ชีวิตและงานเขียน พระยาเมธาธิบดี

Story behind the book Rare Books Collection ชีวิตและงานเขียน พระยาเมธาธิบดี (สาตร สุทธเสถียร)



Story behind the book ชีวิตและงานเขียน พระยาเมธาธิบดี (สาตร สุทธเสถียร) ห้องหนังสือหายาก ชวนทำความรู้จักกับ “พระยาเมธาธิบดี” (สาตร สุทธเสถียร) ผ่านชีวิตและผลงานการเขียน “พระยาเมธาธิบดี” (สาตร สุทธเสถียร) เป็นนักการศึกษา อดีตปลัดทูลฉลองกระทรวงธรรมการ และอดีตอธิบดีกรมวิชาการ มีผลงานเขียนทั้งที่เป็นตำราเรียน และงานแปล เช่น \"อัธยาตมวิทยา\" (จิตวิทยา) ตำราจิตวิทยาการเล่มแรกของประเทศไทย แบบเรียนภาษาไทย “หนังสืออ่านนิทานอีสป” “ตำราเรียนด้วยของ” ที่เป็นตำราเรียนวิทยาศาสตร์เน้นให้นักเรียนได้เรียนด้วย ประสาททั้ง 5 คือ การสัมผัส กลิ่น รสชาติ การมองเห็น และการได้ยิน และตำราสอนวิชาครู “เล็กเซอร์ด้วยดิสคิปลินของ โรงเรียนหรือวิชาปกครองโรงเรียน” เกี่ยวกับการดูแล และสังเกตุพฤตกรรมนักเรียนในเชิงจิตวิทยาโดยการสืบหาถึงต้นสาย ปลายเหตุกับพฤติกรรมที่เกิดขึ้น สำหรับผลงานแปล มีเนื้อหาที่แตกต่างจากหนังสือแปลในยุคสมัยนั้น พระยาเมธาธิบดีมุ่งเน้นงานแปลที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการ เชิดชูความยุติธรรม สะท้อนจิตใจ และการใฝ่หาความเท่าเทียมกันของมนุษยชาติ เช่น บรมเดชานุภาพแห่งยุติธรรม (MAJESTY OF JUSTICE) ของ ANATOLE FRANCE วันประสูติของเสด็จพระองค์หญิง (THE BIRTHDAY OF THE INFANTA) ของ OSCAR WILDE และ ปาฐะเรื่องประทุษร้ายต่อผู้ร้าย (CRIMES AGAINST CRIMINALS) ของ ROBERT G. INGERSOLL เป็นต้น ห้องหนังสือหายาก สำนักงานวิทยทรัยากร ได้ดำเนินการเก็บรักษาหนังสือหายากหลายเล่มที่เขียนโดยพระยาเมธาธิบดี และเล็งเห็นถึงองค์ความรู้ คุณค่าของทรัพยากรที่สามารถนำมาต่อยอด และสามารถส่งต่อองค์ความรู้ไปยังสังคมในวงกว้างได้ จึงได้จัดทำ \"ชีวิตและงานเขียน พระยาเมธาธิบดี\" ฉบับนี้ขึ้นมา เพื่อส่งเสริมให้เกิดความสนใจในการเรียนรู้และต่อยอดองค์ ความรู้ต่อไป ห้องหนังสือหายาก ศูนย์สารสนเทศประเทศไทยและประชาคมอาเซียน สำนักงานวิทยทรัพยากร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

5 เรื่องราวเกี่ยวกับ 1. ได้ทุนเรียนต่อที่โรงเรียนฝึกหัดครู Borough Road College, Isleworth ที่ประเทศอังกฤษ นอกจากวิชา ครูและภาษาอังกฤษ ยังได้ศึกษาวิชาเลข และวิทยาศาสตร์แขนงต่าง ๆ รวมทั้งภาษาฝรั่งเศส และภาษาสันสกฤต 2. พระยาเมธาธิบดีสมรสกับ \"คุณหญิงอรุณ เมธาธิบดี\" 4. ผู้แปล \"นิทานอิสป\" ใช้สำหรับเป็นแบบหัดอ่าน คุณหญิงอรุณ เมธาธิบดี (สกุลเดิมประทีปเสน) เป็นครูอนุบาลคนแรกของประเทศไทยที่ได้ไปศึกษาต่อด้านครูอนุบาลโดยเฉพาะ ที่ประเทศสหรัฐอเมริกาด้วยทุนส่วนตัว เมื่อเรียนจบกลับมาทำงานที่โรงเรียนวังหลัง ทั้งคู่บุตรชายหนึ่งคน คือ \"วิตต์ สุทธเสถียร\" ซึ่งเป็นคนไทยคนแรกที่ศึกษาวิชาการ หนังสือพิมพ์จากมหาวิทยาลัยในต่างประเทศ ได้รับฉายาว่าเป็น \"นักเขียนสำนวนสวิง\" 5. ผู้สร้างแบบทดสอบเชาว์ปัญญาคนแรกของไทย ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับแบบทดสอบ ARMY ALPHA* ARMY ALPHA เป็นแบบทดสอบที่สร้างขึ้นเพื่อคัดเลือกทหารจำนวนมาก เข้าประจำกรม กองต่างๆ ตามความเหมาะสมกับระดับสติปัญญา 3. ผู้นำวิชา \"อัธยาตมวิทยา\" (จิตวิทยา) เข้ามาเผยแพร่ ในวงการการศึกษาไทย และเขียนตำราเรียน จิตวิทยาการ เล่มแรกของประเทศไทย

MAPPING ชีวิต: การศึกษา / การงาน

ชีวิต: การศึกษา/การงาน เกิดเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2422 เสียชีวิตเมื่อวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2499 ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศไทย พ.ศ. 2462-2464 เริ่มเข้าเรียน พ.ศ. 2431 เป็นผู้ดูแลนักเรียนไทย ที่สหรัฐอเมริกา เรียนหนังสือวัดมหาธาตุกับพระปลัดคง (ภาษาไทย) พ.ศ. 2443-2445 พระตำหนักสวนกุหลาบ (ภาษาอังกฤษ) สอบไล่ได้ ประเทศอังกฤษ ประกาศนิยบัตรภาษาอังกฤษชั้น 5 เข้าเรียนโรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ในประเทศไทย ได้ทุนเรียนต่อที่โรงเรียนฝึกหัดครู Borough Road College, Isleworth ที่ประเทศอังกฤษ นอกจากวิชาครูและภาษาอังกฤษ ยังได้ศึกษา ภาพจาก สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ วิชาเลข และวิทยาศาสตร์แขนงต่าง ๆ รวมทั้งภาษาฝรั่งเศส และภาษาสันสกฤต เริ่มรับราชการ พ.ศ. 2439 ครูผู้ช่วยในโรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ ผู้ช่วยแต่งตำรา เจ้ากรมราชบัณฑิต ปลัดทูลฉลอง กระทรวงธรรมาการ อธิบดีกรมวิชาการ การศึกษา สมาชิกวุฒิสภา การงาน องคมนตรี

หนังสือในช่วงชีวิต ผลงานเขียนของพระยาเมธาธิบดี

ผลงานเขียน พระยาเมธาธิบดี พระยาเมธาธิบดีเริ่มต้นงานเขียนจากการที่เข้าทำงานที่กรมศึกษาธิการ โดยแต่งตำราเรียนภูมิศาสตร์และวิทยาศาสตร์ (ตำราบทเรียนด้วยของ) ตีพิมพ์ครั้งแรกในปีพ.ศ. 2442 และช่วงที่ได้ไปศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ นายสาตรได้รับคำสั่งจากกรมศึกษาธิการคือ หาเวลาว่างจากเรียน คิดเรียบเรียง แบบหัดเขียนลายมือหนังสือไทย ส่งมายังกรุงเทพฯ เพื่อใช้ตามโรงเรียนหลวงทั่วไป พระยาเมธาธิบดีมีผลงานเขียนอย่างต่อเนื่องเรื่อยมา จนถึงปี พ.ศ. 2490 ตำราเรียน 50% หนังสือแปล 30% หนังสือที่แต่งเอง 5% บทความ 15 % ตีพิมพ์ลงหนังสือพิมพ์ชาติไทย และ โบว์แดง ชื่อที่ปรากฎอยู่ในงานเขียน *รวบรวมข้อมูลจากหนังสือบรมเดชานุภาพแห่งยุติธรรม (ชีวิตและงานพระยาเมธาธิบดี), สาตร หนังสือที่ระลึกงานพระทานเพลิงศพพระยาเมธาธิบดี ปาฐะเรื่องประทุษร้ายต่อผู้ร้าย และ ขุนจรัสชวนะพันธ์ พระจรัสชวนะพันธ์ ทรัพยากรสารสนเทศ ห้องหนังสือหายาก พระยาเมธาธิบดี ผลงานเขียนส่วนใหญ่ของพระยาเมธาธิบดี เป็นประเภทของตำราและแบบเรียน ที่ใช้สำหรับโรงเรียนหลวง รวมถึงผลงานแปล และบทความวิจารณ์ที่มาจาก ความสนใจส่วนตัวของผู้เขียนเอง ประเภทของ เกษตรกรรม วิทยาศาสตร์ หนังสือ ภูมิศาสตร์ วิชาครู จิตวิทยา คณิตศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ วิชาปกครองโรงเรียน ประวัติศาสตร์ศิลปะ งานแปล ปรัชญา/พุทธศาสนา

ตำราเรียน พระยาเมธาธิบดีได้แต่งตำราเรียนทั้งที่เป็นวิชาสำหรับสอนครู และสำหรับสอนเด็ก นักเรียน มีเนื้อหาอิงตามหลักทฤษฎีของแฮร์บาร์ด* และสเปนเซอร์เป็นหลัก โดยเน้นให้นักเรียนได้เรียนด้วยประสาททั้ง 5 คือ หู ตา ลิ้น กลิ่น และสัมผัส ตรงกับ อายตนะ ทางพระพุทธศาสนา *Herbart Method อัธยาตมวิทยา หนังสือเรียน จิตวิทยา เล่มแรกของไทย บทเรียนด้วยของ การศึกษาตามลัทธิของท่านอาจารย์สเป็นเซอร์ปราชญ์อังกฤษ เล็กเซอร์ด้วยดิสคิปลินของโรงเรียนหรือวิชาปกครองโรงเรียน อัธยาตมวิทยา (จิตวิทยา) วิธีสอนภูมิศาสตร์ นิทานอิสป (AESOP FABLE) ใจความในวิชาคหกัมม์ ดาราศาสตร์เบื้องต้น

งานแปล จุดเด่นของงานแปลของพระยาเมธาธิบดี คือ การเลือกเนื้อหาของเรื่องที่จะแปล ตามทัศนะของตัวเองอย่างไม่อินังขังขอบ กับยุคสมัย ขณะที่ในยุคนั้น นักแปลทั้งหลายเลือกที่จะแปลเรื่องบันเทิงสนุกสนาน แต่พระยาฯ เลือกที่จะแปลเรื่องที่เชิดชูความยุติธรรม สะท้อนจิตใจ ที่ใฝ่หาความเท่าเทียมกันของมนุษยชาติ นิทานอิสป บรมเดชานุภาพแห่งยุติธรรม พงษาวดารโปลิติกส์ หรือ เรื่องต้นเหตุของความศิวิไลซ์ หลักธรรมะแห่งพระพุทธศาสนา (THE BUDDHIST'S PHILOSOPHY OF LIFE) วันประสูติของเสด็จพระองค์หญิง (THE BIRTHDAY OF THE INFANTA)  ปาฐะเรื่องประทุษร้ายต่อผู้ร้าย / ของ โรเบอร์ต ควีน อิงเคอร์ ซอลล์ ; แปลจาก CRIMES AGAINST CRIMINALS.

หนังสือที่แต่งเอง พระพุทธศาสนา \"....เมื่อเจ้าคุณเมธาธิบดีออกจากราชการเมื่อสิ้นรัชกาลที่หกแล้วนั้น ได้ปรารภอยู่ว่า ยังมีกำลังกายกำลังใจแข็งแรงแต่ยังว่างงานอยู่ จึงใช้เวลาว่างแต่งหรือแปลหนังสือไว้หลายเรื่อง ในจำพวกนี้ได้ เรื่อง \"พระพุทธศาสนา\"...\" พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร ศิลปกรรมของจีนทุกสมัย \"ตั้งแต่ครั้งที่ข้าพเจ้าไปนั่งคุยอยู่ที่ วิวิธภูษา เมื่อพ.ศ. 2467 ได้ยินเขาพูดเรื่องลายคราม และแลเห็นเขาซื้อขายสิ้งเหล่านี้กับพวกพ่อค้าขายของเก่าอยู่เสมอ แต่ก็มิได้เอาเป็นอารมณ์ เพราะข้าพเจ้าไม่เข้าใจอะไรกับเขา\" \"จนต่อมาอีก 5-6ปี เห็นได้แจกันพื้นขาวลายมังกรโปนสีเหล็กใบหนึ่ง ไม่ทราบว่าดีหรือเลว เก่าหรือใหม่ และเป็นที่นิยมของผู้เล่นหรืออย่างไรก็หาได้คำนึงไม่ แต่ว่าแจกันกังไสใบนั้นมี ขนาดโต ราคาถูก และดูงามสบายตาของข้าพเจ้า จึงตกลงใขซื้อเขาไว้ดูเล่นใบหนึ่งเป็นครั้ง แรก ตั้งแต่นั้นก็เลยทำให้เพลิดเพลินในเรื่องเช่นนี้มาตลอดจนบัดนี้...\" จากคำปรารถของพระยาเมธาธิบดี ศิลปกรรมของจีนทุกสมัย

หนังสือแห่งการระลึกถึง IN MEMORIUM TO CHAO KHUN MEDHA

IN MEMORIUM TO CHAO KHUN MEDHA จากหนังสือที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ มหาอำมาตย์โท พระยาเมธาธิบดี (สาตร สุทธเสถียร) ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2499 จำนวน 3 เล่ม 1.หนังสืออ่าน นิทานอีสป / พระยาเมธาธิบดี เรียบเรียง องค์การค้าของคุรุสภา พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ 2. พระพุทธศาสนา บริษัทปูนซีเมนต์ไทย จำกัด พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ 3. ปาฐะเรื่องประทุษร้ายต่อผู้ร้าย (CRIMES AGAINST CRIMINALS) พระยาเมธาธิบดี แปลจากต้นฉบับของ โรเบอร์ต ครีน อิงเคอร์ซอลล์ \"พ่อพูดบ่อย ๆ ว่าจะอยู่ร้อยยี่สิปปี และดิฉันได้เคยตอบไปว่า พ่ออยู่ไปคนเดียวเถิด ดิฉันขอไปก่อน.....\" คุณหญิงอรุณเมธาธิบดี .... ข้าพเจ้าเป็นญาติสนิทคนหนึ่ง เพราะเจ้าคุณเมธาธิบดีเป็นน้าผู้มีวิสาสะยิ่งกว่าญาติ ส่วนมาก นับว่านอกจากเป็นญาติแล้ว ยังได้เป็นเพื่อนที่คบกันมานานปีตั้งแต่เป็นนักเรียน อยู่ที่เมืองอังกฤษด้วยกัน..... พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร \"Chao Khun was fine man. ...... He spoke frequently of the need for young man and women who will seek through education aboard. Also these young people should return to Thailand humble and be willing to patiently seek for areas in which they can improving their native land. Ralph Chas. Lewis M.D \"Faithfully through the years he gave us of his friendship which grew and blossomed and ripened into understanding and affection.\" Anne Pendleton

Story behind the book พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร และพระยาเมธาธิบดี เป็นนักเรียนอังกฤษรุ่นเดียวกัน และมีการ ติดต่อกันอย่างต่อเรื่อยมา ทำให้หนังสือหายากของพระยาเมธาธิบดีหลายเล่มที่อยู่ในคอลเล็คชั่น \"หนังสือส่วนพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร\" ที่ห้องหนังสือหายาก จุฬาฯ ปรากฏข้อความที่ เขียนด้วยลายมือของพระยาเมธาธิบดี เขียนมอบให้กับกรมหมื่นพิทยลาภฯ ชุมนุมนักเรียนไทยในอังกฤษ ที่โรงเรียนเอลสตรี พ.ศ.2444 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ (กลาง) วงกลมสีแดงคือ หม่อมเจ้าธานีนิวัติ โสณกุล (พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร) วงกลมสีเหลือง คือ นายสาตร สุทธเสถียร

รายชื่อหนังสือ และบทความ เขียนโดย พระยาเมธาธิบดี (สาตร สุทธเสถียร)

อ้ า ง อิ ง : แม่ขวัญข้าว (2524). บรมเดชานุภาพแห่งยุติธรรม (ชีวิตและงานพระยาเมธาธิบดี). กรุงเทพฯ : ดอกหญ้า หนังสือที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ มหาอำมาตย์โท พระยาเมธาธิบดี เมธาธิบดี (สาตร สุทธเสถียร), พระยา (2499). หนังสืออ่าน นิทานอีสป. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภา อิงเคอร์ซอลล์, โรเบอร์ต ควีน (2499). ปาฐะเรื่องประทุษร้ายต่อผู้ร้าย (CRIMES AGAINST CRIMINALS) พระยาเมธาธิบดี แปลจากต้นฉบับของ โรเบอร์ต ครีน อิงเคอร์ซอลล์. ม.ป.ท. : ม.ป.พ. (2525). อนุสรณ์เนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์ในการพระราชทานเพลิงศพ พล.ต.ต. จรัส สุทธเสถียร ป.ม. ท.จ. ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร วันเสาร์ ที่ 27 มีนาคม 2525. บริษัท สารมวลชน จำกัด. (2533). อนุสรณ์งานเมรุวิตต์ สุทธเสถียร ณ วัดธาตุทอง กรุงเทพฯ วันอาทิตย์ที่ 18 พฤศจิกายน 2533. กรุงเทพฯ : ด่านสุทธา สำนักงานเลขาธิการคุรุสภา (2501). ประวัติครู คุรุสภาจัดพิมพ์เนื่องวันครู 16 มกราคม 2501. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภา สำเริง บุญเรืองรัตน์ (2545). \"พระยาเมธาธิบดี นักการศึกษาและนักวัดผล\" สารานุกรมศึกษาศาสตร์ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ : บริษัทสำนักพิมพ์ พ.ศ. พัฒนาจำกัด ศิลปวัฒนธรรม (2564). ร่องรอยโรงเรียนอนุบาลแห่งแรกของไทย? ครูอนุบาลคนแรกของประเทศ? สืบค้นเมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน 2565 จาก https://www.silpa-mag.com/history/article_63552 PSYCHO.study. EQ AQ ความจำและการลืม. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน 2565 https://sites.google.com/site/psychostudy048/s

จัดทำโดย Rare Books Collection