<&?/. S l U l ^ O 'H E T lC y TA flXA H A
a? - fh O W t)M ip fiaii O M IP lA K Y . lb l
J X ■ q• 1 t J a » « O k M • » J»'I# : lf »S i * Is to \" *o- £ rf > ^ C. ,''>-S *J A-3 itv * 2 A
OO/K 821.512.122 KE3K 84 Kai-44 0-44 A.i.uanibi od.ibicbutbin jklm i A T . Hama.wsmMH h,o.i()aybi.\\teii «/Kemicy Kimanxanucbi» cepuxcbi ootibimua Mcapbi^a lubwaphi.tsan ximan 0>iipniK\\ ■■ •OMipfiaii 0-44 Koiua;ia KyM6ipi / OJieHaep. - AuMarw: «A63aii-AH» 6acnacbi. 2(118. 216 6. I S B N 978-6(11-7172-82-4 Vjibi .Ha^aHbm >KcTi KbipbiHbiH 6ipi - xcbip. )Kcp a<aHHaTbi >Kency - TeKTi ejijiH raHa CMec, tckti vKbipjbin ,na aiaMCKcHi. OcbiHiia caunaK CYHinSafi Men >Kbip ajibiGbi )KaM6bui;ibin K03in Kepin, ceim KCHiHn JieKKe weTKnrcH OMip3aK Kapra6aHY-fli»i arrbi y-nw JKbipujbi otkch. C oji yjibi >KbipujbiHbiK neMepcci 0 Mip6afi 0 MipiaK¥Jibi ja aracbiHbiH aMaHaTbma ajajijbirbiH TaHbiTbin, ajiaMaii atbip 6aHrccin;ic eaiHjiK oiwacbm emuijicreHi ocbi /KHiiarbiiiaH aHbiK aHrapbiJia;ibi. IJJhiMbip ceain liibiHanbi ce3iMMCH YtiiTacTbipa 6iJireH aKbmiibiK ryMbip Ge/iecmne aTKapraH mbirapMawbiJibiK KbnMCTinm ADJiejii caHajiaTbiH 6y.i Kiran enji cnaepjm unairiHnrc KbUMei eTce KepeK-Ti, Kajipni oKbipMan. 0 0 )K 82I.5I2.122 KR)K 84 Kai-44 IS B N 978-601-7172-82-4 C 0MiptaKy-iu O . 2018 C «A63a.n-Afi» fiaciincu, 2018
OMipfiiiH O M IP 'IA K V J lh l 1943 wbmw uiiJi.ieHiH 15-ae A jimutw oGjimcm, )KaM6biji ay.iaHbmwH KapaKbidax aybi.iwH.ia ry» an. A kwh, (JjojibKJiopranyiiib!. MYpararraHymw «Kaf»w.inca «hipay» aTbiiuai t»i chiHJihiKTUH. ^Kaw^wn aTbiH.ww XajiwKapa.iwK cbiH.ibiKTbiu )Kone xajiwKapa.iwK « T Y P K C O iU yHKiMu 6e.im crcH ((ToKrorya Carbunanon» Me.iajimm wcrepi.
fiAu/fidf//) C * y t J i y M * 0 M 1 P E A M 0 M lP 3 A K O B T b lH © JIEH jJEPl T Y PA Jlbl n iK ip 0Mip6aH e/ien onepiHe anaHTbiHHan apajiacbin >KyprcH jkok nen oHjianMbiH. Mep3iMji 6acnacome wapbiK xepreH ohwh ejien- 6ajuia;iajiapbiMeH GypbmHaH TaHbicTbirbiM 6ap-nbi. Bacnara ycbiHbin oibipran «LUbirbic caMajibi» enenaep >KHHarbi\\iCHTaHbiCKaHbiMiiana encpjii JKaCTblH blJlFH 6ip TblHblMCbl3, MaiaCbI3 i3^cmc YCT1HJ3C CK6H1H CG31HCMIH. OHbiH >Kbip^apbiHbiH 63i ,ae 6yraH TOJibiK Kya 6ojia anaabi. « P h jb 3h KaRKa™ IllbiFMCTbiH aTaKTbi >»CYJinbn.aapbi PynaKH, Ojiiwcp, >KaMH t.6. Typa.3bi ohjili TTbi McaibiJiraH (JiHJiocotJjHRjibiK TojiraHbiciapbiH kim rc 6onca KeHLri KOHMafi oKyw mymkih eMcc. 03 6acbiM MyHnaii .ayHHejiep^i KanaMHbiH yiubiMCH raHa Kapan njbiryra KapcbiMbiH. Eyji ayHHe/icpae 3pi hoctuk, api aKbiHjbiK ajiKbiHbicrap, 6yjiKbiHbicTap 6ap. AKbiH KaybiMbiHbiH, acipecc >Kac aKbianap/ibiH uiapbiicraybiHbiH TimeH m en jkok neyre 6ona;ibi. O n nypbic Ta mbirap. Anafina >KocbiKCbi3 >Kopiyabi em en aybi3flbiKTan, Kajipri aaMan neSiaiH, 3aMaHnaCTap MyHbiH na >KOKTacKaH w q h . ^CacbipaTbiHbi )k o k , 0Mip6afina, g k ih u u k c opaw, OHnafi >Kbipnap ramubuiay. Kopbua KenreHne, ©MipGaiubiH «LLIb]Fbic caviajibiH» Sacnara ycbiHyra TOJibiK 6ojianbi. Eyji 6i3aiH, oraH atbipnbiH ecinH Typin, komck 6cpreHiMi3. 0 Mip6aH oran rypapjibiK. ©3 SacbiM OHbiH o n b i. yjnrbi anbiH Gonapbma K3MIJI CCHCM1H. floMua kohcy.ihmanntbi M)K4iia .iu M.4 fc4 TAEB. M Y K A T A J IH A rA C b l K 0 M M C E IIIE H UJbirapMambinbiKTbi ccpiK ctkch anaMHbiu wonbi apKamaH ayup. UJbnapMaiubuibiKTbi ccpik ctkch aaaMra KarnaH r a KOJinay KepcK. Onbi KaHarraHiibipbm, jKircpm waHbin, ap6ip c a m KanaMbiH ncp Kcnaac 6aranan, KOJinawTan OTbipMaca 6onMaHnbi. Bchhcjich aiiTKanjia. OHep Tynbipyiubi Tynra na 6yjiaKTbiH ryMa K03i ciiRKibi )KbiJiT-)Kb]jiT ctkch KaHHap/ibi apiubin Taianaca, aprbi >KarbinaH Kaycapw GypKbiJuan. fiaptan cawbiH MOJiafl TycncH Me? UlbiFapMatHbinbiK Ta lyp a conaw. Bnnm ©MipfiaH araMbu na Kcimne 6ypKbi.ri.aan Kawnai!, 6aji 6ynaiciaH cbuiatman aKKaH, ynbi MyxHTKa Kyap apHacbiH i3ncieH. Jlanbuuan waHbin, eiiHiH aiMaybiT Tyjinapnap tc fIhch ckcihh laHbrra KenrcH, TbipnaKajubi oneHncpiMCH aJinbicbiHiiibi >Kbijinap,nbin aarbrnna aaeGH opranbm eciriH cpkiH atiiKaH. 4
Bi3^iH 0 Mip6afi araMhi3 na KOJi^aymu, KOJinaiirrayiubi aranap^an 63 mbirapMajiapbiHhiH HaKTbi 6aracbiH anraH... Ajianua, ejienaeri kguii opra HcojiAa ipkLnin 6apbin, K03raaabi. BapiHeH 6a3 Keuiin, Ka3r y - Jqcn oKybin Aa, acbip cayjiaraH KajiaMbiH na Tacran KeTKCH yKanbi 6o;mbi. Byji jxa Sip )Ka3MbmiTbiH KynHflCbi uibirap. Eipak, Tyjia 6oHbiKaarbi Ka6uieT, KaH^arbi KacneT i3iM-KaHbiM >KorajiMaftabi eKen. Apara TycKeH acbumapjia ce3 iqyppeTiHiH Kyiui aKbiH >KypenH apaaiibiM Tep6enn, ohmh acbui acbipjiapbiH anra cyHpeH Sepirrri. )Ka3yabi TY6ereHJii Kacin emece ae, «ce3 ©Hepi - AepmHeH» awbiFyabm mymkih eMecnriHe MbiHa >KHH3KTarbi ^YHHejieP* flSJieJi. Ke3iHiie ejieaaepiH «LUbiFb]c caMajibi» aereH arrneH xonTan, 6acnara ycbJHraHbiH.aa MyiGa^ak aKbin MpcafajiH MakaTaeB: « 0 .uip6 au e.ien enepm e anaum binnan apcuacbin stcypeen Jtcoh; den ou.iau.ubiH. M ep siu d i 6acnaco3de Jtcapbiq nopzen onbiij o n eff-B aziadaiap h Luen 6ypbiHnan manbicmbitbLu 6ap-dbi... Ohepai Mcacmbiff bLieu 6 ip mbiHbiMCbu, uasacb is i3deHic ycm inde eneniH cesm eum . Onbitj jtcbipiapbiHbiff o ii de 6 yean m a ib is tcya 6ona anadbi. «Pudeau ~ Kaunas», LUbtebicmbin am an/nui Jtcysdbi3dapbi Brnuiep. )KdMu m.6 . m ypaibi owibi da om nm jtca3bLiean (puioaxpioLibib; moasaHhit mapbiH klu de 6onca Koyui n p iiu au onybi .uyjuniH euec. 0 3 oacbLU uyndau dynueiepdi s^uiauHNif yiubLuen tan a t^apan Uibieyva k,apt biubiH. B y.i dyuueiepde apt jtcacmbin;. sp i a^bindbih; ai^biHbicm ap, dyi^biH bicm ap Bap. OuipBaudhity «LLIbiebic cauaibiH» oacnasa ycbiHyea maibt% Oaiadbi. By.i - findiy, oean jtcbipdhin ecieiH mypin, no.uen OepsenLub. O.uipBau oeaH mypapibin;. Os 6acbLu onbiy ommbi. yumntbi a^hiH 6aiaphiHa kj.u li ceneM» - aen nikip >Ka3binThi. MykarajiH aracbi komlti ceHren GMipGawAbiH eHepiHe etueiue, KaaaaH KYM3H 6ap. OaaH kchih ae, 1978 >Kbuiu «MaBpeHHaxpjaH coKKan xccji» a m j TornaMa 6anjiaaajiapbiH «)KanbJH» 6acnacu «kejieMi tum KbicKa» ^en KaMTapwn 6epreHiH keprenn. ilereHMCH, 6acna pejiaicropbi, kaiipn 6ejiruii aKbiHbiMbn Kyji^ui AwieTOBanbiH nikipi wakChi. «llIyaKTbi ceiiMMCH KyaTTbi oh aina aiiarbiH, KajiaMbmuH *ejii 6ap aKbiH ocu yaKbiTka aeflin kaRaa ^ yp? Here oji 61 «iH )KacaMnai eMipiMi u ih acapKbiH cypcTTcpm MtacaMaiuu, Here ohhih iuiki KaiiHaian MYMKiKancTepiH capKa nafi;iajiaH6aH>ibi?» - ;ien okihiui 6umipeai. Cup^ac aracbi. TarAbip rankenn koii KopreH raMauia akbiH CaeT Opataea 1985 Mujibi oiuuemH 3- ihac icemeciceHiHAe Owip^aftra apHan fibiJiafl )Kup )KataAbi: A)KKjpaTKiri k y »h u i koicreMiHMCH. ( *e^ tiHAiM roH» ohw MeH or acmihmch 5
)Kyp eKCHCiH gjim chtih 0/ieH JKacari, E a c n a c e w Kepin6eH k ctkch ih m ch . AjmbiHfla 6awnan KaKiiac KaHiiuep^iH, PlaHacbi 6ojiraH Keilae wan hi mepam. AyHaTbin apyarbiH iKyprcHfleiiciH >K3mh MCHeH HayaH 0 jiniiep/uH. 0Mipac epre >Ky3cp >Konabi aHcaraii, 0 3 mnie wipKiH, ecrin TOJiraHca >k3h ! TojiraH ecTin, ghtkchi, M^KarajiH O jichac gkiji ara 6ojiraH caran. TonraH j^a, ejien 6arbiH uibutaa ryjuieT, IllbiFbin TeK ^oc kohiji/ICH cbip/iapbiH aen. MyKarajin aHTKanjafi 613 ae ccHi, TaHbin TypMbi3 Taima wbm aapbiH - ,ien. 0 Mip6aH^biH ncmHJijiarbi CKniHiH ara 6ybiH aKbiH^ap Mme, ocbuian 6araaaHjbi. EyjaH apTbiK 6i3 hc ^cren^eHMi3... 0 htcc ae, 6 uireHiMi3^i aHTbin KepewiK. EKeyMi3 1991 KbiJibi >Ka3^a TaHbicrhiK. AyaaH/ibJK ra3em H pejaKiiHHCbiHa aTacbi, }KaMfibuuibiH y3eHriJiec iHici, KaaaKdaHHbiH xaJibiK aKbmbi 0 Mip3aK Kapra6aHyjibiHbiH OMipi MeH uibirapMaiubiJibirbi Typajibi KeneM^i MaKajia oaipnen ajibin KejiinTi. 0 aereH/ie Ti36eKTejireH MapwaHAan >Ka3ybi, cocwh aHKbuuiaraH aK>KapKbiH Mme3i yHa;ibi. LLlbirbic no33H«cbma aercH biHTbiKTbirbi cyHciHiupfli. 0 TKeH KyH^epiHiH ecTeJiiKTepi Tinri KbnbiKTbipAbi. EypbiH aa cbipTbiHaH ecTHTiH eaiM. «KepeMeT aapbiHjibi aKbiH. 0 rreH, g-hchih yiUTaMaabj. 0 HTnereH,ne, 6yriH Tepue OTbipaibiH^apiibiH 6ipi ejii» ^ cmtih 6uieTiHjjep. Pac c k c h . AjibiMbi j\\a, ma^biMbi aa, 6ijitMi jje, c e i camacbi a a an Sarara ziafibiK ck ch . )Ka3raH^apbi aa, waTKa okhtwh GJienflepi ae Ke^icm-aK ryp. OcbiHiiaH TajiaHTTbi ajiaM Here Tacaja KajiraH flcreH cypaK Ma3ajia^bi. Cypan e^iM, cwp amnanbi 0 ;ii ne afiTnafijibi. CoHbicbi a a /rypbic. Eip cc6e6i 6ap iubirap, Ka36ajian Keperi He. Eiare Kcpcri g jic h i. A ji, gjichih 03^epm i3OKbin Kopecuziep. TaaaaHJiapbiHbnra TaTHTbiHbiHa MyxarajiH araMbii cnHKTbi 613 j e k9m uim i3. Ha, aHTnamubi, 0 Mip6afi aKbiHHbiH KbicKauia eMip6aj?nbi 6ap cmcc ne... 1943 wbiJiu wiJbnemH 15-ae AjiMaTbi o6^bicbi, )KaM6b]/] ayjaHbiHbm KapaKbiciaK aybuibiKaa TyraH. TyraH Harainbi aTacw, aaybi^na3 Kbipiubi 0 MipaaK aKbiH mch 3>kcci Eyjmbi6ajiaHbiH, aracbi KejiMGcKTin KaMKOpabirbiHaa b c k c h . A fh h , Tya cajia gjichmch aybnaaHraH A kwh 6
C '.J{& A n M L 4 < t 6ojiMaK ce6e6iH aeMen, KaHbiHaH aa, TsponeciHeH ae aHrapcaK KepeK. Aaraiii 1957 Kbiabi ayaaHabiK ra3erre «AKceHnpae jkoh Hamap» aTTbi CbiKarhi >KapbiK KepreH. Gaenaen aaraiiiKbi yCTa3bi - 6eanai aKbiH )KaHi6eK Kap6o3HH. KeniH «Ka3aKCTaH nMOHepi», «EanabipfaH», «Ka3aKdaH M^ajiiMi» ra3errepiHae eaenaepi y36eH ^KapwajiaHhin, eKiHiui icypcTa oKbin jKvpreHiHae «JIeHHHuna >KacKa» «PyaaK Kbi3bi» 6aaaaaacbi, «}Kyaabi3Fa» «EpeHMeHTay» aTTbi eaeai uibiKKaHbi aa, TeaecTyaHJiHbJH KenTereH xa6apaapbi apKbiJibi eaeH oKbiraHbi aa 0 Mip6an aKbiHHbiH eciNiiH 6 ipa3 )KypTmbiabiKKaTaHbiTKaHb] aHbiK, 1971 )Kbiabi «)Kac KepyeH», 1975 aodabi «KeKTeM TbiHbicbi» aTTbi wac aKbiHaapabm TonTaMa »bip jKHHarbiHa eHreH 6aaaaaajiapbi aa ce3 Tycmep OKbipMaHabi eaeH eTKnreH 6oaaTbiH. 0 3 i K a ir y -a m >KypnaaHCTHKa (jjaicyabTeTiHe 1964 >Kbiabi TycKen Keaac 6ipre OKbin, 6iTe KaiiHacKaH icypaacTapbi, ara 6ybiH 3ae6 HeTint KaybiM apacbiHaarbi cbifiaacTapbi 6yriH 0 Mip6 auabi apkei ecTepiHe aabin, iiaen, cypacTbipun >KaTaabi. )KacTbiKTbiH >KapKbiH KynaepiH ce i eTKeHae 0 Mip6afi aKbiH eH waKbiH aocTapu, Mapicywaap MapaT OTapaaneBTi, )KyMaiaH )KaKbin6aeBThi, 0 a ia 6eK TayacapOB neH CaraT 0 uiiM6aeBTbi, ^ Y ”ceH6eK KaHaT6aeB neH Cawaay6eK )tCyMa6eKOBTi carbma ecKe aaaabi. HypaaH Opa3aaHH, 3 mip6eK Kenimea, 3eHHoaa Tiaey*aHOB cbmabi 6YriHri aHTyabi 3a\\iaHaacTapbiH MaKTaH TyTaabi. Myicaraan mch ILIaMmiHi, ToKam EepanapOB neH Acnap CyaeHMeHOBTi aaabiH Kepin, ToaiMiH ykko h Y cia3aapbj caHaiiabi. AaMaTbiaaH aybiara Ream, T ip w ia iiaiH KbJM-KybiT TayKbivieTiH apKaaaraH aKbiH apHHe, eaeHai MyaaeM waifiaii Kern aeyre 6ojiMafiabi O p Ke iae, ap wbuiaapbi wbiM-wbiMaan cayMaaan, uibiHbipayaaii Kayrawen cy rapTKaHaaw Mojiaip >Kbipaapbm an Karaara rycipin OTbipraH. Ocw KirariKa eHrewi c o h m h en ipiKTearem. ATacuMCH cupaacKaH 6ip coTiHae 0Mip-araH: )Kyrm apTKaH Keaep Kyn, Kapa HapMUH TCpaereH )iCayupbiHbiH eaeHHiii Tm nfiefiMiH wepre mch, - aefiai Pac ce». 0aeHHiH Kaaafi epiaeTtHiH. KecreaeHi-eH K«pKew oftawH Kajiafi aamreaeTiHiH oa e iih ih 6apjibiK aepatK ryuHabiaapuitaa. acipece. ILlurbic cHiiaTUHaa waibiJiFaH oaaaaaajiapuHaa aaevn GefiHeaercH. Tck TyciHin, TyfleiHin, Hieimn ony KepeK C oH aa cyflciHV OKhipMaHHUH 01 eHiniciHae Kajiaau i^utaa JiceHneMi iaeH KepreH 6ec nepieHTiH mjneaen * e rx i im, &.i i h c i j i KrtHiaMen acermc 6ecTiH ropiHCH KepmreHmae apuH au kciim ch Kaitra Kaybiuibin. aKUHabiK aapbiHUH K o u a i u KoriaMTaaafi .layaaTKaH 0 Mip6aA 7
araMbnra 6i3 ©Mipae waKCbiJibiK TiJieHMi3. )KaKCbi amp/iapbrna raHTi 6ojiaMbi3. Ajiaarw KyHiiepiHe ymit apTaMbn. 0 3 i Ken 3eprren >KairaH LLibirbiCTbiH yjibi c©3 aeprepiHiH 6ipi )Ka_najian/iHH PyMH: «K¥paHHan AjiJiaHbiH nici LUbira/ibi, xa^HCTeH riaHraM6apAbm nici wbirajibi, aji 6i3ziiH c«3iMi3^eH 63iMi3ZUH HiciMi3 LUbiryra KepeK-ayp)) aereH eKeH. He aereH aHbuaaMa aeceHnun! Ka3aKTbiH TarbJ 6ip KepHeKTi aKbiHbi KyaH^biK LUaHFbiT6aeB KeKeMi3: « C 036eH ofiHaMay KepeK» aen ecneT Kajiiibipbin Kerri. 0 jienai TajiraMMeH Typazibi, ca3 >Ka3bin, c©3re aaaji Kapan ©rri. Ei3zuH 0Mip araMbi3. cipo, ocbi Kicire Ken yKcan/ibi. C e 36eH OHHay^bi wapamaHiib]. He aMiea na mflHarbiMCH, TepeH oii TyHiH^eH^i. )KaHe ap ©JiemHeH 631H1H nici ce3ijnn iYpajibi-nyp. /Jajieji iaaereHucfi 6ojicaHbnnap, aiiTa KeieniK. TaFbi zia 6acbiMabi HuiM cup yKKajibi, KaHMaKran 6ctkc uibnem-ay Tbinbin 6api. KbipaHHbiH caycaiaarbi cbiabirbiHziaH, MaHflaiira wop 6on ejieH Typbin Kajiflbi, - aeH,ai aKWH «CYnin6aH» a rm gjichihih coHrbi myMarbiH^a. )KaHe Mbma «CapeKeM wafijib] *bip» .qercH ejiewHm 6ip uiyMarbiHa 3ep ca^bmbi3^ap: KeK6acTayra co3buiraH.ua TapaK Kbip, PyxbiHHaH KCMipKocaK Tapan Hyp. TyraH xajibiK Tofira Kejie ^aTKaHja, KeiaeKiiJCjeH KYJiiMaen 6ip Kapan Typ. «Ijie TOJiraybi» a rm ©JieHiHiie oji: Jlanbiajan, Kefiae arbiHbi KyHipemn, )KaraaaH K©He kyhhih ay^ipi epin. Jlarbi japHfliiaH wbipbiH eium, 0 pnece 603 jajiaHbiH Kbipbma ejiiK, Kyiiafiiibi 6hik Kap;iaH TyHrHbiKKa, Eip Ke3n )Ki6eK )Kojibi KYHipcmn, - jenAi. *** «Ta6aHbi uibinabi yaTbin, Haiharaft kokkc can^bi wpex. ToJiKbiH^bi ToiiKbiH jKy6aTbin. Ijichi Kbip^ap an^HJien». KepeMeT cypeT 6ap. TeHeyi rawan. OcbiHjan 3cp/ii Kecrejiep 0 Mip6aii aKbiH ©jieHiHiH dp6ipTycbiHaH MOJibiHaH ywbipacanbi. ConbicbiMen KbiM6aT... P*m6eK C A r H J l-y A h A C 8
I B 0 J IIM K b IP A H H b lH CA Y C A K TA Fbl C b B b lF b lH M H ...
PIA M T A M E A P BMCMHJUiahHp-paxMaH-Hp-pahHM! Kbii 6ajianbm yhi ecTiJiMefi mrajian, Eaji6aji TacKa Tay eTinTi KyJiJii apa6. KaiaK OHna 6awraK k6iukch en cneH, riepraybiH MeH CyMGuiere 6ip Kapan. )Kbi;inaMa^ap eprc Tapica Tya tik , O nbi >KepJiep 3aHrap ujbiaabi yaTbin. Koc o iCH,ae Kapa acepai eMrcH eji, LUyMepjiepaiH naHbiH wercH yaKbiT Yjibi ejnuiiim KejieiiHiH 6iJi<aipin, 0 p coicnarbiH HecepjicTe >Kyabi SyjiT. TaH uianarbiH Kejierejieii 6epren foh, Kan-KapaHFbi TyHFHbiK. CyHFbuia ajaM TapTbiH6araH ypaHjan, FanaM cbipbi - wapatbuibic, ^Jibi ap/iaK UMaH MCHCH KGpKeM M1H63 CbIHJTaraH, PaKbiM Hypbin Tere KepriH, 6ip AjiJiah! KajiHMa-H-lUahazia je n MJiaHaM, CoHFbl ejmii )KYPer,Me KyMraH 3H. Apbi Kapafi >KapbiJiKaH 6ep, TauipiM, OFbi3 xaHFa cbiHa >Ka3y cbifijiaraH. Eocarajan airaca ckch kyt Kynin, )KapaTKaHra 6ck wapacxaH MbiKTbUibiK riepiiuTeacH apTbiK KepaiH a^aMiibi. O h ce m Mbm rajiaM cbipbiH YKTbipbin. )KahaH Ke3in, »anaH KC3in )K€jiikk€H, EcKeH^ip ne GoJiaiuarbrn Kepin kch H ici rpcK xaK flrniHe eTce nen, AHca.abi exen HeiiiiaeH?! 10
LUoKipeHi ece ajiaM 6a waMatman, l3ri HHeT 6yiibipraH foh a^aivira aK. 3^JiKapHaHbiH bi'jrapbiHa JKOJibiKKaH, TonaH cyaaH njiaxoH^ap aMaH Kan. )KapaTKaHbiM, ityTKapa rep, Kyinp^eH, 3 ^ui iKOJizia yji6ipereH ykih mch. Eki AYHHe ejmnciHe kim )KeTKeH, A^aM )KaHbiH TaMbipujbijiaH TycmreH. C e ii MeHeH ici TY3y 6achiHaH, AviaHaT neH cejiM Kaiuibi Tacbiran. ilanajibiK neH ce3 KHCbiHUH ryn^eun, XaK Gynphirbrn acKaicraiKaH wacuHaH. rieH^e 6ojibjn 6ip KyH^ra 6aTnafan, IlaHraM6apjiap ejiKeciH^e TaKTbi AjaM. )Kep 6eTiHiH MtapaTbiJiraH 6Hiri, Maxmap Kym Ten GiiHMeH MaKranaM. Xnacpa *bui HCbunKbiTKaH.aa ky»Ui api, 0 ceM jaycbiH ajieM yHci3 TbiHjajbi. X aiipeniH ap6ip ceaiH pacian, )KaHFbipbiKTbi Apa(J)aTThiH wuHnapbi. 0 i Ghitih whijiw uf aHjia ruie KyH, CbjpjiacKaH foh 6ip 6aKUT neH 6ip e;iiM. KypaH-KapiM khjim£tk€ wajiFacun, Ba^aywiiiH rcajibipaTKaH JKyperiH. Bykiji 0 ^eM KaciepjiereH KypaRUbj an. 0 p CYpe^eH apaH.iaHFaH TypaH ucaK. Tex acaHHarra naHraM6ap;ibiH ym6c ti. )Kbin:iapFa ;ia liana 6o ju u h 6tp Ajuiah Kbjpan - xcaHbiM KopreH eMec TOMeHjen. kok To6eM - Ajuiah. Te6eM - acyjubn, rt»6eM AKUHjiapabiH acKaieraraH acyperiH, TayjiapMeHeH kovU u h b iih uicreaaen! II
Y3IK CbJP TbIHbllUTbIK 6ip C3T OpHajlb], Eip COFblC TblHUbl TGKKGH KaH. Kapailbl K0IUT1H COHrbl 3H1 KbiJiaynan Typabi acnaHHaH. Keyaem Ke3reH 6ip ay6ip Hyp 6oJibin ymca KG3.aeH Ken. KaHTaaaH >KanTbi Kbipzibi ryji, Kewen ypefi 6e3reH Ken. Acacbm cbiMJian 6aK-Kbi^bip, )Kyjijabi3bi cewjien Kernme. )KapaTKaH Hypbin tg kti 6ip, KepereH 0 Mip TeMipre. AKbiH^ap chipubi afiTa^bi-aK, TojiraHca on^biH 3JieMi. Tay6eciH oh caH KaHTajian, XlspeTiH ajiraH inaK e^i. Eciri »i6cK maTbip^biH, Typuie 6ip C3T awbiJiAbi. Tbma Kajibin aKbiprbi yH, Bspi a^KKa 6ac ypubi. Twmin kojiuh KypaHra, Kapajibi 0Mip 6aHbinneH. EaHJiayjibi cyjiTaH ryp ajifla, KejireH^eH Hcy3in KafibiKiieH. KepMejiM MyHiiaH ayraHUbi, KepeMeT ce3iM KeHe;wi. )KaHFbiprbin acnaK Tayjiapjibi, KapKbiJi^an ajia woHejuu.
KoH6araH 6h;uh HaKbuibj, AjaMra Kefiiie o6aji-aic 3epjii uianaH acapKbiJibi, Ecin neH Tepre ^OMajian... THbui^bi 6api KeHeTTeH, Yra ajiap Kajiau )Kafi xajibiK. Yjim;i,aen He 6ip accjieKneH, C e H ^ e ji 0 Mip oHJiaHbin... Eapi TyraH TajinbiHbicTaH.TajianTaH, XCepiM MbiHay TbiHbiuiTbiKTbiH TaHbi aTKaH. )KapTbi ajieMiii wajinarbiHaH GacTbipbin, Bip coKbip MeH 6ip ancaKKa KapaTKaH. KyuiTiciH-ay KapaTKaH! KecuireHiie KeceM ©Mip Kup^aru. CeifiJUi TyMaH 6ipTiH,acn. ByrinMecTeH EajnHne ruaaajibi, 03 K0HH1H opHbi raHa 6YJiKi/i^en. AJIT hi H OPJ\\A (p a u a H ) Eaijuuh 6acu KereHjie waTKaH Tcuiun Kbip. Kei-J^apwa, KepeMeTme ra>Kan, jkohuktup apamiibiK Here Kapawbin KajiraH anbiera. AK)KOMKa CaypaH,KajibJMFa Kapati ikoji yicrbip. A h rap cm 6apiH, wupjiap eM, 6apiH eciMe an. Typran hcok mu Hay OpiiaHUH MaraH Keun yHan. EHaaa cyuH nypraTKaH KHpaefi Kahapjiu. HaMaxiu na oKuraH ko kiiu h 6ee yax EIhTUMUK KCTHI.MOHUraH >KaH6u3 xyjiuHHaH. TojiapeaK neHCH rotiutrraH xu.iiKun x u .i ypraH Kaciperrm we.ii KacKa* corun KupuMHaH. XaiuapnuH 6acu ajiManaft Here wy-iuHraH’1' 13
Kokiperi >Kayjibi, kghijiih khhji Ghjicpch, 6iiMLue a6bi3 wan/iaHMbiH Kefiae y^/ic mch. LUc)Kipc 6iijie mermc jkctkch 6ip 6hik, Kapa wojuapiibi mapmaTbiri weTKeH kyhmcmch. KypaJian >KejiiH cynciHin xcojiAa ApKa acbin, Cbiprbiran maKTa wbinaapflaH Mejinip KanTa lumk. ToicraMbicTaH Ke3 6ofibi acnaK Typ 3He, TcNiip-MoniKTiH Ke6iHi 6ojiraH EajiTaiubiK KnnaraH maKTa wbipbiMHbiH ambi rnararb], Kapa TepiH TOKKeiue KauaM KOJijiarbi. TypKire KajiKan, Tyrejire Y-nn 6o;iFaH waH, Emrerc ccKepTKim KOHcaM 6ojiraHbi. OpHbiH/ia 6ap^a hc hcctcih ry^ien ockchhch, BaHTaFbiM »aibip KaiaKH kguiti Korn KeprcH. CawapKaHHbiH casjibi 6arbiH ccpyeHjcn, BajiKaHHaH 6epi 6ajiKbiran eMip kciijkcm mch. KeH-Kefi^ac Here a^acTbiK )KOJi^aH kch ct 6ip. )KbmnaMajiapjaH ceH/iciuii He aen aepeK t u i. QMip/im Cbipjiw KouiiHe KYH^e cprcH^ep, Aji^acnanbiH^bi KhiHbma caurbiH eH QTKip... 14
r X „ tiftL M py^AKM «...Ohbi KypiKaH - Py;iaKH!» CettiiaxMei TonajiaaaapHji - 3epaBiuaHFa acbiKicaH, PyAaKHAi ao cw na vkksh, Kacbi yKKaH. EKeyMiire M3nn opTaK 6oAAbi uibiH, 0jien Aeren KacbiK KaH. 0 iiH waHJibi TOAFaHraHAa Tarbi Aa, M ch Ae acerriM TOAbiKCbiraH luaFbiMa. CaMaH eAi ryAAeHreH Tyc - 6ip acyMaK, C oa >k3k CbipAaH, llapcbi uibiraHarbrna. TapaabiMHbiH KeKiKaAbina TeHcren, T ohok yAbi - apAaic eAiH He aereH! Bip 63HiTri apTbiK KepAm acbJA >KaH, )Ke6c eTnefiriH Ke6cAeH. CascarrbJH moa Tiirim H KbicKapiun, Aypbic AeA'H cgtach Ta^a icri apTbiK. KoHe rpeK Tapnxbm eHrrjAin, luiTeH yH cn apa6 t ia ih KbicKapTbin. XlocKa wafiAbi oh racTaAbiH acayra Aa, MapKCCKCHACH KAKblpBTblH AayAbi aAa. >Ka iraHAapbiH laribiJuaraH o ttu o a c h , 0 CKeH acepiH acKatcraraH Tay raHa TaatiK Kbi'tbi, >Kbip apHaAbiM Kyp6biM-aH. Ore 6epcm MbiAKbiii xcuAAap. bipruii an BiuieM ajiuii yArrapAbiH ypnaruH, raHb-lllaHbMCH wajiraerupraH 6ip KyAart! 15
BOP LI I TY KAPACAH K gk Kapuibira ceKumi Ktiptm KOHbin, apHaraH vKbipbiM t o j iu k . Kapa aTaM caKTaraH 6ocaraHHaH, Byrm Tarbi ajibin yui, nipiM 6ojibin. ApManbiMHbiH HypbiHa waHUbi a a k b k , Toh 6acTaji^bi aye3iii, shzu 6ejieK. KapacafiawH ypnarbiH TaHbiraHnaH, )Kaxbip Kbi3bm >Kon6apbic anubiMa Ken. ^aHajibiKTbi Tereai TeH Kbin eJieH, MbiKTbi 6o;icaH o3bin Kep, eHjji MeHen. «)Kbi;iay, acbiJiay, acbuiay kyh» ecuireHfle, Bepim Ty KafibicnaH >Keji6ipcreH. KHHajica m imiHCH TbiHbin rypbin, KeyACCiHje 6ip acaficaH TYHbinTbi ymit. TyraH afijaw aaraHbiH 6aHKaTnaraH, A/iTbi ajiaiuTbiH MyaaeciH SipiicTipin. CYMIHEAM )Ke6ey 6ojiraH weJiniHTin, waHbiMa t w h , AccajiayMarajicfiKyM, ajibin aKbin! Byji KYHi tuaji aa a3aiibin KajibiriTbi f o h , )KeTmciHae >Ke.riKiJinen TaHbijiaTbiH. Kbnra^narbiH >KaHHaTca ToiuiaTbin Kbip, CciiMimi an caKacbi oitabi arhin Typ. Kypnipen uibira rcjiuj] kok 6cJiecTen, HanaarailbiH >KbipbtKHbiH oHHaTbin 6ip. E hjiiktch Y-n6ipcrcH KyHbiJi/ibi apMan, KaiarbiM yTbjaMaraH CHbiHrannan. Bix acnaraH Kapa >koji Kajuib] Ma c k c h . At TyflFbi TiJiriJien KMbipaapj^an.
KynbiH oh caMijarafira KypbHcrajiraH, BanreHi SaciMiiece Ky.niK-Tap.riaH. /JoM6bipa MaHTe6e,ae TacKa afiHajibin, CyHiH6aH - AjiaTay 6on Typbin KajiraH. O t t u >Kbip KafiTa Hyp^aH KyHre aTbuibin, AjiTbiHFa aHHajiFaHja KbiM6aT yMiT. Ka^aKTbiH Kapa ejieHiH ybuiacbin Sip, KyH6ac Kyaafi TbinaaraH iubinzia Typbin. CycbiHiian Ta3a aKbiHHhin majiKapbiHaH, Cbip yKKaM KynHJuibi 3H-capbiHaH. Kbi3buiaybi3 catibiHiia h i Kajibin, \\ Kbi3biJi aybia 603 Tyjinap KanTapbijiraH. Byn ejiKeniH SacTaH-aK Cbipbi MdJiiM, Facbip OTKeH, eTKeH foh Ky6 buia k y h . BecjKre ybi3 wbipra KaHbin ecriM, )KajibiHra 6ejien K63^m uibiHbmapbiH. t TaFbi aa SacbiMAbi hzum cbip yKKaJibi, KaHMaKTafi 6eTKe iiibiKTbi-ay TbiHbin oapi. KbipaHHbiH caycaicraFb] cbnbiFbiHaafi, MamiaHFa uiop 6on eaeH Typbin Kajiabi. CAPEKEM HCAHJlbl WblP BaSajiapbiM Mowhyp 6oaca FajiaMra, Yjibi aeMey Sojiaau eKew aaaiwra. 0 3 iH a<aHJibi TOJiraHraHiia. CapeKeM, CyHiHSaHiiaH aprrbiK afna ajiaM 6a? Oh wHhajbiH MeH ae wiiauM ipreaen, ApMaHbJMa HypUH T e r in Kynae kbk KaSbia aarbiH ajiayjiaraH ttbiptJMau, Op tavtaHHbiH cypKbiaraHbi Sip SeaeK
0 m *^ O U 4 *4 Tipen TypraH )KeTicyabi - k sk d icik , 03i« raHa AjiaTayuM, Teim lubm. CeHiH pyxbm aeMereHjie KOJiTbiicraH, MaHTe6e^e MaHKGT >KbipbiH tgkti u ih h . ^Caw.iay 6ojibin opanraHjia e/11111 ymit, Ypcw MeHeH apMaH mipKiH TeH lUbirbin. Peceitam >KaHbiH ykksh ^aiicanbiM, CapcKCMHCH SacTajiraH row emuuiiK. AcKapbiMHan HypbiH Term yjibi KyH, KaaaK, Kbiprbi3 ajmeiuTereH Kbip yjibiH. EjifliH acafibi, acep 6aHTarbi yuim .ae, )KaM6bij]HbiH aa KafiTapnbiH-ay, EypbiMbm! 03CHaepiM caEbipMeHen aKKaH 5«aH, 0 pcnziepiH Taji LUbi6biK kom an Mannafi. AjiaTayabiH KypKipciFni aHrapbi, >Koa6apbicbiH Kanibin Kenc HcaTKaHjjaH. KenGacTayra C03biJiraH^a TapaK Kbip, PyxbiHHan KeMipKocaK Tapan Hyp. TyraH xajibiK Toflra KeJie rcaTKaH/ia, KeicreKiiiefleH KyJiiM^en 6ip Kapan Typ. TycKeHiMflc ajiaManra 6exin 6e.n, )KoJUja Kajiiibi rajiaw yiUKbip Kerin Kep. TyfirbiH 6ojicaH Kyc TicTeren ay3bma, Capbi6aH^bm cepeciHe JKenn Kep!
ECKEPTKIilJ E03 aaaaHbiH MH3aMU epHexTereH, Eyna )KbipbiM T en ju i xejmen MeHeH. Yin acbui^biH pyxu xojrnaii rep aen, Apxap/ibmaH aca ajiMafi uieimen xeneM. lUeacipere aftHajica xyH anbicrran, AcKaicraraH TayaapnaH MyHap yinnax. Mynjawpara ceJiaenn MeH ,ae jkcttim, CyHiHGafiabiH aybjjiu iiJbirapbin can. EmxTe Typbin ajibin xyaax TyHraH, AjinacnaHbiH cybipraH cuHan KbiHHaH. AccajiayMaraneHKyM. xaiicap eniM, TayaapbiH way xcojibma JiaxTbipraH. Tararcbi3 aeMe MbiHay xaHiiaH yjiaH, TapHXTbi Men ne rawan waHaan yraM. KaHiuaMa GsHTepeicrep wawxajiMa^bi, KaaaKTbiH xepexapbic MatmatibiHaH. )Ke6ecm wyiucax TacKa xaupan xanux, KyH xy;mi, acnaHUHjia A h MaicraHbm. TeKejiiHiH TepiHje uienxe xapan, EcKeji;iuie& ajibin Typ afiGarraHun Ypmbirbi xapa wepnm inup aHHaaun, YaxuT wujiwbiraaaa xyMaHJiaHun LLloHa ^o 6 a )KacuHbiH TaMiuucuHaH. Ine arajiu 3Jii ae jiafijianun )KacuHaH xeceM ceani cyftreH epeH. Ofira wynpix, caMjiaraH xyfire Renew TepewHeH TOJuaHaruH Bajinux 6a6aM. Airru aaainTUH 6ipjnriH TyfiMenereH Hana oftauH xyfiun M H ra xyum yruMbiH. KaflxacaH wen ae w sh h u h yuixupuMbiH. 10
)KyMaTailabiH coHWHjja aoFbii KauraH, Ka6blJ1HCa /KbipblHhlH yiUKblHblMblH. )KbipjiaHMbm,TOJiFaHaMbiH, MvananaMbiH, )KeTKnep *ajiFbi3 Kapa ujbiHra napbiH. Ea6ajiapjibiH mch 6yriH Tsy eieMiH, KoJia^aH jKapaTbiJiraH TyjiFajiapbiH. LLIbiKKaHiia Keiae kyh im KyJiaicraHbin, KeiiMHeH aFbiJi-Term 6 vuiaK TaMbin. ^ avb iM a anGaTbiMUbi TaHbiTKaHMbiH, bipjiiriM TypKicTaHaa TypaicraHbin. )Kaibi^ap Tajiafi-Tajiafi ziacTaH a.ni, EcKepTKim - ep Ka3aKTbm TacTaFbi 3Hi. TyjiracbiMeH en cywreH yrn ajibinTbiH, Ke3iHeH Tay KbipaHbi wacKaHaabi. >KAM EblJ1 >KAMJlbl A H IP AxbiHHbiH 6aFbi TaMbi3j]a ryjiaen rypjibi 6ip, Kbipnapra MbiHay capajia *ajiav TyHAbi Hyp. AiaMbn ecKeH aiajibi >Kepne osHUbiM, KeyaeMni Tep6cn 6ip ^y6ip. KeneHKe Kyiian KynipeHin warca cafijiap^aH, IlIbimiapubiH 6acbi >KajibiH.nan Typ^bi Gafire ajiran. KeKTeMai KopaiM ryjmepiH auiKaH 6yn 6aKTa, AcpiK KejiiHjicH xcejiniHin gtkch anjiapiiaH. Taw KaaaH - gjich ocbmua raHa KaHHaran, Eo3a;ia Taana 6yji6yjibi wajiFbn cafiparaH. CaM aa jkcji fiojibin capatibiMAbi aujbin Grri fo h , EoiKacKa 6ynaK 6oniHin TycKeH aHHajiaH. LUbui6bip - ce3iMiM Keyaem y3aK biaanbj-afi, AKbihhbih pyxbi TOJiKbiTKaH MeHi Myaanaii. AjiMajibi 6arbi iKYJi.abi3.aaH wanHan ryjiflerrn, TaFbi 6ip )KaM6biji TyaTbiH murap yiaMafi. 20
' Aw iyuM v// BI3A1H ^KEP/IE Kbl3bIP KAHAT 0P AjJAlVI... TojiKbiTKaHja He6ip o h a m h capacbiH, Cbipjibi sye3re KyHiiepiM Ken KaHaTbiH. )KaM6biJi wepi ayjiweHiH omarbi, YjlblJlblKTblH OTbl M3Hri )K3H3TblH. HypbiH Terin 6mriMHeH Kbipan Kyn, CbipbiH ytcTbiM eMip iiereH 6ip shhih. Kcpefi MeHeH 03 )KaHi6eK 6acTaraH, KeceMiiepi Kene >KaTbip TypaHHbiH. YaKbinbiH jjaybiJibiHa weKe epreH, Ep/iepiM,ai MOHn >Kbip;ian btcm mch. Ko jbiGacbi - AjiaTayabiH afi6biHbi, KaiaK ejii mattbiparbiH KeTepreH. PapHXThiH ja caH aHHajiraH uibirbipbi. Mine, 6yriH aKHKarrhiH Tyrbipbj. )Keri eaeHni »eHKUiTejii wejiniHTin, AKbiHjiap mch 6aTbipjiapah>H jy6ipi. 6aybipb]Han waparaH. E n ^ iH JKepae Kbnbip kshht ap ajaw, AjiTbi aaauiTbi TaH Ka.mbipbin, TaMcaHTbin, KnuiKe 6a6aM xaH 6ojiraH row Kapanaw C'YHiHftaHbi 6ap KaiaKTbi TOJiraraH, C'vpaHiiibi rofi TyraH »cep;u KOpraraH. I apbifiaHjiafi 6 h iiibiKKatcia myilaejii. Top:ieH opbiH aaraHfibn 6 ii opnaaaH. )Kac 6ajiaHhiH fibuubipjiataH tuii 6aji. 1111pkih oaeH, rernreaae rynun ap 0 p uiYMaiaa raHfiypbiJUbiH eKnini FyKTiflaflAigH KofibUhJHUH Ymi Gap 21
)KencyabiH KiHziiriHzie wepi kvt, KbipJiapbmaH Kep6e3 caruM Kepuiin, KoHaicrapbiH KOUieMemeH KyTin Typ Y u i 6aHTepeK kyhzuk wcp/ieH Kepmin E6i TbiHbin, AjiaKejmeH kgji TbiHbin, Kapi )KoHrap kgkkc Kapafi acejinimn. YcTiMn^eH HypbiH Term 6apa^bi, Kapacafi^biH annan 6yjiTbi hcghkijhti. 0P COJIII AKCYHKAPFA EAJ1AF1 BYriH... Tayjiap Typ, )KaM6biJi 6ap aen ajiacapbin, Ka3aKKa Kajiafi 6 h k c h TaMaiua k^ t. CyHiH6aH eTKeH eneH 6yji ©MipzieH, Kapa ejieHHiH waararbiH ziapa marun. TojiraHTbiH I'peicrep foh khhji s h ih , Ta6a ajiMaii KejieM buirw KHara m ih . EpTeruiep ejimzie OMip cypren roMep/u, )KaM6biJi ziece yanaMbiH. 3anrapra epKiH yiubiri koh/iw aaujbiH, E h, ce3iM, KyaHTacbiH, TOHzibipacbiH. )KaM6bm raHa cenjieTKeH MaHTe6cae, KaiaKTbiH TacKa afinajiraH ;iOM6bipacbiH. LUa6biTTaH TacbmraHna MHna KaHbiM, )KapaTKaH KaH^an ra>Kan KyfiraH apm. 0 p ce3iH axcytiKapra 6aaan 6yriH, )KaM6buubi OTaH ziece HjiaHaMbiH. )Kbip;ia*aH AjiaM A ia, Xaya AHaiiu, «Y r3H-aM-MeH» eruiTKeH oyem, 3h i . Hecepzim Hypbi tueKce 603 aajiara, )KaM6biJi niciH ceieMiH ayaaarbi. ^ 22 ^
Tbinnan an aaHaflbiKTbiH Kbipjjarbi sh ih , KopracbiHjaH KyubuiAbi yjira napbiH. HaifcaraftbiH OHHaTca, )KaM6bui - kgrtcm, KacbiHja KajiaMnbip^an ryji acapaMbiH. Earbipbin caHacbiHa HaKbiJi KbipbiH, KeK6ecTmeH opHbmaH arbuiabi yjibm. A6bn<qa apMaH 6ap Ma, aHTbianapinbi, Eip racbip apKajiaraH aKbiH >KyriH. Ynnacbi yjibuibiKneH KypuKiajiraH, CanajibiHa annaK 6on ryHbimbj apMaH. Ka3aKTa )KaM6biJi raHa, )KaM6biJi rana. CyMGuie^eH wapKbipan Typwn KanraH. YJlbl AKblHHAH AAYblJl KAJirAH, iMYH KAJIFWH... KeKreKineiieH caMan ecin 6ip apart, MaHie6eneH KHfljian Ken ryaau an. )KaM6bm Kbipbi wyjuibtt.aapAbiH KaHaTbi, KwpaHijapra Tyrbip 6oaran yjiiiafi. )K3kch Meni >KeTe.nereH cupjibi apMaH. Y^bi aKbJHHan naybin KajiraH.MyH KajiraH. KyM6ip.nereH KOHbip yHiH ecTin an, CaKajibiHbiH a rb iH KepeM lUbiHiiapnaH. AcKaK *aHbj ra>Kari ortnw epejien, OraH ajiTbiH TaK 6anraH row Tepe kok. )KaM6ua iiereH wapaTKaHHbiH waMnoiu, Tayaa rybin,Tay 6on KanraH KepeMeT. O ji KenieHiie Cbi6bipaiacKaH Hy aHbiK. ManjiaHbJHa )Kajiay 6anraH T>a Kyt Eip racupnu Khipjian otkch ayjiHe, Ka ta* 6aribin ryraHUHa KyaHbin BernaK acaKTaH ecce cbjikwh Kypanart. KaBKai yncn.reMeHipcK ryp A/iaH 23
B y k u i yHiii )KaM6biJi wbipbiH ypaHaan, Yubi aKbmra SacbiH nreH THMajian. YfiKacTapbi onaaH uibira 6yaKbiHFaH, Fan6aT aiiTKaH Manna 6ap-ay cbipTbiHHaH. i^MHa Kyni TOKTaraHiia KyM 6ipaen, AlQKaHbIKTblH TOJlKblHblH^aH yMTblJiraH... Yjibi aKbiHHbiH ypnarbiMbiH 6iaceH 6ip, BaHuiemeKKe opaHaabi KyaceM Kbip. )KaNi6bia 6ojibin acKaicraHabi aaabiMaa, I acbipjiapiibiH 6HirmeH 6ip ceHrip! 0 Mip KerniH 6acTacaH aa Ken 6ypb]H, AKbiH 6oabm epai caraH TeKTi yabiH. ttupay aYP1Jiaenn TOKnece, CyHeKeMHiH ce3e aaap Ma eM eKniniH. )Kbip acnaHbi 6yaabip eMec,KGKneH6eK, )Kbip >KoabiMeH aceaviaaaap eiKeH Ken. MeH )KaKeHe Kapan 6epe\\i nip T y n a n , Capbi6afiabiH cepecme 5KeTceM aen. A .IM P B IH ZIA A C K A K KAPAI1 W A M Eh LI T Y P . Ky6biaa 6acKan Kac ryanapabi raHbiran, Orrbi >KbipbiH iuap6oaaTKa >KaHbiraH. )KaM6bia - pyx, aeMeii Kepnn KoaTbiiaaH, Kapa eacHHiH Kapa inanbipai bm aH . Aaaapbinaa GanTaK aaaa, caaKbm 6ax, Haiharanaan uibiHra epae, wapKbiaaan. Te6e 6naeM TepiMe ujbiK >KacKaH6aH, Tay iKeamaen aHKbiaaan. )KaM6bin wepi MSHri wbipra 6eaemn, K o k aonaayfa Kenaen KOHCbiH Tepe - K y r Bip aKbiHHbiH KCKia KonraH yabi eaiM, Kea, acapbicbin KepeaiK!
)KapKbipacbiH ManaaiibiKHaH m ski i k y h , )KaKChi 6oa;ibi-ay, KejireH^epm aaji 6yriH. )Kbip ajibiobiH cbifijian otkch aKbinnap, MeH ceHiiepMeH M3HriMiH. )KacTbiK luaKKa hcok 6ojicajia Kocap ty k , )Ki6epninaep ajinbic 6ecie wacapTbin. KeH6ipeyjiep «IoMep» - .aeiuu )KaM6bui/ibi, CoKbip wajiiibiH Hap totcmhch Heci apTbiK?! )Kopra waHflap eHep aereH >KOJmaFbi, CeHaepcinaep Kapa ejieHHm opMaHbi. A juapuaaa acKaK Kapan )KaNi6biJi ryp, YjibuibiKKa oacbimibi Hceu oojiraHbi. 0 P C 0 3 I A K W A H EblPH AH ^ A JIA FA KYT... (Y.ytd em j.ii a^hinsa) AccajiayMarajieHKyM, inpiM aHbiK, )KbipbiHa Tsy ereMiH KY6buia Kbin. Kapi Myia, Kyjie^i 6ocaraHHaH, TocTaraH^an kbiihch Hypbi waHbin. Op ceii aK >Kan6bip;iaH ^anara icyr, Ha that an aoap KeriMHeH 6apaaw arun. Ka iaKTUH JKYperiHje acKaKTaraH. TajuapiibiH lUbiHbiHiiafi 6on napajiaHbjn C o HHHeH 6aHUjeuieriH wapuiiTbi apMax, )KYHpirm can 6ofireiie apbiii-TajuaH. Facbipjibin Keji6eriHjie wajirbii aKbiH, >KaMObJJiiibJH biKbijiacbiH a/iuri KajiraH. )Kinr Kemm, apHHe. MynnaH KaiiibiK. )Kerm fiapraM Kacuna CHjiaH 6acun. Ko;ibiHHaH epKejien 6ip aam rarKQHMUH, Kt'HCHMen KayumKaiua znuapjiacun.
0 h MeHeH Kay ejienfli waMbipaTbin, TbiimaraHHbiK KajiaTbiH >Karbi KaTbin. Eki TyfirbiH eiapa cbip mepTKeH^e, EiJiMeii KajiraM kctkch ih TaHbiM aTbin. Hyp owHan ajiayjiaraH KeriM^e muh. YM6emH coHjia KeprcM TeriJireHiH. Kai^aaaan Kapa enettHiH ap6ip >Ko.nbi, Bo3<aaTKaH 603 .aajia/ia 603 mremH. P hcmch 6aw aajiaHbm K ereH iH Ken, - Hem iH kim hch eai, KeKepiM? -aen... )KacKaHa 9kcm aTbiH aiaraHja, - 0 3 iMi3am, 0 Mip3aK! - ,aereH,YM6cT 3aMaHaa ihi KyJireH, ara cbman, BaTKaHjia >Kbip JKOJibma Tara cbman. Ajmiamian yjiw xonKa CHreH Y m6ct, IjiHjJCTan SaracbiH an. AKblH TOHbl AKbiHHbiH KyHi uibirbicTaH HypJibi Kepinin, AKbiHHbiH TOHbi TaCwraT ana erunn. ByjiT neH caMan KaTapnaca wapbicTbi, CayMaa^aH Hecep Terunn. EenenrcH OTKa wapKbui/iaca waHap uibiH, TayjiapjibiH Teem tnauiyaaH annaK Kap ajicbrn. YM6emH pyxbi NccjiMaa Minin weaniHAi, Y mGcttih tohw , yH^eMCH Kajiaw KanapcbiH BaTbipaap eai 6acbma 6iTKeH Tya kyt, AkbiHuap ejii, waHbiHHan mayhap jKbip aibnr. )KeTicy >Kepi 6ycaHbin waTbip 6ip 6afiTaK, )Keri o ich im apKbipan aicrbi KyaHbin. 26
\\liit Eo3ToprailaaH TaMcaHTbm Keicre wbipbijibi, OcbiH,aaH 6ojicbiH, YM6eTTeH 6ojicbiH acbip yjibi. Aji^arbi KyHre carbiM^aw yaan Gapaabj, «Kapa >KopraHbiH» iryGipi. KACblM TyPAJIbl /KbIP fliibipaH-aii! Ty ibiM Here OHiubui 6ojibin?.. KacuM KapKapajibi >KacaHbin )Ka3/ta KaHTaaaH, KbHblJl^blH KCLU1 Kb]3FbllUTaH CblpJlbl ailTajbl 3H. Bip Ke3ae 3aHrap TayjiapjibiH T03F3H 6e;ieciH, CapuapKa ajibin cayMaji^aw >KyMcaK maHKaFan! blKbiJibiK aTbin, TOMnanaan SynaK cbipHafijibi, >Kaji6bi3jibi Tep6en,TYprefli er^e Kypafijibi. KaHbiHbi apy, KaHflbiarawb] Kapa Herpaeti Fawan ojikchi aKbiHjiap raHa iKbip/iafijibi. HaH3araw uiaKnaK, TyraHca Kapa 6vJiTTap, TaF^bip^MH K0uii aceHKijireH MyH^a rbiHun caji. KacbiMiibi 6ayjiun, cuiKiHTin Kep6e3KapaiiaH. Canapra 6acTan 6ycaHraH ih ij iik , KyJiin Tail. TyraH wep ocu ecewrcH cs6h nap ajibin, TyraH )Kep ocbi, Kocuiren 6aHTaK .aajia icyr. )Koji6apucTbiH acoHbiHa Minai )KanbJHjan, KaiaHraiiTbiH waFacuHjia ockch 6ajiajibiK. ( aMrajbj Kbipan 6yjmbipehn MbiHay KeHre Ken, )Kajinbuiiian Kajuibi nocepjii 6ynTTap oh 6e.neK )KeTiMjiK BMip KiHjiKreH Myjiiie 6ejimin, Onacbi ) AYHHe reMeHje Kajinu jeHreJien. )Kyjijiu tun uiauikiii, *apKbiparaH,ia ryHCK iceH, My jaHbiH *ajihiH CHna^hi Kep6ei 6e.iiKneH FacupiibiH Y«i. racbipawH JKbipu KacuM rofi. Kapa *ep ryrui sk Karaara aa rYJi ckm h
Onwbi/ibiM 63IH, KyHJinn kyh im t y h h apMaH, Cepiria )Kopra, wejiniHreH caMa^ KbipjiapaaH. Tejiereii TeHi3 KYinarbiH >KaH^bi aaHa EpTic, KoicrepeK Keicren, MOHbuibi c 3Hmgh biprajiraw. AnTazib] cbipbiH,aHTa;ibi jKbiJiaap, aHTa^bi-an, EypajiaH jkojuiwh opi MeH uiynbi KaHKaKbi-ati! Eo36ajia aKun 6YJiKbiiibin Kip/ii CeMefire, AGan^biH i3iH TypraHbiH 6acbin 6awKaMaH /'^priiKKCH iiiaicra acnaimbm 6aHTaK acTbi ajibin, K yjiim ^ cii KyHre,epKe^eH KacKa 6yjiT. CojiKbiJi^an aKbiH coKnaKKa TYCTi 6YJiKiJi,aen, ^aybuina3 Kbipbi Haniaran ohm^h Tac wapbin. LUaraHja 6oji^bi,majirbiHb] 6afiTaK KepiM KeH. EaMKajiiia Eojiam , AHrapa cyiny KepiJireH O mip/ii Kep/ii cypaiibui cofwc irniHeH, KoKme^efi cyny aKKy^aw aceM KGpiHreH! YwKacbiH JKbipabiH YpKepucH H331K epejien, LIJyaFbiH Hypjibi tgkkchh c jaHrap Tope k g k . KajaFbiH cYwreH, KapKapa KepreH KacbiM foh, Cyp iiiHHejiiH TacTaMaw gtkch KcpeivieT!.. KbUbi.i - KacbiMHbiu TvraH A*epi Ka jam an - 03eH atbi 28
r X u < U L /</ HYPFHCA 0 3 m >KaHJibi >Ka3UJiraH^a ottu enen, KycTap iKoxibi Mejinipeni TOKTaMaw. nipiH 6ojibin ajibin yuiTb] KOKneHeH, KeT6yrbi Men AcaH Kafirbi, KapT Hofafi. XU>M6bipaHbi KeHepreH, LLIoKipexieH KepeM viem ¥ 3biHaFaurra Tycanna, VuiTbiH UlHJiiKeMepzieH. KyjiaHcaijaH KeuiTi 6yjiT, TayjiapnaH kyh ecrnnin. AiiTbi aJiauiTbiH sjineujTereH yjibi Hen, Eji *YperiH 6wjien ajinbi ofi-apMaH. CeH 6apraHna KvpMaHFaau KYilipeT, OTupapiibiH caibiH TbiKaan ojmraH TojiKbJHbi Tynan awajibi. )KanuK ekniH Kocanbi. MaxaM6eTTeH KY-nni acnan Kymhuh KeMmpKOcaFbJ, LUbJpKajiFaH^a hoc am Llia6biT ajinaH Tocanbi. OTaHbiMHbiH KYMHipreHjie ok Kerm, C up airraHUH 6i;ie 6epMec eji MY-rme O h cernnm acapKbuinaTbin koktcmih, AranapMCH 6ipre KipniH BepjiHHre. COFbJC KYH] Kbl iFSHHa Otkch KYHHeH ii 6apaa. CbiHFbipjiaraw Menajibjap C biphJH aiuTbi K b iia a p ra . C'wpeK KymeH cm. Baxur. Y n b iJiap u b i Kbi »raH6a
AaaTayaaH waarbn KbipaH acTbi 3pi, A K K y apMaH Kajiabi earnae ryji KetuKeH. 03iH raHa uibiH OHepaiH acKapbi )Kbip - )KaM6biJiMeH TiaaecKeH. )Kynap mambin Kbipaan ryji, Ajuiawabi yjiabi ajifbip. ATa TOJiray toji KbiTKaH, 0TKCH CaHblH WblJiaaH JKblJl. TyraH cafibiH ttbipaaH »bip, Ko^TbiKTacbin yjibiMeH AcKaK Kapan ryp )KaM6biJi. «ATA TOJirAy» CAPbIHbl ATa TOJiray! KaiarbiMHbiH acKaKTaraH HaMbicbi, ATa TOJiray! Tay cybiHbiH 6ip TbiH6araH arbicu. ATa TOJiray! HyprHca 6on kokkc aTbuiraH KafiTaaaH, KeT6yrbi MeH KapT HoranjibiH aaybiaaaTKaH Karbicbi. TarabipabiH weai MaimaHjibi moKKa enKnreH, Ka3aH ypMafi GTceK Te He 6ip koh Ky3aeH. Ajiaybn eaam an acoHKa 6ojiraH coKnarbi, OpMaH6eT 6hjhh ojhmihc ae HceTKnreH. ■^C3Hi6eK,KepeH Kapa HapjiapbiH KaKnafijian, Yjibi KoiiiKe uiece ajiMan >KaTTbi atiMaK. Kapafibin Kajijibi KaiibiparaH wypTTbiH opHbmaa, ^euiTi KbiniuaKTa...06iJiKaHbip raHa aT 6afijian. lHK3p aa TapHX aaaMHbm cbipbrn auinaraH, LUaKipe 6ojica rawa6biH 6acKa *acTaraH. AcaH KaHrbiHbiH aayuH Kyni coji uiaicra, KeK6epiHiH KcpyemH ajira 6acTaraH. KypcH )KopraHbiH ay6ipi cewjien uiaHaKTaH, ATa Toaray, lanrapbiH uibiHaafl icanaii naH. KyaiperriH KymH auMaraH eKCH KaiaicraH, )KaM6biaabi 6epreH >KapaTKaH. 30
Hecepm Term KypKipereHAe cepi 6yAT, Ka6arbiH koktih >KaAbiparaHAa >Kep yFbin. KaiafcruH kyhih conay biKbuibiM 3aMaH^a, KyH 6acTbi KVUiaH TbinaaraH aeHAi eruiin! M YKA FA JIH M EH CbIPJIACy (Eam iada) AjiMaTbiHtiH raaran )Ka3b] 6onaTbin, )KyAAbi3AapAaH rnbipaK >K3KKaH KOJia tyh . CapaHbiHbiH aHKapa ainbin xaKnacbiH, MaraH CbipbiH aicrapbin eai coji aKbiH. «>KeTicyaa», waTKaH caHCbi3 eji Kenn, Bi3 ae oTwpubiK a3.abj-KeMT] HceAaerm. Kenae eaimH 6HiKTereH rnarbiH 6ip, EaHKaManiib] neHae TyK. He6ip otiaap KbiaaH 6epin cyfipiKTefi, TypraH inaK koh 3h Taycuabin, Kyw 6irneH ApbiraHbiH 6aiiKaTnanTbi-ay a3aMaT, >Kep Ty6meH 03bin KeareH wynpiKTeH. EMeHaepaiH yinap 6acu waHKajiun, Capu tteaaeH TypraH eai Man TaMbin. CbipaacKaH6bn acun ceaai as Man, UJapbiKTaian oft t o a k u h u h KafiTapun. O hjiu K«i6eH scan->KarbiHa Kapan an. AHAa-caHAa mauiuH epre caaanan, MCapacbm 6ip «LuoTJiaHKa» >Keflaeci, Ceftaen Kerri KapananuM rajiaMar
vKaciapia cup - ) K a c a K tiH F a lu ap w K T ayiib iH w e n >k o k , )KepiH ry ji lie, JianbiJw araH KeriH ot. K y p Knajizibm THflHaKTbi Teri mcok, Eipw o/iaTa caM raM acaH nepi 6on. )Kbip.na aji.abiMeH Ka3aK aereH 6aHTaKTbi, 0 3 apHaHMCH TOJibiHKbipan KaiiTa aKixibi. Tyran w ep re, oceM Kbnra o h Tanwbi, AimajiafibiH, apHaHMeHeH KafiTa aKWbi. 3aM aHbiHHbm Jie 6 m 6ip acbipjian an , 3aM aH iiacTb i 3aHf apbm a 6ip KapaT. Tyni 6oiibi oh ejiKeciH TbipMajian, AybiJibimibi TacTa xcynap ryjire opan. YaTbiFtnbi 6niK caHa rapbiw Tan, YfiKacTapbiH TajiM acbiH 6 ip m a6bicTaH. KaJiMaH yu icaH K a iap jia cb in HaMbiCTaH, M oH biH ^afijbi YaKbiT arrbi aaHbiw naH. TapHxrbiH KepyeniHe uiecin, 0 3 MyHbiHa a r w ajinbipa, Kipe wbiK. ,/lymnaHbiHMeH TancajiM an 6 ip K ypecin , A j i , >KbipbiHa K y H i-T y H i Typ eciK . AHa wanjibi *aTca ojieHiH eciJiin, Hap aneHe wannay GojirbiH KeciJiin, 0 3 iiuxi-e3iH ajiMa 6ipaK ewipin, AicrajiMaca, aicrajiMaca Heci yMiT. K e n c y p m c e H 6 ip c y Ka3raH o p ra MbiH, Cem M 6o;iCbiH A jiaTayaafi KopranbiH. )K eT K n 6 ece acbiKTbipraH apMaHbiH, ) K a jir b ii K a a c a n Harbia aKbiH 6o ;iraH biH Aiibic xojijia aajiacbiH ap Teri, Mbncran 6ekii, >Kbip - ap6ara TapTem. 32
ttt naHraM6 apfa Tin THmreH ^aHTeHi, Y jibi aKbm aen ecemeHiii MapT ejii. )Kac 6 yji6yjibiM,>Kanb]pan Sip canpainbi. OnbipbiJicbiH KyHLUi;mep,aiH aiuiacbi. KaHLiia acapbiK 6o.riFaHMeHeH A h Kacbi - A kwh raHa 3aMaHaHbiH afiHacw. )Kac TyjinapbiM! BonamarbiM! CbipjiacwM! AnTa ajiMaHMbiH,aHTa ajiMaHMWH MyHFa c u h . MeHi Kaaan ejireHHeH coh CLiHJiaiubi, A ji, ceHnepai TipjiiriH^e cbiHJiacwH! JauaHjacKd cup -OKypreH KaHMbiH >KaHapra wacbi Tynwn, BaiapaaHbiH 6apbiMjibi - TacbiT y m it . Tayjiapiaiia mch 6yriH KbijbiKnaiiMbiH, 0 ii 6 hik 6ojiraHMeH,6 acbi cybiK. Ken oHJiaHca\\i kctchi waHWM bicun, TbipHaraHnafi KeyaeMjii Tarw MbicbiK. ByHbipca,6 riAiH yfijie Sip 6ojiapcuH, )KcHrcHHm Ke>KeciHCH KaHbm imin. Bipeyaep TbmfiafiTWH/iaH xoHuibin ajiMatl, Bapajibi ap mbuaMaH.waH mwiiaMaH. XCaH-wai biMa jKajiTaiaan Ken KapaHMbiH. Ky 6 yraKKa Ken KOHraH KapwwFajian. OcKeHMiH KacweTKe Ta6 bina Men. KcMIlIpKOCaK CHJIKTbl OaiblM 0JieH! A 6aiiFa KaTua-Kama opajiaMbiH. Kefi-KCHAe KOJTTbiicracbin llafrioMeti Typca aa Heuie aayaH rypre 6e.ien, KejieHKe fkuia ajia mu m u h KofiejieK. AHaahapnaii aft6 wh im ep KaiaFUM. KeeipTKejiiK KayKapuH k im ix KepcK*1' 33
Cbipjiacy MeHzie ae Tipjiin Sap 6aji apaHbiH, EanKa ceH, ce3iH o h m , 6ajia aapbiH. XaJiKbiMHbiH MaxaSSaTbi co h fm aapiM. KaiaKTbiH aMaHjjbirbi KajiaraHbiM. IUa6b]TTbiH otw h >Karbin cwpeK KeJireH, AKTOJiKbiH can 6ypbiaca 6MJien KeaaeH. «PafibiM6eK! PaiibiM6eK!» aen >Kbip 6aciaabiM, Eip i y h ih Ken KeyaeMe TyHaeKTeareH. LUbiKbma XaHTaHipi Ty iJireH eM, TeMeH Kajibin eceK c©3, mybia aereH. IiuiMjie Ka3aH JKypin aotKaHaati Sip. )KoHFapabiH KaKnacbiHaaw rymaereH. BojiraH foh apKamaHaa aaHaaa aKbiji, XlcMeiiMiH MaraH raHa Kapa aa Typ. Taw Mimn, JKbip >KOJibiHa nibiFa KeareH, CeH aarbi ceiiaeH OTbip, «6aaa 6aTb]p»>. OHToaray Ce3 MapMapiH cayaeTiM aen canaaraH, K gk OTbmaaH 6yaT lium ae KaHHaraH. AaaTayabiH 6ip coKnaFbi m c h ik i, >KbipabiH Kbiibia woaSapbiCbi >KaHaaran. >Kbip Hecepi M aHTeSem ceaaenn, >Ky3 ^acaraH 6aiiTeperiH Tep6eTin. KiM ai caSbiamaFaH 6ya, o, Tarabip-aft! Keicren ecKeH EpMeH Tyn. KyaaH caiaa 6a6aM TyraH, >Kbip TyraH, KyaaH caiaa Tafi-TaH Sacbm yMTbiaFaM. Bya wafiaayaa aKbiHaapabin aaycbmaH, AKiua 6yaTTap an 6aTecTeH wbiptbiaFaH. 34
*** - Ey^ Tarflup Taru acaacbiH Ke3iryre, AcbiKna acbui, Myxa, K63 uiyre. «Ce3,ne -cHKbip, eaenae -.aaHajibiK 6ap!» - iieriTi foh fIaHFaM6ap^biH 63i 6ipne. LLIa6bicbiH LUbiH jKyHpiKTiH ce3e/ii emu, G htkchi nip TyricaH foh C03 OHepiH. CoHbiaaa kgk KapujbiraH MeH 6ojiaHtJH, XlaHKTbi ^aHTe Maanafl, 3io n epiH! Ak T lie K - )KacTbiKThiH ajiay oTbma ejiiTKeH, KyJiuHbiM, VHatinbi MaraH KbipbinnaH uibiKKaH iiyGipm. Ca6bipnbm Ty6iH KyrnecTeH HtopTKaH wac ynaH, KeiareMn ziapHa - K63iMwe MeHiH TacbiraH. KocuiriH )KaHbiM, KeTumieH 6o/iaT TyaKTbi, OKuran )KbipbiH epieHn kyhhih - 3nHJioru cnaicrbi. >KaM6bi;i foh, )KaM6bui! TaycbJJiMac bipbic, >Kbipbi - kch, )KaKeHe MDKn xapbnaap waHHhiH 6ipi - Men! )Koji6apbic waTxaH opMaHiihi epr Te uiajiMaran, TapjiaH^ap rypa TapriJH6aH epre caMFaFaH. LllaKbipraH luaicra wup/iaru aauc Ky6bi;iaH, Kapjibiraui 6on ac, xaGbipra Tayaap uibiHbJHaH. )Kbip )KOjibi KHhiH, KyaHhin rajiafl. *ac TaMraH, ByjiaKTbiH KB3i 6aybipau e3in 6acTajiFan... **• A/iMaTbiHbJH rattan watbi ftojiaTUH, )Kyjiiibi uapaaH wupax waxKaH xojia ryH CapaHbiHbiH afixapa amuii xaxnacbiH. MaraH cupun aKrapbiii e ji coji axuH aKniH. 1976 xbi.i 35
C * i C*mtfk 0 3 IH PAHA flCblRlAH 0TK EH EJ1 /lEMIH... 0p a^aMra apKajiaTca apvian cbin, BwiKTereH, acKaKTaraH Tajirap uibiH. )KaMno3/iapnbiH imiH^en wajirbnbiM, BaHra aynwe 6aHKaw ajiMan KajiFaH iu u h . CbipbiH aiuKaH 6ip oiine yjibi kbk, XaHT3HipaiH Tyjien ynjnaH yjibi aen. EajiKaH Tayaa pyxbiHa 6ac ureH, vKbip wyMGarbi JJaHTe acreii KymipeT. CapbnKaHJiay epncjiCTKeH acacbmaH, III annone ae, kokkc epncreH racun 3h . TypaHaaFbi BanTeperiM 6ip 83iH, /Jep Ke3iH^e Humefi 6ojibin TacbiraH. Annan xaaabi sjineuiTecc Gyjia iubin, BaHLucmcKTep 6apanbi 3He, Kbip acbin. Kap meTiH^e Keicren ecneH caniriM, My3flbi MyxHT laMaHbiHa cup auibin. Bip 03ine >Kbip nafibiH, 3H natibiH, Kapa ejienMeH ryMaHnaHca TatmaftbiM. CeHiti bicTbiK aaanaHbiH cnnaraH. BaKbITTbl FOH MbIHa mchIk ManaaHbiM. TojiKbiMaca Tarap eniM KOJire mih, 03iH FaHa wbipnan otkch Eji neMiH. YnbiJiapUbi 6HiriHje TaHbiMan, Bocna nym BTimi 6^n neHflcmH. Ken6ip cane ceaiM ^ereH Chip ypnin, BuiMeniii c k c m , Gij im c h a i eneM Gypbin Tyn. )Ki6cK >KOJibi... Yjibi Myxa, Topic uibiK, >KaM6bui whipuhiH AjiFa^afibiH TipuiTin. 36
9 C L IK IH illP in HCAhAHAbl HCAJIFbI3 AKbIH... TeHi3AiH Cbipbi oejiruii, T eK acaTY yiuiif TVMaraH. M yK arajm )KacaH;ibi aceTi Anaiay ryji apajian, XaHT3Hipi HypjiaHca - Kype Ka6aK. Ajr^biMHaH MyicaH 6yrm Tarw uibiKTbi, LUbiMbiJinbiK KaparaHjaH Kyjie Kapan. BacTajiraH na ajiaMaH Kan KtnaTbiH, MbiKTbiJibiK TaHbiTKaH rofi aprbi aarbiH. K a p a c a i a/ieM )KypTbiH tcywaKKa amjibi. C i/w m /iip in wahaHAbi w ajiFbJi aKbiH. KyaHbimTaH ayaaa Tum m m eM , C e i Ka^ipiH 6uieTiH 6ypbiHFbi >k g h . Kapa ejienjn ap^aiaan ATa KaiaK. AjiTbiHHaH na ananaT cbipbm 6iJireH. IlapaKTan nyHHemH uieacipecm , Tara ajiMafi KejieM u jif u KGHere cbiH. MyKarajiH ttbipjiaraH ;ieH;ii ceiivi, UlyMepjiepaiH tijiihih enereciH. C eiiM H iH 6 ip y iir iH luajiK ap hi ibin, Y iib i aKbiH HGcepjieTKen apKa K b n u n . G p w o jiu iia icy^ipeT chiHJiaraH foh, AaecTaHMH thm h i 6a/i TaM biiun. TaraTbiH TannaFamia repe t u h u m . XCapaHCbiH MyKanMaFan KGHe tijiim . YaKbiT orbi i racup 6ypbiH ccircH, Kapa GJieHrc nafiraM6ap KejienniH KbipaHHUH 6ip Kbi/iurhi KHu^a can, U lu H n araH ftajianaHhiH yjira can
C\"AM^vVAu f* a j i t * y j » * Tanip ©3i cbiHJiaran acbip .aayiTiH, CaiaapubiH )KycaHbmaH cha wacan. E03TOpfaHnaH UlIpKIH OH UJhlpKblpa T1K, Kep6e3 6acKaH aaeMi rypKbi yHaTbin. Kapacaara /JaHTeHiH 03i Keji/u, (pjiopcHUHA 6yKenH 6ypKbipaTbin. EreMeH KaiaK e/iiH TyHFbiuj Kepin, llIa jiK e a e - LLlBCHuapHA Typabi iiuKe eHin. Mynaii >Kbipbi TaMcaHTKaH 3aHrap BafipoH, TayjiapbiMa TanaaHiibi IllbiHrbic 6epiK. Kbi3biKTan AcTaHaaaH Kbip KaJiacbiH, Eybipbuman Kaiianuia ujbipKaMacbiH. riyuiKHHHm Ka6arbi ambiK, Tepre mbiKTbi. KoJiTbiiaan «Kbi3 X(i6eKTiH» 6ip c&nacbm. /lereHiieH KbnbiM cyjiyyjibiM ajirbip, TbiKaaraH TaMcaHa^bi wbipuMa 6yji. Xa^KbiHa Kapan Koiibin KyJiiM^eHii], THTaH^ap csJieM 6epren yjibi )KaM6biJi. )Ka3Fa yJiacca ry-ineHreH KeicreMn aaan, KejieHKeciH can Kbin tokkch Aapaic. Yjibma, Tay6e jefijii nana ttypcK, XaHTSHipi - PafibiM6eK koktch Kapan. A k >KaH6bip;iaH 6ycaHTbin ejiiapaHbi. TaMcaHTbin 6aji KbiMbnabiH Tepe ^3Mi. Kapa eneHHiH MyxHTbi - MyKarajin 06;njijiaHbi KOJiTbncran Keneai am. - 38 ^ 5
iiayP E H ATAMEH CblPJIACY CarbiHbin eHreH inaKTa eciriHen, /layipjien KaianjMHbiH Kemi ryuMeH. A6bi3ra aKcaKaunbi csjieM 6epniM, Eapme 6aciajia^bi KeiuiryneH... KyH bicTbiK. KefiSipeyjiep KaiajiaraH, KaHnaH ra>Kan Tan SyriH aTa KajiraH. MoHbiHbi oaraH jKyHpiKTeH yMTbijiraHna, «EixiTeH - Kem KaKCbi» neren aTa-oa6aM. EoJlJb] LLIbiH OCbl KyHi )KOJlbIM i3H , )Kep ajieM JKacaHTbinTbi to jiu Ky3in. K acH em K 03i nen ce3mniM ujhiH, XlHKaH aTa TopnaraH Ko^bintn^bi. Tlip TyTcaM j^aypeH nereH aTbiH y jin , Op ce3i TaMcaH^bipubi aKbiH yjinbi. Tyrbip Sojibin 603 yilaiH ipreTacbi, LLIe)KipeHiH KbiMuibi canbjpujinbi. - O ji Keane 6 y r,H rUieH 6onbin na, iiJbiH. On KyHi ohum TajiKaH, cojiuK 6acbiM. Opa wbiH aK nwnapbJH tym bh Topjian, Kapa TyHeK 6onnbi foh xanbiKKa uibiH. AaaaHbiH 6eKireHne raHafihj ajuiaH. E ji iiuih cyu K wirap apajiaraH. On Keane OiKiKenep unnneH T03bin, Kbipf bi m u x AnaTaybiw naHanaraH. Eji-JKypTTaH 613 cojiaHiua ajiucTanbiK. YaKbiTTaH Ken yaKHra Kanbic Kanbin HapbinnaH KeyneMimeH Kafirw laynan. Kapa KHH)Kap Kanajijbj HaMbicxa tik
f* m ^ rinv ( ‘ m /< 0pKaiuaH KyTejii foh ic afirarhiH, E i36ojizu>ik , Haibi3-Harbi3nyiijaHMaHbm. LUyGapaTTbiH epiHe >KeTe ajiMaraH, >KaFj3aHb] He 6ojixbi eKeH, MYiuaHJiapflbiH?! MbiHa eMip ap KYHiMni napa cbman, OTbn xceri... KaKaraH Kapa uiyHaK Eji->K¥pTTbi carbiHaMbi3, KaparbiM-afi, TepicKen TayjiapbiHaH apbi acbin an. Aii Gyrm kch KYiiambiH xatijibi aranbiH, (0Mipi OHJiaMannbiH nan^a acaftbiH). CanrYJiiKKe mejieKneH cyt 6epeMi3, 3aMaHHaH, 6ajiajiap;iaH anHajiaHbiH. Ka3aKTbiH 6ocaMaraH KereHi icyp, «0pKeHHiH ecciH, 6a^aM!»- aereHi >Kbip. CajieM 6epin KejireHiH muh MapTe6e, Ywae KejiiH, HeMece jkok e^i yji. TojibiKca TYHbiKTbiKneH Tajiaca afi^biH, Eyji KyHi 3aMaHbma A a au i awSbiH. Koc KY-naHHbiH Tepici eTiK 6ojiraH, Apyarbi KOJmacbiH Kapacaii^biH. EaHKaTca KyaHbiuibiH 6aTbipbin gh, Ty3ea^i KGiniM owiibiH aKbuibiMen. .HaypeH aTaiu racbipaaii KOiiTbiicraraH, MbiHa GMipAiH majiKbiraH aicbiHbi mch! 40
i j i e t o j t f A Y iii )Kara^aH carbiHbiiuneH ceftjien afiMaK, Kubip^aH aK carbiMHbiH KGHJien ofinan. lnem n 6eTKe inbiKKan KacHeTi - TonKHUbi Cypbiji/iaHbin, Refine KafiHan. A k TaHHaH m afinafi auibiK RyH aiubiiibin, K g k t o j ik u h )KaTbip KGKKe Kynam ypbin. Ijiere koktcm weni epKenefini, )K ap racT aH TyHFHbiKKa ry n ac bin bin. Annan 6aji ceiiM Hia apHacbiHua. EpKejiiK 6ofira Tenm TanaacbiH 6a? EacKanaH KyaipeTiH kcm KepMefini oji, Kapa wep ataTbip yH cn >KaM6acbiHna. Jlanbjnnan,Kefine aFbiHbi KyHipemn. )KaFaaaH kghc kyhhih aySipi epin. Jlarbi napwnnaH uibipbiH eMin, 0 pjiece 603 nanaHbm KbipbiHa ejiiK, KyjiaHnu 6wiK wapnaH TyHFHbiKKa, Sip K ejn )Ki6eK )Konbi KyHipemn Kojian mauibi Temanm wan Tapanbin, JXonhi Ijie men Kymajibi an Kapa arun. EMeni koc eMiueriH conKbinnaTa, KanmaraH atepreriHe KafiTa opaHbin. KupaHra kim ra ia n u ymapna c u h . Ehiktch ra6anbi eKeH Kym apHacbin )K acupun waTbip awe, kym aneMi, Eip Ke iri KbinmaKrapnuH Kimi opnacuH JlaHHepnep Kermee artuTbinbin, Wafinanbi firriiaK uiaruiK 6aiw ryHbin )Kana apHa KHbipnapia aeon 6acr&nu, Kgmchi kgk reHiiaiH aruTbinun. UlbipKa-iraH acypneK iioftbn nomHunaH, 41
Kapjibiraw KaTapJiacbm ara^bi 3H. 0 neMHiH aKbiH^apbi Taaaafi KaKTbi, IjieHin aK Kafibinabi Ka6arbiHaH. AnTbiCKa uiaKbipbin Sip aicraSaHbiH, CbipbiM^bi MeH,ae 6yriH aicrapaMbiH. YflTKa Kaji^bipManjibi ceHiMi moji, Key^eMHeH Ijie SoJibin aKKaH arbiH. A hjim TyHiie xoMbiJibin TyHiiiK aKTaH, CoKnarbi Sap KocbiJiran muh S^naicraH. CeH 6yrm epKejiereH aapHflCbm, TOJIKblHblHiia TYHIMeH HCyJlHbl3 aKKaH. CaH aKKy afi^brnbiHabi caranaran, Ot Sojibin K63 aiuibiMHaH Tapa^u apMaH. Eac Hin Kanmaranra uibipaK xcaicrbi, YaKbiT TycneHTvrbiH Kapa napaaH. *** TapTbiJibin Ky3flm ciHipi, Terumi Hecep >Ke;i Typbin. KamaH^a KbipaH Tyrbipbi, Ty.na.nbi Ijie eHTirin. KaSarwH 6ip C3T TyH Kepni, )KaSbiKTaH >Kyji;jtJ3 iuh Tbirbin. LUaKbip^bi Ijie KiM^epai, KbipJiapra Kapan ht ypin!.. 42
IJ1EHI KblPJlAP aJIjIHJIEn. T a 6 a H b i lUbJRUbi y a r u n , H a tn a ra H k q k k c caim bi HpeK. TojiKbiHAbi t o j ik w h y a ib in , IjieH i Kbipjiap ajinHJien. K a p a >k o j i G o n j ia n >K araH bi, L U a a a a T b in e x ite n K a H tu a >KbiJi. K oji 6 y jira n K y m n Kapanbi, E a p in e icya a K iu a ru ji. TojiK biH ra Koio TyHiibi apM aH, Ey^iibipan ce 3 iM KarrrajinaH. K e c u r r in Kejim KbipjiapziaH. K e M e H iH 6y3bin aKTbi apMaH. E yp ajiaH 6e;i^i w o n ra a n u n , Te6eM H eH M eji^ip TeHreH k b k . )K a p u c T b i Ijie AO JijjaHun, CeHeH lopjihi KepreM aen. C a y b ip b iH a r r u H uiayacaHJian. )KepMeHeH kbu iti aKiua 6yjrr. )KaH rbipbiK Kajijbi anraHJian, K o n H iia p iie H H eH 6 a c n a Kbin. )Kojm apj]biH K e pin t u h e p m , )K a p K u p a n Typflbi K b iccb n Kyn. C a f ir y j i i ic a T K a [j i c h i h . )K ajm aia c y u H iw k iia im .
/KETICYflA E1P 0 3 E H EOF1 A K TbIM MEH... )Kencyaa 6 ip e3eH 6o n aKTbiM Men, 0 3 apnaM 6ap SaKbiTbiMHbiH anrarbi. 3aMaHajiap Ka3birbiH,aa manTbiM mch, KeyjieMiie erri caH Tawna^ap MafinaHbi. Ulbm rbicxaHHbiH acacaybuibi Sip Keaae, KeTKeH e^i TyHbirbiMUbi jiafijian. Can ryMbipjiap eTe inbiKTbi ;ie3,ae, He KepMcai 6yji an Man. KapaKiiibuiap waraMa aTbiH KaHTapraH, O aap MCKeH eTKeH aHay Kapi w bm . KepyeH 6acbi enipen Ken KariTajmaH, TojiKbiHbiMa KOHbin KeTKeH >KaHbi y u n n . OHaati m aKTa Ta>KajibiHa KyH waKbiH, Kaaran KepiH Mbma aHrapnaH kc h ip c k CaynarepJiep Kymaicran Sap KbiM6aTbiH, Kapa KOJUia >KaH TancupraH eHipen. CaH racbipjiap watiHan wai^bm rynaepi, Illafibin KCJieM ryMbipbiMHbm KyHiriH. To^KbiH^apbiM yMTbiJia^bi uirepi, Aji^a eKeH row 6 HiriM. CepiK SojiraH m c h i h uiaJiKap waHbiMa, Kv-na Kbipjiap TbiHSan Hypflbi >KyTbinTbi aK. A h cayjieci KOH/ibi ajiaKaHbiMa, TojiKbiHbiMHbiH aK TaMarbiH KbiTbncran. 44
r X u \\< M L« i CAH FACblP HCAH BACnAFAH CAPAHblMA. BHJieHAi arbiCTapbiM >KY3in Kymn, CblpblMUhl aHTKbnaTblH Kbl3bIK KU1T. CaH racbip waH GacnaraH capaiibiMa, Eip aKbiH oTbip MiHe 6y3bin Kipin. Ijie: Bp icne 63 TYCbiHaH KepcK KeciM, KeicreM^e Tara ajmaHMbiH TepeKKe cuh. KojibiKja KyM6ipaereH ;ioM6bipaH jkok. Kail )KaKT3H Kenin KanraH wejieiaieciH? A kwh: AKbJHGa Kaiuap id m aywpbmaH, )KbipbiMHan TonKbiHbinabi aaywji ypraH. KynarwH 6ypai] t6 kkch OTTbi ojichih, Kejiin cm CYHiH6afijbiH ayw;ibiHaH. Ijie: Aybjjijia He Kbiii wypciH Ganryc 6ajia, OpbiHCbn C63 Key;ieciH anKuiuTaMa. Aaybi ajitbi Kapbic aKbm KepcK, LUbiHbiMeneH TYceciH 6e aHTbicKa ja ? Akwh: ruK^aTiiibi MaraH Gyrin KbiMGaT ca6aK. bojiMaca aHTa 6epriH wyMGaKTan-aK. Facupjiap Gynn >KaTKaH >Kan c u p w tu u , Kereum xtupbiMMCHCH Kyaaaicraii an. 1/ie: Otihitua cbnaT Gap-ay Kapa Ga.ia. (Kapa 6ajia tijiimch xcaH a;ia:iw, a?) repehre 6oH/iaii, yhui wukwh Ke.iin, KbipjiapbiM;ibi KYaarj-ryH apajiaja. 45
C* fiLtuA-ia/fryj** A kmh: CbipbiHa YHiJireHiie acKaK a,aaM, )KaKCbi row >koji cepiriH TacTaMaraH. CeH eMec, topi Ijie, HtoHKbiH Ijie, LUepiefli 6ynn cbipbrn TacTa MaraH. Ijie: Ky aKbiH Mem Gyaafi KafipaMarbiH, )Kacbipy )K3H cbipbiMjibi anjia-aMajibiM. 03me ceii6eH KeaceH aT apbuiTbin, 1 yHf MbiK TepeHtMe 6oH;iaMaFbiH. A kwh: Keynenai KyiuKaH carre TaH HypaaHbm, KeKine TeHi3 TOJiKbijbi caH biprajibin. Kapa >KaybiH waraaaH aaraH Kym, CeH raHa KyaT SepaiH ca6 bipabi arbin. ^(afaKfla 0Mip TeMip aT maaabipbin, Bopm ae KauiKaH KbipaaH acnaHFa yjibin. Amcbiaaan aanbiaaaraH aK aapwa, LUe»(ipeJiai ryciHreM xcacTaH 6ijiin. Ijie : Pac... AKbiH: Ym ain iKyaabnaapabiH Tiain Kerm, KeareHae YabiK6enH,TyHbiK na earn? CeH conaa wopTybiaaa Kopain 6e ujbiH, BapJiacTbiH KBioKan TyFaH ^iriTTepiH? Ijiecce Kern coHbmaH carbiM KbipaaH, C oa KyH^ep, coji KyHaep foh carbiH^bipran. )KahaHaa acep waHHaTbi CaMapKaHau (YaKbiT koh aai KyHre) laeHiH K9K Tacbma Ta6biHabipraH. 46
C'JfeJcytL/a AyjitfyU IJie: H a... A kwh: T e n jiin apHacbmaH TyHabi apMaHbiM, 0KeTeM epjiinnui 6yaaaH6arb]H. KoiiTbiKran KanmaraHiiaH ajibin uibifbin, Kbi^bipraM CapbiTayicyMHbiH «6yjibBapaapbiH». Ijie: FyMbipaa TaKnan eaiM Gipeyre c u h , BojiaMFOH OHaa Harbn TiaeyjieciH. Ty/iacaM ryHhin arbin >KaHa apHaaa, KanbicTaH MbiHa Kw pjiap TyJiep Me, i u u h ? A kuh: OHbiHMeneH Kbipunaa wyiiM TyHun, )KeM iciHe aHM aaaan k u i yMTbuibin. Kap6bi3biHa KyiuaruM *eTneM conna, KayuHbiK^bi xarap cb iH yibiH Ti/iin. )iiHJior: K bjpjiapta k b i yiubiHaH apTUK KaiubiK, Ekeyi k o i c a jia u a a lu a jik u ii-T a c u n , KopMek 6on Karima* anauH KypujiucuH. IjieMCH 6apa.au aKUH K o m u K T a c u n . TBM U1, 1967 MCU.l 47
K0 K m iK b IH ... TyH^iriH Tyiin acnaHHbiH Typin TacTan, Key^eMHCH aK apMaHbiM birbicibi acKaK. Kopa^aH KyH csyjieciH C03bin Kbipra, Bapanbi koh 6iTKeH^i uibiGbiui 6acian. IneHiH 6ajira Mailbin aTbipa6biH, Kapa KouuKbiJ] mriKbiH/ia >KaTbip at biH. KeMcenaenn TaHrbi )Keji Kerri Kybin, Kapa aiawTbm KyparaH >KanbiparbiH. )KbinKbmap TaKbip KbipjaH Kyiiafi uiy6an, KeK TOJiKbiH iuauiaMafi^aH cbijiaw CHnan, A htyak aprbiMaKTbi inejiipKereH, )KyreHaen KOHnw 6ip cst nan cyaT. 0 MIP CblPbl McHCiH6eHai Kefiiie MCHi 6ip KOpreH, Mch ae oHbi iinTeH majibin yjirepreM. Tyran wepiM,ToraHbiMeH ryjueHreH, AjiaiaybiM acKaicraraH iprcMHCH. AKbin^ap^biH JKaHJiaybiHja ryp/ieHreH, BaTbipnapMeH TapwxKa na 6ipre ch fcm . KyaT anraM KeTepuireH kyh h ch m ch. A h ceiiM^i apKanaraH TyHjiep;reH. AiibipbinraM wok Tar^bip 6epreH epKiMHCH, KyH^epiM Ken 6oc ayei6eH wejinmreH. Kapa eneHMeH Kew-Kcw/ie MeH ccpnijireM, CyHiH6aHaaH capKbiT 6ojibin Tep ciHrcH. Tyran wcpiM, TonarafibiM, >Kcpcin kch, BacTajiaTbiH Gajijjafi Tarn KepmiMHCH. Tarjbip 6epicn KaybiwaHbiH eHmiMMeH, Byjia Lua6biT 6yjiKbiHbin Typ wcpcmrcu. TipujuiiKTC Kerri Tanafi kcm luuiik, Bapm >Ka3abi y3iJiMeHTiH eMiiii - yMir KyaHbiuj neH Kafirbi mipKm Ten uibirun, 48
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220