หลักการออกกำลงั กาย 5 ขอ สำหรับผปู ว ยกลุม โรคขอ กระดกู สนั หลงั อกั เสบ และโรคขอกระดูกสันหลงั อักเสบยึดตดิ
กลุมโรคขอกระดูก สนั หลังอกั เสบ คืออะไร กลุม โรคขอ กระดูกสันหลัง อกั เสบ เปน กลมุ โรคทม่ี กี ารอกั เสบเรอ้� รงั ของกระดูกสันหลัง อันเปนผลมาจาก ระบบภูมิตานทานที่ผิดปกติ ซึ่งหาก ปลอ ยทง�ิ ไวไ มไ ดร บั การรกั ษา อาจสง ผล ใหเกิดการเชื่อมติดของกระดูกสันหลัง ซง่ึ นำไปสขู อ ผดิ รปู และภาวะทพุ พลภาพ ตามมาได โดยผูปวยจะมีความผิดปกติในการเคลื่อนไหว ทั้งทางดานซายขวาและ การกมตัวไปขางหนา รวมไปถึงการไมสามารถขยับคอได นอกจาก นี้ยังอาจทำใหหายใจลำบากเนื่องจากขอตอ ระหวา งกระดกู ซโ่ี ครงกบั กระดกู สนั หลงั มกี ารตดิ ยึดหร�อเช่อื มกัน การออกกำลังกายมีบทบาทสำคัญอยางยิ�งใน การรักษาโรคขอกระดูกสันหลังอักเสบควบคูไป กับการรักษาดวยยา การเพ�่มสมรรถภาพและ ความยดื หยนุ ของรา งกาย จะทำใหผ ปู ว ยสามารถ ควบคุมอาการตางๆ ไดมากข�้น อันจะนำไปสูผล การรกั ษาท่ดี ขี ้�นตามมา
หลักการออกกำลังกาย ใกนรคะดนกู ไขสกนั ลหลุมงั โอรกัคเขสอบ คำเตอื น กอิราย�รจาดับทถทาท่เี หามงแาละสะม การฝก หายใจ กอ นการออกกำลงั กาย ทา นควรปรก� ษาแพทยโ รคขอ และรมู าตซิ ม่ั แพทยเ วชศาสตรฟ น� ฟ� หรอ� นกั กายภาพ การยืดตวั บำบัด เพ�่อใหมั่นใจวาทาออกกำลังกายดังกลาว ปลอดภัยและเหมาะสมสำหรับตัวทาน โดยเฉพาะ แกรางรขเสอรงก�มลคาวมามเนแือ้ ข็ง อยางยง�ิ หากทา นมีภาวะขอ ใดขอหนงึ่ ดงั ตอไปน้ี การเพม่� สมรรถภาพ • ไมไดออกกำลังกายมาอยางตอเนื่อง ของหวั ใจและหลอดเลอื ด • อายุมากกวา 65 ป ซึ่งอาจมีความเสี่ยงตามวัย มคี วามสำคัญอยางยง�ิ ทจี่ ะตอ งนำหลักการเหลานไี้ ปปรับให ที่เพ�่มข�้น เขากับกจิ วัตรการออกกำลงั กายท่ที ำอยเู ปนประจำและควร • เปน กลมุ โรคขอ กระดกู สนั หลงั อกั เสบมานานกวา 10 ป ตง้ั เปา หมายใหเหมาะสมเพ�่อไมใ หเกดิ การบาดเจบ็ • ขณะมอี าการกำเรบ� ของโรคขอ กระดกู สนั หลงั อกั เสบ สำหรับการออกกำลังประจำวัน ทานอาจจำเปน • ตั้งครรภ ตองใชอุปกรณเหลานี้ • มีโรครวมอื่น ๆ • เสื่อโยคะ พรม หร�อเสื่อบุนิ�ม • มีประวัติเปลี่ยนขอ หร�อผาตัดกระดูกสันหลัง • ผาขนหนู หร�อแถบยางยืดออกกำลังกาย • เกาอี้นั่งเดี่ยวไมมีพนักพ�งหลัง หร�อเกาอี้ที่มี • มีอาการเจ็บหนาอก ใจสั่น (หัวใจเตนผิดจังหวะ) หายใจไมอิ�มโดยไมทราบสาเหตุ เว�ยนศีรษะ หร�อ พนักพ�งไมสูงมาก หมดสติ • หมอนขนาดเล็ก หร�อบล็อกโยคะสำหรับประคองคอ • ลูกบอลออกกำลังกายขนาดใหญ • รบั ประทานยาสำหรบั ผปู ว ยโรคหวั ใจลม เหลว และความดนั โลหติ สงู ทค่ี วมคมุ ไดไ มด ี • ผปู ว ยทม่ี โี รคขอ กระดกู สนั หลงั อกั เสบยดึ ตดิ แลว โดยเฉพาะในผทู ม่ี ภี าวะกระดกู พรนุ รว มดว ย
ทาที่ 1: การจดั ทา ทางและอิรย� าบถที่เหมาะสม ทาทางทเี่ หมาะสม คอื หวั ใจสำคัญของการเพ�มความแขง็ แกรง ลักษณะ และความยืดหยนุ ของรา งกาย การระลึกรูทา ทางอริ �ยาบถของ ทายืน ตนเองเมื่อกำลังคูตัวหร�อเอนลำตัวไปขางใดขางหนึ่ง จะทำให ท่ีเหมาะสม ผปู ว ยสามารถปรบั แนวกระดกู สนั หลงั ใหก ลบั มาอยใู นแกนกลาง ทเ่ี หมาะสมได ขอ ปฏบิ ตั เิ พอ่� ใหม น่ั ใจวา กระดกู สนั หลงั ของผปู ว ย 6 น�วิ อยใู นแนวที่เหมาะสม ทำไดโ ดย หายใจเขา หายใจออก 1. ยืนหลังพ�งกำแพง ดปนั อหงนอาอทกอ ง ยบุ หเนขาาทอง 2. สน เทาควรอยหู า งจากกำแพงประมาณ 6 น�ิว 3. แอนไหลและแขนชดิ ผนัง 4. เก็บคางเขา และแขมวหนา ทอ ง แนวศรี ษะตรง 5. กาวออกจากกำแพง ทา ที่ 2: การฝกหายใจ กอนเร�มการออกกำลังกายใหฝกหายใจเขาออกลึกๆ อยางชาๆ โดยใชทองหร�อกระบังลม 1. วางมอื บนหนาทอ ง 2. เวลาหายใจเขา ใหด ันหนา ทอ งปอ ง 3. เวลาหายใจออก ใหหนาทอ งยบุ เขา 4. ทำซำ้ 3 ครัง้ ทาที่ 3: การยืดตัว จัดสรรเวลา 30 นาทถี ึงหนง่ึ ช่วั โมง เพ�่อออกกำลังกายยดื กลามเน้ือทุกวัน อยาลืม : การออกกำลังกายทค่ี วรจะเปน : ระมดั ระวงั ไมใ หเกิดการบาดเจบ็ นุมนวล คอ ยเปน คอ ยไป รูข �ดจำกดั ของตวั เอง เคล่อื นท่ีอยางชา ๆ และไมร บ� รอ น รวู าเจบ็ ปวดระดบั ใด ควรจะหยุด คางทายดื กลามเน้อื ไวประมาณ 20 ว�นาที การออกกำลงั กาย ทำซ้ำ 2-3 คร้ัง หลกี เลีย่ งการกระโดด คุณสามารถคอยๆ เพ�มจำนวนรอบ และระยะเวลาท่ีคางทา ยดื กลา มเน้ือได ตามระดบั ท่ีเหมาะสมกบั ตนเอง สามารถใชทาการฝก หายใจขางตนควบคูไ ปกับการออกกำลงั กายเหลา น้ีได
ทา ยืดกลา มเน้ือทา ที่ 1: ทา ยืดแขนเหนอื ศรี ษะ 1. นอนราบบนเส่อื โยคะ ขาวางราบชดิ กัน 2. เหยียดแขนตรง วางไวขา งลำตัว ฝา มือคว่ำลง 3. คอยๆ ยกแขนท่เี หยยี ดตรงข้น� เหนือศรี ษะ จนกระท่ังฝามือหงายขน้� (หมายเหต:ุ ระวงั ไมใหหลงั แอน ) ทา ยืดกลามเนือ้ ทาที่ 2: ทา งอเขา ชิดหนาอก 1. นอนราบบนเส่อื โยคะ 2. งอเขาทำมมุ 45 องศา เขา และเทาชดิ กนั 3. กอดดานหลงั เขา และดงึ มาชดิ หนา อก เคล็ดลบั : ทานสามารถใชยางยืดออกกำลงั กาย หร�อผาเช็ดตัวโอบหลังเขาแลวดึงเขาหาหนาอก แทนการใชมอื ดงึ ได สำหรบั ผูท ี่มีปญ หาในการงอเขา ทั้งสองขางพรอมกัน สามารถบร�หารโดยงอเขาทีละขางได 1. นอนราบบนเส่อื โยคะ 2. งอเขา ขางหนงึ่ และดงึ ขาขางน้ันเขา หาหนาอก ในขณะท่ขี าอกี ขางเหยยี ดตรง 3. ดึงขาคางไวกอ น แลวคอยเปลย่ี นขา ง
ทา ยืดกลา มเน้อื ทาท่ี 3: ทา บดิ ตัวในทานอน 1. นอนราบบนเส่ือโยคะ งอเขา ท้ังสองขา ง เทา วางราบกบั พ�้นและชิดกัน 2. คอ ยๆ หมุนเขาทงี่ อทัง้ สองขางไปขางใดขางหน่งึ 3. คางไวด า นขา ง จากนน้ั กลบั สตู ำแหนงเร�มตน 4. คอ ยๆ หมุนเขาทงี่ อทงั้ สองขางไปยงั ดานตรงขาม 5. คา งไวแลวกลับสตู ำแหนง เรม� ตน เคล็ดลับ: ทานอาจใชลูกบอลออกกำลังกายขนาดใหญ โดยวางไวใตสนเทา จากนั้นหมุนเขาไปมา ทางดานขางอยางชาๆ ทา ยดื กลามเนื้อทาท่ี 4: ทา ยืดกลามเนอ้ื แฮมสตร�ง 1. นอนราบบนเสอ่ื โยคะ งอเขา ทำมมุ 45 องศา 2. ใชยางยดื ออกกำลังกายหร�อผาขนหนู คลอ ง ใตฝาเทาขางหนึ่ง จากนั้นดึงผาข�้นโดยใหเขา เหยียดตรงทสี่ ุด 3. ควรเหยยี ดขาอกี ขา งให ตรงทส่ี ดุ เทา ทจ่ี ะทำได 4. ทำซำ้ กบั ขาอีกขา ง เห ียยดขาตรง
ทายืดกลา มเน้อื ทาที่ 5: ทา ยืดแมวกบั อฐู 1. ทำทาคลานเขา โดยเขา อยแู นวเดยี วกบั สะโพก และมอื อยแู นวเดยี วกบั หัวไหล 2. โกงหลงั ข้�นคางไว 3. คอยๆ แอน หลงั พรอ มกบั เงยคอข้�นมาชา ๆ และใหค ออยูในแนวตรงกับหลังสว นบน 4. ทำคา งไวโ ดยไมแ หงนศีรษะไปดา นหลัง ททาายนดื ัง่ กบลิดามตเนวั อื้ ทาที่ 6: ททาา ยนดื ั่งกหลมามุนเนสื้อะทโพา ทก่ี 7: (ไมเ หมาะสำหรบั ผปู วยขอสะโพกอักเสบทม่ี ีขอสะโพกยึดตดิ ) 1. น่ังหลังตรงบนเกา อ้ี ประสานมอื ท้งั สองขา งท่ี 1. นง่ั หลังตรงบนเกา อี้ ทา ยทอย โดยแบะขอศอกออก 2. งอเขา โดยใหข อ เทาซา ยพาดอยบู นหัวเขาขวา 3. ใชมอื ขวาตร�งขอเทา ซา ย จากนั้นคอ ยๆ ใชมือ 2. จากนั้นหมุนลำตวั สว นบนไปทางขวาชา ๆ จนสุด 3. หมนุ ลำตัวกลับมาทีต่ ำแหนง เดิม ซา ยกดเขา ซา ยลง 4. จากนั้นหมนุ ไปดา นตรงขา ม 4. กดเขา คางไว 5. ทำซำ้ แบบเดิมกบั ขาอีกขาง
ทา ที่ 4: การเสรม� ความแขง็ แรงของกลามเนอื้ การออกกำลงั กายเหลา น้ีควรทำประมาณ 3 ครั้งตอ สปั ดาห ขอแนะนำ : การออกกำลงั กายทเ่ี หมาะสม : • อยาฝน ตวั เอง คอยๆ ทำจากทางายไปทา ยาก • ทำอยางชาๆ และในจังหวะทเ่ี หมาะสม ตามระดบั ทีส่ ามารถทำได กบั คุณที่สุด • หม่นั ตรวจสอบใหแนใ จวา ทา ทก่ี ำลงั ทำอยนู ้ัน • คา งแตละทาไวป ระมาณ 5 ว�นาที ถกู ตอง และเปนไปตามขั้นตอนทคี่ วรจะเปน • แบงการออกกำลังกายออกเปน 2 ยก 10-15 คร้งั ตอยก ทา ออกกำลงั กายเพ�อ่ เสรม� สรา ง ทา ออกกำลังกายเพอ�่ เสรม� สรา ง ความแข็งแรงของกลา มเน้อื ทาที่ 1: ความแข็งแรงของกลามเนื้อทา ท่ี 2: ทา หมุนกระดกู เชิงกราน ทา หมุนกระดกู เชงิ กราน รวมกับทา สะพาน 1. นอนหงาย หวั เขางอเปนมุม 45 องศา 2. กดแผนหลงั ใหแ นบกบั เสอื่ โยคะโดยการ (ไมเ หมาะสำหรับผูปวยขอกระดูกสันหลงั ยดึ ตดิ ชวงคอ) เกร็งกลา มเน้อื หนา ทอ ง 1. นอนหงาย หัวเขางอเปน มุม 45 องศา 3. จากน้ันหมุนกน กบข้�นเล็กนอย 2. ฝา เทาวางราบกับเส่อื โยคะ และหางกันเทา กับ ความกวา งของสะโพก เหยียดแขนทงั้ สองขา ง ไวข า งลำตัว 3. คอยๆยกสะโพกขน�้ โดยกดสันเทาลงกับพ้น� จนลำตวั และตน ขาอยใู นแนวเดยี วกนั เปนแนวเสน ตรง หมายเหตุ: ตรวจสอบใหแ นใจวา คณุ เกรง็ หนา ทอ งระหวา งการออกกำลงั กายทา น้ี
ทา ออกกำลังกายเพ�่อเสรม� สรางความ 90° แขง็ แรงของกลา มเนือ้ ทาที่ 3: ทาแมลงดนิ� ตาย 1. นอนหงาย 2. ยกแขนข้�นชี้เพดาน แลว คอยๆ งอเขาประมาณ 90 องศา เกร็งกลา มเนือ้ หนาทองขณะทำทา น้ี 3. ตรวจสอบใหแนใ จวาหัวเขา และสะโพกของคุณ อยูในแนวเดยี วกนั 4. คอยๆ เหยียดแขนขวาข�้นเหนือศีรษะ ในขณะเดียวกัน เหยยี ดขาซา ยของคณุ ใหต รง 5. คา งทตี่ ำแหนง น้ีไว 6. ทำซ้ำในขา งตรงขา ม ทาออกกำลังกายเพ่อ� เสร�มสราง ความแข็งแรงของกลามเนอื้ ทา ท่ี 4: ทา นกกับสุนัข 1. ทำทาคลานเขา โดยเขาอยูแ นวเดียวกบั สะโพก และมอื อยูแ นวเดยี วกบั หัวไหล 2. เกร็งหลงั ดงึ กระดูกสะบักเขาหากัน 3. ยกแขนซา ยและขาขวาข้น� โดยใหไหลและสะโพกขนาน กับพ้�นอยูตลอดเวลา 4. เหยียดดานหลังคอใหต รง พรอ มกับเก็บคางเขาหา หนาอก สายตามองลงพ้น� 5. คา งที่ทานี้ไว จากน้นั คอยๆ ลดระดบั ของแขนซายและ ขาขวาลงกลับสตู ำแหนงเรม� ตน 6. ทำซำ้ ในขา งตรงขาม
ทาออกกำลังกายเพ�อ่ เสรม� สราง ความแขง็ แรงของกลามเน้อื ทาท่ี 5: ทา เสรม� ความแขง็ แรงของกลามเนอ้ื หลงั สว นบน (ไมเหมาะสำหรับผปู ว ยขอกระดูกสนั หลงั ยึดตดิ ชวงอก) 1. นอนคว่ำ แขนวางราบกับพ�น้ โดยหันฝา มอื เขาหาลำตัว 2. คอยๆ ยกศรี ษะและไหลข น้� โดยใชก ลามเนอ้ื หลังสว นบน หลกี เลย่ี งการใชแ ขนชวยพยุงลำตัวขน้� ใหใชแขนเฉพาะในการชว ยทรงตวั เทานัน้ ทา ออกกำลังกายเพ่�อเสรม� สราง ความแขง็ แรงของกลา มเน้ือทาที่ 6: ทา ไมก ระดาน 1. นอนควำ่ จัดทา ทางคลายการวด� พ้�น 2. งอศอกตง้ั ฉากกบั พ้น� โดยศอกอยแู นวเดียวกบั หัวไหล ปลายแขนวางราบกบั พน้� ในแนวขนานกับลำตัว เพ่�อเปนจ�ดรับน้ำหนัก 3. เกรง็ กลามเนื้อบรเ� วณกน และแขมว กลา มเน้ือหนา ทอง พรอมๆ กับยกลำตัวข�น้ เหนอื พ้�น 4. กดปลายแขนและนิ�วเทา ไวกบั พ้น� ใหม ัน่ คง หลังเหยียดตรง พรอ มกบั เกรง็ ลำตัวสว นกลาง 5. ตรวจสอบใหแนใจวาแผน หลังและขาของคณุ อยใู นแนวตรงตามรูป 6. คางทา นี้ไว จากน้ันคอ ยๆ ลดระดบั ลงมายังทาเร�มตน 7. ทำซ้ำ ตามระดบั ทีส่ ามารถทำได หลังและขาอยูในแนวตรง หมายเหตุ: พยายามใหห ลังและศีรษะอยูในแนวตรงระหวางการทำทาบรห� าร ทัง้ นสี้ ามารถเพ�มเวลาและจำนวนครัง้ ตามระดับทค่ี ณุ สามารถทำได
ทาออกกำลงั กายเพ�่อเสร�มสรา ง ความแข็งแรงของกลา มเนอื้ ทา ที่ 7: ทา หมุนลำตัว 1. ในทา นั่งบนเกา อี้ ยดื หลังตรง ประสานแขนทั้งสองขางเขาหากัน และใหข นานกับพ�้น 2. หมนุ ลำตวั ไปยงั ขางใดขา งหนึ่งประมาณ 90 องศา แลวคา งไว 3. คอยๆ หมุนลำตวั กลบั มายงั ตำแหนง เร�มตน และทำซ้ำกับอกี ขา ง ทาออกกำลงั กายเพ�่อเสรม� สราง ความแข็งแรงของกลา มเน้ือทา ท่ี 8: ทา ยดื ลำตวั ดา นขาง 1. ในทา ยืนลำตวั ตรง แยกเทาใหอ ยูในแนวเดียวกับสะโพก 2. คอ ยๆ ยกแขนขางหนึ่งขน�้ เหนือศีรษะ (ดงั ภาพ) และคอยๆ โนม ลำตวั ไปยังฝง ตรงขาม แลวคางไว 3. คอยๆ นำลำตวั กลบั มายงั ตำแหนงเร�มตน พรอ มกับนำแขน ลงชา ๆ และทำซ้ำกับอกี ขา ง
ทาออกกำลงั กายเพ่�อเสร�มสราง ความแขง็ แรงของกลา มเน้อื ทา ที่ 9: ทา บร�หารกลา มเน้อื หนา อก 1. ยืนหนั หนาเขาหามุมหอง มอื ทั้งสองขา งยนั กับขา งฝา แยกเทา ใหอ ยูใ นแนวเดียวกบั สะโพก 2. โนมลำตวั เขาหามุมหอง พรอ มกบั งอศอกท้งั สองขา ง แลวคางไว 3. คอ ยๆ เหยียดแขนออกกลบั สทู า เรม� ตน ทา ออกกำลังกายเพ่อ� เสรม� สราง ความแข็งแรงของกลา มเน้อื ทา ท่ี 10: ทา บรห� ารคอในลกั ษณะกม เงย 1. ในทา ยืนลำตวั ตรง แยกเทาใหอ ยใู นแนวเดยี วกบั สะโพก 2. คอ ยๆ กม คอ ใหค างเขา หาหนา อกสวนบน แลว คางไว 3. คอยๆ นำคอกลบั สูตำแหนง ก่งึ กลาง แลว จง� เงยคอข�น้ ชาๆ แลวคา งไว
ทาออกกำลังกายเพ่อ� เสร�มสรา ง ความแขง็ แรงของกลามเน้ือทา ท่ี 11: ทา หมนุ ลำคอ 1. ในทา ยืนลำตัวตรง แยกเทา ใหอ ยใู นแนวเดยี วกับสะโพก 2. คอยๆ หมนุ ลำคอไปยงั ขา งใดขา งหน่งึ โดยใหค างขนานกับพน้� แลวคางไว 3. คอยๆ หมนุ ลำคอกลบั มายังตำแหนงเร�มตน และทำซำ้ กับอีกขา ง ทา ออกกำลงั กายเพ�่อเสร�มสราง ความแข็งแรงของกลา มเนอื้ ทาท่ี 12: ทายืดลำคอดา นขา ง 1. ในทา ยืนลำตัวตรง แยกเทาใหอยใู นแนวเดียวกบั สะโพก 2. คอ ยๆ โนมคอไปยงั ขางใดขางหน่ึง โดยใหใบหเู ขา หาไหลในขา งน้ัน แลว คา งไว 3. คอ ยๆ นำคอกลับสูตำแหนงก่งึ กลาง และทำซำ้ กับอีกขาง
ทา ท่ี 5: คำแนะนำสำหรับการออกกำลังกาย เพ่�อเพม� สมรรถภาพของหัวใจและหลอดเลือด ขอแนะนำ การเกบ็ บนั ทกึ ระยะเวลาและจำนวนครง้ั ของการทำทา บรห� าร จะทำใหค ณุ สามารถใชข อ มลู ดงั กลา วในการ วางแผนการรกั ษากบั แพทยของคณุ ไดอ ยา งมปี ระสิทธภิ าพ ควรออกกำลงั กายแบบแอโรบคิ ในระดบั ความเขม ขน หากไมสามารถทำขางตนได สามารถออก ปานกลาง อยา งนอย 150 นาทีตอสัปดาห ตัวอยา ง กำลังกายแบบแอโรบคิ ระดับความเขม ขนสูง การออกกำลงั กายดงั กลาว เชน อยา งนอ ย 75 นาทตี อ สปั ดาห ตวั อยา งการ • การเดนิ เรว็ ออกกำลงั กายดงั กลา ว เชน • การเตน แอโรบิคในน้ำ • การเดนิ แขง • การเลนเทนนิสแบบประเภทคู • ว�งเหยาะหรอ� ว�งจอ กกิง� • การเตนลีลาศ • การว�ง • การทำสวนแบบปกติ • การวา ยน้ำ • การเลน เทนนสิ แบบประเภทเดีย่ ว • การเตน แอโรบคิ • การทำสวนอยา งหนกั • การปน เขาพรอ มกับสะพายเปดานหลงั เพ่�อความเขา ใจท่ีเพ�มขน�้ เก่ียวทา บรห� ารตางๆ ในหนงั สอื เลม น้ี สแกนรหัส QR สำหรับ ว�ดโี อการสอนออกกำลงั กาย สำหรบั ผูปวยกลมุ โรคขอ กระดูกสันหลงั อกั เสบ คำอธิบายเพ�มเติม : ขอขอบคุณ : วด� ีโอนีเ้ ปนคำแนะนำท่วั ไปสำหรบั การออกกำลังกายในผูป ว ยกลุมโรค อ.ดร.นพ. ปรเมษฐ ฉายารตั นศิลป ขอกระดูกสันหลงั อกั เสบและโรคขอกระดูกสันหลังอักเสบยดึ ติด ไมค วร ใชทดแทนการดแู ลรักษาหลักจากแพทยข องคณุ และไมค วรใชทดแทน ภาคว�ชาเวชศาสตรฟ �นฟ� คำแนะนำจากแพทยโรคขอและรูมาติซั่ม แพทยเวชศาสตรฟ�นฟ� คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวท� ยาลัยมหิดล หร�อนกั กายภาพบำบัด รศ.พญ. ปารว� ชีวะอสิ ระกลุ Reference: Spondylitis Association of America 2020, Sample Spondyloarthritis Exercise Program, Spondylitis Association of America, viewed 9 September 2020, <https://disproportion/about- สาขาวช� าโรคภมู แิ พอ ิมมูโนวท� ยาและโรคขอ ภาคว�ชาอายุรศาสตร spondylitis/treatment-information/exercise/> คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบิ ดี มหาวท� ยาลัยมหิดล
NOTE
สนบั สนนุ การจดั พ�มพโ ดย TH2012163568 DEC/2020
Search
Read the Text Version
- 1 - 16
Pages:
