ATMA YENİLE E TWİNNİNG KARMA GRUP PROJESİ

ATMA YENİLE e TWİNNİNG KARMA GRUP DERGİ ÇALIŞMASI ATMA YENİLƏYİN e TWİNNİNG QARIŞIQ QRUP JURNALI ARAŞDIRMASI Editörler&Redaktorlar Gülis TAŞKIRAN Ece.Didem Kılıçarslan.Didem Ayaz.Ayfer AsyaT.Didem Emin.Ayfer Zeynepn.Tuğba Elif.Tuğba Yasir.Sunay

Atma Yenile İnsanların sosyal ve ekonomik faaliyetleri sonucu, kullanım süresi dolmuş ve artık doğa için zararlı hale gelen her türlü maddeye atık denir. Karton, cam, metal, plastik gibi maddeler atık olarak sınıflandırılabilir. Atıkların yeniden değerlendirilmesi ancak geri dönüşüm ile sağlanır. Geri dönüşüm, yeniden değerlendirilme imkanı olan bu atıkların fiziksel veya kimyasal işlemlere tabi tutularak ikinci bir hammaddeye dönüştürülmesine denir. Geri dönüşümde amaç kaynakların aşırı ölçüde kullanımını önlemek, atıkların kaynaklarında ayrıştırılmasını sağlamak, atık çöp miktarının azalmasını sağlamaktır Kağıt,karton,cam,plastik, metal gibi maddelerin geri dönüşümü ile birlikte doğal kaynakların tükenmesinin önüne geçilecektir. Ülke ekonomisine büyük miktarda katkı sağlayan geri dönüşüm ile ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarı azalacak ve enerji kullanımından ciddi ölçüde tasarruf sağlanacaktır. Kullanılmış kağıdın geri dönüşümü hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltır. 1 ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılması 8 ağacın kesilmesini önlemektedir. Geri dönüşüm uzun vadede çok verimli bir ekonomik yatırımdır. İnsanoğlu hammade ve doğal kaynakların giderek tükenmesi sonucunda gelecekte birçok ekonomik problemle karşı karşıyadır.İşte bu noktada geri dönüşüm ekonominin düzelmesi için en iyi olanaktır. Öte yandan, geri dönüşümü sağlanan birçok atık çevre kirliliğinin de önlenmesine büyük katkı sağlayacaktır.

Atma yeniləyin Müddəti bitmiş və indi insanların sosial və iqtisadi fəaliyyəti nəticəsində təbiətə zərərli olan bütün növ maddələrə tullantı deyilir. Karton, şüşə, metal, plastik kimi əşyalar tullantılara aid edilə bilər. Tullantıların yenidən qiymətləndirilməsi yalnız təkrar emal yolu ilə əldə edilir. Təkrar emal, bu tullantıların fiziki və ya kimyəvi emal yolu ilə ikinci xammala yenidən qiymətləndirmə qabiliyyəti ilə təkrar emalı adlanır. Təkrar emalda məqsəd resursların həddindən artıq istifadəsinin qarşısını almaq, tullantıların onların resurslarında parçalanmasını təmin etmək, tullantıların miqdarını azaltmaqdır Kağız, karton, şüşə, plastik və metal kimi materialların təkrar emalı ilə yanaşı, təbii ehtiyatların tükənməsinin qarşısı alınacaq. Ölkə iqtisadiyyatına böyük töhfə verən təkrar emal sayəsində idxal olunan qırıntılar üçün ödənilən xarici valyutanın miqdarı azalacaq və enerji istehlakında əhəmiyyətli qənaət əldə ediləcəkdir. İstifadə olunmuş kağızın təkrar emalı havanın çirklənməsini 74-94%, suyun çirklənməsini 35% və su istehlakını 45% azaldır. Selüloza 1 ton tullantı kağız əlavə etmək 8 ağacın kəsilməsinin qarşısını alır. Təkrar emal uzunmüddətli perspektivdə çox səmərəli iqtisadi investisiyadır. Bəşəriyyət gələcəkdə xammal və təbii ehtiyatların tədricən tükənməsi nəticəsində bir çox iqtisadi problemlərlə üzləşir.Məhz bu mərhələdə təkrar emal iqtisadiyyatın bərpası üçün ən yaxşı fürsətdir. Digər tərəfdən, təkrar emal edilə bilən tullantıların çoxu ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almağa da böyük töhfə verəcəkdir.

Günlük hayatta sıkça kullandığımız, kullandıktan sonra ise çöp olarak düşündüğümüz, özellikle plastikten üretilen ürünlerin geri dönüşümle yeniden kullanıma kazandırılması hem çevre kirliliğinin önüne geçebilmekte hem de ülkemiz ve dünya ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır. Bu dönüşüm büyük ölçekte olabileceği gibi bireysel olarak da katkı sağlayabileceğimiz bir süreç olabilir. Bu konuda neler yapabileceğimize dair birkaç örnek vermek istiyorum. ✓ Örneğin, hemen hemen her gün kullandığımız, basit bir plastik su şişesinden sevgili dostlarımız için pratik bir yemlik tasarlayabiliriz. ✓ Atık bir teneke kutudan harika bir kalemlik tasarlayabileceğimizi hiç düşündünüz mü? ✓ Eskimiş bir araba lastiğinin, bahçemizi süsleyen kocaman bir saksı olabileceği fikri çok hoş değil mi? Sizler de bunlara benzer birçok fikirle ATMAYIN, YENİLEYİN.

Gündəlik həyatda tez-tez istifadə etdiyimiz və istifadə etdikdən sonra zibil hesab etdiyimiz məhsulların, xüsusən də Təkrar emal yolu ilə plastikdən hazırlanan məhsulların təkrar istifadəsi həm çirklənmənin qarşısını ala bilər, həm də ölkəmizin və dünyanın iqtisadiyyatına əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verə bilər. Bu çevrilmə geniş miqyasda baş verə bilər və eyni zamanda fərdi olaraq töhfə verə biləcəyimiz bir proses ola bilər. Bu barədə nə edə biləcəyimizə dair bəzi nümunələr vermək istərdim. ✓ Məsələn, demək olar ki, hər gün istifadə etdiyimiz sadə bir plastik su şüşəsindən əziz dostlarımız üçün praktik bir qidalandırıcı yarada bilərik. ✓ Heç düşünmüsünüzmü ki, biz lazımsız bankadan əla qələm stendi yarada bilərik? ✓ Köhnəlmiş bir avtomobil təkərinin bağımızı bəzəyən nəhəng bir çiçək qabına çevrilə biləcəyi fikri ləzzətli deyilmi? Siz də bir çox oxşar fikirlərlə uşaqlar ATMAYIN, YENİLƏYİN.

✓ Kağıt ve plastik şişeden yapılmış şu çiçeklerle balıklara bir bakın. Çok sevimli değil mi?

✓ Kağız və plastik şüşə çiçəkləri olan bu balıqlara baxın. Cazibədar deyilmi?

MOLOZLAR AYRIŞTIRILIP DÖNÜŞTÜRÜLMEZSE DÜNYAMIZI BÜYÜK TEHLİKE BEKLİYOR. ATMAYALIM! DÖNÜŞTÜREREK DÜNYAMIZI KORUYALIM… Hammaddenin en çok tüketildiği sektörlerden birisi de inşaat sektörüdür. Bu alanda tüketilen malzemelerin başında beton, asfalt, ahşap, çatı atıkları, alüminyum, demir gibi malzemeler gelmektedir. Peki bu atıkların hangileri ve nasıl geri dönüştürülebilir? İşte yöntemleri ve yeniden kullanılabilecek alanlar. Beton, Fayans , Taş vb Malzemenin Geri Dönüşümü ve Faydaları : Geri dönüşüm tesislerinde işlenerek düşük kaliteli beton ve çimento haline getirilebiliyor. Bu betonlar kaldırım taşı, park taşı ve asfalt ve yol dolgu malzemesi olarak yeniden kullanılabilir.

DAĞINTILAR PARÇALANMASA VƏ ÇEVRİLMƏSƏ, DÜNYAMIZI BÖYÜK BİR TƏHLÜKƏ GÖZLƏYİR. ATMAYAQ! DÜNYAMIZI DƏYİŞDİRƏRƏK QORUYAQ… Xammalın ən çox istehlak edildiyi sektorlardan biri də tikinti sektorudur. Bu sahədə istehlak edilən əsas materiallar beton, asfalt, ağac, dam tullantıları, alüminium və dəmir kimi materiallardır. Bəs bu tullantılardan hansı və necə Təkrar emal edilə bilər? Budur Onların yenidən istifadə edilə bilən üsulları və sahələri. Beton, kafel , daş və s. - nin təkrar emalı və üstünlükləri. : Təkrar emal müəssisələrində təkrar emal edilə bilər və keyfiyyətsiz beton və sementə çevrilə bilər. Bu betonlar səki daşları, park daşları və səki daşları və yol doldurucuları kimi yenidən istifadə edilə bilər.

Metal Geri Dönüşümü ve Faydaları: Metal malzemenin geri dönüşümü, küresel ısınmayı azaltır. Bu sayede doğal kaynaklar da korunmuş olur. Yeni metal ve demir üretimi, geri dönüşüme gönderilmiş metale göre çok daha fazla maliyetlidir. Atık metallerin geri dönüşümü sonucunda boya kutusu, beyaz eşya, metal profiller, bisiklet, inşaat malzemesi gibi her türlü ürün üretilir. PVC Pencerelerin Geri Dönüşümü ve Faydaları: PVC atıkların geri dönüştürülmesinde iki yol izlenebilir. Birincisi atık malzeme temizlenerek ayrıştırma işlemine bağlı kalmaksızın aynı veya başka amaçla orijinal halinde kullanılabilir. İkincisi ise PVC malzeme parçalandıktan sonra ısı ve basınç altında yeni ürüne dönüştürülüp yeniden kullanıma kazandırılabilir. Kapı ve pencere profilleri, PVC cephe kaplaması, boru ve tesisat malzemeleri , büyük boru hatları olarak yeniden kullanılabilir. • Geri dönüşüm sayesinde İnşaat atıklarının Depolandığı alanlar ağaçlandırılıp yeni bir orman alanı kazandırılarak dünyamız nefes alacak. • Geri dönüşüm sayesinde hem çevresel kirliliğin hem de görüntü kirliliğinin önüne geçmiş olacağız. • Geri dönüşüm sayesinde ekonomimize önemli ölçüde katkı sağlanmış olacak. Yaşanılır bir dünya için, haydi hep birlik el ele vererek, atmayıp yenileyerek dünyamızı koruyalım.

Metalların təkrar emalı və üstünlükləri: Metal materialların təkrar emalı qlobal istiləşməni azaldır. Beləliklə, təbii ehtiyatlar da qorunur. Yeni metal və dəmir istehsalı təkrar emal üçün göndərilən metaldan daha bahalıdır. Metal tullantılarının emalı nəticəsində boya qutuları, Məişət texnikası, metal profillər, velosipedlər, tikinti materialları kimi hər cür məhsul istehsal olunur. PVC pəncərələrin təkrar emalı və üstünlükləri: PVC tullantılarını təkrar emal edərkən iki üsuldan istifadə edilə bilər. Birincisi, tullantılar parçalanma prosesindən asılı olmayaraq eyni və ya digər məqsədlər üçün təmizlənə və orijinal formada istifadə edilə bilər. İkincisi, PVC material məhv edildikdən sonra yeni bir məhsula çevrilə bilər və istilik və təzyiq altında yenidən istifadə edilə bilər. Qapı və pəncərə profilləri, PVC fasad örtükləri, boru kəmərləri və santexnika materialları , böyük boru kəmərləri kimi yenidən istifadə edilə bilər. * Təkrar emal sayəsində tikinti tullantılarının saxlandığı sahələr ağaclarla əkiləcək və yeni meşələrlə tikiləcək və dünyamız yeni həyat nəfəs alacaq. * Təkrar emal sayəsində həm ətraf mühitin çirklənməsindən, həm də görüntü çirklənməsindən qaçınacağıq. * Tullantıların təkrar emalı iqtisadiyyatımıza əhəmiyyətli töhfə verəcəkdir.Qapı və pəncərə profilləri, PVC fasad örtükləri, boru kəmərləri və santexnika materialları , böyük boru kəmərləri kimi yenidən istifadə edilə bilər. Yaşana bilən bir dünya üçün hamımız əl-ələ verərək, atmadan, yeniləyərək dünyamızı birlikdə qoruyaq.

ATMA YENİLE Atık malzemeler çöp değildir. Tehlikeli olabilir çevremiz için. Masum da değildir her atık, Atmadan önce düşünelim lütfen... Yenilenebilir enerji de üretilebilir atıktan, Emek vererek üretmek, Nasılda mutlu eder insanı, İyi bir gelecek için, Lider olalım geri dönüşümde, Ele ele vererek koruyalım dünyamızı.

ATMA YENİLƏYİN Tullantılar zibil deyil. Ətraf mühit üçün təhlükəli ola bilər. Və bütün tullantılar günahsız deyil, Xahiş edirəm atmadan əvvəl düşünək... Bərpa Olunan Enerji tullantılardan da istehsal edilə bilər, Əmək istehsal etmək, İnsanı necə xoşbəxt etmək olar, Yaxşı gələcək üçün, Təkrar emalda lider olaq, Əl-ələ verərək dünyamızı qoruyaq.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ? 1-Ülkelerin çöp satıp(ihraç ettiğini),çöp satın aldığını(ithal ettiğini) biliyor musunuz? 2-Norveç’in,İsveç’e fazla çöplerini yok etmesi için para ödediğini, İsveç’in de üzerine para alarak elde ettiği bu çöpleri geri dönüştürerek vatandaşlarına elektrik ve ısınma sunduğunu yani elektrik ve ısınmayı bedavaya getirip bir de üzerine para kazandıklarını biliyor musunuz? 3-Dünyanın en büyük geri dönüşüm ülkesinin Almanya olduğunu biliyor musunuz? Tüm atıklarının % 56.1’ini geri dönüştürerek bu başarıyı elde etmiştir. 4-Ülkemizde her yıl yaklaşık 23 milyon ton atık üretilmekte ve bu atıkların sadece %7 si dönüştürülmekte olup Türkiye’nin bu konuda dünya sıralamasında oldukça geride olduğunu biliyor musunuz? Maalesef Türkiye’deki atıkların çok büyük bir kısmı geri dönüşüm yerine depolama sahalarına gömülmektedir. O ZAMAN ATMA, YENİLE! İKİNCİ BİR DÜNYA YOK!

İKİNCİ DÜNYA YOXDUR. BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ? 1-Ülkelerin çöp satıp(ihraç ettiğini),çöp satın aldığını(ithal ettiğini) biliyor musunuz? 2-Norveç’in,İsveç’e fazla çöplerini yok etmesi için para ödediğini, İsveç’in de üzerine para alarak elde ettiği bu çöpleri geri dönüştürerek vatandaşlarına elektrik ve ısınma sunduğunu yani elektrik ve ısınmayı bedavaya getirip bir de üzerine para kazandıklarını biliyor musunuz? 3-Dünyanın en büyük geri dönüşüm ülkesinin Almanya olduğunu biliyor musunuz? Tüm atıklarının % 56.1’ini geri dönüştürerek bu başarıyı elde etmiştir. 4-Ülkemizde her yıl yaklaşık 23 milyon ton atık üretilmekte ve bu atıkların sadece %7 si dönüştürülmekte olup Türkiye’nin bu konuda dünya sıralamasında oldukça geride olduğunu biliyor musunuz? Maalesef Türkiye’deki atıkların çok büyük bir kısmı geri dönüşüm yerine depolama sahalarına gömülmektedir. O ZAMAN ATMA, YENİLE! İKİNCİ BİR DÜNYA YOK!

ATMA YENİLE Atmadık yeniledik Temiz bir gelecek istedik Malzemeleri değerlendirdik Atmadık yeniledik Yenilemek ne kolay aslında Emek verip yaptığında Ne lazımsa zaten, elinin altında İyilik yapmak istiyorsan eğer Lazım sana dönüşümler Emek verip yaptığında, ne kolaymış meğer Evimizde kullandığımız, eski ve yırtık eşyalarımızı çöpe atmak yerine yenileyebiliriz. Örneğin evde eskimiş veya yırtık çoraplarımızı kullanarak içini elyafla doldurup çoraptan bebekler yapabiliriz. Ya da pet şişeleri kullanarak kalemlik ve dış fırçası koyma aparatı benzeri eşyalar yapabiliriz. Böylece kompost edilip geri dönüştürlemeyecek atıklardan da kurtuluruz. Hem de oyuncak bebeklere, çantalara ya da kalemliklere para ödememize gerek kalmaz ve birazcık da olsa tasarruf yapmış oluruz.

ATMA YENİLƏYİN Atmadıq, yenilədik Təmiz bir gələcək iyul istədik Materialları qiymətləndirdik Atmadıq, yenilədik Əslində təmir etmək asandır İşlədiyiniz və etdiyiniz zaman Sizə lazım olan hər şey parmaklarınızın ucundadır. Bir lütf etmək istəyirsinizsə, Dönüşümlərə ehtiyacınız var İşlədiyiniz və etdiyiniz zaman asan olduğu ortaya çıxır Evimizdə istifadə etdiyimiz köhnə və cırılmış əşyaları zibil qutusuna atmaq əvəzinə təmir edə bilərik. Məsələn, evdə köhnə və ya cırılmış corablarımızı liflə doldurmaq və Corab kuklaları etmək üçün istifadə edə bilərik. Və ya pet şüşələrindən istifadə edərək qələm stendi və fırça başlığı kimi əşyalar hazırlaya bilərik. Beləliklə, kompost və təkrar emal edilə bilməyən tullantılardan da qurtuluruq. Kuklalar, Çantalar və ya qələm sahibləri üçün pul ödəməli olmayacağıq və bir az pula qənaət edəcəyik.

Geri dönüşümün faydaları nelerdir? Çevrenin korunmasına katkı sunar. Daha az doğal madde tüketimi olur. Kaynaklar daha ekonomik kullanılır. Geri dönüşüm atıklarını toplayanlara ekonomik fayda sunar. Geri dönüşüm malzemeleri ile ayrı bir ekonomik değer üretilir. Çevre kirlenmesi azalır. İnsan sağlığına zarar verecek çöp atıklara engel olunur. Enerji verimliliği artar. Ekonomiye katkısından dolayı güçlü ekonomi oluşmasına yardımcı olur. Ayrı bir sektör oluşturarak iş kapısı oluşturur.

Təkrar emalın faydaları nələrdir? Ətraf mühitin qorunmasına töhfə verir. Təbii maddələrin istehlakı az olacaq. Resurslar daha qənaətli istifadə olunur. Təkrar emal tullantılarını toplayanlara iqtisadi fayda təklif edir. Materialların emalı zamanı ayrıca iqtisadi dəyər yaradılır. Ətraf mühitin çirklənməsi azalır. İnsan sağlamlığına zərər verə biləcək zibil tullantılarının qarşısı alınır. Enerji səmərəliliyi artır. İqtisadiyyata verdiyi töhfə sayəsində güclü bir iqtisadiyyat qurmağa kömək edir. Ayrı bir sektor yaratmaqla İş qapısı yaradır.