเครือข่าย สาธารณะ(WI-FI)ผู้ใช้มักทิ้งร่องรอยการเข้าใช้งานอยู่เสมอและ ตั วอย่ างที่ 2 ต้องเข้าใจธรรมชาติของ การใช้ชีวิตในโลกออนไลน์รวมไปถึง ผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้น แนวทางในการป้องกันตนเองของครูให้ การเช็คอินสถานที่บนโลกโซเชียล อาจก่อให้ เกิดอันตรายต่อตัวผู้โพสต์ เช่น ปัญหา ปลอดภัยจากการ ใช้สื่อสังคมออนไลน์คือ การไม่เผยแพร่ อาชญากรรม วิธีแก้ คือ ไม่ควรลงกิจวัตร เนื้อหาเกี่ยวกับการใช้ถ้อยคำรุนแรงลงบนพื้นที่สาธารณะ การ ประจำวัน และการบอกตำแหน่งผ่านโลก จำกัดการ เผยแพร่ข้อมูลส่วนตัวเพื่อป้องกันมิจฉาชีพสวมรอย โซเชียล เพื่ อป้องกันอันตรายที่จะเกิดกับ ตนเอง การหลีกเลี่ยงการโพสต์ทรัพย์สินที่มีค่ามีราคาบนพื้นที่ สาธารณะเพราะอาจตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมทาง ออนไลน์ได้ การให้ความสำคัญและตระหนักอยู่เสมอว่า ทุก การกระทำปรากฎร่องรอยในโลกออนไลน์ทั้งสิ้นอันจะเป็นผล ให้เจ้าหน้าที่ทางกฎหมายเฝ้าติดตามและระบุ ตัวตนของผู้ทำกิจกรรมได

8 7. ทักษะในการรับมือกับการกลั่นแกล้ง บนโลกไซเบอร์(CYBERBULLYING MANAGEMENT) ทั ก ษ ะ ใ น ก า ร รับ มื อ กั บ ก า ร ก ลั่ น แ ก ล้ ง บ น โ ล ก ไซเบอร์(Cyberbullying Management) คือ การให้ร้าย ต่อว่า ด่าทอ เสียดสีหยาบคาย หรือรังแกผู้อื่ นของสื่ อ สังคมออนไลน์ผ่านช่องทางต่างๆ เช่น เฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ ฯลฯ แนวทางในการรับมือของครูกับการกลั่นแกล้งบน โลกไซเบอร์คือ การประเมินการใช้งานโซเชียลมีเดียของ ตนเองและปรับเวลาการใช้งานให้เหมาะสม การไม่ตอบ สนองข้อความกลั่นแกล้งการไม่เอาคืน และการเก็บหลัก ฐานเพื่ อบังคับใช้ทางกฎหมายกับผู้ที่กลั่นแกล้ง รวมทั้ง รู้จั ก วิ ธี ก า ร ร า ย ง า น ค ว า ม รุ น แ ร ง แ ล ะ ก า ร ส่ ง ข้ อ มู ล ค ว า ม รุนแรงที่เกิดขึ้นในโซเชี่ยลมีเดียเพื่ อให้ฝ่ายกฎหมาย ดำเนินการรู้จักวิธีการตัดช่องทางเช่น วิธีการลบ วิธีการ ยกเลิก และวิธีการบล็อคทุกช่องทางเชื่ อมต่อ ตัวอย่างที่ 1 การถูกเปรียบเทียบเรื่องการประสบความสำเร็จในชีวิต เช่น การถูกถามถึงหน้าที่ การงาน เงินเดือน ความรัก ซึ่งบางครั้งอาจส่งผลต่อจิตใจของผู้ถูกถาม วิธีการแก้ คือ เพิกเฉยและไม่ใส่ใจคำพูดเหล่านั้น และที่สำคัญเราต้องเห็นคุณค่าในตัวเอง ตัวอย่างที่ 2 การถูกบูลลี่หรือวิจารณ์รูปร่าง หน้าตาบนสังคมโซเชียล ที่ในปัจจุบันมีความรุนแรง ซึ่งไม่ได้เพียงเกิดกับคนธรรมดา แต่คนมีชื่อเสียงหลายๆคนก็ไม่อาจหลีกเลี่ยงการ ถูกบูลลี่ได้ วิธีแก้ คือ ต้องตั้งสติ และไม่ให้ความสำคัญกับคำพูดและบุคคลเหล่านั้น เพราะเขาไม่ได้มีส่วนสำคัญในชีวิตของเรา เราจึงไม่ควรให้ค่าแต่ควรเห็นคุณค่า ของตัวเราเอง

8. ทั กษะการใช้ 9 เทคโนโลยี อย่ างมี จริ ยธรรม ทักษะการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม (DIGITALEMPATHY) (DIGITALEMPATHY)ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และอุปกรณ์ ที่ทันสมัยรวมถึงอินเทอร์เน็ตที่มีความเร็ว ตั วอย่ างที่ 1 สูงขึ้นทำให้การแชท และการแชร์ข้อมูลทำได้ง่ายและ รวดเร็วผู้คนจึงมัก เปิดเผยเรื่องราวของตนเองตลอด การแสดงความเห็นอก เห็นใจ เช่น การเป็น เวลาทั้งการโพสต์ข้อความและความคิดเห็น การแชร์ ส่วนหนึ่งในการช่วยเหลือสัตว์ต่างๆที่ต้องได้ ภาพ หรือคลิปวีดีโอผ่านสื่อ โซเชี่ยลมีเดียต่างๆ ทำให้ รับความช่วยเหลือ ซึ่งทำได้หลายทางไม่ว่าจะ ความเป็นส่วนตัวจึงไม่เป็นส่วนตัวอีกต่อไปในสังคม เป็นการบริจาคเงินหรือสิ่งของเครื่องใช้ ออนไลน์ในขณะที่ข้อมูลเหล่านั้นยัง มีความสำคัญ หรือแม้แต่การช่วยเป็นกระบอกเสียงในการ เสมอ หากมีผู้ไม่ประสงค์ดีคอยติดตามข้อมูลข่าวสาร ขอรับความช่วยเหลือ ของบุคคลนั้นก็จะรับรู้พฤติกรรมการใช้ชีวิตได้ ไม่ยาก และอาจนำมาซึ่งอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สิน ตั วอย่ างที่ 2 แนวทางในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างมีจริยธรรม ของครู คือ การโพสต์ข้อความหรือแชร์สิ่งใดต้องคำนึง การสร้างความสัมพั นธ์อันดี เช่น การแสดง ถึงความปลอดภัยไว้เป็นหลัก คำนึงถึงความถูกต้อง ความคิดเห็นไปในทางที่ดี ไม่ว่าจะเป็นการให้ แม่นยำโดย ตระหนักอยู่เสมอว่าข้อมูลที่นำเสนอนั้น กำลังใจ ชื่นชม แสดงความยินดี เป็นต้น เป็นข้อมูลที่มีการกลั่นกรองและตรวจสอบความถูก ต้องแล้ว มีความแม่นยำ และสามารถนำไปใช้ ประโยชน์ได้โดยไม่กระทบกับผู้ใช้งาน สามารถตรวจ สอบแหล่งที่มาของข้อมูลได้โดยง่ายไม่ ลอกเลียนแบบ ปลอมแปลง ทำซำหรือละเมิดลิขสิทธิ์ของผู้อื่น ควร กำหนดสิทธิในการเข้าถึงข้อมูลและเก็บรักษา สิทธิของ การเข้าถึงข้อมูลนั้นไว้กับตนเองอย่างปลอดภัย ไม่ควร ลักลอบเข้าไปใช้ข้อมูลของคนอื่นโดยไม่ได้รับ อนุญาต

10 บทสรุป ครูวิถีใหม่กับการฉลาดรู้เท่าทันดิจิทัล จากการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีดิจิทัลในช่วงต่างๆ หรือเรียกว่า คลื่น ดิจิทัล ตั้งแต่เริ่มแรกเป็นคลื่นลูกท่ี 1 ยุคเริ่มต้นของอินเทอร์เน็ต (Internet) คลื่นลูกที่ 2 ยุคของการใช้อุปกรณ์ท่ีสามารถเข้าถึงอินเทอร์เน็ตได้ ตลอดเวลา เป็นระบบอินเทอร์เน็ตเคลื่อนที่ (Mobile internet) คลื่นลูกที่ 3 เป็นยุคที่ อุปกรณ์ต่างๆ ที่สามารถเข้า ถึงอินเทอร์เน็ตได้ (Internet of things: IoT) และคลื่นลูกที่ 4 เป็นยุคที่ทำให้เครื่องจักร (Machine Learning) สามารถรวบรวมข้อมูลที่เป็นข้อความและรูปภาพจากอินเทอร์เน็ต รวมถึง ข้อมูลจากตัวรับสัญญาณมาประมวลผลเพื่อช่วยในการตัดสินใจ รวมถึงการ สร้างความรู้จากการเรียนรู้โดยเครื่องจักร โดยใช้เทคโนโลยีดิจิทัลสมัยใหม่ เช่น การให้บริการบนคลาวน์ อุปกรณ์ต่างๆ (Mobile Application) ข้อมูล ขนาดใหญ่ (Big Data) หรือปัญญา ประดิษฐ์ (AI) จะถูกฝังอยู่ในผลิตภัณฑ์ การให้บริการและโมเดลทางธุรกิจเป็นการเพิ่มความสามารถในการแข่งขัน สร้างความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับลูกค้าและเพิ่มประสิทธิภาพ

บรรณานุกรม คุรุสภาวิทยาจารย์ JOURNAL OF TEACHER PROFESSIONAL DEVELOPMENT 8 ทักษะ “ความฉลาดทางดิจิทัล” ของนักศึกษาวิชาชีพครูสู่การเป็นพลเมือง 4.0 8 Skills “Digital Intelligence Quotient” of Students in the Teaching Profession to Citizenship 4.0 นิตยา นาคอินทร์ ,สุภาณี เส็งศรี ,รุจโรจน์ แก้วอุไร ,กิตติพงษ์ พุ่มพวง

ประวัติ ชื่อ-นามสกุล : นางสาว อทิตยา ปิติชนกนันท์ (หมอก) วัน/เดือน/ปี เกิด : 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2540 อายุ : 25 ปี สถานที่ทำงาน : วิทยาลัยเทคนิคราชบุรี ช่องทางการติดต่อ : เบอร์โทรศัพท์ : 093-1935583 E-mail : [email protected]

DIGITAL CITIZENSHIP