Media Materi Dhandhanggula_Pert 2

Teks Piwulang Serat Wulangreh pupuh Dhandhanggula

Kompetensi Dasar : 3.2 Menelaah teks piwulang Serat Wulangreh pupuh Dhandhanggula

pAdansicninatsaeoinnng Tujuan Pembelajaran : menika Menemukan arti kata-kata yang dianggap sulit. Menguraikan arti setiap baris teks piwulang Serat Wulangreh pupuh Dhandhanggula. Menyimpulkan isi setiap bait tembang Dhandhanggula. Menyimpulkan nilai-nilai luhur yang ada dalam Serat Wulangreh pupuh Dhandhanggula.

Serat Wulangreh kanggit dening Kanjeng Susuhunan Pakubuwana IV. Raja ing Surakarta kaping 4, nalika taun 1788-1820

Serat Wulangreh ngemu 13 pupuh Tembang 1.Dhandhanggula 8. Wirangrong 2. Kinanthi 9. Pocung 3. Gambuh 10. Mijil 4. Pangkur 11. Asmarandana 5. Maskumambang 12. Sinom 6. Dhudhuk wuluh 13. Girisa 7. Durma

Serat Wulangreh Pupuh Dhandhanggula Pupuh Dhandhanggula ing Serat Wulangreh iku ana 8 pada/bait. Serat Wulangreh pupuh Dhandhanggula ngemu pitutur bab carane milih guru, wigatine wong kang duweni ilmu pengetahuan.

Tembang Dhandhanggula pada 1 Pamedhare wasitaning ati, = kandhane pituture ati, cumanthaka aniru pujangga, = kumendel niru para pujangga, dhahat mudha ing batine, nanging kedah ginunggung, = kamangka ngelmu batine esih bodho banget, datan wruh yen akeh ngesemi, ameksa angrumpaka, = nanging ngrasa kudu dialem, basa kang kalantur, = ora ngerti nek akeh sing maido, tutur kang katula-tula, = meksa ngrakit tetembungan, tinalaten rinuruh kalawan ririh, = basane ngayawara (omong kosong) mrih padhanging sasmita. = pitutur sing ora ana ajine, = nanging digawe kanthi tlaten lan sabar = supaya cetha isyarate.

Tembang Dhandhanggula pada 1 = kandhane pituture ati, Wosing Tembang : = kumendel niru para pujangga, Pitutur saka panulis kang niru kaya dene pujangga, kamangka taksih bodho banget, = kamangka ngelmu batine esih bodho banget, nanging dilakoni amarga pengin dialem wong liya. Sanadyan akeh sing maido, nanging tetep meksa = nanging ngrasa kudu dialem, ngripta tembang kanthi basa kang ora becik. = ora ngerti nek akeh sing maido, Nanging kabeh mau kagawe kanthi sareh lan = meksa ngrakit tetembungan, sabar. = basane ngayawara (omong kosong) = pitutur sing ora ana ajine, Piwulang luhur ?? = nanging digawe kanthi tlaten lan sabar = supaya cetha isyarate.

Tembang Dhandhanggula pada 1-8 Pada 1 Pada 2 Pamedhare wasitaning ati, Sasmitaning ngaurip puniki, cumanthaka aniru pujangga, apan ewuh yen ora weruha, dhahat mudha ing batine, tan jumeneng ing uripe, nanging kedah ginunggung, akeh kang ngaku-aku, datan wruh yen akeh ngesemi, pangrasane sampun udani, ameksa angrumpaka, tur durung wruh ing rasa, basa kang kalantur, rasa kang satuhu, tutur kang katula-tula, rasaning rasa punika, tinalaten rinuruh kalawan ririh, upayanen darapon sampurna ugi, mrih padhanging sasmita. ing kauripanira.

Pada 3 Pada 4 Jroning kur’an nggonira sayekti, Nanging yen sira nggeguru kaki, nanging ta pilih ingkang uninga, amiliha manungsa kang nyata, kajaba lawan tuduhe, ingkang becik martabate, nora kena den awur, sarta kang wruh ing kukum, ing satemah nora pinanggih, kang ngibadah lan kang ngirangi, mundak katalanjukan, sokur oleh wong tapa, temah sasar susur, ingkang wus amungkul, yen sira ayun waskita, tan mikir pawewehing liyan, sampurnane sajroning badanireki, iku pantes sira guronana kaki, sira anggegurua. sartane kawruhana.

Pada 5 Pada 6 Lamun ana wong micareng ngelmi, Nora kena lamun den antepi, tan mupakat ing patang prakara, yen ucula sing patang prakara, aja sira age-age, nora enak legetane, anganggep nyatanipun, tan wurung ninggal wektu, saringana dipunbaresih, panganggepe wus angengkoki, limbangen lan kang patang, nora kudu sembahyang, prakara rumuhun, wus salat katengsun, dalil kadis lan ijemak, banjure mbuwang sarengat, lan kiyase papat iku salah siji, batal karam nora nganggo den singgahi, anaa kang mupakat. bubrah sakehing tata.

Pada 7 Pada 8 Angel temen ing jaman samangkin, Ingkang lumrah ing mangsa puniki, ingkang pantes kena ginuronan, apan guru ingkang golek sabat, akeh wong njaja ngelmune, tuhu kuwalik tingale, lan arang ingkang manut, kang wus lumrah karuhun, yen wong ngelmu ingkang netepi, jaman kuna mapan si murid, ing panggawene sarak, ingkang pada ngupaya, den arani luput, kudu anggeguru, nanging iya sesenengan, samengko iki tan nora, nora kena den uwor kareping janmi, kyai guru naruthuk ngupaya murid, pepancene priyangga. dadiya kanthinira.

GLOSARIUM (TEGESING TEMBUNG) §amungkul = umuk §kalantur = kaladuk, ngayawara, omong kosong §angengkoki = bener, jumeneng §kanthinira = bature, rewange, muride §angrumpaka = nganggit, ngripta, gawe §kat = khat = garis §asesenengan = manut karepe dhewe-dhewe §katalanjukan = ora bener, ora pas §baresih = resik, tliti §katengsun = garisku §cumanthaka = kumawani, kumendel §dalil = hukum adhedhasar Al Qur'an katula-tula = ngrekasa, asor, ora ana ajine. §darapon = supaya §kawruhana = ngertia §den rawati = diopeni, dipelihara §khukum = hukum, §dhahat = banget §kiyas = hukum adhedhasar lelakon kang nate kedadean §ewuh = ribet, ora kepenak, repot §legetane = dadine, wusanane §ginunggung = gunggung + di = dibombong, sepenuh hati §limbangen = dipikir, ditandhingake, ditimbang §ginuronan = diguroni, digurui §mangsa = waktu, jam §ijemak = hukum adhedhasar pamanggihe para ulama. §micareng = micara + ing , mulang, ngandhakake §jaja = adol, menjajakan §mudha = bodho, balilu §kadis = hukum adhedhasar pangandikane, tindake Kanjeng Nabi §mupakat = cocok, sarujuk §kakarepaneki = kakarepan + iki = karepe iki, §naruthuk = thruthukan, pergi kesana ke mari. §ngupaya = golek, mencari

GLOSARIUM (TEGESING TEMBUNG) §pamedhare = pamulange, ngandhakake §papancene = jatah, takdir §pawewehing = diparingi, mempersembahkan §priyangga = dhewe §rinuruh = ruruh + di = pasuryan kang semu dhungkluk §ririh= alon §rumuhun = dhisik, terdahulu. §sabat = sahabat, murid §samangkin = saiki sarengat = syari'at, aturan agama kang kudu dilakoni. §sasmita = sandi, kode §satemah = wusanane, pungkasane §tan jumeneng = ora ngenggoni, ora mangerteni §udani = weruh, ngerti §uninga = weruh, ngerti §wasita = piwulang, nasehat §wirangi = ngerti isin, §wirangi = wara' , wong kang ngedohi larang (maksiat) §yekti = temen, sesungguhnya