สุขศึกษา พลศึกษา ทช11002 ประถม

93 - ใสแ วน กนั แดด หากมองแสงสวางไมไ ด - อยา ใส contact lens ในระยะท่ตี าแดง ตาอักเสบ - เปลยี่ นปลอกหมอนทุกวัน เรื่องท่ี 8 ไขห วดั นก สาเหตุ โรคไขหวดั นก (Avian influenza หรือ Bird flu) เกิดจากเช้ือไวรัสเอเวียนอินฟลู เอนซา ชนดิ เอ (Avian influenza Type A) ทําใหเ กิดโรคขึน้ ไดทง้ั ในคนในสัตวเล้ียงลูกดวยนม และสัตว ปก อาการ ผูปวยจะมีอาการคลายกับไขหวัดใหญ มีระยะฟกตัวเพียง 1-3 วัน จะมีอาการ ไขสูง หนาวสั่น ปวดศีรษะ ปวดเมอื่ ยกลามเน้ือ ออ นเพลีย เจ็บคอ ไอ ตาแดง เหนื่อยหอบ หายใจลําบาก รายทรี่ นุ แรงเนื่องจากมีอาการปอดอกั เสบรว มดวย โดยเฉพาะในเดก็ และผูสงู อายอุ าจทําใหเ สยี ชีวติ ได การตดิ ตอ เชอ้ื ไวรัสนี้จะถูกขับถา ยออกมากับมูลของนกท่มี ีเชื้อน้ีอยแู ละตดิ ตดิ ตอสูสัตว ปกท่ไี วตอ การรบั เชื้อ ซงึ่ จะเกิดกบั ไก เปด หาน และนก คนจะตดิ ตอ มาจากสตั วอกี ตอ หน่ึงโดยการสัมผสั มูลสัตว น้ํามูก น้ําตา น้ําลาย ของสัตวที่ปวยหรือตาย ปจจุบันยังไมพบวามีการติดตอจากคนสูคน ผูทท่ี าํ งานในฟารมสตั วป ก โดยเฉพาะในพน้ื ทท่ี ่ีมกี ารระบาดของโรคไขห วัดนก มโี อกาสติดโรคไขหวัด นกสูง การปอ งกัน โดยการปฏิบตั ิดงั น้ี 1. หลกี เลย่ี งการสัมผัสกบั สตั วปกท่ปี ว ยเปน โรคอยู 2. ลา งมอื ใหสะอาดดว ยน้าํ และสบูทุกครง้ั หลงั หยบิ จบั เน้อื สัตวปก หรือไขดบิ และอาบน้าํ หลงั จบั ตองหรือสัมผสั สัตว โดยเฉพาะสตั วป กที่ปวยหรือตาย 3. ดูแลรกั ษารา งกายใหแ ขง็ แรงเพื่อเพิ่มภูมิตา นทานโรค 4. ถามีไข ปวดศีรษะ หนาวสั่น เจ็บคอ ไอ โดยเฉพาะผทู ค่ี ลุกคลีกับสัตวปกท้ังท่ีมีชีวิต และไมม ชี ีวติ ควรรีบไปพบแพทย 5. รบั ประทานอาหารประเภทไกแ ละไขท ่ีปรงุ สุกเทานน้ั งดรับประทานอาหารทีป่ รงุ สุก ๆ ดบิ ๆ โดยเฉพาะในชว งท่มี ีการระบาดของโรค 6. ลา งเปลือกไขดวยน้ําใหส ะอาดกอ นปรุงอาหาร

94 บทที่ 5 ยาสามัญประจําบาน สาระสําคัญ ยาสามัญประจําบานเปน ยาท่ปี ระชาชนทกุ คนควรจะมีไวใ ชในครอบครวั เพื่อใชสําหรับบรรเทา อาการเจ็บปวยเบ้ืองตนของสมาชิกในครอบครัว เวลาท่ีเกิดอาการเจ็บปวย หลังจากน้ันจึงนําสง สถานพยาบาลตอ ไป ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั 1. อธิบายสรรพคณุ และวธิ ีการใชย าสามญั ประจาํ บา นไดถูกตอ ง 2. อธบิ ายถึงอันตรายจากการใชย าสามัญประจาํ บาน 3. อธิบายถงึ ความเช่ือทีผ่ ดิ ๆ เกี่ยวกับการใชย า ขอบขา ยเนอ้ื หา เรอ่ื งท่ี 1 หลกั การและวธิ กี ารใชย าสามญั ประจาํ บา น เรือ่ งท่ี 2 อันตรายจากการใชย า และความเชื่อทผ่ี ดิ เก่ยี วกบั ยา

95 ยาสามัญประจําบานเปนท่ีประชาชนท่ัวไปสามารถหาซ้ือและจําหนายไดโดยไมตองมี ใบอนุญาตจากแพทย ซงึ่ องคการเภสัชกรรม กระทรวงสาธารณสขุ ไดผ ลิตยาตาง ๆ ทีม่ ีคุณภาพดี ราคาถูก และไดมาตรฐานสาํ หรบั จําหนายใหแ กป ระชาชนทว่ั ไป ยาสามัญประจําบานเปนยาแผนปจจุบันหรือแผนโบราณท่ีใชรักษาอาการเจ็บปวยเล็ก ๆ นอ ย ๆ เชน ไอ ปวดศีรษะ ปวดทอ ง ของมคี มบาด แผลพุพอง เปนตน หากใชแลวอาการไมดีข้ึนควรไป ปรึกษาแพทยเ พื่อรบั การรกั ษาตอ ไป ตัวอยา งยาสามญั ประจําบา นควรมไี วไดแก 1. ยาแกป วดแกไข 2. ยาแกแพ 3. ยาถาย ยาระบาย 4. ยาสาํ หรับกระเพาะอาหารและลาํ ไส - ยาลดกรด - ยาธาตุนาํ้ แดง - ผงน้ําตาลเกลือแร - ทงิ เจอรม หาหิงคุ 5. ยาสาํ หรับสูดดมและแกลมวิงเวียน 6. ยาแกไ อ แกเ จ็บคอ 7. ยาสําหรับโรคผิวหนัง 8. ยารักษาแผล - ยาใสแ ผลสด - แอลกอฮอลเ ชด็ แผล เร่อื งที่ 1 หลกั การและวธิ กี ารใชยาสามญั ประจาํ บาน หลกั และวิธกี ารใชยา ยารักษาโรคน้ันมีท้ังคุณและโทษ ดังน้ันเพ่ือใหเกิดความปลอดภัย เราควรคํานึงหลักการ ใชย าดงั น้ี 1. ใชย าตามคําส่ังแพทย เทา น้ัน เพือ่ จะไดใ ชยาถูกตอ งตรงกับโรค ไมควรใชย าตาม คํา โฆษณา เพราะการโฆษณานั้นอาจแจง สรรพคุณยาเกนิ ความจรงิ

96 2. ใชยาใหถกู วธิ ี เนือ่ งจากการจะนํายาเขาสูรางกายมีหลายวิธี เชน การกิน การฉีด การทา การหยอด การเหน็บ เปนตน ซ่ึงการจะใชวิธีใดก็ข้ึนอยูกับคุณสมบัติของตัวยานั้นๆ ดังน้ันกอนใชยา จึงจาํ เปนตอ งอา นฉลาก ศึกษาวธิ กี ารใชใหล ะเอียดกอนใชทุกคร้ัง 3. ใชยาใหถกู ขนาด คือการใชย ารักษาโรคจะตองไมม ากหรอื นอ ยเกินไป ตองใชใ หถ ูกขนาด ตามทีแ่ พทยสัง่ จึงจะใหผ ลดีในการรักษา เชน ใหกนิ ครงั้ ละ 1 เมด็ วันละ 3 คร้ัง ก็ไมควรกิน 2 เม็ด หรือ เพมิ่ เปน วันละ 4 - 5 คร้ัง เปน ตน และการใชยาในแตล ะคนก็แตกตางกันโดยเฉพาะเด็กจะมีขนาดการใช ทแี่ ตกตา งจากผใู หญ 4. ใชยาใหถ ูกเวลา คอื ชวงเวลาในการรับประทานยาหรือการนํายาเขา สูรางกายดว ยวิธี ตา ง ๆ เชน หยอด เหนบ็ ทา ฉดี เปนตน เพอื่ ใหป ริมาณของยาในกระแสเลือดมีมากพอในการบําบัดรักษา โดยไมเ กดิ พษิ และไมน อยเกนิ ไปจนสามารถรักษาโรคได ซึ่งการใชย าใหถกู เวลาควรปฏิบัติดังนี้ - การรับประทานยากอนอาหาร ยาท่ีกําหนดใหรับประทานกอนอาหารตองกินกอน อาหารอยางนอย ½ - 1 ชั่วโมง ซ่ึงมีจุดมุงหมายเพ่ือใหยาถูกดูดซึมไดดี ถาลืมกินยาในชวงใดก็ใหกิน หลังอาหารมื้อน้ันผานไปแลว อยา งนอย 2 ช่วั โมง เพราะจะทําใหย าถูกดดู ซึมไดด ี - การรับประทานยาหลังอาหาร ยาที่กําหนดใหรับประทาน “หลังอาหาร” โดยทั่วไป จะใหรบั ประทานหลังอาหารทันที หรือหลังจากกินอาหารแลวอยา งนอย 15 นาที เพื่อใหย าถูกดดู ซึมเขาสู กระแสเลือดรวมกับอาหารในลาํ ไสเลก็ - การรับประทานยากอนนอน ยาที่กําหนดใหรับประทาน “ กอนนอน” ใหกินยาน้ัน หลังจากกินอาหารม้อื เย็นเสร็จแลวไมต าํ่ กวา 4 ชั่วโมง กอนเขา นอน 5. ใชย าใหถกู มาตรฐาน คือใชยาทีม่ ตี ัวยาครบทง้ั ชนิดและปริมาณไมใชย าเสื่อมคณุ ภาพหรือ หมดอายุ ซ่ึงสามารถดไู ดจ ากวนั ,เดอื น,ป ทรี่ ะบไุ ววา ผลติ เมื่อใด หมดอายเุ มอ่ื ใด เปน ตน 6. ใชยาใหถูกกับคน คือ ตองดูใหละเอียดกอนใชวา ยาชนิดใดใชกับใคร เพศใด และอายุ เทา ใด เพราะอวัยวะตางๆ ในรางกายของคนแตละเพศแตละวัยมีความแตกตางกัน เชน เด็กจะมีอวัยวะ ตา งๆ ในรางกายที่ยงั เจริญเติบโตไมเ ตม็ ทีเ่ มอื่ ไดรบั ยาเด็กจะตอบสนองตอ ยาเร็วกวาผูใหญมาก และสตรี มคี รรภก็ตอ งคาํ นึงถงึ ทารกในครรภด วยเพราะยาหลายชนิดสามารถผานจากแมไปสูเด็กไดทางรกอาจมี ผลทาํ ใหเ ดก็ ทีค่ ลอดออกมาพิการไดก ารใชยาในเดก็ และสตรีมีครรภจ ึงตองระมดั ระวงั เปน พิเศษ 7. ใชยาใหถูกโรค คือ ใชยาใหตรงกับโรคท่ีเปน ซึ่งจะเลือกใชยาตัวใดในการรักษาน้ัน ควรจะใหแ พทย หรือเภสชั กรผรู ูเ ปนคนจดั ใหเราไมควรซื้อยา หรือใชยาตามคําบอกเลาของคนอื่น หรือ หลงเช่ือคําโฆษณา เพราะหากใชยาไมถูกกับโรคอาจทําใหไดรับอันตรายจากยาน้ันได หรือไมไดผล ในการรักษาและยังอาจเกิดโรคอ่ืนแทรกซอ นได

97 8. การใชยาท่ีใชภายนอก ยาที่ใชภายนอก ไดแก ข้ีผ้ึง ครีม ยาผง ยาเหน็บ ยาหยอด โดยมีวธิ ีการดังน้ี - ยาใชทาใหทาเพยี งบางๆ เฉพาะบริเวณทเ่ี ปน โรค หรือบริเวณทม่ี อี าการ - ยาใชถ ูนวด ใหท าและถบู ริเวณทีม่ ีอาการเบา ๆ - ยาใชโรย กอนที่จะโรยยาควรทําความสะอาดแผลและเช็ดบริเวณท่ีจะทําใหแหง เสียกอน ไมควรโรยยาทแี่ ผลสด หรือแผลทมี่ นี าํ้ เหลอื งเพราะผงยาจะเกาะกันแข็งปดแผล อาจเปนแหลง สะสมเช้ือโรคภายในแผลได - ยาใชหยด จะมีท้งั ยาหยอดตา หยอดหู หยอดหรอื พน จมกู โดยยาหยอดตาใหใชหลอด หยอดยาทใ่ี หม าโดยเฉพาะเวลาหยอดจะตองไมใหหลอดสัมผัสกับตา ใหหยอดบริเวณกลางหรือหางตา ตามจาํ นวนท่ีกําหนดไวในฉลาก ยาหยอดยาเมื่อเปด ใชแลว ไมควรเก็บไวใ ชน านเกนิ 1 เดือน และไมควร ใชรว มกันหลายคน 9. การใชย าท่ใี ชภ ายนอกและยาทีใ่ ชภายใน คือยาที่ใชรับประทาน ไดแก ยาเม็ด ยาผง ยานํ้า โดยมวี ธิ กี ารใชดงั น้ี - ยาเม็ด ที่ใหเ คี้ยวกอนรับประทาน ไดแก ยาลดกรดชนิดเม็ดยาที่หามเคี้ยว ใหกลืนลง ไปเลย ไดแก ยาชนดิ ท่เี คลือบน้ําตาลและชนิดทีเ่ คลอื บ ฟลม บางๆ จบั ดูจะรูสึกล่ืน - ยาแคปซลู เปน ยาท่ีหา มเค้ียวใหก ลืนลงไปเลย ทั้งชนิดออน และชนดิ แข็ง ซึ่งชนิดแข็ง จะประกอบดวยปลอก 2 ขา งสวมกนั - ยาผง มอี ยหู ลายชนดิ และใชแตกตางกัน เชน ตวงใสชอนรับประทานแลวด่ืมน้ําตาม หรือชนดิ ตวงมาละลายนาํ้ กอน และยาผงท่ีตองละลายน้ําในขวดใหไดปริมาตรที่กําหนดไวกอนท่ีจะใช รบั ประทาน นํา้ ท่ีนํามาใชต อ งเปนน้าํ ดื่มทตี่ ม สุกทงิ้ ใหเยน็ แลว และควรใชย าใหห มดภายใน 7 วันหลังจาก ผสมนา้ํ แลว 10. ใชยาตามคําแนะนําในฉลาก ปกติยาทุกชนิดจะมีฉลากยาเพื่อบอกถึงชื่อยา วิธีการใช และรายละเอียดอ่ืน ๆ ซ่ึงเราจําเปนตองอานใหเขาใจโดยละเอียดเสียกอน วาเปนยาท่ีเราตองการใช หรือไม และปฏบิ ัติใหถกู ตองตามทีฉ่ ลากยาแนะนําเอาไว ลกั ษณะยา เนื่องจากยามหี ลายประเภท มที ้งั ยากนิ ยาทา ยาอมในแตละประเภทมีอีกหลายชนิดซึ่งมี วิธีการและขอควรระวังแตกตา งกัน จงึ จาํ เปน ตอ งเรียนรูลักษณะและประเภทของยา

98 การจําแนกประเภทของยา ตามพระราชบัญญตั ยิ า ฉบบั ท่ี 3 พ.ศ. 2522 ไดใ หความหมายวา ยา หมายถึง สารที่ใชใน การวิเคราะห บําบดั รกั ษา ปองกนั โรคหรือความเจบ็ ปว ยของมนุษยและสัตว รวมทั้งใชในการบํารุงและ เสรมิ สรา งสุขภาพรางกายและจิตใจดวย สามารถจําแนกไดเปน 6 ประเภท ดงั น้ี 1. ยาแผนปจจบุ ัน หมายถึง ยาทใ่ี ชร ักษาโรคแผนปจ จุบนั ทั้งในคนและสัตว เชน ยาลด ไข ยาปฏิชีวนะ ยาแกป วด ยาแกแพ เปน ตน 2. ยาแผนโบราณ หมายถึง ยาท่ีใชรักษาโรคแผนโบราณทั้งในคนและสัตวยาชนิดน้ี จะตองข้ึนทะเบียนเปนตํารับยาแผนโบราณอยางถูกตอง เชน ยามหานิลแทงทอง ยาธาตุบรรจบ ยาเทพ มงคล ยาเขยี วหอม เปนตน 3. ยาอันตราย หมายถึง ยาที่ตองควบคุมการใชเปนพิเศษ เพราะหากใชยาประเภทนี้ ไมถ กู ตองอาจมอี นั ตรายถงึ แกชีวติ ได เชน ยาปฏชิ ีวนะชนิดตา งๆ ยาจําพวกแกค ลืน่ เหียนอาเจียน เปนตน 4. ยาสามญั ประจาํ บาน หมายถึง ยาทั้งท่เี ปนแผนปจ จบุ ันและแผนโบราณ ซงึ่ กาํ หนดไว ในพระราชบัญญัติยาวาเปนยาสามัญประจําบาน เชน ยาธาตุน้ําแดง ยาขับลม ยาเม็ดซัลฟากัวนิดีน ยาระบายแมกนเี ซยี ดเี กลอื ยาเมด็ พาราเซตามอล เปนตน 5. ยาสมนุ ไพร หมายถงึ ยาทีไ่ ดจากพืช สตั ว หรือแร ซึ่งยังไมไดนํามาผสมหรือเปลี่ยน สภาพ เชน วา นหางจระเข กระเทยี ม มะขาม มะเกลือ นอแรด เข้ียวเสือ ดีงูเหลือม ดีเกลือ สารสม จุนสี เปนตน 6. ยาควบคมุ พเิ ศษ ไดแ ก ยาแผนปจจุบนั หรือยาแผนโบราณทร่ี ัฐมนตรีประกาศเปนยา ควบคมุ พิเศษ เชน ยาระงับประสาทตา ง ๆ รูปแบบของยา ยาที่ผลิตในปจจุบันมีหลายรูปแบบ เพ่ือสะดวกแกการใชยาและใหมีประสิทธิภาพสูงสุด ไดแก 1. ยาเม็ด มีทั้งยาเม็ดธรรมดา เชน พาราเซตามอล เม็ดเคลือบฟลม เชน ยาแกไอ ยาเม็ด เคลอื บนาํ้ ตาล เชน ไวตามิน เม็ดเคลอื บพิเศษ เพ่อื ใหยาแตกตวั ที่ลาํ ไส เชน ยาวณั โรค ยาแกป วด 2. ยาแคบซลู แคปซูลชนดิ แข็ง ไดแ ก ยาปฏิชีวนะตา ง ๆ แคปซูลชนิดออนไดแก นํ้ามันตับ ปลา วติ ามินอี ปลอกหมุ ของยานี้จะละลายในกระเพาะอาหาร เพราะมรี สขมหรอื มีกลิ่นแรง 3. ยาน้าํ มหี ลายชนดิ เชน ยาแกไอน้ําเชอื่ ม ยาแกไขห วัดเด็ก 4. ยาฉีด ทําเปน หลอดเลก็ ๆ และเปน ขวด รวมทงั้ นํา้ เกลือดวย

99 นอกจากน้ยี ังมยี าขีผ้ ึ้งทาผิวหนงั บดผง ยาเหน็บ ยาหยอดตา ยาหยอดหู ยาหยอดจมูก ยาอม รูปแบบของยาข้นึ อยูกับจดุ มุง หมายผใู ช การเก็บรักษา เมื่อเราทราบถงึ วธิ ีการใชย าท่ถี กู ตองแลว กค็ วรรูถงึ วิธีการเก็บรักษาที่ถกู ตอ งดวย เพอื่ ใหยามี คุณภาพในการรักษา ไมเ สื่อมคณุ ภาพเร็ว โดยมวี ธิ กี ารเก็บรักษา ดังนี้ 1. ตยู าควรต้ังอยใู นทที่ ี่แสงแดดสองเขา ไปไมถึง ควรต้ังใหพนจากมือเด็ก โดยอยูในระดับ ท่ีเด็กไมสามารถหยิบถึง เพราะยาบางชนิดมีสีสวย เด็กอาจนึกวาเปนขนมแลวนํามารับประทาน จะกอ ใหเ กดิ อันตรายได 2. ไมตัง้ ตยู าในท่ชี ื้น ควรตง้ั อยูใ นที่ทีอ่ ากาศถายเทไดสะดวก ควรเก็บยาใหห างจากหอ งครัว หองนํ้าและตนไม 3. ควรจดั ตูยาใหเปนระเบยี บ โดยแยก ยาใชภายนอก ยาใชภายใน และเวชภัณฑ เพื่อปองกนั อันตรายจากการหยิบยาผดิ อันตรายจากการหยบิ ยาผดิ 4. เก็บรักษาไมใหถกู แสงสวาง เพราะยาบางชนิดหากถูกแสงแดด จะเสื่อมคุณภาพจึงตอง เกบ็ ในขวดทึบแสงมักเปนขวดสีชา เชน ยาหยอดตา ยาวิตามนิ ยาปฏิชวี นะ และยา แอดดรีนาลินที่สําคัญ ควรเก็บยาตามท่ีฉลากกําหนดไวอ ยางเครง ครัด แตถาฉลากไมไดบง ไวกเ็ ปน ท่เี ขาใจวา ใหเ ก็บในที่ปอ งกนั ความชน้ื ไดดี ไมเกบ็ ยาในทอ่ี ณุ หภูมสิ งู เกนิ ไป หรือไมน ํายาไปแชแ ข็ง การเก็บรักษายาท่ีถูกตอง ยอมได ใชย าที่มีประสทิ ธภิ าพ และยากไ็ มเ ส่ือมคณุ ภาพเร็วซง่ึ จะใหผ ลในการรกั ษาเต็มที่ การสงั เกตยาทเ่ี สือ่ มสภาพ ยาเส่ือมสภาพ หมายถึง ยาที่หมดอายุ ไมมีผลทางการรักษาและอาจกอใหเกิดปญหา ตอสขุ ภาพ กอนการใชย าและเวชภัณฑท กุ ชนดิ จะตองสังเกตลักษณะของยาวามีการเส่ือมสภาพหรือยัง โดยมขี อสงั เกตดงั ตอ ไปน้ี 1. ยาเมด็ ธรรมดา เปนยาทีจ่ ะเกดิ การเปลยี่ นสภาพไดง า ยเม่ือถูกความช้ืนของอากาศ ดังนั้น ทุกครัง้ ทีเ่ ปด ขวดใชยาแลว ควรปดใหแ นน ถาพบวายามีกล่ินผดิ ไปจากเดมิ เม็ดยามีผลึกเกาะอยู แสดงวา ยาเส่ือมสภาพไมค วรนํามาใช 2. ยาเม็ดชนดิ เคลอื บนํา้ ตาล จะเปลีย่ นแปลงงายถาถูกความรอนหรือความช้ืน จะทําใหเม็ด ยาเย้ิมสีละลาย ซีดและดางไมเสมอกัน หรือบางครั้งเกิดการแตกรอนได ถาพบสภาพดังกลาวก็ไมควร นํามาใช 3. ยาแคปซลู ยาชนดิ แคปซูลท่ีเส่ือมสภาพสามารถสังเกตไดจากการท่ีแคปซูลจะพองหรือ แยกออกจากกนั และยาภายในแคปซลู กจ็ ะมีสเี ปลยี่ นไปไมควรนาํ มาใช

100 4. ยาฉีด ยาฉีดท่ีเส่ือมสภาพจะสังเกตไดงายโดยดูจากยาท่ีบรรจุในขวดหรือหลอด ยาฉีด ชนดิ เปนผง ถามลี ักษณะตอ ไปนแ้ี สดงวา เสือ่ มสภาพ - สขี องยาเปลย่ี นไป - ผงยาเกาะตดิ ผนงั หลอดแกว - ผงยาเกาะตัวและตอ งใชเ วลาทาํ ละลายนานผดิ ปกติ - เมอื่ ดดู ยาเขาหลอดฉีดยาทาํ ใหเ ขม็ อุดตนั 5. ยานา้ํ ใส ลกั ษณะของยานา้ํ ใสท่เี สือ่ มสภาพสงั เกตไดง า ยดังนี้ - สขี องยาเปลยี่ นไปจากเดิม - ยาขุน ผดิ ปกติและอาจมีการตกตะกอนดวย - ยามกี ล่ินบูดเปรยี้ ว 6. ยานาํ้ แขวนตะกอน ลักษณะของยานํ้าแขวนตะกอน ที่เส่ือมสภาพจะสังเกตพบลักษณะ ดงั นี้ - มีสี กลิน่ และรสเปลย่ี นไปจากเดิม - เมื่อเขยา ขวดแลว ยาทั้งขวดไมเปน เนอ้ื เดียวกนั หรือยามีตะกอนแข็งเขยาไมแตก 7. ยาเหนบ็ ลกั ษณะของยาเหน็บทีเ่ สอื่ มสภาพและไมค วรใชม ีดังน้ี - เมด็ ยาผดิ ลกั ษณะจากรปู เดิมจนเหนบ็ ไมไ ด - ยาเหลวละลายจนไมส ามารถใชได 8. ยาขผี้ ึง้ เมอื่ เส่ือมสภาพจะมลี ักษณะที่สังเกตไดง า ยดังน้ี - มกี ารแยกตัวของเนอ้ื ยา - เน้อื ยาแข็งผดิ ปกติ - สีของขี้ผึ้งเปลยี่ นไปและอาจมจี ดุ ดา งดาํ เกิดขน้ึ ในเนอ้ื ยา เรอ่ื งท่ี 2 อนั ตรายจากการใชย า และความเชอื่ ท่ีผิดเกย่ี วกบั ยา ยาเปนสิง่ ท่มี ีประโยชนถาใชอยางถูกตองและเหมาะสมในขณะเดียวกัน ถาใชยาไมถูกตอง ก็จะมีโทษมหันต ทาํ ใหไมหายจากการเจบ็ ปว ยและอาจมีอนั ตรายถึงชีวิต 1. อันตรายเกดิ จากการใชย าเกินขนาด เกิดจากการรับประทานยาชนิดเดียวกันในปริมาณ มากกวาทีแ่ พทยกาํ หนด ซึง่ กอ ใหเกิดอันตรายตอ รางกายจนถึงขั้นเสยี ชวี ติ ได

101 2. อนั ตรายเกิดจากการใชยาเส่ือมคณุ ภาพ เชน การรับประทานยาหมดอายุ นอกจากอาการ เจ็บปว ยไมห าย แลว ยังอาจทําใหอาการทรุดหนกั เปน อันตรายได 3. อนั ตรายจากการใชยาติดตอกันเปนเวลานาน ยาบางชนิดเมื่อใชติดตอกันเปนเวลานาน อาจสะสมทําใหเปนพิษตอ ระบบตา ง ๆ ของ รางกาย นอกจากนน้ั การใชยาติดตอกัน นาน ๆ อาจทาํ ใหเกดิ การติดยา เชน ยาแกปวดบางชนดิ 4. อันตรายจากการใชยาจนเกิดการดื้อยา เกิดจากการรับประทานยาไมครบจํานวน ตามแพทยส ง่ั หรอื ยังไมท ันจะหายจากโรค ผปู ว ยกเ็ ลิกใชย าชนดิ นัน้ ทง้ั ๆ ท่ีเช้ือโรคในรางกายถูกทําลาย ไมห มด ทาํ ใหเชื้อโรคนนั้ ปรับตวั ตอตานฤทธยิ์ า ทําใหยารักษาไมไ ดผล 5. อันตรายที่เกิดจากการใชยา โดยไมทราบถึงผลขางเคียงของยาบางชนิด มีผลขางเคียง ตอ รา งกาย เชน ยาแกห วัด ชว ยลดน้าํ มกู และลดอาการแพต า งๆ แตมีผลขางเคียงทําใหผูใช รูสึกงวงนอน ซึมเซา ถา ผูใชไมทราบ และไปทาํ งานเกี่ยวกับเคร่ืองจักร หรือ ขับข่ียานพาหนะ ก็จะกอใหเกิดอุบัติเหตุ ไดงา ย ขอแนะนําการใชยา 1. ควรใชย าที่รูจ ักคณุ และโทษเปนอยา งดีแลว 2. เลอื กใชยาเปนตัว ๆตามอาการและสาเหตุของโรค 3. ควรกินยาใหไดขนาด (เทียบตามอายุ) และเม่ืออาการดีข้ึนแลวก็ตองกินใหครบตาม กาํ หนดระยะเวลาของยาแตล ะชนดิ โดยเฉพาะกลมุ ยาปฏิชวี นะ 4. เม่ือกนิ ยาหรือใชย าแลวอาการไมดีขนึ้ หรอื มอี าการรนุ แรงขึ้น ควรไปหาหมอโดยเรว็ 5. เมื่อกินยาหรือใชยาแลวมีอาการแพ (เชน มีลมพิษผ่ืนแดง ผ่ืนคัน หนังตาบวม หายใจ หอบแนน) ควรหยุดยาและปรึกษาหมอ ผูท่ีมีประวัติแพยา กอนใชยาคร้ังตอไปควรปรึกษาแพทยหรือ เภสชั กร 6. ควรซอื้ ยาจากรานขายยาที่รูจักกันและไวใ จได 7. เวลาซ้อื ยาควรบอกชอื่ ยาที่ตองการเปน ตัวๆ อยาใหคนขายหยบิ ยาชดุ ยาซอง หรือยาท่ไี มร ูจ กั สรรพคณุ ให เพราะอาจเปน อันตรายไดโ ดยเฉพาะยากลมุ สเตยี รอยด (เพรด็ นโิ ซโลน เดกซาเมโซน) และยาปฏชิ ีวนะ 8. เด็กเล็ก หญิงต้ังครรภและหญิงท่ีเล้ียงลูกดวยนมตัวเอง ตองเลือกใชยาท่ีไมมี อนั ตราย ตอ เด็กหรอื ทารกในทอง

102 ยาท่ีหญงิ ตัง้ ครรภไ มควรใช 1. เหลา 2. บุหรี่ 3. ยาเสพติด (เชน ฝน เฮโรอนี ฯลฯ) 4. ยานอนหลบั 5. แอสไพริน 6. ฮอรโ มนเพศ (เชน เอสโตรเจน โปรเจสเตอรโรน,แอนโดรเจน ฯลฯ) 7. สเตยี รอยด (เชน เพร็ดนโิ ซโลน เดกซาเมธาโซน ฯลฯ) 8. ซลั ฟา 9. เตตราไซคลนี 10. ไดแลนตนิ (ใชร กั ษาโรคลมชัก) 11. ยาแกคล่นื ไสอาเจียน (ถา จาํ เปนใหใ ชว ติ ามินบี 6 ) 12. ยาขบั เลอื ดพวกเออรก อต ยาท่หี ญงิ เลย้ี งลกู ดว ยนมตัวเองไมค วรใช 1. ยารกั ษาโรคคอพอกเปนพษิ 2. ยาขบั เลือดพวกเออรก อต 3. แอสไพรนิ 4. ยานอนหลบั และยากลอ มประสาท 5. ซลั ฟา 6. เตตราไซคลนี 7. ยาระบาย 8. ยาคุมกําเนดิ 9. รเี ซอรพ ีน (ใชรกั ษาความดันเลอื ดสงู ) ยาท่ีทารกไมค วรใช 1. เตตราไซคลนี 2. คลอแรมเฟนคิ อล 3. ซลั ฟา. 4. แอสไพริน 5. ยาแกห วัด แกแ พ (ในชว งอายุ 2 สปั ดาหแรก)

103 6. ยาแกท องเสยี –โลโมติล (Lomotill) ในทารกตาํ่ กวา 6 เดอื น อิโมเดียม (Imodium) ในทารก ต่าํ กวา 1 ป วิธีการใชย าเพอื่ ดแู ลรักษาตนเอง วธิ ีการใชย าเพือ่ ดแู ลรกั ษาตนเองมีดังน้ี 1. ควรมีความรูเร่ืองยาชนิดน้ัน ดีพอ และใชยารักษาตนเองในระยะสั้น หากอาการไมดีข้ึน ควรไปพบแพทย 2. ไมควรใชย าผสมหลายชนิด ควรเลอื กใชยาท่ีมสี ว นประกอบเปนตวั ยาเด่ียว ๆ เชนการใชยา แกปวด ควรใชยาทม่ี ีแอสไพรินหรือพาราเซตามอลอยา งเดียว ไมควรใชย าทผ่ี สมอยกู ับยาชนดิ อ่ืน ๆ 3. หากเกดิ อาการผิดปกติและสงสัยวาแพยาใหหยดุ ยาทันทแี ละรบี ไปพบแพทย 4. อยา ซอ้ื ยาท่ไี มมฉี ลากยาและวิธกี ารใชย ากํากับ 5. อยา หลงเชื่อและฟง คาํ แนะนําจากผูท่ไี มม คี วามรูเรอ่ื งยาดพี อเปนอันขาด 6. ควรเก็บยาไวใ นที่มดิ ชดิ ไกลจากมือเดก็ และไมมีแสงแดดสองถงึ กิจกรรมทา ยบท 1. ใหผเู รยี นบอกชื่อยาสามญั ประจําบานและยาสมุนไพรมาอยา งละ 5 ชือ่ และนําเสนอ หนาช้นั เรยี น 2. ใหผเู รียนแบงกลมุ บอกถงึ อนั ตรายจากการใชย าที่เคยพบ วธิ ีแกไ ขเบื้องตนและ อภปิ รายรว มกัน

104 บทที่ 6 สารเสพติดอนั ตราย สาระสาํ คญั มคี วามรแู ละความเขา ใจเก่ียวกับปญ หา ประเภท และลักษณะของสารเสพติดตลอดจนอันตราย จากการตดิ สารเสพตดิ ผลการเรยี นรูทีค่ าดหวัง 1. อธบิ ายและบอกประเภทของสารเสพตดิ ได 2. อธิบายและบอกถงึ อันตรายจากการติดสารเสพติด ขอบขา ยเนอ้ื หา เร่อื งที่ 1 ความหมาย ประเภท และลักษณะของสารเสพติด เร่อื งที่ 2 อันตรายจากสารเสพตดิ

105 ปจจุบันปญหาการแพรร ะบาดของสารเสพตดิ มแี นวโนม เพ่ิมสูงขึ้น ในหมูวัยรุนและนักเรียนที่มี อายุนอยลง โดยสารเสพตดิ ทีแ่ พรระบาดมรี ปู แบบท่ีหลากหลาย ยากแกการตรวจสอบมากข้ึน สงผลให เด็กและเยาวชนมีความเสี่ยงตอภัยของสารเสพติดมากข้ึน จึงควรศึกษาและระมัดระวังเพ่ือปองกัน อนั ตรายดังกลา ว เร่อื งที่ 1 ความหมาย ประเภท และลักษณะของสารเสพตดิ องคก ารอนามัยโลกไดใ หค วามหมายไวว า สารใดกต็ ามท่ีเสพเขาสูรางกายโดยการ ฉีด สูบ หรือ ดม จะทาํ ใหม ผี ลตอ จติ ใจและรา งกาย 4 ประการ 1. เมือ่ เสพติดแลวจะมีความตอ งการท้งั รา งกายและจติ ใจ 2. ผทู ใี่ ชย าแลวตอ งเพ่มิ ปรมิ าณการเสพขน้ึ เร่ือย 3. เม่อื หยดุ ใชยาจะเกิดอาการอดหรอื เลิกยาทเ่ี รยี กวา อาการเส่ยี น หรอื ลงแดง 4. ใชไ ปนาน ๆ เกิดผลรา ยตอ สขุ ภาพ ประเภทและลกั ษณะของสารเสพติด เราสามารถแบงสารเสพติดชนิดตาง ๆ ออกไดเปน 4 ประเภทตามฤทธิ์ที่มีตอรางกายผูเสพ ดังนี้ 1. ประเภทออกฤทธกิ์ ดประสาท ประเภทน้ีจะมีฤทธ์ิทําใหสมองมึนงง ประสาทชา งวงซึม หมดความเปน ตัวของตัวเองไปชวั่ ขณะ สารเสพติดทจ่ี ดั อยูใ นประเภทน้ี คอื 1.1 ฝน ทาํ มาจากยางของผลฝน นาํ มาเค่ียวจนมสี ีดํา เรียกวา ฝน สุก มีรสขม กลิ่นเหม็น เขยี ว ละลายนํ้าไดด ี สามารถเสพไดหลายวธิ ี โทษของฝน จากแอลคาลอยด ออกฤทธ์กิ ดประสาท ทาํ ใหส มองมึนชา อารมณ และ จติ ใจเฉือ่ ยชา รูสึกเย็นขนลุกสลับกับรอน ปวดท่ีรางกาย เบ่ืออาหาร ทองผูก รางกายทรุดโทรม ติดเชื้อ โรคงา ย อาการ แสดงของการขาดยา คอื หงุดหงดิ ตน่ื เตน ทรุ นทรุ าย หาว นํ้าตาไหล ปวดที่ รา งกาย อาเจยี น ถายอุจจาระเปน เลือด 1.2 เฮโรอีน ผลิตจากมอรฟ น โดยกรรมวธิ ที างเคมี จงึ มีชื่อทางเคมีวาไดเคทฟล มอรฟน มี 2 ชนดิ คือ

106 - เฮโรอีนบริสุทธิ์ ลกั ษณะเปนผงสขี าว รสขม - เฮโรอีนผสม ลักษณะเปนเกรด็ สนี ํา้ ตาล ชมพู เหลอื ง มวง - สารท่ีผสมมักเปน พวกสารหนู สตริกนิน ยานอนหลบั ยาควินนิ ฯลฯ โทษของเฮโรอนี เปนเชน เดยี วกับฝน โดยแรงกวา ฝน ประมาณ 30 - 100 เทา การเสพเขาสรู า งกาย โดยการฉีดและสดู หายใจไอระเหยเขา สรู า งกาย 1.3 ยานอนหลับ จัดอยูในพวกบารบิตูเรท เปนอนุพันธของกรดบารบิตูเรทมีท้ังชนิด ออกฤทธ์ิชา และออกฤทธ์ิเร็ว ไดแก เซโคบารบิทาล หรือเซโคนาล คนทั่วไปมักเรียกวา นาตาลีฟา สีเหลือง เหลา แหง ไกแดง หรือปศาจแดง มีลกั ษณะเปนเมด็ สีขาว หรือแคปซลู สตี างๆ เชน สีฟา สีเหลือง สแี ดง โทษของยานอนหลับ เปนยาออกฤทธ์ิ กดประสาทสวนกลาง ถาใชมากจะมึนเมา พดู ไมชดั เดินโซเซ อารมณหงุดหงดิ เกิดความกลา บาบิ่นรุนแรงจนสามารถทาํ รา ยตนเองได ชอบทะเลาะ ววิ าท กา วราว เมือ่ ขาดยาจะมอี าการชักกระตุก ตวั เกรง็ กระวนกระวาย คลน่ื ไส ประสาทหลอน 2. ประเภทออกฤทธิ์กระตุนประสาท ประเภทน้จี ะทาํ ใหเกิดอาการตนื่ เตน ตลอดเวลา ไมร ูสึกงวงนอน แตเ มอื่ หมดฤทธย์ิ าแลว จะหมดแรงเพราะรา งกายไมไดรับการพักผอน สารเสพติดที่จัด อยใู นประเภทน้ี ไดแ ก 2.1 กระทอม เปน ไมยืนตนขนาดกลาง มลี ักษณะใบคลายใบกระดังงาไทย แตเสนใบมี สแี ดงเร่ือ สารเสพตดิ ใบกระทอม ชอื่ มิตราจินิน โทษของกระทอ ม ออกฤทธ์ิกระตนุ ประสาท ทาํ ใหอ ารมณราเริง แจมใส มีเรี่ยวแรง และมีความอดทนเพิ่มขึ้น ทํางานไดนาน ไมอยากอาหาร อยูกลางแดดไดนานๆ แตกลัวฝน ทองผูก รางกายทรดุ โทรม และอาจเปน โรคจติ ได 2.2 แอมเฟตตามีน (ยามา หรือยาบา ) เปนยากระตุนประสาทมีลักษณะเม็ดสีขาว สีแดง หรอื บรรจใุ นแคปซลู บางครั้งอาจเปน ผง เสพโดยรับประทานหรอื ผสมเครือ่ งดืม่ โทษของยามา จะไปกระตุนใหหัวใจเตนเร็ว ความดันโลหิตสูง หายใจถี่ พูดมาก รมิ ฝป ากแหง มอื ส่ัน เสพนาน ๆ รา งกายจะหมดกําลัง กลามเน้ือออนลา ประสาทและสมองเส่ือม มึนงง อาจเกิดภาพหลอน ทําใหตัดสินใจผิดพลาดผเู สพจะมคี วามผิดปกติของจิตใจ ความคิดเลื่อนลอย เพอฝน คุมสตไิ มได เมอ่ื ขาดยา จะมีอาการถอนยาอยางรุนแรง

107 2.3 ยากลอมประสาท ไมใชยาเสพติดโดยตรง แตอาจทําใหเสพติดไดจากความเคยชิน เมอ่ื ใชยาบอ ยและเพิ่มขนาดขึ้นเรอ่ื ย ๆ ยากลอ มประสาทมที ้งั ชนดิ ออน เชน ไดอาซแี พม ชนดิ ที่มฤี ทธ์ิรุนแรง เชน คลอโปรมาซนี และไฮโอรด าซนี ชอ่ื ทางการคา วา ลาแทกตลิ เลมลารลิ เปนตน โทษของยากลอมประสาท ยาประเภทน้ีสามารถกลอมประสาทใหหายกังวล หายหงุดหงดิ หายซมึ เศรา แตถ า ใชม ากเกินความจําเปน อาจมอี ันตรายตอ ประสาทและสมองได 3. ประเภทออกฤทธิ์หลอนประสาท ประเภทนี้จะทําใหเกิดอาการประสาทหลอนเห็นภาพ ลวงตา หูแวว อารมณแปรปรวน ควบคุมอารมณตัวเองไมได อาจทําอันตรายตอชีวิตตนเองและผูอื่น ไดส ารเสพติดประเภทนี้ไดแ ก 3.1 สารระเหย จัดเปนพวกอินทรียเคมี มีกล่ินเฉพาะ ระเหยไดงาย เชน น้ํามันเบนซิน ทนิ เนอร แลกเกอร นาํ้ มนั กา ด กาววทิ ยาศาสตร แอลเอสดี เมลลาลีน เห็ดข้ีควายเปน ตน โทษอันตรายของสารระเหย ไดแก กดประสาทสวนกลางทําใหสมองพิการ สติปญญาเสอื่ ม มึนเมา เวยี นศีรษะ เดินเซ ตาพรา งวงซึม เบื่ออาหาร ทําใหไตอักเสบ ตับอักเสบ ตับโต และพกิ าร สดู ดมมาก ๆ ทําใหห ัวใจเตนชาลง หมดสติ หยุดหายใจ และตายได 4. ประเภทออกฤทธิ์หลายอยา ง ประเภทนอี้ อกฤทธิต์ อ รา งกายหลายอยางท้งั กดประสาทและ หลอนประสาท ซึ่งทําใหมีอาการหลงผิด เกิดความเส่ือมโทรมท้ังสุขภาพกายและทางจิตใชไปนาน ๆ จะทําลายประสาท เกิดประสาทหลอนและมีอาการทางจิต สารเสพติดประเภทน้ี ไดแ ก กัญชา เปนพืชลมลกุ ขึน้ งา ยในเขตรอน มลี กั ษณะเปนใบหยกั เรียวแหลม ภายในใบและ ยอดดอกมยี างมากกวา สว นอืน่ ของตน ยางน้ีเองมสี ารท่ีทาํ ใหเ สพตดิ ชือ่ เตตระไฮโดรคานาบนิ อล โทษของกัญชา ออกฤทธิ์หลายอยาง ทั้งกระตุนประสาท กดประสาทสวนใน เกิดประสาทหลอน กลา มเนื้อส่ัน หัวใจเตน เรว็ หายใจไมสะดวก ความคดิ สับสน อารมณเ ปล่ยี นแปลงงา ย เกิดภาพหลอน เมอ่ื เสพนานอาจเปนโรคจิตได อาการขาดกัญชา จะมีอาการหงุดหงิด กระวนกระวาย ปวดศีรษะและปวดทองอยาง รนุ แรง และอาจหมดสติได

108 เร่ืองท่ี 2 อันตรายจากสารเสพตดิ โทษของสารเสพติดทีเ่ ปนอันตรายตอ ตนเอง ครอบครวั และสังคม จาํ แนกไดด งั นี้ 1. โทษตอรา งกายและจิตใจ ทําใหการทํางานของระบบตาง ๆ ในรางกายเสื่อมลง สุขภาพ ทรุดโทรม ผายผอม ไมมีเรี่ยวแรง ทําใหบุคลิกภาพแปรปรวน อารมณไมปกติกระวนกระวายคลุมคลั่ง บางครง้ั เงยี บเหงา เศรา ซึม ปลอยตัวสกปรก เปน ทรี่ ังเกยี จแกผ พู บเหน็ และภมู ติ า นทานของรางกายลดลง 2. โทษทางเศรษฐกิจ สิน้ เปลืองเงินทองในการซื้อสารเสพตดิ เมือ่ สุขภาพทรุดโทรม ไมส ามารถทาํ งานได ทําใหขาดรายได สูญเสยี เงินทองท้ังของตนเอง ครอบครวั และรัฐบาล 3. โทษทางสังคม บ่ันทอนความสุขในครอบครัว ทําใหมีปญหา เปนท่ีรังเกียจของบุคคล ทวั่ ไป เปน หนทางไปสูอาชญากรรม ตั้งแตลักเล็กขโมยนอย ไปจนถึงปลน ทํารายและฆาชิงทรัพยเพ่ือ ตอ งการเงินไปซื้อยาเสพติด ทําใหเปน ภาระของสังคม เนื่องจากผูตดิ ยามักไรค วามสามารถในการทาํ งาน 4. โทษทางการปกครอง เปนภาระของรฐั บาลในการบําบัดรกั ษาและฟน ฟู เปนภาระในการ ปราบปราม ตอ งเสยี งบประมาณในการปราบปราม เนือ่ งจากปญหาอาชญากรรมท่ผี เู สพกอเพมิ่ ขน้ึ หลกั ท่ัวไปในการหลกี เลี่ยงและปอ งกนั การตดิ สารเสพตดิ 1. เชอ่ื ฟง คําสอนของพอ แม ญาติผูใ หญ ครู และผูทนี่ า นบั ถอื และหวงั ดี 2. เม่อื มปี ญ หาควรปรกึ ษาผูปกครอง ครู หรอื ผูใหญท ่ีนบั ถอื และหวงั ดไี มค วรเก็บปญ หา น้นั ไว หรือหาทางลืมปญ หาน้ันโดยใชส ารเสพติดชว ย หรอื ใชเ พื่อการประชด 3. หลกี เลย่ี งใหห า งไกลจากผูท ต่ี ดิ สารเสพติด ผูจําหนา ยหรอื ผลติ ยาเสพติด 4. ถาพบคนกําลังเสพสารเสพติด หรือพบคนจําหนาย หรือแหลงผลิต ควรแจงใหผูใหญ หรอื เจาหนา ที่ทราบโดยดว น 5. ตองไมใหความรว มมอื เขา ไปเกี่ยวขอ งกบั เพอ่ื นทีต่ ดิ สารเสพติด เชน ไมใ หยมื เงิน ไมใ หยืมสถานที่ เปนตน แตค วรแนะนําใหเพื่อนไปปรึกษาผูปกครอง เพือ่ หาทางรกั ษาการติดสารเสพติด โดยเรว็ 6. ศึกษาใหมีความรู ความเขาใจ เกี่ยวกับโทษและอันตรายของสารเสพติด เพื่อท่ีจะได สามารถปองกนั ตนเองและผใู กลช ิดจากการตดิ สงิ่ เสพตดิ 7. ไมห ลงเชอ่ื คาํ ชักชวนโฆษณา หรอื คําแนะนาํ ใด ๆหรอื แสดงความเกงกลาเกีย่ วกบั การเสพ สารเสพติด 8. ไมใ ชย าอนั ตรายทุกชนดิ โดยไมไ ดรับคาํ แนะนําจากแพทยสัง่ ไวเ ทา น้นั 9. หากสงสัยวาตนเองจะตดิ สง่ิ เสพติดตองรบี แจงใหผ ใู หญห รอื ผปู กครองทราบ

109 10. ยึดม่ันในหลักคําสอนของศาสนาที่นับถือ เพราะทุกศาสนามีจุดมุงหมายใหบุคคล ประพฤตแิ ตส ิง่ ดีงามและละเวน ความชั่ว กิจกรรมทายบท 1. ใหผเู รยี นบอกโทษของสารเสพติดมาคนละ 10 ขอ 2. ถาเพื่อนของผเู รียนกาํ ลงั คดิ จะทดลองยาเสพตดิ ผูเรยี นจะมคี าํ แนะนําอยา งไร พรอมอภปิ ราย 3. ผูเ รียนบอกวิธปี ฏิบัตแิ ละดูแลตวั เองใหห ลกี เลี่ยงกบั ยาเสพติดมาคนละ 5 ขอ

110 บทที่ 7 ความปลอดภยั ในชวี ิตและทรพั ยสิน สาระสาํ คัญ ความรู ความเขา ใจเก่ยี วกับการดูแลรกั ษาความปลอดภยั ในชีวิตและทรัพยของตนเอง ท่ีเกิดจาก อันตรายจากการใชชวี ิตประจาํ วันในการเดนิ ทาง ในบานและภยั จากภัยธรรมชาติ ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวัง 1. สามารถอธบิ ายถึงแนวทางการดแู ลรกั ษาความปลอดภยั ในชีวติ และทรพั ยของตนเอง 2. สามารถอธิบายวธิ ีการปองกันอนั ตรายอนั จะเกดิ จากการใชชวี ติ ประจําวนั ขอบขายเน้ือหา เรื่องที่ 1 อนั ตรายทอ่ี าจเกดิ ในชวี ติ ประจาํ วัน เร่อื งท่ี 2 อันตรายที่อาจเกิดขน้ึ ในบาน เร่ืองที่ 3 อันตรายทีอ่ าจจะเกดิ ขนึ้ จากการเดินทาง เรอื่ งที่ 4 อันตรายจากภัยธรรมชาติ

111 การดํารงชวี ิตในปจจุบัน มีปจจัยเสี่ยงมากมายท่ีคุกคามความปลอดภัยของมนุษย ไมวาจะเปน ความเจ็บปว ย พกิ าร สูญเสยี อวัยวะจนถึงข้ึนถึงสาเหตุ วิธีปองกันและหลีกเล่ียงอันตราย อันอาจเกิดขึ้น เพ่ือความปลอดภยั ในชวี ติ และทรัพยส นิ ของตนเองและผูอ่ืน เรือ่ งที่ 1 อันตรายที่อาจเกิดในชีวิตประจาํ วัน ความสูญเสียชีวิตและทรัพยสินของมนุษยในแตละปมีมูลคามหาศาล และเปนการสูญเสียทาง เศรษฐกิจดวย อันเนื่องมาจากสาเหตุหลายประการ บางคนอาจไมถึงเสียชีวิตแตทุพพลภาพเปนภาระ แกค รอบครัวและสงั คมดงั นี้ ปจ จัยความเสย่ี ง 1. การบริโภคอาหาร การไดรบั สารอาหารเกินความตองการของรางกาย จนเกิดการสะสม เปนอันตราย เชน ปริมาณของไขมันเกินทําใหเกิดโรค หรือการขาดสารอาหารจนทําใหเจ็บปวย นอกจากน้ยี ังมสี ิ่งปลอมปนในอาหาร เชน ผงชรู ส สารบอเร็กซ สารฟอกสี สีผสมอาหาร สารเคมีตกคาง ในผกั ปลา เนื้อหมู ไก ฯลฯ จงึ ควรตระหนกั และนําความรูดงั กลา วไปใชประโยชนในการบรโิ ภคอาหาร 2. การบริโภคอาหารที่ไมใชอาหาร สิ่งเหลาน้ีไมมีความจําเปนตอชีวิตแตเปนคานิยมของ สังคม ความเช่ือ เชน ยาชูกาํ ลงั อาหารเสริมสขุ ภาพ 3. การมีสัมพันธทางเพศ บุคคลที่มีพฤติกรรมสําสอนทางเพศพฤติกรรมเบ่ียงเบนทางเพศ เปนกจิ กรรมท่ีอาจทําใหเ กดิ ผลเสียตอสุขภาพและตอ ชีวิตได 4. การเสพสิ่งเสพติด สิ่งเสพติดไดมีการพัฒนารูปแบบตาง ๆ ซ่ึงมีอันตรายรายแรงถึงชีวิต ทําลายสขุ ภาพใหเ ส่อื มโทรม ซ่ึงผูท ่ใี ชสิง่ เสพตดิ ทาํ ใหเ สียอนาคต 5. การใชร ถใชถ นน อบุ ตั เิ หตุจากการใชรถใชถ นนมีสถติ กิ ารสูญเสียทง้ั รางกายและทรพั ยสิน ในอตั ราสูง ดังนั้น ใชรถใชถ นนควรตอ งปฏบิ ตั ติ ามกฎจราจร 6. การจราจรทางนํ้า ในปจจุบันมีจราจรทางนํ้าเพ่ิมขึ้น แมวาจะไมหนาแนนเหมือนจราจร ทางบก แตพบวา อุบัติเหตุจากการจราจรทางน้ําทําใหเรือลมเกิดการบาดเจ็บ เสียชีวิต และทรัพยสิน จากการเดินทางทางนา้ํ เพิม่ ขน้ึ 7. การเลนกีฬาและการออกกําลังกาย หากปฏิบัติไมถูกตองตามหลักวิธีการยอมมีผลเสีย ตอสขุ ภาพ ดังนน้ั ควรมีการยดื เหยียดกลา มเนอ้ื กอ นและหลังการออกกาํ ลังกาย 8. การใชยา ถาใชยาไมถูกตอง ไมถูกโรค ไมถูกขนาด ไมถูกเวลา อาจทําใหอาการของ โรครุนแรงขนึ้ หรือการใชยาผดิ ประเภท ยาเส่อื มสภาพ ทาํ ใหเกิดอนั ตรายตอ ชีวติ ได

112 9. การใชอ ปุ กรณภ ายในบา น เชน เคร่ืองใชไ ฟฟา โทรทัศน โทรศัพท คอมพิวเตอร เคร่อื งซัก ผา หมอหงุ ขาว ฯลฯ สิง่ เหลา นมี้ สี วนเกีย่ วขอ งกบั สขุ ภาพและความปลอดภัยในชีวิต อาจเกิดอนั ตราย เชน ไฟฟาช็อตตาย เกิดเพลิงไหม จงึ ควรตองอานรายละเอยี ดในการใชดว ย 10. การประกอบอาชีพ มีหลายอาชีพที่เส่ียงตอความไมปลอดภัยในชีวิต จึงตองหาทาง ปองกนั เชน แวน ตาปองกัน หนา กากปอ งกนั รองเทา บธู ถงุ มอื ฯลฯ 11. สง่ิ แวดลอ ม ปจ จุบนั สิง่ แวดลอ มกําลังอยูในสภาพที่เลวลง เพราะการกระทําของมนุษย นนั่ เอง มีผลโดยตรงตอสขุ ภาพและความปลอดภยั ในชีวติ เชนน้ําในแมน้าํ ลําคลองสกปรกไมสามารถใช นํ้าดื่มและบริโภคได สตั วน าํ้ อาศยั อยใู นแมน ํ้าไมไ ด ทําใหขาดอาหาร อากาศมฝี ุนละอองมาก มีวัตถุหนัก เจือปนหายใจเขาไปมากๆ ทาํ ใหเ กิดโรคทางเดนิ หายใจ 12. ความรนุ แรง ความรุนแรงตา งๆ ท่เี กดิ ขึน้ ในสังคมไทยมีหลายรปู แบบ เชน ความขัดแยง ในครอบครัว ความขัดแขงของกลุมวัยรุน ความขัดแยงดานผลประโยชน ความขัดแยงทางการเมือง สงิ่ เหลา น้มี ีผลกระทบตอความไมปลอดภัยในชวี ิตประจาํ วนั ดวยเหมือนกนั การปองกันและหลกี เลีย่ งการเสี่ยงภัยตอชีวติ การปอ งกนั และหลีกเลี่ยงความเสย่ี งภัยตอ ชวี ติ และทรพั ยสินมหี ลักดงั น้ี 1. ปฏบิ ตั ิตนตามหลักโภชนาการในการบรโิ ภคอาหาร รายละเอียดอยูในบทที่ 3 เร่ืองการ บริโภคอาหาร และโภชนาการ 2. ปฏิบตั ติ นตามคาํ แนะนาํ เรื่อง โรคตดิ ตอทางเพศสัมพนั ธ และวิธกี ารปอ งกันโรค 3. ปฏบิ ัติตนเพ่ือปอ งกันและหลกี เล่ียงจากเสพตดิ 4. ปฏิบัติตนเพ่ือปองกันและหลีกเล่ียงการเสี่ยงภัยตอการใชรถใชถนนตองปฏิบัติอยาง เครงครดั ตามกฎจราจร และกฎหมายเก่ยี วกบั การจราจร เชน ขับรถตองรัดเข็มขัดนิรภัย ไมด่ืมเครื่องด่ืม ทม่ี แี อลกอฮอลก อนการขับรถ ไมรบั ประทานยาทที่ ําใหเ กิดการงวงนอน และใชความเร็วเกินท่ีกฎหมาย กาํ หนดไมอ ดนอนกอ นขบั รถเดนิ ทางไกลเพราะอาจทําใหห ลับใน 5. กอนเลนกีฬาหรือออกกําลงั กาย จะตอ งอบอนุ รางกาย มคี วามระมดั ระวังในการใชอุปกรณ กีฬา และออกกําลังกายตามวัย 6. กอนใชยา ตองอานวิธีรับประทาน หรือการใชและปฏิบัติตามคําแนะนํา เม่ือเกิดการ ผิดปกติตองปรึกษาแพทย 7. การใชอุปกรณอํานวยความสะดวกภายในบาน อุปกรณไฟฟา กาซหุงตม มีด ฯลฯ ตอ งศึกษาวิธีใช การเกบ็ รักษา การตรวจสอบและชํารุด เพ่อื ปอ งกนั ไฟฟาดูด ไฟฟาช็อต อัคคีภัย

113 8. การดแู ลสงิ่ แวดลอ ม ไมใ หม ีกลิ่น เสยี ง มลภาวะทางอากาศ ขยะมูลฝอย และหากมีตองหา วิธีกําจัดอยา งถูกวธิ ี 9. การประกอบอาชพี มกี ารเสย่ี งภยั สงู จะตอ งระมดั ระวงั ตามสภาพของอาชีพ เชน การใชยา ฆาแมลงท่ีถูกวิธี การใชเ ครอ่ื งมอื อุปกรณอยางระมดั ระวงั ไมป ระมาท เชน ไมอ อคหรือเช่ือมเหล็กใกลถัง แกส วางแกสหงุ ตม หางจากเตาไฟฟา หลงั จากใชเ สร็จปด วาวล ปด สวชิ ต ปองกันอคั คีภัย เรอื่ งที่ 2 อันตรายทอ่ี าจเกดิ ข้ึนในบา น ความหมายของอุบตั เิ หตใุ นบา น 1. อุบัติเหตุในบาน คือ อุบัติเหตุท่ีเกิดขึ้นภายในบาน เชน การพลัดตกหกลม ไฟไหม น้าํ รอ นลวก การถกู ของมีคมบาด การไดร บั สารพิษ ไดรบั อบุ ัตเิ หตจุ ากแกส หุงตม เปนตน 2. การปองกันอุบัติเหตุในบาน เราสามารถที่จะปองกันอุบัติเหตุท่ีจะเกิดข้ึนภายในบาน ดว ย หลกั ปฏบิ ัติ ดงั น้ี - รอบคอบ ใจเยน็ ไมทาํ ส่งิ ใด ไมเปน คนเจา อารมณ - เปนคนมรี ะเบยี บในการทํางาน เกบ็ ของอยางเปนระเบยี บหางาย - ใหความรูอยางถกู ตอ งแกสมาชิกในบานในการใชเครือ่ งใชไ ฟฟา ในบาน - หม่นั ซอ มแซมอุปกรณ เครื่องมอื เครื่องใชต า งๆ ท่ีชํารุดใหอ ยูในสภาพดี - เกบ็ สงิ่ ทีเ่ ปนอนั ตรายทงั้ หลาย เชน ยา สารเคมี เชอ้ื เพลงิ เปนตน ใหพ น จากมือเดก็ - หลีกเล่ียงการเขาไปอยใู นบริเวณ ที่อาจมีอันตรายได เชน ทร่ี กชืน้ ที่มดื มดิ ที่ขรขุ ระ เปน หลุมเปนบอ เปนตน - การใชแ กสหุงตมภายในบา น ตองปดถงั แกส หลังการใชท กุ ครงั้ - มีถังดบั เพลิงไวในบา น ตองศึกษาวิธกี ารใชและสามารถหยิบใชไดส ะดวก - หลังจากจดุ ธูปไหวพ ระควรดบั ไฟใหเ รียบรอย เร่อื งท่ี 3 อันตรายทีอ่ าจจะเกิดขึ้นจากการเดินทาง การปองกันอุบัติเหตุนอกบานหรือจากการเดินทาง ควรใหความสําคัญเปนอยางย่ิงกับ การจราจรเน่ืองจากอุบัติเหตุจากการใชรถใชถนน กอใหเกิดการศูนยเสียในชีวิตและทรัพยสิน การปองกนั โดยการปฏิบัติตามกฎจราจรจงึ เปนสงิ่ จําเปน มีขอปฏิบตั ทิ ถ่ี ูกตองเพอื่ ความปลอดภัย ขอควรปฏบิ ัตใิ นการปอ งกนั อบุ ัตเิ หตุจากการเดนิ ทาง

114 1. ขอปฏบิ ัติในการเดนิ ทาง - ควรศกึ ษาและปฏิบตั ติ ามกฎจราจรอยา งเครงครดั - ควรเดินบนทางเทาและเดนิ ชดิ ซายของทางเทา - ถา ไมมที างเทาใหเ ดินชิดขวาของถนนมากทส่ี ดุ เพ่ือจะไดเ หน็ รถท่ีสวนมาได - บรเิ วณใดที่มที างขามหรือสะพานคนขาม ควรขา มถนนตรงทางขาม หรือสะพานน้นั - อยา ปนปายขามรัว้ กลางถนนหรือรั้วริมทาง - ถาตองออกนอกบานเวลาค่ําคืน ควรสวมใสเสื้อผาสีขาวหรือสีออนๆ เพื่อรถจะได มองเห็นชดั เจน 2. ขอควรปฏบิ ตั ใิ นการใชรถประจําทาง - ควรรอขึน้ รถ บรเิ วณปายรถประจาํ ทาง และขนึ้ รถดว ยความรวดเรว็ - เมือ่ จะขนึ้ หรอื ลงจากรถ ควรรอใหรถเขาปาย และจอดใหสนทิ กอน - ไมแยงกนั ขึน้ หรอื ลงรถ ควรขึน้ และลงตามลาํ ดบั กอน – หลงั - ไมหอ ยโหนขา งรถ หลงั รถ หรือขึน้ ไปอยบู นหลงั คารถ เพราะอาจพลดั ตกลงมาได - เมอื่ ข้ึนบนรถแลวควรเดินชิดเขาขางใน หาที่นั่งและนั่งใหเปนท่ี ถาตองยืนก็ควรหา ทีย่ ดึ เหน่ียวใหม ั่นคง - ไมย น่ื สว นใดสวนหนง่ึ ของรางกายออกนอกรถ - ไมรบกวนสมาธิผูขับ และไมพูดยุแหยหรือพูดสงเสริมใหผูขับ ขับรถดวย ความประมาท และไมค วรนําโทรศัพทขึ้นมาเลน รบกวนผอู น่ื 3. ขอควรปฏบิ ัตใิ นการโดยสารรถไฟ - ไมแยง กันขึ้นหรอื ลงจากรถไฟ - ไมหอยโหนขา งรถ น่ังบนหลงั คา หรอื นง่ั บนขอบหนา ตางรถไฟ - ไมยื่นสว นหนึ่งสว นใดของรางกายออกนอกรถไฟ - ไมเ ดินเลน ไปมาระหวางตูรถไฟ และไมย ืนเลนบริเวณหวั ตอระหวา งตูร ถไฟ - สัมภาระตาง ๆ ควรจัดเก็บเขาที่ใหเรียบรอย ไมวางใหเปนท่ีกีดขวางทางเดินและ ไมเ ก็บไวบ นทสี่ ูงในลักษณะท่ีอาจหลนมาถูกคนได - ไมดืม่ เคร่ืองดื่มทมี่ ีแอลกอฮอล - ถา มอี บุ ตั ิเหตเุ กิดขึ้นหรือจะเกิดอบุ ตั เิ หตขุ ึ้น ถารถไฟไมหยุดว่ิงใหดึงสายโซสัญญาณ ขา งตรู ถไฟ เพ่ือแจงเหตใุ หเ จาหนาทป่ี ระจาํ รถไฟทราบ

115 4. ขอควรปฏบิ ตั ิในการโดยสารเรอื - การข้ึนลงเรือ ตองรอใหเรือเขาเทียบทาและจอดสนิทกอน ควรจับราวหรือสิ่งยึด เหนย่ี วขณะทกี่ าวขน้ึ หรอื ลงเรอื - หาท่นี ง่ั ใหเ รียบรอ ย ไมไตก าบเรือเลน ไมย นื พักเทา บนกาบเรือ ไมน่ังบนกาบเรือ หรือ บริเวณหวั ทา ยเรอื เพราะอาจพลดั ตกน้ําไดระหวางเรือแลน - ไมใ ชม อื เทาราน้าํ เลน ขณะอยบู นเรือ - เม่ือเวลาตกใจ ไมควรเกาะกลมุ หรอื ไมน่งั รวมกลุม กนั อยดู านใดดา นหน่งึ ของเรือ เพราะจะทาํ ใหเรอื เอยี งและลม ได - ควรทราบที่เกบ็ เครอื่ งชชู พี เพือ่ ทจ่ี ะหยิบใชไดท ันทวงทเี มอ่ื เกดิ อบุ ตั เิ หตุเรอื ลม เรอื่ งท่ี 4 อันตรายจากภัยธรรมชาติ 1. น้ําปาไหลหลากหรือนํ้าทวมฉับพลันมักจะเกิดขึ้นในท่ีราบตํ่าหรือท่ีราบลุมบริเวณใกล ภูเขาตนนํ้า เกิดขึ้นเนื่องจากฝนตกหนักตอเนื่องเปนเวลานานทําใหจํานวนนํ้าสะสมมีปริมาณมากจน พื้นดินและตนไมดูดซับนํ้าไมไหว ไหลบาลงสูที่ราบต่ําเบื้องลางอยางรวดเร็วทําใหบานเรือนพังทลาย เสยี หายและอาจทําใหเกิดอันตรายถึงชวี ติ ได 2. นา้ํ ทว มหรือนํา้ ทว มขงั เปน ลกั ษณะของอุทกภยั ที่เกดิ ขึน้ จากปริมาณนํ้าสะสมจํานวนมาก ท่ไี หลบา ในแนวระนาบจากที่สูงไปยงั ท่ีต่ําเขาทวมอาคารบานเรือน สวนไรนาไดรับความเสียหาย หรือ เปนสภาพนํา้ ทวมขัง ในเขตเมอื งใหญที่เกิดจากฝนตกหนักตอเน่ืองเปนเวลานาน มีสาเหตุมาจากระบบ การระบายนา้ํ ไมดีพอมีสิ่งกอสรา งกีดขวางทางระบายนาํ้ หรือเกิดนํา้ ทะเลหนุนสงู กรณีพืน้ ทอ่ี ยใู กลช ายฝง ทะเล 3. น้ําลนตล่ิง เกิดขึ้นจากปริมาณนํ้าจํานวนมากท่ีเกิดจากฝนตกหนักตอเนื่องที่ไหลลงสู ลํานาํ้ หรือแมนาํ้ มีปริมาณมากจนระบายลงสลู ุมนาํ้ ดา นลา ง หรือออกสูปากน้ําไมทัน ทําใหเกิดสภาวะน้ํา ลน ตลิ่งเขาทวมสวน ไรนา และบานเรือนตามสองฝงนํ้า จนไดรับความเสียหาย ถนน หรือสะพานอาจ ชํารุด ทางคมนาคม 4. พายุหมุนเขตรอน ไดแก ดเี ปรสชน่ั พายโุ ซนรอน พายใุ ตฝ นุ 5. พายุฤดูรอน สวนมากจะเกิดระหวางเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน โดยจะเกิดถี่ใน ภาคเหนือและภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ สว นภาคกลางและภาคตะวันออก การเกิดนอยคร้ังกวา สําหรับ ภาคใตก็สามารถเกิดไดแตไมบอยนัก โดยพายุฤดูรอนจะเกิดในชวงท่ีมีลักษณะอากาศรอนอบอาว ตดิ ตอกนั หลายวนั แลว มีกระแสอากาศเย็นจากความกดอากาศสูงในประเทศจนี พัดมาปะทะกัน ทาํ ใหเกดิ

116 ฝนฟาคะนองมีพายุลมแรง และอาจมีลูกเห็บตกไดจะทําความเสียหายในบริเวณที่ไมกวางนัก ประมาณ 20 - 30 ตารางกโิ ลเมตร 6. ภัยจากคล่นื ยกั ษสึนามิ 6.1 คล่ืนสึนามิ คือ คล่ืนหรือกลุมคลื่นที่มีจุดกําเนิดอยูในเขตทะเลลึก ซึ่งมักปรากฏ หลังแผนดินไหวขนาดใหญ แผนดินไหวใตทะเล ภูเขาไฟระเบิด ดินถลม แผนดินทรุด หรืออุกกาบาต ขนาดใหญ ตกสพู ืน้ ทะเลหรือมหาสมทุ รบนผิวโลก คลนื่ สึนามิท่ีเกดิ ข้ึนนจ้ี ะถาโถมเขา สูพ ืน้ ทีช่ ายฝง ทะเล ดวยความรวดเร็วและรุนแรง สรางความเสียหายอยางใหญหลวงใหแกชีวิตและทรัพยสินท่ีอยูอาศัยที่ พงั พินาศไปพรอ ม ๆ กับมนษุ ยจ ํานวนมากมายท่อี าจไดรบั บาดเจ็บและลมตายไปดวยฤทธ์ิของมหาพิบัติ ภยั ทเี่ กดิ ข้นึ อยา งฉบั พลัน 6.2 สญั ญาณเกดิ เหตแุ ละระบบเตอื นภัย สัญญาณเตือนคล่ืนสึนามิ การสังเกตท่ีเมืองกามากุระ ประเทศญี่ปุน กําแพงก้ัน สนึ ามใิ นญป่ี นุ ขณะทีจ่ ดุ ต่าํ สดุ ของคลื่นเคลื่อนเขาสูฝง ใหสังเกตระดับนํ้าทะเลท่ีลดลงอยางรวดเร็วและ ทาํ ใหขอบทะเลรนถอยออกจากชายฝง ถาชายฝงนั้นมีความลาดชันนอย ระยะการรนถอยน้ีอาจมากถึง 800 เมตร ผทู ่ีไมท ราบถึงอันตรายที่จะเกิดข้ึนอาจยังคงรออยูที่ชายฝงดวยความสนใจ นอกจากนี้บริเวณ ทต่ี าํ่ อาจเกิดน้าํ ทวมไดก อนทีย่ อดคลน่ื จะเขาปะทะฝง น้ําท่ีทวมนี้อาจลดลงไดกอนท่ียอดคลื่นถัดไปจะ เคล่ือนที่ตามเขามา ดังนั้นการทราบขอมูลเก่ียวกับคลื่นสึนามิจึงเปนสิ่งที่สําคัญที่จะทําใหตระหนักถึง อันตราย ตวั อยางเชน ในกรณีทรี่ ะดบั นํา้ ในครั้งแรกลดลงไปนั้น อาจมีคลื่นลูกใหญตามมาอีกได ดังน้ัน บริเวณทมี่ คี วามเสยี่ งตอการเกิดสึนามกิ ารตดิ ตั้งระบบเตอื นภัยเพือ่ พยากรณ และตรวจจับการเกิดขึ้นของ คลืน่ ยักษน ้ี 6.3 ขอ ปฏบิ ตั ิในการปอ งกนั และบรรเทาภยั จากคลน่ื สนึ ามิ ค ว ร รี บ อ พ ย พ ขึ้ น ไ ป ใ น ที่ สู ง โ ด ย เ ร็ ว ที่ สุ ด แ ล ะ ร อ ป ร ะ ก า ศ จ า ก ห น ว ย ง า น เมื่อสถานการณป ลอดภยั หากทา นอยใู นทะเล ขอควรปฏิบัติ คอื (1) เน่ืองจากเราไมสามารถรูสึกถึงคลื่นสึนามิไดในขณะที่อยูในมหาสมุทรเปด ดงั น้ันหากอยูในทะเลและมีประกาศเตอื นภยั ในพน้ื ที่คลนื่ สึนามสิ ามารถทาํ ใหร ะดับนา้ํ ทะเลเปลยี่ นแปลง อยา งรวดเรว็ และทําใหเกดิ กระแสนํา้ แปรปรวนยุงเหยิงและอันตรายในบริเวณชายฝงจึงไมควรแลนเรือ กลบั เขาฝง (2) หากมีเวลาพอสามารถเคลื่อนยายเรือออกไปบริเวณน้ําลึก โดยพิจารณา หลกั เกณฑก ารดแู ลควบคุมทาเรอื จากหนว ยงานทม่ี ีอํานาจหนาทรี่ ับผิดชอบตาง ๆ ดว ย (3) เมื่อเหตกุ ารณสงบแลว แตอาจยังเกิดผลขางเคียงตาง ๆ การนําเรือกลับเขาสูทา ตอ งตดิ ตอ กับหนว ยทา เรือเพื่อตรวจสอบความปลอดภัยเสยี กอ น

117 7. ไฟปา การเกดิ ไฟปา เกดิ จากความประมาทมักงายของคน ไฟปารอยละ 90 เกิดจากฝมือ มนษุ ย โดยเฉพาะผบู ุกรกุ ไปในปาทาํ การกอ กองไฟแลวไมด ับไฟใหส นิท หรือทิง้ กน บหุ รีโ่ ดยไมดับกอน ไฟปาจะทําความเสยี หายใหกับปาไม แลว ยงั ทําลายชวี ติ สัตวปา อีกดวย ตลอดจนกอใหมลพิษทางอากาศ บรเิ วณกวางและมีผลกระทบตอ การจราจรทางอากาศดวย 8. อคั คภี ัย มักจะเกิดความประมาทของมนษุ ย ทําใหเกดิ การสญู เสียอยางใหญหลวงตอชีวิต และทรพั ยส นิ ดงั นั้นจึงควรระมัดระวังปองกันไมใหเกิดอัคคีภัย โดยดูจากการปฏิบัติในชีวิตประจําวัน ในเรอ่ื งการหงุ ตม การใชแกส การจุดธปู บชู าพระ การรีดผา การทง้ิ กน บุหร่ี การเกบ็ เชื้อเพลิงสารเคมีในท่ี ปลอดภัย กิจกรรมทายบท 1. ใหผูเรียนอธบิ ายถงึ ความเส่ยี งทม่ี ตี อ ชวี ิตประจาํ วนั มากทสี่ ดุ พรอมแนวทางหลกี เลย่ี ง 2. ใหผ เู รียนแบงกลุมอภปิ รายอันตรายที่อาจจะเกดิ ขึน้ ในแตล ะวันพรอ มคําแนะนาํ ปอ งกนั

118 บทที่ 8 ทักษะชีวิตเพ่ือการคดิ สาระสําคัญ การมคี วามรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั ทกั ษะทีจ่ าํ เปน สาํ หรับชีวิตมนุษย โดยเฉพาะทักษะเพื่อการคิด ทจี่ าํ เปนสาํ หรบั ชวี ิต 10 ประการ ซ่ึงจะชว ยใหบ คุ คลดังกลาว สามารถท่จี ะดาํ รงชีวิตในครอบครัว ชุมชน และสังคมอยา งมคี วามสุข ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวงั 1. มีความรูค วามเขา ใจถึงความหมาย ความสาํ คญั ของทกั ษะชวี ิต 10 ประการ 2. มคี วามรูเ กีย่ วกบั ทักษะชีวติ ทจ่ี าํ เปนในการคิด ขอบขา ยเนือ้ หา เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั ของทกั ษะชีวิต 10 ประการ เรอื่ งท่ี 2 ทกั ษะชวี ติ ท่ีจําเปน

119 เนือ่ งจากสภาพสงั คม เศรษฐกิจ และการเมืองในปจจุบัน มีการเปล่ียนแปลงอยางรวดเร็ว ทําให ประชาชนตองปรบั ตวั เพื่อดาํ รงชีวติ ใหอ ยรู อดภายใตส ถานการณท่ีแข็งขัน และเรงรีบ ดังกลาว ซ่ึงการท่ี จะปรับตัวใหอยูในสังคมไดอยางมีความสุข จําเปนตองมีทักษะในการดําเนินชีวิต เชน ทักษะการ แกป ญ หา ทักษะการตัดสนิ ใจ ทกั ษะการคดิ อยางมวี จิ ารณญาณ เปน ตน เรอ่ื งท่ี 1 ความหมาย ความสาํ คัญของทักษะชีวติ 10 ประการ ทักษะชีวติ (Life skill) หมายถึง คุณลักษณะหรือความสามารถเชิงสังคม จิตวิทยา ที่เปนทักษะ ที่จะชว ยใหบ ุคคลสามารถเผชญิ สถานการณต างๆทเี่ กดิ ขน้ึ ในชวี ิตประจําวันได อยางมีประสิทธิภาพและ เตรยี มพรอมสาํ หรบั การปรับตวั ในอนาคต องคประกอบของทักษะชวี ิต มี 10 ประการ องคประกอบของทกั ษะชีวติ จะมคี วามแตกตางกันตามวัฒนธรรมและสถานท่ี แตท กั ษะชีวิต ทจี่ ําเปน ท่สี ดุ ทท่ี ุกคนควรมี ซงึ่ องคก ารอนามัยโลกไดส รปุ ไว และถือเปน หวั ใจสาํ คัญในการดํารงชวี ติ คอื 1. ทักษะการตัดสินใจ (Decision making) เปนความสามารถในการตัดสินใจเก่ียวกับ เรอื่ งราวตางๆ ในชีวิตไดอยางมีระบบ เชน ถาบุคคลสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับการกระทําของตนเองที่ เก่ียวกับพฤติกรรมดานสุขภาพ หรือความปลอดภัยในชีวิต โดยประเมินทางเลือกและผลท่ีไดจากการ ตัดสนิ ใจเลอื กทางที่ถูกตอ งเหมาะสม กจ็ ะมีผลตอ การมีสุขภาพที่ดีทั้งรา งกายและจิตใจ 2. ทักษะการแกปญหา (Problem Solving) เปนความสามารถในการจัดการกับปญหาที่ เกิดขึ้นในชีวติ ไดอยา งมีระบบ ไมเ กดิ ความเครยี ดทางกายและจติ ใจจนอาจลกุ ลามเปนปญหาใหญโตเกิน แกไ ข 3. ทกั ษะการคิดสรางสรรค (Creative thinking) เปนความสามารถในการคิดท่ีจะเปนสวน ชวยในการตัดสินใจและแกไขปญหาโดยการคิดสรางสรรค เพื่อคนหาทางเลือกตางๆรวมท้ังผลท่ีจะ เกดิ ข้นึ ในแตล ะทางเลือก และสามารถนําประสบการณม าปรับใชในชวี ิตประจําวันไดอยางเหมาะสม 4. ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical thinking) เปนความสามารถในการคิด วิเคราะหขอ มูลตางๆ และประเมินปญหาหรือสถานการณท ีอ่ ยูรอบตัวเราท่มี ผี ลตอ การดาํ เนินชีวติ 5. ทกั ษะการส่อื สารอยา งมีประสิทธิภาพ (Effective communication) เปนความสามารถใน การใชค ําพูดและทา ทางเพือ่ แสดงออกถึงความรูสึกนกึ คดิ ของตนเองไดอ ยา งเหมาะสมกับวัฒนธรรมและ สถานการณตางๆ ไมวาจะเปนการแสดงความคิดเห็น การแสดงความตองการ การแสดงความช่ืนชม การขอรอ ง การเจรจาตอ รอง การตักเตอื น การชว ยเหลอื การปฏิเสธ ฯลฯ

120 6. ทักษะการสรางสมั พันธภาพระหวางบคุ คล (Interpersonal relationship) เปน ความสามารถในการสรา งความสัมพันธท ดี่ รี ะหวางกันและกัน และสามารถรักษาสัมพันธภาพไวได ยนื ยาว 7. ทักษะการตระหนักรูในตน (Self awareness) เปนความสามารถในการคนหารูจักและ เขา ใจตนเอง เชน รขู อดี ขอเสยี ของตนเอง รูความตองการ และส่ิงที่ไมตองการของตนเอง ซึ่งจะชวยให เรารูตัวเองเวลาเผชิญกับความเครียดหรือสถานการณตางๆ และทักษะนี้ยังเปนพื้นฐานของการพัฒนา ทกั ษะอืน่ ๆ เชน การส่ือสาร การสรา งสมั พนั ธภาพ การตัดสนิ ใจ ความเหน็ อกเห็นใจผอู น่ื 8. ทักษะการเขา ใจผูอ นื่ (Empathy) เปนความสามารถในการเขาใจความเหมือนหรือความ แตกตางระหวา งบุคคล ในดา นความสามารถ เพศ วยั ระดบั การศึกษา ศาสนา ความเชื่อ สีผิว อาชีพ ฯลฯ ชวยใหสามารถยอมรับบุคคลอื่นที่ตางจากเรา เกิดการชวยเหลือบุคคลอื่นท่ีดอยกวา หรือไดรับความ เดือดรอน เชน ผูติดยาเสพตดิ ผตู ดิ เชอื้ เอดส 9. ทักษะการจัดการกับอารมณ (Coping with emotion) เปนความสามารถในการรบั รูอ ารมณ ของตนเองและผอู ่นื รูวาอารมณม ีผลตอ การแสดงพฤติกรรมอยางไร รวู ิธกี ารจัดการกับอารมณโกรธ และ ความเศรา โศก ท่ีสงผลทางลบตอรา งกาย และจติ ใจไดอ ยางเหมาะสม 10. ทักษะการจดั การกบั ความเครียด (Coping with stress) เปนความสามารถในการรับรูถึง สาเหตุ ของความเครียด รวู ธิ ีผอนคลายความเครียด และแนวทางในการควบคุมระดบั ความเครียด เพื่อให เกิดการเบ่ียงเบนพฤติกรรมไปในทางท่ีถูกตอ งเหมาะสมและไมเ กดิ ปญ หาดา นสุขภาพ เรื่องที่ 2 ทักษะชีวติ ท่ีจําเปน จากองคป ระกอบของทักษะชวี ติ 10 ประการ เมื่อจําแนกแลว มที ักษะ 3 ประการที่จะชวยในการ ดาํ รงชวี ติ ของตนเอง ครอบครวั และสังคมไดอยางมคี วามสขุ คอื 1. ทกั ษะการตดั สินใจ (Decision making)การตัดสนิ ใจเปนกระบวนการของการหาโอกาสที่ จะหาทางเลือกท่ีเปนไปไดและการเลือกทางเลือกที่มีอยูหลายๆ ทางเลือกและไดแบงการตัดสินใจ ออกเปน 2 ชนดิ คอื 1.1 การตดั สินใจที่กาํ หนดไวล วงหนา (Program decision) เปน การตัดสนิ ใจตามระเบยี บ กฎเกณฑ แบบแผนทีเ่ คยปฏบิ ตั มิ าจนกลายเปน งานประจาํ (Routine) เชน การตัดสินใจเกี่ยวกับการเรียน ตอ การลงทนุ ประกอบอาชพี การปลูกสรางบา นพกั อาศัย เปน ตน การตดั สนิ ใจแบบกําหนดไวลวงหนานี้ จะเปด โอกาสใหบุคคลน้ันเลอื กทางเลือกไดนอย เพราะเปน การตดั สนิ ใจภายใตส ถานการณท แี่ นนอน

121 1.2 การตดั สนิ ใจทีไ่ มไ ดก าํ หนดไวล วงหนา (Non – Program decision) เปนการตัดสินใจ ในเรื่องใหมท่ีไมเคยมีมากอน และไมมีกฎเกณฑ ไมมีระเบียบ จึงเปนเรื่องท่ีสรางความกังวลใจ พอสมควร ซึ่งบางครั้งผูบ รหิ ารจะตองคดิ ถึงเรอื่ งความเสี่ยงและความไมแ นน อนท่จี ะเกิดข้ึนดวย เชน การตัดสินใจเปลย่ี นงานใหม การตัดสินใจทจี่ ะขยายธุรกิจเพิ่ม การตัดสนิ ใจทจี่ ะลงทนุ ในธุรกิจตัวใหม เปน ตน ข้นั ตอนการตดั สนิ ใจ สามารถแบง ออกไดเ ปน ดงั นค้ี ือ ข้ันท่ี 1 การระบุปญหา (Defining problem) เปน ข้นั ตอนแรกท่มี คี วามสาํ คญั อยางมาก เพราะจะตอ งระบปุ ญหาไดถ กู ตอ ง จงึ จะดําเนนิ การตัดสินใจในข้นั ตอนตอ ๆ ไปได ข้ันที่ 2 การระบขุ อ จาํ กัดของปจจัย (Identify limiting factors) เปนการระบุปญหาไดถูกตอง แลว นําไปพิจารณาถึงขอจํากัดตาง ๆ ของตนเองหรือหนวยงาน โดยพิจารณาจากทรัพยากรซึ่งเปน องคประกอบของกระบวนการผลิต ขั้นท่ี 3 การพัฒนาทางเลือก (Development alternative) ตอนที่ตองพัฒนาทางเลือกตาง ๆ ข้นึ มาซ่ึงทางเลอื กเหลาน้ีควรเปนทางเลอื กทม่ี ีศกั ยภาพและมีความเปนไปไดในการแกปญหาใหนอยลง หรือใหประโยชนสูงสุด เชน เพิ่มการทํางานกะพิเศษ เพิ่มการทํางานลวงเวลาโดยใชตารางปกติ เพิ่มจํานวนพนักงาน เปน ตน ข้นั ที่ 4 การวเิ คราะหท างเลือก (Analysis the alternative) เมือ่ ไดทาํ การพฒั นาทางเลือกตา ง ๆ โดยนาํ เอาขอดขี อเสียของแตละทางเลือกมาเปรียบเทียบกันอยางรอบคอบ ควรพิจารณาวาทางเลือกน้ัน หากนํามาใช จะเกิดผลตอเนอ่ื งอะไรตามมา ข้ันที่ 5 การเลือกทางเลือกที่ดีท่ีสุด (Select the best alternative) เมื่อผูบริหารไดทําการ วเิ คราะห และประเมินทางเลือกตางๆ แลว บุคคลควรเปรียบเทยี บขอดแี ละขอเสยี ของแตละทางเลอื ก อกี คร้ังหน่ึง แลวจึงตัดสินใจ 2. ทกั ษะการแกปญ หา (Problem solving) ทักษะการแกปญหาอาจทําไดหลายวิธี ทั้งน้ีข้ึนอยูกับลักษณะของปญหา ความรูและ ประสบการณของผูแ กปญหานัน้ ซ่ึงแตละขัน้ ตอนมีความสมั พนั ธดงั น้ี 2.1 ทาํ ความเขาใจปญ หา ผแู กป ญ หาจะตองทาํ ความเขา ใจกับปญ หาท่ีพบใหถ องแท ในประเดน็ ตางๆ คอื - ปญ หาถามวาอยา งไร

122 - มีขอมลู ใดแลวบา ง - มีเงื่อนไขหรอื ตอ งการขอ มูลใดเพมิ่ เติมอกี หรือไม การวิเคราะหปญหาอยางดีจะชวยใหข้ันตอนตอไป ดําเนินไปอยางราบรื่น การจะ ประเมินวาผูเรียนเขาใจปญหามากนอยเพียงใด ทําไดโดยการกําหนดใหผูเรียนเขียนแสดงถึงประเด็น ตา งๆ ท่ี เกี่ยวของกับปญหา 2.2 วางแผนแกปญหา ข้ันตอนน้ีจะเปนการคิดหาวิธี วางแผนเพ่ือแกปญหาโดยใชขอมูล จากปญหาท่ีไดวิเคราะหไวแลวในข้ันท่ี 1 ประกอบกับขอมูลและความรูที่เกี่ยวของกับปญหานั้นและ นํามาใชประกอบการวางแผนการแกปญ หาในกรณที ปี่ ญ หาตองตรวจสอบโดยการทดลอง ขั้นตอนนี้ก็จะ เปนการวางแผนการทดลอง ซึ่งประกอบดวยคาดคะเนผลท่ีจะเกิดลว งหนา (การตัง้ สมมตฐิ าน) กาํ หนดวิธี ทดลองหรือตรวจสอบและอาจรวมถึงแนวทางในการประเมินผลการแกป ญหา 2.3 ดําเนนิ การแกป ญ หาและประเมินผล ขนั้ ตอนนี้จะเปนการลงมอื แกป ญ หาและประเมนิ วา วิธกี ารแกป ญหาและผลท่ีไดถูกตองหรือไม หรือไดผลเปนอยางไร ถาการแกปญหาทําไดถูกตองก็จะมี การประเมินตอไปวาวิธีการนั้นนาจะยอมรับไปใชในการแกปญหาอื่นๆ แตถาพบวาการแกปญหานั้น ไมประสบความสาํ เรจ็ กจ็ ะตอ งยอ นกลับไปเลือกวธิ กี ารแกปญ หาอ่นื ๆท่ไี ดก ําหนดไวแลวในข้ันที่ 2 และ ถา ยงั ไมประสบความสําเร็จ ผเู รียนจะตองยอ นกลบั ไป ทาํ ความเขาใจปญหาใหมวามีขอบกพรองประการ ใด เชน ขอมูลกาํ หนดใหไมเ พยี งพอ เพื่อจะไดเริ่มตน การแกป ญหาใหม 2.4 ตรวจสอบการแกปญหา เปนการประเมินภาพรวมของการแกปญหาท้ังในดานวิธีการ แกปญ หา ผลการแกป ญ หาและการตดั สินใจ รวมท้ังการนาํ ไปประยกุ ตใช ท้ังนี้ในการแกป ญหาใด ๆตอง ตรวจสอบถึงผลกระทบตอ ครอบครัวและสงั คมดวย แมว า จะดาํ เนินตามขัน้ ตอนทกี่ ลา วมาแลว ก็ตาม ผูแกปญหาตองมีความมั่นใจวาจะสามารถ แกปญหานั้นได รวมท้ังตองมุงมั่นและทุมเทใหกับการแกปญหา เน่ืองจากบางปญหาตองใชเวลาและ ความพยายามเปน อยางสงู นอกจากน้ถี า ผเู รียนเกิดความเหน่ือยลาจากการแกปญหาก็ควรใหผูเรียนไดมี โอกาสผอนคลาย แลว จงึ กลบั มาคิดแกปญหาใหม ไมค วรทอแทหรอื ยอมแพ 3. ทักษะการคดิ สรางสรรค (Creative Thinking) 3.1 ลกั ษณะสาํ คญั ของความคดิ ริเรม่ิ สรางสรรคจะประกอบดวยคณุ ลกั ษณะตา ง ๆ ดังตอ ไปนีค้ ือ (1) เปนความคดิ ทม่ี อี สิ ระ และสรา งใหเ กิดเปน แนวคิดใหมๆ (2) ไมมขี อบเขตจํากัด หรือกฎเกณฑตายตวั และเปนแนวคดิ ท่นี า จะเปน ไปได (3) เปนแนวคดิ ที่อาศยั การมองทกี่ าวไกลสรา งใหเกดิ ความคดิ ทตี่ อ เนื่อง

123 (4) เปน ความคิดท่อี ยใู นลักษณะของจนิ ตนาการ ซึง่ คนทว่ั ไปจะไมค อ ยคดิ กัน (5) ระบบของความคิดน้จี ะกระจายไปไดห ลายทศิ ทาง และหลายทางเลอื ก (6) เปนความคิดท่ีอยใู นลักษณะแปลก และแหวกแนวออกไปจากความคิดปกติทั่วไป (7) สรางใหเกิดสิ่งประดิษฐใหม นวัตกรรมใหม และมีการพัฒนาที่แปลกใหมที่เปน ประโยชนและสรางสรรค (8) ความคิดนีจ้ ะไมก อ ใหเ กิดความเสยี หาย หรอื เปน ภยั ตอตนเองและผูอ ื่น 3.2 ทาํ ไมตอ งฝกและพัฒนาใหเ กดิ ความคิดสรางสรรค ความคิดสรางสรรคสามารถฝกและพัฒนาได โดยคนเราจะมีความพรอมตั้งแตวัยเด็ก ซง่ึ อยูระดับประถมศกึ ษาจะจดั หลักสตู รใหเออื้ อํานวยและกระตนุ ใหเกิดความคิดริเร่ิมตางๆ เพื่อนําไปสู การพฒั นาอยา งสรางสรรค ดงั นค้ี ือ 1. สรางใหบุคคลกลาคิดกลาแสดงออก คนที่มีความคิดสรางสรรคมักจะเปนบุคคล ท่กี ลา เสนอวธิ กี ารและแนวทางใหม ๆ ทไ่ี มมใี ครคดิ กนั มากอ น และจะเปน คนทตี่ อสูอยางเต็มที่ เพื่อที่จะ แสดงความคิดเห็นทีถ่ ูกตองของตนเอง 2. ความคิดนี้จะนําบุคคลไปสูส่ิงใหมและวิธีการใหม ความคิดริเริ่มสรางสรรคจะ กอ ใหเกดิ สงิ่ ใหม นวัตกรรมใหม จึงเปนสิ่งจําเปนอยางหนึ่งในการที่จะใหบุคคลหลุดพนจากเรื่องจําเจ ทีต่ อ งประสบอยทู กุ วัน 3. สรางใหบุคคลเปนผูที่มองโลกในมุมกวาง และยืดหยุน นอกจากจะสรางความคิด ใหมหรือไดคนพบส่ิงใหม ๆ และสรางวิธีการใหมๆแลว ผูท่ีมีความคิดสรางสรรคน้ันแมจะมองส่ิง เดียวกันกบั ทท่ี ุกคนมองอยูแตความคิดของเขาจะไมเหมือนคนอื่นๆโดยจะคดิ แตกตา งไปอยา งไรขอบเขต เปน ความคิดตามจินตนาการท่ีมอง และรับรูสิง่ ตาง ๆ รอบขา งในแงม มุ ท่ีแตกตา งจากคนทัว่ ๆ ไป 4. สรางใหบ คุ คลไมอ ยูกบั ท่ี และบม เพาะความขยัน คนที่มคี วามคิดสรางสรรคจะเปน ผทู ท่ี าํ งานหนกั มีสมาธิสามารถทํางานไดนาน มีความขยันและกระตือรือรน อยากรู อยากเห็น คนควา และทดลองสง่ิ ใหม ๆ อยเู สมอ 5. สรางใหบคุ คลเกิดความสามารถในการแกไ ขปญ หาตามสภาพและตามขอ จาํ กัดของ ทรัพยากร คนท่ีมีความคดิ สรา งสรรคจะไมมีการสรางเงื่อนไขในความคิดสามารถคิดหาแนวทางแกไข ปญ หา และตัดสนิ ใจตามสภาพแวดลอมของปญ หาไดภายใตอุปสรรคและขอจํากัดของทรัพยากรตาง ๆ ในทาํ นองทีว่ า “Small and Beautiful” หรือ “จิ๋ว แต แจว ” 6. สรางผลงานและเกิดส่ิงใหม ๆ นักสรางสรรคจะมีความสามารถในการอธิบาย สอ่ื สาร สรา งความเขาใจใหผ ูอ ืน่ นําความคดิ ท่มี คี าของตนไปทาํ ใหเกดิ ประโยชนได

124 ผูที่มีความคดิ สรางสรรคจะใชส ิ่งทกี่ ลาวมานี้เปนสอื่ และเปนแนวทางในการพัฒนาความสามารถ ของตนเองไดดี 3.3 วิธีการพฒั นาใหเ กดิ ความคิดสรา งสรรค การพัฒนาใหเ กดิ ความคิดสรางสรรคใ นตนเอง จะตอ งฝกและพฒั นาตนเองดงั นี้ (1) ใหอสิ ระตนเอง (2) นาํ ตนออกนอกขอบเขต กฎเกณฑ กรอบ และเกราะกาํ ลังตางๆ (3) คดิ ใหลึกซง้ึ ละเอียด รอบคอบ (4) อาศัยการใชส มาธแิ ละสตใิ หอยเู หนอื อารมณ (5) ปราศจากอคติ คานิยมสงั คม (6) ยอมรบั คําวิพากษว จิ ารณไ ด (7) อยาใหเ วลามาเรงรดั ความคดิ จนเกนิ ไป (8) ไมม งุ หวงั ผลกําไรจากความคดิ (9) มีทกั ษะในการฟง (10) หม่นั ฝกฝนความคิดอยางสมํ่าเสมอ 3.4 วิธกี ระตุนใหเ กดิ ความคิดริเริ่มสรางสรรค การกระตนุ ใหบุคคลเกดิ ความคิดรเิ ร่ิมสรา งสรรคไ ดนนั้ ผูทีเ่ ปนตัวกระตุน อาทิเชน พอ แม ผูปกครอง ครู หรือบังคับบัญชา สามารถใชวิธีการตางๆ ตอไปนี้ฝกใชความคิดอยางสรางสรรคได โดยอยใู นบรรยากาศท่ีดี เอื้ออํานวยใหเกดิ การใชปญญา คอื (1) การระดมสมองอยางอสิ ระ (2) การเขียนวิจารณค วามคดิ (3) การแยกความเหมือน – ตาง (4) การอปุ มาอุปไมย (5) การมีความคลมุ เครือ 3.5 อปุ สรรคของความคดิ สรางสรรค (1) อปุ สรรคจากตนเองไมมน่ั ใจในตนเอง ใชความเคยชนิ และสญั ชาตญาณแกไขปญหา พอใจในคําตอบเดิม ๆ กลัวพลาด ไมกลาเสี่ยง ไมกลารับผิดชอบ ชอบสรางขอบเขตและกฎเกณฑให ตนเอง ชอบเลียนแบบแอบอางผูอ่ืน ชอบเปนผูตาม สามารถทําตามคําส่ังไดดี ไมชอบแสวงหาความรู ไมเสาะหาประสบการณ ไมเปดใจ ปราศจากการยืดหยุน ไมมสี มาธิ ไมมีสติ

125 (2) อุปสรรคจากบคุ คลอนื่ ไมย อมรบั ฟง มงุ ตาํ หนิ วิจารณ และปฏเิ สธทุกประเด็น อิจฉา เยาะเยย ถากถาง ปด โอกาส (3) ขาดการกระตุนสงเสริม มีการบั่นทอนกําลังใจ ปราศจากการยอมรับ เนนผลกําไร จนเกนิ ไป มีความจาํ กัดดา นเวลา ทรพั ยากรอ่นื ๆ ดงั นั้น การจะสรางใหตนเองมีความคิดสรางสรรค หรือสงเสริม กระตุนใหบุคคลเกิด ความคดิ ริเร่ิมสรา งสรรค จึงควรจัดกิจกรรมและสภาพแวดลอมใหเอื้ออํานวย พรอม ๆ กับการปองกัน และขจดั อุปสรรคดังที่กลาวมาแลว 4. ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical thinking) การคิดอยางมีวิจารณญาณ คือ ความสามารถในการสรา งและประเมินขอ สรุปจากหลกั ฐานหรือสภาวการณใดไดอยางถูกตองตามความ เปนจริง มอี งคประกอบ 4 อยางดงั นี้ 4.1 ทักษะเบ้ืองตนสําหรับใชเปนเคร่ืองมือในการคิด ไดแก ความสามารถในการสังเกต ความสามารถในการคน หารูปแบบและ การสรปุ สาระสาํ คญั และการประเมินขอสรุปบนพื้นฐานจากการ สงั เกต 4.2 ความรูเฉพาะเก่ียวกับส่ิงท่ีตองคิด ไดแก ความรูเก่ียวกับเน้ือหาสาระ หลักฐาน หรือ สถานท่ีเกี่ยวของ เชน เม่ือตองตัดสินใจวาจะเชื่อหรือไมเช่ือในเรื่องใด ตองหาเหตุผล หลักฐานตาง ๆ ประกอบการตัดสนิ ใจ 4.3 การรคู ดิ ไดแ ก รกู ระบวนการรูคดิ ของตนและควบคุมใหปฏบิ ัตติ ามกระบวนการคิดน้ัน เชน ตอ งจดจอ ใครค รวญ พิจารณาตามหลักเหตุผล เปน ตน 4.4 แรงจูงใจ หมายถึง พลังท่ีใชในการคิด ซึ่งเกิดจากความตองการหรือปรารถนาที่จะคิด อยางมวี จิ ารณญาณ แรงจงู ใจในการคิดจะกําหนดเจตคติ และนิสัยในการคิดของบุคคลน้ัน ๆ ทําใหเช่ือ หรอื ไมเช่อื ในเรื่องใดเรื่องหน่งึ กิจกรรมทา ยบท 1. จงอธบิ ายถงึ ทักษะชีวติ ในขอใดท่ผี ูเ รียนเคยนําไปใชใ นชวี ิตประจําวนั อยา งนอย 3 ทกั ษะพรอมยกตวั อยา งประกอบ 2. ใหผูเรียนแบง กลุมอภปิ รายทกั ษะชีวติ ท่ีมคี วามจําเปนในการดาํ เนนิ ชีวิตประจําวนั มากที่สดุ และนาํ เสนอในกลมุ

126 บทที่ 9 อาชพี กับงานบรกิ ารดา นสุขภาพ ความหมายงานบรกิ ารดานสขุ ภาพ ในปจจุบันคนเรามีการดแู ลสุขภาพของตนเองกันมากข้ึน โดยใหความสําคัญตอตัวเองเพ่ิมเติม จากปจจัย 4 ท่ีตองใหความสําคัญอยูแลว จึงเกิดธุรกิจงานบริการดานสุขภาพเพ่ือตอบสนองตอ ความตอ งการของทกุ ๆ คน ซึ่งมหี ลายประเภท เชน การนวดแผนไทย การทําสปา การฝกโยคะ การเตน แอโรบิค และการลีลาศเพือ่ สุขภาพ เปนตน ในท่นี จี้ ะขอยกตวั อยางเชน การนวดแผนไทย เพื่อเปนลูทาง ไปสูการประกอบอาชีพกับงานบริการดานสุขภาพไดตอไป การนวดแผนไทย การนวดแผนไทย เปน ภูมิปญญาอนั ลาํ้ คาของคนไทยท่ีสั่งสมและสืบทอดมาแตโบราณ คนไทย เรียนรูวิธีการชวยเหลือกันเองเมื่อปวดเม่ือย เจ็บปวย รูจักการผอนคลายกลามเน้ือดวยการบีบ นวด ยดื เหยียด ดดั ดึงตนเอง หรือรูไวชวยเหลือผูอ่ืน การนวดเปนการชวยเหลือเกื้อกูลที่อบอุนเริ่มจากคน ในครอบครัวดว ยสอ่ื สมั ผสั แหง ความรักและความเอื้ออาทร ถา ยทอดความรูจากการสั่งสมประสบการณ จากคนรุน หนึ่งไปยังอีกรุนหนึ่ง จนกระทั่งมีหลักในการปฏิบัติและมีวิธีการท่ีเปนเอกลักษณเฉพาะตัว และการนวดเปนศิลปะของการสัมผัสท่ีสรางความรูสึกอบอุน ผอนคลายความเม่ือยลา ทําใหเรารูสึก สดชื่นท้งั รา งกายและจติ ใจ การนวดแผนไทยจงึ เปน ทั้งศาสตรและศลิ ปท ่ีมีพฒั นาการมาเปนลาํ ดับ แมว า ความเจริญกา วหนา ทางเทคโนโลยอี นั ทนั สมัยของการแพทยแ ผนปจ จุบัน จะมีบทบาทสําคัญในการดูแล สุขภาพของคนทั่วโลก แตหลายคนก็ยังเสาะแสวงหาทางเลือกอ่ืน ในการดูแลสุขภาพของตนเอง ดวยเหตุผลแตกตา งกัน การนวดแผนไทย เปนอีกทางเลอื กหนง่ึ สําหรับการดูแลสุขภาพ และไดรับความ

127 นิยมมากข้นึ เรอื่ ย ๆ เนือ่ งจาก ปจ จบุ นั มีการใชย าแกป วด และยากลอมประสาทหลายชนดิ และมผี ลแทรก ซอ นจาก ยาแกปวดบางชนิดคอนขางรุนแรง เชน ทําใหป วดทอง เกดิ แผลในกระเพาะอาหาร อาเจียนเปน เลือด เปน ตน ประวัติการนวดแผนไทย ในสมัยโบราณนั้น ความรูเกี่ยวกับการแพทยและการนวดของไทย จะสั่งสอนสืบตอกันมา เปนทอด ๆ โดยครูจะรับศษิ ยไว แลวคอยสั่งคอยสอนใหจดจําความรูตาง ๆ ซ่ึงความรู ท่ีสืบทอดกันมานั้น อาจเพ่มิ ขน้ึ สญู หาย หรอื ผดิ แปลกไปบา ง ตามความสามารถของครู และศษิ ยท สี่ ืบทอดกันมา ในสมยั กรุงศรีอยธุ ยา รชั สมัยของ สมเดจ็ พระนารายณมหาราช การแพทยแ ผนไทย เจริญรุงเรือง มาก โดยเฉพาะอยางยิ่งการนวดแผนไทย ปรากฏในทําเนียบศักดินาขาราชการฝายทหาร และพลเรือน ทรงโปรดใหมีการแตงต้ังกรมหมอนวด ใหบรรดาศักด์ิเปนปลัดฝายขวา มีศักดินา 300 ไร ฝายซายมี ศักดินา 400 ไร หลักฐานอกี ประการหน่ึงจากจดหมายเหตุของราชฑูตลาลูแบร ประเทศฝร่ังเศส บันทึก เรื่องหมอนวดในแผนดินสยาม มีความวา \"ในกรุงสยามนั้น ถามีใครปวยไขลง ก็จะเร่ิมทําเสนสายยืด โดยผูช าํ นาญทางน้ี ข้ึนไปบนรางกายคนไขแ ลว ใชเทา เหยยี บ\" ในสมัยรัตนโกสินทร การแพทยแผนไทยไดสืบทอดมาจากสมัยอยุธยา แตเอกสารและวิชา ความรบู างสว น สญู หายไปในชว งภาวะสงคราม ท้ังยงั ถูกจบั เปนเชลยสว นหน่ึง เหลือเพียงหมอพระท่ีอยู ตามหวั เมือง พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ทรงโปรดใหระดมปนรูปฤาษีดัดตน 80 ทา และ จารึกสรรพวิชาการนวดไทย ลงบนแผนหินออน 60 ภาพ แสดงจุดนวดตาง ๆ อยางละเอียด ประดับบน ผนังศาลาราย และบนเสาภายในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธ์ิ) เพ่ือใหประชาชนไดศึกษา โดยทั่วกนั ตอ มาใน พ.ศ.2375 ในรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระนั่งเกลาเจาอยูหัว ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหบูรณะวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธ์ิ) ใหม ทรงให หลอรูปฤษีดัดตนเปนโลหะ มีการ ปรับปรุงตํารายาสมุนไพร จารึกไวรอบอาราม และทรงใหรวบรวมตําราการนวด และตําราการแพทย จารึกในวดั โพธิ์ เพอื่ เผยแพรใหป ระชาชนทว่ั ไปศกึ ษา และนําความรูไปใชใ หเกดิ ประโยชนตอไป ใน พ.ศ. 2397 สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว มีการชําระตําราการนวดไทยและ การแพทยไทยเรียกวา “ตําราแพทยหลวง” หรือ แพทยในราชสํานัก และทรงโปรดใหหมอนวดและ หมอยา ถวายการรักษาความเจ็บปว ยยามทรงพระประชวร แมเ สด็จประพาสแหงใด ตอ งมีหมอนวดถวาย งานทกุ คร้ัง

128 ใน พ.ศ. 2499 สมัยพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจา อยูหัว ทรงโปรดเกลาฯใหแพทยหลวงทํา การสังคายนา และแปลตาํ ราแพทยจ าก ภาษาบาลี และสันสกฤตเปนภาษาไทย เรียกวาตําราแพทยศาสตร สงเคราะห (ฉบับหลวง) ตอมาเม่ือการแพทยแผนตะวันตกเขามาในสังคมไทย การนวด จึงหมดบทบาทจากราชสํานัก ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว และมาฟนฟูอีกครั้งในสมัยรัชกาลปจจุบัน เมื่อมีการ จัดต้ังอายุรเวชวิทยาลัย (วิทยาลัยสําหรับการแพทยแผนไทย) สวนการนวดกันเองแบบชาวบานยังคง สืบทอดตอ กันมาจากบรรพบุรษุ จนถึงปจจุบัน แบบของการนวดแผนไทย การนวดแผนไทยแบง ออกเปน 2 แบบ ไดแ ก 1. การนวดแบบราชสํานัก เปนการนวดเพ่ือถวายพระมหากษัตริย และเจานายชั้นสูง ในราชสํานัก การนวดประเภทนี้จึงใชเฉพาะมือ นิ้วหัวแมมือ และปลายน้ิว เพ่ือที่ผูนวดจะไดสัมผัส รา งกายของผูรับการนวดใหนอยท่ีสุด และทวงทาที่ใชในการนวดมีความสุภาพเรียบรอย มีขอกําหนด ในการเรียนมากมาย ผูที่เช่ียวชาญทางวิชาชีพดานนี้ จะไดทํางานอยูในรั้วในวังเปนหมอหลวง มเี งินเดือนมยี ศมตี ําแหนง 2. การนวดแบบทั่วไป (แบบเชลยศักด์ิ) หรือเรียกกันทั่วไปวา \"จับเสน\" เปนการนวดของ สามญั ชนเพือ่ ผอนคลายกลามเน้ือ และชวยการไหวเวียนของโลหิต โดยใชมือนวดรวมกับอวัยวะอื่น ๆ เชน ศอก เขา และเทา ดว ยทาทางทวั่ ไปไมมีแบบแผน หรือพธิ รี ตี องในการนวดมากนัก นับเปนการนวด ซ่งึ เปนทร่ี จู ักกันอยางแพรห ลายในสงั คมไทย

129 ประเภทของการนวดแผนไทย การนวดแผนไทย ทาํ ใหสขุ ภาพดี ผอนคลาย ซ่ึงแบง ออกไดหลายประเภท ไดแก 1. นวดนา้ํ มนั การนวดรา งกายโดยใชนา้ํ มันท่สี กัดจากธรรมชาติทบ่ี ริสุทธ์ิ ท่ีมีกล่ินหอมจากธรรมชาติ ชวยให สดชืน่ ผอนคลาย และคลายเครียด ดวยกลิ่นหอม เฉพาะทางท่ีใชในการบําบัดอาการใหเบาบางลง เชน อาการนอนไมหลับ อาการเครียด หดหู นอกจากนี้น้ํามันบริสุทธิ์ยังชวยบํารุงผิว และกระชับรูปราง ทําใหกลามเนื้อไมหยอนยาน สลายไขมันตามรางกาย ความรอนของน้ํามันที่เกิดจากการนวด จะซมึ ซาบ ลกึ เขา ไปผิวหนังและกลามเนือ้ ชว ยใหร ูสกึ เบาสบายตัว 2. นวดผอ นคลาย การนวดผอนคลาย เปนการนวดท่ีถกู สุขลกั ษณะตามแบบแผนไทยโบราณ ซ่ึงสงผลโดยตรงตอ รางกายและจิตใจ ทําใหเกิดการไหลเวียนของเลือดลม คลายกลามเน้ือท่ีลา รักษาอาการปวดเม่ือย ตามรา งกาย คลายเครยี ด เคล็ดขัดยอก ชว ยใหส ขุ ภาพกระปรก้ี ระเปรา จิตใจผอ นคลาย 3. นวดฝาเทา การนวดฝา เทา นวดเทา เปน การปรับสมดุลในรางกาย ชวยใหระบบการไหวเวียนไปยังอวัยวะ ตา ง ๆ ภายในรา งกายไดดขี ้นึ สงผลใหม ีการขับถา ยของเสียออกจากเซลล ปรับสภาวะสมดุลของรางกาย ทําใหส ุขภาพโดยรวมดขี ึน้ 4. นวดสปอรท การออกกําลังกายอยางหักโหมจนเกินไป อาจทําใหเกิดอาการเกร็งของกลามเนื้อเฉพาะสวน หรอื อาการลา การนวดสปอรต จึงเปน การนวดคลายกลามเนื้อดงั กลาว ชว ยใหกลา มเนอ้ื ผอนคลาย

130 5. นวดจับเสน การนวดเพอื่ บําบดั อาการปวดเมอื่ ยเฉพาะจดุ หรือตามขอ ตอ การยึดติดของพังผืดของรางกายให ทุเลา ผอ นคลาย โดยการใชน ํ้าหนกั กดลงตลอดลําเสน ท่กี ระหวดั ไปตามอวยั วะตา ง ๆ การนวดชนดิ นต้ี อง อาศัยความเชีย่ วชาญของผูนวด ซึ่งไดท าํ การนวดมานาน และสังเกตถงึ ปฏิกริ ยิ าของแรงกดท่ีแลนไปตาม อวัยวะตา ง ๆ 6. นวดสลายไขมนั – อโรมา เปน การนวดนาํ้ มัน เพอื่ ผอนคลายกลา มเนือ้ ทุกสวนของรางกาย 7. นวด – ประคบ เปนการใชล กู ประคบสมุนไพร โดยการนําเอาสมุนไพรทั้งสดหรือแหงหลาย ๆ ชนิด โขลกพอ แหลกและคลกุ รวมกัน หอ ดวยผา ทาํ เปนลูกประคบ จากนั้นน่ึงดวยไอความรอน แลวนําไปประคบตาม รางกาย เพื่อผอ นคลายกลามเนอ้ื ทต่ี ึงหรือเครียดใหส บาย 8. นวด – ไมเกรน เปนการนวดเพ่อื แกอาการปวดศรี ษะ โดยจะกดจดุ บริเวณศรี ษะที่ปวด วิธกี ารนวดแผนไทย วธิ ีการนวดแผนไทยทถี่ กู ตอ ง จะทาํ ใหผนู วดไมเ หนอ่ื ย และการนวดก็ไดผ ลเตม็ ที่ มีความสะดวก และปลอดภยั สงผลทําใหผูถูกนวดมีสุขภาพดี ผอนคลายความตึงเครียดไดเปนอยางดี ซึ่งแบงออกได หลายวิธีไดแก 1. การกด เปนการใชน้ําหนักกดบนเสนพลังงานบนกลามเน้ือโดยใชน้ิวหัวแมมือกดนว ด เปนวงกลม หรือใช ฝามือกดเปนวงกลม และกดตรงเสนพลังงาน โดยใชนํ้าหนักตัวกด นิ้วและหัวแมมือ

131 หวั เขา ฝาเทา ทาํ การกดเพอื่ ยดื เสน ทําใหกลามเนื้อคลายตัวหลอดเลือดขยายตัว การไหลเวียนของเลือด ระบบประสาทการทํางานของอวัยวะตา ง ๆ ดขี น้ึ 2. การบีบ เปน การใชนา้ํ หนกั บีบกลามเนอ้ื ใหเต็มฝา มอื เขาหากันโดยการออกแรง สามารถใชน้ิวหัวแมมือ ชวยหรือการประสานมือเพ่ือเพิ่มการออกแรง เปนการเพ่ิมการหมุนเวียนของเลือด และผอนคลาย กลามเนอ้ื 3. การทบุ /ตบ/สับ ใชมือและกําปน ทุบ/ตบ/สบั กลา มเนื้อเบา ๆ เปนการผอนคลายการตงึ ของกลามเน้ือและใหเลือด หมุนเวยี นดีขนึ้ และเปนการชว ยขจัดของเสยี ออกจากรางกาย 4. การคลงึ เปนการใชนํ้าหนักกดคลึงบริเวณกลามเนื้อโดยการหมุนแขนใหกลามเนื้อเคลื่อนหรือคลึง เปนวงกลม ใชแรงมากกวา การใชขอศอก ซึ่งใหผลในการผอนคลาย มักใชกับบริเวณที่ไวตอการสัมผัส เชน กระดูก หรอื ขอตอ 5. การถู โดยใชนา้ํ หนกั นวดถูไปมา หรอื วนไปมาเปนวงกลม บนกลา มเนอ้ื เพื่อชวยผอนคลายอาการปวด เมื่อยเฉพาะจดุ หรอื ตามขอ ตอตาง ๆ 6. การหมุน โดยการใชมือจับและออกแรงหมุนขอตอกระดูกวนเปนวงกลม ชวยใหการเคลื่อนไหวของ ขอ ตอ ทํางานดขี ้ึน ผอ นคลาย 7. การกล้ิง เปนการใชข อ ศอกและแขนทอนลาง กดแรง ๆ ในกลา มเน้อื มดั ใหญๆ เชน ตนขา โดยใชน้ําหนัก หมุนกล้ิง ทําใหเกิดแรงกดตอเน่ือง และเคลื่อนท่ีไปตลอดอวัยวะท่ีตองการนวด ทั้งยังเปนการยืด กลามเน้ือดวย 8. การสัน่ /เขยา ใชมือเขยาขาหรือแขนของผูถูกนวด เพื่อชวยทําใหการหมุนเวียนของเลือดดีข้ึน ผอนคลาย กลามเนื้อไปในตวั

132 9. การบิด ลักษณะคลายการหมุน แตเปนการออกแรงบิดกลามเนื้อกับขอตอใหยืดขยายออกไป ในแนวทะแยง ทาํ ใหก ลามเนอื้ ยืด เพื่อใหผ งั ผดื เสนเอน็ รอบ ๆ ขอตอยึดคลาย เคลือ่ นไหวดขี ้ึน 10. การลัน่ ขอตอ เปนการออกแรงยดื ขอ ตออยา งเรว็ ทําใหเกิดเสยี งดังล่ัน เพอ่ื ใหก ารเคลอื่ นไหวของขอ ตอทํางานดี ขน้ึ 11. การยืดดดั ตวั โดยใชฝาเทา เปนการออกแรงยืดกลามเน้ือขอตอใหยืดขยายออกไปทางยาว ชวยใหกลามเน้ือ เสนเอน็ ยดื คลายตัว 12. การหยดุ การไหลเวียนของเลือด ใชฝามือกดที่จุดชีพจรที่โคนขาเพ่ือหยุดการไหลเวียนของเลือดช่ัวขณะกดไวประมาณครึ่ง ถงึ 1 นาทแี ลว คอ ย ๆ ปลอ ยชา ทาํ ใหก ารไหลเวียนของเลอื ดดีขึ้น แหลง เรียนรูการนวดแผนไทย เน่ืองจากการนวดแผนไทยไดรับความนิยมเปนอยางมากในปจจุบัน ดังน้ัน จึงมีการนําบริการ การนวดแผนไทยมาทาํ เปนธุรกิจควบคกู ับธรุ กจิ สปา ซง่ึ กลายเปน ธรุ กิจท่ีสรางรายไดใหแกประเทศไทย เปนจํานวนมาก โดยมรี ายไดเฉลีย่ ในการดําเนนิ กจิ การการนวดแผนไทย มีรายละเอียด ดังนี้ การนวดตวั โดยเฉลย่ี 300 - 400 บาท/ 2 ช่วั โมง การนวดฝา เทา โดยเฉล่ยี 150 - 250 บาท/ชัว่ โมง การนวดประคบสมุนไพร โดยเฉล่ยี 300 - 350 บาท/ 2 ชว่ั โมง การนวดนา้ํ มัน โดยเฉลี่ย 600 - 800 บาท/ 2 ชว่ั โมง

133 ดังน้ัน หากผูเรียนที่สนใจก็สามารถศึกษาฝกทักษะสรางความชํานาญนําไปสูอาชีพเปนของ ตนเองได จากแหลง เรยี นรูตา งๆ ในชุมชน เชน แหลงเรยี นรกู ารนวดแผนไทย เขตกรุงเทพมหานคร 1. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (ทาเตียน) มีโรงเรียนในเครือ 3 สาขาเปด ใหบริการดานการเรียน-การสอนเกี่ยวกับการนวดแผนไทยมาตั้งแตป 2505 และตอมาไดมีการเพ่ิม หลักสูตรเรียนใหมมาจนถึงปจจุบัน 392/25-28 ซอยเพ็ญพัฒน 1 ถ.มหาราช เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทร: 02-622-3551, 02-221-3686 2. บานนานาชาติ บานสิริรามาเพลส ถนนพัฒนาการ ระหวางซอย 48 กับ ซอย 50 เขตสวนหลวง กทม โทร.66 [0]2 722 6602 to 10 3. ศูนยอบรมเรือนไมสปาสมาคมแพทยแผนไทย สาขาพหลโยธิน 54/4 โทร.089-214-1118, 084-091-9511 4. โรงเรียนพฤษภาหัตถแผนไทย 25/8 ซอย 26, ถ.สุขุมวิท คลองตัน คลองเตย กทม 10110 โทร.66-2204-2922/3 5. โรงเรียนการนวดแผนไทย 13 หมู 12 ถนนรามคําแหง 166 แขวงมีนบุรี เขตมีนบุรี กทม. 10510 โทร.02-917-4933 / 02-517-6818 6. ศูนยพัฒนาการแพทยแผนไทย ชลนิเวศน 530 หมูบานชลนิเวศน ซอย 9 (แยก 18) ถนน ประชาชื่น ลาดยาวจตุจกั ร กทม. 10900 โทร.0-2911-0543, 0-2585-0995 7. โครงการดอยนํ้าซับ 505 ซอยลาดพราว 48 แขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กทม. โทร.02-939-8167,02939-9939,02-513-9086 8. สมาคมนวดแผนโบราณไทย 138/157 หมู 4, วงคนั นายาว เขตคันนายาว กรงุ เทพ 9. โรงเรียนสปาออฟสยาม 163 Thai Ocean Bld. ถ.สุริยวงศ. บางรัก กรุงเทพ โทร.02-634-1900,081-426-5843 10. ชีวาศรม อคาเดมี่ กรุงเทพฯ ช้ัน 1 อาคารโมเดริ น ทาวน 87/104 ถ. สุขุมวทิ ซอย 63 กรุงเทพ 10110 โทร. 02-711-5270-3 11. ปริน๊ เซสบวิ ตี้เซ็นเตอร สาขาสยามสแควร 194-196 ซอย 1 (สกาลา) ถ.พระราม 1 เขตปทุมวัน กรงุ เทพฯ 10330 โทร. 02-253-3681 12. เบญจ สปา 333 ซ.21 เมืองทอง 2/2 ถ.พัฒนาการ 61 เขตประเวศ กรุงเทพ 10250 โทร. 02-722-2900

134 13. สถาบนั เวชศาสตรความงามแผนไทย 111/40 หมูบา นศิริสุข ถนนวิภาวดี-รังสิต แขวงสีกัน เขตดอนเมอื ง กรุงเทพฯ 10120 14. พลอยมาลี ศนู ยฝก สาขาสมาคมแพทยแ ผนไทย(ฝก ออ มใหญ) 177(30) ซ.พหลโยธิน 24, ถ. พหลโยธนิ , แขวงจอมพล, เขตจตุจกั ร กรุงเทพฯ 10900 15. โรงเรียนกรุงเทพความงามและ สปา 12/1 ถ.ลาดพราว 122 แขวงวังทองหลาง เขตวังทองหลาง กรงุ เทพฯ 10310 โทร. 02-9342-690 ,02-734-3290, 086-510-5078 , 086-322-5458 แหลงเรียนรูก ารนวดแผนไทย เขตภาคกลาง 1. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (ศาลายา) มีโรงเรียนในเครือ 3 สาขาเปด ใหบริการดานการเรียน-การสอนเก่ียวกับการนวดแผนไทยมาต้ังแตป 2505 และตอมาไดมีการเพ่ิม หลักสตู รเรยี นใหมมาจนถึงปจจบุ ัน 87 หมู 1 ถ.ศาลายา-นครชัยศรี ต.มหาสวสั ดิ์ อ.พุทธมณฑล นครปฐม 73120 โทร.034-365-001 ถึง 04 2. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (วัดโพธ์ิ-แจงวัฒนะ) อาคารสายลม 50-89 ซ.ปากเกร็ด-แจงวัฒนะ 15 ถ.แจงวัฒนะ ปากเกร็ด นนทบุรี 11120 โทร. 02-962-7338 ถึง 40 โทร. 02-962-7338 ถึง 40 โทร. 053-410-360 5 ถงึ 1 3. สมาคมแพทยแ ผนไทย ศูนยฝกอาชพี ต. คลองสาม อ. คลองหลวง จ. ปทมุ ธานี 4. สถานนวดแผนโบราณ (หมอธนู) คลองหนึ่ง คลองหลวง จังหวัดปทมุ ธานี 5. สวนนานาชาติ อาณาจักรแหงการพักผอนที่เพียบพรอมไปดวยการนวดในแบบตาง ๆ ตลอดจนการปฏิบัติเพื่อการ บําบัดรักษาโรค เวลาเพียง 1 หรือ 2 ชั่วโมง กับผูชํานาญการดานการนวด ท่ีมีคุณภาพและมากดวยประสบการณ 36/12 หมูที่ 4 ต.หนองบัว อ. เมือง จ.กาญจนบุรี 71190 โทร . 081-9080-201, 081-6999-052, 034-633-356 6. พลอยมาลี ศูนยฝกสาขา สมาคมแพทยแผนไทย (ฝกออมใหญ) 47/78 ม.นิศาชล ถ.เพชรเกษม ต.ออมใหญ อ.สามพราน จ.นครปฐม 73160 7. โรงเรยี นสขุ ภาพเชตวัน 87 หมู 1 ศาลายา-นครชัยศรี ต.มหาสวัสดิ์ อ.พุทธมณฑล นครปฐม 73170 โทร. 034-365-001 ถึง 4 8. กลมุ พฒั นาอาชพี นวดแผนไทยวัดเสาธงทอง ต. เกาะเกร็ด อ. ปากเกรด็ จ. นนทบุรี 9. สถาบันอบรมคลินิก หมอนภา การแพทยแผนไทย: 89/59 ซอยภูมิเวท 4 ปากเกร็ด ต.ปากเกร็ด อ. ปากเกรด็ นนทบุรี 11120 โทร. 081-8683-888, 02-583-3377, 083-4391-414 10. โรงเรียนอนันตสุขนวดแผนไทย23/3-4 หมู 3 ถ.คลองมะขามเรียง ต.หอรัตนไชย อ.พระนครศรอี ยธุ ยา จ.พระนครศรอี ยธุ ยา 13000 โทร. 035-244-696, 086-126-0008

135 แหลงเรียนรกู ารนวดแผนไทย เขตภาคเหนอื 1. โรงเรียนแพทยแผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ (เชียงใหม) มีโรงเรียนในเครือ 3 สาขาเปด ใหบริการดานการเรียน-การสอนเก่ียวกับการนวดแผนไทยมาต้ังแตป 2505 และตอมาไดมีการเพ่ิม หลักสตู รเรยี นใหมมาจนถงึ ปจจบุ ัน 7/1-2 ซอยหลังรา นสมุดลา นนา ถ. ประชาอทุ ิศ ต.ชางเผอื ก อ.เมอื ง จ. เชียงใหม โทร. 053-410-360 ถงึ 1 2. โรงเรียน ไอทีเอ็ม นวดไทยโบราณ 17/6-7 มรกต ตําบลชางเผือก อําเภอเมืองเชียงใหม เชยี งใหม 50300 โทร. 053-218-632 3. โรงเรียนอาทิตยนวดแผนไทย 159/2 ซอย 4 แกวนวรัตน ตําบลวัดเกต อําเภอเมือง เชียงใหม โทร. 053-262-574 4. โรงเรียนลานนานวดแผนไทย 47 ถนนชา ง มอยเกา ซอย 3 ตาํ บลชา งมอย อําเภอเมือง จังหวัด เชียงใหม 50300 โทร. 053-232-547 แหลง เรียนรูการนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตตะวนั ออก 1. กศน. อําเภอบางปะกง จงั หวดั ฉะเชิงเทรา โทร. 038-531-310 2. กศน. อาํ เภอสนามชยั เขต จังหวดั ฉะเชงิ เทรา โทร. 038-597-011 3. วารีปุระ มาสสาจ แอนด สปา 52 หมู 9 ตําบลบางพระ อําเภอศรีราชา จ.ชลบุรี 20110 โทร. 038-312-581 4. เรียนพัฒนาการนวดแผนไทย พัทยา 437/48-50 ถนน พัทยาสาย 2 ซอยยศศักดิ์ (ซอย 6) อ.บางละมุง จ.ชลบุรี 20150 โทร. 038-414-115 5 ถงึ 6 แหลงเรียนรูการนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 1. กลุม นวดแผนไทยเพอื่ สุขภาพ บา นดาวเรือง ต.สองหอง อ. เมือง จ. หนองคาย 41300 โทร. 089-6213-512 2. วทิ ยาลัยชุมชนหนองบวั ลาํ ภู ต.ดานชา ง อ.นากลาง จ.หนองบัวลําภู 3. ศนู ยส าธติ นวดแผนไทย สาํ นักงานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี โทร. 042-223-356 ตอ 611 หรือโทร 042-249-692 4. กลมุ แพทยแ ผนไทย ตําบลนาพนิ อ.ตระการพืชผล จ.อุบลราชธานี 34130 โทร 08-7908-2733, 08-7958-4209 แหลงเรียนรกู ารนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตภาคใต สุโข สปา วัฒนธรรมและสุขภาพ รีสอรท 5/10 หมู 3 ถ.เจาฟา ต.วิจิตร Vichit, อ.เมือง, ภูเก็ต 83000 โทร. 076-26 3-222

136 ธุรกิจนวดแผนไทย ในปจจบุ ัน ปญหาเมื่อยขบ อาการปวดตามรางกาย หรืออาการเครียด มักจะเกิดข้ึนกับหลาย ๆ คนโดยเฉพาะเมอื่ มอี ายุมากขน้ึ สาเหตุมาจากหลายปจจัย เชน ปวดเมื่อยจากการนั่งทํางานนาน ๆ คอตก หมอน หรือเครียดจากปญหาเศรษฐกิจ สิ่งเหลานี้ทําใหมีผูท่ีมีความตองการใชบริการนวดมากข้ึน ซึ่งความนิยมการนวดไมจํากัดอยูเฉพาะแคชาวไทย หากแตขยายตัวออกไปในหมูชาวตางชาติดวย โดยเฉพาะในกลุมอาเซียน ดังนั้น ธุรกิจนวดแผนไทย จึงเกิดขึ้นเพ่ือตอบสนองความตองการ การประกอบธุรกจิ น้ีจึงเปน ทางเลือกหนงึ่ ของผูท ่ีตองการประกอบธุรกิจของตนเอง แตก อ นทีจ่ ะเริม่ ตน ลง มอื ทํา ผูป ระกอบการควรศึกษาและทาํ ความเขาใจในธุรกจิ นใี้ หล ึกซง้ึ เสียกอ น ผูท ่ีสนใจทาํ ธรุ กจิ นวดแผน ไทย ควรมศี กั ยภาพและคุณสมบัตพิ ้ืนฐาน ดงั นี้ 1. มีใจรักในการใหบรกิ าร เน่ืองจากวาการนวดแผนไทย เปนธรุ กจิ บริการ ผปู ระกอบการจึงตอง มีใจรักการใหบรกิ าร มคี วามซ่อื สตั ย จรงิ ใจ สภุ าพ พดู จาไพเราะ มมี นษุ ยสมั พันธท ดี่ ี 2. มีสขุ ภาพกาย สุขภาพใจทีด่ อี ยูเสมอ หมัน่ ออกกําลังกายใหแ ข็งแรง หากมีอาการไขหรือรูสึก ไมส บาย ไมควรทําการนวด เพราะนอกจากจะไมไดผลดแี ลวยงั อาจแพรโ รคใหก บั ผูถ กู นวดได 3. มีศีลธรรม และมีสัมมาอาชีวะ การนวดเปนการบริการแบบตัวตอตัว โอกาสใกลชิดและ สมั ผสั รา งกายลกู คา มีอยตู ลอดเวลา ดงั น้นั ผปู ระกอบอาชีพนจ้ี งึ ตอ งใหก ารนวดเปนไปดวยความบริสุทธ์ิ ใจ มศี ลี ธรรม คอื  ไมดื่มสุรา ไมดื่มสุรา ท้ังกอนและหลังการนวด เพราะอาจจะควบคุมตัวเองไมได และอาจทําใหการนวดไมไดผ ลเทา ท่ีควร

137  ไมเจา ชู โดยไมแสดงกิริยาลวนลาม หรือใชคําพูดแทะโลมผูถูกนวดหรือคนไขที่เปนผูหญิง กรณีผูนวดเปนผชู ายหรือถา ผูนวดเปนผูหญิงก็ไมควรแสดงกิริยาชี้ชวนผูถูกนวดในเร่ืองท่ีไมเหมาะสม โดยเฉพาะเร่อื งที่เกี่ยวกับเพศสมั พนั ธ ตองนวดดว ยความสุภาพเรียบรอย พูดคุยแคพ อสมควร  ไมพดู จาหลอกลวง หมายถงึ ไมเ ล้ยี งไขหรอื ลอ ลวงใหผูถูกนวดกลบั มาอีกคร้งั ก็ตามถาเห็นวา ไมไดผลก็ควรบอกไปตามตรง และแนะนําใหผูปวยไปรับการรักษาโดยวิธีอื่น มิใชลอลวงเพื่อหวัง ผลประโยชน เงินทอง ลาภยศสรรเสริญ  ผูน วดไมควรนวดในสถานที่ อโคจร หรอื สถานท่ีทไ่ี มเ หมาะสม เชน สถานท่ีคาประเวณี โรง นา้ํ ชา บอ นการพนัน เปนตน 4. ควรมีพื้นฐานความรูดานการนวดแผนไทย หรือผานการฝกอบรมจากสถานฝกอบรม อยางนอย 30 – 75 ชม. หรือ 15 – 45 วัน เพราะพ้ืนฐานดังกลาว จะทําใหผูประกอบการมีความเขาใจ ในธรุ กิจนอ้ี ยา งถองแท 5. มที ําเลที่เหมาะสม มองเหน็ ไดงาย ชดั เจน การคมนาคมสะดวก เพราะธุรกิจน้ีหากมีทําเลที่ดี กถ็ อื วาประสบความสําเร็จไปแลวสวนหน่ึง การประกอบการ กอ นเปด การนวดแผนไทย นนั้ ผูประกอบการจําเปนตองตดิ ตอหนวยงานตา ง ๆ ดงั นี้  กรมพัฒนาธุรกิจการคา เพื่อจดทะเบียนจัดต้ังธุรกิจ โดยทั่วไปธุรกิจบริการจะไดรับการ ยกเวนไมตองจดทะเบียนพาณิชย แตถาขายสินคาอ่ืนรวมดวยตองจดทะเบียน โดยสามารถศึกษา รายละเอยี ดขออนญุ าตไดท ี่ www.ismed.or.th หรอื ท่ี www.thairegistration.com  กรมสรรพากร เพื่อดําเนินการทางภาษีการจดทะเบียน และภาษีมูลคาเพ่ิม โดยศึกษาจาก www.rd.go.th  กระทรวงสาธารณสุข เพ่ือจดทะเบียนและรับใบอนุญาตเปนผูประกอบโรคศิลปะ ทั้งนี้ หากเปน การนวดเพ่ือบาํ บัด วนิ จิ ฉยั โรค หรอื ฟน ฟูสมรรถภาพ ตาม พ.ร.บ. การประกอบโรคศลิ ปะ พ.ศ.2542 ผทู ําการนวดตองข้ึนทะเบยี นและรับใบอนุญาต สาขาการแพทยแผนไทยหรือเวชกรรมโบราณ จากคณะกรรมการวิชาชีพกอน และตองดําเนินการในสถานพยาบาลท่ีไดรับใบอนุญาตแลวเทานั้น แตห ากเปนการนวดเพื่อบรรเทาอาการปวดเม่อื ย ไมใ ชเพ่ือการรกั ษาโรค ผทู ี่ทําการนวดไมจ ําเปนตองข้ึน ทะเบียนและรับใบอนุญาตผูประกอบการโรคศิลปะ ผูประกอบการสามารถย่ืนคําขอไดที่กองการ ประกอบโรคศลิ ปะ สาํ นักงานปลดั กระทรวงสาธารณสุข หรือในตางจังหวัดยื่นที่สํานักงานสาธารณสุข อาํ เภอ หรือสํานักงานสาธารณสุขจงั หวดั แมธ ุรกิจการนวดจะเปนอาชีพใหบริการ แตก็เปนอาชีพท่ีตอง ใชค วามรับผดิ ชอบสูงเชนกัน

138 โทษทางกฎหมาย มีบทลงโทษทางกฎหมายหากผูนวดกระทําการนวดแบบการรักษาโรค แตไมมีใบอนุญาต ประกอบโรคศิลปะ ซึ่งจะมคี วามผิดจําคกุ ไมเ กนิ 3 ป ปรบั ไมเ กิน 30,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ และแม จะไมไดน วดแตข ้ึนปา ยโฆษณาวา เปน การนวดรักษาโรคโดยไมมีใบอนุญาตกม็ ีความผิด คือ มีโทษจําคุก ไมเกิน 2 ป ปรับไมเกิน 40,000 บาท หรือท้ังจําท้ังปรับ ตามกฎหมายผูนวดตองรับผิดชอบ หากเกิด อนั ตรายแกผถู ูกนวด ดงั นี้หากทาํ ใหผูอน่ื เกดิ อนั ตรายแกรางกาย จิตใจ มีความผิดตามประมวลกฎหมาย อาญา มาตรา 295 จําคุกไมเกนิ 2 ป ปรับไมเ กิน 4,000 บาท หรือท้งั จําทั้งปรับ หากผูถูกนวดเปนอันตราย สาหัส ดงั น้คี อื ตาบอด หหู นวก ลิ้นขาด เสียความสามารถท่มี า นประสาท อวยั วะสืบพันธุ ใบหนา แทงลูก จติ พิการติดตัว ทพุ พลภาพหรอื เจ็บปว ยเรื้อรังตลอดชีวิต หรอื ไมส ามารถประกอบกจิ ตามปกติเกินกวา 20 วัน ตองโทษจําคุก 6 เดอื นถึง 10 ป หากกระทําโดยประมาท เชน นวดแลวเกิดอันตรายสาหัส ตองโทษ จําคกุ ไมเกนิ 3 ป หรอื ปรับไมเ กนิ 6,000 บาท หรือทั้งจําท้ังปรับ หากนวดผูปวยแลวทําใหเสียชีวิตถือวา กระทาํ การโดยประมาท ตอ งโทษจําคกุ ไมเกิน 10 ป ปรับไมเ กนิ 20,000 บาท ปจ จยั ทีท่ าํ ใหธ รุ กิจนวดแผนไทยประสบความสาํ เร็จ 1. ตองซอื่ สตั ยกับลูกคา ตอตวั เองและพนักงาน 2. สรางจติ สาํ นกึ ทด่ี ดี า นการบรกิ ารลกู คาใหแ กพนกั งาน เชน การสวัสดีเมอ่ื มลี ูกคา เขา รา น การทักทายอยางเปนมิตร 3. รักษาการบริการใหไดมาตรฐานคงท่ี โดยใหบริการนวดครบทุกข้ันตอนและตามเวลาที่ กาํ หนด 4. ทาํ เลทตี่ งั้ เหมาะสม ใกลกลมุ ลกู คา เปา หมาย คา เชาสถานที่ไมแ พงจนเกนิ ไป 5. มีการรักษาความสะอาดของสถานท่ี ความสะอาดอุปกรณการนวด และความสะอาดของ พนกั งานใหด ูดีตลอดเวลา กจิ กรรมทายบท 1. ใหผ ูเรยี นเขยี นอธบิ ายประวัติของการนวดแผนไทยมาพอสังเขป 2. ใหผูเรยี นอธิบายประเภทของการนวดแผนไทยมีก่ีประเภทอะไรบา ง 3. ใหผเู รยี นอธิบายวิธกี ารนวดแผนไทยแบบตา งๆ มาพอเขา ใจ 4. ใหผเู รียนบอกแหลงขอมูลการเรียนรูการนวดแผนไทยมา 4 - 5 แหง

139 บรรณานุกรม วิภาวดี ลีม้ ่ิงสวัสด์แิ ละจินตนา ไมเ จรญิ . (2547). หนงั สอื เรยี นสาระการเรยี นรูพื้นฐาน กลุมสาระ การเรยี นรูสุขศกึ ษาและพลศกึ ษา สขุ ศกึ ษา. กรุงเทพฯ : บรษิ ัทสํานักพมิ พแมค็ จาํ กดั วีณา เลศิ วไิ ลกุลนท.ี (2551). หมวดวชิ าพฒั นาทกั ษะชีวติ ระดับประถมศกึ ษา กรงุ เทพฯ : บริษัทนวตสาร จาํ กดั วฒุ ิชยั อนนั คูและคณะ. (2548). หมวดวิชาพฒั นาทกั ษะชีวติ ระดบั ประถมศกึ ษา กรุงเทพฯ : บรษิ ทั สาํ นกั พมิ พบรรณกิจ 1991 จํากดั สวุ ัฒน แกว สงั ขทอง. (2547). หมวดวิชาพฒั นาทกั ษะชวี ิต ระดับประถมศึกษา นนทบุรี : บรษิ ัทปยมิตร มัลติมเี ดยี จาํ กัด การศึกษาทางไกล,สถาบัน.(2551) ชดุ การเรียนทางไกล หมวดวชิ าพฒั นาทกั ษะชีวิต 1 ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน กรุงเทพฯ : โรงพิมพ สกสค.ลาดพราว โรดตดิ ตอ http://www.siamhealth.net วนั ที่ 9 กนั ยายน 2552 รศ.นพ.สุรเกยี รติ อาชานานภุ าพ (2544) คมู อื หมอชาวบา น สํานักพมิ พหมอชาวบาน กรุงเทพฯ นิภา แกว ศรีงาม “ความคดิ ริเรม่ิ สรา งสรรค (Creative Thinking)” http://www.geocities.com/phichitnfc/KN2.htm วันที่ 14 กนั ยายน 2552 การคดิ อยางมีวิจารญาณ : Critical Thinking http://www.swuaa.com/webnew/ วนั ที่ 14 กันยายน 2552 การตัดสนิ ใจ http://www.radompon.com/resourcecenter/?q=node/41 วันท่ี 14 กันยายน 2552 กระบวนการแกปญ หา (problem solving process) http://toeyswu.multiply.com/journal/item/6 วนั ท่ี 14 กนั ยายน 2552 นพ. สุริยเดว ทรปี าต.ี “พัฒนาการและการปรบั ตวั ในวยั รุน ” http://www.dekplus.org/update/index.html เยาวเรศ นาคแจง . “ขนั้ ตอนการระงับกลน่ิ กาย.” ใกลห มอ ปท ่ี 26 ฉบับท่ี 12 (ธ.ค. 2545 -ม.ค. 2546) : 92-93 www.teenpath.net siriraj e public library ภาควิชาจติ เวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศ ริ ิราชพยาบาล คมู ือคุยเปด ใจ รกั ปลอดภยั เพือ่ การสื่อสารเร่ืองเพศอยา งสรางสรรคร ะหวางพอ แมแ ละบุตรหลานใน ครอบครัว โดย โครงการคยุ เปด ใจ รักปลอดภัย

140 วันทนีย วาสิกะสนิ และคณะ. ๒๕๓๗. ความรูท่ัวไปเกี่ยวกบั เพศศกึ ษา. กรุงเทพฯ: สํานักพมิ พม หาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร, หนา ๕๗–๗๔ โครงการปองกันเอดสบางซื่อ มลู นิธิศภุ นิมิตแหงประเทศไทย. ๒๕๓๙. จดุ ประกาย BAPP. กรงุ เทพฯ: ศนู ยการพิมพอ าคเนย, หนา ๕๗-๗๐. รา งกายมนษุ ย สง่ิ มีชวี ติ มหศั จรรย. กรงุ เทพฯ: สํานกั พมิ พธ งสฟี า. มปพ. วราวุธ สุมาวงศ. เกรด็ จากลวมยาชดุ คลนิ ิกผหู ญงิ . กรุงเทพฯ: สาํ นักพิมพพ มิ พทอง, มปพ. ใครวา ..การตรวจสอบการต้ังครรภไมสาํ คญั . ฟารมานิวส. ปท ่ี ๒ ฉ.๔, ๒๕๔๑. หนา ๔. The New Our Bodies, Ourselves: A Book by and for Women. The Boston Women’s Health Book Collective, New York: A Touchstone Book, 1992. The Good Housekeeping. The Good Housekeeping illustrated Guide to Women's Health. Kathryn Cox, Editor. New York: Hearst Books, 1995. Grace Chin. Menstrual Myths and Taboos. The Star vol. 4, No. 12 : 4, December 1997. นวพล ใจดี : คมู ืออบรมเชงิ ปฏิบัติการ เทคนิคการนวดไทยแบบเชลยศักดิ์ ,2553. สํานักพิมพ ฮับเฮลท เมดิซนิ . กรงุ เทพมหานคร ปรยี านชุ วงษต าแพง : อบ อบ นวด, 2553, สาํ นกั พมิ พ ธิงค กดู . กรุงเทพมหานคร นวดแผนไทย http : //www.xn--13 cgebo 2b 4a 7q3a.com/ ธุรกจิ นวดแผนไทย http : //www.prathyecity.com/N_panThai.doc ธรุ กิจนวดแผนไทย http : //www.women.sanook.com/800197/ ธรุ กจิ นวดแผนไทย http : //www.library.dip.go.th/multim/edoc/09490.pdf

141 ท่ปี รึกษา บญุ เรอื ง คณะผจู ัดทํา 1. นายประเสริฐ อม่ิ สุวรรณ 2. ดร.ชยั ยศ จาํ ป เลขาธิการ กศน. 3. นายวชั รนิ ทร แกว ไทรฮะ รองเลขาธกิ าร กศน. 4. ดร.ทองอยู ตัณฑวฑุ โฒ รองเลขาธิการ กศน. 5. นางรักขณา ท่ีปรึกษาดานการพัฒนาหลกั สูตร กศน. ผอู าํ นวยการกลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น ผูเขยี นและเรยี บเรียง สถาบนั กศน. ภาคใต 1. นายมณเฑยี ร ละงู ผบู รรณาธิการ และพัฒนาปรับปรุง 1. นางนวลพรรณ ศาสตรเวช หนว ยศกึ ษานิเทศก 2. นางสุปรารถนา ยุกตะนนั ทน โรงเรียนบดนิ ทรเดชา ( สิงห สงิ หเสนีย ) 3. นางกนกพรรณ สวุ รรณพทิ กั ษ กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน 4. นางสาวเยาวรัตน คําตรง กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น องคก ารแพธ (PATH) 5. นางสาวภาวนา เหวียนระวี องคการแพธ (PATH) ขา ราชการบํานาญ 6. นางสาวกษมา สตั ยาหรุ ักษ ขาราชการบาํ นาญ ขาราชการบํานาญ 7. นางสาวสรุ ีพร เจรญิ นิช ขา ราชการบํานาญ 8. นางธัญญวดี เหลาพาณชิ ย สาํ นักงาน กศน เขตบางเชน 9. นางเอื้อจติ ร สมจติ ตช อบ 10. นางสาวชนติ า จติ ตธรรม 11. นางสาวอนงค เชอ้ื นนท คณะทาํ งาน มั่นมะโน กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 1. นายสุรพงษ กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นายศุภโชค ศรรี ตั นศลิ ป กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน 4. นางสาวศรญิ ญา กุลประดษิ ฐ กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 5. นางสาวเพชรนิ ทร เหลอื งจติ วัฒนา

142 ผูพิมพตน ฉบบั คะเนสม กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 1. นางสาวปย วดี เหลอื งจิตวฒั นา กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 2. นางสาวเพชรินทร กววี งษพพิ ฒั น กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 3. นางสาวกรวรรณ ธรรมธษิ า กลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 4. นางสาวชาลินี บา นชี กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 5. นางสาวอลิศรา ศรีรัตนศลิ ป กลุม พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น ผูอ อกแบบปก นายศุภโชค