การออกแบบการกำจัดยุงในห้องน้ำโรงเรียน

การออกแบบการก้าจดั ยุงในหอ้ งน้าโรงเรยี น จดั ทา้ โดย เด็กหญิงชนสิ รา ศรเี ตชะ นักเรียนชนั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 2/1 เลขที่ 20 โรงเรียนโพธไ์ิ ทรพทิ ยาคาร ส้านักงานเขตพืนท่ีการศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต 29

การออกแบบการก้าจัดยุงในหอ้ งน้าโรงเรียน สาเหตทุ ่ีมยี งุ ในหอ้ งนา้ ปรมิ าณเยอะ สาเหตทุ ยี่ ุงมปี รมิ าณเยอะอาจเกดิ ไดห้ ลายสาเหตุ เช่น 1. ภาชนะมีนา้ ขงั นา้ ฝนท่ขี ังอยูต่ ามภาชนะตา่ งๆ เช่น ในถังพลาสติก จานรองกระถางตน้ ไม้ ยางเกา่ ของรถยนต์ เศษถงุ ขยะ รวมไปถึงน้าในภาชนะท่ีไมไ่ ด้ปดิ ฝา อยา่ ง ตุ่มนา้ อ่างบรรจุนา้ ต่างๆ นัน ถือเปน็ แหลง่ วางไขช่ ันดขี องยงุ เลยทเี ดียว โดยเฉพาะยุงลาย ทีเ่ ป็นพาหะนา้ โรคไข้เลือดออกและไวรสั ซิกามกั จะวางไข่ ในนา้ น่ิง และสามารถวางไข่ได้มากกวา่ 100 ฟองตอ่ ครังเลยทีเดยี ว 2. บรรยากาศมดื ทึบ ไมม่ ีแสงสวา่ งเพยี งพอ ปัจจัยหนง่ึ ท่ีท้าใหย้ งุ ชอบเขา้ มาอยใู่ นหอ้ งนา้ กค็ อื มแี สงสวา่ งไมเ่ พยี งพอ มดื ทบึ เกนิ ไป อกี ทงั ยังอบั ชนื จึงท้าใหย้ งุ ชอบเขา้ มาอาศยั หากนิ และบนิ มา เกาะพกั ตามฝาผนงั เพอื่ รอการวางไข่ต่อไป ซ่งึ ด้วยสภาพแวดลอ้ มที่ เออื อา้ นวยตอ่ การวางไข่เช่นนี จงึ เปน็ สาเหตุหลกั ใหย้ ุงวนเวยี นอยใู่ นห้องนา้ และแพรพ่ ันธ์ุเพมิ่ มากขนึ เรือ่ ยๆ 3. ห้องนา้ อยู่ใกลแ้ หล่งนา้ เนา่ เสยี แหลง่ นา้ เนา่ เสยี หรือคูคลองสกปรกต่างๆ ทส่ี ง่ กลนิ่ เหมน็ รวมไปถึงในท่อ ระบายนา้ ลว้ นเปน็ ทอ่ี ย่อู าศัยและวางไขข่ องยงุ ร้าคาญโดยเฉพาะ ดังนนั หอ้ งน้าท่ีปลกู สรา้ งอยู่ใกล้แหลง่ ดังกล่าวจึงตอ้ งระวงั เป็นพเิ ศษ เพราะไม่ เพียงแต่ยุงรา้ คาญจะกดั ผวิ หนังจนเกดิ ตุ่มคนั ให้รา้ คาญใจ แตย่ งุ รา้ คาญยัง เปน็ พาหะนา้ โรคไขส้ มองอกั เสบ โดยน้าเชอื มาจากสกุ รทีเ่ ปน็ โรคมาสู่คนได้ อกี ด้วย

ศกึ ษาการวางไข่ของยุง ไข่ยงุ แตล่ ะชนดิ มขี นาดและลกั ษณะไม่เหมือนกนั จากลกั ษณะการวางไข่ อาจบอกชนดิ ของกลุ่มยุงได้ ยงุ ชอบวางไขบ่ นผวิ น้าหรอื บริเวณชนื ๆ เชน่ บริเวณขอบภาชนะเหนอื ระดบั น้า การวางไข่ของยงุ แบ่ง ออกเปน็ 4 ประเภท 1.วางไข่ใบเด่ียว ๆ บนผิวน้า เช่น ยุงกน้ ปลอ่ ง 2.วางไข่เป็นแพ (raft) บนผวิ น้า เชน่ ยุงร้าคาญ 3.วางไข่เด่ยี ว ๆ ตามขอบเหนือระดบั นา้ เช่น ยงุ ลาย 4.วางไข่ติดกับใบพชื นา้ เป็นกลุ่ม เชน่ ยงุ เสือ หรือยงุ ฟลิ าเรีย ระยะไข่ใช้เวลา 2-3 วัน จึงฟักตวั ออกเป็นลูกนา้ ในยงุ บางชนิดไข่ สามารถอยใู่ นสภาพ แห้งได้หลายเดือนจนกระทง่ั เปน็ ปี เมื่อมีนา้ กจ็ ะฟักออกเปน็ ลูกนา้ แหลง่ วางไข่ของยงุ แต่ละชนดิ แตกตา่ งกัน เชน่ ยุงลายชอบวางไขใ่ นภาชนะขัง นา้ ทม่ี นุษย์สรา้ งขึน สว่ นยงุ ร้าคาญชอบวางไข่ในแหล่งน้าสกปรกตา่ ง ๆ น้าเสยี จากท่อระบายน้า แต่หากไมพ่ บสภาพนา้ ทชี่ อบยุงก็อาจวางไข่ ในสภาพนา้ ทผี่ ิดไป นกั วิทยาศาสตร์หลายคนรายงานวา่ ปัจจัยท่ีชว่ ยให้ยงุ ตวั เมียรวู้ า่ ควรจะวางไขท่ ใี่ ดก็คือสารเคมบี างอยา่ งในน้า สารเคมีอาจ เปน็ diglycerides (ไดกลีเซอร์ไรด์) ซึ่งผลิตโดยลกู น้ายุงทอ่ี าศัยอยู่ ในแหลง่ นา้ นนั หรอื เปน็ กรดไขมนั จากแบคทเี รีย หรือเปน็ สารพวก สารประกอบฟีนอลจากพืชนา้

วิธีก้าจัดยงุ ทีค่ นอน่ื เคยท้ามาแล้ว 1. วางกระเทยี ม-พริกไทยดา้ ตามมุมห้องครวั หรอื บ้าน น้ากระเทยี มปลอกเปลือก-ปาดหวั หรือพริกไทยดา้ มาวางตามมมุ ตา่ ง ๆ ท่ี ต้องการ โดยเฉพาะมมุ มดื ๆ ท่ยี งุ มักจะแอบเขา้ ไปอยู่ วิธนี จี ะทา้ ให้ยงุ บินหนีไปท่ี อนื่ หรือนอกบา้ นได้ 2. ใชพ้ ัดลมไล่ยุง ยงุ ตัวเลก็ มีน้าหนกั เบา เม่ือเจอลมเข้าไป แน่นอนวา่ จะไมส่ ามารถตา้ นแรงลมได้ จนตอ้ งล่าถอยออกไปในสว่ นทไ่ี ม่มลี มแทน 3. จดุ เทยี นหอมระเหย เทียนหอมระเหย เทยี นอโรมา่ ท่ีหลายคนชื่นชอบ สามารถไล่ยุงได้ เน่อื งจากเทยี น หอมระเหยมักมีสมุนไพรผสมอยู่มากมาย เชน่ ตะไคร้ หรอื ยูคาลปิ ตสั ซึ่งเปน็ กลิน่ ที่ยุงไมค่ ่อยชอบ 4. เผาโรสแมร่ี เปลอื กสม้ หากชอบทา้ กจิ กรรมนอกบา้ น หรอื บรเิ วณสนามหญา้ แตถ่ ูกยงุ รบกวน แนะนา้ ให้ ใชโ้ รสแมรี่ หรือเปลือกส้ม เผาในเตา กลน่ิ ท่ีลอยออกมาจะชว่ ยไล่ยุงได้ 5. ป้องกนั ยุงดว้ ยตน้ สะเดา ต้นสะเดามสี รรพคณุ ในการไลย่ งุ โดยสามารถสกัดนา้ ยาไดท้ ังจากตน้ สะเดาสด หรอื เมล็ดก็ได้ 6. ใช้นา้ มนั สกดั จากถั่วเหลือง นา้ มันสกดั จากถว่ั เหลอื งมีสรรพคณุ ชว่ ยไล่ยงุ ได้เชน่ กนั 7. หลอดไฟเหลอื งกนั ยุง เนื่องจากยุงจะไมใ่ ชอบแสงจากหลอดไฟสีเหลอื ง จงึ สามารถน้าวิธีมาประยุกต์ใช้ โดยการพน่ สเปรย์สีเหลอื ง หรอื เคลือบหลอดไฟตะเกยี บหรือหลอดไฟกลม นา้ ไป ติดตงั บรเิ วณที่มืด ๆ อย่างระเบยี งบา้ น หรือรัวบา้ นได้

8. ปีบ๊ ดักยุง นา้ ถงุ เทา้ ทีม่ ีกล่ินอับ ใสใ่ นปบี๊ แลว้ น้าไปวางไว้ในมมุ อบั ของบา้ น ทงิ ไวข้ า้ มคนื ยงุ จะบนิ เข้าไปตอมกลนิ่ ตอนเชา้ จงึ ปิดฝาแล้วน้าป๊ีบไปตากแดด เท่านียงุ ก็จะ ตายทงั หมด 9. ใช้กากกาแฟปอ้ งกันยงุ วางไข่ โรยกากกาแฟลงไปดว้ ย เพอื่ ปอ้ งกันไมใ่ ห้ยงุ มาวางไขแ่ ละปอ้ งกนั ไมใ่ หย้ งุ ขยายพนั ธ์ุในบ้าน 10. ฉดี พน่ ยาแบบควนั การฉดี พน่ ยาแบบควนั จะสามารถเรยี กทางเทศบาล หรือหน่วยงานทาง สาธารณะสขุ ใกล้บ้านเพื่อมาให้บรกิ ารได้ หากพบวา่ ตามแหลง่ น้า หรือทอ่ ระบายนา้ ใกลบ้ า้ นมีการเพาะพันธ์ยงุ ทเ่ี ป็นอันตราย หรือมจี า้ นวนมากจนมอี าจ เกิดโรคขนึ มา หรอื หากสะดวกก็สามารถจ้างหน่วยงานเอกชนเขา้ มาฉีดพน่ ให้ ไดเ้ ชน่ กนั แตต่ อ้ งเสยี คา่ ใชจ้ า่ ยดว้ ยตัวเอง 11. ฉดี ยากา้ จัดยงุ วธิ นี เี รยี กไดว้ ่าหลายบา้ นใชก้ นั เปน็ ประจา้ คอื ซอื ยาฉีดก้าจัดยุงจากรา้ นสะดวก ซือทว่ั ไป ซง่ึ การใช้งานอาจจะตอ้ งระมัดระวังในเร่ืองของการสัมผสั เขา้ ร่างกาย ดว้ ย แนะน้าว่าใหป้ ดิ บา้ นแลว้ ฉีดในขณะที่ไม่มผี ใู้ ดอยูบ่ ้านนานกว่า 4 ชั่วโมง ขึนไป เพือ่ ความปอลดภยั ของสมาชกิ ในบา้ น และตัวคณุ เอง ทงั นี ขณะฉีด จะต้องท้าการป้องกนั ตัวเองเพือ่ ไมใ่ ห้รบั เอาสารเขา้ รา่ งกายอีกด้วย 12. ใชไ้ ฟไลย่ งุ ตามรา้ นเครอ่ื งใช้ไฟฟ้าจะมเี ครอ่ื งฉายไฟลอ่ ยุงใหเ้ ขา้ มาตดิ กบั แล้วถกู ไฟรอ้ น ๆ ชอ็ ตตายไดว้ ิธีนจี ะปลอดภยั กว่า แตห่ ากบา้ นของคุณมเี ด็กทีซ่ กุ ซนกต็ อ้ ง ระวงั เปน็ พเิ ศษดว้ ย

13. ไม้ช็อตยงุ อกี หนึ่งวธิ ที ส่ี ามารถใช้งานได้ดี และก้าจัดยุงร้ายให้ตายทันที แตแ่ น่นอนวา่ จะต้องระมัดระวังในการใชส้ ูง โดยเฉพาะบ้านทม่ี ีเด็กเล็ก เน่ืองจากมอี นั ตรายท่ี ค่อนขา้ งสงู เชน่ กนั 14. ส้ารวจแหล่งนา้ ขงั ไม่มปี ระโยชน์ และกา้ จดั แหลง่ น้าขงั ทังในบา้ น และ นอกบา้ น น้าขงั ในบ้านและนอกบา้ นเปน็ แหล่งชนั ดที ี่ยงุ จะมาวางไข่ คณุ จะต้องทา้ การ ส้ารวจรอบ ๆ บ้าน เพื่อดวู า่ แหล่งน้าไหนท่ีเปน็ แหลง่ น้าขงั ทีไ่ ม่มีประโยชน์ เชน่ น้าขงั จากหลมุ ดนิ หรอื ภาชนะตา่ ง ๆ กใ็ ห้ท้าการกลบ หรือคว้่าใหเ้ รียบร้อย เพ่ือ ไม่ให้ยงุ วางไข่ 15. ก้าจัดยุงในแหลง่ น้าท่สี รา้ งประโยชน์ หากแหล่งน้าทีม่ รี อบบ้านเป็นสิ่งท่ไี มม่ ีสามารถก้าจัดได้ คณุ จะตอ้ งทา้ การ จา้ กัดลกู น้ายงุ แทน เชน่ ใช้ทรายอะเบทใสเ่ พอื่ ฆ่าไม่ใหไ้ ขย่ ุงสามารถฝักตัวได้ หรอื ปลอ่ ยปลาเพื่อให้ปลากนิ - ใชท้ รายอะเบท ทรายอะเบทเปน็ ช่อื ทางการค้าซึ่งความจรงิ แลว้ ทรายอะเบทเป็นเม็ดทรายทถี่ กู เคลือบดว้ ยสารเคมี หรือบางครังอาจเรยี กว่า ทรายกา้ จดั ลกู นา้ ยุงลาย หรอื ทรายเคมีฟอส โดยสารเคมีฟอสเปน็ สารเคมีสงั เคราะห์โดยมฟี อสฟอรสั เป็นองคป์ ระกอบ สา้ คัญ มพี ษิ รุนแรงตอ่ ลกู นา้ ของยงุ หรือแมลงหว่ี ปัจจบุ ันมที ังรปู แบบนา้ ผง หรอื เป็นเม็ด แต่ท่นี ิยมใชม้ ากทส่ี ดุ คอื การน้าสารเคมีฟอสมาเคลอื บเม็ดทราย สว่ นใหญ่เม็ดทรายที่เคลอื บมสี ารออกฤทธิ์ 1% หรือ 2% เวลาใชจ้ ะตอ้ ง นา้ ไปใสใ่ นน้า อตั ราสว่ นการใช้ คือ ทรายอะเบท 1 กรมั ตอ่ น้า 10 ลิตร ซึง่ สัดส่วนการใช้ทรายอะเบทจะมสี ดั สว่ นปรากฏอยใู่ นแตล่ ะซอง เมอื่ ใส่ ทรายอะเบทในภาชนะทมี่ ีนา้ ขงั จะป้องกันไม่ใหเ้ กดิ ลกู นา้ ได้นานประมาณ 3 เดือน

- เลยี งปลากนิ ลูกน้า ปลากินลูกนา้ มดี ว้ ยกันหลายชนดิ เช่น ปลาหางนกยงู ปลาแกมบเู ซยี ปลา สอด ปลาหวั ตะกัว่ ปลากดั โดยขอแนะนา้ ปลาหางนกยงู เนื่องจากเป็นปลาที่ เลียงไดง้ ่าย ราคาถกู และทนทานต่อสภาพแวดล้อม อย่ไู ดท้ ังในน้าสะอาด และนา้ สกปรก สรปุ จากปัญหายุงในห้องนา้ มีปริมาณมาก พบวา่ สาเหตุเกดิ จาก มนี า้ ขังใน หอ้ งนา้ และสถานท่ีอน่ื ๆเน่อื งจากฝนตกในช่วงฤดฝู น และจากผลส้ารวจยุงท่ี พบเยอะสุด คอื ยงุ รา้ คาญ ซ่งึ สามารถแกไ้ ขไดด้ ้วยการใช้การพ่นยาแบบควัน หรอื สารเคมี การระบายนา้ ขังออกเปน็ ประจ้า