จิตวิทยาการกีฬา

ประเภทของการหมดไฟทางการกีฬา 1. การหมดไฟแบบชว่ั คราว เปน การแสดงถงึ ภาวะทางจติ ใจและความเหนอ่ื ยลา ทเ่ี กดิ ขน้ึ จากสภาวะทางอารมณท ำใหม กี ารตอบสนองตอ ผอู นื่ ทางลบ เกดิ ความรสู กึ รบั รู ความมคี ณุ คา ในตนเองตำ่ ลง และมภี าวะซมึ เศรา เกดิ ขน้ึ ซง่ึ หากนกั กฬี าไดร บั การชว ยเหลอื ใหผานพนภาวะนี้ไปไดจะสามารถกลับมาเลนกีฬาไดเ ชน เดิม 2. การหมดไฟแบบถาวร จะมผี ลทำใหน กั กฬี าหยดุ หรอื เลกิ การเขา รว มกจิ กรรมกฬี า โดยไมก ลบั เขา สกู ารเลน กฬี าชนดิ นน้ั อกี แตย งั มอี กี หลายสาเหตทุ ท่ี ำใหน กั กฬี ายังคงสามารถ อยูกับกีฬานั้น เชน เงินรางวัล ความกดดัน และความคาดหวังจากพอแมหรอื ผฝู ก สอน ทำใหต นเองยงั คงตอ งอยกู บั กฬี านนั้ จะดว ยความจำเปน หรอื ความความกดดนั กต็ าม ในการ ศกึ ษาระยะยาวพบวา นกั กฬี าทต่ี อ งอยกู บั การเลน กฬี าดว ยปจ จยั ทมี่ าจากความจำเปน มาก กวา ความตอ งการทแ่ี ทจ รงิ หรอื ความสนกุ ในไมช า นักกฬี าจะหยดุ เลน กฬี าไมช า ก็เร็วข้นึ อยูกบั ความจำเปน และความอดทนของนักกฬี าแตล ะบุคคล สาเหตุของการหมดไฟทางการกฬี า 1. สถานการณห รอื สง่ิ แวดลอ ม ประกอบดว ย ปจ จยั ทเ่ี กดิ จากดา นรา งกาย เชน การไดรับบาดเจ็บ การฝก หนกั เกนิ พฤติกรรมของผฝู ก สอน และปจ จยั ทเี่ ก่ียวกับ ความสมั พนั ธร ะหวา งสงั คม เชน มปี ญ หากบั เพอื่ นรว มทมี การไมไ ดร บั การสนบั สนนุ ทางจติ ใจ หรือการไดรางวัล มีความเครียดมากจนเกินไป และการฝกซอมขาดความหลากหลาย ซ่ึงทำใหเ กิดความซ้ำซากจำเจ 2. ปจจัยภายในตัวบุคคล ประกอบดวย ความคาดหวังผลสำเร็จสูง ขาดความสนกุ สนาน รบั รวู า ตวั เองมคี วามสามารถไมเ พยี งพอ มกี ระบวนการจดั การความเครยี ด ทีไ่ มเ หมาะสม และขาดการฝกควบคมุ ตัวเอง จากการศึกษาเหตุผลของการหมดไฟในนักกีฬาเยาวชน พบวามาจาก การที่นักกีฬาเยาวชน มีส่ิงอื่นที่ตองทำ ไมชอบผูฝกสอน ทีมไมมีความมุงมั่นเพียงพอ ไมมีความสามัคคีในทีม ไมสามารถเขากับเพื่อนรวมทีมได ไมไดรับผลตอบแทนที่ดี มีการฝกหนักเกินไป ไมมีความสามารถเพียงพอ ไมไดรับความสนใจ ไมมีความสนุกสนาน ไมไ ดร บั ชยั ชนะ และไมต อ งการเปน สว นหนงึ่ ของทมี ตามลำดบั (Molinero et al., 2006) สำหรบั ประเทศไทย ฉตั รกมล และนฤพนธ (2551) พบวาปจจัยที่สงผลตอ การหมดไฟ 100 จิตวิทยาการกฬี า

ในนกั กฬี า ประกอบดว ยปจ จยั ดา นลกั ษณะนสิ ยั (การหลอ หลอมแบบมงุ งาน การหลอ หลอม แบบมงุ ตวั เอง และความวติ กกงั วล) และปจ จยั ดา นสงั คม (การฝก หนกั เกนิ และการควบคุม จากปจจัยภายนอก) โดยสาเหตุเบื้องตนของการหมดไฟเริ่มมาจากลักษณะนิสัย ย่ิงไดรบั แรงเสรมิ หรอื อทิ ธพิ ลจากสงั คมมากเทา ใดจะยง่ิ ทำใหก ารหมดไฟเกดิ ไดม ากขนึ้ เทา นน้ั รูปแบบของการหมดไฟทางการกฬี า แตล ะรปู แบบของการหมดไฟมคี วามนา สนใจและมลี กั ษณะการนำไปใชแ ตกตา งกนั ทำใหส ามารถอธิบายปรากฏการณข องการหมดไฟทางการกีฬาได โดยแบงลกั ษณะรูปแบบ การหมดไฟในนกั กฬี าได 4 ลกั ษณะ คือ 1. แบบจำลองความคดิ - การรบั รคู วามเครยี ด (Cognitive – affective stress model) อาศัยพื้นฐานจากความเครียด ซึ่งประกอบดวย 4 ข้ันตอน เปนการอธบิ ายองคป ระกอบทางสรรี วทิ ยา จติ วทิ ยา และพฤตกิ รรมทเี่ กดิ ขนึ้ และทำนาย แนวโนมการเกิดภาวะหมดไฟในแตละข้ัน ในขณะเดียวกันองคประกอบทางสรีรวิทยา จิตวิทยาและพฤติกรรมที่เกิดขึ้น ยังมีความเก่ียวของกับระดับแรงจูงใจและบุคลิกภาพ ของนักกฬี าดวย สำหรบั ความเครียดท้ัง 4 ขน้ั มีดงั น้คี อื ข้ันท่ี 1 คือ ความตองการเฉพาะหนาหรือตามสถานการณ คือ ระดับความตองการหรือความคาดหวังสูงของนักกีฬา เชน นักกีฬามีการฝกรางกาย อยางหนักเพื่อการแขงขันคร้ังนี้ เมื่อถึงวันแขงขันจึงคาดหวังผลการแขงขันสูงมาก ทำใหเ กดิ ความกดดันตอ การแขง ขนั มากจนกอ ใหเกิดความเครียด ข้ันท่ี 2 คือ การประเมินทางความคิด เปนการแปลความหมายและ การประเมินสถานการณตามแตละบุคคล นักกีฬาบางคนใหความหมายของสถานการณ ที่เกิดขึ้นวาทำใหตนเองเกิดความกลัว เชน ในการแขงขันคร้ังนี้ทีมตองประสบ ความพายแพ นักกีฬาจึงมีความคิดวาความสามารถของทีมสูคูแขงขันไมได และ โอกาสไดรับชัยชนะในการแขงขันคร้ังตอไปคงเปนไปไดยาก ขณะที่นักกีฬาคนอ่ืน มีความคิดวาการท่ีทีมตนเองพายแพ ทำใหเกิดความทาทายและเปนโอกาสท่ีดี ในการแสดงศักยภาพหรือความสามารถของตนเองในการแขงขันรอบตอไป และตอ งรว มมือกนั นำพาทีมใหก ลับมาประสบความสำเร็จอกี คร้ัง จติ วิทยาการกีฬา 101

ข้ันที่ 3 คือ การตอบสนองทางสรีรวิทยา ถามีการประเมินสถานการณ วาเปนอันตรายหรืออาจทำใหเกิดการบาดเจ็บตอรางกายและจิตใจ นักกีฬาจะรับรู ถงึ ความเครยี ดท่ีทำใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทางรางกายและจิตใจ เชน กลามเนื้อตึงเครียด หงุดหงิด และเหนื่อยลา หากนักกีฬาเคยมีประสบการณที่รับรูความรูสึกของการหมดไฟ มาแลวจะสังเกตไดวาสภาพอารมณจะเศราโศก เสียใจ มีอารมณทางบวกนอย เกิดอาการเซื่องซึมและเจ็บปวยไดมากกวานักกีฬาท่ียังไมเคยมีประสบการณของการ หมดไฟมากอ น ขน้ั ท่ี 4 คอื การตอบสนองทางพฤตกิ รรม เปน การตอบสนองของรา งกายและจติ ใจ ที่สงผลตอพฤติกรรมการแสดงออกของตนเอง เชน ความสามารถทางการกีฬาลดลง สญู เสียความสัมพนั ธระหวางบคุ คล และในทสี่ ดุ จะถอนตวั ออกจากกจิ กรรมกฬี าน้นั การเกิดปฏิกิริยาของความเครียดมีความเก่ียวของกับลักษณะบุคลิกภาพ และแรงจูงใจของนักกีฬา โดยนักกีฬาจะมีแนวคิดในการจัดการกับพฤติกรรม หรือความคิดท่ีเกิดข้ึนในรูปแบบใดก็ตามข้ึนอยูกับลักษณะบุคลิกภาพและแรงจูงใจ ของนักกีฬาดว ย ปจจยั ดา นบคุ ลกิ ภาพและแรงจงู ใจของนกั กฬี า ความเครยี ด - ความตองการการประเมินทางความคดิ การจดั การ ความตองการ - แหลง ที่มา ความเครยี ด และ ตามสถานการณ - ส่ิงทต่ี ามมา การตอบสนอง และแหลงของ - การใหค วามหมายของส่งิ ที่ตามมา ทางสรีรวิทยา พฤติกรรม ความเครียด การแสดงออก การรบั รคู วามหนกั ของการฝก เกนิ - มอี าการเกร็ง การหมดไฟ - การรับรแู ละการควบคมุ ตนเองตำ่ - พฤตกิ รรมไมเ หมาะสม ความตอ งการสงู หรอื - การรบั รคู วามหมายท่ี - ความสามารถลดลง ความขัดแยงทเ่ี กดิ ข้ึน แสดงถงึ ความสำเรจ็ นอ ย ตงึ เครยี ด โกรธ - อยรู ว มกบั สงั คมลำบาก : การฝกหนักเกิน - ขาดการใหค วามหมาย วิตกกังวล ซึมเศรา - ถอนตวั จากกจิ กรรม และการลดคุณคาตนเอง นอนไมหลับ ออนลา - การสนับสนุน ในกจิ กรรมน้นั ออ นแอ เจ็บปว ย จากสงั คมตำ่ - ความเปนอสิ ระตำ่ - ไดร บั รางวลั ต่ำ - ไดรบั ตามความ ตอ งการต่ำ (เบือ่ ) ปจ จัยดา นบุคลิกภาพและแรงจูงใจของนกั กฬี า ภาพท่ี 21 รปู แบบการจดั การความเครยี ดทางอารมณแ ละจติ ใจ (Weinberg & Gould, 2007) 102 จติ วทิ ยาการกฬี า

2. แบบจำลองการตอบสนองทางลบของความเครียดในการฝกซอม (Negative – training stress response model) ความเครียดที่เกิดขึ้นจาก การฝกซอม มีผลตอรางกายและจิตใจไดทางบวกและทางลบ การปรับตัวของรา งกาย ในทางบวก คือ ความพึงพอใจตอผลของการฝกซ่ึงทำใหรางกายแข็งแรงกวาเดิม แตอยางไรก็ตามการฝกมากเกินอาจสงผลตอการปรับตัวของรางกายทางลบไดเชนกัน คือ การเกิดภาวะตามมาหลังจากการฝกหนักเกินและการฝกมากไป - ความซ้ำซากจำเจ ซ่งึ นำไปสูการหมดไฟทางการกีฬา (ภาพที่ 22) ความเครยี ดจากการฝก ซอ ม ปฏกิ ริ ิยาการตอบสนองทางลบ ผลของการฝกมากเกนิ ไป ระดับความหนกั ของ การฝกมากไป – ความซ้ำซากจำเจ การฝกซอม (คงที่ หรือเพมิ่ ขน้ึ ) การฝกมากเกิน การหมดไฟ เลิก / ถอนตวั จากกฬี า ภาพท่ี 22 แบบจำลองการตอบสนองทางลบของความเครยี ดในการฝกซอม 3. แบบจำลองการพัฒนาการระบุลักษณะมิติเดียวและรูปแบบ การควบคมุ จากภายนอก (Unidimensional identity development and external control model) เกิดจากความเชื่อในสาเหตุท่ีทำใหนักกีฬาหมดไฟ โดยเฉพาะ นักกีฬาระดับเยาวชนจะมีความเกี่ยวของกับสภาพสังคมแวดลอมของนักกีฬา เชน ผูปกครอง ผูฝกสอน หรือผูเกี่ยวของกับการกีฬา ซ่ึงบุคคลเหลาน้ีมักคาดหวัง ความสำเร็จในการแขงขันของนักกีฬาสูงมากเกินไป ทำใหนักกีฬาเกิดความกดดัน ท่ีตองไดรับชัยชนะในการแขงขันแตละคร้ัง ซ่ึงในความเปนจริงนักกีฬาไมสามารถไดรับ ชัยชนะหรือประสบความสำเร็จตามความคาดหวังของผูอื่นไดทุกครั้งเสมอไป เม่ือนักกีฬา ประสบความผิดหวงั พา ยแพใ นการแขง ขัน และไมไ ดร บั ความเขาใจจากบคุ คลรอบขา ง จติ วทิ ยาการกีฬา 103

แตก ลบั ไดร บั การละเลยหรอื ความไมส นใจจากบคุ คลรอบขา งหรอื คำพดู และพฤตกิ รรม ท่ีตอบสนองตอความผิดพลาดของตนเองบอยๆ จะเปนผลทำใหนักกีฬาเกิดความรสู กึ เบ่ือหนายและหมดไฟทางการกีฬาไดในที่สุด ดังน้ันควรคำนึงถึงพัฒนาการตามวยั และ ความตอ งการในแตล ะชว งวยั ของนกั กฬี าเปน สงิ่ สำคญั รว มดว ยเสมอ (ภาพท่ี 23) ความปรารถนาที่จะแยกตัวเอง การหมดไฟ ถอนตัวจากกฬี า ออกจากกฬี า โดยไมม เี หตุผล ความปรารถนาทจี่ ะควบคมุ ความรูสกึ ของตนเอง ใหเ หนือการตัดสินใจทีไ่ มม เี หตุผล ภาพที่ 23 แบบจำลองการพฒั นาการระบุลักษณะมติ เิ ดยี วและการควบคมุ จากภายนอก จากแบบจำลองขางตน สรุปไดวาแบบจำลองความคิด-การรับรูความเครียด เปนกระบวนการคูขนานกันระหวางความเครียดและการหมดไฟ โดยท่ีปริมาณ ความเครียดและอาการหมดไฟที่เกิดขึ้นจะขึ้นอยูกับปจจัยดานบุคลิกภาพ และแรงจูงใจของแตละบุคคล ทั้งนี้สาเหตุของการหมดไฟอาจมาจากการฝกซอมท่ี หนกั เกินไป การไมป ระสบผลสำเร็จในการแขง ขัน การไมไดร บั การสนับสนุนทางสังคม สว นแบบจำลองการตอบสนองทางลบของความเครยี ดในการฝก ซอ ม จะเนน การเกดิ อาการ ที่มาจากการฝกซอมมากเกินไปจนเกิดการหมดไฟในที่สุด และแบบจำลองการพัฒนา การระบุลักษณะมิติเดียวและรูปแบบการควบคุมจากภายนอก จะเนนสาเหตุของ การหมดไฟ ซ่ึงไมน าจะมาจากการฝกซอมกีฬาเทานนั้ แตน า จะมสี าเหตุอ่นื ทเ่ี กี่ยวของดวย เชน ความเครียดจากการดำเนินชีวิต การเรียน ครอบครัวซ่ึงผูฝกสอนและนักกีฬา สามารถนำไปประยุกตใชและเปนขอมูลเพื่อวางแผนโปรแกรมการฝกซอมใหมีความ เหมาะสมตอ ไป ดงั น้ัน ผฝู กสอนควรใหค วามสำคัญกบั สง่ิ ตอ ไปน้ี 104 จติ วทิ ยาการกีฬา

1. ตอ งแนใ จวา ทำใหนกั กฬี าสนกุ และคงความสนุกนั้นไวต ลอดการฝกซอ ม และแขงขนั 2. ใหการสนับสนุนและใหกำลังใจนักกีฬาอยูเสมอ ขณะเดียวกัน อยาสรา งความกดดนั ใหกับนกั กฬี า 3. เปดโอกาสใหนักกีฬาไดรวมตัดสินใจในการฝกซอมและแขงขันกีฬา ดวยตนเอง ปจจยั ทน่ี ำไปสกู ารหมดไฟทางการกีฬา จากผลการวิจัยทางจิตวิทยาการกีฬาแสดงใหเห็นวาเด็กและเยาวชนท่ีมี การฝกหนักเกิน สวนใหญจะมีความสัมพันธกับการหมดไฟทางการกีฬา นักกีฬา บางคนเร่ิมเลนกีฬากอนอายุ 5 ป และสังคมรอบขางตางกดดันวาตองเขาสูการเปน นกั กฬี าอาชพี ในอนาคต ทง้ั ๆ ทนี่ กั กฬี าเพง่ิ ผา นวยั เดก็ และกา วเขา สชู ว งวยั รนุ ซงึ่ เปน ชว งวยั ท่ีตองการเพ่ือน ตองการสังคม ตองการความสนุก และความทาทายในชีวิต ทำใหนักกีฬาหมดไฟกอนประสบความสำเร็จทางการกีฬาสูงสุด เหตุผลตางๆ ที่เปน องคประกอบใหนักกีฬาเกิดความรูสึกไมดีตอการฝกซอมและแขงขันกีฬามักมาจาก ครอบครวั และสงั คมแวดลอ มทค่ี าดหวงั ในความสำเรจ็ ของนกั กฬี ามากและเรว็ จนเกนิ พอดี จากการรวบรวมปจจัยที่นำไปสูภาวะหมดไฟทางการกีฬา ซ่ึงมาจากความสัมพันธ ระหวางบุคคลและสถานการณ มีดังตอ ไปนี้ 1. รางกาย ประกอบดวย การบาดเจบ็ การฝกหนกั เกิน ความรูส ึกเหนอ่ื ย ตลอดเวลา และขาดพฒั นาการทางรา งกาย เชน เดยี วกบั ความสามารถทผี่ ดิ พลาดบอ ยๆ ความพายแพ และการไดร บั ผลกระทบจากผอู ื่นทเ่ี กง กวาหรือดกี วาตนเอง 2. การเดินทาง ประกอบดวย การเดินทางอยางหนักเพื่อการแขงขัน ทำใหน ักกฬี าไมม ีเวลาอยูกับสังคม เพอื่ น หรอื การเรียนหนังสือท่ีโรงเรียน 3. สงั คม ประกอบดวย ความไมพ ึงพอใจกบั ชีวติ ในสงั คม อิทธิพลทีพ่ อแม มีตอตนเองทางลบระหวางพ่ีนองดวยกัน นอกจากน้ันยังมีความไมพึงพอใจอื่นๆ เชน ความคิดทางลบตอสมาชิกภายในทีมการไดร บั กลโกงตา งๆ จากการแขง ขนั และ การไมไ ดร บั ความชว ยเหลอื ทด่ี จี ากผฝู ก สอน จิตวิทยาการกีฬา 105

4. จิตใจ ปจจัยทางจิตวิทยาสามารถเกิดขึ้นไดมากกวารอยละ 50 ของเหตผุ ลทง้ั หมดทท่ี ำใหเ กดิ การหมดไฟทางการกฬี า ซง่ึ ประกอบดว ย ความไมพ รอ ม หรือความคาดหวังท่ีไมเหมาะสม เชน การใหความสำคัญกับลำดับผลการแขงขัน มากเกินไป จนขาดความภาคภูมิใจในความสามารถของตนเองท้ังท่ีตนเองมีพัฒนาการ ดา นความสามารถท่ดี ี จากการรวบรวมขอมลู ของ Weinberg & Gould (2007) มขี อมลู เก่ยี วกบั การหมดไฟทางการกีฬาที่นาสนใจ คือ นักว่ิงอาชีพท้ังเพศหญิงและเพศชาย ตองประสบกับการฝกซอมมากเกิน อยางนอยหน่ึงคร้ังตลอดชวงอายุท่ีทำการฝกซอม และแขงขัน ขณะที่นักกีฬาวายน้ำระดับมหาวิทยาลัย ช้ันปท่ีหนึ่ง รอยละ 91 จะมีอาการเบอื่ หนายเมื่อขึ้นชนั้ ปท ส่ี อง และมเี พยี งรอ ยละ 30 เทา นัน้ ทไ่ี มป ระสบกบั เบื่อหนาย นอกจากน้ีการฝกซอมมากเกินยังพบในชวงก่ึงกลางของการฝกซอม รายปในนักกีฬาวายน้ำทีมชาติออสเตรเลียมากถึงรอยละ 21 และพบในนักกีฬา บาสเกตบอลทมี ชาตอิ นิ เดียมากถงึ รอยละ 33 ในระหวา งการฝกซอ ม 6 สัปดาห และ พบอีกกวารอยละ 50 ของนักกีฬาฟุตบอลกึ่งอาชีพ หลังจากเร่ิมฤดูการแขงขัน เปน เวลา 5 เดอื น อาการของการฝก หนกั เกินและการหมดไฟทางการกฬี า อาการของการฝกเกิน คือ รางกายหมดแรง จิตใจออนลา ซึมเศรา เบื่อ และนอนไมห ลบั อาการของการหมดไฟ คอื ขาดความมน่ั ใจ ขาดความพอใจในการเลน รางกายและจิตใจออนลา ขาดการดูแลตนเอง ซึมเศรา และความวิตกกังวลสูงข้ึน โดยสรุปความแตกตางของอาการที่บงช้ีการฝกหนักเกินและการหมดไฟทางการกีฬา ดังตารางท่ี 3 106 จติ วทิ ยาการกฬี า

ตารางที่ 3 อาการและอาการแสดงของการฝก เกนิ และการหมดไฟทางการกฬี า อาการและอาการแสดงของการฝกเกนิ - ความสามารถทางการกีฬาลดลง - เบื่อ - ความดันโลหติ สงู ขึน้ - เซ่อื งซมึ - กระเพาะอาหารทำงานผดิ ปกติ - นอนไมหลับ - ฟน ตวั จากความเหนื่อยลา ไดชา - นำ้ หนกั ลด - ไมอยากอาหาร - อตั ราการเตน หวั ใจสูงขน้ึ - บาดเจ็บจากการใชง านมากเกนิ - ปวดระบมกลา มเนอ้ื - ระบบภูมคิ มุ กันบกพรอ ง - อารมณเ ปล่ยี นแปลงงา ย - สูญเสียสมาธิ อาการและอาการแสดงของการหมดไฟทางการกีฬา - แรงจงู ใจลดลง - พลังงานลดลง - อารมณไมดี / เปลี่ยนแปลงงาย - มกี ารใชย าในทางทีผ่ ิด - สูญเสยี สมาธิ - รสู ึกวา ตนเองไมม คี ณุ คา - ไมพึงพอใจในการเลนกฬี า - ขาดการดูแลเอาใจใสต นเองและผอู ่นื - ความเชื่อมนั่ ในตนเองลดลง - ความวติ กกงั วลสงู ข้นึ - เหน่ือยลาทัง้ ทางรา งกายและจติ ใจ - แยกตวั ออกจากสังคม การหมดไฟไมไดเกิดขึ้นเฉพาะกับนักกีฬาเทาน้ัน แตสามารถเกิดขึ้นกับ ผูท่ีเกีย่ วขอ งกบั การกีฬา เชน ผูฝกนักกฬี า (Athletic trainers) เจาหนา ท่ี (Officials) และผฝู ก สอน (Coach) ดงั ตอ ไปน้คี อื การหมดไฟในผูฝก นกั กีฬา (Athletic trainers) ผูที่ทำหนาที่ฝกซอมนักกีฬาเปนระยะเวลานานตั้งแตกอน ระหวาง และ หลงั การแขงขัน และบางคร้ังยงั ตองทำงานอืน่ ๆ รว มดวยตลอดทง้ั วัน รวมถงึ การดูแล นักกีฬาท่ีอาจมีความหลากหลายของกลุมอายุแตอยูภายในทีมเดียวกัน การทำงาน เหลานี้ซ้ำๆ นานๆ ยอมมีโอกาสใหเกิดความเครียดได ผูฝกนักกีฬาที่มีบคุ ลกิ ภาพ แบบ A มโี อกาสเกดิ ภาวะหมดไฟไดม ากกวา ผฝู ก นกั กฬี าทมี่ บี คุ ลกิ ภาพแบบ B ดังนั้น ผูฝกนักกีฬาที่ตองทำหนาท่ีหลายบทบาท มักเกิดอาการสับสนและไมชัดเจน ในบทบาทที่แทจ ริงของตนเอง จึงเปนสาเหตุของการเกดิ การหมดไฟทางการกีฬา จิตวิทยาการกีฬา 107

(บุคลิกภาพแบบ A ชอบอิสระ มีความเปนตัวของตัวเองสูง ไมคอย ควบคมุ ตนเอง ชอบทำตามใจดงั ทตี่ นปรารถนา เกบ็ ตวั ไมช อบเลยี นแบบ มคี วามคดิ รเิ รม่ิ สรางสรรค ไมชอบงานที่เปนระเบียบแบบแผน สวนบุคลิกภาพแบบ B ชอบความสนุก และคลายเครียด มากกวา จะเลน เพอ่ื เอาชนะ) การหมดไฟในเจาหนาที่กีฬา (Officials) เจา หนา ทท่ี ป่ี ฏบิ ตั งิ านอยกู บั นกั กฬี าหรอื ทมี กฬี าเปน ประจำจะมคี วามเครยี ด เกิดขึ้น ซึ่งความรูสึกที่ไมดีเหลาน้ันสามารถจะสงผลตอการหมดไฟทางการกีฬาได นอกจากนั้นอิทธิพลของสังคมรอบขาง ไมวาจะเปนนักกีฬา ผูฝกสอน ผูชม และผูที่ เก่ียวของอื่นๆ ยังมีผลตอการหมดไฟทางการกีฬาของเจาหนาท่ีไดเชนกัน ซึ่งเห็นได บอยครั้งวาเจาหนาที่ซ่ึงปฏิบัติงานอยูกับนักกีฬาหรือทีมกีฬาอาจแสดงความรูสึกทางลบ ตอผูท เี่ กยี่ วของหรือผทู ีต่ อ งมีปฏิสัมพันธด วยไดเ สมอ การหมดไฟในผูฝก สอนกีฬา (Coach) ผูฝกสอนท่ีมีการหมดไฟเกิดข้ึนน้ัน มักมีสาเหตุสวนใหญจากความกดดัน ท่ีตองนำพาทีมสูชัยชนะในการแขงขันแตละครั้ง การแทรกแซงตางๆ ทั้งจากระบบ การบริหารจัดการทีมกีฬา จากผูปกครองรวมไปถึงความแตกตางระหวางบุคคล การรักษาระเบียบวินัย ความตองการใหมีความสมบูรณเกิดข้นึ มากทส่ี ดุ ความมุง มั่น ในการฝกซอมและการแขงขัน และความกดดันจากภายนอกอ่ืนๆ สามารถนำพา ผฝู กสอนใหเ กิดการหมดไฟได การปองกันและรกั ษาอาการหมดไฟทางการกีฬา 1. การใหค วามสำคญั กบั ปจ จยั ทท่ี ำใหน กั กฬี าเกดิ ภาวะวกิ ฤตและนำไปสู การหมดไฟทางการกีฬา เชน ระดับความเครียดของนักกีฬา แหลงของความเครียด ท่ีเกิดข้ึน (ทั้งภายในและภายนอกสนามแขงขัน) ปริมาณการฝกซอม และกิจกรรม ทถี่ กู นำมาใชใ นชว งของการฟน ตวั อกี ทงั้ ตอ งสงั เกตอาการและอาการแสดงของนกั กฬี า ท่ีเปนสัญญาณวานักกีฬาอาจมีการหมดไฟในอนาคต เพื่อใหการชวยเหลือนักกีฬา ไดท นั เวลา 108 จิตวทิ ยาการกีฬา

2. การสื่อสาร เปนวิธีการท่ีถูกนำมาใชเพื่อวิเคราะห สภาพปญ หา และคน หาทมี่ าของปญ หาทเ่ี กดิ ขนึ้ กบั นกั กฬี า ผฝู ก สอน นักจิตวิทยาการกีฬา พอแม ผูปกครอง หรือครู ควรเปนบุคคล ที่ทำหนาท่ีสรางขวัญและกำลังใจ งดเวนการสรางความรูสึกวิตก กงั วล หรอื ความสบั สนใหก บั นกั กฬี า การใหแ นวทางสนบั สนนุ และ ชวยเหลือที่ถูกตองและเหมาะสมจะมีสวนสำคัญในการลดการเกิดการหมดไฟ รวมถึงการสรางการตระหนักรูในตนเองและการเตรียมพรอมในการเผชิญปญหา จะสามารถชวยลดการเกิดภาวะหมดไฟทางการกีฬาไดเ ชนกนั 3. การกำหนดเปาหมายระยะสั้น สำหรับการฝกซอมและการแขงขัน การกำหนดเปาหมายเปรียบเสมือนการใชส่ิงลอใจกับนักกีฬาเพ่ือนำไปสูเปาหมาย ที่ตองการน้ัน เมื่อทุกอยางดำเนินไปดวยดี คอยๆ พัฒนาจากเปาหมายระยะส้ัน เปนเปาหมายระยะยาว การกำหนดเปาหมายระยะสั้นที่ประสบความสำเร็จตองเนน ใหนักกีฬาสามารถดึงความเปนตัวของตัวเองออกมาใหไดหรือทน่ี กั จติ วทิ ยาใชค ำวา “อัตมโนทัศนแหงตน” (self - concept) ใหความสำคัญกับความสนุกใหมาก เพราะนกั กฬี าใชเ วลาอยใู นชว งของการฝก ซอ มมากกวา ชว งการแขง ขนั ดงั นน้ั ความสนกุ ทสี่ รา งขน้ึ เปาหมาย ในชวงการฝกซอมเปนการหลอมรวมทุกอยางท่ีดี เขาไวดวยกัน และสงผลตอการแขงขันท่ีสนุก และมคี วามสขุ ตอ ไปได 4. การผอนคลายนอกเวลาการฝกซอม การผอนคลายเปนส่ิงจำเปนและ สำคญั กบั ทกุ คน นกั กฬี าทผ่ี า นชว งเวลาของการฝก ซอ มและการแขง ขนั มาอยา งหนกั แลว ตา งตอ งการใหร า งกายและจติ ใจไดพ กั ผอ นเพอื่ ผอ นคลายความตงึ เครยี ด และสรา งสมดลุ ตอการมีคุณภาพชีวิตที่ดี นักกีฬาจำนวนมากยังมีความคิดผิดๆ อยูวายิ่งซอมมาก ซอมหนักเทาใด ยิ่งทำใหเกงขึ้นเทาน้ัน ในความเปนจริงหากนักกีฬาซอมหนักเพียงใด ตอ งจัดเวลาใหตนเองไดพักผอ นมากเทา นั้น จติ วิทยาการกีฬา 109

5. การเรยี นรทู กั ษะการควบคมุ ตนเอง คอื การนำหลกั การฝก ทกั ษะทางจติ ใจ มาใชใ หเ กดิ ประโยชนต อ ตนเอง เชน การผอ นคลาย (Relaxttion) การจนิ ตภาพ (Imagery) การกำหนดเปา หมาย (Goal setting) และการพดู กบั ตนเองทางบวก (Positive self-talk) สามารถลดความเครยี ดและไมส ง ผลตอ การหมดไฟทางการกฬี า 6. การมองดา นบวก ในทกุ ครงั้ ทท่ี ำการฝก ซอ มหรอื แขง ขนั อาจมเี หตกุ ารณ ตางๆ ทางลบเกิดขึ้นไดเสมอ เชน ความไมพึงพอใจในการฝกซอม หรือความพายแพ ในการแขงขัน ผูฝกสอนหรือนักจิตวิทยาการกีฬาตองชวยใหนักกีฬาไดมองเห็นปญหา ที่เกิดขึ้น แตทั้งนี้ควรมุงทิศทางบวกอยูเสมอ เพ่ือหลอหลอมกระบวนการทางความคิดที่ดี และเปน การพฒั นารูปแบบความคดิ ใหเ ปน ไปเพอ่ื เสริมสรางคุณภาพชีวิตทด่ี ขี ้ึนตอ ไป 7. การจัดการกับสภาพอารมณที่เกิดข้ึนภายหลังการแขงขัน ผูฝกสอน และนักกีฬา คงไดรับการแนะนำเปนอยางดีเก่ียวกับการจัดการกับความวิตกกังวล กอนการแขงขัน แตจะมีสักกี่คนท่ีใหความสำคญั กับชว งหลงั การแขงขนั นกั กีฬาหลายคน ที่ประสบความพายแพหรือไมสมหวังดังที่ตั้งใจไว มักแสดงความรูสึกออกมาทางอารมณ เชน การทะเลาะวิวาท การตอสู การด่ืมเครื่องด่ืม แอลกอฮอลอ ยางหนัก หรือมพี ฤตกิ รรมการทำรา ยตนเอง ดวยวิธีการตางๆ ผูฝกสอนสามารถลดความเครียดของ นักกฬี าไดด ว ยวิธีการดงั ตอ ไปนี้ คอื 7.1 การสรางบรรยากาศภายหลังการแขงขันท่ีดี เพื่อสนับสนุนให นกั กฬี ากลบั คนื สสู ภาวะปกตไิ ดเ ร็วทสี่ ดุ 7.2 ใหความสนใจกับสภาพอารมณของนักกีฬาท่ีออกมาจากสนาม แขงขนั ไมใ ชหมกมุนแตส ภาพอารมณของตนเอง 7.3 พยายามใชเวลาอยูกับนักกีฬาหรือทีมของตนเองใหมาก อยามัว สนใจกับขา วทางสื่อวิทยุ โทรทศั น เปนตน 7.4 ประเมินสภาวะทางอารมณท ีเ่ กิดขน้ึ จริงของนักกฬี าแตละคน 7.5 หากจิ กรรมอ่ืนท่ีสามารถทำรว มกนั เปนกลมุ ได 110 จิตวทิ ยาการกฬี า

7.6 การเร่ิมตนเตรียมพรอมสำหรับโอกาสที่จะเกิดข้ึนในคราวตอไปเสมอ 7.7 ไมควรใหสมาชิกของทีมแสดงความรูสึกอิ่มเอิบหรือยามใจ จนเกนิ กวา เหตเุ มอ่ื ไดร บั ชยั ชนะจากการแขง ขนั ขณะเดยี วกนั หากพา ยแพต อ งไมแ สดงอาการ เศราโศกเสยี ใจจนเกินกวาเหตุ การประยุกตใ ช 1. การจัดโปรแกรมการฝกซอมและการฟนคืนสภาพใหมีความสอดคลองกัน โดยเฉพาะชว งทีม่ ีโปรแกรมการฝก ซอ มแบบการฝกเกนิ ซง่ึ นกั กีฬาจะเกดิ ความลา ทางรางกายและจิตใจสงู ขึน้ กวาปกติ 2. การใหความสำคัญกับการสรางบรรยากาศจูงใจในการฝกซอม เพื่อลดโอกาส เส่ียงตอการหมดไฟกับผูเกี่ยวของ ไมวาจะเปนนักกีฬา ผูฝกนักกีฬา เจาหนาที่ รวมถงึ ผูฝก สอนดว ย จิตวทิ ยาการกีฬา 111

จิตวทิ ยาการกฬี าสำหรับผูฝก สอนกฬี า (Sport Psychology for Coaches) ผูฝกสอนกีฬา คือ ผูทำหนาท่ีในการควบคุมและจัดระบบ การฝก ซอมเพื่อทำใหน กั กีฬาเกดิ การพัฒนาทกั ษะกีฬาสมรรถภาพ ทางกาย และสมรรถภาพทางจิตสูงสุด เปรียบเสมือนผูนำของ นักกีฬา ดังน้ันผูฝกสอนกีฬาควรมีภาวะผูนำที่ดีเพื่อนำนักกีฬาไปสู เปา หมายทตี่ อ งการได การจะเปน ผนู ำทด่ี ตี อ งอาศยั ทง้ั ศาสตรแ ละศลิ ป ตองมีการหลอหลอมส่ังสม และผานกระบวนการพัฒนาตนเอง อยางตอเนื่อง โดยลักษณะท่ีพบเห็นไดในผูที่มีภาวะผูนำคือ การคดิ พดู และทำ แลวคนอน่ื เชอ่ื ถอื ภาวะผูนำไมวาจะอยูในสถานการณใดก็ตามตองมีความรูบางอยาง ในทุกอยาง หรือรูทุกอยางในบางอยาง “Know something in everything” หรือ “Know everything in something “สามารถนำไปใชไดในทุกวิชาชีพ ซึ่งมีการกลาวกันวาในชีวิตของคนๆ หนึ่งสามารถเปลี่ยนแปลงอะไรได ทำอะไร ไดสำเร็จ คือ รอยละ 80 เกิดจากภาวะผูนำ และอีกรอยละ 20 เกิดจากวิชาการ หรือเรยี กวา กฎ 80 : 20 (Pareto’ s Law) ภาวะผูนำสามารถสรางไดจากการเรียนรูผสมผสานกับการแสวงหา ประสบการณ อาจไมมีสูตรตายตัวแตตองเห็นสถานการณสามารถปรับตัวเปล่ียน สถานการณใหเ ปน ประโยชนไ ด หรอื หากบางคนมโี อกาสทำความเขา ใจกบั การเตรยี มพรอม รบั กบั ภาวะผนู ำยอ มถอื เปน โอกาสดใี นการพฒั นาตนเองอกี ทางหนงึ่ ดงั นนั้ หากกลา วถงึ บทบาทของผฝู ก สอนกฬี าคงหนไี มพ น ทตี่ อ งแสดงภาวะของผนู ำใหถ กู ตอ ง ปญหาการใชจิตวิทยาการกีฬาของประเทศไทยมีอยูในระดับคอนขางสูง มคี วามเกย่ี วขอ งกบั งบประมาณทม่ี จี ำกดั การขาดแคลนผทู ม่ี ปี ระสบการณ และพบวา ผูฝกสอนกีฬาขาดความรูในการประยุกตใชเทคนิคเก่ียวกับการฝกทักษะทางจิตใจ รวมทั้งนักกีฬาบางคนไมเห็นถึงความจำเปนของการฝกฝนทางจิตใจและคิดวาการฝกจิตใจ ทำใหเสียเวลาในการฝกซอมทักษะกีฬา ซ่ึงเปนผลมาจากการหลอหลอมท่ีไมถูกตอง หรอื ไมไ ดถ กู หลอ หลอมมาตงั้ แตเ รมิ่ เลน กฬี า ทำใหน กั กฬี าไมท ราบวา สงิ่ เหลา นนั้ มปี ระโยชน อยางไรตอตนเอง (ฉัตรกมล, 2547) 112 จติ วทิ ยาการกีฬา

การเปนผูฝกสอนกีฬาที่ดี ตองมีความสามารถในการนำทีมหรือนักกีฬา ของตนเองไปสเู ปา หมายสงู สดุ ได และตอ งมคี วามสามารถในการจดั การปญ หาทอ่ี าจเกดิ ขนึ้ ไดในทุกสถานการณ อาจไมใชเรื่องงายนักในบทบาทหนาท่ีซึ่งตองรับผิดชอบ แตหากมีความเขาใจลักษณะความแตกตางของนักกีฬาแตละบุคคลอยางดีแลวปญหา ทุกอยางจะสามารถจัดการแกไขไดโดยงาย เราอาจไดยินคำพูดเหลานี้มาบาง เชน “ฉันไมสามารถทำได น่ันไมใชฉัน” “ทุกอยางอยูท่ีการตัดสินใจของฉัน” คำพูดเหลาน้ี มักมาจากผูฝกสอนกีฬาที่มีประสิทธิภาพในการทำงานนอย แตหากเคยไดยินคำพูด เชน “ฉันจะเปล่ียนแปลงพฤติกรรมหรือนิสัยเหลาน้ันใหได” “ฉันทำได ไมดีพอ ดังน้ันฉันจะขอความรวมมือกับผูท่ีมีความสามารถเฉพาะทางมาทำให” คำพูดเหลานี้ จะเกิดขึ้นกับผูฝกสอนกีฬาที่รูจักขอดีและขอจำกัดของตนเอง บางครั้งผูฝกสอนกีฬา อาจตองหาเวลาและโอกาสในการพัฒนาตนเอง เชน การอานหนังสือ การฝกอบรม เชงิ ปฏบิ ัติการ การสัมมนาตา งๆ เพอ่ื เปนแนวทางในการพัฒนาทกั ษะสำหรับการดแู ล และใหคำปรึกษากับนักกีฬา หรือปรึกษาหารือกับนักจิตวิทยาการกีฬา นักวิชาการ ที่มีความรูความสามารถ ผูฝกสอนกีฬาที่มีประสบการณ และนักวิจัยทางการกีฬา เพื่อเพ่ิมขีดความสามารถของนักกีฬา โดยสรุปผูฝกสอนกีฬาที่ดีตองสามารถรับรู บทบาทหนาทข่ี องตนเองตามสภาพความเปนจริงได บทบาทของผูฝก สอนกฬี า ผูฝกสอนกีฬา มีลักษณะการทำงานท่ีผสมผสานบทบาทหนาท่ีหลายอยาง ดว ยกนั คอื 1. ผูนำ ในสถานการณทางการกีฬาน้ันเมื่อสมาชิกในทีมตองการบรรลุ เปาหมายท่ีรวมกันกำหนดไวจึงจำเปนตองมีผูทำหนาท่ีเปนผูนำ ดังนั้นผูฝกสอนกีฬา จึงมีหนาท่ีในการสวมบทบาทเปนผูนำทีมที่ตองแสดงความนาเชื่อถือในการนำทีมไป ยังเปาหมายน้ัน เชน ผูฝกสอนกีฬาที่มีประสิทธิภาพควรตองเปนผูที่มีความรับผิดชอบ ในทุกสถานการณแมในยามท่ีทีมประสบความลมเหลวตองสามารถใหคำชี้แนะ กบั นกั กฬี าของตนเองไดท งั้ ในระหวา งการฝก ซอ มและการแขง ขนั ตอ งมคี วามสามารถในการคดิ เทคนิคหรือกุศโลบายในการวางแผนการเลนและมีการส่ือสารที่ดีท้ังในชวงกอนการแขงขัน ระหวางการแขงขนั และหลงั การแขง ขัน จติ วิทยาการกฬี า 113

2. ผูตาม ผูฝกสอนกีฬาที่ดีตองรูชวงจังหวะเวลาท่ีเหมาะสมวาชวงใด ไมควรเปนผูนำ ซึ่งชวงท่ีไมไดเปนผูนำก็ควรเปนผูตามท่ีดี เพราะผูฝกสอนกีฬา ควรมีความสามารถในการรับฟง เคารพการตัดสินใจ และรับรูความรูสึก หรอื ความตอ งการของนกั กีฬาอยา งจริงใจ 3. ครู ผูฝกสอนกีฬาที่มีประสิทธิภาพ คือ ผูถายทอดความรูไดดี หรือ กลา วไดว า ผูฝกสอนกีฬาท่ีดี คือ “ครูที่ดี” น่ันเอง ผูฝกสอนกีฬาตองมีความสามารถ ในการเรียนรูและพัฒนาทักษะกีฬาได ทำใหนักกีฬาพัฒนาความคิดสรางสรรค และสรางความเชื่อมั่นในตนเอง และสามารถประสบความสำเร็จได สวนหนึ่งของ กระบวนการศกึ ษาในการกีฬา คอื การสอนนักกฬี าใหม ีความ สามารถในการคิดอยางอิสระ ซึ่งผูฝกสอนกีฬามีหนาท่ีเพียง เปนผูใหคำแนะนำและตอบสนองตอความคิดที่สรางสรรค ของนักกีฬาโดยไมคาดหวังตอการกระทำที่ตรงกันขามกับ สิ่งท่ีนักกีฬาตองการ ผูฝกสอนกีฬาตองมีความรูเกี่ยวกับ ทักษะและกุศโลบายในการเลนกีฬา และส่ิงสำคัญผูฝกสอน กีฬาตองมีความสามารถเกี่ยวกับการส่ือสารหรือมีรูปแบบ การสอนท่สี ามารถสอ่ื ใหน กั กฬี าเขาใจ 4. ตัวแบบ หมายถึงมาตรฐานหรือการแสดงตัวอยางเพื่อใหไดขอมูล หรือใหเห็นภาพเพื่อแสดงการเปรียบเทียบ ผูฝกสอนกีฬามักเปนผูที่นักกีฬายึดถือ เปนตัวแบบ เพราะในการสอนทักษะกีฬาตางๆ ผูฝกสอนกีฬาตองทำตัวอยางใหดู เพ่ือใหนักกีฬาปฏิบัติตามหรือแมแตแนวทางการดำเนินชีวิต ดังน้ันผูฝกสอนกีฬา ควรตระหนกั วา การกระทำทุกอยางของตนเองมีผลตอการปฏิบัติตามของนักกีฬาดวย บทบาทท่ีมีผลตอการลดความนาเชื่อถือของผูฝกสอนกีฬา เชน การติดสุรา การใชยา ท่ีผิดกฎหมาย และความตองการใหนักกีฬาทำทุกอยางถูกตองรอยเปอรเซ็นต การไมรักษามาตรฐานในการดูแลนักกีฬาแตละคน ส่ิงเหลานี้ลวนสงผลตอ การลดความนาเชอื่ ถือและทำใหน ักกฬี าสูญเสียความเชื่อมนั่ ในตัวผูฝก สอนกฬี าได 114 จิตวิทยาการกฬี า

5. นักจิตวิทยาหรือผูใหคำปรึกษา ผูฝกสอนกีฬาเปนผูท่ีมีความใกลชิดกับ นักกีฬาและควรตองเขาถึงความรูสึกและความตองการของนักกีฬา ตองสามารถ รับฟงและตอบสนองความตองการของนักกีฬาได ดังน้ัน ผูฝกสอนตองไมมีทาที หรือวิธีการอันใดท่ีสงผลตอความคิดหรือความรูสึกของนักกีฬาใหเกิดข้ึนทางลบ โดยตองมีความรูความสามารถขนั้ พน้ื ฐานในการนำเทคนคิ การใหค ำปรกึ ษาไปใชก บั นกั กฬี าของตนเอง 6. ตัวแทนของพอแม นักกีฬาตองการใครสักคนท่ีสามารถดูแลและ มีความสำคัญตอชีวิตพวกเขา ดังน้ันจึงตองการความรักและความเอาใจใสอยางมาก จากใครสักคนที่มีอยูจริง บทบาทของผูฝกสอนกีฬามิใชการเปนพอแมแตเปนลักษณะ การดูแลเอาใจใสที่มีเปาหมายเหมือนกับเปนพอแมเทานั้น คือ การใหความรัก ความเขาใจ เอาใจใสแ ละดแู ลนกั กฬี าของตนเปรยี บเสมอื นเปน ลกู ของตนเอง บางครงั้ ผูฝกสอนกีฬาอาจตองใหการดูแลนักกีฬาที่ไมใชเพียงแตในสนามฝกซอมหรือ สนามแขงขันเทานั้น หากนักกีฬามีปญหาในการเรียนหนังสือ มีปญหากับเพื่อน หรือเร่ืองอื่นใดก็ตาม ผูฝกสอนกีฬาตองแสดงบทบาทในการชวยเหลือเพ่ือมุงหวัง ใหน ักกีฬาเกิดพฤติกรรมทด่ี ีในอนาคตตอไป หลกั การเกดิ พฤติกรรม การทำความเขาใจกับหลักของพฤติกรรมเปนสิ่งที่ผูฝกสอนกีฬาตองเรียนรู และเขาใจ มีคำกลาวที่วาผูฝกสอนกีฬาที่ประสบความสำเร็จคือผูที่ทำหนาท่ีเปน นักจิตวิทยาการกีฬาที่ดี เพราะองคความรูเกี่ยวกับจิตวิทยาการกีฬาเปนการอธบิ าย พฤติกรรมของบุคคลซึ่งลวนมาจากความคิดและความรูสึกท่ีอยูภายในตัวบุคคลน้ัน ดงั นัน้ ความสามารถในการทำความเขา ใจและปรบั พฤตกิ รรมของนักกีฬาไดจ ึงเปน สง่ิ จำเปน ซึ่งประเด็นหลักที่ควรคำนึงถึงในการทำหนาที่ผูฝกสอนกีฬาใหมีประสิทธิภาพ คือ การทำหนาที่เปนผูสื่อสารที่ดี โดยเปาหมายของการสื่อสาร คือ การทำความเขาใจ รวมกันระหวางผูสงและผูรับขาวสาร ผูฝกสอนกีฬาตองสามารถสรางแรงจูงใจ และจัดการกับพฤติกรรมที่ไมพึงประสงคของนักกีฬาได โดยแนวทางการจัดการกับ พฤตกิ รรมทไ่ี มพ งึ ประสงคข องนกั กฬี า ประกอบดว ย การเปน ผสู อื่ สารทด่ี ี การสรางแรงจูงใจ ใหนกั กีฬา และการทำใหน กั กีฬารูสกึ สนกุ กับการเลนกฬี า โดยมีรายละเอียดดังตอไปนี้ จติ วทิ ยาการกีฬา 115

การจดั การกบั พฤติกรรมท่ีไมพงึ ประสงค พฤตกิ รรมที่พึงประสงค หมายถงึ พฤตกิ รรมทส่ี มวัย สมอายุ ถูกกาลเทศะ เหมาะสมสอดคลอ งกบั สถานการณ สง เสรมิ การเรยี นรแู ละการเขา สงั คม ไมม พี ฤตกิ รรม ที่ทำรายตนเองและผูอ่ืน สามารถดำเนินชีวิตประจำวันตามปกติได ซ่ึงมีความหมาย ตรงขามกับพฤติกรรมท่ีไมพึงประสงค ซึ่งหมายถึงพฤติกรรมที่ไมสมวัยไมสมอายุ ไมถูกกาลเทศะ ไมเขากับสถานการณ ขัดขวางการเรยี นรแู ละการเขา สงั คม โดยเฉพาะ พฤตกิ รรมการทำรา ยตนเองและผอู น่ื ทำใหไ มส ามารถดำเนนิ ชวี ติ ประจำวนั ตามปกติได เทคนิคการจัดการกับพฤติกรรมท่ีไมพึงประสงค มีอยูหลายวิธีการ ซ่ึงประกอบดวย การลงโทษ เชน การดุ การไมใหส่ิงของหรือไมใหทำกิจกรรมท่ีชอบ การเพิกเฉย การใหของหรือใหทำพฤติกรรมท่ีไมชอบ การจับล็อค การปดตา การตี การใหทำพฤติกรรมท่ีสังคมยอมรับ การขยายเวลาในการสอนใหนานขึ้น เพื่อไมใหมี เวลาไปทำพฤตกิ รรมทไี่ มพ งึ ประสงค การเบยี่ งเบนความสนใจ เปน ตน ซงึ่ ในสถานการณ ทางการกฬี า สิ่งที่นำมาใชในการจัดการกบั พฤตกิ รรมทีไ่ มพ ึงประสงคทางการกฬี าและ เกิดประโยชนสูงสุด คือ การเปนผูสื่อสารท่ีดี การสรางแรงจูงใจใหนักกีฬา การสราง ความสนุกสนานใหนักกีฬา การสรางความรูสึกวาตนเองมีคุณคา ซึ่งเปนวิธีการแกปญหา ทีม่ ีความย่งั ยนื มากกวาการลงโทษดวยวิธรี ุนแรง โดยมีวธิ กี ารดงั ตอ ไปนี้ 1. การเปนผูสอื่ สารทีด่ ี มสี ่ิงที่ควรคำนงึ 3 ประการ คอื 1.1. ผสู ง และผูรับขอความ การเปนผูพูดท่ีดีเปนส่ิงสำคัญ แตการเปนผูฟงที่ดีเปนสิ่งสำคัญกวา เพราะหากมีทักษะการพูดที่ดีเพียงอยางเดียวโดยไมมีความสามารถในการรับฟง ยอมกอใหเกิดการสูญเสียโอกาสในการรับฟงปญหาอุปสรรคท่ีเกิดข้ึนจริง ดังน้ันควรมี การพฒั นาทกั ษะการฟง ควบคไู ปกบั ทกั ษะการพดู โดยผฝู ก สอน สวัสดี ตองใหความสนใจขณะมีการสนทนา พยายามหลีกเล่ียง การขัดจังหวะการพดู การแสดงออกทางอารมณท เ่ี หมาะสม กับความหมายที่นักกีฬาส่ือออกมา เชนเมื่อพูดถึงสิ่งท่ีดี ส่ิงที่ถูกตอง สิ่งที่มีความสุข ควรแสดงอาการย้ิมรับ ผนวก กับการแสดงความเขาใจหรือความเห็นใจผานทางสายตา 116 จติ วทิ ยาการกฬี า

รวมดวย จากคำกลาวท่ีวา “ดวงตาเปนหนาตางของหัวใจ” จึงเปนสิ่งที่เปนจริงเสมอมา เพราะแววตาทเ่ี ปลง ประกายออกมาสามารถสะกดความรูสกึ ของคสู นทนาไดเสมอ ทำให รับรูวาขณะน้ีคสู นทนากำลังรูสึกอยา งไร ผูสงและผูรับขอความ ควรมีสติสัมปชัญญะอยูตลอดเวลา ควรใหความสนใจ ในทุกประโยคท่ีเปลงออกมาจากการสนทนาคร้ังนั้น เพราะขอความที่ถูกถายทอด ออกมาเปน คำพดู เปน สงิ่ ทบ่ี ง บอกถงึ ความเปน ตวั ตน สง่ิ ทตี่ อ งการหรอื ความรสู กึ นกึ คดิ ท่ีอยูภายในจิตใจของคนเราเสมอ ผูฝกสอนกีฬาที่ดีตองสามารถเปนไดท้ังผูสง ขอความท่ีถูกตอง ชัดเจน และมีความคงเสนคงวาในส่ิงท่ีพูดออกไป ขณะเดียวกัน ตอ งทำหนา ทเี่ ปน ผรู บั ขอ ความทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพดว ย คอื มคี วามตง้ั ใจ สามารถจบั ประเดน็ การสนทนาไดอยางถูกตอง และตอบสนองขอความน้ันไดอยางสมเหตุสมผล และตรงประเด็นเสมอ 1.2. ภาษาพดู และภาษาทา ทาง ภาษาพูดเปนส่ิงท่ีเราคุนเคยเปนอยางดี แตการพูดนับเปนทักษะท่ีตอง เรียนรูและฝกฝน เรามักพูดจากความเคยชินเปนสวนใหญ ขอใหตระหนักวา สิ่งที่พูดออกมาควรเปนส่ิงท่ีดีส่ิงที่ถูกตองและมีความคงเสนคงวา มีความม่ันคง ไมพูดกลับไปกลับมา เม่ืออยูในฐานะผูฝกสอนกีฬาสิ่งที่ควรระลึกอยูเสมอ คือ การเปนแบบอยางท่ีดีกับนักกีฬา สามารถสรางศรัทธาใหเกิดข้ึนในตัวเอง ขณะเดียวกันตองสรางความเชื่อม่ันใหกับนักกีฬาได นอกจากภาษาพูดแลว การพัฒนาการส่ือสารดวยภาษาทาทางเปนสิ่งท่ีละเลยไมได ซ่ึงลักษณะการใชภาษาทาทาง ประกอบดวย 5 ลักษณะ คือ การเคลื่อนไหวของรางกาย ลักษณะทางรางกาย การสัมผัส น้ำเสียง และตำแหนงรางกาย การพัฒนาภาษาทาทางใหประสบความสำเร็จ น้ันควรสังเกตขอมูลยอนกลับหลังจากที่ไดสงขอความและรับขอความตอบกลับนั้นแลว เพ่ือตรวจสอบผลตอบรับในส่ิงท่ีไดแสดงลักษณะการส่ือสารออกไปซ่ึงในแตละ ลกั ษณะการใชภ าษาทาทางมีรายละเอยี ดดงั นี้ จติ วทิ ยาการกีฬา 117

1.2.1 การเคลื่อนไหวของรางกาย เปนการเคลื่อนไหวโดยใชอวัยวะ สวนตางๆ ของรางกาย ควรใหมีความเหมาะสมกับสถานการณ เชน การเคล่ือนไหว ของมือขณะพูดเพ่ืออธิบายสิ่งตางๆ ควรใหอยูในลักษณะที่มีการเคลื่อนไหว อยางเหมาะสม คือ ไมแกวงมือหรือโบกสะบัดมากเกินไป หรือการอยูนิ่งไมขยับเลย ก็ไมใ ชส ง่ิ ทดี่ ี เพราะจะทำใหข าดความรูส กึ ยดื หยนุ ไป 1.2.2 ลักษณะทางรางกาย เปนการแสดงออกทางรางกาย เชน การยืน การน่ัง หรือการยืนกอดอกแลวมองไปที่นักกีฬา ตางมีผลใหนักกีฬา ใหความหมายของการแสดงออกเหลาน้ันไดตางๆ นานา ซึ่งอาจมีความถูกตอง และไมถ กู ตองไดเสมอ 1.2.3 การสมั ผสั เปน การสมั ผสั ดว ยอวยั วะตา งๆ เชน การตบไหลเ บาๆ การวางมอื ที่หนาขาขณะที่น่ังสนทนารวมกัน เพ่ือเปนการแสดงออกถึงความเห็นอกเห็นใจ หรอื แสดงความเขาใจในสิง่ ทท่ี ี่นกั กีฬาแสดงออกมา การสมั ผัสเปนสิง่ ทีท่ ำใหเกดิ ความ รสู กึ อบอุน ปลอดภยั และกอใหเกดิ ความรสู ึกมนั่ คง 1.2.4 น้ำเสียง น้ำเสียงที่นำมามาใชควรเปนน้ำเสียงที่นุมนวล แตม คี วามชัดเจน และหนกั แนน หลกี เลี่ยงการใชน้ำเสยี งทแี่ ขง็ กระดา ง เสียงดังเหมอื น พดู ตะโกนตลอดเวลา เพราะจะทำใหเ กดิ ความรสู กึ ไมไ วว างใจ อกี ทง้ั ยงั สรา งความรสู กึ กลัว มากกวา ความรูส ึกสงบ สบายใจ และการระบายความรสู กึ ทคี่ ับขอ งใจของนกั กฬี าได 1.2.5 ตำแหนงรา งกาย การจัดวางตำแหนง ของรา งกาย เชน การยืน การนั่ง การสบสายตา ควรมีระยะท่ีเหมาะสมไมใกลจนรูสึกอึดอัด ขาดความเปนสวนตัว หรือไกลจนไมส ามารถสง ความรสู กึ ตอ กนั ได การนงั่ หรอื การยนื ควรมรี ะยะหา งพอประมาณ หรือหน่ึงชวงไหล เพื่อไมตองใชวิธีการตะโกนคุยกันและขณะเดียวกันยังเปดโอกาสใหมี การสมั ผัสรางกายอยา งเหมาะสมไดในระยะทพ่ี อดี 1.3. เน้อื หาและสภาพอารมณ เนอ้ื หาหรือขอ ความทสี่ ง ออกไปควรเปนเนอ้ื หา ที่มีสาระเหมาะสมกับเรื่องท่ีหยิบยกมาสนทนารวมกัน หากการสนทนาคร้ังนั้น ยังไมสามารถเริ่มตนดวยเน้ือหาใดเปนหลักได อาจใหเลือกประเด็นที่เปนความสนใจ รวมกันมาเปนประเด็นเปดการสนทนา เพราะจะเปนส่ิงท่ีงายที่สุดสำหรับการเร่ิมตน พึงระลึกวาไมวาจะเปนเนื้อหาสาระในเรื่องใดก็ตามขอเพียงใหมีเนื้อหาและ 118 จติ วิทยาการกีฬา

เปนประโยชนตอการพัฒนานักกีฬาใหไปสูความสำเร็จ นอกจากเนื้อหาที่ตองมีสาระ และเปนประโยชนแลว ทุกขณะที่มีการสงขอความตองใหความสำคัญกับสภาพ อารมณในขณะน้ันดวยวามีความรูสึกและแสดงออกไปอยางสมเหตุสมผลกับ สถานการณนั้นหรือไม เชน นักกีฬาเกิดการบาดเจ็บ แพทยแนะนำใหพักรักษาตัว และงดการเลนกีฬาเปนเวลา 3 เดือน ซึ่งถือเปนสิ่งที่ทำใหนักกีฬาเกิดความเครียด เปนอยางมากผูฝกสอนกีฬาท่ีดีควรแสดงอารมณท่ีบงช้ีถึงความเห็นอกเห็นใจ เขาใจ และรวมกันหาทางออกรวมกัน หรือแมบางคร้ังผูฝกสอนกีฬามีอารมณท่ีไมพึงพอใจ นักกีฬาก็ยังไมสมควรแสดงอาการเกร้ียวกราดออกมา แตควรใชวิธีการผอนคลาย ตนเองตอสถานการณทีเ่ กดิ ข้ึน เมือ่ รสู กึ วา อารมณต นเองสงบลงแลว จงึ กลับมาพูดคุย กับนักกีฬาอีกคร้ังดวยเหตุผลตอไป โดยสรุป คือ ผูฝกสอนกีฬาควรสงขอความ ทมี่ เี น้ือหาและสภาพอารมณที่สอดคลองออกมาใหเ ปนไปในทศิ ทางเดยี วกันใหได ขน้ั ตอนการส่อื สารท่ีมปี ระสทิ ธภิ าพระหวางผูฝกสอนกฬี ากบั นักกีฬา เปาหมายของการสื่อสาร คือ การทำความเขาใจรวมกันระหวางบุคคล ที่สงขอความและบุคคลที่รับขอความ โดยกระบวนการสงขอความจากผูฝกสอนกีฬา ไปยงั นกั กฬี ามี 6 ข้ันตอนดว ยกนั คือ 1. ผูฝก สอนกฬี าคดิ ในสิ่งท่จี ะนำไปถา ยทอดกับนักกฬี า 2. ผูฝกสอนกีฬาทำการแปลในสิ่งท่ีคิดใหเปนขอความที่เหมาะสมสำหรับ การสง ตอ ขอความน้ันสนู กั กฬี า 3. ผฝู ก สอนกฬี าถา ยทอดขอ ความในรปู แบบของการสอ่ื สารแบบใดแบบหนง่ึ กับนักกฬี า (ภาษาพูดหรอื ภาษาทา ทาง) 4. นักกีฬารับขอความที่ผูฝกสอนกีฬาถายทอดมา (ถานักกีฬาใหความสนใจ) 5. นกั กีฬาตีความหมายขอ ความท่ไี ดร บั จากผูฝกสอนกฬี า 6. นักกีฬาตอบสนองตอ ขอ ความท่ีไดรบั จากผูฝก สอนกีฬา จิตวทิ ยาการกฬี า 119

สาเหตทุ ที่ ำใหก ารสอื่ สารขาดประสทิ ธภิ าพระหวา งผฝู ก สอนกฬี ากบั นกั กฬี า 1. เนอ้ื หาที่สอ่ื ออกไปไมเ หมาะสมกับสถานการณ 2. การถายทอดขอ ความไมมภี าษาพดู หรอื ภาษาทา ทางที่ดีพอ 3. นักกฬี าไมไดร บั ขอ ความทส่ี ง ไปเพราะขาดความสนใจ 4. นักกีฬาขาดการฟงหรือทักษะการส่ือสารดวยภาษาทาทาง ทำใหตีความหมายของขอ ความผิดพลาดหรือไมเ ขาใจขอ ความนน้ั 5. นักกีฬาเขาใจความหมายของขอความ แตตีความหมายขอความน้ัน ผดิ พลาดไปจากความเปนจรงิ 6. ขอ ความที่ผฝู ก สอนกฬี าสงไปขาดประสิทธิภาพ นักกีฬาสบั สนเก่ยี วกบั ความหมาย ถูกเวลา ขอ ความผิด ขอความถูก ผิดเวลา เขา ใจผิด ประสบความสำเรจ็ ความเสียหาย การตอตา น ภาพที่ 24 แสดงจังหวะเวลา ความถกู ตอ งของขอความ และความสำเร็จทางการกฬี า 2. การสรางแรงจูงใจใหนักกีฬา แรงจูงใจมีอิทธิพลตอรูปแบบการคิด และผลักดันใหเกิดพฤติกรรม นอกจากนั้นแรงจูงใจยังเปนตัวขับเคล่ือนพฤติกรรม เพ่ือตอบสนองความตองการทพี่ งึ ปรารถนา นักจิตวิทยาการกีฬาเรียนรูวาสิ่งที่นักกีฬาตองการมากที่สุดมี 2 ประการ คือ ความสนุก ซ่ึงเปนส่ิงที่ทำใหเกิดการปลุกเราหรือเปนการกระตุนและ สรางความตื่นเตนและความรูสึกวาตนเอง มีคุณคา รูสึกวาตนเองมีความสามารถ และมีโอกาสท่ปี ระสบความสำเรจ็ ได 120 จติ วิทยาการกีฬา

3. การสรางความสนุกสนานใหนักกีฬา มนุษยเกิดมาพรอมกับ ความตองการในการปลุกเราและความตื่นเตน ซ่ึงในทางกีฬาไดคำนึงถึงระดับการกระตุน ท่ีเหมาะสมและการมีประสบการณไหลล่ืน ซึ่งระดับของความทาทายที่เหมาะสม ยอมนำไปสูความสนุกในการฝกซอม การสรางความสนุกในการฝกซอมจำเปนตอง คำนึงถึงแหลงที่มาของความสนุกรวมดวย ซ่ึงสวนหนึ่งของความสนุกตองมาจาก การยอมรับเหตุผลสำหรับการเขารวมกิจกรรมกีฬา ตองมีการสรางกิจกรรมท่ี สรางสรรคสิ่งแวดลอ มภายในทมี ใหเ กิดความนาสนใจ ทา ทาย และนา ตน่ื เตนอยเู สมอ 4. นักกีฬาตองการความรูสึกวาตนเองมีคุณคา ผูฝกสอนกีฬาตองสราง ใหนักกีฬาเกิดการเรียนรูและใหความสำคัญกับการมองเห็นคุณคาในตนเอง ไมวาผลการแขงขันจะแพหรือชนะก็ตาม นักกีฬาตองตระหนักวาตนเองมีคุณคาอยูเสมอ เปดโอกาสใหนักกีฬาไดใชความคิดในการจินตนาการเกี่ยวกับตนเองในทุกสถานการณ ท่ีจะเกิดขึ้นจริง และเตรียมพรอมรับกับส่ิงที่อาจเกิดขึ้นไดเสมอ ใหความสำคัญกับ ความคิดของนักกีฬาวานักกีฬาคิดอยางไรเมื่อไดรับชัยชนะและนักกีฬาคิดอยางไร เมื่อไดรับความพายแพ คำตอบของนักกีฬาจะเปนส่ิงสะทอนใหเห็นถึงความคิด และการมองเห็นคุณคาในตนเองเปนอยางดี นักกีฬาที่ไดรับการฝกฝนทักษะทางจิตใจ มาอยางดีไมวาตนเองจะประสบความสำเร็จหรือประสบความพายแพมักมีคำตอบ ใหตนเองทางบวกอยูเสมอ เมื่อพายแพไมสมหวังในส่ิงที่ต้ังใจคงปฏิเสธที่จะเสียใจไมได แตน กั กฬี าจะสามารถฟน ฝา ความเสยี ใจ ความทอ แท และเขา สกู ระบวนการคดิ ทางบวก ไดอยางรวดเร็ว การคิดทางบวกเปนบอเกิดของส่ิงสรางสรรคที่ดีตอไปในอนาคตเสมอ ตวั อยางความคดิ ทมี่ ักเกดิ ขึ้นกบั นกั กฬี า คือ การคดิ อยา งผชู นะ เชน “ความสำเรจ็ คอื สงิ่ ท่ีสรางความมั่นใจวา จะทำไดอ ีก” “ความลม เหลวคือแรงผลักดันที่จะทำใหส ำเรจ็ ” “เชอ่ื มั่นและเห็นคุณคาความสามารถของตนเอง” จิตวทิ ยาการกีฬา 121

การคดิ อยางผแู พ เชน “ความพยายามไมไดชวยทำใหอ ะไรดีขนึ้ ” “ปญหาของความลมเหลวอยูท่ีความ สามารถฉันต่ำเอง จึงไมมีเหตุผลอะไรที่จะพยายาม ทำใหด ี หรอื ทำใหมากขึน้ ” นักกีฬาท่ีมีความคิดอยางผูแพ มักมีกลไกการปองกันตนเองอยูเสมอ คือ มกั หลกี เลย่ี งการแสดงความสามารถอยา งเตม็ ท่ี ชอบแกต วั เชน ขาฉนั เจบ็ ทำใหเ ลน ไมด ี หรือมบี างอยางเขา ตาฉันกอ นยิงลูกโทษ และมกั ปฏิเสธความสำเร็จที่ตนเองตอ งการ แนวทางการสรา งแรงจูงใจใหกับนักกฬี า ผูฝกสอนกีฬาควรหลอหลอมใหนักกีฬาตระหนักอยูเสมอวาความสำเร็จ ไมใ ชอ ยทู ช่ี ยั ชนะเพยี งอยา งเดยี ว แตอ ยทู ค่ี วามเพยี รพยายาม ความมงุ มน่ั อตุ สาหะ ในการฝกซอม และไดรับประสบการณที่แปลกใหมในสถานการณตางๆ อยูเสมอ สิ่งที่เกิดขึ้นเปนสิ่งที่ทำใหเกิดการเรียนรูเพื่อพัฒนาตอไป ผูฝกสอนกีฬาควรกระตุนให นักกีฬามีการกำหนดเปาหมายของตนเองท่ีตรงตามสภาพความเปนจริง และย้ำเตือน ใหป ฏบิ ตั ติ ามสง่ิ ทตี่ นเองกำหนดไวใ หไ ดอ ยา งตอ เนอ่ื ง มกี ารตรวจสอบและปรบั ปรงุ เปา หมาย ของตนเองอยา งสมำ่ เสมอ และตอ งยอมรบั ความแตกตา งระหวางบคุ คล ผูฝกสอนกีฬา เพื่อน ผูชม ผูปกครอง และผูท่ีเก่ียวของอื่นๆ มีสวนชวย ในการสง เสรมิ สขุ ภาพจติ แกน กั กฬี าไดเ ปน อยา งมาก แตค วรตอ งทำอยา งสมำ่ เสมอและตอ เนอื่ ง โดยใชก ระบวนการและวธิ กี ารดังตอ ไปน้ี 1. การใหค ำชมเชย ยกยอ ง แสดงออกซง่ึ การยอมรบั ซึ่งกนั และกนั 2. การใหค วามอบอนุ และความสมั พันธท ดี่ ี 3. การใหก ำลังใจ การไปรว มเชยี รเมอ่ื มีการแขง ขัน 4. การฝก ทกั ษะทางจติ ใจ เชน การกำหนดเปา หมาย การควบคุมอารมณ การลดความวิตกกังวล การสรางจนิ ตภาพ เปนตน 5. การจัดสภาพแวดลอมความเปนอยูใหเอ้ือตอความพึงพอใจของนักกีฬา สอน แนะนำ หลอหลอมใหมคี วามรูส ึกนึกคิดเชงิ สรา งสรรคอยเู สมอ 122 จติ วทิ ยาการกฬี า

6. จัดกระบวนการฝกซอมใหเกิดการสรางเสริมสุขภาพจิตท่ีดี เชน การใหโอกาสประสบผลสำเร็จ ใหทราบความกาวหนาหรือพัฒนาการท่ีเปล่ียนแปลง ไปจากการฝก ซอ ม เพือ่ สะสมความสุขและความพึงพอใจทลี ะเล็กละนอ ย 7. สรางความมั่นคงในอนาคตแกนักกีฬา เชน ความม่ันคงในการเรียน ความมัน่ คงในการดำเนินชวี ติ การประยุกตใช 1. การปฏิบัติตัวตามบาทบาทหนาท่ีการเปนผูฝกสอนอยางเหมาะสม ซง่ึ มอี ยูหลายบทบาทดว ยกนั เชน การเปนผนู ำ การเปน ครู การเปนผูใ หคำปรึกษา หรือการเปน พอแม 2. การวางตัวและแสดงพฤติกรรมตอบสนองกับนักกีฬา ท้ังภาษาพูดและภาษาทาทาง ใหเกดิ ประโยชนสูงสดุ ตอการพฒั นาขดี ความสามารถของนกั กฬี าใหสงู ขึ้น 3. การสรางขวัญและกำลังใจยามที่นักกีฬาทอแทผิดหวัง และรวมสรางความสุข สนุกสนานใหเกดิ ขนึ้ ตลอดเวลาทั้งชว งการฝกซอมและการแขง ขัน จติ วิทยาการกีฬา 123

บรรณานกุ รม กนั ยา สุวรรณแสง. (2542). จติ วิทยาทัว่ ไป. พมิ พครงั้ ท่ี 4. รวมสาสน. กทม. เกษม สุขสมบูรณ. (2540). บุคลิกภาพของนักกีฬาท่ีเขารวมการแขงขันกีฬาสถาบัน ราชภฎั ครงั้ ที่ 19. วทิ ยานพิ นธม หาบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ. ฉัตรกมล สิงหนอย. (2544). แรงจูงใจในการเลนกีฬาฟุตบอลของนักกีฬาระดับ เยาวชนและสโมสร. วิทยานิพนธม หาบณั ฑติ มหาวิทยาลยั บูรพา. ฉัตรกมล สิงหนอย. (2547). ปญหาการใชจิตวิทยาการกีฬาในปจจุบันของประเทศไทย. สารวิทยาศาสตรก ารกีฬา, 5(56), 4-6. ฉัตรกมล สิงหนอย และ นฤพนธ วงศจตุรภัทร. (2551). ความสัมพันธเชิงสาเหตุ ของปจจัยที่สงผลตอการหมดไฟในนักกีฬา. วารสารวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีการกีฬา, 8(1). ชาญยุทธ รตั นมงคล. (2552). แรงจงู ใจในการเลือกเลนกฬี าบาสเกตบอลของนกั กีฬา บาสเกตบอลในการแขง ขนั กฬี าแหง ชาติ ครงั้ ที่ 37. วทิ ยานพิ นธม หาบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ. ธีรวัช ใจหาว. (2539). การศึกษาบุคลิกภาพของนักกีฬาท่ีเขารวมการแขงขันกีฬา แหง ชาติ คร้ังที่ 28. วทิ ยานิพนธห าบัณฑิต จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยั . ธีรวัฒน สุริยปราการ. (2545). การเปรียบเทียบบุคลิกภาพของนักกีฬาประเภททีม ในโรงเรยี นมธั ยมศกึ ษาจงั หวดั สงขลา. วทิ ยานพิ นธม หาบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร. นิพวรรณ ใจทะนง. (2551). ความเครียดและการขจัดความเครียดของทีมเรือพาย ประเภทยัค – แคนู ทีมชาติไทย ชุดซีเกมส ครั้งท่ี 24. การคนควาอิสระ สาขาวชิ าวทิ ยาศาสตรการกีฬา มหาวิทยาลยั เชียงใหม. นฤพนธ วงศจตุรภัทร และศรุตี ศรีจันทวงศ. (2550). การศึกษาการระบุสาเหตุ จากผลการแขงขันของนักกีฬาที่เขารวมการแขงขันกีฬาเอเช่ียนอินดอรเกมส ครั้งที่ 1 ณ ประเทศไทย. กองวิจัยและพัฒนา ฝายวิทยาศาสตรการกีฬา การกีฬาแหงประเทศไทย. พรรณพิไล ศรอี าภรณ และสุจติ รา เทยี นสวสั ดิ์. (2549). ความเครยี ดและภาวะการมี ประจำเดอื นในนกั กฬี าสตรรี ะดบั อดุ มศกึ ษา. พยาบาลสาร, 33(2). น.74-85. 124 จิตวิทยาการกีฬา

มลวิ ัลย ผวิ คราม พิชัย ผวิ คราม เบญจวรรณ สายสนี วล และจำเปน เกิดดำ. (2549). การศึกษาองคประกอบแรงจูงใจในการเปนนักกีฬาของสถาบันกีฬา. สถาบันการพลศึกษา วิทยาเขตชุมพร. มานะ ตระกูลกิตติไพศาล. (2546). แรงจูงใจในการเลนกีฬาฟุตบอลของนักกีฬา ฟตุ บอลเยาวชนระดบั มธั ยมศกึ ษา. วทิ ยานพิ นธม หาบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั บรู พา. วทิ วสั ศรีโนนยางค. (2552). การศกึ ษาความเขม แข็งทางจติ ใจของนักกฬี าทมี ชาติไทย ประเภททีมและประเภทบุคคลท่ีเขารวมการแขงขันกีฬาซีเกมส ครั้งที่ 24 ณ จงั หวดั นครราชสมี า. วทิ ยานพิ นธม หาบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ. วนิชชา ศรีตะปญญะ. (2552). การวิจัยดานจิตวิทยาการออกกำลังกายและการกีฬา ในประเทศไทย. คณะวทิ ยาศาสตรก ารกฬี า มหาวิทยาลัยบรู พา. วรี ยา ชลานันต สุพัชรนิ ทร ปานอทุ ยั และวมิ ลมาศ ประชากุล. (2554). ความเขมและ ทศิ ทางของความวติ กกังวลกอนการแขงขัน ในนักกีฬาทีเ่ ขา รว มการแขงขนั กีฬานักเรียนคนพิการแหงประเทศไทย ประจำป 2553. วิทยาสาร กำแพงแสน, 9(3), น.72 - 84. ศิลปชัย สุวรรณธาดา. (2533). การเรียนรูทักษะการเคล่ือนไหว : ทฤษฎีและปฏิบัติการ. กรุงเทพฯ : จฬุ าลงกรณมหาวิทยาลยั . สมาคมจิตวิทยาการกีฬาแหงประเทศไทย. (2547). ใบสำคัญแสดงการจดทะเบียน การแตงตั้งกรรมการของสมาคมข้ึนใหมท้ังชุดหรือการเปลี่ยนแปลง กรรมการของสมาคม. กองตำรวจสันติบาล. กรงุ เทพมหานคร. สืบสาย บุญวรี บตุ ร.(ม.ป.ป.). จติ วทิ ยาการกฬี าประยุกตในประเทศไทย. 11 สงิ หาคม 2553. แหลง ที่มาhttp://www.scribd.com/doc/32511742 สบื สาย บญุ วีรบุตร. (2541). จติ วทิ ยาการกีฬา Sport Psychology. ชลบรุ :ี วทิ ยาลยั พลศกึ ษาจงั หวัดชลบรุ ี สมบัติ กาญจนกิจ และสมหญิง จันทรุไทย. (2542). จิตวิทยาการกีฬา แนวคิด ทฤษฎสี ูก ารปฏบิ ตั .ิ กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลยั . สนั่น สนธเิ มอื ง. (2536). การศึกษาทกั ษะทางจิตใจของผฝู ก สอนทีมชาตไิ ทยและกฬี า มหาวิทยาลัย. วิทยานพิ นธมหาบัณฑิต จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลยั . กรุงเทพฯ. สุปราณี ขวัญบุญจันทร. (2541). จิตวิทยาการกีฬา. ไทยวัฒนาพานิช จำกัด, กรุงเทพมหานคร. จิตวิทยาการกีฬา 125

สุรชัย พันธกำเนิด. (2544). แรงจูงใจในการเลนกีฬาของนักเรียนโรงเรียนกีฬา. วทิ ยานิพนธม หาบณั ฑิต มหาวิทยาลัยบูรพา. สุพัชรินทร ปานอุทัย. (2547). การศึกษาความวิตกกังวลและการใหขอมูลยอนกลับ ของคลื่นไฟฟากลามเนื้อในนักกีฬาฟุตบอลเยาวชนชาย กอนการแขงขัน 7 วนั 4 วนั และ 1 วนั . วทิ ยานพิ นธม หาบณั ฑติ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร. สุพัชรินทร ปานอุทัย. (2553). ความเขมและทิศทางของความวิตกกังวลของนักกีฬา กอนการแขง ขนั . วทิ ยาสารกำแพงแสน, 8(1), น. 29-44. สุพัชรินทร ปานอุทัย และนฤพนธ วงศจตุรภัทร. (2551). การพัฒนาและวิเคราะห องคประกอบแหลงความเช่ือม่ันทางการกีฬาของนักกีฬาระดับอุดมศึกษาไทย. วารสารวทิ ยาศาสตรก ารออกกำลงั กายและกฬี า, 1(6), น. 82 – 97. สุพัชรินทร ปานอุทัย และอภิลักษณ เทียนทอง. (2555). ผลของการฝกทักษะ ทางจิตใจที่มีตอความเขมแข็งทางจิตใจของนักกอลฟอาชีพไทย. วารสาร วิทยาศาสตรเ ทคโนโลยีการกฬี า. 12(1) เดือนกรกฎาคม. อธินันท เพียรดี สุพิตร สมาหิโต และบรรจบ ภิรมยคำ. (2551). การสรางแบบวัด พฤตกิ รรมความกาวราวทางการกฬี าของนักกีฬาปะทะ. วทิ ยานิพนธระดับ ปรญิ ญาโท สาขาวิทยาศาสตรก ารกฬี า มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร. อลิสรา คูประสิทธิ์. (2553). แบบทดสอบบุคลิกภาพ” แบบทดสอบบุคลิกภาพ. ชุมชนแหง การแลกเปลยี่ นและเรียนร,ู 1 สงิ หาคม 2553, อัชรัฐ ยงทวี. (2554). การพัฒนาแบบสอบถามการฟนสภาพ - ความเครียดสำหรับ นักกฬี าไทย. วิทยานิพนธม หาบณั ฑิต มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร Anshel, M. H. (2003). Sport psychology: From theory to practice. (4th ed). San Francisco: Benjamin Cumming, Billingsley, H. (2007). Building confidence through motivation. Retrieved April,13, 2007, from the United State Professional Diving Coaches Association, Retrieved December 20, 2009. Cox, R.H. (2012). Sport psychology : Concept and Applications. 7th edition. McGraw – Hill Company, USA. 126 จิตวทิ ยาการกีฬา

Daniel F. Gucciardi, Gordon, S., & Dimmock J. A. (2009). Evaluation of a Mental Toughness Training Program for Youth - Aged Australian Footballers: I. A Quantitative Analysis. Huang, C.J., Wang, P.T. & Hsu, C.Y. (2004). The influence of athletes’ attributes on source of sport confidence., 11, 1-17. Retrieved December 30, 2006, from the Chinese Electronic Periodical Services. Kentta, G., Hassmen, P., & Raglin, J.S. (2001). Training practices and overtraining syndrome in Swedish age group athletes. International Journal of Sport Medicine, 22, 1-6. Rainer_Martens” Martens, R. (2004). Successful Coaching. 3rd edition. Human Kinetics book, Illinois. Molinero, O., Salguero, A., Tuero, C., Alvarez, E., & Marquez, S. (2006). Dropout reasons in young Spanish athletes: relationship to gender, type of sport and level of competition. Journal of Sport Behavior, 29, 255-269. Morris, T. & Summers, J. (2004). Sport psychology: Theory, applications and issues. Australia: John Wiley & Sons. Poh, Y.K. & Smith, D. (2001). Effect of age, gender and sport – type on source of sport confidence. Master’ s thesis. National Institute of Education, Nanyang Technological University. Raglin, J. D., and Wilson, G. S. (2000). Overtraining in athletes. In Y. L. Hanin (Ed.), Emotions in sport (pp. 191-207). Champaign, IL: Human Kinetics. Vealey, R.S., Hayashi S.W., Garner, H.G. & Giacobbi, P. (1998). Source of sport confidence: Conceptualization and instrument development. Journal of Sport and Exercise Psychology, 20, 54-80. Weinberg, R.S. & Gould, D. (2007). Foundations of sport and exercise psychology. 4th ed. Illinois. Human Kinetics. จิตวทิ ยาการกีฬา 127

คณะผูจัดทำคูมอื จิตวทิ ยาการกีฬา ที่ปรกึ ษา อธบิ ดีกรมพลศกึ ษา รองอธิบดกี รมพลศึกษา นางแสงจันทร วรสุมนั ต รองอธบิ ดกี รมพลศึกษา นายชาญวิทย ผลชวี นิ ผูอำนวยการสำนกั วทิ ยาศาสตรก ารกฬี า นายธวชั ถาวรสวสั ด์ิ คณะวิทยาศาสตรก ารกีฬา มหาวทิ ยาลยั บูรพา นางสพุ ทิ ย วีระใจ คณะศกึ ษาศาสตร มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร ผศ.ดร.นฤพนธ วงศจตุรภัทร ดร.พรเทพ ราชรุจิทอง นักพัฒนาการกีฬาปฏิบัติการ ผูเ รยี บเรียง ดร.สพุ ัชรนิ ทร ปานอุทยั 128 จติ วิทยาการกีฬา