46 ธาลสั ซเี มยี (Thalassemia) ธาลัสซเี มีย (Thalassemia) เป็นโรคโลหิตจางที่มีสาเหตุจากความผิดปกติทางพันธุกรรมระดบั ยนี ทำให้การสร้างฮีโมโกบิล (Hemoglobin; Hb) ซึ่งเป็นโปรตีนที่เป็นส่วนประกอบสำคัญของเม็ดเลือดแดง ผดิ ปกติ ส่งผลใหเ้ ม็ดเลือดแดงมีอายุสนั้ แตกง่าย ถกู ทำลายงา่ ย จดั เป็นโรคโลหติ จางทางพนั ธกุ รรมท่ีพบบ่อย ที่สุดในโลก Vichinsky EP. Changing patterns of thalassemia worldwide. Annals of the New York Academy of Sciences. 2005;1054:18-24. อาหารท่ีเหมาะสมสำหรบั ผ้ปู ่วยโรคธาลัสซีเมยี คอื อาหารทมี่ โี ปรตนี และกรดโฟลิก (Folic acid) สูง เพอื่ ชว่ ยในการสรา้ งเม็ดเลือดแดง ปรมิ าณโฟเลทในอาหาร อาหาร ปรมิ าณโฟเลท (ไมโครกรัมต่อ 35 กรัม หรอื ½ สว่ น) ตำลึง 42.70 ใบกุ๋ยชา่ ย 50.75 ผกั กาดหอม 36.75 คนื่ ชา่ ย 39.90 ดอกกะหลำ่ 32.90 มะเขือเทศ 8.61 ถั่วเขยี ว 53.55 ถวั่ แดง 49.70 ถวั่ เหลอื ง 62.65 อ้างองิ จาก : ผศ.ภญ.ดร.กลุ วรา เมฆสวรรค์ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั เรอ่ื ง โภชนาการผปู้ ่วยธาลัสซีเมยี
อาหารท่คี วรหลีกเลย่ี งสำหรบั ผ้ปู ว่ ยโรคธาลัสซีเมีย 47 คอื อาหารทมี่ ธี าตเุ หล็กสงู ปรมิ าณธาตุเหล็ก (มิลลิกรมั ผลติ ภณั ฑ์จากสัตวท์ ม่ี ีปริมาณธาตเุ หล็กสงู ตอ่ 40 กรัมหรอื 1 ส่วน) เน้ือสัตว์ ปริมาณธาตเุ หล็ก (มิลลกิ รมั สัตวน์ ำ้ 28.0 ต่อ 40 กรมั หรือ 1 ส่วน) 25.2 ก้งุ ฝอยสด 15.6 ปอดหมู 47.6 หอยโขม 6.4 หอยแมลงภู่ 8.1 เลอื ดหมู 25.9 หอยแครง 5.8 ปลาดุก 5.6 หมหู ยอง 17.8 ปลาชอ่ น ปลาตะเพียน ตบั หมู 10.5 น่องไกบ่ า้ น 7.8 เนื้อวัวเค็มทอด 7.5 กบแหง้ 3.8 ผลิตภัณฑ์จากธัญพชื และเห็ดที่มีปริมาณธาตุเหลก็ สงู ธัญพืชและ ปรมิ าณธาตุเหล็ก ผักและเห็ด ปริมาณธาตเุ หลก็ (มิลลกิ รัมต่อ 100 กรมั ) ของวา่ ง (มิลลกิ รมั ตอ่ 100 กรมั ) ผักกูด ใบแมงลกั 36.3 ดาร์กช็อกโกแลต 17.0 ใบกระเพาแดง 17.2 ยอดมะกอก 15.1 ถั่วดำ 16.5 9.9 เต้าเจ้ียว 15.2 เมลด็ ฟักทอง 15.0
48 ถัว่ ลสิ ง 13.8 ดอกโสน 8.2 งาขาว 13.0 ใบชะพลู 7.6 ถั่วแดง 10.5 ตน้ หอม 7.3 ลูกเดือย 10.0 มะเขอื พวง 7.1 งาดำ 9.9 เหด็ หหู นู 6.1 จมูกข้าวสาลี 6.8 ยอดออ่ นขี้เหล็ก 5.8 ขา้ วโอ๊ต 6.5 ผกั กระเฉด 5.3 อ้างอิงจาก : ผศ. ดร. ภญ. ปยิ นชุ โรจนส์ ง่า ภาควชิ าเภสัชเคมี คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหิดล เรื่อง บทความเผยแพร่ความร้สู ปู่ ระชาชน ธาลัสซีเมยี (Thalassemia)...กนิ อย่างไรใหเ้ หมาะสม หมายเหตุ : ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารร่วมกับอาหารที่มีวิตามินสูง เช่น ส้ม มะเขือเทศ เพราะ วติ ามนิ ซจี ะชว่ ยในการดูดซมึ ธาตุเหลก็ และควรรบั ประทานรว่ มกับอาหารทล่ี ดการดดู ซกึ ธาตุเหลก็ เชน่ ชา และนมถว่ั เหลือง
49 รปู แบบอาหาร อาหารคีโตเจนคิ (Ketogenic diets) อาหารคีโตเจนิค (Ketogenic diets) เป็นวิธีการบริโภคอาหารรูปแบบหนึ่งที่มีทำให้รา่ งกายเกดิ การ ผลิตสารคีโตน (ketone) หลักการสำคัญ คือเน้นบริโภคอาหารที่มีส่วนประกอบของไขมันและโปรตีนใน ปริมาณสูง แต่มีปริมาณคารโ์ บไฮเดรตต่ำ(low-carbohydrate diet, LC) รูปแบบอาหารดังกล่าวมีผลต่อการ ลดนำ้ หนัก เปน็ วธิ ีทลี่ ดน้ำหนกั ไดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพโดยเฉพาะในระยะสนั้ และช่วยการควบคุมระดับน้ำตาล ในโรคเบาหวาน อาการที่พบได้ในคนที่บริโภคอาหารคีโตเจนิค คือ การมีไข้ เมื่อยล้า ซึ่งมักเกิดในสัปดาห์แรก นอกจากนีย้ ังอาจจะพบอาการเวยี นหวั อ่อนเพลีย ทอ้ งผกู และนอนไม่หลับ ดงั นั้นคนทบี่ รโิ ภคอาหารลักษณะ LC ควรได้รับการตรวจเลือดเป็นระยะ ๆ และปรับเปลี่ยนการบริโภคอาหารหรือการออกกำลังกายอย่าง เหมาะสม อาหารคีโตเจนคิ กบั ระดบั น้ำตาลในเลือด งานวิจัยระยะอาหารคีโตเจนิค สามารถช่วยลดระดับนำ้ ตาล ในเลอื ด ลดระดบั อินซลู นิ ดังน้ันอาหารคีโตเจนิค อาจใช้ไดก้ บั ผู้เปน็ เบาหวานชนดิ ที่ 2 และคนท่วั ไปท่ีตอ้ งการ ลดน้ำหนัก และต้องไม่มีโรคประจำตัวที่ต้องระวัง เช่น โรคตับ โรคผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ต้องรับอินซูลิน (รวมถงึ เดก็ และวัยรุน่ ทเ่ี ปน็ เบาหวานชนิดท่ี 1) อาจมีโอกาสเกดิ ปญั หาระดับนำ้ ตาลต่ำได้มากขน้ึ ด้วยรูปแบบ การกินอาหารแบบนีเ้ ป็นการเพิ่มคีโต เนื่องจากผูป้ ว่ ยกลุ่มนี้มีความเส่ียงต่อการเกิดภาวะความเป็นกรดจาก สารคีโตนในเลอื ดมาก (Ketoacidosis) รวมถงึ มีความเสีย่ งตอ่ การเกิดภาวะนำ้ ตาลตำ่ มากเกนิ ไป
50 DASH diet DASH Diet (Dietary Approaches to Stop Hypertension Diet) โดยชื่อ DASH Diet หมายถึง แนวทางโภชนาการเพ่ือหยดุ ความดนั โลหิตสงู หลักการ : ลดการบริโภคอาหารที่มเี กลือโซเดียม ไขมันอิ่มตัว ไขมันรวมและคอเรสเตอรอลลง และ เพิ่มการรับประทานใยอาหาร โปรตีน แคลเซียม แร่ธาตุต่างๆอย่าง โปแตสเซียมและแมกนีเซียม รวมถึง ปรมิ าณสารไนเตรทที่มผี ลการศึกษาถึงการลดความดันโลหิตสูงได้ สดั สว่ นการรบั ประทานอาหารตามหลกั DASH ใน 1 วนั : ชนิดอาหาร สดั สว่ น ธญั พืชชนิดตา่ งๆ โดยเนน้ เปน็ ธัญพชื ไมข่ ดั สี 7-8 ส่วนบรโิ ภค (หรือประมาณ 7-8 ทพั พ)ี ผักและผลไม้ อยา่ งละ 4-5 สว่ นบริโภค (หรอื ประมาณ 4-5 ทัพพี และผลไม้ 3-4 ส่วน) เนือ้ สัตว์ไขมันต่ำอย่างเนือ้ ปลา 2-3 ส่วนบริโภค (หรือประมาณ 4-6 ช้อนกินข้าว) ลดการรับประทานสตั ว์เนอื้ แดง การตดั ส่วนไขมนั หรอื หนังของเนือ้ สตั ว์และเลอื กรบั ประทานเนอ้ื สตั ว์ ไขมนั ต่ำ นำ้ มนั หรอื ไขมัน 2-3 ส่วนบริโภค (หรอื ไมเ่ กิน 6 ช้อนชา) ถ่วั ชนิดต่างๆ เชน่ อลั มอนด์ ถัว่ เลนทิล 4-5 ส่วนบริโภค(หรอื ประมาณ 4-5 ฝ่ามือ)ต่อ สปั ดาห์ ของหวานชนิดต่างๆ ไม่เกนิ 5 ส่วนบรโิ ภคตอ่ สัปดาห*์ แนะนำให้ รบั ประทานนานๆครง้ั แนะนำใหใ้ ชเ้ ครอ่ื งเทศหรือสมุนไพรต่างๆในการ เสรมิ รสชาตอิ าหาร และลดการใชเ้ กลอื หรือ เคร่ืองปรงุ ทมี่ ีโซเดียมสงู ในการปรุงแตง่ อาหาร -Mayo Clinic Staff. DASH diet: Healthy eating to lower your blood pressure [online document]. http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/dash-diet/art-20048456. October 3, 2017. -Siervo, M., Lara, J., Chowdhury, S., Ashor, A., Oggioni, C., & Mathers, J. (2015). Effects of the Dietary Approach to Stop Hypertension (DASH) diet on cardiovascular risk factors: A systematic review and meta- analysis. British Journal of Nutrition, 113(1), 1-15. doi:10.1017/S0007114514003341.
51 (นิพาวรรณ, มปป)
52 Therapeutic Lifestyle Change Diet ที่มา : national cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III, 2001 TLC ยอ่ มาจาก Therapeutic Lifestyle Change Diet เปน็ วิธกี ารดแู ลทางโภชนบำบดั ทางการแพทย์วธิ หี นง่ึ ท่ีมปี ระสทิ ธภิ าพในการดูแลผปู้ ว่ ยทม่ี ีภาวะไขมันในเลือดผดิ ปกตไิ ดเ้ ป็นอยา่ งดี
53 ศพั ท์ทางการแพทย์ A Atrial Fibrillation (AF) โรคหวั ใจเต้นผดิ จงั หวะ ไมส่ ม่ำเสมอ Asthma โรคหอบหืด Ante natal care (ANC) การดูแลกอ่ นคลอด(การฝากครรภ)์ Allergy โรคภมู แิ พ้,แพ้ Acute Gastroenteritis (AGE) ลำไสอ้ กั เสบฉบั พลัน Acidosis ภาวะเลือดเปน็ กรด Acute Renal Failure (ARF) ไตวายฉบั พลัน Atherosclerotic heart disease โรคหลอดเลอื ดแดงหวั ใจแข็ง B Burns แผลไหม้ Blunt chest ไดร้ บั การกระแทกท่ีหน้าอก Blood pressure (BP) ความดันโลหติ Benign Prostatic Hyperplasia (BPH) โรคต่อมลูกหมากโต Basal ganglia ปมประสาท ที่มหี นา้ ที่เกีย่ วขอ้ งกับการสั่งการการเคลอ่ื นไหวของรา่ งกาย การเรยี นรู้ การ ตัดสินใจและกจิ เกยี่ วกบั อารมณค์ วามรู้สกึ C C-Spine injury การบาดเจบ็ ท่กี ระดกู ตน้ คอ Crushing การบดทบั Concussion สมองกระทบกระเทอื น Coma ภาวะหมดสติ ไม่รสู้ ึกตัว Complication โรคแทรกซ้อน Cesarian Section (C/S) การผ่าคลอด Chief Complaint (CC)ประวตั สิ ำคัญทม่ี าโรงพยาบาล Computed Tomography (CT) การตรวจเอก็ ซ์เรย์คอมพวิ เตอร์ Cerebrovascular Accident (CVA) โรคทางหลอดเลือดสมอง Constipation ท้องผูก Coronary Care Unit (CCU) หออภิบาลผปู้ ่วยหนกั เฉพาะโรคหวั ใจ Colonic polyp ตง่ิ เน้ือท่ลี ำไสใ้ หญ่ Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis (CAPD) การลา้ งไตทางชอ่ งท้องชนิดต่อเนอื่ งด้วย ตนเอง
54 CTF (Capture the fracture) เป็นโครงการดแู ละผ้ปู ่วยโรคกระดกู หักจากโรคกระดกู พรุนโดยทีมสหวชิ าชพี ปัจจบุ นั ใชค้ ำวา่ FLS (Fracture Liaison service) D Dyslipidemia (DLD) โรคไขมนั ในเลอื ดสงู Diagnosis (Dx) การวินจิ ฉัยโรค Dyspnea หอบเหนือ่ ย Discharge ผปู้ ว่ ยออกจากโรงพยาบาลแล้ว E Emergency room (E.R) หอ้ งฉุกเฉนิ F Fracture การแตกหกั ของกระดูก Fracture Femur กระดกู ตน้ ขาหกั Follow up (F/U) นดั ตรวจติดตามอาการ Family history (FH) ประวตั กิ ารเจ็บป่วยของคนในครอบครัว G General Appearance (GA) ลกั ษณะภายนอกทั่วไป Global aphasia เป็นความผดิ ปกตขิ องภาษาพูด เกิดจากพยาธิสภาพที่สมอง ผปู้ ว่ ยจะพูดไม่คล่อง ไมช่ ัดและ มีปัญหาเรอ่ื งความเข้าใจ H Head injury การได้รบั บาดเจ็บทศ่ี รี ษะ Hemodialysis ห้องลา้ งไต HT (Hypertension) ความดันโลหติ สงู I In patient Department (IPD) แผนกรกั ษาผู้ปว่ ยใน Infection การติดเชอื้ Intake/Outtake (I/O) ปริมาณน้ำเข้าออกในแตล่ ะวนั Intensive care unit (I.C.U) หออภบิ าลผปู้ ว่ ยหนกั รวม Ischemic stroke โรคหลอดเลอื ดสมองตีบหรอื อุดตนั Intracerebal hemorrhage โรคหลอดเลอื ดสมองแตกจากการฉกี ขาดของหลอดเลอื ดในสมอง J Jaundice ดีซ่าน K
55 L Labour room (L.R) ห้องคลอด LN (Lupus Nephritis) โรคไตที่เปน็ ผลกระทบจากโรค SLE M Medication (MED) อายรุ กรรม Morbid obesity ภาวะอ้วนอยา่ งรุนแรง N Nervous System (N/S) สัญญาณชพี ทางระบบประสาท Not applicable (N/A) ไมม่ ีข้อมลู Nephrotic syndrome (NS) ไตอักเสบ Nasogastric Tube (NG Tube) การใส่สายยางทางจมกู ถงึ กระเพาะ NASH (Nonalcoholic steatohepatitis) เปน็ ภาวะท่ีมีไขมนั สะสมในตับรวมกบั การอกั เสบ Non-ST Elevated Myocardial Infarction (NSTEMI) ภาวะหัวใจขาดเลือดเฉียบพลนั O Observe สงั เกตอาการ Orthopedic (ORTHO) กระดูกและข้อ Out Patient Department (OPD) แผนกผปู้ ว่ ยนอก Operating room (O.R) ผ่าตดั ORIF (Open Reduction Internal Fixation) การผ่าตดั กระดกู ใหเ้ ขา้ ท่ี โดยการตรงึ กระดูกทห่ี ักดว้ ยโลหะซ่งึ จะใส่อย่ภู ายนอกร่างกายของผ้ปู ่วย P Pneumothorax ภาวะลมในชอ่ งปอด Pulse ชีพจร Pain ความปวด Pale ซีด Physical therapy แผนกกายภาพบำบดั Pharmacy ห้องจา่ ยยา Physical Examination (PE) การตรวจรา่ งกาย Past History (PH) ประวัตอิ ดีต Present Illness (PI) ประวตั ปิ จั จบุ นั Physical therapy (PT) กายภาพบำบดั Past medical history (PMH) ประวตั ิอดตี ของการรักษา
56 Q R R/O สงสัยวา่ จะเป็น S Swelling อาการบวม Surgical (SUR) ศลั ยกรรม (รกั ษาด้วยการผ่าตดั ) Side effect ผลขา้ งเคียง Sputum เสมหะ Stress เครียด Surgery ศลั ยกรรม Septicemia ติดเชื้อในกระแสเลือด SLE (Systemic lupus erythematosus) โรคแพภ้ มู ิตวั เอง Septic shock ภาวะชอ็ กเหตพุ ิษตดิ เชอ้ื เกิดข้ึนหลงั จากการติดเช้ือในกระแสเลอื ด Surgical Intensive Care Unit (SICU) หออภบิ าลผู้ปว่ ยวิกฤตศัลยกรรม ST Elevated Myocardial Infarction (STEMI) ภาวะหวั ใจขาดเลือดเฉยี บพลัน SGOT (Serum Glutamic-Oxaloacetic Transaminase) หรือ AST (Aspartate Transaminase) เปน็ เอนไซมท์ ่ใี ช้ชว่ ยตรวจภาวะโรคตบั SGPT (Serum glutamate pyruvate transaminase) หรอื ALT (Alanine transaminase) เปน็ เอนไซมท์ ่ี ใช้ช่วยตรวจภาวะโรคตบั T Treatment การรักษา Transfer การยา้ ยผูป้ ว่ ย Therapy การรักษา Traumatic Brain Injury (TBI) การบาดเจบ็ ทสี่ มอง Tuberculosis วณั โรค U Unconscious ไมร่ ูส้ กึ ตวั Urine analysis การเก็บปสั สาวะสง่ ตรวจ Urticaria ลมพษิ Underlying disease (U/D) โรคประจำตวั Upper Respiratory Infection (URI) การตดิ เชื้อทางเดนิ หายใจส่วนบน Urinary Tract Infection (UTI) การติดเชอ้ื ทางเดนิ ปัสสาวะ
57 V Vital sign (V/S) สญั ญาณชีพ Vomit อาเจยี น Viral myocarditis กลา้ มเน้อื หัวใจอกั เสบจากไวรสั W Wound แผล Weak อ่อนเพลยี Ward ตกึ ผ้ปู ่วย
58 Nutri-note เล่มน้เี ป็นสว่ นของรายวิชาการ เตรยี มสกิจ ซง่ึ สามารถนำเนอ้ื หาความรูใ้ น นมี้ าใชใ้ นขณะฝึกเตรยี มสหกจิ หรืออาจอา่ น ทบทวนความรไู้ ด้ Presented Miss Sulaila samuyama
Search
