ลำนำ ป.2

บทท่ี ๖ ยายกะตา “ก็เพราะหลานของยายจะไม่ปล่อยให้กามา กินถั่วกนิ งานะ่ สิ” ยายตอบ มะลิยิ้มพอใจ รีบเขา้ ไปกอดยายแล้วกระซบิ เบาๆ ว่า “มะลิรักยายท่ีสุดในโลก” 92 หน้าเกา้ สิบสอง

วรรณคดลี า� นา� ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี ๒ ชวนรอ้ ง เล่น เรียน อ่าน เขยี น คิด ๑. นิทานเรอื่ ง ยายกะตา ที่เดก็ ๆ ไดอ้ า่ นสนกุ ไหมเอย่ ความเป็นมาของนิทานก็น่าสนใจ ลองอ่านดู นทิ านเรอ่ื ง ยายกะตา เปน็ นทิ านไทยท่ีคนสมัยกอ่ น รจู้ กั กนั ด ี เพราะเนอ้ื เรอ่ื งสนกุ สนาน เรอ่ื งและตวั ละครตอ่ กนั เปน็ ทอดๆ แลว้ จะวนกลับมาตอนตน้ ใหม ่ นอกจากเป็น นทิ านเล่าสกู่ นั ฟังแลว้ ยังมีผู้วาดภาพเร่อื ง ยายกะตา ไวท้ ่ี เชิงบานหนา้ ต่างของพระอุโบสถวดั โพธ์ ิ หรอื วดั พระเชตพุ น- วิมลมงั คลาราม ซ่งึ เปน็ วัดเก่าและส�าคัญมากแห่งหนึ่งใน กรุงเทพมหานคร ภาพวาดนิทานเรื่อง ยายกะตา มีจ�านวน ทง้ั สนิ้ ๑๒ ภาพ นทิ านเรื่องนีใ้ ช้ค�าและความซ�า้ ๆกัน เช่น “ยายมายายก็ดา่ ตามาตาก็ต”ี “ไม่ใชก่ งการอะไรของข้า” และนักเรียนจะได้รู้จกั ตวั ละครยายและตา ซงึ่ เปน็ ตวั แทนของ ปยู่ า่ ตายายทคี่ อยเลยี้ งดลู กู หลาน และเป็นบุคคลสา� คญั ใน ครอบครัวของคนไทย ๒. ใครเคยอา่ นหรอื ฟงั นิทานเรอ่ื ง ยายกะตา มาก่อนบ้าง คุณตาคุณยายของพวกเราเหมือนหรือต่างกับยายตาใน เรอ่ื งอยา่ งไร หนา้ เกา้ สบิ สาม 93

บทท่ี ๖ ยายกะตา ๓. ถา้ นกั เรยี นเปน็ หลานในนทิ านเรอื่ ง ยายกะตา นกั เรยี น จะทา� อยา่ งไรไมใ่ หถ้ วั่ งาหาย แต่ถา้ ถั่วงาหายไป นกั เรียนจะ แก้ไขปัญหาอย่างไร ๔. หลานในนทิ านไปขอความชว่ ยเหลอื จากใครบา้ ง คน้ หา ดใู นภาพ แล้วชว่ ยกนั ตอบ ๕. ถา้ คนอนื่ มคี วามเดอื ดรอ้ นและมาขอใหน้ กั เรยี นชว่ ยเหลอื นักเรียนจะตอบในท�านองว่า “ไมใ่ ชก่ งการอะไรของข้า” หรือจะท�าอย่างไร จะท�าอยา่ งแมลงหวิี่หรือไม่ 94 หนา้ เกา้ สบิ สี่

วรรณคดลี า� น�า ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๒ ๖. อา่ นกาพยย์ าน ี ๑๑ ตอ่ ไปนพ้ี รอ้ มๆ กนั แลว้ ชว่ ยกนั ตอบ นิทานยายกะตา มีคุณค่าในดา้ นใด สนกุ นา่ สนใจ เดน่ ขอ้ คิดแฝงความรู้ ตวั ละครทร่ี ้จู ัก ใครน่ารกั นา่ ชน่ื ชู ช่วยเหลอื และกอบก ู้ ปญั หาใหญ่แก้ไขทัน ๗. เคยอา่ นหรอื เคยฟงั นทิ าน เพลง หรอื ขา่ วทนี่ า่ ประทบั ใจ เกย่ี วกบั ป ู่ ยา่ ตา ยาย กบั หลานหรอื ไม ่ ชว่ ยกนั เล่า แลกเปลย่ี นกัน ยายกบั ตายา่ กบั ปแู่ ม่กบั พ่อ ผู้เกดิ กอ่ มพี ระคุณแก่ตัวฉนั ให้ชวี ิตรักเลี้ยงดูทุกคนื วัน ลกู หลานน้ันควรยึดมน่ั กตญั ญู ๘. ถัว่ งา และข้าว เปน็ อาหารสา� คัญของคนไทย นกั เรียน เคยเหน็ ต้นถว่ั -เมลด็ ถ่วั ตน้ งา-เมล็ดงา และต้นข้าว- เมล็ดข้าว หรอื ไม ่ หน้าเก้าสิบห้า 95

บทที่ ๖ ยายกะตา อา่ นบทกลอนต่อไปน้ ี แลว้ ช่วยกันบอกข้อคดิ ท่ไี ด้ ความดี ความช่วั ปลูกต้นข้าวเกิดเมลด็ ข้าวดงั เขาวา่ ปลกู ถว่ั งาเกดิ ถัว่ งาเปน็ แมน่ มน่ั ปลูกอยา่ งไรได้ผลอย่างเดียวกนั ตามพืชพนั ธุ์หวา่ นลงจงเขา้ ใจ แม้ความชว่ั ปลูกลงคงได้ชว่ั ความดคี งไม่กล้วั คุ้มตวั ได้ ปลกู ความดีผลดีมีท่วั ไป ความชั่วไซรอ้ ย่าปลูกเปน็ ถกู เอย (หมอ่ มเจา้ พจิ ติ รจริ าภา เทวกลุ , บทเพลงเกยี่ วกบั ธมั มะของโรงเรยี นราชนิ .ี ) เหน็ ผิด เหน็ ถกู เหน็ ผิดชกั น�าใหท้ �าผดิ กอบกิจเปน็ โทษประโยชนส์ ูญ เหน็ ถูกท�าถูกปลูกผลพนู ประโยชนไ์ พบูลยน์ ิรนั ดร 96 (ฐะปะนีย ์ นาครทรรพ, ศกึ ษาภาษติ และร้อยกรอง.) หนา้ เกา้ สบิ หก

วรรณคดลี �านา� ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี ๒ ๙. วดั โพธหิ์ รอื วดั พระเชตพุ นฯ เปน็ วดั ทม่ี ภี าพวาดนทิ าน เรอื่ งยายกะตา ทง้ั มปี ระวตั คิ วามเปน็ มาและมคี วามสา� คญั คกู่ ับกรงุ เทพมหานคร พระอโุ บสถ วัดพระเชตพุ นฯ วดั พระเชตพุ นฯ หรอื วดั โพธิ์มชี อ่ื เตม็ วา่ วดั พระเชตพุ น- วมิ ลมงั คลาราม สร้างขน้ึ ในสมยั อยธุ ยา ในสมยั รตั นโกสนิ ทร ์ รชั กาลท ี่ ๑ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธ- ยอดฟา้ จฬุ าโลกมหาราช มพี ระราชศรทั ธาโปรดเกลา้ ฯ ใหบ้ รู ณะ วดั โพธใ์ิ ห้สวยงาม เปน็ ศรสี งา่ คู่พระนคร วดั โพธ์จิ งึ เป็นวัด ประจ�ารัชกาลท่ี ๑ ตอ่ มารชั กาลท ี่ ๓ พระบาทสมเดจ็ พระนงั่ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรง พระกรณุ าโปรดเกล้าฯ ให้บูรณะวดั โพธ์ิอีกครัง้ หน่ึง ครั้งน้ไี ด้ โปรดเกล้าฯ ใหบ้ นั ทึกความรู้ต่างๆ ของคนไทยสมยั นั้นลงบน แผน่ หนิ ประดับไวต้ ามศาลาต่างๆ ท�าให้วดั โพธ์ิได้ช่ือว่า เปน็ มหาวิทยาลยั แห่งแรกของประเทศไทย หน้าเกา้ สบิ เจ็ด 97

บทท่ี ๖ ยายกะตา ๑๐. ตรงกันขา้ มกบั วัดพระเชตุพนฯ หรือวดั โพธ ิ์ คนละฝงั่ แม่นา้� เจ้าพระยา มีวัดอรุณราชวราราม หรือวดั แจง้ วัด ท้งั สองนี้มีต�านานสนุกๆ เกย่ี วข้องกนั ฝกึ อา่ นออกเสยี งและขบั รอ้ งบทประพนั ธ ์ จากตา� นาน ตอ่ ไปน้ี ยกั ษว์ ดั อรณุ ราชวราราม (วัดแจง้ ) 98 หนา้ เกา้ สบิ แปด

วรรณคดลี า� นา� ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๒ “ยักษเ์ ลก็ ” ตีกับ “ยักษ์ใหญ่” ตุม มะ ตมุ มะ ตุม ตุม เอา้ ตมุ มะ ตมุ มะ ตมุ ตมุ มะรุมมะตุ้ม รวมกลุม่ นัง่ ใกล้ คนไหน อยากฟงั เร่อื งยกั ษ์ สนกุ ยิ่งนกั “ย ยกั ษ์ เขี้ยวใหญ่” หน้าบ้งึ เขาเรยี ก “หนา้ ยักษ์” ชา่ งนา่ เกลยี ดนกั นา่ กลวั เกนิ ใคร ตวั ใหญ่ เขาเรยี ก “ร่างยกั ษ์” นา่ แปลกใจนกั “ยกั ษเ์ ลก็ ” มไี หม “ยักษ์เลก็ ” ตีกบั “ยกั ษใ์ หญ่” คอื ยักษต์ นใด หนูร้ไู หมเอย มตี า� นานเลา่ สืบต่อกันมาวา่ “ยกั ษ์วัดแจง้ ทา้ ตที ้าแทง กบั ยกั ษว์ ดั โพธ”์ิ เดมิ ท ี “ยกั ษเ์ ลก็ ” คอื ยกั ษว์ ดั โพธเิ์ ปน็ เพอ่ื นรกั กบั “ยกั ษใ์ หญ”่ คอื ยกั ษว์ ดั แจง้ ทง้ั สองสนทิ กนั มาก อยมู่ าวนั หนง่ึ ยกั ษท์ ั้งสองตะโกนพดู คุยหยอกลอ้ จนเกดิ ท้าทายกนั ข้นึ หนา้ เก้าสิบเก้า 99

บทที่ ๖ ยายกะตา ยกั ษว์ ดั โพธิอ์ ยใู่ นตกู้ ระจก ยักษว์ ัดพระแกว้ บางตา� นานเลา่ ว่า ยักษว์ ัดแจ้งโกรธจัดทยี่ กั ษว์ ัดโพธิ์ ขอยืมเงินไปแต่ไม่ยอมใช้คืนจึงข้ามแม่น�้าเจ้าพระยามาตีกับ ยกั ษว์ ัดโพธิต์ รงบรเิ วณทา่ น�้า เสยี งดังสนน่ั หวั่นไหว ตน้ ไม้ หกั โคน่ พน้ื ดนิ ราบเปน็ หนา้ กลอง กย็ งั ไมร่ แู้ พร้ ชู้ นะ รอ้ นถงึ ยกั ษว์ ดั พระแกว้ ตอ้ งมาหา้ มปราม ยกั ษจ์ อมโมโหรา้ ยจงึ เลกิ รา แยกยา้ ยกนั กลบั วัดไป 100 หน้าหน่งึ ร้อย

วรรณคดีลา� น�า ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ ๒ บา้ งเลา่ ว่าผมู้ ายุตศิ กึ คือพระอศิ วร ทรงโกรธมากที่ยักษ์ สู้กัน ก่อความวนุ่ วายเดือดรอ้ นอย่างย่ิง จงึ ทรงสาปใหย้ กั ษท์ งั้ สองตนกลายเปน็ หนิ ทา� หนา้ ทยี่ นื เฝา้ ประจา� วดั ทต่ี นอาศยั อยู่ ชั่วกาลนาน ส่วนพ้ืนที่ท่าน้�าท่ีราบเตียนน้ัน คนได้เรียกชื่อ สืบมาว่า “ท่าเตียน” หนา้ หนงึ่ ร้อยเอ็ด 101

กงกำร บทท่ี ๖ ยายกะตา ทะนำน ธนู คำ� ศัพท์ หน้ำที่, ธุระ ภำชนะใช้สำ� หรบั ตวงขำ้ ว ถ่วั งำ ไม้ค้อน เป็นต้น ยอ้ น ช่อื อำวธุ ชนิดหนึ่ง ประกอบดว้ ย คนั ธน ู ซง่ึ มสี ำยธนสู ำ� หรบั นำ้ วยงิ และลกู ธนทู ี่มีปลำยแหลม ไม้ทีท่ �ำจำกเหงำ้ ไมไ้ ผ่ ใช้ตีระฆัง ต ี (ภำษำถนิ่ ใต ้ ยอ้ น หรอื ยอน แปลวำ่ ต)ี บำงคนอำจเคยไดย้ นิ ว่ำ “หำไมค้ ้อนให้ยอนหัวหมำ” หรือ “หำไม้ค้อนให้ยอนหูหมำ” หรือ “หำไมค้ ้อนให้แยงหูหมำ” ซึ่งเป็นปกติของกำรเล่ำนิทำน ต่อๆกนั มำ เร่อื งและภำษำมัก คลำดเคลอ่ื นได้ 102 หน้าหน่งึ รอ้ ยสอง

คณะผูจ้ ดั ท�ำหนังสือเรยี น รำยวชิ ำพ้ืนฐำน ภำษำไทย ชุด ภำษำเพื่อชวี ติ วรรณคดีลำ� น�ำ ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๒ กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ทป่ี รึกษำ ศาสตราจารยก์ ติ ติคุณสมุ น อมรววิ ฒั น์ ผู้ช่วยศาสตราจารยก์ ิตยิ วดี บญุ ซอ่ื เลขาธิการคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพ้นื ฐาน ทปี่ รึกษาด้านพฒั นากระบวนการเรียนรู้ ผู้อา� นวยการสา� นักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา ประธำนกรรมกำร ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยธ์ ัญญา สังขพนั ธานนท์ รองประธำนกรรมกำร รองศาสตราจารยส์ ุปาณี พดั ทอง กรรมกำร ผู้ช่วยศาสตราจารย์ธเนศ เวศร์ภาดา นางปราณี ปราบรปิ ู นางสาวนฤมล กงั วาลไกล นางดารณี มผี วิ กรรมกำรและเลขำนุกำร นางลตั ติยา อมรสมานกลุ ผ้วู ำดภำพประกอบ บทอ่านและวรรณคดี : นายโอม รชั เวทย์ นายค�ารณย์ หึกขนุ ทด นายสละ นาคบา� รุง กิจกรรมทา้ ยบท : กลุ่มงานวาดภาพ องค์การคา้ ของ สกสค. ผู้ออกแบบปกและรปู เล่ม นางปราณี ปราบรปิ ู นางลตั ติยา อมรสมานกุล นายสามารถ ชาวโพธ์ิเอน

ดำ� เนนิ งำน สถาบนั ภาษาไทย สา� นักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา ส�านักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พื้นฐาน ถนนราชดา� เนนิ นอก กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๒๘๘ ๕๗๔๗ โทรสาร ๐ ๒๖๒๘ ๕๓๔๓ ชว่ ยด�ำเนนิ งำน กลุ่มงานวชิ าภาษาศาสตร์ องค์การค้าของส�านกั งานคณะกรรมการ- สง่ เสริมสวัสดิการและสวัสดิภาพครูและบคุ ลากรทางการศึกษา

คณะผ้รู ่วมพจิ ำรณำกำรน�ำไปใช้ นายรวิชญุฒน์ ทองแม้น ส�านกั งานเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต ๓ นางสาวจนั ทนา ผ่องใส สา� นกั งานเขตพื้นทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษากาญจนบุรี เขต ๒ นางบุณยภทั ร สมเพชร โรงเรยี นบ้านวงั วทิ ยา สา� นักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาเชยี งราย เขต ๒ นางวลิ าวัณย์ อิทธิเดช โรงเรยี นสนั ป่าตอง (สวุ รรณราษฎร์วิทยาคาร) ส�านกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศกึ ษาเชยี งใหม่ เขต ๔ นางเทียมจนั ทร์ คา� มี โรงเรยี นอนุบาลล�าปาง (เขลางค์รตั นอ์ นสุ รณ)์ ส�านกั งานเขตพื้นทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาล�าปาง เขต ๑ นางเนาวรัตน์ เชยี วฉออ้ น โรงเรียนบา้ นแมก่ ๊ดหลวง กญั ไชยมิตรภาพที่ ๑๘๒ ส�านักงานเขตพื้นทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาตาก เขต ๒ นางอรวรรณ ทรพั ยค์ ูณ โรงเรียนเวตวันวิทยา ส�านกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษาอุบลราชธานี เขต ๕ นางวลิ าวณั ย์ สอนเครือ โรงเรียนหนองแก่งทราย ส�านักงานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาหนองคาย เขต ๓ นางสุขศรี อคั รเนตร โรงเรยี นบ้านนาหวา้ ส�านกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษานครพนม เขต ๒ นางสมหมาย ข�าโพธิ์ โรงเรยี นประชารัฐสามคั คี ส�านักงานเขตพื้นทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษานครราชสีมา เขต ๔ นางสาวขวัญใจ อนกุ ลู พลู ลาภ โรงเรียนบ้านก้านเหลอื ง สา� นักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษาสรุ นิ ทร์ เขต ๑ นางอุไรวรรณ ชาญวทิ ยากร โรงเรยี นบา้ นณรงค์ สา� นักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาสุรินทร์ เขต ๓ นางสาวนวลอนงค์ คา� นนั ต์ โรงเรยี นอนุบาลหว้ ยทับทนั ส�านกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาศรสี ะเกษ เขต ๒ นางเกศรนิ รอดพล โรงเรยี นชมุ ชนวัดหน้าไม้ ส�านกั งานเขตพ้ืนท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาปทมุ ธานี เขต ๑

นางศิริลกั ษณ์ สอนเครือ โรงเรยี นบา้ นวดั ศรสี า� ราญราษฎรบ์ า� รุง นางสมสุข ขอบชิต สา� นักงานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาสมุทรสาคร นางวฒั นา อนิ ทผลึก โรงเรยี นวดั ตะพงนอก นางมะลิฉตั ร ภ่เู พชร ส�านกั งานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษาระยอง เขต ๑ นางมณี ปานนาค โรงเรียนวดั คริ วิ หิ าร นางพเยาว์ ประทปี พิชัย ส�านักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาตราด เขต ๑ นางสาววรรณา ใข่มกุ ข์ โรงเรียนอนุบาลราชบุรี นางอไุ ร รุง่ เรอื ง ส�านักงานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาราชบรุ ี เขต ๑ นางศุษมา อยุ้ นอง โรงเรียนวัดอมรญาตสิ มาคม นางวาสนา รว้ิ กาญจนา ส�านักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาราชบุรี เขต ๒ นางปัทมา เทศประเสรฐิ โรงเรยี นวดั หนองปรง นางต่วนซากนี ะห์ ลอี ะละ สา� นกั งานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษาเพชรบุรี เขต ๑ นางสาวสธุ าสนิ ี วเิ วกานนท์ โรงเรยี นอนบุ าลประจวบคีรขี ันธ์ นางหริสา แสงเพช็ ร ส�านักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาประจวบคีรีขันธ์ เขต ๑ โรงเรยี นบา้ นวังน�้าเขียว ส�านกั งานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาประจวบคีรขี นั ธ์ เขต ๑ โรงเรียนวดั ทา่ งาม ส�านักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษานครศรธี รรมราช เขต ๑ โรงเรียนบา้ นค่าย สา� นักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษานราธวิ าส เขต ๑ โรงเรยี นพระยาประเสรฐิ สนุ ทราศรยั (กระจ่าง สงิ หเสนี) ส�านักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษากรงุ เทพมหานคร เขต ๒ โรงเรยี นพระยาประเสริฐสุนทราศรัย (กระจ่าง สงิ หเสน)ี สา� นกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษากรงุ เทพมหานคร เขต ๒ โรงเรียนประชาราษฎร์บ�าเพ็ญ สา� นกั การศกึ ษากรุงเทพมหานคร โรงเรยี นประชานิเวศน์ ส�านกั การศึกษากรงุ เทพมหานคร

ประกาศส�านกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน เรื่อง อนุญาตใหใ้ ชส้ อื่ การเรยี นรูใ้ นสถานศึกษา ดว้ ยส�านักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้นื ฐาน ไดจ้ ดั ทา� หนงั สือเรียน รายวชิ าพื้นฐาน ภาษาไทยชุดภาษาเพ่อื ชวี ติ วรรณคดีล�ำนำ� ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี๒กลุ่มสาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ส�านักงานคณะกรรมการ การศกึ ษาขั้นพื้นฐานพิจารณาแลว้ อนุญาตให้ใชใ้ นสถานศกึ ษาได้ ประกาศ ณ วนั ที่ ๒๐ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ (นายชนิ ภทั ร ภูมิรตั น) เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน

หนังสอื เรียนและแบบฝกึ หัด รายวชิ าพนื้ ฐาน ภาษาไทย กลุ่มสาระการเรียนร้ภู าษาไทย ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๒ ของกระทรวงศกึ ษาธิการ ๑. หนังสอื เรยี น ชดุ ภาษาเพือ่ ชวี ิต ภาษาพาที ๒. หนังสอื เรยี น ชุด ภาษาเพ่อื ชีวิต วรรณคดีลา� น�า ๓. แบบฝึกหดั ชดุ ภาษาเพื่อชีวติ ทักษะภาษา ๔. หนงั สอื เรยี น ชดุ ภาษาเพอื่ ชวี ติ วรรณกรรมปฏสิ มั พนั ธ์ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๑-๓ ๕. แบบฝึกหัด ชดุ ภาษาเพอ่ื ชวี ติ ทกั ษะปฏสิ มั พนั ธ์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๑-๓ (รายการที่ ๔-๕ เปน็ หนงั สอื ทต่ี อ้ งการพฒั นาความสามารถทางภาษาและวรรณกรรม เปน็ พเิ ศษ มิได้บงั คบั ส�าหรับนักเรยี นทวั่ ไป) พิมพ์ทีโ่ รงพิมพ์ สกสค. ลาดพรา้ ว นายสมมาตร์ มศี ลิ ป์ ผู้พิมพ์และผ้โู ฆษณา พ.ศ. ๒๕๕๕