คู่มือการถ่ายภาพทางนิติวิทยาศาสตร์ของสำนักงาน ปปส.

คำนำ นายนิยม เติมศรีสุข เลขาธิการ ป.ป.ส. มีนโยบายพัฒนายกระดับการทางานของบุคลากร ป.ป.ส. ให้เป็นมาตรฐาน และได้มอบนโยบายให้สถาบันพัฒนาบุคลากรด้านการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (สพบ.) ร่วมกับสถาบันวิชาการและตรวจพิสูจน์ยาเสพติด (สวพ.) จัดการอบรมหลักสูตร การถ่ายภาพยาเสพติดและวัตถุพยานทางนิติวิทยาศาสตร์ในคดียาเสพติดระหว่างวันที่ 20-23 พฤศจกิ ายน 2561 ณ โรงแรมปริ๊นส์ตั้นพาร์คสวีท กรงุ เทพมหานคร การจัดฝึกอบรมหลักสูตร การถ่ายภาพยาเสพติดและวัตถุพยานทางนิติวิทยาศาสตร์ในคดี ยาเสพติดlดังกล่าวนี้ สานักงาน ป.ป.ส. จัดขึ้นเป็นรุ่นแรก โดยได้รับความร่วมมือจากสถาบัน นิติวิทยาศาสตร์ เป็นหลักสูตรบูรณาการการพัฒนาทั้งความรู้ และฝึกทักษะการถ่ายภาพยาเสพติด และวัตถุพยานทางนิติวิทยาศาสตร์ รวมท้ังให้ความรู้เร่ืองยาเสพติดและสารต้ังต้น โดยจัดให้มีการ แลกเปลีย่ นประสบการณใ์ ห้สามารถวิเคราะหเ์ ชอ่ื มโยงการกระทาความผิดและผู้กระทาความผิดไปสู่การ ดาเนินคดีได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีการจัดกิจกรรมระดมความคิดโดยการนาหลักทาง นิติวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้วางแนวทางเพื่อจัดทาข้ันตอนมาตรฐาน (Standard OperationlProcedures-SOPs) ด้านการถ่ายภาพในการปฏิบัติงานยาเสพติดของสานักงาน ป.ป.ส. เพื่อนาไปสู่การปฏิบัติงานอย่างถูกต้องและมีทิศทางเดียวกันท้ังหมด สามารถปรับปรุงพัฒนา ตามความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่ให้เกิดผลจริงที่ปฏิบัติได้ มีความน่าเชื่อถือ ถูกต้อง ชัดเจนและใช้เป็นแนว ทางการดาเนินงานต่อไป การจัดทาคู่มือดังกล่าวนี้ได้จัดพิมพ์ขึ้นเป็นคร้ังแรก ซึ่งจะได้ปรับปรุงพัฒนาให้ทันกับสถานการณ์ และเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไปในอนาคต รวมทั้งการนาไปใช้ประโยชน์ในการปฏิบัติงานได้อย่างมี ประสิทธิภาพ จึงหวังเป็นอย่างยิ่งว่าคู่มือดังกว่านี้จะเป็นประโยชน์สาหรับหน่วยงานและเจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้อง ทุกท่านสาหรับนาไปใช้ หากมีข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะจะได้นาไปปรับปรุงพัฒนาให้สมบรูณ์ยิ่งขึ้น ในโอกาสต่อไป สถาบันพัฒนาบุคลากรด้านการป้องกนั และปราบปรามยาเสพติด สานักงาน ป.ป.ส. 15 พฤษภาคม 2562

สำรบญั หนำ้ คำนำ 1 4 คำปรำรภ 6 1. ความรเู้ บอื้ งตน้ การถ่ายภาพทางนติ ิวทิ ยาศาสตร์ 2. การใช้ประโยชน์ของภาพถ่ายในแต่ละภารกิจ 6 3. หลกั การถ่ายภาพทางนิติวทิ ยาศาสตร์ (ยาเสพติด/วัตถุพยาน/สถานที่เกิดเหตุ/บุคคล) 7 7 และความสาคัญของภาพถ่ายที่ใชป้ ระกอบรายงานสานวนคดีและการพิจารณาของศาล 11 3.1 ข้ันตอนการเตรียมการ 15 3.2 ข้ันตอนการถ่ายภาพในคดี 19 - การถ่ายภาพสถานที่เกิดเหตุ 25 - การถ่ายภาพยานพาหนะ 38 - การถ่ายภาพบุคคล - การถ่ายภาพวตั ถพุ ยาน/ยาเสพติด 39 - การถ่ายภาพในหอ้ งปฏิบัติการ (สวพ.) 46 4. แบบฟอร์มที่เกี่ยวข้องในการถ่ายภาพ 47 48 ภำคผนวก (ควำมรูเ้ พิ่มเติมสำหรบั ผ้ปู ฏิบัติงำน) 49 50 ผนวก ก - ความรเู้ รือ่ งการตรวจพิสูจนเ์ บือ้ งตน้ ยาเสพติด สารต้ังตน้ และเคมีภัณฑท์ ี่ใชใ้ นการผลิตยาเสพติด ผนวก ข - ตัวอย่างแบบฟอร์มบันทึกการตรวจค้น - ตวั อย่างแบบฟอร์มบนั ทึกการจบั กุม - ตัวอย่างแบบฟอร์ม บนั ทึกยินยอมใหต้ รวจหาสารเสพติดในปสั สาวะ บรรณำนกุ รม คณะผู้จดั ทำ

สำรบญั รูปภำพ หน้ำ ภาพที่ 1 ตวั อย่างการถ่ายภาพสถานทีเ่ กิดเหตุ (การถ่ายภาพภาพระยะไกล) 8 ภาพที่ 2 ตัวอย่างการถ่ายภาพสถานที่เกิดเหตุ (การถ่ายภาพภาพระยะไกล) 8 ภาพที่ 3 ตัวอย่างการถ่ายภาพสถานที่เกิดเหตุ (การถ่ายภาพภาพระยะกลาง) 9 ภาพที่ 4 ตวั อย่างการถ่ายภาพสถานทีเ่ กิดเหตุ (การถ่ายภาพภาพระยะใกล้) 9 ภาพที่ 5 ตวั อย่างการถ่ายภาพสถานทีเ่ กิดเหตุ (การถ่ายภาพภาพระยะใกล้) 10 ภาพที่ 6 รปู ตวั อย่างการถ่ายภาพยานพาหนะ (ด้านหน้า) 11 ภาพที่ 7 รปู ตัวอย่างการถ่ายภาพยานพาหนะ (ด้านหน้า) 12 ภาพที่ 8 รปู ตัวอย่างการถ่ายภาพยานพาหนะ (ด้านข้าง ซ้าย-ขวา) 12 ภาพที่ 9 รปู ตวั อย่างการถ่ายภาพยานพาหนะ (ด้านหลัง) 13 ภาพที่ 10 ถ่ายรายละเอียดภายในยานพาหนะ และวัตถพุ ยานทีพ่ บภายในยานพาหนะ 14 ภาพที่ 11 ตัวอย่างการถ่ายบัตรประชาชน/บตั รแสดงตนและแบบบันทึกข้อมลู บุคคล 16 สาหรับการถ่ายภาพ ภาพที่ 12 ภาพถ่ายหน้าตรงเต็มตัว 16 ภาพที่ 13 ถ่ายภาพบุคคลครึง่ ตวั ส่วนบนหน้าตรง 17 ภาพที่ 14 ถ่ายภาพครึ่งตัวส่วนบนด้านซ้ายและขวา 17 ภาพที่ 15 ถ่ายภาพตาหนิ 2 ระยะ (ระยะกลาง, ระยะใกล้พร้อมสเกล) 18 ภาพที่ 16 ตัวอย่างการถ่ายภาพวตั ถุพยาน ลกั ษณะของหีบห่อบรรจุ 20 ภาพที่ 17 ตวั อย่างการถ่ายภาพวตั ถพุ ยาน ลักษณะของหีบห่อบรรจุ 20 ภาพที่ 18 แสดงภาพของกลางเมือ่ นาของออกจากหีบห่อ 21 ภาพที่ 19 ลักษณะของหบี หอ่ บรรจุยาเสพติดที่แสดงใหเ้ หน็ ท้ังด้านหน้า/ด้านหลัง 21 ภาพที่ 20 การแสดงเรียงเพื่อให้เห็นลักษณะของซองวัตถุพยานและจานวน 22 ภาพที่ 21 การแสดงให้เห็นลาดบั ชนั้ ของการบรรจุ 22

ภาพที่ 22 การถ่ายภาพระยะใกล้พร้อมสเกล เพือ่ ให้เหน็ รายละเอียดของเม็ดยา หนำ้ ภาพที่ 23 การถ่ายภาพวัตถพุ ยานอน่ื ๆ เช่น อาวธุ ปืน ภาพที่ 24 การแสดงหมายเลขประจาปืน ยีห่ ้อ สญั ลกั ษณ์บนอาวธุ ปืน 23 ภาพที่ 25 ป้ายทะเบียนตรวจพิสจู นแ์ ละวนั ทีร่ บั ของกลาง 23 ภาพที่ 26 ของกลางในขณะบรรจุอยู่ในหบี ห่อด้านหนา้ 24 ภาพที่ 27 ของกลางในขณะบรรจุอยู่ในหบี ห่อด้านข้าง 25 ภาพที่ 28 การวัดขนาดของหีบห่อบรรจขุ องกลางยาเสพติด 26 ภาพที่ 29 ของกลางทั้งหมดโดยใช้โหมดพาโนรามา 26 ภาพที่ 30 ของกลางท้ังหมดโดยการถ่ายแยกรายการ 27 ภาพที่ 31 มาตรวดั แบบฉาก 28 ภาพที่ 32 การจดั วางระหว่างมาตรวดั และของกลาง 28 ภาพที่ 33 ของกลางและมาตรวดั 29 ภาพที่ 34 ขาต้ังกล้องแบบปรับระดบั ได้ 29 ภาพที่ 35 เมด็ ยาทั้ง 2 ด้านและระบุทะเบียนตรวจพิสูจน์ 30 ภาพที่ 36 ตัวอย่าง แบบรายงานลาดับการหอ่ หมุ้ ในคดีของกลางยาบ้ามากกว่าหนึ่งแสนเมด็ 31 ภาพที่ 37 ตวั อย่าง แบบรายงานภาพเมด็ ยาในกรณีที่มีหลายเมด็ ในหนง่ึ คดี 32 ภาพที่ 38 ตัวอย่าง แบบรายงานภาพถ่ายของกลางยาเสพติดที่มขี นาดไม่ใหญ่เกินกว่า A3 33 ภาพที่ 39 สรปุ การถ่ายภาพของกลางยาเสพติดโดยย่อ 34 ภาพที่ 40 ตัวอย่างสภาวะของกล้องถ่ายภาพ 35 ภาพที่ 41 แบบฟอร์มทีเ่ กีย่ วข้องในการถ่ายภาพ 36 ภาพที่ 42 แผนภาพแสดงแนวทางการทดสอบสารตงั้ ต้นเบือ้ งตน้ 37 ภาพที่ 43 ชดุ ทดสอบสารเสพติดเบือ้ งตน้ 38 40 42

ภาพที่ 44 วธิ ีการใช้ชดุ ทดสอบ หนำ้ ภาพที่ 45 แผนภาพแสดงการทดสอบยาเสพติดเบือ้ งต้น ภาพที่ 46 ตัวอย่างแบบฟอร์มบนั ทึกการตรวจค้น 42 ภาพที่ 47 ตวั อย่างแบบฟอร์มบนั ทึกการจับกมุ 45 ภาพที่ 48 ตวั อย่างแบบฟอร์ม บันทึกยินยอมใหต้ รวจหาสารเสพติดในปสั สาวะ 46 47 48

คำปรำรภ การปฏบิ ตั ิงานของเจ้าหน้าที่สานักงาน ป.ป.ส.นั้น ต้องเป็นมืออาชีพด้านยาเสพติด ดังน้ันการจัดทา ขั้นตอนมาตรฐาน (lStandardสOperatingสProcedures : SOP.l) เฉพาะด้าน เป็นสิ่งจาเป็นที่จะทาให้ ผู้ปฏิบัติมีหลักในการทางาน มีวิธีการที่เป็นกระบวนการที่ถูกต้องมีข้ันตอนที่ชัดเจน ท้ังนี้การถ่ายภาพ ยาเสพติดและวัตถุพยานในคดียาเสพติด เป็นทักษะหนึ่งที่มีความสาคัญ ท้ังการนาไปเป็นพยานหลักฐาน ในช้ันพิจารณาคดีและการศกึ ษาวิเคราะหเ์ ชอ่ื มโยงเครือขา่ ยยาเสพติด จากการเทียบเคียงลักษณะเฉพาะ ของตัวยา หีบห่อ บรรจุภัณฑ์ของยาเสพติดแต่ละชนิด โดยการทา DrugsสProfileLและฐานข้อมูลของ สารต้ังต้น เคมีภัณฑ์ที่ใช้ผลิตยาเสพติด รวมท้ังประโยชน์ในการนาไปวิเคราะห์แนวโน้มสถานการณ์ ยาเสพติดได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น สิ่งสาคัญในการถ่ายภาพยาเสพติดและวัตถุพยานทางนิติวิทยาศาสตร์ ในคดียาเสพติดนั้น เม่ือเราได้รับการพัฒนาความรู้ มีคู่มือเป็นหลักในการปฏิบัติงานแล้ว สิ่งสาคัญคือ ต้องมีการฝึกฝนเป็นประจาเพื่อให้เกิดเป็นทักษะ เกิดความคล่องตัว มีความพร้อมในการทางานและ เกิดประโยชน์ในการนาไปปฏิบตั ิได้จริง ส่งผลใหก้ ารทางานมปี ระสิทธิภาพยิง่ ขึน้ นำยนิยม เติมศรสี ขุ เลขำธิกำร ป.ป.ส.

1 ควำมรู้เบื้องต้นเรื่องกำรถ่ำยภำพทำงนิติวิทยำศำสตร์ พยานหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์ มีการกล่าวถึงเสมอเวลาที่มีเหตุการณ์เกิดขึ้นเป็น ข่าวประจาวันตามภาพข่าวหรือสื่อโซเชียลต่างๆ เช่น การเกิดเหตุฆาตกรรม การกระทาผิดทางเพศ การกระทาตอ่ ร่างกายหรอื ทรพั ย์สิน รวมถึง การตรวจคน้ จบั กุมในขบวนการยาเสพติด กระบวนการค้า มนุษย์ เป็นต้นผู้ที่ปฏิบัติหน้าที่เม่ือต้องดาเนินการเข้าจับกุมหรือเข้าตรวจค้นกรณีดังกล่าว จะมีการ รวบรวมพยานหลักฐานและนามาใช้ในการพิสูจน์ยืนยันตัวผู้กระทาความผิดหรือผู้ที่เกี่ยวข้องในคดีน้ัน โดยมีข้ันตอนการดาเนินงานอย่างเป็นระบบ สามารถแสดงที่มาที่ไปของการได้มาซึ่งพยานหลักฐาน ไม่ว่าจะเปน็ พยานวตั ถุ พยานเอกสาร หรอื พยานบุคคล ต้องอยู่ในการดาเนินการที่ถูกต้อง การได้มาซึ่ง พยานหลักฐานต้องเป็นไปตามกฎหมาย การเก็บรวบรวมพยานหลักฐานเป็นไปตามมาตรฐาน มีความ โปร่งใส ตรวจสอบได้ ดังน้ัน การทางานที่เป็นระบบ ทั้งด้านกระบวนการปฏิบัติงาน การเก็บรวบรวม พยานหลักฐาน องค์ความรู้ของเจ้าหน้าที่ปฏิบัติล้วนเป็นปัจจัยสาคัญที่จะใช้ยืนยันการกระทาผิดและ แสดงเพื่อการรับฟังพยานหลักฐานของศาลฯ ดังนั้นหากกล่าวถึงการดาเนินคดียาเสพติดและนาไปสู่ การพิสูจน์ทราบกระบวนการค้ายาเสพติดน้ัน จาเป็นต้องมีการกาหนดแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจน ต้ังแต่ กระบวนการเข้าตรวจค้นที่เกิดเหตุ จับกุมผู้กระทาผิด การดาเนินการรวบรวมพยานหลักฐานที่ น่าเชื่อถือได้ นาไปสู่กระบวนการตรวจพิสูจน์เพื่อเชื่อมโยงกับผู้เกี่ยวข้องในคดียาเสพติดได้โดย ปราศจากข้อสงสัยในชั้นศาล จึงเป็นที่มาของการเน้นถึงความสาคัญของภาพถ่ายและหลักฐานทาง นิตวิ ิทยาศาสตร์ในการดาเนินคดียาเสพติดและนาไปสู่การพสิ จู นท์ ราบกระบวนการค้ายาเสพติดต่อไป กำรถ่ำยภำพทำงนิติวิทยำศำสตร์ถือเป็นทักษะข้ันพื้นฐานในการปฏิบัติงานของ เจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติหน้าที่ในภาคสนาม เช่น การตรวจสอบสถานที่เกิดเหตุ การตรวจค้นจับกุม โดยการ ถ่ายภาพสถานที่เกิดเหตุ การถ่ายภาพพยานหลักฐาน และการถ่ายภาพผู้เสียชีวิต (ถ้ามี) จะเป็นการ แสดงให้เห็นสภาพ แสดงที่มาที่ไปและการได้มาของพยานหลักฐาน โดยใช้หลักการถ่ายภาพทางนิติ วิทยาศาสตร์ วัตถุพยานหลายชนิดพบได้บริเวณสถานที่เกิดเหตุ แต่ละชิ้นควรทาการถ่ายภาพอย่าง ละเอียด ก่อนที่จะทาการเก็บรวบรวมวัตถุพยาน เพื่อนาไปพิสูจน์ในห้องปฏิบัติการ ภาพถ่ายสามารถ นาไปใช้เปรียบเทียบ เช่น ภาพถ่ายลายนิ้วมือแฝง (ถ่ายภาพเชิงเทคนิค) ประโยชน์ของภาพถ่ายวัตถุ พยานยังเป็นการแสดงให้เห็นถึงตาแหน่ง และลักษณะของวัตถุพยานที่ปรากฏ อีกท้ังเป็นการใช้ ภาพถ่ายเพื่อแนบในสานวนรายงานการตรวจค้นจับกุมด้วย ความเข้าใจในองค์ความรู้ด้านทฤษฎีการ ถ่ายภาพ หลักการทางานของกล้องถ่ายภาพ ตลอดจนเทคนิคพื้นฐานด้านการถ่ายภาพ จะเป็นทักษะ พื้นฐานที่สาคัญและการฝึกอบรมในคร้ังนี้ มุ่งเน้นภาคบรรยายและภาคปฏิบัติในด้านการถ่ายภาพทาง นิติวิทยาศาสตร์ โดยมีการกาหนดหัวข้อในการบรรยายและฝึกทักษะ ให้ครอบคลุมองค์ความรู้ใน หลักการถ่ายภาพสาหรับผู้ปฏิบัติงานในภาคสนาม และให้สามารถประยุกต์ใช้องค์ความรู้ดังกล่าวใน การปฏิบตั ิงานจรงิ ในภาคสนาม และการจดั ทารายงานประกอบสานวนคดีได้

2 ๑. จุดประสงค์กำรถำ่ ยภำพ ๑.๑ เพื่อเตือนควำมจำ (Remind or Refresh Memory) ในแต่ละวันหรือในแต่ละปี จานวนคดีมีมากน้อยแตกต่างกัน ซึ่งภาพถ่ายในแต่ละคดีน้ันจะต้องมีกระบวนการในการถ่ายภาพ การ ลาดับภาพถ่าย เร่ืองราวของแต่ละคดีไม่เหมือนกัน ซึ่งการถ่ายภาพนั้นหรือภาพถ่ายที่มีในแต่ละคดีน้ัน จะช่วยใหผ้ ทู้ ี่ปฏิบตั ิงานหนา้ สนามสามารถราลึกถึงเหตุการณ์ หรอื เรือ่ งราวในคดีนน้ั ๆ ได้ ๑.๒ เพื่อสำหรับกำรจำลองสถำนกำรณ์ (Reconstruction the scene) ภาพถ่าย มีประโยชน์ในการสืบสวนสอบสวน การจาลองเหตุการณ์ สามารถบอกตาแหน่งของวัตถุพยาน ใช้ใน การพิจารณาหรือย้อนรอยเหตุการณ์ Scene reconstruction ได้ ในกรณีที่ผู้ตรวจสถานที่เกิดเหตุไม่ได้ สังเกตเห็นจากที่เกิดเหตุในเบื้องต้นหรือไม่ได้จดบันทึกลงไป แต่สามารถดูจากภาพถ่ายเพิ่มเติม หรือ การทีใ่ ช้กาลังขยายของภาพจะช่วยเห็นรายละเอียดชัดขึ้น อีกท้ังสามารถช่วยให้เจ้าหน้าที่คนอื่นที่ไม่ได้ อยู่ในเหตุการณ์สามารถเข้าใจและมองเห็นภาพได้ง่ายยิ่งขึ้น การใช้ภาพถ่ายประกอบในสานวนช่วยให้ ศาลเห็นหรอื เข้าใจการเล่าลาดับเหตกุ ารณ์ได้ง่ายขึ้น ๑.๓ เพื่อเก็บรำยละเอียดของสถำนท่ีเกิดเหตุ (Making understand in scene) ภาพถ่ายสามารถรักษาสภาพเดิมของวัตถพุ ยาน เปน็ การบนั ทึกสิง่ ทีพ่ บเหน็ ในคร้ังแรกได้อย่างเที่ยงตรง ก่อนวัตถุพยานน้ันจะเปลี่ยนแปลงไปจากการสัมผัสกับวัตถุพยานหรือการทาให้เกิดตาหนิภายหลัง ภาพถ่ายใช้เป็นพยานหลักฐานในชั้นศาลเช่น ผู้พิพากษา ทนาย อัยการ เชื่อว่ามีวัตถุพยานต่างๆอยู่จริง ในที่เกิดเหตุ โดยการนาภาพถ่ายที่มีการบันทึกไว้ต้ังแต่การเข้าตรวจสอบหรือรวบรวมพยานหลักฐาน จากทีเ่ กิดเหตุ มาประกอบในการพิจารณาคดีเพือ่ ทราบถึงข้อเทจ็ จริง หรอื การลาดับเหตุการณไ์ ด้ ๒. ภำพถ่ำยท่ดี ี ๒.๑ ควำมคมชัด (Sharp and Clear) ความคมชัดของภาพถ่ายเป็นสิ่งสาคัญ ซึ่งจาเป็นต้อง เหน็ รายละเอียดภาพแมว้ ่าในสภาวะแสงน้อย หรอื ภายใต้ความเคลือ่ นไหว หากภาพถ่ายไม่คมชัดไม่ควร นาแนบรายงาน ๒.๒ องค์ประกอบ (Composition) ในคาว่าองค์ประกอบของภาพในทางนิติวิทยาศาสตร์น้ัน หมายถึง ความสามารถของภาพถ่ายที่บอกตาแหน่ง หรือเห็นองค์ประกอบของภาพครบถ้วน เช่นการ แสดงภาพรวมของสถานที่เกิดเหตุ การแสดงให้เห็นการวางของวัตถุพยานในสถานที่เกิดเหตุ หรือการ ให้เห็นตาหนใิ นบริเวณของรา่ งกาย เป็นต้น ภาพระยะไกล เป็นการแสดงให้เห็นภาพรวมของสถานที่เกิดเหตุ เช่น บ้าน ที่โล่ง ป่า ฯลฯ โดย จะมีการถ่ายทุกทิศทางโดยรอบนอกบ้าน ซ้าย ขวา หน้า หลังของที่เกิดเหตุ เพื่อแสดง เส้นทางการเข้า-ออก การเข้าถึงที่เกิดเหตุ ภาพทางเข้าออก ป้ายอาคาร ป้ายชื่อซอย เพื่อเป็น จุดอ้างอิง เทคนิคการถ่ายภาพ (Overlapping Technique) เทคนิคการถ่ายภาพทแยง เพื่อให้ครอบคลุม พืน้ ที่

3 ภาพระยะกลาง เพื่อแสดงความสัมพันธ์เชื่อมโยงของวัตถุและตาแหน่งที่พบ สามารถ แสดงโดยมีหมายเลขแสดงตาแหน่งของวัตถุต่างๆ ทีพ่ บในทีเ่ กิดเหตุ ภาพระยะใกล้ การถ่ายภาพวัตถุพยานโดยมีสเกล หรือไม้บรรทัดกากับเพื่อให้เห็น ขนาดวัตถทุ ี่แท้จริง หรือการถ่ายภาพหาลายนิ้วมือแฝง เพื่อให้เห็นลายเส้น หรือการถ่ายทะเบียนอาวุธ ปืนเพื่อเป็นพยานหลักฐาน หรือการถ่ายภาพเอกสารสาคัญ เช่น บัตรประชาชน ซิมการ์ด ต้องใช้เลนส์ มาโคร เพื่อไม่ให้ภาพแตกเวลาขยายภาพ ๒.๓ ถ่ำยจำกระดับสำยตำ (Taking from eyes level) เพื่อให้เห็นสภาพตามความเป็นจริง ขนาดจริง กรณีที่ต้องการให้เห็นขนาดของวัตถุที่ใกล้เคียงขนาดจริง เช่นการถ่ายรอยเท้า การถ่าย ลกั ษณะการหยด/กระเซ็นของเลือด การถ่ายขนาดเมด็ ยาเสพติด ซึ่งไม่มีการบิดเบือนเพื่อให้ดูขนาดเล็ก ลง หรอื สูงข้ึน ๒.๔ บันทึกเวลำถ่ำย ผู้ถ่ำย คดี (ควรถ่ายแบบฟอร์มบันทึกข้อมูลเป็นภาพแรกก่อน) เพื่อป้องกันการสับสนเคส (ระบุเป็นเคสอะไร วันที่เท่าไร เวลา และใครคือผู้ถ่ายภาพ เป็นต้น) กล้องบางรุ่นจะขึ้นวันที่ที่เราถ่าย ดังนั้นถ้าลืมตั้งค่าวันเวลา หากผิดแล้วจะมีผลต่อความน่าเชื่อถือ จึงควรมีการตรวจสอบ หรือต้ังค่ากล้องก่อนใช้งานทุกครั้ง และคนที่รับกล้องไปใช้ต่อ ต้องมีการรีเชต กล้องใหม่ทกุ คร้ัง

4 กำรใชป้ ระโยชนข์ องภำพถ่ำยในแต่ละภำรกิจ ลักษณะงำน เปำ้ หมำยกำรนำไปใช้ ทักษะ/ภำพถ่ำยท่ีจำเป็น ประโยชน์ 1. การจัดระเบียบ 1. พิสูจนท์ ราบการทาความผิด 1. ภาพถ่ายเหตุการณ์(ในมุมมองต่างๆ) สังคม ของสถานประกอบการ/สถาน บริการ 2. ภาพถ่ายอาคารสถานที่ 2. ใช้ประโยชน์ในการวางแผน ทักษะที่ตอ้ งใช้ สืบสวนปฏิบตั ิการในการจัด ระเบียบสงั คมในคราวต่อไป - การถ่ายภาพกลางคนื /แสงนอ้ ย -การถ่ายภาพบคุ คลและยาเสพติด (หารอื ผปู้ ฏิบตั ิงานในพื้นที่อีกคร้ังว่าจาเป็นต้อง ถ่ายภาพบคุ คลทีต่ รวจฉีเ่ จอหรอื ไม่) -การถ่ายภาพในสถานทีว่ ุ่นวายมแี สงสีรบกวน 2. การรว่ มสืบสวน 1. การรายงานสถานการณ์ให้ 1. ภาพของกลางยาเสพติด ความละเอียดสงู จบั กมุ ตรวจยึดของ กลางยาเสพติดและ ผบู้ ังคบั บัญชา รายละเอียดทางกายภาพเด่นชัด ทรพั ย์สิน 2. ใช้ประกอบการสบื สวนขยาย 2. ยาเสพติด หีบห่อบรรจุ และตราสัญลักษณ์ ผล (ข้อแนะนา การปฏิบตั ิงานของผู้ปฏิบัติตอ้ ง 3. เป็นพยานหลกั ฐานในทางคดี พูดคุยกนั ในความสาคัญของวัตถพุ ยาน) 3. สถานทีเ่ กิดเหตุ 4. ลักษณะการซุกซ่อน 3. การตรวจคน้ สถานที่ 1. การรายงานสถานการณ์ให้ 1. ภาพถ่ายเรอ่ื งการตรวจค้นบุคคล / บคุ คล ยานพาหนะ ผบู้ ังคบั บัญชา ยานพาหนะ วตั ถพุ ยาน ระหว่างปฏิบตั ิการณ์/ 2. ใช้ประกอบการสบื สวนขยาย (ข้อ 2 และ ขอ้ 3ไปเพิ่มประเด็นเรื่องการตงั้ ภายหลังการปฏิบัติการ ผล ด่านและการสกดั กั้น) 3. เป็นพยานหลกั ฐานในทางคดี

5 ลักษณะงำน เปำ้ หมำยกำรนำไปใช้ ทกั ษะ/ภำพถ่ำยท่ีจำเปน็ ประโยชน์ 4. การสบื สวน 1. บุคคล อาคารสถานที่ ยานพาหนะที่ ปราบปราม 1. พิสจู นท์ ราบพฤติการณ์ เกีย่ วข้อง 2. เชงิ การสบื สวน ทกั ษะที่ตอ้ งใช้ – เทคนิคการใชก้ ล้อง เช่น การปิดเสียง การใช้ 5. การปะทะ วิสามัญ 1. ใช้เป็นพยานหลักฐาน เลนส์ บาดเจบ็ เสียชวี ิต (ความเชือ่ มโยง ความสัมพันธ์ บุคคล สถานที่ หรอื พฤติการณ์แหง่ คดี) 1. สถานที่เกิดเหตุ 2. บคุ คลผู้บาดเจ็บ เสียชวี ิต/บาดแผล ร่องรอย 3. ยานพาหนะที่เกีย่ วข้อง 4. อาวุธทีเ่ กีย่ วข้อง (ภาพถ่ายเบือ้ งตน้ โดยไม่แตะต้อง เคลือ่ นย้าย วตั ถุพยาน ศพ ก่อนเจ้าหน้าทีเ่ ฉพาะด้านจะ มาถึง) 6. การประชาสัมพันธ์ 1. ใช้ประกอบการจดั ทาส่ือ 1. ภาพพิธีการและกิจกรรม ประชาสมั พนั ธ์ 2. ภาพเหตกุ ารณ์ (กรณีบุคคล ที่ตอ้ งปกปิด ใบหนา้ /ให้ความสาคญั กบั สิทธิมนษุ ยชน)

6 หลกั กำรถำ่ ยภำพทำงนติ ิวทิ ยำศำสตร์ (ยำเสพติด/วัตถุพยำน/สถำนที่เกิดเหต/ุ บุคคล) และควำมสำคัญของภำพถำ่ ยทใี่ ช้ประกอบรำยงำนสำนวนคดแี ละกำรพจิ ำรณำของศำล เป็นหลักการถ่ายภาพทางนิติวิทยาศาสตร์โดยท่ัวไป เช่น สภาพของสถานที่เกิดเหตุให้ ครอบคลุม ครบถ้วน โดยเก็บรายละเอียดได้ทุกซอกทุกมุมที่สาคัญ แสดงตาแหน่งของวัตถุพยานที่พบ ในบริเวณตามกาหนดของ ระยะการถ่ายภาพ กล่าวคือ ระยะไกล ระยะกลาง ระยะใกล้ และระยะใกล้ พร้อมวางสเกลนอกจากนี้ เป็นการถ่ายภาพวัตถุพยาน การถ่ายภาพบุคคล ซึ่งใช้หลักการถ่ายภาพ อย่างเปน็ ระบบและแนวทางการปฏิบัติเพื่อเป็นข้อกาหนดในการใช้ภาพเพื่อนาไปใช้ในรายงานประกอบ สานวนคดี ตลอดจนองค์ความรู้หลักการใช้พยานหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์เพื่อประกอบการ ดาเนนิ คดียาเสพติด และการรวบรวมพยานหลกั ฐานในทีเ่ กิดเหตุและระหว่างตรวจค้นจับกุม ๑. ขั้นตอนกำรเตรยี มกำร (ขอ้ มูลจำกผู้เข้ำรับกำรอบรม) สามารถปรับเปลีย่ นได้ตามความเหมาะสม ๑.๑ ชดุ อุปกรณก์ ำรถ่ำยภำพ  กล้องถ่ายภาพ พรอ้ มแบตเตอรีส่ ารอง(ตั้งค่าวนั เวลาในกล้องให้ถกู ต้อง)  อุปกรณ์บนั ทึกข้อมลู ของกล้อง พร้อมสารอง- เลนส์กล้องชนิดต่างๆ  แฟลช  แบตเตอร์รีส่ ารอง  ขาต้ังกล้อง  ไฟฉาย ๑.๒ ชดุ อุปกรณป์ ฏิบัติงำน  อุปกรณ์สานกั งาน (กระดาษจด ปากกาเคมี กระดาษกาว หมายเลข ลกู ศร ฯลฯ)  ชุดสเกลสาหรับวดั ขนาดของพยานวัตถุ ป้ายหมายเลข และลกู ศรชี้  ถุงมือ พรอ้ มหน้ากากอนามัย  ถุงซิปล๊อคสาหรับเก็บพยานวตั ถุ  ร่มหรอื หมวก  เสือ้ แสดงสญั ลกั ษณ์ของสานักงาน ป.ป.ส.  ชดุ ตรวจปัสสาวะ  โน้ตบุ๊ค/เครอ่ื งพิมพ์พกพา (Portable printer) พร้อมอปุ กรณ์ตอ่ พ่วง  โทรศัพท์เคลือ่ นทีแ่ ละหฟู ัง  ป้ายแบบบันทึกข้อมูลบุคคล, แบบสัมภาษณ์

7  อุปกรณ์พนั ธนาการ  หนา้ กากเพือ่ ปิดบังใบหน้าผู้กระทาผดิ  แบบฟอร์มการบันทึกตรวจค้น, จับกมุ , ยินยอมตรวจสารเสพติด  แบบฟอร์มการตรวจสอบอุปกรณ์ความพรอ้ มและเครื่องมอื ในการปฏิบัติงาน  แบบฟอร์มสาหรับการปฏิบัติงาน/การบันทึกต่างๆ ๒. ขั้นตอนกำรถ่ำยภำพในคดี (ขอ้ มลู ปรบั จำกผู้ปฏิบัติงำนภำคสนำม) กำรถ่ำยภำพสถำนทีเ่ กิดเหตุ ๑. หวั หน้าชดุ ซกั ถามข้อมลู เพิ่มเติม ๒. ก้ันสถานทีเ่ กิดเหตุ ๓. ถ่ายแบบบันทึกข้อมูลรายละเอียดแห่งคดีเบือ้ งตน้ ๓.๑ ถ่ายแบบบันทึกทีร่ ะบุแสดงวัน/เวลา/สถานที่, ชื่อเป้าหมาย, ชือ่ ผู้ถ่ายภาพ ๓.๒ ถ่ายภาพสภาพโดยรอบและจุดอ้างอิงสาคัญ เช่น ป้ายชื่อถนน, ป้ายชื่อซอย, หลักกิโลเมตร, ป้าย/อาคารข้างเคียง, เลขที่บ้าน (กรณีไม่มีเลขที่บ้านให้ถ่ายจุดอ้างอิงข้างเคียง และทางเข้าออกบ้านหรอื อาคาร) ๓.๓ หลังจากเจ้าหน้าที่ค้นหาพยานวัตถุ/พยานเอกสาร/สิ่งของผิดกฎหมาย/ยาเสพติด ให้ใช้ การถ่ายภาพสถานทีเ่ กิดเหตุ 3 ระยะ ดังนี้๑) การถ่ายภาพระยะไกล เพื่อแสดงสภาพท่ัวไปของบริเวณ ทีเ่ กิดเหตุ โดยรอบ ๒) การถ่ายภาพระยะกลาง เพื่อแสดงความสัมพันธ์ระหว่างวัตถุพยาน และสิ่งของ ต่างๆ กับสถานที่เกิดเหตุและ ๓) การถ่ายระยะใกล้ เพื่อแสดงภาพรายละเอียดของวัตถุพยานในกรณีที่ เจอสิง่ ของผิดกฎหมาย ให้ถ่ายแบบมีมาตราส่วน ขอ้ แนะนำในกำรถำ่ ยภำพในสถำนทเ่ี กิดเหตุ ๑. ตั้งค่า วนั เวลา ให้เป็นปัจจุบัน ๒. เริ่มจากบริเวณรอบ ๆ ของสถานที่เกิดเหตุ และเข้าหาศนู ย์กลางของสถานที่เกิดเหตุ ๓. ขณะถ่ายภาพห้ามแตะต้อง หรอื เคลือ่ นย้ายสิง่ ของโดยเดด็ ขาด ๔. หากมีเหตขุ ัดข้องในสถานทีเ่ กิดเหตนุ น้ั ๆ ให้ปรึกษาหวั หนา้ ชุด ๕. ควรถ่ายภาพโดยเรียงลาดับเหตกุ ารณ์ (หา้ มลบรปู ในกล้อง) ๖. การปรับต้ังค่าความไวชัตเตอร์ และช่องรับแสงให้สัมพันธ์กัน โดยเน้นให้มีความชัดลึก และปรับโหมด การถ่ายภาพให้เหมาะสมกบั แสงในลกั ษณะต่าง ๆ

8 ตวั อย่ำงกำรถ่ำยภำพสถำนที่เกิดเหตุ การถ่ายภาพภาพระยะไกล ภาพที่ 1 ภาพที่ 2

9 ตัวอย่างการถ่ายภาพภาพระยะกลาง ภาพที่ 3 ตวั อย่างการถ่ายภาพภาพระยะใกล้ ภาพที่ 4

10 ตัวอย่างการถ่ายภาพภาพระยะใกล้ ภาพที่ 5

11 กำรถ่ำยภำพยำนพำหนะ การถ่ายภาพยานพาหนะจะต้องถ่ายภาพยานพาหนะทุกด้านรอบคัน มุมมองกล้องต้องเป็นระยะ เดียวกับทีส่ ายตามอง โดยเริม่ ถ่ายจากด้านหน้า–มุมหน้าขวา-ด้านขวา-มุมท้ายขวา-ด้านท้าย-มุมท้ายซ้าย- ด้านซ้าย-มุมหน้าซ้าย โดยจะถ่ายวนรอบตวั ยานพาหนะทั้งหมด ๑. ด้านหน้า (ถ่ายมุมกว้างเพื่อให้เห็นสถานที่เกิดเหตุ) ถ่ายระยะกลางเพื่อให้เห็นภาพรวม ยานพาหนะถ่ายระยะใกล้เพือ่ ให้เหน็ ยี่ห้อ, แผ่นป้ายทะเบียน, ป้ายต่างๆทีป่ รากฏบริเวณด้านหน้า ๒. ด้านข้าง (ซ้าย, ขวา) ถ่ายมมุ กว้างเพือ่ ให้เหน็ รายละเอียดสถานที่เกิดเหตุ ๓. ด้านหลัง ถ่ายมุมกว้างเพื่อให้เห็นรายละเอียดสถานที่เกิดเหตุ ถ่ายระยะกลางเพื่อให้เห็น ภาพรวมของยานพาหนะ ถ่ายระยะใกล้เพื่อให้เหน็ ยี่ห้อ, แผ่นป้ายทะเบียน ๔. ถ่ายรายละเอียดภายในยานพาหนะ และวัตถุพยานที่พบภายในยานพาหนะ ตัวอย่างเช่น อาวุธปืน, ขวดน้า, วตั ถตุ ้องสงสัย, ลายนิ้วมือแฝง เป็นต้น 5. ถ่ายพื้นที่โดยรอบที่ยานพาหนะจอดอยู่ เพื่อหาวัตถุพยานที่เกี่ยวข้องกับคดี ตัวอย่าง เช่น รอยเบรก, ปลอกกระสุนปืน รปู ตัวอย่ำงกำรถำ่ ยภำพยำนพำหนะ ด้านหน้า ภาพที่ 6

12 ภาพที่ 7 ด้านข้าง (ซ้าย, ขวา) ภาพที่ 8

13 ด้านหลัง ภาพที่ 9

14 ถ่ายรายละเอียดภายในยานพาหนะ และวัตถุพยานทีพ่ บภายในยานพาหนะ

15 ภาพที่ 10 กำรถ่ำยภำพบุคคล ๑. ผู้นาหมายค้น/ใช้อานาจบัตรเจ้าพนักงาน ป.ป.ส./ทหาร แสดงต่อบุคคลภายในบ้าน โดยแสดงความบริสุทธิใ์ จของเจา้ หนา้ ที่ (ถ่ายภาพประกอบซึ่งต้องเห็นหมาย, บัตรเจ้าพนักงาน ป.ป.ส., พร้อมผู้นาหมายและบุคคลผู้รับหมาย) ในที่นี้ภาพถ่ายที่ออกมาไม่ควรเห็นเจ้าหน้าที่ในลักษณะเหมือนข่มขู่ ๒. เรียกบุคคลในบ้านมารวมกัน รวบรวมเคร่ืองมือสื่อสาร (ถ่ายภาพบุคคลและเอกสาร ราชการเพื่อยืนยันตัวบุคคล) ๓. เจ้าบ้านนาเจ้าหนา้ ที่ตรวจค้น (ควรมีการถ่ายภาพและบนั ทึกเปน็ วิดีโอ) ๔. กรณีพบของกลาง (ภาพบุคคลเป้าหมายพร้อมของกลาง) ๕. ตรวจขอ้ มลู ในเครื่องมอื สื่อสาร (Social Media) เบอร์โทรศัพท์, ข้อมูลการสนทนา (ถ่ายภาพ เพื่อนามาเปน็ พยานหลกั ฐาน) ๖. การถ่ายบัตรเอกสารทางราชการ (บัตรประชาชน,ใบขับขี่) ถ่ายให้เต็มเฟรม ไม่มีเงาสะท้อน ต้ังกล้องทามมุ 90 องศา รายละเอียดในบตั รชัดเจน ๗. การถ่ายภาพผู้ต้องหา(ขึ้นอยู่กับการใช้งาน สามารถถ่ายภาพตามความจาเป็นได้แล้วแต่กรณี) ๗.๑ ภาพเตม็ ตัว พร้อมถือแบบบนั ทึกข้อมูล ซึง่ เหนือเอวไม่เกินหน้าอก ๗.๒ ภาพครึง่ ตวั พร้อมถือแบบบนั ทึกข้อมูล ซึ่งเหนอื เอวไม่เกินหน้าอก ๗.๓ ภาพด้านซ้าย-ขวา-หลงั พร้อมถือแบบบันทึกข้อมูล ซึ่งเหนอื เอวไม่เกินหน้าอก ๗.๔ การถ่ายภาพตาหนิ, รูปพรรณ ผู้ชายต้องถอดเสื้อ กรณีเจอรอยตาหนิ รอยสัก ปาน แผลเป็น ไฝ จดุ เด่น ๆ ต้องมีสเกลเพือ่ บอกขนาด ตาแหน่ง

16 ตวั อยำ่ งกำรถ่ำยบตั รประชำชน/บัตรแสดงตนและแบบบนั ทึกข้อมลู บคุ คลสำหรบั กำรถำ่ ยภำพ ภาพที่ 11 ภาพถ่ายหน้าตรงเตม็ ตวั ภาพที่ 12

17 ถ่ายภาพบคุ คลครึ่งตัวส่วนบนหนา้ ตรง ภาพที่ 13 ครึง่ ตวั ส่วนบนด้านซ้ายและขวา ภาพที่ 14

18 ตาหนิ 2 ระยะ (ระยะกลาง, ระยะใกล้พร้อมสเกล) ภาพที่ 15

19 กำรถ่ำยภำพวตั ถพุ ยำน/ยำเสพติด ๑. ถ่ายตาแหน่งของวัตถพุ ยานในทีเ่ กิดเหตุ ๒. เคลื่อนวัตถุพยานออกมายังพืน้ ทีท่ ี่เตรยี มไว้(ต้องมีการถ่ายภาพก่อนการเคลื่อนย้ายไว้ด้วย เพือ่ ให้เห็นสภาพเดิมก่อนการเคลื่อนย้าย และตาแหน่งที่พบ) ๓. วางวตั ถพุ ยานบนพืน้ หลังที่มสี ีออ่ นกว่า เพือ่ ใหว้ ตั ถุพยานมคี วามเด่นชัดขนึ้ มา (สามารถ กาหนดสขี องพ้ืนหลังให้เป็นสีเดียว เพือ่ ให้การถ่ายภาพมาอยู่ในรูปแบบเดียวกนั ) ๔. การจัดแสงไฟเพือ่ ช่วยทาให้วัตถพุ ยานมีภาพทีค่ มชัด เห็นรายละเอียดชดั เจนและวางสเกล กากบั วตั ถุพยานทุกครั้ง ๕. ถ่ายภาพรายละเอียดของวัตถพุ ยาน ท้ังด้านหนา้ /ด้านหลงั หากมีความหนา/ลึก ควรถ่ายให้ เหน็ ความหนา (3D)หรอื การแสดงมาตราวดั ๖. ถ่ายลักษณะการหอ่ หมุ้ ตามลาดบั ชั้นของวัตถพุ ยาน วางตัวเลขลาดบั อักษร การหอ่ หุ้มในแต่ละชิน้ ๖.๑ กรณีบรรจุหีบห่อ กรณีเปิดวัตถุพยานทีละชั้น โดยให้คงสภาพรูปร่างของหีบห่อให้ มากทีส่ ุดและวางเทียบกับ Scale และให้ถ่ายภาพหีบห่อโดยแกะหบี หอ่ ถ่ายออกมาทีละช้ันๆ เป็นข้ันตอน ๖.๒ กรณีวัตถุพยานเป็นเอกสาร เช่น ID Card, Book bank, Passport บันทึกภาพให้เต็ม แผ่นและคมชดั สามารถอ่านตัวอกั ษรได้ มีรายละเอียดครบถ้วน ๖.๓ กรณีวัตถพุ ยานอิเล็กทรอนิกส์ เช่น Computer, Cell phone, Handy Drive, กล้อง - ถ่ายภาพหน้า/หลัง Serial number ของอปุ กรณ์, ยีห่ อ้ หรอื จุดเด่นตา่ งๆ - ถ่ายภาพเทียบเวลามาตรฐานขณะถ่ายภาพหน้าจอ ๖.๔ วัตถุพยานอน่ื ๆ เช่น อาวุธ อปุ กรณ์การเสพ/การผลิต/ทรพั ย์สิน - ถ่ายภาพ หนา้ /หลงั Serial number ของอุปกรณ์, ยีห่ ้อ โดยถ่ายพร้อม Scale ๗. ถ่ายภาพวัตถพุ ยานยาเสพติด ๗.๑ วางยาเสพติดพร้อม Scale เลือกฉากใหต้ รงขา้ มกับโทนสีของวัตถุพยานให้เห็นวัตถุ พยานอย่างชดั เจน ๗.๒ ถ่ายภาพใหเ้ ห็นตราประทับ (ในกรณีเมด็ ยา ยาบ้า ยาอ)ี ลักษณะผลึก/ผง/ของเหลว ลักษณะของพืช เช่น พชื แห้งอัดแท่ง/ใบ/กิ่ง/ต้นพืช ๗.๓ เก็บวัตถุพยานส่งพนกั งานสอบสวน/ส่งตรวจพิสจู น์แบ่งตามประเภทวตั ถพุ ยาน เช่น ยาเสพติด, อปุ กรณ์การเสพ, อาวุธ, เอกสาร, ทรัพย์สิน เปน็ ต้น

20 ตัวอย่ำงกำรถ่ำยภำพวตั ถุพยำน การแสดงให้เหน็ ลักษณะของหีบห่อบรรจุ ภาพที่ 16 ภาพที่ 17

21 แสดงภาพเมือ่ นาของออกจากหีบห่อ ภาพที่ 18 ลักษณะของหีบห่อบรรจุยาเสพติดที่แสดงให้เหน็ ทั้งด้านหนา้ /ด้านหลัง ภาพที่ 19

22 การแสดงเรียงเพื่อให้เห็นลักษณะของซองวัตถุพยานและจานวน ภาพที่ 20 การแสดงให้เห็นลาดับช้ันของการบรรจุ ภาพที่ 21

23 การถ่ายภาพระยะใกล้พร้อมสเกล เพือ่ ให้เหน็ รายละเอียดของเม็ดยา ภาพที่ 22 วัตถพุ ยานอื่นๆ เช่น อาวธุ ปืน ภาพที่ 23

24 การแสดงหมายเลขประจาปืน ยี่หอ้ สัญลกั ษณ์บนอาวุธปืน ภาพที่ 24

25 กำรถ่ำยภำพในห้องปฏิบัติกำรของสถำบันวิชำกำรและตรวจพิสจู น์ยำเสพติด (สวพ.) วิธีกำรดำเนินกำร การถ่ายภาพของกลางยาเสพติดระยะกลางในระยะน้ีใชก้ ับการถ่ายภาพของกลางที่เม่ือวางของ กลางแล้วพื้นที่วางของกลางมีขนาดใหญ่กว่ากระดาษ A3 หรือมีปริมาณมากกว่าหน่ึงหม่ืนเม็ดขึ้นไปมี ขั้นตอนดงั น้ี 1. เตรียมพืน้ ที่สาหรับวางของกลางใหเ้ พียงพอต่อของกลางท้ังหมดสามารถถ่ายใหเ้ ห็นหมดได้ในภาพเดียว 2. เตรียมป้ายทะเบียนตรวจพิสูจน์โดยระบุทะเบียนตรวจพิสจู น์และวนั ทีร่ บั ของกลาง (ภาพที่ 25) 3. จัดวางของกลางเรียงให้สามารถนับจานวนท้ังหมดได้โดยง่ายตรวจสอบรายละเอียดตามหนังสือ นาส่งยาเสพติดไปตรวจพิสูจน์ (แบบ ปปส 6-32) และฉลากปิดภาชนะยาเสพติด (แบบ ปปส 6-31) เพือ่ ให้เป็นไปตามระเบียบสานกั นายกรัฐมนตรวี ่าด้วยการจบั ยึดและตรวจพิสูจน์ยาเสพติด พ.ศ.2537 4. ถ่ายภาพของกลางในขณะบรรจุอยู่ในหีบห่อพร้อมป้ายทะเบียนตรวจพิสูจน์อย่างน้อยจานวน 2 ด้าน ได้แก่ 1. ด้านหนา้ (ภาพที่ 26) 2. ด้านข้าง (ภาพที่ 27) ภาพที่ 25 ป้ายทะเบียนตรวจพิสจู นแ์ ละวันที่รับของกลาง ภาพที่ 25

26 ภาพที่ 26 ของกลางในขณะบรรจุอยู่ในหบี ห่อด้านหนา้ ภาพที่ 26 ภาพที่ 27 ของกลางในขณะบรรจุอยู่ในหบี ห่อด้านข้าง ภาพที่ 27

27 5. นาของกลางออกจากหีบหอ่ 6. จัดวางของกลางเรียงให้สามารถนับจานวนท้ังหมดได้โดยง่ายหากในคดีนั้นมีหลายรายการหรือ หลากหลายแบบซึ่งแบ่งตามลักษณะการบรรจใุ ห้แยกออกจากกนั โดยแบบเดียวให้จัดวางไว้ในทีเ่ ดียวกัน 7. ถ่ายภาพของกลางท้ังหมดพร้อมป้ายทะเบียนตรวจพิสูจน์โดยสามารถใช้โหมดพาโนรามา (ภาพที่ 29) หากไม่สามารถถ่ายภาพท้ังหมดภายในภาพเดียวหรือเม่ือของกลางมีหลายรายการสามารถถ่ายภาพ ทีละรายการได้ (ภาพที่ 30) 8. ตรวจสอบความคมชัดของภาพถ่าย ภาพที่ 28 การวดั ขนาดของหีบห่อบรรจุของกลางยาเสพติด ภาพที่ 28

28 ภาพที่ 29 ของกลางท้ังหมดโดยใช้โหมดพาโนรามา ภาพที่ 29 ภาพที่ 30 ของกลางท้ังหมดโดยการถ่ายแยกรายการ ภาพที่ 30 กำรถ่ำยภำพของกลำงยำเสพติดระยะใกล้ ใช้ในการถ่ายภาพลักษณะการบรรจุและลักษณะของกลางหลังจากถ่ายภาพของกลางท้ังหมดในระยะกลางแล้ว หรอื ใช้ถ่ายภาพของกลางในคดีที่ใช้พ้ืนทีว่ างของกลางทั้งหมดได้ในกระดาษ A3 1. ตรวจสอบรายละเอียดตามระเบียบสานักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการจบั ยึดและตรวจพิสูจน์ยาเสพตดิ พ.ศ. 2537 2. วางมาตรวดั (ภาพที่ 31) แล้ววางของกลางจดั ตาแหนง่ ของกลางให้พอดีกับมาตรวัดอย่างเหมาะสม

29 ภาพที่ 31 มาตรวดั แบบฉาก ภาพที่ 31 3. ถ่ายภาพของกลางขณะบรรจใุ นหบี หอ่ โดยถ่ายใหต้ ้ังฉากกบั ของกลางสามารถสงั เกตได้จากวงกลม บนมาตรวัดจะต้องกลมไม่เบี้ยวหรือเปน็ วงรี (ภาพที่ 32) ภาพที่ 32 การจดั วางระหว่างมาตรวัดและของกลาง ภาพที่ 32

30 4. เปิดหบี หอ่ ของกลางออกถ่ายภาพลักษณะการห่อหมุ้ ของกลางทีละช้ันโดยมีมาตรวดั กากับ 5. ถ่ายภาพลักษณะของกลางยาเสพติด (ตัวยา) โดยมีมาตรวดั กากบั (ภาพที่ 33) ภาพที่ 33 ของกลางและมาตรวดั ภาพที่ 33 6. ตรวจสอบความคมชดั ของภาพถ่ายและตรวจสอบภาพถ่ายทีไ่ ด้ว่าตั้งฉากหรือไม่โดยสังเกตได้จาก วงกลมบนมาตรวัดจะต้องกลมไม่เบี้ยวหรือเป็นวงรี

31 กำรถำ่ ยภำพเม็ดยำใช้การถ่ายภาพระยะใกล้เห็นสีและตราประทับอย่างชัดเจนใช้เลนส์มาโดยร่วมกับ กล้อง DSLR ในการถ่ายภาพและเพื่อให้ได้ภาพถ่ายที่คมชัดกล้องถ่ายภาพต้องอยู่บนขาต้ังกล้องที่ สามารถปรับระดบั ได้ (ภาพที่ 34) 1. เปิดกล้อง DSLR และนาฝาปิดเลนส์ออกเปิดคอมพิวเตอร์ที่ต่อกับกล้องและเปิดโปรแกรมสาหรับ ถ่ายภาพ 2. นาเมด็ ยาวางลงบนแท่นกะระยะให้อยู่ตรงกลางของภาพถ่ายปรับหน้าเลนส์ให้ได้ภาพเม็ดยาที่คมชัด เขียนเลขทะเบียนตรวจพิสจู น์กากบั เพื่อถ่ายพร้อมกับเมด็ ยา (ภาพที่ 35) 3. ถ่ายภาพเมด็ ยาท้ัง 2 ด้าน 4. ตรวจสอบความคมชดั ของภาพถ่าย ภาพที่ 34 ขาต้ังกล้องแบบปรับระดับได้ ภาพที่ 34

32 ภาพที่ 35 เมด็ ยาทั้ง 2 ด้านและระบทุ ะเบียนตรวจพิสูจน์ ภาพที่ 35

33 ภาพที่ 36 ตวั อย่าง แบบรายงานลาดับการหอ่ หมุ้ ในคดีของกลางยาบ้ามากกว่าหนึ่งแสนเมด็

34 ภาพที่ 36 ภาพที่ 37 ตวั อย่าง แบบรายงานภาพเมด็ ยาในกรณีที่มีหลายเม็ดในหนง่ึ คดี ภาพที่ 37

35 ภาพที่ 38 ตวั อย่าง แบบรายงานภาพถ่ายของกลางยาเสพติดทีม่ ขี นาดไม่ใหญ่เกินกว่า A3 ภาพที่ 38

36 ภาพที่ 39 สรปุ การถ่ายภาพของกลางยาเสพติดโดยย่อ ภาพที่ 39

37 ภาพที่ 40 ตวั อย่างสภาวะของกล้องถ่ายภาพ ภาพที่ 40

38 แบบฟอร์มทีเ่ กีย่ วขอ้ งในกำรถำ่ ยภำพ ภาพที่ 41 แบบฟอร์มที่เกีย่ วข้องในการถ่ายภาพ

39 ผนวก ก กำรตรวจพิสจู นเ์ บื้องต้นยำเสพติด สำรต้ังตน้ และเคมีภัณฑท์ ่ใี ช้ในกำรผลิตยำเสพติดสำรตั้งตน้ และเคมีภัณฑท์ ใ่ี ช้ในกำรผลิตยำเสพติด ปัจจุบันสานักงาน ป.ป.ส. มีชุดทดสอบภาคสนามสาหรับตรวจพิสูจน์สารต้ังต้น และเคมีภัณฑ์ ที่ใช้ในการผลิตยาเสพติดโดยสามารถทดสอบได้ 11 ชนิด ดังน้ี อาเซติค แอนไฮไดรด์ (Aceticanhydride) อ ะ ซิ โ ต น (Acetone)lก า เ ฟ อี น (Caffeine)lอี เ ฟ ด รี น / ซู โ ด อี เ ฟ ด รี น (Ephedrine/Pseudoephedrine) ก ร ด ไ ฮ โ ด ร ค ล อ ริ ค (Hydrochloricllacid)llก ร ด ซั ล ฟู ริ ค (Sulfuricllacid)ll1 -เ ฟ นิ ล -2 -โ ป ร ป า โ น น (1-Phenyl-2-propanone)3,4-เมทิลลีนไดออกซีฟีนิล-2-โปรปาโนน (3,4-Methylenedioxyphenyl -2-propanone) ไอโซซาฟรอล(Isosafrole) ซาฟรอล(Safrole) และไพเพอโรนอล(Piperonal) ข้ันตอนการทดสอบ 1. สังเกตลักษณะทางกายภาพของวัตถุต้องสงสัยว่าเป็นสารตั้งต้น และเคมีภัณฑ์ที่ใช้ในการผลิต ยาเสพติด โดยแบ่งออกเปน็ 2 ลกั ษณะ คอื ผลกึ หรือผง และ ของเหลว 2. เม่ือลักษณะทางกายภาพของวัตถุต้องสงสัยเป็น ผลึกหรือผง ให้ใช้ชุดทดสอบ Clและ ชดุ ทดสอบ E ในการทดสอบ 3. เมือ่ ลกั ษณะทางกายภาพของวัตถตุ ้องสงสยั เปน็ ของเหลว ให้ปฏิบตั ิดังน้ี 3.1.ทดสอบสารด้วยกระดาษทดสอบ กรด-ด่าง นาสารหยดลงบนกระดาษเล็กน้อย หากกระดาษทดสอบ กรด-ด่าง เปลีย่ นสีจากสีฟ้าเปน็ สีแดง แสดงวา่ เปน็ กรด 3.2.เมื่อของเหลวต้องสงสัยเป็นกรดใหใ้ ช้ชุดทดสอบ H และ ชดุ ทดสอบ S ในการทดสอบ 3.3. ทดสอบสารด้วยกระดาษทดสอบ กรด-ด่าง นาสารหยดลงบนกระดาษเล็กน้อย หากกระดาษทดสอบ กรด-ด่าง ไม่เปลีย่ นสี แสดงวา่ สารต้องสงสัยไม่ได้เป็นกรด 3.4.จากข้อ 3.3. ให้ท ดสอบสารต้องสงสัยด้วยชุดทดสอบ AAllชุดทดสอบ Ac และ ชุดทดสอบ M

40 แผนภำพแสดงแนวทำงกำรทดสอบสำรต้งั ต้นเบือ้ งต้น วิธีทดสอบ

41 ภาพที่ 42 แผนภาพแสดงแนวทางการทดสอบสารตงั้ ต้นเบือ้ งตน้

42 การทดสอบเบื้องต้น (Presumptive test) เป็นการตรวจสอบเบื้องต้นเพื่อคัดกรองสารเสพติด ว่าสารเสพติดนั้นเป็นสารประกอบชนิดใด โดยใช้การทดสอบปฏิกิริยาการเกิดสี (Color tests) เป็นการ ทดสอบที่ง่ายและเรว็ ที่สุด อาศยั สารปริมาณเลก็ น้อยก็สามารถใหผ้ ลลัพธ์ได้ ปจั จบุ นั สานักงาน ป.ป.ส. มีชดุ ทดสอบเบือ้ งตน้ จานวน 5 ชดุ ได้แก่ Marquis Test Cobalt Ketamine Simon’s Chen Kao’s (ONCB 051) Thiocyanate Reagent Reagent Reagent (ONCB 053) (ONCB 054) Reagent (ONCB 055) (ONCB 052) ภาพที่ 43 ชดุ ทดสอบสารเสพติดเบือ้ งตน้ วิธีการใชช้ ุดทดสอบ (1) เลื่อนตวั หนบี (2) บรรจตุ ัวอย่างเพียง (3) เลอ่ื นตวั หนีบเพ่ือ (4) เขย่าชดุ ตรวจใน เพอื่ เปิด-ปิด ซอง แนวตัง้ เบา ๆ แล้ว เลก็ น้อยลงในซอง ปิด แล้วบีบหลอดแก้ว สังเกตสขี องสารท่ี พลาสติก เปล่ียนแปลงไปทนั ที พลาสติก ภายในซองให้แตก ภาพที่ 44 วธิ ีการใช้ชดุ ทดสอบ

43 กำรอ่ำนผลกำรตรวจพิสูจนเ์ บื้องต้นโดยกำรทดสอบด้วยปฏิกิรยิ ำกำรเกิดสีของยำเสพติด (Color’s Test) 1. Marquis Test (ONCB 051) ชุดทดสอบ ใชส้ ำหรบั ทดสอบ การอา่ นผล เฮโรอีน/ฝิน่ /มอรฟ์ นี สีของน้ำยำ สขี องนำ้ ยำ แสดงว่ำ อำจเป็น เฮโรอนี / ฝิ่น /มอรฟ์ นี ยาบา้ /ไอซ์ ก่อนทดสอบ หลังทดสอบ ยาอี สขี องน้ำยำ ก่อนทดสอบ สีของนำ้ ยำ แสดงว่ำ อำจเป็น ยำบำ้ / ไอซ์ หลงั ทดสอบ สีของนำ้ ยำ สขี องน้ำยำ แสดงว่ำ อำจเป็น ยำอี ก่อนทดสอบ หลังทดสอบ 2. Cobalt Thiocyanate Reagent(ONCB 052) ชุดทดสอบ ใช้สำหรบั ทดสอบ การอ่านผล โคเคน สขี องนำ้ ยำ สีของนำ้ ยำ ก่อนทดสอบ หลงั ทดสอบ แสดงว่ำ อำจเปน็ โคเคน 3. Ketamine Reagent(ONCB 053) ชดุ ทดสอบ ใช้สำหรับทดสอบ การอา่ นผล คตี ามีน สขี องน้ำยำ สีของนำ้ ยำ แสดงว่ำอำจเปน็ คีตำมนี ก่อนทดสอบ หลงั ทดสอบ