เวลาทค่ี ณุ พอ่ คณุ แมไ่ ปทโ่ี รงเรยี นหรอื ศนู ยพ์ ฒั นาเดก็ เลก็ แลว้ เหน็ คณุ ครู ให้ลูกตัวน้อยของเราทำ�งานประดิษฐ์หรือช้ินงานศิลปะ อย่าเพิ่งงงหรือสงสัย ว่า ทำ�ไมน้อ...ส่งลูกมาเรียนแล้วคุณครูไม่เห็นสอนเขียนอ่าน มัวเสียเวลาให้เด็ก ๆ ประดิษฐน์ ัน้ โน้นนอ้ี ยู่ท�ำ ไม? ความจริงแล้วนี่คือกระบวนการเรียนรู้สำ�หรับเด็กปฐมวัยค่ะ เพราะเด็กใน วัยนี้ยังไม่จำ�เป็นต้องพัฒนาด้านการอ่านเขียนหรือคร่ำ�เคร่งทางวิชาการมากนัก แตค่ วรเปน็ การเตรยี มความพรอ้ มในด้านต่างๆ ของเด็กมากกวา่ และงานประดิษฐ์ ศิลปะคิดสร้างสรรค์น่ีแหละค่ะ ท่ีจะเป็น 1 ในเคร่ืองมือท่ีจะใช้สร้างประสบการณ์ การเรียนรเู้ พื่อเตรียมความพร้อมใหก้ บั เด็กๆ ระหว่างที่เด็กกำ�ลังหยิบจับทำ�งานประดิษฐ์ เขาจะได้ฝึกเช่ือมโยงท้ังมือ สายตา ความคิด ประสาทสัมผสั ตา่ ง ๆ ไดร้ ับการกระตุ้นให้ตนื่ ตวั เครือขา่ ยสมอง เชื่อมโยงเติบโต ระหว่างทำ�งานเด็กยังเกิดสมาธิ จิตใจจดจ่อ ความเพลิดเพลิน จากงานตรงหนา้ จะท�ำ ใหเ้ ดก็ เกดิ เป็นความสุขจากภายใน หล่อเลย้ี งจติ ใจใหส้ ดใส ช่ืนบาน 50
ไม่วา่ จะเป็นการปน้ั แป้งโดว์ ท�ำ โมบาย ต่อบล็อกไม้ ป้ันดิน ป้นั ทราย ท�ำ หน้ากาก พบั กระดาษ ประดษิ ฐ์ไม้ไอศกรมี ฯลฯ ความคดิ สร้างสรรคน์ อ้ ย ๆ ในมอื เด็กวันน้ี มีโอกาสท่จี ะพฒั นาตอ่ ไปเป็นงานสรา้ งสรรค์ เรือ่ งราวที่งดงามอกี มากมายในอนาคต ขอเพียงคุณพ่อคณุ แม่ ให้พ้นื ที่ ใหค้ วามเขา้ ใจ และใหโ้ อกาส 51
Ideas & Tips ภาพปะตดิ การทำ�ภาพปะติดเป็นการท�ำ ศิลปะทสี่ นกุ และไม่ยากเลย ดดั แปลงเรียนรไู้ ด้ อย่างหลากหลายอกี ตา่ งหาก วธิ งี า่ ย ๆ คอื วาดรูปลงบนกระดาษขาว แล้วชวนเดก็ ๆ (หรอื คณุ พอ่ คณุ แมจ่ ะชว่ ยเดก็ คดิ กไ็ ดน้ ะคะ) วา่ จะหาวสั ดอุ ะไรมาปะตดิ ลงบนรปู ภาพ ใหส้ วยงามสรา้ งสสี ันดี วัสดุท่ีนำ�มาใช้ขอแนะนำ�ให้คุณพ่อคุณแม่ใช้ของใกล้ตัวหรือในบ้านค่ะ เมล็ด ถัว่ เมล็ดขา้ ว ใบไม้ ทราย หรอื แม้กระทัง่ กระดาษสีตดั เปน็ ชนิ้ เล็กๆ ก็ได้ ระหว่างการ ท�ำ ชวนเดก็ ๆ สังเกตรปู ร่าง สีสัน หนา้ ตา และประโยชน์ของวัสดตุ ่างๆ ด้วยกนั เมอ่ื ทำ�เสร็จแล้ว ลองให้เด็ก ๆ สะท้อนความรู้สึก บอกเล่าความคิดระหว่างการทำ�งาน หรอื เลา่ จนิ ตนาการภาพปะตดิ ของตัวเอง และส�ำ คัญมากๆ อยา่ ลืมชื่นชมเมือ่ เดก็ ท�ำ ส�ำ เร็จ “โอโ้ ฮ สดุ ยอดไปเลย ศิลปินตวั น้อย ๆ ของคณุ พอ่ คณุ แม่” กอดหอมสักฟอดใหญเ่ ป็นรางวัลไปดว้ ยนะคะ 52
7Checklist เรยี นรู้ ภูมปิ ัญญาไทย 53
ลอ้ มวงกนั เขา้ มาหน่อยค่ะ มาช่วยกันมองหาหน่อยว่า มีภูมิปัญญาไทยซอ่ นอยู่ท่ีไหนบา้ งรอบตวั เรา? เจอแล้ว...อย่ใู นการไหว้ เจอแลว้ ....อยู่ในอาหาร เจอแลว้ ....อยู่ในขนม เจอแลว้ ....อยใู่ นของเลน่ เจอแลว้ ...อยูท่ ่ผี เู้ ฒ่าผแู้ ก่ในชุมชน คงน่าเสียดายถ้าสิง่ ดงี ามเหลา่ นีจ้ ะหายไป เราชวนเด็ก ๆ ไปเรยี นรู้เรือ่ งน้กี ันดกี ว่านะ 54
วันนี้เด็ก ๆ เรียนรู้เรื่องราวรอบตัวไปไกลถึง อวกาศ แต่น่าเสียดายท่ีเด็กหลายคน กลับขาดความรู้ เรอ่ื งใกลต้ วั อย่าง ภูมิปัญญาไทย ภูมปิ ัญญาท้องถิ่นไป อยา่ งน่าเสียดาย ทงั้ ๆ ท่ภี ายใตส้ ่ือและกิจกรรมทอ้ งถนิ่ ภมู ปิ ญั ญาไทย ซอ่ นกระบวนการเรยี นรู้ ทกั ษะทางสงั คม และทกั ษะทางปัญญารอให้เดก็ ๆ เขา้ ไปเรียนรูม้ ากมาย การเรยี นรภู้ มู ปิ ญั ญาไทย การปลกู ฝงั ความเปน็ ไทยให้กับลูกหลานของเราน้ันไม่ใช่เร่ืองยากเลย เพราะ จริง ๆ แล้วภูมิปัญญาไทยซ่อนอยู่ในส่ิงรอบตัว อยู่ใน วิถีชีวิตของเรา ไม่ว่าจะเป็นการไหว้ ความมีน้ำ�ใจไมตรี การช่วยเหลือแบ่งปันกันแบบไทย ๆ ไปจนถึงเรื่องของ วัฒนธรรม ประเพณี อาหาร ขนม ศิลปะความเป็นไทย ท้ังการละเล่น ของเล่นไทย เครื่องใช้ไม้สอย ท้ังหมดน้ี เป็นส่อื ท้องถนิ่ ท่ีนำ�มาให้เดก็ ๆ ได้สนกุ กบั การเรียนรู้ได้ ทัง้ หมด 55
เกิดอะไรข้นึ เวลาท่เี ด็ก ๆ เรียนรู้ ภมู ปิ ัญญาไทย ปลูกฝงั ซมึ ซบั สรา้ งจติ สำ�นึกรักความเปน็ ไทย ได้พัฒนาทักษะกลา้ มเน้ือมัดใหญ่ มัดเล็ก เรยี นรู้ความสัมพันธก์ บั ธรรมชาตริ อบตวั ชว่ ยสร้างความสัมพนั ธ์ระหว่างรนุ่ สรู่ ่นุ ชมุ ชน สงั คม ตระหนักและเห็นคณุ ค่าของความเป็นไทย 56
Ideas & Tips พาเด็กเข้าวัด วัดเป็นศูนย์รวมศรัทธาคนไทยมาต้ังแต่ครั้งเก่าก่อน หาเวลาวันหยุดพา เด็ก ๆ เข้าไปท�ำ กิจกรรมในวัดบ้าง จะทำ�ใหเ้ ด็กร้สู กึ ค้นุ เคย ไมห่ า่ งเหินกบั วัด และ นอกจากการพาไปท�ำ บญุ ในวนั พระตามประเพณแี ลว้ ลองพาเดก็ ๆ เข้าวดั ไปเรียน รูศ้ ิลปะความเปน็ ไทย พรอ้ มกับฝึกประสาทสัมผสั ด้านต่างๆ ดูบ้างก็ไมเ่ ลวนะคะ วิธงี า่ ย ๆ ก็คือ เมอ่ื ไปถึงวดั แลว้ ลองพาเด็ก ๆ เขา้ ไปในโบสถ์ จากนน้ั ชวน เด็กนั่งนิ่ง สงบ ค่อย ๆ สังเกตดูรายละเอียดรอบตัวภายในโบสถ์ สีสัน ลวดลาย ดอกไม้ พระพุทธรูป การประดับประดาต่าง ๆ คณุ พอ่ คุณแม่อาจลองคอ่ ย ๆ ถาม ความร้สู กึ ของเดก็ ต้ังคำ�ถาม ชวนกันพูดคุย ถึงสิ่งตา่ งๆ ทีอ่ ย่รู อบตวั ระหว่างการพูดคุย คุณพ่อคุณแม่ สามารถสอดแทรกความรู้เรื่องคุณธรรม จรยิ ธรรม หลกั ศลี ธรรม บาป บญุ ใหก้ บั เดก็ ไปได้พรอ้ มกนั ดว้ ยเลยค่ะ 57
8Checklist ขยะ ไมไ่ ร้ประโยชน์ 58
ใคร ๆ ต่างก็พากันหวาดวิตกเร่ืองของภาวะโลกร้อน ปญั หาขยะลน้ โลก โลกในอนาคตจะเปน็ อยา่ งไร คงขนึ้ อยกู่ บั ความ คดิ และการกระทำ�ของมนุษยใ์ นวนั น้ี เรามาชว่ ยกนั ฝกึ เดก็ ของเราใหต้ ระหนกั ถงึ เรอ่ื งนกี้ นั ดกี วา่ เรมิ่ ตน้ จากจดุ เลก็ ๆ ใหเ้ ขารจู้ กั ใชส้ งิ่ ของรอบตวั อยา่ งรคู้ า่ ตระหนกั เหน็ คณุ คา่ ของสงิ่ ของเหลอื ใช้ ไมป่ ลอ่ ยใหก้ ลายเปน็ ขยะไปอยา่ งไร้ ประโยชน์ 59
สร้างของเล่นจากส่ิงเหลือใช้ เวลาทบี่ า้ นใชข้ องใชห้ มด สง่ิ ทเ่ี หลอื อยอู่ ยา่ เพง่ิ ไปทง้ิ คะ่ ไมว่ า่ จะเปน็ กลอ่ ง นม กล่องขนม แกนกระดาษทิชชู จานกระดาษเหลอื ใช้ ฯลฯ ของพวกนี้ถ้าทิง้ ไปก็ กลายเป็นขยะไร้ประโยชน์ แต่ถ้าเติมไอเดียสร้างสรรค์ลงไปนิดหน่ึง มันจะกลาย เปน็ ของเล่นที่น�ำ มาฝกึ ความคิดสร้างสรรค์ให้กบั ลกู เราได้อย่างนา่ มหศั จรรย์ บลอ็ กจากแกนทชิ ชู สะสมแกนทชิ ชใู หไ้ ดส้ กั จ�ำ นวนหนงึ่ น�ำ มาระบายสสี นั ดา้ นนอกใหส้ วยงาม (ชวนเดก็ ๆ มาชว่ ยกนั วาดระบายแตง่ แตม้ ตามใจชอบไดเ้ ลยคะ่ ) จากนน้ั น�ำ กรรไกร มาตดั ปลายทิชชูใหเ้ ป็นแงง่ นำ�มาใชเ้ ล่นต่อเปน็ รปู รา่ งตา่ งๆ เหมือนไม้บลอ็ ก โดย นำ�แง่งทต่ี ดั ไวม้ าตอ่ กนั 60
ศลิ ปะจากกลอ่ งนม กล่องนมเหลือใช้ นำ�มาสร้างสรรค์ของเล่น ส่ิงประดิษฐ์ได้หลากหลายรูป แบบ จะลองตงั้ โจทยใ์ หเ้ ดก็ น�ำ มาตอ่ กนั เปน็ หอคอยใหส้ งู ทสี่ ดุ หรอื จะใหม้ าวางเปน็ อาคาร เลน่ สรา้ งเมืองก็สนกุ ไม่แพก้ นั มงกุฎจากจานกระดาษ ของเล่น ของประดิษฐ์จากจานกระดาษเป็นที่นิยมมากในต่างประเทศ ส�ำ หรับประเทศไทย เราคงมีใช้กนั อยู่บา้ งในงานปาร์ตขี้ องเด็ก ๆ ถ้ามเี หลือใช้ ลอง เปดิ เว็บไซตม์ วี ิธีประดิษฐ์อย่เู ยอะแยะมากมาย หน่ึงในนน้ั ทเี่ ดก็ ๆ ชอบมากคืิอการ ประดษิ ฐม์ งกฎุ จากจานกระดาษ วธิ ที �ำ งา่ ยมากๆ คอื วาดภาพระบายสลี งในจานกระดาษใหส้ วยงาม พบั ครงึ่ สองครงั้ แลว้ ใชก้ รรไกรตดั จากมมุ ไปถงึ ขอบ จะตดั มากนอ้ ยแคไ่ หนกแ็ ลว้ แตว่ า่ อยาก ใหม้ งกฎุ ของเรามแี ฉกมากนอ้ ยแคไ่ หน จากนนั้ คลอ่ี อกมา ดนั ดา้ นมมุ แหลมขน้ึ ขา้ ง บน จานกระดาษก็จะกลายรูปร่างเปน็ มงกฎุ แล้ว MILK MILK 61
ลงั กระดาษผจญภยั ตอนเด็ก ๆ เช่ือว่าคุณพ่อคุณแม่หลายคนชอบ สร้างปราสาท เลน่ สมมติตวั เองซอ่ นอยูใ่ นถ�้ำ วง่ิ วนไปใน เขาวงกต ขอใหเ้ ชอ่ื ว่าลูกของคุณก็ชอบเล่นเหมือนกันคะ่ ถา้ มลี งั กระดาษลงั ใหญ่ๆ ลองเอามาตอ่ กนั เลน่ สมมตเิ ปน็ ทซ่ี อ่ นตวั เปน็ ถ�ำ้ เป็นปราสาท ท่หี ลบภยั หรือดินแดนวบิ ากได้ทั้งนนั้ คะ่ รับรองเด็กๆ จะท้งั กระโดด ท้ังมุด ท้ังขา้ ม ได้ออกกำ�ลงั กายและเต็มไปด้วย เสยี งหวั เราะแน่นอน ว่าแล้วอย่ารอชา้ คะ่ ...ลงไปเลน่ กบั เดก็ ๆ ดว้ ยเลยค่ะคุณพอ่ คุณแม่ 62
Ideas & Tips ประโยชนท์ ีจ่ ะได้จากการ ประดษิ ฐ์ของเลน่ จากส่งิ เหลือใช้ เด็ก ๆ รจู้ ักการใชส้ ่ิงของให้คุม้ คา่ ฝกึ ความคิดสรา้ งสรรค์ มีกิจกรรมสรา้ งความสัมพนั ธใ์ นครอบครัว ครอบครวั ประหยดั และพอเพยี ง 63
9Checklist สขุ แท้ แคแ่ บ่งปัน 64
โลกเราจะงดงามน่าอยู่ ถา้ เรารูจ้ ักช่วยเหลือกัน ดแู ล แบง่ ปัน เกอ้ื กลู ถา้ อยากใหล้ ูกเรามีความสขุ อยา่ งแทจ้ รงิ จงฝึกให้เขาเมตตาต่อผอู้ ื่น ให้เขาสร้างความสขุ ที่ยงั่ ยืนจากการทำ�ความดี 65
4 ข้นั ตอนสรา้ งลกู เป็นจิตอาสา ข้ันตอนท่ี 1 : เร่ิมจากฝึก ‘ให้’ ตวั เองกอ่ น ก่อนจะให้คนอื่น ต้องเริ่มท่ีตัวเองก่อน คุณพ่อคุณแม่ควรฝึกให้เด็กรับ ประทานอาหารเอง แต่งตัวเอง หรือสอนให้รู้จักทำ�ความสะอาดร่างกายของตัวเอง สง่ิ เหล่าน้จี ะทำ�ให้เขาพงึ่ พาตวั เองได้ เกดิ ความภาคภมู ิใจ รูส้ ึกวา่ ตัวเองมคี ณุ ค่าและ รสู้ กึ ดกี บั ตวั เอง การทเี่ ดก็ รจู้ กั ชว่ ยเหลอื ตวั เองจะเปน็ พนื้ ฐานน�ำ ไปสกู่ ารชว่ ยเหลอื ผู้ อ่ืนตอ่ ไป ขั้นตอนที่ 2 : เป็นจติ อาสาในบ้าน คุณพ่อคุณแม่จะต้องสอนให้เด็ก ๆ รู้จักบทบาทของตัวเองในบ้าน เรียนรู้ หนา้ ทแี่ ละความรบั ผิดชอบร่วมกัน ลองมอบหมายให้เด็กๆ ช่วยเหลืองานบา้ นเลก็ ๆ น้อย ๆ ตามวัย คุณพ่อคุณแม่ควรจะพูดชมเชยว่าส่ิงที่เขาทำ� เป็นการช่วย เหลือให้ เบาแรง จะทำ�ให้ลูกเกิดความภาคภูมิใจ เห็นคุณค่าในสิ่งท่ีเขาทำ� และอยากท่ีจะทำ� ต่อไป 66
ขัน้ ตอนท่ี 3 : ขยายจติ อาสาไปสู่ชุมชน จากการช่วยเหลือแบ่งปันในบ้าน ลองพาลูกออกไปเรียน รู้การแบ่งปันช่วยเหลือในชุมชนบ้าง ส่ิงท่ีเขาได้เรียนรู้และปฏิบัติ มาจากในครอบครัว จะทำ�ให้เขาเรียนรู้ที่จะปฏิบัติต่อยอดในชุมชน กิจกรรมง่าย ๆ ก็เช่น การแบ่งปันของเล่น การเก็บขยะ การเลี้ยง ข้าวสุนขั หรือแมวจรจดั การดแู ลรดน�้ำ ตน้ ไม้ ฯลฯ ขัน้ ตอนท่ี 4 : สร้างจติ อาสาสู่สังคม งานจติ อาสาเป็นการสร้างสง่ิ ดี ๆ จากจดุ เลก็ ๆ ทีส่ ามารถ เชื่อมโยงสู่สังคม ให้เด็กเรียนรู้ว่าสิ่งที่เขาทำ�มีผลอย่างไรต่อสังคม จะส่งผลดีต่อประเทศชาติของเราแค่ไหน การปลูกฝังความคิดที่ดี ตั้งแต่ในวัยท่ีเป็นเด็กน้อย จะบ่มเพาะจิตใจให้อ่อนโยนและงดงาม เป็นพลเมืองทีร่ ู้จักการคดิ ดี พดู ดี และลงมือกระท�ำ แต่ความดี 67
เดก็ ๆ ไดอ้ ะไร เม่ือชว่ ยเหลอื แบ่งปนั ให้ผอู้ น่ื ฝึกความอดทน เรียนร้กู ารเสยี สละ มีนำ�้ ใจ เหน็ คุณคา่ ในตัวเอง เข้าใจความหลากหลายของเพอื่ นมนุษย์ มีจติ ใจออ่ นโยน เมตตา มีความสุขจากการท�ำ ความดี 68
Ideas & Tips กลอ่ งแหง่ ความดี หากลอ่ งใบพอประมาณมาตกแตง่ ใหส้ วยงาม แล้วช่วยกันคิดวา่ ครอบครัว เราอยากจะท�ำ ความดีอะไรร่วมกันบา้ ง คณุ พ่อคณุ แม่และเดก็ ๆ ชว่ ยกนั เขยี นความ คิดท่ไี ด้ ใสล่ งในกระดาษ พบั แล้วหย่อนลงไปในกล่อง เมอ่ื มเี วลาวา่ งหรอื วนั หยดุ ชวนกนั ท�ำ ความดดี ว้ ยการสมุ่ หยบิ ไอเดยี ความดที ี่ เคยเขยี นทง้ิ ไว้ ถา้ หยบิ ขนึ้ มาไดอ้ ะไร กช็ วนกนั ไปท�ำ ความดนี น้ั ๆ รว่ มกนั ทง้ั ครอบครวั 69
10Checklist ลกู เรา ไมต่ ้องเหมือนใคร 70
คนเราแต่ละคน เกิดมาไม่เหมอื นกนั สูง ตำ�่ ดำ� ขาว รวย จน อว้ น ผอม มองเหน็ ไม่เหน็ ไดย้ นิ ไมไ่ ด้ยิน เด็ก ๆ เองก็มคี วามหลากหลาย เรยี นเก่ง รอ้ งเพลงเพราะ ชอบเลน่ กีฬา ชอบเลน่ ดนตรี วาดภาพ หรือทำ�ขนม ตา่ งมีความเก่ง ชอบ ถนัด ไม่เหมือนกัน ลกู เราจึงไมจ่ �ำ เปน็ ตอ้ งเหมือนใคร เป็นตัวของตวั เอง นั่นดที ี่สุดแล้ว 71
พลงั แหง่ ตัวตน มคี �ำ กลา่ วโบราณนานมาแล้ววา่ เด็ก ๆ เป็นเหมือนผ้าขาว เขาจะเป็นอยา่ งไร นนั้ ขน้ึ อยกู่ บั ผใู้ หญแ่ ละสง่ิ แวดลอ้ มรอบตวั ทจ่ี ะชว่ ยกนั แตง่ แตม้ สสี นั ลงไป ค�ำ กลา่ วนี้ สะทอ้ นถงึ อทิ ธพิ ลและความส�ำ คญั จากการเลย้ี งดขู องพอ่ แม่ ทจี่ ะสง่ ผลตอ่ การพฒั นา ตวั ตนของเดก็ แตล่ ะคนว่าจะเป็นอยา่ งไรในอนาคต ช่วงปฐมวยั เปน็ จุดเร่มิ ตน้ ส�ำ คญั ในการพฒั นาตัวตนของมนุษยค์ นหน่ึง โดย เฉพาะชว่ ง 3 ปแี รกจะเปน็ รากฐานส�ำ คญั ใหเ้ ดก็ เรมิ่ คน้ พบและสรา้ งพลงั ความเปน็ ตวั ตนของตัวเองขนึ้ มา ชอบอะไร? ถนัดส่ิงไหน? มีความสุขกับอะไร? ประสบการณ์ในวัยน้ีแหละ ท่ี จะเปน็ รากฐานของพลงั แหง่ ตัวตนทีแ่ ขง็ แรงให้กับเขา เด็กจะรจู้ กั รกั เข้าใจ และเห็น คุณคา่ ของตัวเอง โดยท่ไี ม่หว่นั ไหวไปกบั ปัจจัยเส่ยี งอน่ื ๆ ทจี่ ะมาชักน�ำ เขาใหเ้ ขวหรอื เปอ๋ อกไปจากเส้นทางท่คี วรจะเป็น 72
สังเกต สนบั สนุน ยอมรับ อยา่ งทลี่ กู เปน็ เราพบเดก็ ๆ มากมายทเ่ี ตบิ โตขนึ้ อยา่ งเจบ็ ปวด เพยี งเพราะพอ่ แมอ่ ยากใหเ้ ขา เปน็ ในสงิ่ ทพี่ อ่ แมต่ อ้ งการ อยา่ กระนน้ั เลยคะ่ เราอยา่ ใหล้ กู ของเราตอ้ งเดนิ ซ�้ำ รอยความ เจบ็ ปวดแบบนนั้ เลยจะดกี วา่ เรามาชว่ ยเดก็ ๆ คน้ หาความเปน็ ตวั ตนของเขา สนบั สนนุ ส่งเสริมให้เด็กๆ ได้สนกุ ทจี่ ะเรียนรู้ และมีความสุขในสิง่ ท่เี ขาชอบและถนดั กันดกี วา่ วิธงี า่ ยๆ กค็ อื ... สงั เกตลกู : สงั เกตคะ่ วา่ เดก็ ๆ ชอบอะไร ถนดั อะไร และดจู ะมคี วามสขุ กบั การ ท�ำ ส่ิงไหน พยายามส่งเสรมิ สร้างกจิ กรรม หาพน้ื ทส่ี รา้ งสรรคเ์ พ่ือใหล้ ูกไดม้ โี อกาสได้ ท�ำ หรอื พัฒนาในสง่ิ นน้ั ปลอ่ ยใหเ้ ลน่ ตามล�ำ พงั บา้ ง : ไมจ่ �ำ เปน็ ตอ้ งประกบลกู ตลอดเวลา บางครง้ั ใหเ้ ดก็ ๆ เลน่ อยูใ่ นสายตาของเรา แต่เราเพยี งแคอ่ ย่หู า่ งๆ ปลอ่ ยให้เขาได้มีความสขุ ใน การเลน่ ตามล�ำ พังบา้ ง เป็นการฝึกให้เดก็ เปน็ ตัวของตัวเอง สรา้ งทักษะชวี ติ : ชว่ งส่งเสรมิ เดก็ ใหส้ ามารถช่วยเหลือพงึ่ พาตัวเองได้ ตาม พฒั นาการของแตล่ ะชว่ งวยั เชน่ การรบั ประทานอาหารดว้ ยตวั เอง การขบั ถา่ ย การใส่ เสือ้ ผา้ รองเทา้ ฯลฯ เป็นทักษะชีวติ ท่ีส่งเสรมิ ให้เด็กเกิดความเชอ่ื มัน่ ในความสามารถ ของตัวเอง 73
จงระวงั ความคาดหวัง คุณพ่อคุณแม่ทุกคนล้วนปรารถนาดี อยากให้ลูกของตัวเองมีอนาคตที่ งดงาม ประสบความสำ�เร็จ มีความสุข แต่จงระวังอย่าให้ความคาดหวังของเรา กลายเป็นอาวุธทำ�ร้ายลูกของเรานะคะ ความคาดหวงั ทจี่ ะท�ำ รา้ ยลกู คอื ความคาดหวงั ทมี่ ากเกนิ ไป ไมส่ อดคลอ้ ง กับวยั ไมส่ อดคล้องกบั ธรรมชาตขิ องเดก็ คนนนั้ แบบนี้เวลาที่เดก็ ไม่สามารถท�ำ ได้ ตามทห่ี วงั พอ่ แมก่ จ็ ะเรมิ่ ใชอ้ ารมณใ์ นการเลย้ี งลกู เกดิ ความเครยี ด ลกู เองกเ็ ครยี ด ไม่แพก้ ัน แตถ่ า้ พอ่ แมเ่ ขา้ ใจพฒั นาการตามวยั ของลกู ไมเ่ ปรยี บเทยี บ หรอื พยายาม เร่งเร้าให้ลูกต้องเป็นเหมือนใคร ๆ ยอมรับความแตกต่างว่าเด็กแต่ละคนย่อมมี ธรรมชาติท่ีไม่เหมือนกัน แล้วพยายามฝึก ส่งเสริมให้เด็กได้เรียนรู้ พัฒนาทักษะ ต่างๆ ตามศกั ยภาพและความสนใจของตวั เขาเอง สง่ิ เหลา่ น้ีละ่ คะ่ ทจี่ ะท�ำ ให้เดก็ คนหนง่ึ มีความสขุ เช่ือมัน่ เห็นคณุ คา่ ในตัว เอง คือพลังมหัศจรรย์ที่จะส่งให้เขาพุ่งทะยานออกไปพบความสำ�เร็จในรูปแบบท่ี เปน็ ตวั เองไดใ้ นอนาคต ลกู เราไม่จำ�เป็นตอ้ งเหมอื นใคร ไม่จ�ำ เป็นตอ้ งแข่งกบั ใคร จงส่งเสรมิ ให้เขามี ‘ความสุข’ ในเสน้ ทางทีเ่ ปน็ ตัวของเขาเอง 74
Ideas & Tips วนั ละแค่ 5 นาที ฝึกลกู ให้เป็นตัวของตวั เอง ในแตล่ ะวนั ขอใหค้ ณุ พอ่ คณุ แมล่ องปลอ่ ยเวลาใหเ้ ดก็ อยวู่ า่ งๆ สกั 5 – 10 นาที เปน็ การอยนู่ ง่ิ ๆ เงยี บๆ ไมต่ อ้ งเปดิ เพลง หรอื ชวนเลน่ อะไรทง้ั สนิ้ ปลอ่ ยใหเ้ ดก็ อยตู่ าม ลำ�พัง (แต่ในสายตาของเรา) ใหเ้ ขาได้สังเกต ออกเดนิ ส�ำ รวจส่งิ ตา่ ง ๆ หรือรเิ ริ่มคดิ สร้างสรรค์ ทำ�กิจกรรมอะไรดว้ ยตวั ของเขาเอง สงิ่ เหลา่ นีค้ อื การเร่ิมฝึกให้เดก็ เป็นตวั ของตวั เองในขน้ั แรกอยา่ งงา่ ยๆ คะ่ วิธีน้ีสามารถนำ�ไปใช้ได้ต้ังแต่ลูกยังอยู่ในวัยเตาะแตะเลยนะคะ ระยะเวลาที่ใช้ ก็อาจจะทอดยาวข้ึนไดเ้ ม่ือวยั ของเดก็ เพิ่มขนึ้ ค่ะ 75
ติดตาม ‘ความสขุ ’ ดา้ นร่างกาย จติ ใจ และสงั คม สำ�หรบั เดก็ ปฐมวยั กันตอ่ ไดใ้ นหนงั สอื “10 Checklist เลี้ยงลูกใหม้ ี ‘สุข’ ฉบับ ปฐมวัย (0 - 5 ป)ี ” เล่มท่ี 1 : สุขกาย สขุ ใจ เล่มที่ 2 : สขุ สังคม เทา่ ทนั สือ่ 76
รู้จักแนวคิด ‘3 ด’ี สร้างสขุ แนวคิด 3 ดี ประกอบดว้ ย สือ่ ดี พื้นท่ดี ี ภูมิดี เปน็ แนวคิดท่ีพัฒนาข้ึนโดย แผนระบบสื่อและวิถีสุขภาวะทาง ปัญญา สำ�นักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อส่งเสริม สนับสนุนให้เด็กได้มี การพัฒนาศักยภาพ เพ่ิมโอกาสและการเข้าถึงสื่อและพื้นที่ สร้างสรรค์ที่เหมาะสมและสอดคล้องตามวัย ซึ่งจะส่งผลให้ เด็กเกิดภูมปิ ัญญา เติบโตเป็นพลเมอื งตืน่ ร้ทู ม่ี ีคณุ ภาพและ มีความสขุ ของสงั คมไทยต่อไป สอื่ ดี : สอื่ สร้างสรรคท์ ี่สง่ เสริมการเรยี นรู้ เหมาะสม และ สอดคล้องกับพัฒนาการของเด็กแต่ละชว่ งวัย พน้ื ทดี่ ี : พื้นท่ีท่ีทุกคนในครอบครวั มสี ่วนร่วมออกแบบ และใช้ประโยชน์ร่วมกัน ปลอดภัย ส่งเสริมให้เกิดความสุข ความสมั พันธ์ทด่ี ีในครอบครัว ภมู ิดี : เดก็ และครอบครัวมที กั ษะในการคดิ การวิเคราะห์ อย่างมีวิจารณญาณ เกิดภูมิปัญญาฉลาดรู้ เท่าทันตนเอง เทา่ ทนั สื่อ เทา่ ทันสังคม ตดิ ตามแนวคิด 3 ดี เพมิ่ เตมิ ได้ที่ www.deksangsookmedia.com และ FB : สอ่ื เดก็ สรา้ งสุข 77
78
บรรณานุกรม สมาคมวิทยเุ ด็ก เยาวชน และครอบครวั . ผลิงามตามวัย. พิมพ์คร้ังที่ 1. กรงุ เทพ : สมาคมวิทยุเด็ก เยาวชน และครอบครวั นริ มยั คุม้ รักษา อจั จมิ า ศิรพิ ิบลู ย์ผล. สถาบันราชานุกูล กรมสุขภาพจติ . คู่มอื การจดั กจิ กรรมสำ�หรับ พอ่ แมเ่ ด็กอายุ 0-5 ปี. พมิ พ์คร้ังท่ี 1. กรงุ เทพ : บียอนด์ พับลิสชิ่ง จำ�กัด, 2552. โรบนิ จี และ ซูซาน เมเรดิธ เขียน เตือนศิริ ศรนี อก แปล. สอนให้เก่ง เล่นให้ฉลาด 2. พิมพ์ครง้ั แรก. กรุงเทพ : ส�ำ นักพิมพ์แพรวเพอื่ นเด็ก, 2554. โครงการก้าวย่างอย่างเขา้ ใจ ภายใต้การสนับสนนุ ของกองทุนโลก กระทรวงสาธารณสุข องค์การแพธ. ต้นทนุ ชีวิตเด็กและเยาวชนไทย. พิมพค์ รงั้ ท่ี 6. กรุงเทพ : โรงพมิ พเ์ ดือนตลุ า, 2553. “จิตอาสา สร้างได้ด้วย 4 ขน้ั ตอน”. (ออนไลน์) เขา้ ถงึ ไดจ้ าก http://www.manager.co.th/QOL/ ViewNews.aspx?NewsID=9580000107409. ผ้จู ัดการออนไลน.์ วนั ท่ี 23 กนั ยายน 2558. 79
80
Search
