ความหลากหลายทางวัฒนธรรมของที่อยู่อาศัยในแต่ละภาค

คณ ตร์ ะพยาบาลศาส ความหลากกหลาย ทางวัฒนธรรม ของที่อยู่อาศัยในเเต่ละภาค วิชาความงดงามเเห่งชีวิต อาจารย์ วิภาภรณ์ หุ้ยเวชศาสตร์

ความหลากหลายทาง วัฒนธรรมของที่อยู่อาศัย ในแต่ละภาค PAGE 3-5 ภาคกลาง PAGE 6-8 ภาคเหนือ PAGE 9-11 ภาคตะวันตก PAGE 12-14 ภาคตะวันออก PAGE 15-17 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ PAGE 18-21 ภาคใต้

ความหลากหลาย ท า ง วัฒ น ธ ร ร ม ที่ อ ยู่ อ า ศั ย ภาคก ลาง

วั ฒ น ธ ร ร ม ที่ เ กี่ ย ว ข้อ ง กั บ ที่ อ ยู่ อ า ศั ภาคกลาง ย บ้านทรงไทยนับว่าเป็นภูมิปัญญา เอกลักษณ์อีกอย่างของเรือนไทย คือมีชานบ้าน ของบรรพบุรุษไทย ที่ได้คิดสร้างที่ อยู่อาศัยที่เหมาะสมกับสภาพ เป็นที่โล่งกลางบ้าน ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และประโยชน์ ซึ่งมีประโยชน์ เช่น เป็น ใช้สอย คือ เป็นเรือนยกพื้นสูง เพื่อ ที่พักหย่อนใจของคนใน ป้องกันน้ำท่วมตัวเรือน เพราะใน ครอบครัว นั่งทำงาน ปลายฤดูฝนจะมีน้ำป่าไหลหลากจาก รับรองแขก และการอยู่ ทางเหนือมาท่วมพื้นที่ลุ่มในภาค รวมกันเป็นครอบครัว กลาง หากมีลมพายุก็สามารถพัด ใหญ่ ผ่านใต้ถุน เรือนไปได้ ใต้ถุนเรือน สามารถใช้เป็นสถานที่ทอผ้า ตำข้าว เมื่อต้องการขยายพื้นที่ของเรือน สามารถสร้างเรือนเชื่อม เก็บของ ส่วนหลังคาที่สูงและลาด ต่อกันได้ โดยใช้ชานบ้านเป็นตัวเชื่อม ประโยชน์ใช้สอยที่ ชันก็เหมาะกับสภาพอากาศที่ร้อน เหมาะกับสภาพภูมิศาสตร์ และสภาพชีวิตที่เป็นสังคม อบอ้าว และมีฝนตกชุกของภาค เกษตร ทำให้เรือนไทยเป็นเอกลักษณ์หนึ่งของวัฒนธรรม กลาง เพราะทำให้อากาศร้อนจาก การดำรงชีวิตในภาคกลาง ภายนอกถ่ายเทมายังห้องได้ช้า และ ทำให้ฝนไหลลงอย่างรวดเร็ว รอบ ตัวเรือนมีชายคายื่นยาว เพื่อ ป้องกันฝนสาด และแสงแดด ก า ร ส ร้า ง บ้า น ยัง คำ นึ ง เ รื่ อ ง ทิ ศ ท า ง ของการระบายลม และระบายความ ร้อน โดยลมประจำที่พัดผ่าน เรียกว่า ลมว่าว หรือลมตะเภา พัดจากทิศใต้ ไปทิศเหนือ การวางตัวเรือนจึงต้อง หันทางทิศใต้ หรือทิศเหนือ เพื่อให้ ลมพัดผ่าน

บ้านเรือนไทย หรือเรือนไทย เรือนไทยภาคกลางจะสร้างด้วยไม้ แบ่งเป็น 2 ประเภทคือ 1.เรือนเครื่องสับ เป็นเรือนที่ทำด้วยไม้เนื้ อแข็ง 2.เรือนไม้ผูก เป็นเรือนที่ทำด้วยไม้ไผ่เป็นส่วนใหญ่ เอกลักษณ์ของคนไทย คือ ยกพื้ นสูง มีใต้ถุนเรือน เรือนไม้ผูก หลังคาหน้าจั่วทรงสูง สร้างโดยไม่ใช้ตะปู ทำให้สะดวก ต่อการย้ายบ้าน เ รือ น เ ค รื่ อ ง สับ เรือนไทยภาคกลาง เรือนครอบครัวขยาย โดยที่สรุปแล้วแผนผังของเรือนครอบครัวขยายมี 3 แบบ คือ 1. จะปลูกเรียงเป็นแถวไปตามยาวต่อจากเรือนของพ่อแม่ 2.จะจัดวางตัวเรือนเป็นกลุ่ม ที่มีชานเชื่อมตรงกลาง ชานที่เชื่อมนี้เปิดโล่งไม่มีหลังคาคลุม 3.ปลูกเรือนขึ้นใหม่อยู่ในบริเวณใกล้ๆ เป็นหลังๆ ที่ไม่มีชานเชื่อม เรือนคหบดี เป็นเรือนของผู้ที่มีฐานะ เจ้าของตั้งใจสร้างขึ้นให้มีขนาดใหญ่โต หรูหรา เห็นได้ชัดเจนจาก การวางผัง เรือนร้านค้าริมน้ำ เป็นเรือนที่สร้างขึ้นเพื่อเป็นร้านค้าขาย รวมทั้งกินอยู่หลับ นอน เรือนคหบดี เรือนร้านค้าริมทาง เรือนร้านค้าริมทางเป็นเรือนที่สร้างขึ้น เพื่อประโยชน์ทางการค้า และใช้พักอาศัยไปในตัว มีจุดมุ่งหมายเช่นเดียวกับเรือนร้านค้าริมน้ำ การขนส่งใช้ เกวียนเป็นพาหนะ เรือนตำหนัก เป็นเรือนสำหรับเชื้อพระวงศ์ หรือเจ้านายชั้นผู้ใหญ่ มีขนาด ใหญ่ หลายช่วง เสา ลักษณะคล้ายกุฏิสงฆ์ ซึ่งนำมารวมกัน จำนวน 6-9 ห้อง ฝาลูกปะกน มีสัดส่วนใหญ่ โตกว่าเรือนธรรมดา ลบมุมลูกตั้งลูกนอน ด้าน หน้าเป็นระเบียง มุมสุดหัวท้ายของระเบียงกั้น เป็นห้องน้ำ ห้องส้วม และห้องเก็บของ ระเบียง นี้เรียกว่า “พะไล” ถ้าเจ้าของเรือนเป็นเชื้อพระ วงศ์ก็จะมีช่อฟ้าใบระกาประดับปลายหลังคา ด้านหน้าจั่ว เรือนแพ กุฏิสงฆ์ เป็นเรือนพักอาศัยชนิดหนึ่งของพระภิกษุสงฆ์ ลักษณะคล้ายเรือนทั้งหลายที่ กล่าวมา กุฏิบางหลังเป็นเรือนของชาวบ้านรื้อมาถวาย เพราะเป็นเรือนของบิดามารดาที่ ล่วงลับไปแล้ว เพื่ออุทิศส่วนกุศลผลบุญไปให้ แต่กุฏิสงฆ์ทั่วไปนั้นมีลักษณะมากมาย หลายแบบ เรือนแพ คือร้านค้าริมน้ำที่ลอยน้ำเคลื่อนที่ไปมาได้ รวมทั้งเป็นที่อยู่อาศัยหลับนอน มี ลักษณะเหมือนเรือนไทยแฝด หลังในเป็นที่พักผ่อนหลับนอน ส่วนหลังนอกเป็นร้านค้า มีฝาหน้าถังปิดเปิด ด้านหน้าเป็นระเบียงติดกับน้ำ บางหลังมีระเบียงรอบตัวเรือน มี 2 ชนิด คือ 1.ใช้ไม้ไผ่ผูกรวมกันเป็นแพ เรียกว่า แพลูกบวบ 2.ใช้ไม้จริงต่อเป็นแพสี่เหลี่ยมยาว เรียกว่า โป๊ะ

ความหลากหลาย ทางวัฒนธรรมที่อยู่อาศัย ภาคเ หนือ

วัฒนธรรมภาคเหนือ เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า วัฒนธรรมล้านนา ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของประเทศไทย ลักษณะภูมิประเทศเป็นเทือกเขา สลับกับที่ราบ เป็นวัฒนธรรมที่เก่าแก่และมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เช่น การแต่งกาย สำเนียงการพู ด มีศาสนสถานที่สำคัญอีกหลายแห่ง เช่น วัดพระธาตุดอยสุเทพ วัดร่องเสือเต้น

วัฒ น ธ ร ร ม ที่ อ ยู่ อ า ศั ย วัฒนธรรมประเพณีรวมถึงสภาพดิน ฟ้า อากาศ เป็นปัจจัยในการกำหนดลักษณะที่อยู่ อาศัยอาศัยของผู้คน ซึ่งในภาคเหนือ นิยม ปลูกบ้านเรือนที่มีขนาดเล็ก มีใต้ถุนบ้านสูง และหลังคาทรงจั่วและประดับด้วยยอดไม้ เรียกว่า กาแล กาแล หมายถึง ไม้ประดับยอด จั่ว ซึ่งป้องกันไม่ให้นกมาถ่ายมูลรดลงบน หลังคาบ้าน ซึ่งชาวบ้านถือว่าเป็นสิ่ง อัปมงคล

ภาคตะวันตก

ความหลากหลายทางวัฒนธรรม ภาคตะวันตก พื้นที่ในภูมิภาคนี้ส่วนใหญ่เป็นภูเขาและ หุบเขาแคบ ๆ พื้นที่ที่เป็นที่ราบค่อนข้าง กว้างคือบริเวณดินตะกอนรูปพัดในพื้นที่ บางส่วนของจังหวัดกาญจนบุรีและที่ราบ ชายฝั่งของจังหวัดราชบุรีและเพชรบุรี ภาคนี้ประกอบด้วยจังหวัด 5 จังหวัด คือ ตาก กาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบุรี และ ประจวบคีรีขันธ์

วัฒนธรรมเกี่ยวกับข้องกับที่อยู่อาศัย ภาคตะวันตก ที่อยู่อาศัย บ้านเรือนในภาคตะวันตกจะมีความคล้ายกับภาคกลาง จะมี ลักษณะหลังคาทรงจั่วเพื่อให้อากาศถ่ายเทสะดวกและทำให้ฝนที่ตกลงมา ไหลลงได้ไม่ค้างอยู่บนหลังคา มีใต้ถุนสูงเพื่อให้พ้นน้ำท่วมและใช้เก็บ เครื่องมือเครื่องใช้และผลิตผลทางการเกษตร

ภาคตะวันออก

ถิ่นที่อยู่อาศัยของคนภาคตะวันออก เป็นรูปแบบเช่นเดียวกับเรือนภาคกลาง ประเภทเรือนเครื่อง สับ ลักษณะเด่นก็คือ เป็นเรือนที่ปลูกสร้างด้วยไม้จริง หรือที่ เรียกกันว่า เรือนฝากระดาน หากแต่เรือนเหล่านี้อาจด้อยใน เรื่องฝีมือที่วิจิตรประณีต เรือนเครื่องผูกที่ทำเป็นรูปแบบของ เรือนไทยฝาสำหรวด หลังคามุง เรือนไทย ที่พนัสนิคม จังหวัดชลบุรี จากแบบเดิม ที่ตำบลอ่างศิลา 01 02 เป็นเรือนที่มีขนาดความยาว 3 ห้อง หรือ รูปแบบของตัวเรือนไทยภาคกลาง ได้ 3 ช่วงแถว หลังคาทรงสูง มุ่งด้วยกระเบื้อง มีการปลูกสร้างสืบกันมาโดยตลอด ริมเถา แต่อย่างไรก็ตามก็จะส่วนแตกต่างให้ เห็นได้บ้าง

ถิ่ น ที่ อ ยู่ อ า ศั ย ภ า ค ต ะ วัน อ อ ก เ เ บ บ ปั จ จุ บั น ที่อยู่อาศัยภาคตะวันออกส่วนใหญ่ มักตั้งอยู่ตาม ที่ราบลุ่มริมแม่น้ำ หรือหนองบึง และทะเล นิยม สร้างด้านกว้างให้หันไปทางทิศตะวันออก และทิศ ตะวันตก และสร้างด้านยาวไปทางทิศเหนือและทิศใต้

วัฒนธรรมภาค ตะวันออกเฉียงเหนือ

วัฒนธรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือหรือที่เราคุ้นหูกันเรียกว่า ภาคอีสาน ชาวบ้านจะดำรงชีวิตที่เรียบง่าย และนำแนวคิด ความเชื่อที่ได้ สืบทอดเป็นมรดกต่อกันมา จึงเป็นดินแดนที่เต็มไปด้วยกลิ่น อายของวัฒนธรรมประเพณีที่ผสมผสานความเชื่อในเรื่องการ นับถือผีนั่นเอง

วัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับ ที่ อ ยู่ อ า ศั ย บ้านเรือนของชาวอีสาน จะมีลักษณะเสายกพื้นค่อนข้างสูง ทำให้มีพื้นที่ใต้ถุนเอาไว้ใช้เป็นที่ ประกอบอาหาร ทอผ้า ใช้เก็บหมัก ปลาร้าเลี้ยงสัตว์ เก็บอุปกรณ์ทำไร่นา ถือว่าเป็นบริเวณที่ใช้สอยมากที่สุด

ภ า ค ใ ต้

วัฒนธรรมภาคใต้ วัฒนธรรมภาคใต้ : ภาคใต้ มีลักษณะภูมิประเทศที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่น คือมี​ ชายฝั่งประกบเทือกเขาสูงที่อยู่ตรงกลาง เป็นดินแดนที่มีหมู่เกาะและทะเลที่สวยงาม​ ไม่เหมือนภาคไหน การตั้งถิ่นฐานจะอยู่บริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออกและตะวันตก ​ ประกอบด้วย 14 จังหวัด คือ ชุมพร ระนอง สุราษฎร์ธานี พังงา ภูเก็ต กระบี่ ​ นครศรีธรรมราช ตรัง พัทลุง สงขลา สตูล ปัตตานี ยะลา และนราธิวาส

วัฒ น ธ ร ร ม ที่ เ กี่ ย ว ข้ อ ง กั บ ที่ อ ยู่ อ า ศั ย วัสดุที่นำมาสร้าง คือสิ่งที่หาได้ง่าย ในท้องถิ่น บ้านเรือนในภาคใต้มี 3 ลักษณะ ได้แก่ บ้านหลังคาจั่ว บ้านหลังคาปั้ นหยา และบ้านหลังคามนิลา ทรงบ้านเรือนของภาคใต้มักเป็นทรง ใต้ถุนสูง เนื่องจากมีพายุลมแรงตลอด ทั้งปี หากปลูกเรือนทรงต่ำจะไม่สามารถ ต้านแรงน้ำที่มาได้ ทำให้บ้านเรือนเสีย หายได้ ภาคใต้จะตั้งบ้านเรือนอยู่ใกล้แหล่งน้ำโดยส่วนใหญ่ เพื่ออุปโภคบริโภค ใกล้ ท่าน้ำ ลำคลอง อ่าว ละทะเล เพื่อสะดวกแก่การทำมาหากินและการคมนาคม เดินทางสัญจรทางเรือ ชาวใต้จะมีคติในการตั้งบ้านเรือน เช่น ปลูกบ้านโดย มีตีนเสารองรับเสาเรือน แทนการขุดหลุมฝังเสา เพื่อสะดวกแก่การโยกย้าย และป้องกันมด ปลวก มีคติห้ามปลูกเรือนขวางตะวัน เพราะจะขวางเส้นทาง มรสุมอาจทำให้หลังคาปลิวและถูกพัดได้ง่าย เนื่องจากสภาพอากาศของภาค ใต้มักจะมีพายุมรสุมตลอดทั้งปี และฝนตกชุกทำให้เกิดอุทกภัยอยู่บ่อยครั้ง ในแต่ละปี ชาวบ้านมักจะได้รับความเสียหายจากอุทกภัยหลายหลังคาเรือน

ค ว า ม เ ชื่ อ เ กี่ ย ว กั บ ก า ร ส ร้ า ง ที่ อ ยู่ อ า ศั ย การปลูกบ้านเรือนในภาคใต้ - ห้ามปลูกเรือนบนจอมปลวก - ห้ามปลูกคร่อมตอ - ห้ามสร้างบนทางสัญจร - เลือกพื้นดินที่ดินสีออกแดง ดูสะอาด กลิ่นไม่เหม็นสกปรก - อย่าเลือกปลูกบนดินเลนสีดำ หรือที่เฉอะแฉะ - ปลูกบ้านเดือน ๑๐ จะดี ปลูกเดือน ๔ ไม่ด - บันไดบ้านหันไปทางทิศเหนือหรือตะวันออกถึงจะดี - จำนวนขั้นบันได ถือเลขคี่เป็นหลัก อย่าเป็นเลขคู่ - ห้ามปลูกเรือนคร่อมคู คลอง หรือแอ่งน้ำ

อ้างอิง ภาคกลาง https://suphaphan2535.wordpress.com/2012/08/08/วัฒนธรรมภาคกลาง/ https://thainews.prd.go.th/banner/th/culture_th/life.php ภาคเหนือ http://www.pingkhong.com/index.php?mo=10&art=42229917 ภาคตะวันตก http://childrenlovethai.blogspot.com/p/blog-page_30.html ภาคตะวันออก http://www.openbase.in.th/node/10896 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ https://sites.google.com/site/siamculturalpark3/sthan-thi-tang-ni-xuthyan/ ban-thiy-si-phakh ภาคใต้ https://sites.google.com/site/thesouthofthailand2016/thi-xyu-xasay-khxng-phakh-ti