DMETHOD Pnuemonia

การวางแผนจาํ หนา่ ยผปู้ วยโดยใชห้ ลัก โรคปอดอักเสบ

คํา นํา หนังสือเล่มนีเปนส่วนหนึงของรายวิชา พรพย 490 ปฏิบตั ิการจัดการ ทางการพยาบาล จัดทําขึนเพอื ศึกษากรณีศึกษาในหอผู้ปวยอายุรกรรมหญงิ เรือง การวางแผนจําหน่ายผูป้ วยโดยใช้หลัก D-Method ฝกทักษะการนําหลัก D-method ไปประยุกต์ใช้ในการวางแผนจําหน่ายผปู้ วยได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์ที กําหนด มีความรู้ความเข้าใจเกียวกับการวางแผนจําหน่ายผปู้ วยออกจากโรง พยาบาลเพือการเชือมต่อการดูแลสุขภาพระหว่างโรงพยาบาลกับบ้าน ซึงได้ศึกษา อย่างเข้าใจเพือเปนประโยชน์กับการเรียนผู้จัดทําหวังว่า รายงานเล่มนีจะเปน ประโยชน์กับผู้อ่าน หรือนักเรียน นักศึกษาทีกําลังหาข้อมูลเรืองนี คณะผู้จัดทํา

ส า ร บั ญ หน้า เรือง 1 1 Diagnosis 1 - ความรู้โรค Pneumonia - อาการและอาการแสดง 2 - การรักษาและการดูแลตนเอง Medicine 3 - ยาทีต้องรับประทาน 4 Environment and Economic 5 - สิงแวดล้อม - การตรวจสอบสิทธิการรักษา 6 - ประเภทของสิทธิการรักษา 6 Treatment 7 - หลักการสําคัญในการดูดเสมหะ - การดูแลแผล Tracheostomy 8 - การให้อาหารทางสายยางทางจมูก 11 Health - การส่งเสริม ปองกัน ฟนฟูสภาพร่างกาย 12 - กิจกรรมส่งเสริมด้านจิตใจ Outpatient referral 13 - การดูแลอย่างต่อเนือง Diet - การเลือกรับประทานอาหาร

D Diagnosis โรคปอดอักเสบ โรคปอดอักเสบหรือโรคปอดบวม เปนการอักเสบ ของเนือปอดทีพบได้บ่อย โดยเฉพาะในเด็กเล็ก ผู้ สูงอายุ และผู้ทีมภี าวะภูมติ ้านทานตา สาเหตุ 1. การติดเชือแบคทีเรีย ไวรัส เชือรา พยาธิ ฯลฯ 2. การไม่ติดเชือ ได้แก่ - สําลักเศษอาหาร นาเขา้ สู่ปอด - การหายใจเอาควัน ฝนุ เข้าร่างกาย อาการและอาการแสดง ไข้ ไอ หายใจลําบาก อาจเจ็บแปล๊บหน้าอก เมือไอแรงอาจร้าว หายใจหอบเหนือย เวลาหายใจเขา้ ไปทีหัวไหล่หรือสีขา้ ง การรักษาและการดูแลตนเอง 1.ดืมนามากๆวันละ 1-2 ลิตร 2.หากมีไข้ เช็ดตัวลดไขห้ รือให้ยาลดไข้และยาปฏิชีวนะ 3.ไม่สูบบุหรี เนืองจากบหุ รีจะไปทําลายกระบวนการปองกันการติดเชือในระบบทางเดินหายใจของปอด 4.ดูแลสุขอนามัยส่วนตัว เช่น หมนั ล้างมือเปนประจํา และหลีกเลียงการไปอยูใ่ นทีทีมีผคู้ นหนาแน่น 5.หลีกเลียงควันบุหรี ควันไฟ ควันจากท่อไอเสียรถยนต์ หรืออากาศทีหนาวเยน็ 6.เมือเปนหวัด หรือไข้หวัดใหญอ่ ย่าปล่อยทิงไว้ ควรรักษาให้หายขาดแต่เนินๆ 7.สร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แขง็ แรงด้วยการนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ รับประทานอาหารทีมีประโยชน์ และออกกําลังกายอยา่ งสมาเสมอ 8.ไม่ดืมสุรามากจนมึนเมา เพราะอาจสําลักเอาเชือโรคจากปากเขา้ ปอด 1

M Medicine ยาทีต้องรบั ประทาน ผู้ปวยมีโรคประจําตัวเปน AF ต้องรับประทานยา Apixaban ซึงเปนยาต้านการแข็งตัวของเลือดอยา่ งสมาเสมอ โดยจะต้อง รับประทานยา Apixaban ขนาด 5 mg วันละ 2 ครังหลัง อาหารเช้า-เย็น ห่างกัน 12 ชัวโมง ครังละ 1 เม็ด ห้ามเพมิ หรือ ลดขนาดยาเอง และห้ามหยดุ ยาเอง ภาวะแทรกซ้อนทีต้องเฝา ระวัง คือ ภาวะเลือดออกง่ายหยุดยาก Augmentin® ใช้เพอื รักษาการติดเชือต่างๆ ทีเกิดจากเชือแบคทีเรีย รับประทานครังละ 1 เม็ด วันละ 2 ครังหลังอาหาร ผลข้างเคียง : ผนื คัน, คลืนไส้อาเจียน, ท้องเสีย ควรรับประทานยา ตามทีแพทยส์ ัง ไมป่ รับเพมิ ลดยา หรือหยดุ ยาเองนะคะ 2

E Environment สงิ แวดล้อม จัดสิงแวดล้อมในบา้ นให้สะอาด ปราศจากฝนุ หรือสิงสกปรก หลีกเลียงการพาผู้ปวยไปในทีทีมกี ารแพร่ระบาดของโรคติดต่อ หรือชุมชนแออัด จะต้องระมัดระวังการพลัดตกหกล้ม ไม่ให้ผปู้ วยนอนเตียงทีสูงเกินไป ควรมีทีกันเตียง เปนต้น 3

E Environment การตรวจสอบสทิ ธกิ ารรกั ษา ตรวจสิทธิออนไลน์ด้วยเลขบตั รประชาชน ระบบจะแสดงขอ้ มลู ประเภทสิทธิ วันทีเริมใช้ สิทธิ วันหมดอายุ ตรวจสอบบตั รทองว่าอยู่ โรงพยาบาลไหนได้ การเขา้ รับการรักษาตาม \"สถานพยาบาลที เขา้ รับการรักษาเบอื งต้น\" เมอื ตรวจสอบสิทธิบตั รทองแล้ว \"ไมพ่ บสิทธิ\" สามรถ สมคั ทําบตั รทอง หรือถ้ายา้ ยทีอยกู่ ็ สามารถยา้ ยสิทธิบตั รทองได้ โทรสอบถามสิทธิหลักประกันสุขภาพ สปสช. 1330 กด 2 ตามด้วยหมายเลขบตั รประชาชน 13 หลัก และเครืองหมาย # LINE Official Account แอดไลน์ สปสช. ที Line ID @nhso แล้วเลือกเมนู ตรวจสอบสิทธิ ตรวจสอบสิทธิด้วยตนเอง สามารถติดต่อทีเช็คสิทธิตามโรงพยาบาลของรัฐ โรงพยาบาลส่ง เสริมสุขภาพตําบล สํานักงานเขต กทม.19 เขต และ สปสช. เขตพนื ที 1-13 ได้ด้วยตัวเอง ตรวจสอบผ่านแอพ สปสช สามารถทําได้เพียงค้นหา สปสช ใน App Store หรือ Play Store ซึงจะมีระบบให้ตรวจสอบสิทธิบตั รทอง หลักประกันสุขภาพผ่านแอพได้ 4

E Environment ประเภทของสทิ ธกิ ารรกั ษา สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ \"สิทธิ 30 บาท หรือสิทธิบัตรทอง\" ประชาชนคนไทยทีมเี ลขประจําตัวประขาชน 13 หลัก และไมม่ สี ิทธิประกันสุขภาพจากหน่วยงานรัฐ มสี ิทธิลง ทะเบยี นเลือกหน่วยบริการประจําเพอื ใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติเขา้ รับบริการสาธารณสุขได้โดยไม่ ต้องจ่ายค่าบริการ โดยมสี ํานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาดิ(สปสช.) ทําหน้าทีบริหารกองทุนเพอื ให้คนไทย เขา้ ถึงบริการด้านการแพทยแ์ ละสาธารณสุข ทังการสร้างเสริมสุขภาพ การปองกันโรค การตรวจวินิจฉัยโรค การรักษาพยาบาล และการฟนฟสู มรรถภาพทีจําเปนต่อสุขภาพและการดํารงชีวิต รวมถึงบริการการแพทย์ แผนไทยและการแพทยท์ างเลือกตามกฎหมายประกอบโรคศิลปะ สิทธิประกันสังคม โดยสํานักงานประกันสังคม (สปส.) กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคมทําหน้าทีดูแลระบบการเบกิ จ่ายค่ารักษาพยาบาลให้กับผปู้ ระกันตนทีส่งเงนิ สมทบกองทุนประกันสังคม สามารถเขา้ รับบริการรักษาพยาบาลได้ทีโรงพยาบาลทีเลือกลงทะเบยี น สิทธิสวัสดิการการรักษาพยาบาลของข้าราชการ มกี รมบญั ชีกลางกระทรวงการคลัง ทําหน้าทีดูแลระบบออกกฎระเบยี บและขอ้ บงั คับ ดูแลสิทธิการรักษาพยาบาลให้กับขา้ ราชการและบคุ คลในครอบครัว (บดิ า มารดา คู่สมรส และบตุ รทีถูกต้อง ตามกฎหมาย) เมอื เจ็บปวยสามารถเขา้ รับบริการรักษาพยาบาลได้ทีโรงพยาบาลของรัฐ สิทธิสวัสดิการการรักษาพยาบาลของพนักงานส่วนท้องถิน มกี ระทรวงมหาดไทย ทําหน้าทีดูแลระบบ ออกกฎระเบยี บและขอ้ บงั คับ เพอื ดูแลสิทธิรักษาพยาบาลให้กับ ขา้ ราชการ ขา้ ราชการการเมอื งพนักงาน ลูกจ้างประจําขององค์กรปกครองส่วนท้องถิน และบคุ คลในครอบครัว เมอื เจ็บปวยสามารถขา้ รับบริการรักษาพยาบาลได้ทีโรงพยาบาลรัฐ สิทธิหน่วยงานรัฐอืนๆ คุ้มครองบริการรักษาพยาบาลให้กับพนักงานหน่วยงานรัฐต่างๆ เช่น รัฐวิสาหกิจ องค์การมหาชน หน่วยงานรัฐทีจัดตังตาม พ.ร.บ. เฉพาะ ฯลฯ และอาจคุ้มครองถึงบคุ คลในครอบครัวด้วย ทังนีขนึ กับระเบยี บ ของแต่ละหน่วยงาน 5

T Treatment หลักการสาํ คัญในการดดู เสมหะ ในผู้ปวยที on Tracheostomy ต้องเน้นยาผู้ดูแลในเรืองของการ Suction และ Tracheotomy care ทีถูกวิธี เพือปองการอุดตันและการติดเชือของระบบทางเดิน หายใจ ซึงส่งผลให้เกิดการกลับมาเปนซาของโรคปอดอักเสบ หลักการสําคัญในการดูดเสมหะ 1. ควรดูดเสมหะทุกครังทีมเี สียงครืดคราด 2. การดูดเสมหะใช้เวลาดูดในท่อ 5-10 วินาทีเท่านัน หยุดพกั นาน 20-30 นาที เพือปองกันภาวะพร่องออกซิ เจน 3. ก่อนดูดเสมหะ ควรฟงเสียงเสมหะว่าบริเวณไหน ด้านใดของหลอดลม 4. ขณะดูดเสมหะ เมอื ปลายสายยางดูดเอาผนังหลอดลม ต้องลดความดันของเครืองดูดเสมหะทันที 5. ถ้าผู้ปวยไอมากจะต้องเอาสายยางดูดเสมหะออกจากท่อเจาะคอ การดแู ลแผล การดูแลแผล Tracheostomy 1. การทําแผลควรทําอย่างน้อยวันละ 2 ครัง โดยทําช่วงเช้าและช่วงเย็น หรือทุกครังทีผ้าปดแผลเปยกชื น 2. ถ้าเชือกผูกท่อเปอนควรเปลียนให้ด้วย โดยมีหลักการ คือ ควรผกู สายใหม่ให้เสร็จก่อนตัดสาย เก่าออก เพือปอนกันท่อหลุด และผกู เชือกให้ปมอย่ดู ้านข้างของลําคอเพือปองกันการกดทับ การผูกไม่ควรแน่นมาก สามารถให้นิวผ่านได้ 1นืว และผูกเงอื นตายเสมอ 3. ระหว่างทําระวังอย่าให้สิงหนึงสิงใดหรือนาหยดลงในท่อ 6

T Treatment การให้อาหารทาง สายยางทางจมูก หลักการสําคัญในการให้อาหารทางสายยางทางจมูก 1. ทดสอบตําแหน่งของสายว่าอยู่ในกระเพาะอาหารก่อนให้อาหารทุกครัง 2. ระมัดระวังไม่ให้ลมผ่านเข้าสู่ร่างกายผูป้ วยทางสายยางให้อาหารหรือผ่านเขา้ ได้น้อยทีสุด 3. การเปลียนสายให้อาหาร ตามปกติสายให้อาหารทีใช้ได้นานประมาณ 1 เดือน หรือน้อย กว่านัน เมือเห็นว่าสายขุ่นสกปรก หรือมีอาหารอุดตันทําให้อาหารไม่สามารถไหลลงไปได้ หรือสายให้อาหารรัว 4. จัดให้ผู้ปวยนอนศีรษะสูงระหว่างให้อาหารและภายหลังให้อาหารอยา่ งน้อย 30 นาที 5. ในผู้สูงอายุให้เฝาระวังและตระหนักถึงการสําลักอาหาร 7

H Health การสง่ เสรมิ ปองกัน ฟนฟูสภาพรา่ งกาย การออกกําลังกายให้ผู้ปวย (Passive exercise) งอ-เหยียดศอก การออกกําลังแขน ดึงสะบัก ดึงสะบักออกมาด้านหน้า ค้างไว้ 1-2 วินาทีแล้ว จับทีปลายแขนผู้ปวยและพยายามงอ-เหยยี ดศอก ปล่อย ทําสลับประมาณ 5-10 ครัง จากนันจึงสอด หมอน หรือผ้าพับ เพอื กันไม่ให้สะบักตกไปข้างหลัง งอและเหยียดข้อมอื หมุนข้อไหล่ มือหนึงจับเหนือข้อศอก ออกแรงดึงไปในทิศทาง งอและเหยียดข้อมือ ปลายเท้าผู้ปวยตลอดเวลา พร้อมทังกางแขนผู้ ปวยออกประมาณ 80-90 องศา จากนันมอื ทีจับ งอ-เหยียด,หุบ-กาง นิวมอื มือผู้ปวยพยายามหมุนแขนผู้ปวยขนึ และลงทํา ประมาณ 10 ครัง ยกแขนขึน พยายามยกแขนผปู้ วยให้ชิดใบหู พร้อมทัง พยายามงอ เหยียด หุบ กาง นิวมอื กระดกขอ้ มอื ขนึ ค้างไว้เล็กน้อย เพอื ยดื เอ็น กล้ามเนือทังหมด ทําประมาณ 5-10 ครัง 8

H Health การสง่ เสรมิ ปองกัน ฟนฟูสภาพรา่ งกาย การออกกําลังกายให้ผปู้ วย (Passive exercise) การออกกําลังขา การออกกําลังขามีลําดับขันตอนดังต่อไปนี การยืดกล้ามเนือน่อง โดยผู้ยึดจับบริเวณส้นเท้าผ้ปู วย โดยใช้ปลายแขนออกแรงดัน ผ่านฝาเท้าของผู้ปวย ให้อยใู่ นลักษณะกระดกขึนและลง ทําประมาณ 10 ครัง โดยเวลากระดกขนึ สุดแล้วค้างไว้ 5-10 วินาที แล้วจึงปล่อย ออกกําลังข้อสะโพก มือหนึงจับทีส้นเท้า ส่วนอีกมอื ยกเท้าบริเวณข้อพับของเข่า แล้วงอ-เหยียด กาง-หุบ และหมุนเข้า-ออก 9

H Health การสง่ เสรมิ ปองกัน ฟนฟูสภาพรา่ งกาย การเฝาระวังการเกิดแผลกดทับ 10

H Health กิจกรรมสง่ เสรมิ ด้านจติ ใจ ทําบุญตักบาตร จัดกลุ่มให้ผู้ปวยเขา้ สังคม นังสมาธิ ฟงธรรมมะ ปลูกต้นไม้ ❗กรณีทีผู้ปวยกลัวว่าภาพลักษณ์ไม่ดี เนืองจากมี Tracheotomy บอกผปู้ วยว่า เปนเรือปกติทีสามารถมไี ด้ ไมต่ ้องกังวล 11

O Out patient การดแู ล อยา่ งต่อเนอื ง มาตรวจตามนัดเพอื ติดตามอาการ หากมีอาการผิดปกติ เช่น มีไข้ ไอ หายใจหอบเหนือย หรืออาการอืน ๆ ให้รีบมาพบแพทย์ก่อนวันนัด โทร.1669 ติดต่อขอความช่วยเหลือ จากเจ้าหน้าทีหรือสถานพยาบาล ใกล้บา้ น ในกรณีเกิดภาวะฉุกเฉิน 12

D Diet การเลือกรบั ประทานอาหาร รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เน้นอาหารทียอ่ ยงา่ ย โปรตีนควร จะเปนโปรตีนจากปลา หรือจากพืช หลีกเลียงอาหารประเภทของมนั ของ ทอด และควรรับประทานอาหารทีเค็มน้อย ลดการปรุงด้วยนาปลา ซอส ปรุงรสต่างๆ หลีกเลียงการรับประทานโสม ขงิ แปะก๊วย และกระเทียม เนืองจากสมุนไพรเหล่านีมีฤทธิเสริมกับยาต้านการแขง็ ตัวของเลือด รั บ ป ร ะ ท า น ไ ด้ ไ ม่ ค ว ร รั บ ป ร ะ ท า น โจ๊กไข่ขาว ปาท่องโก๋ ต้มจืดปลากะพง ไก่ทอด ข้าวต้มปลา ปลาเค็ม นมไขมันตา แปะก๊วย โสม นาเต้าหู้ หวานน้อย 13

E-BOOK จัดทําโดย นพร.กนกกาญจน์ ไชยกาญจน์ เลขที 1 นพร.จืดาภา มากพงษ์ เลขที 4 นพร.ชลลดา มณีฉาย เลขที 10 นักเรียนพยาบาลทหารเรือชันปที 4