คู่มือชุมชนที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

คมู่ ือประเมนิ ชุมชนท่เี ปน็ มิตรกบั สิ่งแวดล้อม ตัวชว้ี ดั ท่ี 4.3 การปกป้องและพทิ กั ษ์สิง่ แวดล้อม การปกป้องและพิทักษ์สิ่งแวดล้อม หมายถึง เน่ืองจากปัญหามลพิษและส่ิงแวดล้อม ได้ส่งผลกระทบต่อ คุณภาพสิ่งแวดล้อม และคุณภาพชีวิตของชุมชนในทุกพ้ืนที่ การปฏิบัติการปกป้องพิทักษ์สิ่งแวดล้อมจึงต้อง ดําเนินการด้วยความเข้มแข็ง รวดเร็วและถูกต้อง เพื่อปกป้องคุณภาพส่ิงแวดล้อม และลดผลกระทบตอ่ สมาชิก ในชุมชนให้น้อยท่ีสุด โดยคณะทํางานชุมชน สามารถป้องกัน เฝ้าระวัง และพิทักษ์ส่ิงแวดล้อม รวมถึงส่งต่อ กรณีเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ไปยังหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยตรงได้ การป้องกัน เฝ้าระวัง และพิทักษ์สิ่งแวดล้อม เช่น 1) การลักลอบทําลายทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่ เช่น ตัดไม้ทําลายป่า จับพืชหรือสัตว์ป่า การบุก รกุ ปา่ ชายเลน เป็นตน้ 2) การลกั ลอบทิง้ นาํ้ เสยี /สารเคมีในแหล่งนํ้าธรรมชาติ 3) การลกั ลอบทิ้งขยะมูลฝอยในทสี่ าธารณะ หรือทีร่ กรา้ งวา่ งเปลา่ 4) การลักลอบทง้ิ ขยะอันตรายจากชุมชนหรอื กากของเสยี /สารเคมีอุตสาหกรรม 5) การลักลอบเผาปา่ /เผาพื้นท่ีทางการเกษตร/พ้ืนที่สาธารณะ ระดบั คะแนน รายละเอียด 0 คะแนน ไมม่ ีกระบวนการปกปอ้ ง และพิทักษส์ ิง่ แวดล้อม 1 คะแนน มกี ระบวนและสถิตกิ ารปกป้อง และพิทกั ษส์ ง่ิ แวดล้อม แตย่ ังไมเ่ ปน็ รปู ธรรม 2 คะแนน มกี ระบวนและสถติ กิ ารปกปอ้ ง และพทิ กั ษส์ งิ่ แวดล้อม 1 กิจกรรม และเปน็ รูปธรรม 3 คะแนน มกี ระบวนและสถิตกิ ารปกป้อง และพทิ ักษส์ ง่ิ แวดล้อม 2 กิจกรรม และเปน็ รปู ธรรม 4 คะแนน มีกระบวนและสถติ กิ ารปกป้อง และพทิ กั ษส์ ง่ิ แวดล้อม 3 กิจกรรม และเปน็ รปู ธรรม 5 คะแนน มกี ระบวนและสถิตกิ ารปกป้อง และพทิ ักษส์ งิ่ แวดล้อม ตั้งแต่ 4 กิจกรรมขึ้นไป และเปน็ รปู ธรรม หมายเหตุ คะแนน X 2 แนวทางการดําเนนิ งานสําหรับชมุ ชน  การป้องกันและพิทักษ์ส่ิงแวดล้อม ได้แก่ จับผู้ตัดไม้ทําลายป่า ผู้บุกรุกพื้นที่ป่า การตรวจสอบ แหล่งกาํ เนิดมลพษิ ใหป้ ฏิบตั ติ ามกฎหมาย แนวทางการประเมิน  พิจารณาการปกป้องเพ่ือพิทักษ์ส่ิงแวดล้อม โดยพิจารณาจากการมีกิจกรรมการป้องกันและ พิทักษ์สิ่งแวดล้อม และมหี ลักฐานข้อมูลการดําเนินงาน ตามรายละเอียดของแต่ละค่าคะแนนที่ กําหนด หนา้ 40

คูม่ อื ประเมินชุมชนที่เป็นมติ รกับสิง่ แวดลอ้ ม การพฒั นาเพอื่ ยกระดบั ศกั ยภาพชมุ ชนสูส่ ังคม ท่ีเป็นมติ รกบั ส่ิงแวดลอ้ ม  ชุมชนควรมีการรวบรวมข้อมูลของชุมชนอย่างเป็นระบบและต่อเน่ือง มีการวิเคราะห์และ ส่ือสารให้ประชาชนในชุมชนทราบถึงสถานการณ์ในชุมชน ผลของการดําเนินงานท่ีผ่านมา และนํามาจัดทํา แนวทางในการป้องกัน ควบคุมมลพิษท่ีจะเกิดข้ึนในชุมชนในอนาคต ควรมีการวิเคราะห์ปัญหามลพิษเฉพาะ พื้นท่ีของชุมชน จัดให้ระบบการติดตามตรวจสอบ การสร้างความร่วมมือในการดูแล เฝ้าระวังภายในและ ภายนอกชุมชน  การเข้าร่วมกิจกรรมการประเมินชุมชนที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม จะทําให้ชุมชนทราบระดับ การพัฒนาของชุมชน แนวโน้มการเป็นชุมชนท่ีเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมอย่างย่ังยืน ทราบจุดแข็งของชุมชน อัต ลักษณข์ องชมุ ชน และแนวทางการพัฒนาต่อยอดชุมชน  ชุมชนควรสร้างเครือข่ายความร่วมมือกับหน่วยงานภายนอก เพ่ือ กําหนดแนวทางการพัฒนา หรอื สร้างความรว่ มมอื รว่ มกันในการปอ้ งกนั ควบคุมมลพิษ หรอื การพฒั นาชุมชนในอนาคต หน้า 41

คู่มอื ประเมนิ ชมุ ชนท่เี ปน็ มิตรกบั ส่งิ แวดลอ้ ม บรรณานกุ รม การนิคมอุตสาหกรรมแหง่ ประเทศไทย. (2562). คู่มอื การตรวจประเมนิ เพ่ือให้การรับรอง การเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ระดบั Eco-Champion. กรมสง่ เสริมคุณภาพส่งิ แวดลอ้ ม. (2563). คมู่ ือการประเมนิ เมอื งสง่ิ แวดล้อมยั่งยืน. พมิ พ์ ครั้งท่ี 1. นนทบุรี: สื่อตะวัน. สนธยา พลศร.ี (2547). ทฤษฎแี ละหลกั การพัฒนาชุมชน. พิมพ์ครง้ั ท่ี 5. กรุงเทพฯ: โอเดยี นสโตร.์ อรณิ อรณุ เรืองสวัสดิ.์ (2562). ตวั ชวี้ ดั เศรษฐกจิ สเี ขยี ว. พมิ พค์ ร้ังที่ 1. หนา้ 42