ใบความรู้

Ëҧ¡Ò ¢Í§àÃÒ ÊÒÃÍÒËÒ÷¨Õè Òí ໹š µ‹Í¡ÒÃà¨Ã­Ô àµÔºâµ¢Í§Ã‹Ò§¡Ò นางสาวมณีวรรณ สอนสกลุ รหสั นักศกึ ษา 62040112118 มหาวิทยาลัยราชภฏั อดุ รธานี

ใบความรู้ สารอาหารทีจ่ าเป็นต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย อาหาร หมายถึง ส่ิงท่ีเรารับประทานเข้าไปแลว้ มีประโยชน์ตอ่ ร่างกายในดา้ นตา่ ง ๆ ไมท่ าให้เกดิ โทษ เชน่ ขา้ ว แป้ง ผัก ผลไม้ นม เนื้อสตั ว์ ฯลฯ (ยกเวน้ ยารักษาโรค) อาหารชนดิ ต่าง ๆ ทีเ่ รารับประทานเข้าไปใน รา่ งกายล้วนแตเ่ ป็นปจั จัยหน่ึงทีจ่ าเปน็ อย่างมากต่อชีวิต เมื่อรา่ งกายย่อยแล้วก็จะให้ประโยชน์ตอ่ ร่างกายใน หลาย ๆ ดา้ น เช่น ชว่ ยทาใหร้ ่างกายเจริญเติบโต ช่วยสรา้ งกล้ามเนื้อ สมอง กระดูก และผิวหนัง ชว่ ยให้ พลงั งานและความอบอุน่ แก่ร่างกายในการทากิจกรรมต่าง ๆ ชว่ ยซ่อมแซมสว่ นตา่ ง ๆ ท่ีสึกหรอของร่างกาย ทาใหก้ ารทางานของอวัยวะภายในร่างกายเปน็ ปกติ และช่วยเสริมสร้างภมู คิ ุม้ กันใหแ้ ก่ร่างกายในการต้านทาน โรคต่าง ๆ ทาให้เราไม่เจ็บไม่ปว่ ยได้ง่าย ๆ เป็นต้น สารอาหาร คือ “ องคป์ ระกอบของสารประกอบทางเคมีของธาตุต่างๆ ที่มีอยใู่ นอาหารทเี่ รากนิ เขา้ ไป สารอาหารมโี ครงสรา้ งโมเลกุลเฉพาะตวั เรามองไม่เห็นด้วยตาเปล่า อาหารแต่ละชนดิ ประกอบดว้ ยโมเลกุล ของสารอาหารหลายๆ ตวั ” รา่ งกายเราต้องการสารอาหารกว่า 40 ชนดิ และเพ่ือใหง้ า่ ยอีกเช่นกนั เราจงึ จดั เปน็ สารอาหารออกเป็นพวกๆ ท่ีสาคญั มี 6 จาพวก ไดแ้ ก่ สารอาหาร คารโ์ บไฮเดรท , โปรตีน , ไขมนั , วติ ามิน , เกลือแร่ , และน้า สารอาหารแตล่ ะชนดิ มีหน้าทเ่ี ด่นเฉพาะแตกต่างกนั ประเภทของสารอาหาร จาแนนกออกด้เ้ ปน็ 2 กลุ่มใหญ่ คอื - สารอาหารท่ใี หพ้ ลงั งาน ซง่ึ พลังงานทีร่ า่ งกายต้องการจากสารอาหาร 3 ประเภท ได้แก่ โปรตนี คารโ์ บไฮเดรต ไขมัน - สารอาหารท่ีดมใ่ หพ้ ลงั งาน ไดแ้ ก่ วิตามินและแรธ่ าตตุ ่างๆ สารอาหารเหลา่ น้เี ปน็ สารอาหารที่ไม่ให้ พลงั งาน แต่รา่ งกายกข็ าดไม่ได้ วิตามนิ และแร่ธาตุต่างๆ จาเป็นต่อร่างกาย อาหารหลัก 5 หมู่ คือ อาหารทรี่ ่างกายต้องการในแต่ละวันรวม 5 ชนิด โดยสารอาหารทเ่ี หมอื นกันจะถกู จดั อยู่ในหมวดหมู่เดยี วกนั และรา่ งกายของคนเราก็ต้องการสารอาหารให้ครบท้ัง 5 หมู่ หรือ 5 ชนดิ ในแตล่ ะ วัน เพราะไมม่ ีอาหารชนิดใดชนิดหนึ่งทสี่ ามารถจะให้สารอาหารได้ครบท้ัง 5 หมู่ โดยเราสามารถแบง่ อาหาร ออกเปน็ หมูห่ ลกั ๆ ได้ 5 หมู่ ไดแ้ ก่ หมทู่ ี่ 1 โปรตีน (เนื้อสัตว์ ไข่ นม ถัว่ ) หมทู่ ี่ 2 คาร์โบไฮเดรต (ข้าว แป้ง นา้ ตาล เผือก มัน) หมู่ที่ 3 เกลอื แรห่ รอื แรธ่ าตุ (พชื ผัก) หมู่ที่ 4 วิตามิน (ผลไม)้ หมทู่ ี่ 5 ไขมัน (ไขมนั จากพืชและสัตว)์

โปรตนี คอื อาหารหลักหมู่ท่ี 1 ทปี่ ระกอบไปด้วยเนอ้ื สัตว์ นม ไข่ ถวั่ เมล็ดแหง้ ตา่ ง ๆ และยงั รวมไปถึง จุลินทรยี ์ เช่น ยสี ต์ สาหร่าย เห็ด หนอน แมลงท่ีกินได้ก็ล้วนแตเ่ ปน็ แหล่งของโปรตีนที่ดเี ช่นกัน โปรตนี เป็น สว่ นประกอบหลักของทุก ๆ เซลล์ในร่างกาย และเป็นสารอาหารชนิดหนง่ึ ท่รี า่ งกายจะขาดไม่ได้ คารโ์ บดฮเ้รต คารโ์ บดฮเ้รต คือ อาหารหลกั หม่ทู ่ี 2 ท่ปี ระกอบไปด้วยขา้ ว แป้ง น้าตาล เผอื ก มัน ฯลฯ รวมไปถงึ ผลติ ภัณฑ์ที่ทาจากข้าว แป้ง ประโยชน์ของคารโ์ บไฮเดรต ดขมัน ดขมนั คือ อาหารหลักหมู่ที่ 5 จะประกอบไปด้วยไขมันจากพชื และสตั ว์ ซง่ึ เรามกั จะนิยมนามาใชใ้ นการ ประกอบอาหารเพื่อทาใหอ้ าหารมีรสชาติและมีสสี ัน และยงั รวมไปถงึ ไขมันท่ีแทรกอยู่ตามเน้อื สัตวต์ ่าง ๆ เช่น เนอื้ หมู เนอื้ วัว

เกลือแนร่หรือแนร่ธาตุ เกลือแนร่ คอื อาหารหลักหมทู่ ่ี 3 ทปี่ ระกอบไปดว้ ยพืช ผกั ชนดิ ต่าง ๆ ทัง้ ผกั ใบเขยี วและผกั ใบสีตา่ ง ๆ เช่น สีเหลือง สีขาว สมี ่วง สีแดง ฯลฯ ซ่ึงจะให้คุณค่าทางอาหารทแี่ ตกต่างกนั ออกไป โดยเกลอื แรเ่ ปน็ กลุ่มของสา รอนินทรีย์ที่รา่ งกายขาดไม่ได้ และมีการแบง่ เกลือแรท่ ่ีคนเราตอ้ งการออกเป็น 2 ประเภท คือ เกลือแร่ที่คน ตอ้ งการในขนาดมากกว่าวนั ละ 100 มิลลิกรัม (แคลเซียม ฟอสฟอรสั โซเดียม โพแทสเซียม แมกนีเซียม กามะถนั คลอรีน) และเกลอื แร่ทค่ี นเราต้องการในขนาดเพียงวนั ละ 2-3 มลิ ลกิ รมั (ธาตุเหลก็ ทองแดง โคบอลต์ โครเมียม ซีลเี นียม ฟลอู อรนี แมงกานสี สังกะสี ไอโอดีน โมลิบดีนมั ) ประโยชนข์ องเกลอื แร่ วิตามิน วิตามนิ คือ อาหารหลักหมู่ที่ 4 ทปี่ ระกอบไปด้วยผลไมช้ นดิ ต่าง ๆ อาหารในหมู่นีเ้ มื่อร่างกายย่อยแลว้ ก็จะ ให้สารอาหารประเภทวติ ามินและเกลือแร่ คล้ายกับอาหารหลักหมู่ท่ี 3 และอาหารหมู่นี้เป็นสารอาหารท่ี รา่ งกายต้องการในปรมิ าณนอ้ ย แต่ก็ไม่สามารถขาดได้ เพราะถา้ ขาดวิตามนิ ก็จะทาให้ร่างกายของเราผิดปกติ อกี ทั้งรา่ งกายของคนเราก็ไม่สามารถสร้างวติ ามินข้ึนมาเองได้ หรือสร้างได้กไ็ ม่เพยี งพอแก่ความตอ้ งการของ ร่างกาย โดยอาศยั คุณสมบัติการละลายตวั ของวติ ามิน ทาใหม้ ีการแบง่ วติ ามินเปน็ ออกเป็น 2 พวก คอื วติ ามิน ทล่ี ะลายในไขมัน (วติ ามินเอ วติ ามินดี วติ ามินอี วติ ามินเค) และวติ ามนิ ทล่ี ะลายในน้า (วิตามนิ บ1ี วติ ามนิ บี2 วิตามนิ บ3ี วิตามนิ บ5ี วิตามนิ บ6ี วติ ามินบ9ี วติ ามินบ1ี 2 วิตามินซี ไบโอตนิ ) ประโยชนข์ องวติ ามิน

6.นา นา เป็นสารอาหารทีไ่ ม่ให้พลงั งานแต่ชว่ ยในการยอ่ ยการดดู ซมึ และการไหลเวียนของสารตา่ งๆในร่างการ เปน็ ตัวทางานสาหรับสารละลาย เคมีตา่ งๆทง้ั ทเ่ี ปน็ อาหาร และสารอ่นื ๆ ทาใหส้ ามารถเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมใี น รา่ งกายไดช้ ว่ ยปกปอ้ งเซลลแ์ ละเนื้อเย่ือต่างๆรวมทง้ั ทารกในครรภม์ ารดาเป็นส่อื กลางกระบวนการทางชีวเคมี ตา่ งๆในร่างกาย และรักษาสมดุลกรดด่าง ในร่างกายช่วยในการขนส่งสารต่างๆ ระหวา่ งเนือ้ เย่อื กับกระแส โลหิตช่วยในการกาจดั ของเสยี จากรา่ งกายเป็นปัสสาวะทางไต ทาหนา้ ทห่ี ล่อลื่นข้อตา่ งๆ ในร่างกายควบคุม อณุ หภูมิในร่างกาย โดยเฉพาะการระบายน้าจากผิวหนัง ลมหายใจ ใน คนท่ีออกกาลงั กาย จะมกี ารเผาผลาญ ในร่างกายเกดิ ความร้อน และขับออกทางเหง่ือ ตวั อย่างประโยชน์ของแนตล่ ะหมู่ 1.โปรตนี - ช่วยเสรมิ สร้างการเจริญเติบโตของร่างกาย - ทาให้ร่างกายแขง็ แรง มภี ูมิตา้ นทานโรค - ช่วยซ่อมแซมส่วนที่สกึ หรอของรา่ งกาย เช่น แผลตา่ ง ๆ หรือจากอาการเจ็บปว่ ย เป็นต้น - ชว่ ยสร้างเซลลแ์ ละเน้อื เย่อื ต่าง ๆ ของร่างกาย - ใหพ้ ลงั งานแก่ร่างกาย ในกรณที ีร่างกายขาดพลังงาน - ชว่ ยควบคมุ การทางานของอวยั วะต่าง ๆ ภายในรา่ งกาย และทาให้อวยั วะต่าง ๆ ภายในรา่ งกายทางานได้ อยา่ งเปน็ ปกติ 2.คารโ์ บดฮเ้รต - ชว่ ยให้พลังงานและความอบอุ่นแกร่ ่างกาย - คารโ์ บไฮเดรตมีความจาเปน็ ตอ่ การเผาผลาญไขมันในรา่ งกายให้เปน็ ปกติ - การทางานของสมองจะต้องพึง่ กลโู คส (glucose) ซึ่งเปน็ ตัวใหพ้ ลงั งานทส่ี าคัญ

3.ดขมนั - ใหพ้ ลังงานและความอบอนุ่ แก่ร่างกาย - ชว่ ยปอ้ งกนั การกระทบกระเทอื นของอวยั วะภายในร่างกาย ท่เี กิดจากแรงกระแทกหรอื เกดิ จากการ เคลือ่ นไหวอย่างแรงของร่างกาย ไขมนั จงึ เป็นตวั ช่วยป้องกันการบาดเจบ็ ของอวัยวะภายในรา่ งกายได้เปน็ อยา่ ง ดี - ช่วยในการดูดซมึ วติ ามนิ ทีล่ ะลายไดใ้ นไขมนั เชน่ วิตามนิ เอ วิตามินอี วติ ามนิ ดี และวิตามินเค - ช่วยปกปอ้ งและป้องกนั ความร้อน รวมไปถงึ ชว่ ยควบคุมอุณหภูมขิ องรา่ งกายใหค้ งที่ 4.เกลือแนร่ - ชว่ ยเสรมิ สรา้ งภมู ิตา้ นทานเชื้อโรคตา่ ง ๆ ทาใหร้ ่างกายมีความแข็งแรง - ชว่ ยเสริมสร้างความแขง็ แรงของกล้ามเนื้อ ฟัน และช่วยทาใหผ้ ิวพรรณสดใส - ช่วยทาให้อวยั วะตา่ ง ๆ ภายในรา่ งกายทางานไดอ้ ยา่ งเปน็ ปกติ - เกลือแร่เปน็ ส่วนประกอบของเนื้อเยื่อตา่ ง ๆ ในรา่ งกาย เชน่ แคลเซยี ม ฟอสฟอรัส แมกนเี ซยี ม เปน็ ส่วนประกอบทส่ี าคัญของกระดกู และฟนั ทาให้กระดูกและฟันแขง็ แรง - เกลอื แร่เปน็ สว่ นประกอบของโปรตนี ฮอร์โมน และเอนไซม์ตา่ ง ๆ - ชว่ ยควบคมุ ความเปน็ กรดด่างในร่างกาย - ชว่ ยควบคมุ น้า โซเดยี ม และโพแทสเซยี ม ชว่ ยในการควบคุมความสมดุลของนา้ ภายในและภายนอกเซลล์ - อาหารในหมนู่ ี้จะมีเส้นใยอาหารมาก การรบั ประทานเปน็ ประจา จะชว่ ยทาใหล้ าไส้ทางานไดอ้ ย่างเป็นปกติ ทาใหข้ บั ถา่ ยได้ง่าย 5.วิตามิน - ช่วยบารงุ สขุ ภาพของผิวหนังให้สดช่นื - ช่วยบารงุ สุขภาพปาก เหงอื ก และฟัน - ช่วยทาให้รา่ งกายแขง็ แรง มีความตา้ นทานต่อเช้ือโรคต่าง ๆ ไดด้ ี - ชว่ ยทาใหอ้ วยั วะต่าง ๆ ภายในร่างกายทางานได้อยา่ งเปน็ ปกติ - ช่วยทาให้ระบบการย่อยและการขับถ่ายเป็นไปอยา่ งปกติ เพราะอาหารหมู่นจ้ี ะมเี สน้ ใยอาหารมาก 6.นา - รกั ษาสมดลุ กรดด่าง ในร่างกายช่วยในการขนส่งสารตา่ งๆ ระหวา่ งเน้อื เย่ือ กับกระแสโลหติ ช่วยในการกาจดั ของเสียจากร่างกายเป็นปสั สาวะทางไต ทาหน้าทห่ี ล่อลืน่ ข้อตา่ งๆ ในร่างกายควบคมุ อุณหภมู ิในรา่ งกาย โดยเฉพาะการระบายนา้ จากผิวหนงั ลมหายใจ ใน คนทอี่ อกกาลังกาย จะมีการเผาผลาญในรา่ งกายเกิดความ รอ้ น และขับออกทางเหง่ือ