สุขศึกษา ม.1 หน่วยที่ 5

หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 วยั รุ่นกบั โภชนาการเพื่อสร้างเสริมสุขภาพ

วยั รุ่นกบั โภชนาการเพ่ือสร้างเสริมสุขภาพ อาหารและโภชนาการ ฉลากบนผลติ ภัณฑ์อาหาร



อาหารและโภชนาการ

อาหาร ส่ิงทรี่ ับประทาน แล้วมีประโยชน์ ต่อร่างกาย

โภชนาการ

คุณค่าของอาหารต่อสุขภาพ • ช่วยใหร้ ่างกายเจริญเติบโต • ช่วยซ่อมแซมส่วนท่ีสึกหรอของร่างกาย • ใหพ้ ลงั งานและความอบอุ่นแก่ร่างกาย • ช่วยใหอ้ วยั วะต่างๆ ภายในร่างกายทางานไดต้ ามปกติ • ช่วยเสริมสร้างภูมิตา้ นทานโรคใหแ้ ก่ร่างกาย

ภาวะโภชนาการ ภาวะโภชนาการท่ไี ม่ดี ภาวะโภชนาการท่ดี ี  ภาวะโภชนาการต่า  ภาวะโภชนาการเกิน

ปัญหาการเกดิ โรคขาดภาวะทุพโภชนาการ โรค ความดนั โลหิตสูง โรคอ้วน • รับประทานอาหารมากเกินกวา่ ที่ร่างกายตอ้ งการ • พนั ธุกรรม • ความผดิ ปกติของต่อมภายในร่างกาย • การขาดการออกกาลงั กาย โรคเกยี่ วกบั โรคเบาหวาน ระบบทางเดนิ โรคหัวใจ โรคไขข้ออกั เสบ หายใจ

โรคขาดสารอาหาร โรคคอพอก โรคตานขโมย โรคตาฟาง โรคโลหิตจาง โรคเหน็บชา โรคลกั ปิ ดลกั เปิ ด โรคปากนกกระจอก



ธงโภชนาการ ผลไม้ 3-4 ส่วน ข้าว แป้ง เนื้อสัตว์ 8-12 ทพั พี 6-12 ช้อนกนิ ข้าว ผกั 4-6 ทัพพี นม 1-2 แก้ว บริโภค แต่น้อย

ตารางแนะนาการบริโภคอาหารใน 1 วนั ของคนไทย กล่มุ อาหาร หน่วยครัวเรือน พลงั งาน (กโิ ลแคลอรี) 1,600 2,000 2,400 ขา้ ว - แป้ง ทพั พี 8 10 12 ผกั ทพั พี 4(6) 5 6 ผลไม้ ส่วน 3(4) 5 5 เน้ือสตั ว์ ชอ้ นกินขา้ ว 69 12 นม แกว้ 2(1) 1 1 น้ามนั น้าตาล ชอ้ นชา และเกลือ ใชแ้ ต่นอ้ ยเท่าท่ีจาเป็น หมายเหตุ : เลขใน ( ) คือปริมาณแนะนาสาหรับผใู้ หญ่

ตารางพลงั งาน (กิโลแคลอรีฟ) พลงั งาน ช่วงวยั (กโิ ลแคลอรี) สาหรับเดก็ อายุ 6 – 13 ปี หญิงวยั ทางานอายุ 25 – 60 ปี ผสู้ ูงอายุ 60 ปี 1,600 ข้ึนไป สาหรับวยั รุ่นหญิง – ชาย อายุ 14 – 25 ปี วยั ทางานอายุ 25 – 60 ปี 2,000 สาหรับหญิง – ชาย ท่ีใชพ้ ลงั งานมากๆ เช่น เกษตรกร ผใู้ ชแ้ รงงาน 2,400 นกั กีฬา เป็นตน้

ประเภทของสารอาหารทวี่ ยั รุ่นควรได้รับในแต่ละวนั ไขมนั วนั ละประมาณ 1 กรัม โปรตีน ต่อนา้ หนักตัว 1 กโิ ลกรัม วติ ามนิ และเกลือแร่ คาร์โบไฮเดรต วนั ละประมาณ 1.2 - 2.1 กรัม ต่อนา้ หนักตัว 1 กโิ ลกรัม ร่างกายต้องการน้อย แต่กม็ คี วามจาเป็ นมาก วนั ละประมาณ 4-6 กรัม ต่อนา้ หนักตัว 1 กโิ ลกรัม

อาหารที่เหมาะสมสาหรับวยั รุ่น • ควรด่ืมนมวนั ละ 1 – 2 แกว้ • รับประทานเน้ือสตั วช์ นิดต่างๆ ใหเ้ พียงพอ • รับประทานไข่ไดว้ นั ละ 1 ฟอง • รับประทานพืชผกั ผลไมต้ ่างๆ ใหเ้ พียงพอ • รับประทานอาหารประเภทแป้งใหพ้ อเหมาะ กบั ความตอ้ งการ • รับประทานอาหารที่ใหไ้ ขมนั พืช และสตั วใ์ หพ้ อเหมาะ

ปัญหาสุขภาพจากพฤตกิ รรมการรับประทานอาหารของวยั รุ่น • การรับประทานอาหารไม่เป็นเวลาและงดอาหารบางม้ือ • การรับประทานอาหารรสจดั • การรับประทานอาหารสุกๆ ดิบๆ • การด่ืมน้าอดั ลมเป็นประจา • รับประทานอาหารจานด่วน • การรับประทานอาหารจุบจิบ รับประทานจุ • ความผดิ ปกติเกี่ยวกบั พฤติกรรมการรับประทาน อาหาร

ฉลากบนผลติ ภณั ฑ์อาหาร

ฉลากบนผลติ ภัณฑ์อาหาร ฉลากอาหาร ฉลากโภชนาการ

อาหารทตี่ ้องมีฉลาก กล่มุ ท่ี 1 อาหารควบคุมเฉพาะ กล่มุ ที่ 2 อาหารทก่ี าหนดคุณภาพหรือ กลุ่มท่ี 3 อาหารท่ีรัฐมนตรี มาตรฐาน ประกาศให้ต้องมีฉลาก นมดดั แปลงสาหรับทารกและนม น้ามนั และไขมนั รอยลั เยลลีและ ผลิตภณั ฑจ์ ากเน้ือสตั ว์ ดดั แปลงสูตรต่อเนื่องสาหรับทารก ผลิตภณั ฑร์ อยลั เยลลี และเดก็ เลก็ อาหารทารกและอาหารสูตรต่อเน่ือง น้ามนั ถว่ั ลิสง น้าผ้งึ แป้งขา้ วกลอ้ ง สาหรับทารกและเดก็ เลก็ เนยเทียม น้าแร่ธรรมชาติ น้าเกลือปรุงอาหาร ซอสในภาชนะบรรจุท่ีปิ ดสนิท อาหารเสริมสาหรับทารกและ เนยแขง็ เดก็ เลก็ นมโค นมปรุงแต่ง กี (Ghee) หรือเนย ซอสบางชนิด ขนมปัง นมเปร้ียว ใส น้าท่ีเหลือจากผลิตภณั ฑ์ หมากฝรั่งและลูกอม โมโนโซเดียมกลูตาเมต อาหารก่ึงสาเร็จรูป

กล่มุ ท่ี 1 อาหารควบคุมเฉพาะ กลุ่มท่ี 2 อาหารทก่ี าหนดคุณภาพหรือ กลุ่มท่ี 3 อาหารทีร่ ัฐมนตรี มาตรฐาน ประกาศให้ต้องมฉี ลาก ไอศกรีม อาหารในภาชนะบรรจุที่ปิ ดสนิท น้ามนั เนย ไข่เยย่ี วมา้ วนุ้ สาเร็จรูปและขนมเยลลี ผลิตภณั ฑข์ องนม น้าปลา ผลิตภณั ฑป์ รุงรสท่ีได้ อาหารซ่ึงมีการใชก้ รรมวธิ ีการ น้าบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิ ด น้าส้มสายชู จากการยอ่ ยโปรตีนของ ฉายรังสี สนิท ถวั่ เหลือง ผลิตภณั ฑก์ ระเทียม เคร่ืองดื่มในภาชนะบรรจุปิ ด ขา้ วเติมวติ ามิน สนิท ครีม ชอ็ กโกแลต วตั ถุแต่งกลิ่นรส น้าแขง็ น้ามนั ปาลม์ เกลือบริโภค อาหารมีวตั ถุที่ใชเ้ พือ่ รักษา อาหารสาหรับผทู้ ี่ตอ้ งการ คุณภาพหรือมาตรฐานของ ควบคุมน้าหนกั น้ามนั มะพร้าว อาหารรวมอยใู่ นภาชนะบรรจุ ชา อาหารท่ีมีสารพษิ ตกคา้ ง อาหารที่มีส่วนผสมของวา่ นหาง จระเข้ อาหารท่ีมีสารปนเป้ื อน อาหารที่มีวตั ถุประสงคพ์ ิเศษ

ข้อมูลทตี่ ้องแสดงบนฉลากอาหาร กลุ่มอาหารทไ่ี ม่ต้องแสดงเครื่องหมาย อย. แต่ต้องแสดงฉลากให้ถูกต้อง

กล่มุ อาหารทตี่ ้องมเี ครื่องหมาย อย. แต่ไม่ต้องส่งตัวอย่างอาหารไปตรวจวิเคราะห์ • อาหารท่ีตอ้ งมีฉลาก

• ไสก้ รอก แหนม ลูกชิ้น กนุ เชียง หมูยอ และผลิตภณั ฑจ์ าพวกเดียวกนั

กล่มุ อาหารทตี่ ้องมเี คร่ืองหมาย อย. และต้องมีรายงานผลการตรวจวเิ คราะห์ไว้ให้ ตรวจสอบภายหลงั การอนุญาต

กล่มุ อาหารทต่ี ้องมเี คร่ืองหมาย อย. และต้องมีรายงานผลการตรวจวเิ คราะห์

ข้อมูลโภชนาการทแ่ี สดงฉลากบนอาหาร

เลขสารบบอาหารในเคร่ืองหมาย อย.

สรุป • อาหารเป็นสิ่งจาเป็นต่อการช่วยเสริมสร้างร่างกายใหม้ ีการเจริญเติบโตและการมีสุขภาพที่ดี • ถา้ ร่างกายไดร้ ับอาหารที่ถูกตอ้ งเหมาะสมกบั วยั ตามหลกั โภชนบญั ญตั ิ ตลอดจนรู้จกั เลือก ผลิตภณั ฑอ์ าหาร เพ่ือความปลอดภยั ต่อการบริโภคดว้ ยแลว้ กจ็ ะส่งผลใหร้ ่างกายมีภาวะ โภชนาการที่ดี โดยไม่จาเป็นตอ้ งพ่งึ ผลิตภณั ฑเ์ สริมอาหาร หรือยาลดความอว้ นแต่อยา่ งใด • ในทางตรงกนั ขา้ มหากร่างกายไดร้ ับอาหารท่ีไม่ถูกตอ้ งเหมาะสม เกินความตอ้ งการหรือไม่ เพยี งพอต่อความตอ้ งการของร่างกายกจ็ ะส่งผลใหม้ ีภาวะโภชนาการที่ไม่ดี โดยมีท้งั ภาวะ โภชนาการเกิน และภาวะโภชนาการต่า ซ่ึงก่อใหเ้ กิดปัญหาต่อสุขภาพได้