การขุดบ่อเลี้ยงปลา

ศูนยเ์ รยี นร้กู ล่มุ ฟื้นฟูเกษตรพื้นบา้ นอาเภอแวงนอ้ ย ที่อยู่ ตงั้ อยู่เลขที่ 108 หมทู่ ่ี 6 บ้านโสกน้าขาว ตาบลกา้ นเหลือง อาเภอแวงน้อย จังหวดั ขอนแกน่ การเล้ยี งปลาดกุ ในบ่อซีเมนตอ์ ิฐบล็อกเพือ่ ยังชีพ ประโยชน์ (1) สามารถเล้ียงได้ในบริเวณบ้านพัก ดแู ลไดส้ ะดวก จับบรโิ ภคหรือขายได้งา่ ย (2) เล้ียงไดจ้ านวนมาก ใช้พ้ืนที่เลยี้ งน้อย ระยะเวลาการเล้ียงสน้ั รนุ่ ละ 60 - 90 วนั (3) ปลาดุกเป็นปลาที่มคี วามอดทนมาก ตายยาก ทนต่อสภาวะน้าเสียได้สงู (4) นา้ ทงิ้ จากบ่อ มอี ินทรีย์สารมากเป็นปยุ๋ น้าใช้รด พชื ผกั ต้นไม้ ได้เปน็ อย่างดี การเลอื กสถานท่ี การสรา้ งและเตรยี มบอ่ (1) ควรอยู่ใกลบ้ ้านและมีที่ร่มพอ เพราะปลาดกุ ไมช่ อบแสงสวา่ งมาก (2) ควรมีแหล่งนา้ สาหรับการเปลย่ี นถ่ายเทน้าได้สะดวก (3) พ้นื ที่ราบเรยี บ มีพื้นดินท่อี ัดแนน่ เพื่อสรา้ งบอ่ ซเี มนต์อิฐบล็อก กว้าง 2 เมตร ยาว 3 เมตร สูง 0.6 เมตร โดยการเทพื้นคอนกรีตและก่ออิฐบล็อกสูง 3 ก้อนโดยรอบเป็นบ่อรูปทรง สี่เหลี่ยมขนาดพื้นที่ 6 ตารางเมตร จุน้าลึก 60 เซนติเมตร (ราคาวัสดุต่อบ่อไม่คิดค่าแรง ประมาณ 2,000 บาท ไดแ้ ก่ อิฐบล็อก 80 ก้อน ปูน 6 ถงุ ทราย 2 คิว หินเบอร์ ¾ 1 คิว) (4) กางตาขา่ ยพรางแสงสงู ข้ึนไปจากบ่อประมาณ 1-1.5 เมตร เพอื่ สร้างรม่ เงา ให้บ่อ (5) ปล่อยน้าเข้าบ่อให้มีระดับความลึก 50 เซนติเมตร อาจใช้สารจุลินทรีย์ (EM) 2 ช้อนชา ผสมกับน้าตาลทราย 2 ช้อนชา ผสมน้า 1 ปี๊บ สาดลงไปท่ีบ่อเพ่ือให้เกิดน้าเขียว เป็น อาหารลกู ปลา และช่วยใหน้ า้ ไม่ขนุ่ เรว็ อัตราการปลอ่ ยปลา และวิธกี ารเลยี้ งปลาดกุ (1) ปลาดุกท่เี ร่ิมเล้ียงควรมีขนาดความยาว 5-10 เมตร (2) อตั ราการปลอ่ ยลงเล้ยี ง 60 ตวั ตอ่ บ่อขนาดพื้นที่ 1 ตารางเมตร (3) แชถ่ งุ ปลาดุกไว้ในบ่อ 30 นาที จึงค่อยปล่อยลงบ่อ เพอื่ ป้องกันลกู ปลาชอ็ กตาย (4) ปลาดุกเริม่ เล้ยี งขนาด 5-10 เซนตเิ มตร จะใช้เวลาเลย้ี งประมาณ 60-90 วนั /ร่นุ (5) ควรมีวัสดุ เช่น อิฐบล็อก หรือยางรถยนต์ ใส่ในบ่อให้ปลาดุกหลบซ่อน เพราะ เลี้ยงไประยะหนง่ึ ปลาจะโตไม่เท่ากัน ตวั ใหญ่จะรบกวนตัวเลก็ การถ่ายเทนา้ ในบ่อเล้ยี งปลาดกุ (1) ควรถ่ายเทน้าทกุ 15 วัน หรือเวลาท่ีนา้ เลี้ยงปลามกี ลิน่ เหม็น ควรดูดน้าจากก้นบ่อ ออกประมาณ 1 ใน 3 ของระดบั น้าในบ่อ (ประมาณ 20 เซนติเมตร)

(2) ขณะถา่ ยน้า ไมค่ วรรบกวนใหป้ ลาดุกตกใจ ปลาดุกจะงดกินอาหารหลายวนั (3) น้าในบอ่ ปลาดกุ ท่ถี ่ายทง้ิ มีอินทรยี ส์ ารมาก เป็นปุ๋ยน้า นาไปรดพชื ผกั สวนครวั ได้ดี อาหารและการใชอ้ าหาร (1) อาหารเมด็ สาเร็จรปู ลอยนา้ (1.1) ปลาดุกขนาดความยาว 5 - 7 เซนติเมตร ใหอ้ าหารปลาดกุ รุน่ 1 เดอื น (1.2) ขนาดปลาดกุ ความยาว 7 เซนติเมตรขนึ้ ไป ให้อาหารปลาดุกรุ่น 2 เดือน (2) อาหารสดเสรมิ เชน่ เศษปลา ปลวก แมลงขนาดเล็ก มด ไส้เดือน หอยเชอร่ีต้มสุก เป็นต้น (3) การให้อาหารเม็ดลอยน้า ใหว้ นั ละ 2 ครงั้ เชา้ -เย็น ใหค้ รั้งละน้อย ๆ พออิ่ม อัตราการเจรญิ เติบโต ต้นทนุ การเล้ียง ผลผลิตท่ไี ด้ (1) ปลาดุก ความยาว 5 - 10 เซนติเมตร ปล่อยเลี้ยง 360 ตัวต่อบ่อ ใช้ระยะเวลา เลี้ยง 60 - 90 วัน (2) ผลผลิตจากการเลี้ยงประมาณ 40 - 60 กิโลกรัมต่อรุ่นต่อบ่อ (ขนาดปลาดุก 7 - 10 ตัวตอ่ กิโลกรัม) คิดเปน็ มลู ค่าปลาดุก 1,600 - 2,400 บาทต่อรุ่นต่อบ่อ (ราคาปลาดุกกิโลกรัมละ 40 บาท) การป้องกันโรคปลาดุก ต้องไม่ปล่อยปลาดุกลงเลี้ยงหนาแน่นจนเกินไป ไม่ให้อาหารปลาดุกในปริมาณมากจนเกินไป รักษาคณุ ภาพน้าให้เหมาะสมอยู่เสมอ และถา่ ยเทนา้ ในบ่อเล้ยี งปลาบ่อย ๆ โรคปลาดุกและการรกั ษา (1) โรคกะโหลกร้าว แก้ไขโดยใช้วิตามินซี 1 กรัม ผสมในอาหาร 1 กิโลกรัม ให้ปลา ดุกกินติดตอ่ กันนาน 15 วัน (2) โรคจากเช้ือแบคทีเรีย และแผลข้างตัวใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น ยาอ๊อกซีเตตตรา ซัยคลนิ 1 แคปซลู ผสมในอาหาร 1 กิโลกรมั ใหป้ ลากินติดต่อกันนาน 7 - 10 วัน (3) หากมีปลาตาย และมีแผลตามลาตัว ให้จับปลาตายออก นาไปทาลายโดยการเผา หรอื ฝัง และให้รบี ถ่ายเทนา้ ในบ่อออกประมาณครึง่ บอ่ (ถา่ ยนา้ ทง้ิ ลกึ 30 เซนติเมตร)

เครือข่ายปราชญ์ชาวบ้าน ศนู ย์การเรียนรูช้ มุ ชนบา้ นแสงจันทร์ บา้ นเลขที่ 99 หมู่ 7 ตาบลสนามชัย อาเภอสตกึ จังหวัดบรุ ีรัมย์ เซฟเฮาส์ ของปลา แนวคดิ ตามธรรมชาติสตั ว์ต่างๆ จะมกี ารระวังภยั ทจ่ี ะมาถึงตัว ต้องมีสถานท่ีที่ปลอดภัย เพ่ือ เปน็ ท่สี าหรับหลบภัย สาหรับตัวมันเองและครอบครัว ตลอดจนกลุ่มของมันเอง อย่างเช่นปลา ตาม ลาน้า ปลาจะอาศัยอยู่อย่างชุกชุมตามบริเวณท่ีมีต้นไม้แห้ง ที่จมอยู่ในน้า ตามคุ้งต่าง ๆ ชาวบ้าน พ่อใหญ่ แม่ใหญ่ ท่ีอาศัยตามลาน้าต่าง ๆ มักจะตัดต้นไม้หรือก่อไผ่ ทาเป็นท่ีท่ีไว้ในแม่น้า เรียกว่า เยาะ ทาเป็นจุด ๆ ทาช่วงต้น ๆ ฝน ปลาจะอาศัยอยู่ไม่หนีไปไหน ออกลูก ออกหลานเต็มไปหมด ถอื วา่ เป็นบ้านที่ปลอดภัย และจากการดูภาพยนตร์เกี่ยวกับการสืบสวนสอบสวนตารวจมักจะต้องมี เซฟเฮาส์ ซึ่งมีไว้เพ่ือเป็นสถานท่ี ท่ีปลอดภัยในการพักอาศัยวางแผนงาน นาพยานบุคคลหรือคน สาคัญมาอยู่อาศัย ซึ่งต้องออกแบบทางหนีทีไล่ ให้ดี มีสถานท่ีกาบัง หลบหลีก และปลอดภัยมาก ทสี่ ดุ จากแนวคิดเหล่านี้ เราได้นามาปรับใช้ ในบ่อเล้ียงปลา ที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชน บ้าน แสงจันทร์ เน่ืองจากเคยมีปัญหาในการลักขโมยปลา จากแห ตาข่าย และคิดว่าหากปลารู้สึก ปลอดภัย ก็จะมีสุขภาพดี พักผ่อนได้มากข้ึน กินอาหารได้มากขึ้น และโตเร็ว ประหยัดเวลาในการ เลีย้ ง ลดต้นทนุ และป้องกันในการลกั ขโมย อีกดว้ ย วธิ ีการทา เซฟเฮาสป์ ลา (1) นาไม้ไผ่ ท่ีผ่านการตากให้แห้งแล้ว มาตัดให้ได้ตามขนาดที่ต้องการ เป็นรูป สี่เหลีย่ มผืนผา้ ใชเชือกหรอื ลวดขาวมดั ใหเ้ ป็นส่ีเหลย่ี ม นาลงไปลอยในบอ่ ปลา (2) ใชไ้ ม้ไผห่ รือไม้อื่นที่แห้งแล้ว แหลมปลายอีกข้างนาไปปัก ในกรอบไม่ไผ่ที่ทาไว้ปัก ถี่ ๆ อาจใช้เชอื กฟางมดั หลวม ๆ เพ่ือให้กรอบไมไ้ ผไ่ มเ่ คลอ่ื นไหวมากนัก และสวยงาม นาผักตบชวา หรือจอกมาวางในกรอบไม้ไผ่ผักตบชวา หรือจอกจะไม่ออกมาข้างนอก เพราะไม้ไผ่ลอยน้า อีกท้ัง รากผกั ตบชวา ใช้เป็นอาหารของปลากินพชื ใช้กาบังเงา ทาให้น้าใสเป็นท่กี าบังของปลาอีกดว้ ย (3) ใช้รากไม้หรือก่ิงไม้คด ๆ งอ ๆ วางเสริมให้หนาแน่นพอสมควร ซึ่งขนาด ของเซพ เฮาส์ขึน้ อยกู่ ับ ขนาดของบ่อน้า ซึ่งเราจะไว้บ่อละ 2 -3 อันช่วงแรก ๆ ควรให้อาหารเม็ดหว่าน เพื่อ ล่อปลาเข้าไปอยู่ จากนั้นปลาจะเข้าไปเอง จากการทดลอง ปลาจะโตเร็วมาก และน้าจะใสดี เกษตรกรสามารถนาไปประยกุ ตใ์ ช้ ในไร่ นา ได้ตามความเหมาะสม

ศูนยเ์ รยี นรู้เศรษฐกิจพอเพียงชมุ ชนสวนอา่ งแก้ว ต้ังอยู่เลขท่ี 72 หมู่ท่ี 10 บ้านคาม่วงไข่ ตาบลโนนเปอื ย อาเภอกุดชุม จงั หวัดยโสธร การเพาะพันธุ์ปลานลิ คัดพ่อแมพ่ นั ธ์ุ 1 เพศเมยี ลกั ษณะ ตงิ่ เพศใต้ทอ้ งกลมคลา้ ยรูปหัวใจ 2 เพศผู้ ลักษณะ ติ่งเพศใตท้ อ้ งยาว ปลายแหลม อายุพอ่ แมพ่ นั ธท์ุ ข่ี ยายพันธุ์ ตง้ั แต่ 3 - 6 เดอื น วธิ ีเพาะพนั ธ์ุ (บอ่ ดิน) 1 บ่อขดุ ใหม่ โรยปูนขาว (5-10 กิโลกรัม/ไร)่ หรือป๋ยุ คอก (2 กระสอบปุย๋ /ไร)่ ปรับ สภาพดนิ ประมาณ 1 สัปดาห์ 2 ปล่อยนา้ ลงบอ่ ประมาณ 50 - 70 ซม. ปล่อยไว้ 3 วัน 3 ปลาพ่อแม่พันธุ์ 1 ไร่ = 100 คู่ 4 ประมาณ 1 สัปดาห์ สังเกตการสร้างรงั ของเพศผู้และเพศเมยี เขา้ ไปอยู่และผสม พนั ธุ์ 5 สังเกตการวางไข่และน้า ปลาตวั เล็กไปอนุบาลในกระชัง อาหารปลาเลก็ คอื ราออ่ น ปุ๋ยพชื สด ปยุ๋ คอก

ภาคใต้ ศูนยเ์ รียนร้เู ศรษฐกิจพอเพียงบ้านเขากลม 63 หมู่ 7 ตาบลหนองทะเล อาเภอเมือง จงั หวัดกระบ่ี การเล้ียงปลาบ่อ 3 ด้าน ปัจจุบันในน้ามีปลาในนามีข้าว กาลังจะหายไปเลยกลับมาคิดและเลี้ยงเอาไว้ข้างบ้าน ใชฝ้ าบา้ น อาคาร ท่ที าการใหเ้ ปน็ ประโยชน์ใหม้ ากทีส่ ดุ โดยการทาและเลีย้ งดงั นี้ 1. บอ่ ปลา ใชอ้ ฐิ บล็อก 3 ดา้ น (บอ่ กวา่ ง 2 เมตร ยาว 6 เมตร) 2. กะละมัง 1 ใบ 3. ดินเหนียว 15 กิโลกรมั 4. ปลา (ปลาดกุ ) 600 ตวั สูตรการทาอาหารปลา 1. ข้วี ัวแห้ง 1 สว่ น 2. ราละเอียด 1 สว่ น 3. น้าจุลินทรยี ์ (ทผี่ ลิตเอง) 2 ส่วน (น้าจุลินทรีย์ท่ีหมักตอนเช้า ให้ปลา กินในตอนเย็น และจุลินทรีย์ทหี่ มกั ตอนเย็นให้ปลากนิ ในตอนเชา้ ) ขัน้ ตอนการเลยี้ ง 1. แช่บอ่ ดว้ ยตน้ กล้วย 15 วัน 2. ใสน่ า้ สะอาด 20 ซม. 3. ปลอ่ ยปลาลงบอ่ 600 ตวั วธิ กี ารเล้ียง 1. ใหอ้ าหารปลาทีผ่ ลิตเอง โดยใหอ้ าหารเช้า - เยน็ 2. ให้อาหารเสรมิ ปลวก หรือมดแดง 3. ไมต่ ้องถา่ ยนา้ บอ่ ปลาจนจับขายได้เมือ่ อายคุ รบ 4 เดอื น ประโยชน์ 1. มกี ารออมน้าเอาไว้ใช้แทนนา้ แทนปุย๋ ใหพ้ ืช 2. ทาให้ปลาเจรญิ เติบโตดีขึน้ และได้คุณภาพ 3. ปลาไมม่ ีกล่ินคาว

ศูนยป์ ราชญ์ชาวบ้านปิยามมุ ัง ตั้งอย่เู ลขท่ี 111/1 หมู่ 3 บ้านปยิ ามุมงั ตาบลปิยามมุ ัง อาเภอยะหริง่ จังหวัดปัตตานี การเลย้ี งปลาบอ่ ดิน วัสดอุ ปุ กรณ์ 1) บอ่ ดนิ ขนาด 10 x 20 เมตร 2) พันธุป์ ลากนิ พชื (ปลาดุก, ปลาตะเพยี น) 3) อาหารปลา (พืชผกั , รา) วธิ ที า 1) ขดุ บอ่ ดนิ ขนาด 10 x 20 เมตร ลึก 2 เมตร 2) พักน้า 1 สปั ดาห์ 3) ปลอ่ ยพนั ธุป์ ลา จานวน 2,000 ตัว/บ่อ 4) ให้อาหารวนั ละ 2 คร้งั (เชา้ , เยน็ ) 5) จบั ปลาขาย 6 - 8 เดือน วิธที าอาหารปลา นาพชื ผกั 3 กโิ ลกรมั ผสมกับรา 1 กิโลกรมั เป็นอาหารปลาตอ่ มอ้ื วิธีใช้ นาปลามาปรุงสกุ เปน็ อาหารรับประทาน ประโยชน์ ไดป้ ลาปลอดสารพิษรบั ประทาน

ศูนยก์ ารเรยี นร้ปู ราชญช์ าวบ้านบ้านโงกน้า ทีอ่ ยู่เลขท่ี 16 หมู่ท่ี 8 บ้านโงกนา้ ตาบลนาขยาด อาเภอควนขนนุ จงั หวัดพทั ลุง การเลยี้ งสตั ว์นา้ แบบตา่ งๆ การเลย้ี งปลาดว้ ยฟางขา้ ว บ่อปลา ขนาด 1 ไร่ หรอื แปลงนาขนาด 1 ไร่ การเตรียมแปลงนา หรอื บ่อปลา - ขุดดินสร้างบ่อ หรือ ยกดินเสริมคันนาให้เก็บน้าเล้ียงปลาได้ ขนาด 1 - 1.30 เมตร หรือสงู ระดับป้องกันน้าท่วมได้ - สร้างจดุ รวมปลา ขนาด 5x10 เมตร = 50 ตารางเมตร ไวท้ ม่ี มุ บอ่ หรือแปลงนา - คันแปลงนาขนาดกวา้ งพอใชร้ ถเขน็ จัดส่งวัสดตุ า่ ง ๆ ได้ ชนดิ ปลาทีเ่ ลย้ี ง และจานวนต่อไร่ - ปลาสวาย จานวน 2,000 ตวั - ปลาดุกอุย จานวน 2,000 ตัว - ปลานิลแปลงเพศ จานวน 3,000 ตวั - ปลาสลดิ จานวน 3,000 ตัว อาหารปลา (ฟางขา้ ว) - ฟางข้าว ประมาณ 2 คันรถสิบล้อ - ปุ๋ยคอก (ขีว้ ัว, หม,ู ไก,่ ขน้ี กกระทา) - อาหารเล้ียงปลาวยั อ่อน เช่น อาหารเม็ดเล็ก,รา,ปลายข้าว,เลี้ยงปลาในระยะเวลา 1 - 2 เดือน ระยะเวลาเล้ยี ง 1 ปี โดยใช้ฟางขา้ วมากองไว้ริมบ่อทางทิศใต้ลมของบ่อ แล้วค่อย ๆ ทยอยผลักลงบ่อเร่ือย ๆ ปลาจะกินหมดในเวลา 1 ปี การกองฟางข้าวไว้ริมบ่อส่วนหนึ่งให้จมน้า ควรวางฟางข้างไว้ใต้ลม เพอื่ ให้นา้ ไดร้ บั อากาศจากลมพัด และฟางจะไม่กระจายไปท่ัวบ่อ เมอื่ ฟางข้าวในบ่อยุบตัวลงก็จะดัน ฟางบนก้นบ่อลงไป ปลาจะกินฟางข้าวท่ีเร่ิมจะเน่าเป่ือยโดยตรง ปลานิลแปลงเพศจะกินแมลง- หนอน-ลูกไร ฟางทกี่ าลังจะเป่ือย ส่วนประหลาดุกจะกินแมลง-หนอน-ลูกไร ที่เกิดจากการหมักของ ฟางขา้ ว

ผลผลิตท่ไี ด้ - ปลาสวาย ขนาดตัวละ 2 กิโลกรัม - ปลาดุกอยุ ขนาด 3 - 47 ตัว/กโิ ลกรัม - ปลานิล ขนาด 2 - 3 ตัว/กโิ ลกรัม - ปลาสลดิ ขนาด 5 - 6 ตวั /กิโลกรัม สูตรอาหารปลา ทาเอง นา้ หนัก 100 กิโลกรัม เงนิ 1,590 บาท (หอยเชอรบ่ี ด กิโลกรมั ละ 2 บาท 40 กิโลกรมั = 80บาท) - ปลาปน่ กิโลกรมั ละ 25 บาท 40 กโิ ลกรัม = 1,000 บาท - ถัว่ เหลือง กโิ ลกรมั ละ 13 บาท 30 กิโลกรมั = 390 บาท - รา กโิ ลกรัมละ 6 บาท 20 กิโลกรมั = 120 บาท - ปลายข้าว กโิ ลกรัมละ 8 บาท 10 กิโลกรมั = 80 บาท 100 กโิ ลกรมั = 1,590 บาท *ในกรณีใชห้ อยแทนปลาปน่ จะใช้เงนิ เหลอื 670 บาท ต้นทนุ การเลย้ี งปลาดกุ ในบอ่ พลาสติก วัสดอุ ปุ กรณ์ ประกอบดว้ ย 1) แผ่นพลาสติก - ขนาดพลาสติก 4x6 เมตร จานวน 1 ผนื เป็นเงนิ 210 บาท - ทาเปน็ บ่อไดข้ นาด 2x4 เมตร คือ 0.5 เมตร (ซอื้ พลาสติก 1 ม้วน ราคา 2,100 บาท ทาบ่อได้ 7 บ่อ) 2) ตาขา่ ยเขยี ว ขนาดกว้าง 1 เมตร ยาว 13 เมตร เป็นเงิน 90 บาท 3) พนั ธป์ุ ลาดกุ ขนาด 2 - 3 นวิ้ จานวน 500 ตัว เปน็ เงนิ 500 บาท 4) อาหารปลา 4 กระสอบ ๆ ละ 400 บาท เป็นเงิน 1,600 บาท 5) เลยี้ งปลา 3 - 4 เดือน (90-120 วนั ) จะไดป้ ลาขนาด 5 - 6 ตัว/กิโลกรัม ต้นทนุ (1 บ่อ) - ค่าพลาสติก 2x4x0.5 เมตร เปน็ เงิน 210 บาท - ตาขา่ ยเขยี ว 1x13 เป็นเงิน 90 บาท - พนั ธป์ุ ลา 500 ตวั เปน็ เงิน 500 บาท - อาหารปลา 4 กระสอบๆ ละ 400 บาท เปน็ เงิน 1,600 บาท รวม 2,400 บาท

ผลผลิต - เลี้ยงปลา 3 - 4 เดือน ได้น้าหนักปลา ประมาณ 80 - 100 กิโลกรัม ราคาปลา กิโลกรมั ละ 40 บาท = 80 x 40 เป็นเงิน 3,200 บาท / รุ่น หมายเหตุ 1 ปี เล้ียงได้ 3 รุ่น การเลย้ี งปลาดุกในบ่อพลาสติก วิธกี ารเลยี้ งปลาดุกในบ่อพลาสตกิ กับการปลกู ผักสวนครวั บรเิ วณขอบบอ่ มดี งั นี้ 1) เตรียมที่ขุดบ่อ ต้องหาท่ีเหมาะ ๆ บริเวณข้างบ้านไม่เป็นท่ีลุ่มหรือมีน้าท่วมขัง ขนาดบ่อกว้าง 2 เมตร ยาว 4 เมตร ลึก 80 - 90 ซม. โดยขุดให้ลาดเฉลียงลงมา ตรงกลางก้นบ่อ ตอ้ งขุดเป็นลูกบอ่ เลก็ ๆ กว้าง 30 ซม. ลกึ 15 ซม. ตามความยาวของบอ่ 2) การรองบ่อ ต้องใช้พลาสติกดา หรือกระสอบปุ๋ย ปูรองพื้นก่อน เพื่อป้องกันรากไม้ หรอื กรวด หิน แทงพลาสตกิ ใสรว่ั ขน้ั ตอนตอ่ มาก็เอาพลาสติกใสปูทบั ลงไป 3) การเตรียมนา้ ในบ่อ ต้องใสน่ ้าในบ่อใหเ้ กอื บเต็ม ประมาณ 5 น้ิวจากปากบ่อแล้วจึง นาข้ีววั แหง้ 2 ถังหว้ิ ปูน ดนิ แหง้ 1 ถังหิ้วปูน ผสมให้เข้ากัน แล้วหว่านลงไปในบ่อ หลังจากนั้นนาน้า อี.เอ็ม. ท่เี ตรยี มไวแ้ ล้ว 1 ลติ ร ราดลงไป แล้วนาผักบุง้ ประมาณ 1 กามือ มาใส่ไว้ในบ่อ เพ่ือเป็นการ ทดสอบวา่ คา่ ของนา้ ดีพอแลว้ หรือยังถา้ ผักบ้งุ แตกยอดแสดงว่าน้ามีคุณภาพพอท่ีจะปล่อยลูกปลาได้ จึงปลอ่ ยลกู ปลาได้หรืออาจจะหมกั ทิง้ ไว้ 7 วนั จงึ จะปล่อยลกู ปลา 4) เม่ือปล่อยลูกปลาแล้ว ต้องทาหลังคามุงบ่อ กันแสงแดด และใบไม้ตกลงไปในบ่อ โดยใช้เสล็นดาคลุม สาหรับบริเวณขอบบ่อก็ต้องใช้ตาข่ายเขียวก้ัน เพ่ือป้องกันศัตรูที่จะมากินลูก ปลา 5) การปลกู ผกั สวนครัวบรเิ วณของบอ่ ทม่ี ีตาข่ายเขียวกั้นโดยรอบ โดยต้องก้ันห่างจาก ขอบบ่อ 100 - 150 ซม. เพือ่ ใชใ้ นการปลูกผักสวนครัว ก่อนปลูกต้องใช้มูลสัตว์รองก้นหลุม แล้วใช้ นา้ ในบอ่ ปลารด ซึง่ เป็นปยุ๋ อยา่ งดีและไม่มีสารเคมีอกี ดว้ ย ถ้าปลกู ผักชนิดที่มีเถาหรือเครือ เช่น แตง ถ่ัว บวบ ผักเขียว ฯลฯ ตอ้ งทาร้านให้คลุมบ่อผักจะไดข้ นึ้ ไปคลุมบ่อ

ตน้ ทุนการเล้ยี งกุ้งก้ามกรามในคอก จานวนเงนิ รายละเอยี ดในคอก 1 ไร่ 15,000 รายละเอยี ด 3,600 ค่าวัสดุ 1,000 (1) เนื้ออวน ยาว 160 เมตร (ขนาดยาว 2.5 ซม.) 7,500 (2) ไม้หลกั จานวน 60 ตนั ตันละ 60 บาท 4,000 (3) เหลก็ ตะขอ ขนาด 2 หุน้ จานวน 25 เส้น เส้นละ 40 บาท 31,100 (4) ลูกกงุ้ ขนาด 250 ตวั /กโิ ลกรัมละ 250 บาท จานวน 30 กิโลกรัม ต่อ 1 คอก (5) อาหารกุ้ง จานวน 160 กโิ ลกรัม ๆ ละ 25 บาท รวมเปน็ เงนิ ผลผลติ (ตอ่ 1 คอก) ระยะเวลาเลย้ี ง 3 - 5 เดือน ผลผลติ ที่ได้ ตอ่ รนุ่ 120 กโิ ลกรัม ๆ ละ 350 บาท = 42,000 บาท ตน้ ทุนการเลย้ี งปลานลิ แปลงเพศในกระชัง รายละเอยี ด จานวนเงนิ (1) คา่ ลกู พันธุ์ปลา ตัวละ 2.7 บาท จานวน 1,200 ตวั 3,240 (2) ค่ากระชงั ขนาด 3x4x2 ตรม. พร้อมอปุ กรณ์ 2,500 (3) คา่ อาหาร จานวน 20 กระสอบ (อาหารปลาดุก) 8,000 รวมเปน็ เงนิ 13,740 ผลผลติ (ต่อกระชงั ) - ระยะเวลาในการเล้ียง 120 วนั - ผลผลติ ที่ได้โดยประมาณ 420 กิโลกรมั - รายได้ (จานวน กโิ ลกรัม ละ 40 บาท) 16,800 บาท - กาไรสทุ ธิ 3,060 บาท