อินเทอร์เน็ตปลอดภัยในโรงเรียน

จากการดำเนินการศึกษาทดลองนำร่องใน 13 พืน้ ท่ี คัดกรองเด็ก ม.1 จำนวน 5,311 คน พบว่าเด็ก กลุ่มเส่ียงได้รับการติดตามดแู ลสุขภาพจิตจนสามารถดีขน้ึ เป็นปกติรวม 70% ส่งต่อแพทย์เพียง 30% ถือว่า เปน็ ผลดตี อ่ ตัวเดก็ มีการเชือ่ มโยงครูและหมอในระบบดิจิทัล ท้ังนกี้ รมสขุ ภาพจติ ไดเ้ ตรยี มบุคลากรสขุ ภาพจิต ท้งั นกั จิตวิทยา นักจติ วิทยาโรงเรยี น พยาบาลสขุ ภาพจติ จิตแพทย์ จติ แพทยเ์ ด็กทุกอำเภอ นบั ว่าเปน็ ระบบทมี่ ี ประสิทธิภาพ เด็กได้รบั การช่วยเหลือโดยไมต่ ้องไปโรงพยาบาล ไม่เป็นภาระคา่ ใช้จ่าย ไม่กระทบเวลาเรียน ท้ังนี้แนวทางการคัดกรองนี้จะไม่เพิ่มภาระให้กับคุณครู หากครูติดตามดูแลแล้วยังไม่ดีข้ัน สามารถขอ คำปรึกษาจากบุคลากรสาธารณสุขในทกุ อำเภอผ่านแอปพลิเคชัน โดยกรมสุขภาพจติ เตรียมความพร้อมทีม ในแต่ละพนื้ ทีเ่ พื่อเป็นที่ปรึกษาดา้ นสุขภาพจติ สำหรับครู ขณะนมี้ ี HERO Consultant อย่ใู นทกุ เขตสุขภาพ การสรา้ งการรู้เท่าทันสอื่ (Media Literacy) เพอื่ ป้องกันเดก็ ตกเปน็ เหยอื่ หรือการใชส้ อื่ ออนไลนใ์ นทางทไ่ี ม่เหมาะสม โรงเรียนควรติดต้งั ทักษะการ รเู้ ทา่ ทันสอื่ คือ ทกั ษะหรอื ความสามารถในการ \"ใช้และรบั ส่อื อยา่ งรูต้ วั ต่นื ตวั ” ให้กับนกั เรียน การรู้เทา่ ทนั สื่อ หมายถึง สามารถเข้าใจ ตคี วาม วเิ คราะห์ แยกแยะเนอ้ื หา ประเมนิ คุณค่าสาระของส่ือได้ พรอ้ มกบั ย้อนกลับ มาท่ีความจำเป็นหรอื ความตอ้ งการอันเหมาะสมกบั ตวั เราเองด้วย เมอ่ื ได้รบั ส่ือ ส่ิงแรกทคี่ วรทำคือ เอ๊ะ! มกี าร หยุดคดิ เพ่ือตงั้ คำถามกบั ส่อื เสียกอ่ นว่า มที มี่ าที่ไปอยา่ งไร? ใครเปน็ ผ้ผู ลติ ? มีข้อจำกดั หรือเง่อื นไขอะไรในการ ผลิตหรือไม่? มีค่านิยม/ความเชื่อ/แนวคิดอะไรแฝงมาด้วยหรือไม่? หวังผลอะไรจากเรา? มีประโยชน์ห รือ มีคุณค่ากับเราหรือสังคมอย่างไร? ตัวเราได้ประโยชน์อะไรจากสื่อนี้? จากน้ันควรสืบหาข้อมูลเพิ่มเติมใน ประเด็นที่สงสัยจากแหล่งขอ้ มูลท่ัวไป จากสื่อหลากหลาย เปรียบเทียบ ก่อนท่ีจะสรปุ ข้อมูลความน่าเช่ือถือ หากสอื่ น้ีมีความไม่เหมาะสม ควรตื่นตัวด้วยการทักทว้ งหรือเรียกร้องเพื่อประโยชน์ต่อผู้อื่นและสังคม ซ่งึ จะ เรียกได้วา่ เป็นผใู้ ชส้ อ่ื ให้เกดิ ประโยชน์สงู สุด มีความเท่าทัน หรือรู้ทันกลเม็ดของสอ่ื รจู้ ักธรรมชาตขิ องส่อื สอื่ สร้างผลกระทบต่อผรู้ บั ทง้ั บวกและลบ ขึ้นอยู่กบั ส่ิงที่ผู้ส่งสารไดส้ ่งสารอะไรออกไปยงั ผู้รบั สาร หาก เป็นสารทด่ี ีก็จะสง่ ผลดีตอ่ ผู้รบั สารและยอ่ มสง่ ผลเสียเช่นกันหากเป็นสารท่ไี มถ่ กู ต้อง ไม่เหมาะสม ผิดกฎหมาย สารต่าง ๆ ที่ส่งมามีผลต่อความคิดและพฤติกรรม มีการใช้ส่ือเพ่ือครอบงำความคิดของผู้คนจนนำไปสู่การ กระทำท่ผี ดิ ศีลธรรม หรอื การปลอ่ ยขา่ วลือเพ่ือสรา้ งความว่นุ วายปนั่ ปว่ นให้เกิดขึ้น ดงั น้นั ผรู้ บั สอ่ื ต้องทำความ เข้าใจธรรมชาติหลักๆ ของส่ือ เพื่อนำไปสู่การวิเคราะห์ คิด พิจารณา ไตร่ตรองอย่างรู้เท่าทัน และประเมิน คุณคา่ กอ่ นท่จี ะเชอ่ื ธรรมชาตหิ ลกั ๆ ของสอ่ื คอื ส่ือเปน็ สิ่งที่ถูกประกอบและสร้างขึ้นมา เหมอื นการปรงุ อาหารข้นึ มาหนึ่งจาน มีการออกแบบ แก้ไข ผลติ ตกแต่งองค์ประกอบตา่ ง ๆ เพือ่ ให้เปน็ ไปตามความตอ้ งการ ซึ่งอาจใชเ้ ทคนคิ ทเ่ี กินจริงเพ่อื หลอกใหผ้ ้รู ับ ส่ือเชื่อ เช่น การตกแต่งภาพแฮมเบอร์เกอร์ให้ดูน่ากิน การรีทัชแก้ไขภาพดารานางแบบให้ดูดีสวยงามด้วย คอมพวิ เตอร์กราฟกิ เพอ่ื ใชป้ ระกอบการโฆษณาสินคา้ เพลงทมี่ ีการปรบั แตง่ เสยี งดนตรแี ละเสยี งรอ้ งผา่ นเครอื่ ง อินเทอรเ์ นต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 51

มกิ ซโ์ ดยวิศวกรเสียง ฉากแอ็คช่ันเหนือจริงในภาพยนตร์ซง่ึ แท้จรงิ แล้วถ่ายทำในสตูดิโอบนฉาก Bluescreen และนำมาตัดตอ่ พรอ้ มกบั ใส่ Special Effects จนเกิดความตืน่ เตน้ เร้าใจเหมือนจรงิ และเหนือจริง การใชด้ ารา หรือคนที่มีช่ือเสียงมาเป็นพรเี ซ็นเตอร์สนิ คา้ โดยจดั ฉากสัมภาษณใ์ ช้แล้วดี เห็นผล แม้แตร่ ายการขา่ วทร่ี ายงาน สดก็ยงั ผ่านการนำเสนอด้วยมมุ กล้องและโทนเสียงของนักข่าวก็ชวนให้เกิดอารมณ์ร่วม ดังนั้น ส่อื ล้วนเกิดมา จากการประกอบสรา้ งท้งั ส้นิ เพอื่ ให้มคี วามนา่ สนใจ น่าเช่อื ถือ และน่าติดตาม ส่ือมีเป้าหมายทางธรุ กิจ แฝงโฆษณา เป้าหมายสำคัญของผู้ผลิตส่ือโฆษณาก็คือทำให้ผู้รับสื่อรู้จัก สินค้าหรือบริการต่าง ๆ เห็นข้อดีเพื่อโน้มน้าวไปสู่การซื้อสินค้าหรือบริการนั้น ๆ บางครั้งก็ใช้การสร้าง ภาพลักษณ์ให้องค์กรดดู ีมีคุณธรรม เพื่อให้ผ้บู ริโภครู้สึกช่นื ชมและร้สู ึกดีจนตัดสินใจซื้อสินค้า และแมแ้ ต่การ โฆษณาที่แฝงปะปนเข้ามาในเนื้อหาของสื่อ เช่น ชุดเส้ือผ้าเคร่ืองประดับของพิธีกร อุปกรณ์ประกอบฉาก ท่ีแสดงโลโก้สินค้า ซ่ึงกลมกลืนไปพร้อม ๆ กับเน้ือหาของสื่อ จนทำให้ผู้ชมเสพรับเข้าไปโดยไม่รู้ตัว ปรากฏการณ์ธรุ กิจในส่ือเช่นน้ีสามารถเป็นตัวกำหนดทิศทางหรอื ขับเคลื่อนสื่อได้มากกวา่ มีอำนาจเหนือสื่อ ทำให้ส่ือละเลยหน้าที่ที่ควรทำและความเท่ียงธรรม เช่น การไม่นำเสนอข่าวที่ส่งผลเสียต่อภาพลักษณ์และ ธุรกิจทีใ่ ห้การสนับสนุนส่ือของตนเองอยู่ สื่อสร้างค่านิยมและอุดมคติ สิ่งท่ีส่ือต้องการส่ือสารน้ันแฝงไปด้วยจุดประสงค์ทั้งทางตรง (คือ นำเสนอข้อมูลข่าวสาร) และทางอ้อม (คือผสมทัศนคติ/อารมณ์ของตนไปด้วย) เช่น นักข่าววิพากษ์วิจารณ์ บุคคลที่ตกเป็นข่าวซึ่งทำให้ผู้รับสารคล้อยตามทัศนะท่ีผู้เล่าข่าวนำเสนอ การนำเสนอละครก็แฝงไปด้วย พฤติกรรมและทัศนคติของตัวละครตามบทที่เขียนไว้ด้วยมุมมองของตน เช่น ตัวละครที่เป็นนางร้ายต้อง แต่งตัวเปรี้ยวทันสมัยและมีความมั่นใจ ตัวละครที่เป็นสาวใช้ก็จะต้องอ้วนดำแต่งตัวเชย ๆ หรือแปลก ประหลาดและดูเซ่อซ่า ฉากในละครก็ต้องเป็นบ้านหลังใหญ่ ๆ คอนโดทันสมัย ร้านอาหารที่ตกแต่งหรูหรา รวมทั้งอากัปกิริยาการพูดจาต่าง ๆ ของตัวละครท่ีนักแสดงต้องคิดดัดแปลงให้กลายเป็นอัตลักษณ์ใหม่ให้มี ความน่าสนใจและน่าเลียนแบบ ยิ่งในส่ือประเภทโฆษณาที่เสริมภาพลักษณ์ภายนอกเปน็ หลักด้วยนน้ั พบว่า เป็นสอ่ื ท่ีสะท้อนและส่งค่านยิ มอุดมคติตา่ ง ๆ ให้กับทุกกลุ่มผู้รับในสังคมไดอ้ ย่างรวดเรว็ และท่ัวถึงมากที่สุด ตวั อย่างเชน่ การมผี วิ ขาวใส รปู ร่างผอม หนา้ เรยี ว แขนขายาว มีหนา้ อก เป็นต้น สอื่ ทำใหเ้ กดิ ผลทางการเมอื งและสงั คม เมื่อนักข่าวหรือส่ือมวลชนมีทศั นคตทิ างการเมอื งท่มี อี ิทธิพล ต่อสังคม การนำเสนอก็จะไม่มคี วามเป็นกลาง พรรคการเมืองอาจเป็นผู้สนบั สนุนหรอื เป็นเจ้าของส่ือเสยี เอง ผบู้ ริหารระดับสงู หรือเจ้าของสื่อมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับนักการเมือง ดงั เช่น การนำเสนอข่าวของสำนัก ขา่ วของรัฐ ก็จะนำเสนอแต่นโยบายทีเ่ ปน็ ประโยชน์หรอื เลอื กมุมการนำเสนอทดี่ ี ๆ เพื่อใหป้ ระชาชนคล้อยตาม และเห็นด้วย ในขณะที่สำนักข่าวฝ่ายตรงข้ามกับรัฐก็จะโจมตีนโยบาย และเพ่งเล็งแต่เฉพาะปัญหาและ ผลกระทบ ซ่งึ ทำให้ผู้ฟังรู้สึกเอนเอียงไปฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ทำให้พฤตกิ รรมเปลี่ยนแปลงไปตามส่อื มกี ารแบ่งฝัก แบง่ ฝ่ายและเกดิ การกระทบกระทั่งกันเพราะเชอื่ สอื่ คนละด้าน อินเทอร์เน็ตปลอดภัยในโรงเรียน 52

ส่ือมีเอกลักษณ์และข้อจำกัดเฉพาะตัว ส่ือแต่ละประเภทมีรูปแบบ ลักษณะ และกระบวนการ นำเสนอท่ีแตกตา่ งกัน สื่อประเภทสิ่งพิมพจ์ ะใช้เทคนิคทางคอมพวิ เตอร์เพ่อื ปรับแต่งภาพใหม่ให้ลงตวั หรือใช้ คำท่ีสร้างอารมณ์ความรู้สึก ส่วนส่ือประเภทภาพยนตร์ ละครทีวี หนัง จะใช้การตัดต่อภาพ เสียง แสงไฟ มมุ กล้อง เอฟเฟ็กตา่ ง ๆ สร้างความสมจริงหรือเหนือจรงิ สำหรับสื่อโซเชียลก็จะเน้นที่ความแปลกใหม่ของ เรอ่ื งราวหรอื เนื้อหา มีการรายงานสดหรอื Live รวดเร็วทันต่อกระแสสังคม หวอื หวาแตไ่ ม่ละเอียดลกึ ซ้ึงและ ข้อมูลมกั คลาดเคลื่อน สื่อออนไลน์ เป็นส่ือใหม่ที่ควบรวมเอาสื่อส่ิงพิมพ์ ภาพ เสียง ภาพเคลื่อนไหว มัลติมีเดีย ทุกอย่าง มารวมอยู่ด้วยกัน ส่ือออนไลน์จึงหลีกหนีไม่พ้นธรรมชาติท้ัง 5 ของส่ือดังกล่าวแล้ว ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตทุกคน จึงเป็นผู้ผลิตผู้สร้างสื่อ คือสามารถเขียนเรื่องราวข่าวสาร ถ่ายภาพ ตัดต่อ แต่งเติม ส่ง ส่งต่อ ทำให้ แพร่กระจายออกไปอยา่ งรวดเรว็ เกินกว่าทีจ่ ะควบคุมได้ ดังน้ัน ในฐานะผ้รู ับส่ือ จึงต้องระมัดระวัง ตระหนักรู้ เรือ่ งธรรมชาตขิ องสอื่ เพือ่ ไมถ่ กู สื่อโน้มนา้ วชักจงู ไดโ้ ดยง่าย รู้จักตั้งคำถาม วิพากษ์วิจารณ์ คดิ วเิ คราะห์เน้ือหา ขอ้ มลู ขา่ วสารทไ่ี ด้รับ เปน็ ผูบ้ ริโภคที่กระตอื รอื ร้นแสวงหาข้อมลู ทแ่ี ท้จริง เลือกเชือ่ เลอื กใช้ เลือกแชร์ ได้อยา่ ง เหมาะสม ในทางตรงข้าม ในฐานะผู้สรา้ งส่ือ กต็ ้องผลิต เผยแพร่ สื่อสารอย่างสร้างสรรค์ แสดงความคดิ เห็น ทีเ่ ปน็ ประโยชน์ ไม่ใช้สอ่ื ในทางคกุ คาม ทำรา้ ย ละเมดิ ผอู้ ่ืน อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรียน 53

ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (DQ – Digital Intelligence Quotient) เด็กและเยาวชนในวันนี้ จำเป็นจะต้องรู้จักและทำความเข้าใจกับ DQ หรือ ความฉลาดทางดิจิทัล ซงึ่ ดร.ยูฮนุ ปาร์ค นกั วจิ ยั ดา้ นการศึกษาและนโยบายดิจิทัล ผกู้ ่อตง้ั DQ Institute ได้กล่าวไวว้ า่ อีกราว 10 ปี ข้างหน้า ประชากรร้อยละ 90 ของโลกจะเขา้ ถงึ อนิ เทอรเ์ นต็ ทำใหโ้ ลกจริงและโลกเสมอื นเช่อื มเขา้ หากนั อยา่ ง ใกล้ชดิ อย่างชนดิ ทีไ่ ม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน พลเมอื งยคุ ไซเบอร์ต้องมเี กราะ ‘8 ทกั ษะความฉลาดทางดจิ ิทลั ’ ไว้ใช้ ในการป้องกันตัว ครูจึงควรพัฒนาศักยภาพเด็กและเยาวชนให้มี DQ รวมถึงแนะนำพ่อแม่ผู้ปกครองให้ ติดอาวุธ DQ ใหก้ บั บตุ รหลาน กอ่ นใหท้ อ่ งโลกอินเทอร์เนต็ 1. Digital identity : อตั ลกั ษณ์ดิจทิ ลั หมายถงึ การบรหิ ารจดั การตัวตน ภาพลกั ษณ์ ช่ือเสียง การ แสดงออกบนโลกออนไลน์ ต้ังแต่การตั้งช่อื ผูใ้ ชง้ าน (account หรือ id) ภาพโปรไฟล์ การใช้ภาษาหรอื อารมณ์ ในการโพสต์แสดงความคิดเห็นหรือแชร์ข้อมูลขา่ วสารบนโลกออนไลน์ การแสดงออกเมอื่ รว่ มกจิ กรรมบนโลก ออนไลน์ ความเป็นพลเมอื งดิจทิ ลั สามารถใชด้ จิ ิทลั ในทางสร้างสรรค์ นวตั กรรม อาชพี เปน็ ตน้ 2. Digital use : การเขา้ ถงึ และความสามารถในการใชด้ จิ ิทลั สามารถบริหารจัดการเวลา ควบคุม การใช้งานของตนเองได้อย่างเหมาะสมกับกาลเทศะ ไม่เสพติดสื่อ สร้างสมดุลระหว่างชีวิตออนไลน์แล ะ ออฟไลนไ์ ด้ ส่งเสรมิ ให้มกี ารใชส้ ื่อดจิ ิทัลอย่างกวา้ งขวางและเกดิ ประโยชนต์ อ่ ชมุ ชน 3. Digital safety : การจัดการความปลอดภัยชีวิตดิจิทลั ความเส่ียงต่าง ๆ ทีม่ าจากทางออนไลน์ มหี ลายรปู แบบ เช่น การโกงเงินซ้อื สินค้า การเข้าถึงเน้ือหาที่ผิดกฎหมายหรือเป็นอันตราย เช่น ความรุนแรง ส่ือลามกอนาจาร การพนัน ข่าวปลอม อาชญากรรมต่าง ๆ การติดต่อกับเพื่อนออนไลน์ หากเป็นมิจฉาชีพ ก็อาจจะโดนหลอกให้ร่วมลงทุน นัดพบแล้วทำร้ายร่างกาย ปล้นจ้ีชิงทรัพย์ หรือละเมิดทางเพศ การใช้ส่ือ ดิจิทัลจงึ ต้องมคี วามตระหนกั รู้เร่อื งภัยและการปอ้ งกันภยั และเมือ่ เกดิ เหตุข้นึ สามารถรบั มอื ได้อย่างเหมาะสม 4. Digital security : ระบบความปลอดภัยดิจิทัล ภยั คุกคามทางดจิ ิทัลน้นั นอกจากจะเปน็ ภัยต่อ ชวี ติ และทรัพย์สินแล้ว ยงั เป็นภัยที่อาจสรา้ งความเสียหายให้กบั ข้อมูลหรืออุปกรณ์ จงึ ต้องเรียนรู้การป้องกัน ระวังรักษาความปลอดภัยขัน้ พ้ืนฐาน เช่น การต้งั รหัสผ่าน การติดต้ังโปรแกรมป้องกันไวรัส ไม่เปดิ เผยขอ้ มูล ส่วนตัวออนไลน์ ติดตามข้อมูลข่าวสารเรื่องการโจรกรรมรูปแบบใหม่ ๆ ทางดิจิทัล ไม่ควรให้ใครยืม โทรศพั ท์มือถือโดยไม่จำเป็น ไมค่ วรเกบ็ ขอ้ มลู สำคญั ไว้ในโทรศัพท์ เปน็ ตน้ 5. Digital emotional intelligence : ความฉลาดทางอารมณด์ ิจทิ ัล ความสามารถในการเข้าใจ ความรู้สึกของตนเองและผ้อู นื่ ควบคุมอารมณต์ นเองได้ มีน้ำใจ เห็นใจและให้กำลงั ใจเพ่อื นทก่ี ำลังไดร้ ับความ เดือดร้อนออนไลน์ ไม่เผลอหรอื ขาดสตแิ สดงอารมณร์ นุ แรง ก้าวรา้ ว รจู้ ักสรา้ งความสมั พนั ธ์ทีด่ กี บั บุคคลอน่ื ๆ ในโลกออนไลน์ 6. Digital communication : การสื่อสารดิจทิ ัล การติดต่อสอ่ื สารดว้ ยความสร้างสรรค์ พร้อมให้ ความร่วมมือกับผู้อื่นโดยการใช้เทคโนโลยีและสื่อดิจิทัลเป็นช่องทางและเคร่ืองมือในการทำงานร่วมกัน ตระหนกั ถงึ หลักฐานรอ่ งรอยการใช้งานบนโลกดจิ ทิ ลั (Digital footprint) ว่าไมส่ ามารถลบเลือนได้ อนิ เทอร์เนต็ ปลอดภัยในโรงเรยี น 54

7. Digital literacy : การรู้เท่าทันส่ือดิจิทัล ความสามารถท่ีจะสืบค้นหาความจริง วิเคราะห์ เปรียบเทียบ แยกแยะ ประเมินคุณค่า เลือกสรร แบ่งปัน สร้างสรรค์เนื้อหาความรู้สื่อสารได้อย่างอิสระ สามารถใช้ความร้แู ละเครือขา่ ยในการขบคิดแก้ไขปัญหาท่ซี บั ซ้อน ปัญหาในสังคม สรา้ งนวตั กรรมใหม่ ๆ ได้ 8. Digital rights : สิทธิดิจิทัล มีความเข้าใจในเร่ืองสิทธิเสรีภาพของตนเองและผู้อื่น สิทธิตาม กฎหมาย สิทธคิ วามเป็นส่วนตัว ทรัพย์สินทางปัญญา เสรภี าพในการแสดงออกอยา่ งสรา้ งสรรคโ์ ดยไม่ละเมิด ผอู้ ่นื การป้องกันตนเองจากคำพดู ที่สรา้ งความเกลยี ดชังตา่ ง ๆ ไมล่ ะเมิดลิขสิทธิ์หรือทรัพย์สินทางปัญญา การพัฒนาทักษะ DQ จะทำให้เด็กและเยาวชนมีเกราะป้องกนั ตนเอง ไม่ละเมิดบุคคลอนื่ ไม่กระทำ ผดิ กฎหมาย รู้รับผิดชอบต่อตัวตน ช่ือเสียง และการกระทำบนโลกออนไลน์ พร้อมเติบโตเปน็ พลเมืองดจิ ิทัล ที่สามารถใชส้ ่ืออยา่ งสร้างสรรค์ เกดิ ประโยชน์ รับผิดชอบตอ่ สังคม อนิ เทอรเ์ นต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 55

บทท่ี 3 บทบาทของพ่อแม่ผปู้ กครอง โรงเรียนควรทำงานกบั พ่อแมผ่ ปู้ กครอง และครอบครัว เพ่อื ให้ชว่ ยกันสอดสอ่ งดูแลบุตรหลานที่ใชส้ ื่อ ออนไลนใ์ ห้เป็นไปในทิศทางปลอดภัย สรา้ งสรรค์ รเู้ ท่าทนั เช่นเดียวกนั กับทางโรงเรียน โดยต้องสร้างโอกาส ให้ครอบครวั ได้เรยี นรใู้ นเรอ่ื งตา่ ง ๆ ทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั การดแู ลบุตรหลานในยุคดจิ ทิ ัล รศ.นพ. อดศิ ักดิ์ ผลติ ผลการพมิ พ์ ผูอ้ ำนวยการสถาบนั แห่งชาตเิ พือ่ การพัฒนาเด็ก มหาวิทยาลัยมหดิ ล กล่าวว่า มีงานวิจัยรองรับประเด็นเร่ืองการเข้าถึงเน้ือหาที่ไม่เหมาะสมจากการใช้ส่ือออนไลน์ของเด็กและ เยาวชนพบว่า เน้ือหาที่ไม่เหมาะสมมี 2 ประเภท คือ เน้ือหาเก่ียวกับความรุนแรง ซ่ึงจะทำให้เด็กเกิด พฤติกรรมเลยี นแบบด้านความรุนแรง และเน้อื หาเก่ยี วกบั ทางเพศท่ไี มเ่ หมาะสม เป็นเน้ือหาท่ีเผยแพร่บนโลก ออนไลน์ซงึ่ ค้นหาได้ง่าย การเลียนแบบอาจนำไปสกู่ ารเปลย่ี นพฤติกรรมของตวั เด็กเพ่ือทำรา้ ยผู้อ่ืน ซ่ึงอาจจะ เป็นเด็กด้วยกันเองหรอื กลุ่มคนท่ีมีลักษณะพิเศษ เม่ือเดก็ ที่ถูกกระทำได้รับผลกระทบจากพฤติกรรมก้าวรา้ ว ดังกลา่ ว จะมีผู้ปกครอง/คนดแู ลเด็กสักกี่คนที่รู้และเข้าใจ นกึ ถงึ จิตใจของเด็กวา่ ได้รบั ผลกระทบมากเพยี งใด บางครงั้ ทำให้เด็กถกู ละเลยและเพิกเฉยทอดทง้ิ ซงึ่ การกระทำเหลา่ น้ีไม่เปน็ ผลดกี ับเด็ก หนำซ้ำยงั เป็นการสรา้ ง บาดแผลทางจิตใจทฝ่ี ังตดิ อยูก่ บั ความทรงจำของเดก็ ตลอดเวลา พ่อแม่ผู้ปกครองเปน็ คนแรกทสี่ ามารถรบั รู้ได้ถึงความผดิ ปกตขิ องเด็กเนอื่ งจากใกลช้ ิดกับเด็กท่สี ุด เดก็ จะมกี ารเปลยี่ นแปลงหลายอยา่ งเมอ่ื โดนกลั่นแกล้งรงั แกออนไลน์ และเมอ่ื โดนละเมิดทางเพศ โดยมีบุคลกิ และ พฤติกรรมท่ีเปลี่ยนไปอย่างเห็นได้ชัด เช่น เคร่งขรมึ คดิ มาก ไมเ่ ลน่ สนุกสนาน เกบ็ ตัว หดหู่ ข้ีกังวล หวาดกลัว แยกตวั ออกจากเพื่อน อาจจะมอี าการหวาดผวาเมือ่ ต้องเข้าสงั คมทง้ั ออนไลน์และออฟไลน์ เด็กอาจหลีกเลี่ยงท่ีจะเข้าสังคม หรือบางคนอาจจะหมกมุ่นกับการอ่านความคิดเห็นต่าง ๆ ในคลิป หรือรปู ทโ่ี ดนละเมิด แลว้ เกดิ อาการซึมเศร้า แยกตวั ออกจากเพื่อน ส่วนเดก็ ทถี่ กู ลว่ งเกนิ ทางเพศตัง้ แต่ยังอยู่ใน วัยเด็กเล็กจะแสดงให้เห็นถงึ พฤติกรรมที่ส่อไปทางเพศก่อนวัย (early sexualized behavior) เด็กจะเขา้ หา ผู้ใหญ่คนอื่นที่ไม่ใช่ผู้กระทำในลักษณะท่ีคล้ายคลึงกับส่ิงท่ีตนได้เรียนรู้จากผู้กระทำ เด็กอาจจะแสดงการ เลียนแบบพฤติกรรมย่วั ยวนทางเพศของผู้ใหญ่ และเด็กบางคนอาจกลายเป็นเด็กหมกม่นุ กับการเล่นท่ีสอ่ ไป ในทางเพศอย่างมาก และแสดงใหเ้ หน็ วา่ มีความรูอ้ ยา่ งละเอยี ดเก่ียวกบั เรอื่ งเพศของผใู้ หญ่ ในทางกลับกนั เด็ก อาจมีความหวาดระแวงกับเพศตรงข้ามหรือบุคคลท่ีมีลักษณะที่ใกล้เคียงกั บบุคคลท่ีเคยละเมิดเด็กหรือกับ บุคคลแปลกหน้าอ่ืนทุกคน เน่ืองจากหวาดกลัวว่าจะถูกกระทำแบบเดียวกับท่ีเคยโดนมาอีก หากพบว่าเด็กมี อาการหวาดระแวงคนอื่นอย่างเห็นได้ชัด ควรเริ่มสอบถามเพื่อจะได้รู้สาเหตุของปัญหาและจะได้ร่วมหา วิธีแกไ้ ขตอ่ ไป อินเทอร์เนต็ ปลอดภัยในโรงเรยี น 56

ในส่วนของการถูกละเมิดทางเพศนั้น บางครัง้ เด็กไม่ได้ถกู ละเมิดแบบตัวต่อตวั แตเ่ ป็นการโดนละเมิด ทางออนไลน์ เช่น การแลกกล้องแล้วให้ถ่ายตอนกำลังเปลือยหรือหลอกให้สำเร็จความใคร่ตัวเองให้ดูแล้ว บนั ทกึ ไว้ และอาจถูกนำมาขม่ ขู่ บงั คบั ให้ทำซ้ำ หรอื บังคบั ให้จา่ ยเงนิ เพื่อแลกกบั การไม่ปล่อยคลิปและรปู ภาพ ดังกล่าว นำไปสกู่ ารถูกละเมดิ ซ้ำ ๆ ได้ บคุ คลแวดล้อมเดก็ ในการเฝา้ ระวังและรับทราบเหตุ ในการดำเนินคดีกรณีการล่วงละเมิดตอ่ เดก็ ในโลกออนไลน์นนั้ เจา้ หนา้ ท่ีผบู้ ังคับใช้กฎหมายอาจไม่ได้ เป็นบุคคลแรกท่ีรับทราบเหตุ โดยส่วนใหญ่แล้วเจ้าหน้าที่มักจะไม่ได้รับการติดต่อโดยตรงจากเหย่ือหรือ ผูถ้ ูกกระทำแต่จะเป็นการรับแจ้งเหตุจากคนใกล้ชิดกับเด็กซ่งึ อาจเป็นครู พ่อแม่ผู้ปกครอง ครอบครวั เพื่อน สนิท หรืออาจเป็นบุคคลอ่ืนที่อยใู่ กลช้ ดิ เด็ก ดงั นนั้ ผใู้ กล้ชดิ กับเดก็ เหล่านจี้ งึ เป็นผู้มีบทบาทสำคญั ตอ่ การตรวจ พบและช่วยเหลอื ค้มุ ครองเดก็ ออกจากอันตราย คำแนะนำดงั ต่อไปนี้เปน็ แนวทางปฏิบตั ิสำหรบั บุคคลแวดล้อม เดก็ ในการเฝา้ ระวงั และปฏิบตั ติ ่อเดก็ ทมี่ ีความเสีย่ งหรือกำลังถกู ล่วงละเมดิ o เด็กท่ีกำลังถูกล่วงละเมิด อาจกำลังพยายามจะบอกเล่าเหตุการณ์ว่าตนกำลังถูกล่วงละเมิด แต่มักจะไม่กล้าบอกเล่าเหตุการณ์ให้ฟังตรง ๆ โดยอาจจะเล่าผ่านตัวอย่างเหตุการณ์หรือถามความคิดเห็น เกี่ยวกับเหตกุ ารณ์ต่าง ๆ ซ่ึงอาจเป็นเร่ืองไกลตวั เพื่อที่จะดูปฏิกิริยาตอบสนองก่อน ซ่ึงจุดนี้ถือเป็นจุดสำคัญ มาก เพราะหากเพ่ือน ครู ผู้ปกครอง หรอื ครอบครวั ได้รบั ฟังแล้วมีการแสดงความคิดเห็นในเชงิ ลบหรือแสดง การตำหนิติเตยี น เด็กอาจรู้สึกผิดทจี่ ะเล่าเรื่องต่อและปิดปากเงยี บ ดังนน้ั ผทู้ ่ีอยใู่ กล้ชิดกับเด็กจึงควรให้ความ สนใจเม่ือเด็กมีการเล่าให้ฟังถึงเหตุการณ์แปลก ๆ และพยายามจะพูดถึงเหตุการณ์น้ันในเชิงบวกพร้อม สอดแทรกวธิ ีการแก้ปัญหาในบทสนทนามากกว่าจะบอกว่าเหตุการณ์นั้นเปน็ เรอื่ งถูก-ผดิ ไม่ควรกระทำ เพ่อื ให้ เดก็ เปิดใจ กล้าทีจ่ ะเปดิ เผยถึงเหตกุ ารณท์ ่เี กดิ ขึน้ กบั ตนเอง o แม้เด็กท่ีกำลังถูกลว่ งละเมดิ ไม่ตอ้ งการท่จี ะบอกเลา่ เรื่องราวของตนใหบ้ ุคคลอืน่ รับทราบ แต่ผ้ทู ่อี ยู่ ใกล้ชิดเด็กอาจสามารถรับรู้ความผิดปกติผ่านพฤติกรรม การแสดงออกทางอารมณ์ผ่านการเขียนข้อความ รูปภาพ หรือการโพสต์ขอ้ ความในสอื่ ออนไลน์ตา่ ง ๆ ซ่งึ กรณีดังกล่าวหากสามารถนำเด็กมาพบและพูดคุยกับ ผู้เชย่ี วชาญ จิตแพทย์ หรือนักจิตวทิ ยาผ้เู ชย่ี วชาญก็จะมวี ิธีการในการตคี วามการแสดงออกทางอารมณ์ และมี วธิ ีพดู คุยใหเ้ ดก็ เปิดเผยความลับหรือเรอ่ื งทก่ี งั วลใจออกมาได้ หากพบพฤติการณ์ผดิ ปกติและสงสัยวา่ เด็กอาจมี ปัญหาถูกล่วงละเมิด จึงควรนำเด็กไปปรึกษาจิตแพทย์ผู้เช่ียวชาญ หรือติดต่อขอคำปรึกษาที่หน่วยงาน รบั บริการของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมนั่ คงของมนุษย์ เช่น บ้านพักเด็กและครอบครวั หรือศูนย์ ช่วยเหลอื สังคม สายด่วนหมายเลข 1300 o ใหค้ รหู รือผปู้ กครองสังเกตการณ์การใช้โปรแกรมหรือแอปพลิเคชัน (Application) ติดต่อส่อื สาร คุยสาย หาคู่ ที่เด็กอาจนำมาใช้ในเคร่ือง เด็กอาจกำลังตกเป็นเป้าหมายของการล่วงละเมิดทางเพศ การใช้ อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรียน 57

โปรแกรมถ่ายทอดสดแนว Live Streaming หรือการถ่ายทอดสดออนไลน์ เช่น BeeTalk, Bigo Live, Kitty Live, Vibie, MLive ซ่งึ กลมุ่ ผ้ทู ีม่ ีรสนยิ มชอบเดก็ และกลมุ่ คนรา้ ยทก่ี ระทำความผดิ ลว่ งละเมดิ ทางเพศออนไลน์ ต่อเดก็ กล่มุ หาคู่ หรือค้าประเวณี มกั จะแฝงตวั เข้าไปใช้บริการ o เด็กท่ีกำลังถูกล่วงละเมิดหรือกำลังถูกล่อลวงอาจไม่รู้สึกว่าส่ิงที่ตัวเองทำอยู่เป็นความผิด หรือ ตนเองกำลงั ตกอยู่ในภาวะเส่ียงภัยอันตราย บางคร้งั กอ็ าจเป็นไปได้ว่าเดก็ จะแสดงออกในการเขา้ ข้างฝั่งคนรา้ ย ซึ่งเด็กอาจคิดวา่ คนร้ายเป็นผู้ที่ตนไว้วางใจหรอื เขา้ มาช่วยเหลือเติมเต็มส่วนท่ีขาดใหก้ ับเด็ก (โดยเฉพาะอยา่ ง ย่ิงในครอบครวั ทข่ี าดความอบอ่นุ หรอื มีขอ้ บกพร่องในการเลย้ี งดู) หรือเดก็ อาจมีความผูกพนั กบั คนร้าย แมจ้ ะ รูว้ ่าผิดแตก่ ็ไม่ต้องการให้คนร้ายต้องถกู ลงโทษ ซึ่ง ผู้ปกครอง ครอบครวั หรอื ครู ที่กำลังเข้าไปช่วยเหลือเด็ก อาจจะต้องทำความเข้าใจความสบั สนของพฤติกรรมของเด็ก ไมค่ วรแสดงพฤติกรรมกา้ วร้าวโตต้ อบ ท่ีสำคัญ จะต้องแสดงการให้อภัยและพยายามดึงเดก็ กลับมา o ในกรณีที่ครอบครวั ตรวจพบว่าเด็กกำลังติดต่อกับบคุ คลต้องสงสัย หรือมีการตรวจพบว่าเด็กถูก ล่วงละเมดิ เช่น พบการแช็ตพูดคุยกับคนร้าย มีการตรวจพบข้อความหรือส่อื ลามกอนาจารในโทรศัพท์หรือ เครื่องคอมพิวเตอร์ของเด็ก หา้ มตอ่ ว่าหรือใชค้ วามรุนแรงในการลงโทษเดก็ ทก่ี ำลงั ถกู ล่วงละเมิดหรือกำลังถูก ลอ่ ลวงเปน็ อนั ขาด แตค่ วรนำเด็กไปปรกึ ษาจติ แพทย์ผเู้ ช่ยี วชาญหรือขอความชว่ ยเหลอื จากนกั สงั คมสงเคราะห์ กอ่ น เพราะการลงโทษท่ีรุนแรงจะทำให้เด็กปิดปากเงยี บไม่เปดิ เผยเหตกุ ารณ์ หรอื อาจตดั สินใจหลบหนีออก จากบ้านซ่ึงเป็นความเสย่ี งภยั มากข้ึน o พึงระลึกไวเ้ สมอว่ากระบวนการยุติธรรมไม่ได้ออกแบบไว้รองรับความสับสนทางอารมณ์ของเด็ก ที่ตกเป็นเหย่ือ และเจ้าหน้าที่ตำรวจอาจไม่ได้มีความเช่ียวชาญเพียงพอในการจัดการดูแลสภาพทางอารมณ์ ของเดก็ การนำเด็กไปแจ้งความตอ่ เจา้ หนา้ ทต่ี ำรวจโดยตรงอาจมคี วามเสยี่ งที่จะทำให้เดก็ ถกู กระทบกระเทอื น ด้านจติ ใจต่อเดก็ มากข้ึน ในกรณที ีต่ รวจพบการกระทำผิดในขณะที่เด็กยังอยใู่ นความดูแลของผ้ปู กครอง (ไมไ่ ด้ อยู่ในภาวะเสี่ยงภัยเฉพาะหน้า) จึงควรมีการขอคำปรึกษาและขอความช่วยเหลือจากนักสังคมสงเคราะห์ เสียก่อน ซึง่ หากจำเป็นจะต้องแจง้ ความกค็ วรมนี ักสงั คมสงเคราะหห์ รือนกั จติ วทิ ยาคอยใหค้ วามชว่ ยเหลือดแู ล ด้วย เว้นแตเ่ ป็นกรณีฉุกเฉินหรือเด็กกำลังอยู่ในภาวะเส่ียงอนั ตราย เช่น กรณีเด็กหนีออกจากบ้าน หายตัวไป หรือกำลังตกอยู่ในมอื คนรา้ ย ก็จำเป็นจะต้องแจ้งเจา้ หนา้ ทีต่ ำรวจเข้าดำเนนิ การช่วยเหลือในทันที o การติดต่อประสานงานกรณีต้องการพาเด็กไปพบจิตแพทย์ โดยทั่วไปสามารถขอรับคำปรึกษาได้ ในโรงพยาบาลขนาดใหญใ่ กลบ้ ้าน หรือขอคำแนะนำจากสายดว่ นสขุ ภาพจติ โทร. 1323 ตลอด 24 ชัว่ โมง o กรณีตอ้ งการติดต่อหน่วยงานของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์เพ่ือขอรับ บรกิ ารนกั สงั คมสงเคราะห์มาชว่ ยดแู ลเด็ก ให้ตดิ ตอ่ ที่ สำนกั งานพฒั นาสังคมและความมน่ั คงของมนุษยจ์ งั หวดั (พมจ.) ได้ทุกจงั หวัด หรอื ขอคำปรกึ ษาที่ ศูนยช์ ่วยเหลอื สงั คม สายดว่ นหมายเลข 1300 อินเทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 58

o กรณีมีเหตุฉุกเฉินหรือกังวลว่าเด็กจะได้รับอันตราย สามารถแจ้งความได้ที่สถานีตำรวจท้องท่ี ซงึ่ หากไมท่ ราบ ให้แจ้งสายด่วนเหตุด่วนเหตรุ ้าย 191 หรอื หากไมไ่ ด้รับความสะดวก สามารถตดิ ตอ่ กองกำกบั การสวสั ดภิ าพเดก็ และสตรี โทร 02 282 3892 ในพ้ืนทีก่ รุงเทพมหานคร หรือ ศนู ยพ์ ิทักษ์เด็กสตรีครอบครัว และป้องกันปราบปรามการค้ามนุษย์ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (ศพคส.ตร.) โทร 02 205 3429 หรือ 02 205 3432 หรอื สายด่วนรบั เรือ่ งรอ้ งเรียนหรอื ขอความชว่ ยเหลือ สำนักงานตำรวจแหง่ ชาติ 1599 กรณกี ล่ันแกล้งระรานทางไซเบอร์ (Cyber bulllying) สญั ญาณเตอื นภยั o ไม่อยากไปโรงเรยี น และผลการเรียนแย่ลงอยา่ งเห็นได้ชดั o มีอาการซึมเศรา้ วติ กกงั วล o มอี าการแยกตวั จากเพอ่ื น อยูค่ นเดียวหรือจมอยใู่ นโลกส่วนตัว o หมกมุ่นกับสังคมออนไลน์ o อาจมีอาการทางกายใหเ้ หน็ ป่วยบอ่ ย o แสดงอาการผดิ ปกตเิ มื่อเล่นโทรศพั ทห์ รอื คอมพิวเตอร์ เชน่ มีสหี น้าวติ กกงั วล โกรธหรอื อาย o อาการที่รุนแรงขึน้ อาจถงึ ขน้ั ทำรา้ ยตวั เองหรือพยายามฆ่าตวั ตาย การพดู คุยสอบถามเมอ่ื สงสัยว่าลกู ถูกกล่นั แกลง้ ระรานทางไซเบอร์ โดยทั่วไปเด็กที่ถูกรังแกมักไม่กล้าบอกเร่ืองราวหรือเหตุการณ์ท่ีถูกรังแกให้คนอ่ืนรับรู้ แต่การมี ความสมั พันธท์ ด่ี ีในครอบครวั จะทำใหล้ กู สามารถคยุ กับพ่อแม่ไดท้ ุกเรอ่ื ง ดงั นัน้ สง่ิ ท่คี วรทำเป็นพื้นฐานคือการ สรา้ งรากฐานความรัก ความเข้าใจและการรบั ฟงั กันในครอบครัว พ่อแม่ควรพูดคุยกับลกู ทุกวนั ถึงเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่ลูกได้พบเจอในแต่ละวนั คำถามงา่ ย ๆ เช่น วนั น้ี ลูกเรียนอะไรบ้าง ลูกเลน่ กบั ใครบา้ ง ใครเป็นเพื่อนสนทิ ของลกู ในสังคมออนไลนก์ เ็ ช่นเดียวกัน หากลูกมีบญั ชี ออนไลน์ พ่อแม่ก็ควรเปน็ เพ่ือนกับลูกในสงั คมน้ันดว้ ย แล้วคอยติดตามเฝ้าดูอยหู่ ่าง ๆ ไมล่ ะลาบละลว้ ง เมื่อ เรม่ิ เหน็ ความผิดปกติ ความคิดเหน็ ท่เี ขา้ มาโพสต์แบบไมน่ ่ารกั หรอื ดกู า้ วรา้ ว รุนแรง ควรสอบถามความเป็นมา ของโพสต์ท่ีดูไมด่ นี นั้ สอบถามความรูส้ ึกของลกู วา่ รูส้ ึกเจ็บปวด โกรธ หรือเสยี ใจหรอื ไม่ แตแ่ มว้ า่ เราอาจจะไม่ เห็นชดั ในสังคมของลูก เน่ืองจากอาจโดนกลัน่ แกล้งที่อ่ืน ถา้ สงสยั วา่ ลกู โดนรงั แก พอ่ แม่อาจจะเลียบเคียงถาม ถึงเพอื่ นออนไลนข์ องลูกและซักถามถึงความร้สู ึกของลูกทีม่ ตี อ่ เพื่อน ๆ ได้ วธิ ปี ฏบิ ตั ิเมือ่ ลกู ถกู กลัน่ แกล้งระรานทางไซเบอร์ ก่อนอื่นพอ่ แม่ตอ้ งตระหนกั วา่ การกลน่ั แกลง้ ระรานทางไซเบอร์นั้นมอี ยู่จรงิ ไมใ่ ชเ่ รือ่ งเลน่ ๆ หรือเป็น เพยี งเรอื่ งเล็กนอ้ ย หากรู้ว่าลกู ถกู รงั แกทางออนไลน์ อย่าปล่อยผ่าน ควรรบั ฟังและหาทางชว่ ยเหลอื ด้านการพดู คุยและดแู ลเดก็ o ไม่มองปญั หาดงั กลา่ วว่าเป็นเร่อื งเลก็ ให้ความสำคญั กับปญั หาทีเ่ กิดขนึ้ อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 59

o ควรบอกลูกว่าส่ิงที่เกิดขึ้นไม่ใช่ความผิดของลูก ให้กำลังใจ สร้างพลังแรงใจให้ลูกรู้สึกมีคุณค่า ในตวั เอง o หากสงสัยว่าเด็กมีปัญหาด้านสขุ ภาพจิต ควรใหล้ ูกไดร้ บั การประเมนิ และดูแลจากผเู้ ช่ียวชาญ o หลกี เลี่ยงพนื้ ที่เสีย่ ง ถ้าเป็นในสังคมออนไลน์ อาจต้องงดใช้มือถือหรอื คอมพิวเตอร์ชว่ั คราว o ถือเปน็ โอกาสในการสอนลกู ให้ใช้สอ่ื อยา่ งระมดั ระวัง และการตง้ั คา่ ความเป็นส่วนตวั ต่าง ๆ o สอนไมใ่ หล้ ูกโต้ตอบกลับเพือ่ ลดความรุนแรงของปัญหา o สอนลูกไมใ่ ห้รังแกคนอืน่ เปน็ ตวั อยา่ งที่ดใี ห้ลูก ดว้ ยการให้เกียรติผู้อ่ืน ยอมรับในความแตกต่าง ไมเ่ ลือกปฏิบัติ และไมใ่ ช้ความรุนแรงในครอบครัว ด้านการจดั การร่วมกับโรงเรยี น หากเหตเุ กดิ ข้ึนในโรงเรียนหรือทราบวา่ ผู้กระทำผิดเป็นเดก็ หรือบุคลากรในโรงเรยี น มวี ธิ ีการปฏบิ ัติดงั นี้ o เก็บหลักฐานของการกล่ันแกล้งต่าง ๆ เพื่อนำมาสอบสวนเรื่องราว และนำมาแสดงกับผู้ท่ี เกยี่ วข้องทราบเพอ่ื ร่วมกันแกป้ ญั หา เกบ็ รายละเอยี ดความถขี่ องการถูกกลนั่ แกล้งดังกล่าวไว้ด้วย o แจง้ ครูทโี่ รงเรียนให้รบั ทราบถึงส่ิงที่เกิดขน้ึ เพอื่ ช่วยกนั แก้ปญั หา อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรยี น 60

o ตดิ ตามสอบถามความคืบหนา้ กับครอู ยเู่ สมอ o หากกงั วลเร่อื งความเครียดของเด็ก ใหป้ รกึ ษาครูแนะแนวรว่ มด้วย o จดบันทกึ การพูดคยุ กับครูหรือผเู้ ก่ียวขอ้ งไว้เป็นหลักฐาน o ใหเ้ วลากบั ทางโรงเรียนไดจ้ ดั การกบั ปญั หา o หากปัญหาไมไ่ ดร้ ับการแกไ้ ข อาจตอ้ งใช้วิธกี ารตามกฎหมาย อนิ เทอรเ์ นต็ ปลอดภยั ในโรงเรียน 61

อนิ เทอร์เนต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 62

กรณกี ารละเมิดทางเพศออนไลน์ สญั ญาณเตอื นภยั เดก็ ที่โดนละเมดิ ทางเพศออนไลนโ์ ดยเฉพาะนัน้ อาจจะสังเกตได้ยากกวา่ เดก็ ทโ่ี ดนละเมดิ ทางเพศแบบ ตวั ต่อตัว เน่ืองจากไม่มีหลักฐานทางร่างกายที่เห็นได้ชัด แต่กระน้ัน พ่อแม่ผ้ปู กครองก็อาจจะเห็นได้ว่าลูกมี พฤตกิ รรม หรือบคุ ลกิ ที่เปลี่ยนแปลงไป มีอาการเกบ็ ตัวคลา้ ยกรณีถกู กล่ันแกล้งระราน และ/หรือมีพฤติกรรม การใช้เงินท่มี ากขนึ้ โดยไมม่ ีเหตุผล เพราะเด็กอาจถกู ขม่ ขูเ่ อาเงินด้วย แตใ่ นทางตรงกนั ข้าม เด็กอาจจะมเี งินใช้ จ่ายมากขนึ้ จากการทถ่ี กู หลอกใหเ้ งนิ เปน็ คา่ ตอบแทนเพอ่ื ใหถ้ า่ ยรูปหรอื คลปิ โป๊ ดงั นนั้ ส่งิ ทพี่ ่อแม่ผู้ปกครองควรสอบถามเมอ่ื รู้สึกถึงความผดิ ปกตดิ งั ตอ่ ไปนี้ o มอี าการซมึ เศรา้ วิตกกงั วล o บางคนมีพฤติกรรมการใช้เงินมากขน้ึ ขอเงนิ บอ่ ยข้ึน เนือ่ งจากถูกขู่กรรโชกทรพั ย์ o บางคนมีเงินใช้จา่ ยมากข้ึน จากการถูกหลอกให้ขายรปู หรอื คลปิ สว่ นตวั ของตนเอง o แสดงอาการผดิ ปกติเมอ่ื เล่นโทรศัพท์หรือคอมพิวเตอร์ เชน่ มสี หี นา้ วิตกกงั วล โกรธหรอื อาย เดก็ ท่ีถกู ละเมดิ ทางเพศออนไลน์อาจถูกละเมิดทางเพศแบบตัวต่อตัวด้วย มลู นิธิศูนย์พิทกั ษ์สิทธิเด็ก ไดใ้ หข้ ้อมลู เกยี่ วกบั สัญญาณเตือนทที่ ำใหท้ ราบว่าเด็กถูกลว่ งละเมิดทางเพศและต้องการความชว่ ยเหลอื ดงั นี้ o มีบาดแผลฟกช้ำทางรา่ งกาย/อวัยวะเพศ o เด็กมอี าการซึมเศร้า /วติ กกงั วล อารมณแ์ ปรปรวน ไม่สงุ สงิ ใคร เก็บตวั o กลวั คนบางประเภท o กลวั การกลับบ้าน o กลวั การอยลู่ ำพงั กับผ้ใู หญ่ o หนอี อกจากบ้าน o มีความคดิ อยากทำรา้ ยตวั เอง o มีปญั หาด้านการเรียน o ฝันร้าย /นอนไม่หลบั ดงั นั้น หากพบวา่ ลกู มอี าการบางอยา่ งทน่ี ่าสงสยั ใหเ้ ร่ิมพดู คยุ ซักถาม แลว้ รว่ มกันหาวธิ ีแก้ปัญหาต่อไป การพดู คยุ สอบถามเม่อื สงสัยว่าเด็กถกู ละเมดิ ทางเพศออนไลน์ เช่นเดียวกับการถกู กลน่ั แกลง้ ระรานออนไลน์ เด็กมักจะไมบ่ อกใคร ยงิ่ เปน็ เรอื่ งการถูกละเมดิ ทางเพศ ยงิ่ เปน็ เร่ืองที่เด็กรู้สึกอบั อาย ไมก่ ลา้ บอกใคร แต่ความสมั พันธ์ท่ีดีในครอบครัวจะชว่ ยใหเ้ ด็กกลา้ พูด กล้าเล่า มากข้ึน พ่อแม่ผู้ปกครองต้องเปิดใจรับฟัง ไม่อคติคิดว่าเด็กแต่งเรื่อง ให้หาข้อมูลและหลักฐานให้ชัดเจน เม่อื ทราบแน่ชัดแล้วตอ้ งต้งั สติใหด้ ี ไม่โวยวาย ไมโ่ ทษเป็นความผดิ ของลกู และพรอ้ มชว่ ยลกู แกป้ ญั หา อินเทอรเ์ นต็ ปลอดภัยในโรงเรียน 63

ผลกระทบท่เี กดิ ขึ้นกับเดก็ ที่ถูกละเมดิ ทางเพศ หนังสือคู่มือ อาสาสมัครพทิ ักษ์สิทธิเด็กทางเพศ โดยองค์การยูนิเซฟ ประเทศไทย ภาควชิ ากุมารเวช ศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มูลนิธิมิตรมวลเด็ก และศูนย์พิทักษ์สิทธิเด็ก มูลนิธิเด็ก 2537 จัดทำขึ้น ได้อธิบายว่า เด็กที่ถูกละเมิดทางเพศจะได้รับผลกระทบมากหรือน้อย ข้ึนอยู่กบั บุคลกิ ของเด็ก และประเภท ของการถูกกระทำ โดยแบ่งเปน็ 1. กรณที ีไ่ มร่ นุ แรง เช่น การใหเ้ ดก็ ดอู วัยวะเพศ ใช้คำพูดลามกเลา้ โลม กรณีน้ี อาจทำให้เด็กมปี ญั หา ดา้ นอารมณ์ และจิตใจช่วั ครงั้ ชัว่ คราว ได้แก่ o อาย กลัว สบั สนตกใจงา่ ย o ร้สู ึกผิด กระวนกระวาย o กลัวถกู รงั เกียจ o ระแวงผใู้ หญ่และคนแปลกหน้า o สนใจเรือ่ งเพศผิดปกติ หรอื ชอบจับคลำอวยั วะเพศของผอู้ ื่น 2. กรณีรุนแรง คือ ผู้ล่วงละเมิดทางเพศต่อเด็กเป็นพ่อ แม่ ญาติใกล้ชิด หรือเด็กถูกกระทำโดย วธิ ีรนุ แรง อาจมีผลต่อเดก็ ด้านต่าง ๆ คอื ดา้ นร่างกาย ทำให้ร่างกายของเด็กมีบาดแผล ฟกช้ำ เนื่องจากการถูกทำร้าย หรือมีปญั หาโรคติดเชื้อ ทางเพศสมั พันธ์ การตง้ั ครรภ์ ดา้ นอารมณ์ ทำใหเ้ ด็กฝันรา้ ย ซมึ เศรา้ กังวล กรดี ร้อง หรือพยายามทำร้ายตัวเอง หรือฆา่ ตัวตาย และ หวาดกลวั ผลู้ ว่ งเกนิ ทางเพศ หรือผทู้ ีม่ ีลกั ษณะคล้ายผลู้ ่วงเกิน หรอื บางกรณีก็อาจคลอเคลียกบั บคุ คล ดงั กลา่ วน้ีมากผดิ ปกติ ด้านพฤติกรรม เด็กอาจมีอาการซึมเศร้า ผลการเรียนแย่ลง ก้าวร้าว หนีออกจากบ้าน ไม่สามารถ ควบคุมระบบขับถ่าย หรือหวนกลับไปสู่พฤติกรรมต่ำกว่าวัยของตนอย่างกะทันหัน อาจหันไปพ่ึง เสพยาเสพตดิ สำเรจ็ ความใคร่ดว้ ยตนเองบ่อยผดิ ปกติ ยั่วยวนหรอื สำสอ่ นทางเพศ อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรียน 64

วธิ ีปฏบิ ัติเมอ่ื ลกู ถูกละเมิดทางเพศออนไลน์ ดา้ นการดแู ลลกู o ปลอบโยนใหก้ ำลงั ใจ ใหค้ วามมน่ั ใจวา่ พ่อแมผ่ ปู้ กครองสามารถปกป้องคมุ้ ครองได้ o ควรพาลูกไปปรึกษาแพทย์หรือนักจิตวิทยาเพ่ือช่วยให้ลูกสามารถฟ้ืนฟูตัวเองจากภาวะซึมเศร้า หรอื ภาวะทางจติ อนื่ ๆ ได้ อนิ เทอร์เน็ตปลอดภัยในโรงเรียน 65

o หากลกู ถกู ทำร้ายร่างกาย และ/หรือถูกข่มขืน ควรพาลกู ไปพบแพทย์เพ่ือเก็บหลักฐาน และตรวจหา โรคจากเพศสัมพันธ์ การดำเนินการด้านกฎหมาย o เกบ็ รวบรวมหลกั ฐานต่าง ๆ ไมว่ า่ จะเปน็ ขอ้ ความแช็ต คลิปหรอื รูปท่ีถกู ละเมดิ หลกั ฐานทแี่ สดงตวั ตน ของผ้ทู ่ลี ะเมดิ เพือ่ นำไปแจง้ ความ o แจ้งตำรวจเพ่ือให้ดำเนินคดี ท่ีสถานีตำรวจ หน่วยปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับ อาชญากรรมทางเทคโนโลยี (ปอท.) หน่วยปราบปรามการลว่ งละเมิดตอ่ เดก็ ทางอินเทอร์เน็ต (TICAC) o แจ้งหน่วยงานทางสังคมท่เี ก่ียวขอ้ งถา้ จำเปน็ เชน่ บ้านพักเด็กและครอบครวั ประจำจงั หวดั พนักงาน เจา้ หน้าท่ีตาม พ.ร.บ.ค้มุ ครองเดก็ องค์กรพฒั นาเอกชนท่ีทำงานคมุ้ ครองเดก็ o กรณถี กู ขม่ ขืน ตอ้ งแจง้ ความเพ่ือดำเนินคดีอาญา พ่อแม่ผ้ปู กครองตอ้ งบอกให้ลกู รวู้ ่าตำรวจจะซกั ถาม อะไรบ้าง ให้ลูกตอบอย่างตรงไปตรงมาตามความเป็นจริง และ พ่อแม่ผู้ปกครองต้องร่วมฟัง การสอบสวนด้วย o ในการสอบสวน ตำรวจจะต้องปฏิบัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 133 ทวิ ดังน้ี o ตอ้ งมีพ่อแม่ผู้ปกครอง หรือบุคคลอนื่ ตามที่ผ้เู สยี หายรอ้ งขอ ใหเ้ ขา้ รว่ มฟังการสอบสวน o ต้องมีอยั การ นกั จติ วิทยา หรือนักสังคมสงเคราะห์ร่วมด้วย o ตำรวจตอ้ งสง่ ตวั ผ้เู สียหายไปตรวจหาร่องรอยการขม่ ขนื o ถ้าเป็นไปได้ ควรมีตำรวจหญิงสอบสวน o หลังการสอบสวน ถ้าร้อยเวรนำบันทึกสอบปากคำให้ผู้เสียหายลงช่ือ ผู้ปกครองต้องอ่าน ให้ละเอียดวา่ ตำรวจลงข้อความครบถ้วนตามท่ีผู้เสียหายบอกหรือไม่ ถา้ ยังไม่ถูกตอ้ งให้ลงให้ ถกู ตอ้ ง ถ้าตำรวจไมท่ ำ ห้ามลงช่อื เดด็ ขาด ควรบอกผูท้ ีร่ ่วมฟังใหร้ บั รูท้ ุกคน ถ้าผทู้ ีร่ ว่ มรับฟัง ไมท่ กั ท้วงให้ตำรวจลงข้อความตามความเปน็ จรงิ ควรไปรอ้ งกับหัวหนา้ สถานีตำรวจทนั ที o หากเด็กยังไม่พร้อมให้การ หรือไม่สามารถให้การได้จนจบ เพราะปัญหาทางอารมณ์และ จิตใจ ใหข้ อผดั ผ่อนและสง่ เด็กให้จิตแพทย์ทีโ่ รงพยาบาลรัฐตรวจรักษา หรือสง่ นักจิตวิทยา เดก็ เพอื่ ดูแลให้เดก็ พร้อมเสียกอ่ น o กรณลี ูกตอ้ งใหก้ ารต่อศาล ให้เตรียมความพรอ้ มของเด็ก โดยอธบิ ายบทบาทหน้าทข่ี องผู้เก่ียวขอ้ งก่อน เพอื่ ใหเ้ ดก็ เขา้ ใจและรับรสู้ ถานการณ์ว่าจะต้องพบเจอกับใครหรอื อะไรบ้าง ถา้ ลกู มปี ญั หาด้านอารมณ์ และจิตใจอยา่ งรนุ แรง ควรประสานงานกบั พนกั งานอยั การหรือทนายโจทก์ เพ่ือใหศ้ าลทราบถงึ ภาวะ ของเดก็ และถา้ เปน็ ไปได้ควรใหแ้ พทย์ผรู้ ักษาพยาบาลมาเบกิ ความในฐานะพยานด้วย อินเทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรียน 66

พยานหลกั ฐานโดยทั่วไปในกรณกี ารตรวจท่ีเกดิ เหตใุ นคดกี ารล่วงละเมดิ ทางเพศต่อเดก็ ออนไลน์ มกั จะพบพยานหลักฐานเหลา่ นี้ ✓ ข้อความการสนทนา (Chat logs) ไมว่ ่าจะเปน็ ใน LINE, Facebook หรือ Social Media อื่น ๆ ✓ ขอ้ ความโตต้ อบในอีเมล ✓ ขอ้ มูลการใช้อนิ เทอรเ์ น็ต (Internet History) ว่ามกี ารเข้าไปในเวบ็ ใดบา้ ง ✓ ข้อมูลเกย่ี วกบั ธนาคารออนไลน์ หรอื โปรแกรม/แอปพลเิ คชนั ที่ใช้ ✓ รปู ภาพหรือวิดโี อ ภาพถ่าย/วิดโี อแช็ต ✓ ข้อความ/ไฟลเ์ อกสารตา่ ง ๆ ✓ ข้อมูลการลงทะเบยี นเข้าใช้ หรอื การเป็นเจ้าของบญั ชี (Account) ในเว็บต่าง ๆ การติดตัง้ โปรแกรมท่ีนยิ มใช้ในการกระทำผิด เชน่ โปรแกรมแชรไ์ ฟล/์ โปรแกรม Peer-to-Peer (P2P) Shareaza หรือ eMule โปรแกรมตัดตอ่ ภาพ เป็นต้น อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรยี น 67

การดแู ลจิตใจเดก็ ที่ถูกทำรา้ ย o พ่อแม่หรือผู้ปกครองจะต้องทำให้เด็กรู้สึกปลอดภัยด้วยวิธีต่าง ๆ ตั้งแต่คำพูดไปจนถึงการกระทำ ด้วยการบอกว่าจะอยู่ด้วยตลอด ไม่ไปไหน ในด้านการกระทำอาจต้องใช้วิธีกอดเพื่อให้เด็กรู้สึก ปลอดภัยและอบอ่นุ ใจ o ไม่พูดว่าเรอ่ื งทเ่ี กดิ ขนึ้ เป็นเร่อื งเลก็ เพราะสงิ่ ทเ่ี ด็กเผชญิ มาเปน็ เรื่องใหญเ่ สมอในความรู้สึกของเด็ก o รบั ฟงั ด้วยใจ ไม่ตดั สนิ แสดงความเข้าใจและเหน็ อกเห็นใจ o ให้ความมั่นใจกบั เด็กว่าจะไมเ่ กิดเหตกุ ารณน์ ้นั ซำ้ อกี o หลีกเล่ียงสงิ่ กระตุน้ ให้เกดิ ความกลวั หากเด็กยังไม่พร้อม ให้เดก็ มีโอกาสปรับสภาพจิตใจก่อน วธิ ปี อ้ งกันเพ่ือไม่ใหล้ กู ตกเป็นเหยอื่ ของการถกู ลว่ งละเมดิ ทางเพศออนไลน์ o พอ่ แม่ผู้ปกครองต้องให้ความใส่ใจ คอยดูแล และให้ความใกล้ชิดกับเด็ก และสร้างความสัมพันธ์ที่ดี กับลูกอย่เู สมอ ใหล้ ูกไวใ้ จและมนั่ ใจวา่ มีพ่อแมผ่ ้ปู กครองทค่ี อยดูแลปกปอ้ งลกู ได้ o กำหนดสถานทเี่ ลน่ อนิ เทอรเ์ นต็ ใหเ้ ป็นสถานท่ีที่เปดิ เผยในบา้ น เพอื่ ปอ้ งกันการถกู ละเมดิ ทางออนไลน์ โดยเฝ้าดูอยู่ห่าง ๆ ไม่ใกล้ชิดจนน่าอึดอัด แต่สอดส่องความผิดปกติของคนอ่ืนท่ีเข้ามาคุย และ สามารถช่วยเหลือลูกไดเ้ ม่ือมเี หตุจำเป็น o สอนลูกให้ระมัดระวังตัว ไม่ไว้ใจคนแปลกหน้า เลือกรับเพื่อนที่รู้จักกันกันจริง และไม่นัดเจอเพ่ือน ท่ีรู้จักกันทางออนไลน์ หากลูกต้องการไปเจอ พ่อแม่ควรไปส่งหรือไปรอเป็นเพ่ือนด้วย แต่ต้องไม่ ตดิ ตามจนลูกร้สู กึ เครยี ด เพยี งแต่ใหล้ ูกรสู้ กึ วา่ มพี ่อแม่คอยดแู ลอยหู่ า่ ง ๆ o สอนให้ลูกใช้สื่อออนไลน์อย่างเหมาะสม อาจจะเรียนรู้จากข่าวที่เกิดข้ึนด้วยกัน เพ่ือเป็นตัวอย่าง ของภยั ออนไลน์ตา่ ง ๆ ทอี่ าจจะเกดิ ขึน้ ได้ o ให้ความสนใจกบั เรื่องของลูก เพอ่ื นของลูก สงั คมท่ีลูกอยู่ ให้ความเป็นเพอื่ นท่ีไว้ใจได้กบั ลกู แต่ต้อง ไมล่ มื บทบาทพอ่ แม่ด้วยเชน่ กนั o สอนให้ลูกรู้จักวิธีป้องกันตัว รู้จักปฏิเสธคนอื่น ให้สามารถหลีกเล่ียงหรือหลีกหนีจากสถานการณ์ เลวร้ายต่าง ๆ รวมทงั้ การขอความชว่ ยเหลอื จากคนอืน่ หากจำเปน็ ด้วย วธิ ีสอนให้ลกู ปอ้ งกันตัวเองจากการถกู ละเมิดทางเพศตัง้ แต่วยั เดก็ o สอนใหเ้ ด็กเรียนรเู้ รอื่ งอวยั วะเพศ โดยใช้ชื่อท่ีเด็กเขา้ ใจได้งา่ ย ไมต่ อ้ งเปน็ ชอ่ื ทางการ โดยอาจจะเรียก ของผชู้ ายวา่ จู๋ เจย๊ี ว ของผหู้ ญงิ ก็ ป๊ิ หรือจ๋ิม อย่าตัง้ ช่อื อืน่ เพราะเดก็ จะร้สู กึ สบั สน o สอนใหเ้ ด็กรจู้ ักส่วนทีร่ ่างกายตอ้ งปกปดิ ไม่ให้คนอ่นื เหน็ หรอื สมั ผัส โดยอาจใช้ชดุ วา่ ยน้ำแบบเตม็ ตัว สอนโดยใหเ้ ด็กรู้วา่ อวัยวะทอี่ ยู่ในชุดวา่ ยนำ้ เปน็ ส่วนทห่ี ้ามคนอนื่ เห็นหรอื สัมผสั เว้นแตก่ รณจี ำเปน็ เช่นไปหาหมอ แต่กต็ อ้ งมพี ่อแมผ่ ปู้ กครองอยู่ด้วยเท่านั้น o สอนใหเ้ ด็กบอกพ่อแมเ่ มือ่ ถกู คนอืน่ สมั ผสั สว่ นท่ีตอ้ งห้ามต่าง ๆ อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรียน 68

ในทางกลับกัน บางครงั้ เด็กในการดแู ลของเราก็เปน็ ผกู้ ระทำหรือมสี ่วนในการละเมดิ ทางเพศกบั เด็ก คนอ่ืนได้เช่นกัน โดยเด็กอาจมีพฤติกรรมการคุกคามคนอื่นผ่านการแสดงความคิดเห็นและการกระทำใน เชงิ ลามกและลว่ งละเมดิ ทางออนไลน์ ตัวอยา่ งของการล่วงละเมดิ ทางเพศ เชน่ o การพดู เรอื่ งตลกทางเพศหรอื แสดงความคิดเห็นไปในทางลามก o กระจายข่าวลอื เรือ่ งการรว่ มเพศหรือนนิ ทาคนอ่นื ด้วยข้อความหรอื ชอ่ งทางออนไลนอ์ น่ื ๆ o การโพสต์แสดงความคิดเหน็ ทางเพศดว้ ยภาพหรือวิดโี อลามก o การสง่ ขอ้ ความและภาพหรือวิดโี อลามกผา่ นข้อความสว่ นตวั o ส่งตอ่ ข้อความและภาพหรอื วิดโี อลามกผ่านอีเมล o แบง่ ปนั รูปภาพหรือวิดีโอลามกในกลมุ่ แช็ต o แอบอา้ งเปน็ คนอ่ืนบนส่ือออนไลนแ์ ละแสดงความคิดเหน็ เชงิ ลามก สาเหตุท่เี ดก็ เป็นผกู้ ระทำการล่วงละเมดิ ทางเพศผูอ้ ื่นอาจจะมาจาก o เด็กทเี่ ป็นผู้กระทำ อาจเคยเปน็ ผ้ถู ูกกระทำมากอ่ น และไปกระทำกบั เด็กท่ีอ่อนแอกว่าเพอ่ื ใหร้ สู้ ึก ว่าตนเองยงั มอี ำนาจ o เป็นภาวะตามวยั ท่ตี อ้ งการการยอมรบั ในสงั คม เพอ่ื แสดงตนว่ามปี ระสบการณท์ างเพศและ เปน็ ผใู้ หญก่ ว่าคนอื่นในวยั เดยี วกนั o สร้างความตนื่ เต้นใหก้ บั ตวั เอง o เดก็ ผหู้ ญงิ ทล่ี ่วงละเมดิ หรอื มสี ว่ นในการลว่ งละเมดิ ทางเพศเด็กผู้หญงิ คนอน่ื อาจเกิดจากความ อจิ ฉา และเป็นการทำใหฝ้ ่ายตรงข้ามเกิดความเสียหายจากข่าวลอื ที่สรา้ งขนึ้ ด้วย o พฤติกรรมเลยี นแบบ เกิดจากการทเ่ี ด็กเห็นพฤตกิ รรมทางเพศท้ังจากชวี ิตจริงและจากสื่อตา่ ง ๆ ที่มอี ิทธพิ ล ดงั นั้น นอกจากพ่อแม่ผปู้ กครองจะป้องกันลูกมิให้ถูกละเมิดทางเพศแล้ว ก็ควรปอ้ งกนั ดูแลลกู หลาน ของตนไม่ให้เป็นผู้ละเมิดเด็กคนอื่นด้วยการสอนให้ลูกให้เกียรติผู้อื่น ไม่ทำร้ายผู้อ่ืน และให้รู้ถึงผลกระทบ ท่ีอาจเกิดขึ้นทั้งกบั ผู้กระทำและผู้ถกู กระทำ ไม่ว่าจะอย่างไร พอ่ แม่ผ้ปู กครองควรให้การเอาใจใส่เด็กเพื่อปกป้องเด็กจากการถูกละเมิดและไมไ่ ป ละเมิดผอู้ ื่น ความรักความเข้าใจ ความเอาใจใสใ่ นครอบครัวจะสามารถป้องกันและแก้ไขปัญหาได้ เหยือ่ ท่เี ป็น เดก็ เม่อื ถกู ทำรา้ ย จะมีความหวาดกลัวและหวาดระแวงจนสง่ ผลต่อการดำเนนิ ชีวติ ประจำวัน พอ่ แม่ผปู้ กครอง ควรให้การดูแลอย่างใกล้ชดิ และเหมาะสม อินเทอรเ์ นต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 69

ทกั ษะป้องกันตวั ที่ควรสอนเดก็ ทักษะป้องกันตัว NO GO TELL คือ ให้เด็กรู้จักประเมินสถานการณ์รอบตัว หากรู้สึกไม่ปลอดภัย ใหป้ ฏเิ สธ หาโอกาสหนีออกจากสถานการณ์ที่ไมป่ ลอดภยั นน้ั และไปหาความชว่ ยเหลอื NO เม่ือถูกละเมิด ไม่ว่าจะทางกายหรือวาจา เช่น ถูกพูดจาส่อเสียด ด่าทอ ดูถูก ลวนลามโดยการ จับสัมผัส ส่งส่ือลามกอนาจารมาให้ โดนฉุดกระชาก ทุบตี ไม่ว่าจะทางออนไลน์ผ่านการแช็ต ทางกล้อง webcam ส่อื โซเชียล หรอื ทางออฟไลน์ ฯลฯ ตอ้ งบอกใหค้ นกระทำรวู้ า่ เราไม่ชอบทถ่ี กู กระทำ ยนื หยดั ในสทิ ธิ การปกป้องตนเอง บอกเขาวา่ “อย่า” หรือ “หยดุ ” หรือ “ไม่” ด้วยข้อความหรือนำ้ เสยี งท่หี นกั แนน่ ชัดเจน จริงจัง เพ่ือหยุดการกระทำนนั้ เพือ่ ใหร้ วู้ า่ เราไม่ชอบ ไมส่ บายใจ ยอมรบั ไม่ได้ GO เม่ือสบโอกาส ให้หลีกหนีออกจากสถานการณ์น้ันในทันทีที่ทำได้ หาที่หลบซ่อนที่ปลอดภัย รอจนกว่าจะได้รับความช่วยเหลือ หากเป็นทางออนไลน์ ให้ออกจากการสนทนาหรอื หอ้ งแช็ตนั้น เลิกพดู คุย กบั คน ๆ น้ัน block ผใู้ ช้คนนัน้ ไมใ่ ห้มาพูดคุยหรอื ละเมิด ระรานเราได้อกี อาจจะจดชือ่ และข้อมลู ของผใู้ ชค้ น นั้น บันทึกภาพหน้าจอท่ีเป็นหลักฐานการพูดคุย การกระทำความผิด การละเมิดต่าง ๆ เพ่ือแจ้งเจ้าหน้าท่ี ตำรวจหรอื ผมู้ ีหน้าที่รบั แจ้งภัยออนไลนต์ ่อเด็กและเยาวชนในชมุ ชน TELL หาทางรายงานหรอื แจ้งคนช่วยเหลอื โดยเร็ว ต้องรู้ช่ือหรือหมายเลขโทรศัพทท์ ี่จะแจง้ ขอความ ช่วยเหลอื ในชุมชน ควรให้เดก็ จดบนั ทกึ ไว้ใชใ้ นยามฉุกเฉินได้ทันที อายุเดก็ ที่เหมาะสมกบั การใช้สอื่ กรมอนามัย มีข้อแนะนำการใช้ส่ือกับเด็กเล็ก เนื่องจากทกุ วันน้ี หลายครอบครัวมักจะเลยี้ งลูกโดยใช้ เทคโนโลยีเป็นพี่เล้ียง ปล่อยให้เด็กอยู่กับสอื่ เช่น มือถือ แทบ็ เล็ต หรือให้ดูทีวีทั้งวัน เพื่อให้เด็กสงบน่ิง หรือ หยุดร้องไห้ ซึ่งเป็นสิ่งท่ีไม่ควรทำ เพราะยังไม่เหมาะกับวัย และอาจเป็นการปลูกฝังให้เด็กติดสื่อ ผลเสียคือ ทำให้เด็กมีพัฒนาการลา่ ชา้ เด็กแรกเกดิ ถึง 3 ปี เป็นชว่ งวัยท่ีสำคัญทส่ี ุดในการเรยี นรู้ เน่อื งจากสมองของเด็ก จะพฒั นาสูงสุด ซง่ึ มสี ่ิงแวดล้อมโดยรอบเป็นตัวกระตุ้นสง่ เสรมิ พัฒนาการทางด้านสมองในช่วงต้น หากปลอ่ ย ใหเ้ ด็กใกล้ชิดส่ือเหลา่ นีม้ ากเกินไปโดยไมก่ ำหนดเวลาดหู รือเลอื กสอื่ ทีไ่ ม่เหมาะสม จะส่งผลเสียหลายดา้ น คือ 1) ดา้ นการส่ือสาร พูดช้า พดู ไม่ชัด ขาดความคิดสรา้ งสรรค์ และ การจ้องมองจอภาพเป็นเวลานานจะสง่ ผล เสียกับดวงตาได้ เช่น ทำให้สายตาสั้น ดวงตาแห้ง 2) ด้านร่างกาย จะไม่แข็งแรง เหน่ือยง่าย ขาดการ เคลื่อนไหวออกกำลังกายตามที่ควรจะเป็น หรืออาจส่งผลให้เป็นเด็กขี้เกียจได้ 3) ด้านอารมณ์ ไม่สามารถ ควบคุมอารมณ์ได้ เพราะเด็กแยกแยะโลกของอินเทอร์เน็ตกับความจริงไม่ได้ หงุดหงิดง่าย ใจร้อน รอคอย ไม่เป็น เด็กขาดสมาธิไม่จดจ่อหรือต้ังใจทำกิจกรรมใด และ 4) ด้านพฤติกรรม จะก้าวร้าว ซน สมาธิส้ัน มพี ฤติกรรมคล้ายออทิสตกิ คือดื้อ ต่อต้าน โลกสว่ นตวั สงู สอ่ื สารกับคนอนื่ นอ้ ย พอ่ แม่หรอื ผู้ปกครองเดก็ ควรหลีกเลีย่ งการใช้สื่อมจี อเพอ่ื ให้เด็กสงบนิ่ง หรือหยุดร้องไห้ ถงึ แม้วา่ จะ เป็นการใช้แค่ช่วงเวลาส้ัน ๆ กต็ าม เนอ่ื งจากการใช้ส่อื มีจออาจทำให้เด็กสงบไดจ้ ริง แต่นำมาซ่ึงปัญหาการไม่ อินเทอร์เนต็ ปลอดภัยในโรงเรยี น 70

สามารถจำกัดเวลาการเล่นได้ และท่ีสำคัญพ่อแม่หรือผู้ปกครองควรตระหนักถึงคือช่วงพัฒนาการของเด็ก ตงั้ แต่แรกเกิด – 5 ปี ถอื เปน็ รากฐานของชวี ติ พ่อแมจ่ งึ ควรหลกี เลยี่ งการเลย้ี งลูกด้วยมอื ถอื แลว้ หันมาใช้เวลา สร้างความสัมพันธ์ร่วมกันในครอบครัว เพราะพัฒนาการที่ดีของเด็ก ๆ เร่ิมต้นจากส่ิงเล็ก ๆ ท่ีได้เรียนรู้ พาลูกเล่น เรยี น ทำกจิ กรรมรว่ มกัน และไม่ลืมท่ีจะโอบกอดแสดงความรักระหว่างกันในครอบครวั สิง่ เหล่าน้ี จะสง่ เสรมิ ใหพ้ ฒั นาการต่าง ๆ ของเดก็ ได้ดกี วา่ วธิ ีอ่นื ทางด้านกรมสุขภาพจิต เน้นย้ำเรื่องการเล่นของเดก็ จะเป็นพ้ืนฐานสำคัญของการพัฒนาความฉลาด ทางปัญญา อารมณ์ และสังคมไปพร้อม ๆ กัน เน้นการส่งเสริมกระตุ้นให้เด็กได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์ เช่น อ่านหนังสือหรือเล่านิทานให้เด็กฟังในเด็กเล็ก เล่นบทบาทสมมติโดยใช้อุปกรณ์ต่าง ๆ ที่มีอยู่รอบตัว เล่น ตอ่ เพลงหรอื ต่อนิทานคนละประโยค เล่นของเล่นอย่างอิสระ ออกไปสัมผัสธรรมชาติภายนอก นอกจากน้ัน ควรฝึกให้ลูกรู้จักการสังเกต รู้จักตั้งคำถาม และคอยตอบคำถามของลูกด้วยความรักและความใส่ใจ ภายใต้ บรรยากาศอันอบอุ่นและปลอดภัยของครอบครัว ท้ังน้ี การส่งเสริมให้เกิดพฤติกรรมทางสุขภาพที่ดี ควรทำ ตง้ั แต่ในเด็กเล็ก เพือ่ ให้เกดิ พฤติกรรมตดิ ตวั ท่จี ะส่งผลดตี ่อสุขภาพกายและจิต เมอื่ เตบิ โตเปน็ ผู้ใหญใ่ นอนาคต สอื่ ตามช่วงวยั ของเดก็ ชว่ งอายุ 0-2 ปี หนงั สอื นทิ าน ไม่ควรใหเ้ รยี นรู้จากจอสเ่ี หล่ยี มอิเล็กทรอนิกส์ใด ๆ เลย ช่วงอายุ 2-4 ปี ต๊กุ ตา หุ่นมอื สัตว์เล้ียง ธรรมชาติ สื่อภาพเคลอ่ื นไหว รูปทรง ดนตรี ภาพช้า ๆ ซ้ำ ๆ โดยมี ผปู้ กครองเลือกโปรแกรมหรือแอปพลเิ คชันท่ีมีคณุ ภาพใหเ้ หมาะสมกับวยั และใช้ไปด้วยพร้อมกันกบั เด็ก ซ่ึงจะ ช่วยให้เดก็ เข้าใจสง่ิ ทเ่ี ห็นไดม้ ากขนึ้ และไมค่ วรเกินวันละ 1 ช่ัวโมง ช่วงอายุ 4-12 ปี ดูวิดีโอการ์ตูน สารคดี ภาพยนตร์ เรื่องราว ชีวิตประจำวัน สัตว์ จินตนาการ ใช้ส่ือและส่ือ ออนไลน์ได้มากข้ึน แต่ไม่ควรเกนิ วนั ละ 1-2 ชั่วโมง โดยมผี ูป้ กครองดูแลชแี้ นะ ถอยห่างออกมาไดเ้ มื่อเด็กโตขนึ้ แต่ยังต้องกำหนดกฎกติกาการใช้อย่างพอเหมาะพอดี อะไรควรหรอื ไมค่ วร และตอ้ งรูว้ ่าเด็กสนใจเนื้อหาหรือ กจิ กรรมแบบใด คบคุยกับใครขณะออนไลน์ ช่วงอายุ 13-18 ปี เข้าถึงส่ือได้อิสระมากขึ้น แต่ยังต้องมีกฎกติกา เง่ือนไขกำกับดูแลจากพ่อแม่ผู้ปกครอง เพื่อให้ทราบพฤติกรรมการใช้ส่ือออนไลน์ของเด็ก ควรเสริมสร้างทักษะการรู้เท่าทันส่ือ และ DQ – Digital Intelligence Quotient ใหเ้ ด็ก อินเทอร์เนต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 71

อนิ เทอร์เนต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 72

ทำไมเดก็ และวัยรนุ่ จงึ ไมค่ วรใช้ส่อื ออนไลน์มากเกนิ ไป ดร.บาบารา่ กรีนเบิร์ท จิตแพทย์เด็กและวยั ร่นุ ชาวอเมริกัน อธบิ าย 8 ปญั หาหลักท่ีจะเกิดกับเดก็ และ วัยรุ่น หากพ่อแมป่ ลอ่ ยให้ลกู ใช้สอื่ ออนไลนม์ ากเกินสมดุลจนสญู เสียวนิ ัย 1. สูญเสียความสามารถในการเรยี นรู้ภาษาทางสังคม คือ ภาษากาย ภาษาท่าทาง ได้อย่างถูกต้อง จึงเสยี่ งต่อความบกพร่องในพัฒนาการดา้ นภาษา 2. สำหรับวัยรุ่น ส่วนหนึ่งของการเรียนรู้คือการมีเพ่ือนที่ดี เพื่อนร่วมงานที่ดี การเข้าหาผู้คน การสรา้ งปฏิสัมพนั ธก์ ับคนอน่ื เรยี นรไู้ ม่ได้จากสอื่ ดจิ ทิ ัล เพ่ือนในชวี ิตจรงิ จะมีความเขา้ ใจเห็นอกเหน็ ใจมากกวา่ 3. เด็กและวัยรุ่นเป็นวัยที่เหมาะจะเรียนรู้แบบเข้ากลุ่มสังคม มากกว่าการแยกตัว ในสังคมจริง ๆ มสี ง่ิ ทีต่ อ้ งพง่ึ พาอาศยั กันในการอยู่ร่วมกัน ทกั ษะทางสงั คมจึงมีความสำคญั 4. เด็กและวัยรุ่นจำเป็นต้องเรียนรู้การใช้เวลาว่างให้มีคุณค่าและมีประโยชน์ มากกว่าท่ีจะขลุก อยูห่ นา้ จอ การพกั ผอ่ นและทำกิจกรรมสนั ทนาการ จะชว่ ยพฒั นาสมองและร่างกายท่สี มดุล 5. สื่อสงั คมจะสรา้ งความเรา้ อารมณ์ ดราม่าเกนิ จรงิ ซ่งึ เดก็ และวยั ร่นุ อาจยังไมม่ วี ธิ กี ารรบั มือที่ดีพอ 6. เด็กวัยรนุ่ มักนอนดึก นอนน้อย ทำให้ตัวเต้ยี ไม่โต สมองไม่พัฒนา การเพ่งหนา้ จอ ใช้เวลากับส่ือ ออนไลน์มากขึ้นย่ิงทำให้อดนอนและส่งผลต่อพัฒนาการ การเจริญเติบโตทางสมองและร่างกาย ซ่ึงกระทบ ตอ่ สมาธิและอารมณ์ ความสามารถในการเรียน ฯลฯ 7. วยั รุน่ ควรเรียนรูท้ ่ีจะอยู่กับปัจจุบัน การง่วนอยู่กับหน้าจอทำให้สูญเสยี โอกาสและความสามารถ ในการเรยี นร้ปู ฏิสัมพันธ์กับผ้คู นจริง ๆ 8. เด็กวัยรุ่นมีแนวโน้มจะก้าวร้าวและแสดงออกทางเพศสูงกว่าเม่ือพวกเขาปิดบังตัวตนบนโลก ออนไลน์และสื่อสารผา่ นสื่ออเิ ลก็ ทรอนิกส์ และนัน่ ทำใหเ้ ดก็ เผชญิ กับการถูกคกุ คามทางเพศและการกล่นั แกลง้ ระรานออนไลน์ ท้งั ยังไม่กลา้ บอกพอ่ แม่เพราะอบั อาย กลวั ถูกตำหนิ ซ้ำเตมิ หรือลงโทษ การเลย้ี งลกู ยคุ ดจิ ิทลั สำหรับพ่อแม่ผู้ปกครองยุคน้ี ต้องมีทักษะในการเลี้ยงดูลูกที่อยู่กับส่ือ ไม่ใช่แค่เพียงการหยิบย่ืน โทรศัพท์มือถือ อินเทอรเ์ น็ต หรือเกม ให้ลูก แต่จะต้องกำหนดกฎกติกาในการใช้งาน ฝึกระเบียบวินัยและ ความรับผิดชอบ ท้ังจะต้องมอบความรักความอบอุ่นและเวลาคุณภาพที่จะใช้ในการพูดคุย ชี้แนะ และทำ กจิ กรรมร่วมกันด้วย เพอื่ สร้างภูมคิ ุ้มกนั ภัยใหล้ ูกในยามท่ีเขาทอ่ งโลกออนไลน์ 1. ให้ความรักและเวลาคุณภาพ พ่อแม่ควรเล่นหรือทำกิจกรรมร่วมกับลูก พูดคุยกับลูกได้ทุกเร่ือง ให้กำลงั ใจและอภัยเมอ่ื ลกู ทำผดิ เพือ่ สรา้ งเสรมิ ใหบ้ ้านเปน็ สถานที่ปลอดภยั และพง่ึ พิงได้เสมอ 2. รับฟังมากกว่าส่ังสอน พ่อแม่ควรใชค้ ำพูดทดี่ ีภายในครอบครัว ชน่ื ชมเม่ือลูกทำได้ดี ให้อภัยและ ช้แี นะเมือ่ ลกู ทำผดิ พลาด ควรใสใ่ จรบั ฟังปัญหาหรอื เรอ่ื งราวของลกู ใหจ้ บก่อนทจ่ี ะเร่มิ สอนสัง่ เพราะบางครั้ง ลกู แคต่ อ้ งการคนเข้าใจ เหน็ ใจ ปลอบโยน การอบรมชแ้ี นะควรกระทำในเวลาทเี่ ดก็ รบั ฟงั และเปดิ ใจรับเท่าน้ัน อินเทอร์เนต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 73

3. ชว่ ยลกู สร้างทกั ษะชวี ิต ปล่อยใหล้ ูกแก้ไขปัญหาเองบา้ ง ไม่เลย้ี งลกู แบบตามใจ พ่อแม่ทำให้ทุกสง่ิ อย่าง ควรให้ลูกเรยี นรู้ ลองผดิ ลองถูก ได้แก้ไขปญั หาเองบ้าง สำเร็จบ้างผิดหวังบา้ ง เพอื่ ฝึกความมานะอดทน ตอ่ สู้กับปัญหา ไมย่ อมแพ้ง่าย ๆ กา้ วเลก็ ๆ ท่สี ำเรจ็ จะนำพาสู่กา้ วทใ่ี หญ่ขึ้นและมนั่ คงแขง็ แรงมากยิง่ ข้นึ 4. ฝกึ ระเบียบวินัย การควบคมุ ตนเอง และความรับผิดชอบ ต้ังแตล่ ูกยงั เล็ก มอบหมายหนา้ ท่ีความ รบั ผิดชอบงานบ้านให้ลูกทำตามช่วงวัย กำหนดกติกาการใช้สื่อออนไลน์อย่างเป็นรูปธรรม เช่น 1-2 ช่ัวโมง ตอ่ วนั อะไรทที่ ำได้และทำไมไ่ ด้บนโลกออนไลน์ ชีแ้ จงเรือ่ งภัยออนไลน์และการปอ้ งกนั เมื่อเกดิ เหตุแล้วจะต้อง ทำอย่างไรบา้ ง พ่อแมต่ ้องบังคบั ใช้กฎกตกิ าอย่างเข้มแขง็ แตอ่ ่อนโยน และเปน็ ตวั อย่างทดี่ ใี นการใช้สื่อ 5. ลดโอกาสในการเข้าถึงโทรศัพท์มือถือ อินเทอร์เน็ต และเกม ในบ้านจะต้องมพี ้ืนท่ีปลอดมือถือ หรือกำหนดช่วงเวลาปลอดจากเทคโนโลยี เพื่อให้กลับมาอยู่กับสังคมคนรอบข้างจริง ๆ ลดการคิดคำนึงถึง สอื่ โซเชียล เช่น ห้ามใช้สื่อเทคโนโลยีบนโต๊ะกินขา้ ว ในห้องนอน หรือเวลาไปเยี่ยมญาติ ให้ลูกมสี ่วนรว่ มใน ค่าใชจ้ ่ายอินเทอรเ์ น็ตและเกม เปน็ ตน้ 6. สอนลกู ใหม้ ีทักษะร้เู ท่าทันสือ่ และความฉลาดทางดิจทิ ัล สอนให้ลูกตงั้ คำถามกบั ขา่ วสารทไี่ ด้รับ ตรวจสอบก่อนที่จะเชื่อหรือแชร์ออกไป รักษาตัวตนและช่ือเสียงบนโลกออนไลน์ เพราะทุกส่ิงที่ทำล้วนมี หลกั ฐานร่องรอยใหต้ ดิ ตามได้ สอนให้รูจ้ ักรับมอื กบั ภัยออนไลน์และการกลั่นแล้งรงั แก ไมล่ ะเมดิ ผอู้ นื่ ไมท่ ำผิด กฎหมาย และเหน็ อกเหน็ ใจเพื่อนผปู้ ระสบภัยออนไลน์ 7. มีทางออกเชิงสร้างสรรค์อื่น ๆ เพื่อให้ลูกค้นพบความถนัดของตนเองท่ีทำให้เขาประสบ ความสำเร็จ พ่อแม่ควรมีกิจกรรมอื่น ๆ ให้ลูกด้วย ยังมี ดนตรี กีฬา ศิลปะ สิ่งประดิษฐ์ หรืออื่น ๆ ท่ีลูก อาจสนใจ อัจฉริยภาพของคนเรามีหลากหลายด้านไม่เหมือนกันในเด็กแต่ละคน พ่อแมค่ วรสร้างเสริมให้ลูก นบั ถือตนเอง ค้นพบตวั เอง เพือ่ ใชช้ วี ติ อย่างมคี วามสขุ พ่อแมย่ คุ ดจิ ิทัล ต้องเลี้ยงลูกทีใ่ ช้เทคโนโลยีอยา่ งมกี ฎกติกา อินเทอร์เน็ตปลอดภัยในโรงเรยี น 74

บทที่ 4 ความรู้เบอื้ งตน้ เก่ียวกบั กฎหมาย ประเทศไทยไม่มีกฎหมายเกีย่ วกบั การลว่ งละเมิดตอ่ เด็กในโลกออนไลน์เป็นการเฉพาะ แต่มีบทบัญญตั ิ ของกฎหมายที่กำหนดความผิดหลายอย่างท่ีมีลักษณะเป็นการละเมิดเด็ก หากมีการนัดพบและมีการ ลว่ งละเมดิ ทางเพศ มคี วามผดิ ฐานขม่ ขืนกระทำชำเราหรือกระทำอนาจารกรณเี ดก็ ไมย่ ินยอม หรือแม้กรณเี ด็ก ยินยอมในกรณที ่ีเดก็ อายุนอ้ ยกว่า 15 ปี ก็มีความผดิ ฐานกระทำชำเราเด็กหรือกระทำอนาจารเด็ก แตถ่ า้ หาก ไมป่ รากฎหลกั ฐานวา่ ผกู้ ระทำผดิ มีเพศสมั พันธ์กับเดก็ หรอื มีการกระทำอนาจาร หรอื เปน็ กรณีเดก็ อายรุ ะหว่าง 15-18 ปี ก็อาจใชข้ ้อหาพรากผเู้ ยาว์ในการดำเนินคดีกับผู้กระทำผดิ ได้ กรณีการกระทำผิดเกี่ยวกับสื่อลามกอนาจารของเด็ก มีกฎหมายกำหนดความผิดเก่ียวกับการ ครอบครอง เผยแพร่ จำหน่าย หรอื มีไว้เพ่ือวัตถุประสงค์ทางการค้าซึ่งสื่อลามกอนาจารเด็กกำหนดไว้ชัดเจน และมคี วามผดิ กรณนี ำเขา้ สอื่ ลามกอนาจารสู่ระบบคอมพวิ เตอร์ กรณีข่มขู่กรรโชกออนไลน์มีความผิดฐานกรรโชกทรัพย์และรีดเอาทรัพย์ แต่หากไม่ได้เรียกร้อง เอาทรัพย์ แต่เป็นการเรียกร้องหาผลประโยชน์ทางเพศอ่ืนก็ต้องใช้บทบัญญัติกฎหมายในความผิดทางเพศ มาปรบั ใช้ ส่วนการกลั่นแกล้งรงั แกมีความผิดฐานทำให้เกิดอันตรายต่อจิตใจ หม่ินประมาท การนำเข้าขอ้ มูล อันเป็นเท็จ ซ่ึงเป็นโทษหนัก ปัจจุบันมีบทบัญญัติตามกฎหมายเป็นการเฉพาะเก่ียวกับการข่มเหงรังแก เปน็ ความผิดลหโุ ทษ สามารถใช้บงั คับกรณีการกล่นั แกลง้ รังแกได้ ในลักษณะความผิดที่ยังไม่มีกฎหมายเป็นการเฉพาะในขณะนี้ เช่น การพูดคุยรับส่งสื่อทางเพศท่ีไม่ เหมาะสม (Sexting) การล่อลวงเพ่ือวัตถุประสงค์ทางเพศ (Grooming) การติดตามคุกคามทางไซเบอร์ (Cyber Stalking) การกลัน่ แกลง้ ระรานทางไซเบอร์ (Cyber Bullying) อาจสามารถตีความกฎหมายคมุ้ ครอง เด็กอย่างกวา้ งเพ่ือดำเนินคดีกับผู้กระทำผดิ ในเชิงคุม้ ครองปอ้ งกันก่อนเดก็ จะตกเปน็ เหยอ่ื ของการลว่ งละเมิด ได้ ประเทศไทยอยู่ในระหวา่ งการยกรา่ งกฎหมายท่ีครอบคลุมการกระทำความผดิ รปู แบบใหม่ ๆ ดังกลา่ วแลว้ กฎหมายวา่ ด้วยการกระทำอนาจาร หากผู้กระทำผิดเข้าถงึ เหย่ือและมีการล่วงละเมิดทางเพศเด็กทางร่ายกาย มีบทบัญญัตติ ามประมวล กฎหมายอาญาในหมวดความผดิ ทางเพศ กรณีความผิดฐานขม่ ขืนกระทำชำเรา กระทำอนาจาร กระทำชำเรา เด็ก หรือกระทำอนาจารเด็ก ตามมาตรา 276, 277, 278 หรือ 279 หากเป็นการกระทำท่ีเป็นเหตุให้เหยื่อ ถึงแก่ความตายหรอื ไดร้ ับอันตรายสาหสั มบี ทเพม่ิ โทษตามกฎหมายให้ผกู้ ระทำผดิ รับโทษหนักขน้ึ ไมว่ า่ เหย่ือ ผถู้ ูกกระทำจะใหค้ วามยินยอมหรือไมก่ ็ตาม อนิ เทอรเ์ นต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 75

ในกรณีทมี่ กี ารตรวจค้นพบภาพหรอื วดิ ีโอท่มี ีการบนั ทกึ ภาพการมเี พศสมั พนั ธ์หรือการกระทำอนาจาร กับเด็ก หรือเปน็ กรณีมกี ารสืบสวนจากเครือขา่ ยสังคมออนไลนจ์ นได้ภาพการร่วมเพศหรือกระทำอนาจารกับ เด็กได้ ถ้าสามารถเชื่อมโยงไดว้ ่ามกี ารนำภาพหรอื วิดีโอมาแสวงหาประโยชน์ หรือมีการสง่ ต่อภาพหรือวดิ ีโอ ไปยังบคุ คลอนื่ กจ็ ะเปน็ เหตุให้ผู้กระทำผดิ รบั โทษหนักขึน้ ได้ กฎหมายว่าด้วยสอ่ื ลามกอาจารเดก็ กรณีผู้กระทำผิดในลักษณะของส่ือละเมิดทางเพศเด็ก (CSAM - Child Sexual Abuse Material) ไม่ว่าจะเป็นกรณีมีส่ือดังกล่าวไว้ในครอบครอง หรือเป็นผู้ผลิตหรือจัดจำหน่ายสื่อลามกอนาจารเด็ก หรือ เผยแพร่ส่งต่อส่ือลามกอนาจารเด็กภายในกลุ่มผู้มีรสนิยมทางเพศแบบเดียวกัน หรือทำให้แพร่หลายซ่ึง ส่ือลามกอนาจารเด็ก ไม่ว่าจะอยู่ในรูปแบบรูปภาพ ไฟล์เสียง วิดโี อ หรือการถ่ายทอดสด (Live Streaming) มคี วามผดิ ฐานมีไวใ้ นครอบครองส่ือลามกอนาจารเด็กเพอ่ื แสวงหาผลประโยชน์ทางเพศหรอื ส่งต่อไปใหผ้ อู้ ืน่ ครอบครองหรอื สง่ ต่อสอ่ื ลามกอนาจารเดก็ มาตรา 287/1 ผู้ใดครอบครองส่ือลามกอนาจารเดก็ เพ่ือแสวงหาประโยชนใ์ นทางเพศสำหรบั ตนเองหรือ ผอู้ ื่น ต้องระวางโทษจำคกุ ไม่เกินห้าปี หรือปรับไมเ่ กินหนึ่งแสนบาท หรอื ทัง้ จำท้งั ปรบั ถ้าผู้กระทำความผิดตามวรรคหนึ่ง ส่งต่อซ่ึงส่อื ลามกอนาจารเด็กแก่ผูอ้ ื่น ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน เจด็ ปี หรือปรบั ไม่เกินหนึ่งแสนส่หี มน่ื บาท หรือทั้งจำทง้ั ปรบั มีส่อื ลามกอนาจารเดก็ เพื่อประสงคแ์ ห่งการคา้ หรอื แจกจ่าย เผยแพร่ โฆษณา มาตรา 287/2 ผใู้ ดเพอ่ื ความประสงคแ์ หง่ การคา้ หรอื โดยการค้า เพอื่ การแจกจ่ายหรอื เพอื่ การแสดง อวดแก่ประชาชน ทำ ผลติ มไี ว้ นำเขา้ หรอื ยงั ให้นำเข้าในราชอาณาจักร สง่ ออกหรอื ยงั ใหส้ ง่ ออกไป นอกราชอาณาจกั ร พาไปหรอื ยงั ใหพ้ าไปหรอื ทำใหแ้ พร่หลายโดยประการใด ๆ ซึ่งสอ่ื ลามกอนาจารเดก็ (1) ประกอบการค้า หรือมีส่วนหรือเข้าเกี่ยวข้องในการค้าเก่ียวกับสื่อลามกอนาจารเด็ก จ่ายแจก หรอื แสดงอวดแก่ประชาชนหรอื ให้เชา่ สอ่ื ลามกอนาจารเดก็ (2) เพ่ือจะช่วยการทำให้แพร่หลาย หรือการค้าส่ือลามกอนาจารเด็กแล้ว โฆษณาหรือไขข่าว โดยประการใด ๆ วา่ มีบคุ คลกระทำการอนั เป็นความผดิ ตามมาตราน้ี หรอื โฆษณาหรอื ไขขา่ ววา่ ส่อื ลามก อนาจารเดก็ ดังกล่าวแลว้ จะหาไดจ้ ากบุคคลใด หรือโดยวิธใี ด ตอ้ งระวางโทษจำคุกต้ังแต่สามปถี งึ สบิ ปี และปรบั ตั้งแต่หกหมน่ื บาทถึงสองแสนบาท อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 76

กฎหมายว่าดว้ ยการขม่ ขู่แบลก็ เมล การข่มขู่ว่าจะเปิดเผยภาพลับหรือกิจกรรมทางเพศ เป็นความผิดฐานรีดเอาทรัพย์ มาตรา 338 ผูใ้ ด ขม่ ขืนใจผู้อื่น ให้ยอมให้ หรือยอมจะให้ตนหรือผู้อ่ืนได้ประโยชน์ในลักษณะที่เป็นทรัพย์สิน โดยขู่เข็ญว่าจะ เปดิ เผยความลับ ซึ่งการเปิดเผยนั้นจะทำให้ผ้ถู ูกขูเ่ ข็ญหรอื บุคคลท่ีสามเสียหาย ผู้นนั้ กระทำความผิดฐานรีด เอาทรพั ย์ ตอ้ งระวางโทษจำคุกตัง้ แตห่ นง่ึ ปีถึงสิบปี และปรับตั้งสองหมน่ื บาทถึงสองแสนบาท หากเป็นกรณขี ่มขู่เพื่อแสวงหาผลประโยชน์ทางเพศ เช่น เรียกร้องให้มามีความสมั พันธ์ทางเพศด้วย ขอให้ส่งภาพโป๊เปลือยน้ันจะไม่เป็นความผิดฐานกรรโชกทรัพย์หรือรีดเอาทรัพย์ อาจจำเป็นต้องปรับใช้ กฎหมายข่มขืนกระทำชำเรา อนาจาร หรือพรากผู้เยาว์แล้วแต่กรณี หรือหากเป็นกรณีให้ส่งภาพโป๊เปลือย กอ็ าจใชก้ ฎหมายเกี่ยวกบั ส่อื ลามกอนาจารเด็กมาใชบ้ งั คับได้ กฎหมายวา่ ดว้ ยการกล่นั แกลง้ รังแกทางร่างกาย การกล่ันแกลง้ รงั แกโดยทวั่ ไปอาจนำฐานความผดิ ทำรา้ ยร่างกายมาบงั คบั ใช้ได้ ถงึ แม้วา่ การกลั่นแกลง้ รงั แกทางออนไลน์นัน้ จะไม่ได้เป็นการประทษุ ร้ายตอ่ ร่างกายโดยตรง ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 295 ผู้ใดทำร้ายผู้อ่ืนจนเป็นเหตุให้เกิดอันตรายแก่กายหรือจิตใจของผู้อ่ืนน้ัน ผู้นั้นกระทำความผิดฐานทำร้าย ร่างกาย ตอ้ งระวางโทษจำคุกไมเ่ กนิ สองปี หรือปรบั ไมเ่ กินสหี่ มื่นบาท หรอื ทงั้ จำทัง้ ปรับ กฎหมายวา่ ด้วยการหมนิ่ ประมาท หากพฤตกิ รรมการกลน่ั แกลง้ รงั แกมลี ักษณะเปน็ การใส่รา้ ยใส่ความจนทำให้ผถู้ ูกรงั แกต้องเสยี ชื่อเสียง หรือถกู ดูหมิ่นเกลยี ดชัง ก็อาจเข้าข่ายเปน็ ความผดิ ฐานหมน่ิ ประมาทหรือหมิ่นประมาทโดยการโฆษณาได้ หม่ินประมาท มาตรา 326 ผใู้ ดใสค่ วามผอู้ ื่นต่อบุคคลท่สี าม โดยประการที่นา่ จะทำใหผ้ อู้ นื่ นน้ั เสยี ชอ่ื เสียง ถูกดูหมน่ิ หรือถูกเกลียดชงั ผู้น้นั กระทำความผิดฐานหม่ินประมาท ต้องระวางโทษจำคกุ ไมเ่ กนิ หนึ่งปี หรอื ปรับ ไม่เกินสองหมน่ื บาท หรอื ทงั้ จำทัง้ ปรบั หม่นิ ประมาทโดยการโฆษณา มาตรา 328 ถ้าความผิดฐานหมิ่นประมาทได้กระทำโดยการโฆษณาด้วยเอกสาร ภาพวาด ภาพระบาย สี ภาพยนตร์ ภาพหรือตัวอักษรท่ีทำให้ปรากฏไม่ว่าด้วยวิธีใด ๆ แผ่นเสียง หรือสิ่งบันทึกเสียง บนั ทึกภาพ หรือบันทึกอักษร กระทำโดยการกระจายเสียง หรือการกระจายภาพ หรือโดยกระทำการ ป่าวประกาศดว้ ยวธิ ีอื่น ผกู้ ระทำต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสองปี และปรบั ไมเ่ กนิ สองแสนบาท อินเทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรียน 77

พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ.2546 ห้ามมิให้ผู้ใดกระทำการหรือละเว้นกระทำการใดอันเป็นการ “ทารุณกรรม” เดก็ รวมถึงการบงั คับ ขูเ่ ขญ็ ชกั จูง ส่งเสริม หรอื ยนิ ยอมใหเ้ ด็กประพฤตติ นไม่สมควรหรือน่าจะ ทำให้เด็กมีความประพฤติเสี่ยงต่อการ กระทำผิด ซึ่งสามารถตีความมาใช้บังคับกับพฤติกรรมต่าง ๆ ท่ีมี ลกั ษณะเป็นการล่อลวง ยวั่ ยุ อนั ทำให้เด็กมคี วามประพฤติเส่ยี งต่อการกระทำผดิ ได้ ทารณุ กรรมเดก็ \"ทารุณกรรม\" หมายความว่า การกระทำหรือละเว้นการกระทำด้วยประการใด ๆ จนเป็นเหตุให้เด็ก เส่ือมเสียเสรีภาพหรอื เกิดอนั ตรายแก่ร่างกายหรือจิตใจ การกระทำผิดทางเพศต่อเดก็ การใชเ้ ด็กให้ กระทำหรือประพฤติในลักษณะที่นำจะเป็นอันตายแก่ร่างกายหรือจิตใจหรือขัดต่อกฎหมายหรือ ศีลธรรมอันดี ทง้ั น้ีไม่ว่าเด็กจะยินยอมหรอื ไม่กต็ าม ลักษณะความผิดทห่ี ้ามกระทำตอ่ เด็ก มาตรา 26 ภายใต้บังคบั บทบัญญตั ิแห่งกฎหมายอื่นไมว่ ่าเด็กจะยนิ ยอมหรอื ไมห่ ้ามมิใหผ้ ู้ใดกระทำการ ดงั ต่อไปน้ี (1)กระทำหรือละเว้นการกระทำอันเป็นการกรณุ กรรมต่อร่างกายหรอื จติ ใจของเด็ก (3) บังคับ ขู่เข็ญ ชักจูง ส่งเสริม หรือยินยอมให้เด็กประพฤติตนไม่สมควรหรือน่าจะทำให้เด็ก มคี วามประพฤติเสยี่ งตอ่ การกระทำผดิ มาตรา 78 ผู้ใดฝ่าฝืนมาตรา 26 ตอ้ งระวางโทษจำคุกไม่เกินสามเดือนหรอื ปรับไม่เกินสามหม่ืนบาท หรอื ทั้งจำทง้ั ปรับ กรณผี ูป้ กครองหรือคนในครอบครวั เปน็ ผลู้ ว่ งละเมิดตอ่ เดก็ การล่วงละเมดิ ต่อเด็กในโลกออนไลน์ ในบางกรณีเป็นกรณีท่ีบิดามารดาหรือผปู้ กครองหรอื บุคคลใน ครอบครัวเป็นผู้ล่วงละเมิดต่อเด็กเสียเอง แล้วอาจมีการขม่ ขู่คุกคาม ลอบติดตาม ถ่ายภาพ ส่งข้อความหรือ มีบทสนทนาทางส่ืออิเล็กทรอนิกส์ หรือมีการเผยแพร่ข้อความหรือภาพเกี่ยวกับเด็กทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ซ่งึ อาจเข้าขา่ ยเป็นการการล่วงละเมดิ ตอ่ เด็กในโลกออนไลน์ดว้ ยกไ็ ด้ ลักษณะการล่วงละเมิดต่อเด็กในโลกออนไลน์ท่ผี ู้กระทำเปน็ บดิ ามารดาหรอื ผปู้ กครองหรือเปน็ บุคคล ในครอบครัวอาจมีได้หลายลักษณะ ต้ังแต่เรื่องเล็ก ๆ นอ้ ย ๆ หรอื เป็นเร่ืองร้ายแรงที่เป็นความผิดรนุ แรง เช่น การลว่ งละเมิดทางเพศหรือมีความสัมพันธ์ทางเพศระหว่างคนในครอบครัว (Incest Sexual Abuse) แล้วมี การเผยแพรข่ ้อความหรือภาพลบั หรือคลปิ วิดโี อ การ ข่มขู่/ด่าวา่ /ทุบต/ี ทำรา้ ยร่างกาย แล้วมกี ารนำไปเผยแพร่ ทางส่ืออิเล็กทรอนิกส์ การกล่ันแกล้งรังแกกันระหว่างพ่ีน้องหรือคนในครอบครัวเอง การนำเด็กไปโฆษณา หารายได้ในทางไมส่ มควร (เชน่ นำภาพเด็กพิการหรอื น่าสงสารไปเรย่ี ไรเงินทางส่อื อิเลก็ ทรอนิกส์ นำเดก็ ไปซอื้ ขายสุราหรือบหุ รี่ นำเด็กไปโฆษณาในเชิงไม่สมควรทางเพศ เปน็ ตน้ ) หรือในบางกรณีตัวผ้ปู กครองเองทีน่ ำเด็ก ไปแสวงหารายได้ในรปู แบบต่าง ๆ เช่น รับจ้างนำเด็กไปขอทาน ยนิ ยอมให้เด็กไปมีความสัมพันธ์ทางเพศกับ อินเทอรเ์ นต็ ปลอดภัยในโรงเรียน 78

บคุ คลอ่ืน ยอมให้นำเด็กไปผลิตสือ่ ลามกโดยมีผลประโยชน์ตอบแทน ซ่งึ ความผดิ เหล่าน้ีอาจมคี วามเสย่ี งทเี่ ด็ก จะถูกละเมิดในการเผยแพร่ภาพหรือคลิปวิดีโอหรือข้อความท่ีอาจระบุตัวตนในสื่ออิเล็กทรอนิกส์ให้ได้รับ ความอับอายหรอื กระทบกระเทือนตอ่ จิตใจมากขึ้นก็ได้ ในกรณีเช่นนี้ เจา้ หนา้ ที่ตำรวจจะปรับใชก้ ฎหมายทีร่ ะบคุ วามผิดไวเ้ ป็นการเฉพาะตามที่กล่าวมาแล้ว ก่อนหน้า เช่น กรณีความผดิ ทางเพศฐานข่มขนื หรือกระทำอนาจาร แม้ผ้กู ระทำเป็นบุคคลในครอบครวั ก็ไมไ่ ด้ มเี หตุยกเวน้ ให้ไมต่ ้องรับผดิ หรอื ในกรณีที่นำเด็กไปแสวงหาผลประโยชน์ในทางมิชอบ (เช่น ยอมใหผ้ ู้อ่ืนนำไป ขอทาน ล่วงละเมิดทางเพศ หรือผลิตส่ือลามก) ซึ่งเข้าข่ายความผิดฐานค้ามนุษย์ซึ่งสามารถดำเนินคดีกับ ผู้ปกครองในความผิดฐานค้ามนุษย์ได้ รวมถึงสามารถปรับใช้ พ.ร.บ.คุ้มครองเด็ก พ.ศ.2546 มาตรา 26 ดำเนินคดกี ับผกู้ อ่ เหตุในความผิดฐาน “ทารุณกรรม” เด็ก หรือบงั คับขเู่ ข็ญ ชักจูง ส่งเสริม หรอื ยนิ ยอมให้เด็ก ประพฤตติ นไมส่ มควรหรือนา่ จะทำใหเ้ ด็กมคี วามประพฤตเิ สยี่ งต่อการกระทำผดิ หรือความผิดอื่น ๆ ท่เี กี่ยวกับ การยยุ งส่งเสรมิ ให้เด็กกระทำผดิ ตามมาตรา 26 ก็ได้ ในกรณีท่ีบิดามารดาหรือผู้ปกครองหรือคนในครอบครัวเป็นผู้ก่อเหตุในการล่วงละเมิดต่อเด็กนั้น นอกจากมาตรการดำเนินคดีอาญาตามกฎหมายแล้ว เจ้าพนักงานผู้บังคับใช้กฎหมายยังอาจใช้วิธีการแจ้ง เจ้าพนักงานสวัสดกิ ารสงั คมเพือ่ ดำเนนิ การ ‘คุม้ ครองสวสั ดิภาพ’ ตาม พ.ร.บ.สง่ เสรมิ การพัฒนาและคุ้มครอง สถาบันครอบครัว พ.ศ.2562 (เป็นกฎหมายออกใหม่แทน พ.ร.บ.คุ้มครองผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรง ในครอบครัว พ.ศ.2550) หรอื ใช้ ‘การสงเคราะหเ์ ด็ก’ หรือ ‘การคุ้มครองสวัสดภิ าพเด็ก’ ตาม พ.ร.บ.คุ้มครอง เดก็ พ.ศ.2546 แทนการดำเนนิ คดอี าญาหรือควบคกู่ ับการดำเนินคดีอาญาบิดามารดาหรือผูป้ กครองหรือคน ในครอบครวั ก็ได้ ขนั้ ตอนการแจ้งความ ในกรณีที่ต้องแจ้งความดำเนินคดี จำเป็นต้องแนะนำเด็กท่ีเป็นเหยื่อ/ผู้เสียหายและครอบครัว ใหด้ ำเนนิ การ ดงั นี้ 1. ให้เหย่อื /ผู้เสียหาย เตรยี มเอกสารสว่ นตวั และ สำเนาบัตรประจำตัวประชาชน 2. ให้เตรยี มพยานหลักฐาน เช่น พิมพเ์ อกสารหน้าจอ หน้าเว็บไซต์ หนา้ โปรแกรม Line, Facebook, Twitter หรือ Page ทีพ่ บการกระทำความผดิ หรือหลักฐานการโอนเงนิ ไปด้วย 3. นำหลักฐานไปแจ้งความ ณ สถานีตำรวจท้องท่ีเกิดเหตุ สถานีตำรวจนครบาล หรือสถานี ตำรวจภูธร 4. สง่ หลักฐานแจ้งเจา้ หน้าท่ีตำรวจที่รับผิดชอบคดีอาชญากรรมทางเทคโนโลยีดว้ ย เพื่อให้ประสาน การทำงานกบั ตำรวจท้องที่ และเพอื่ ให้สนับสนุนเทคนิคการสืบสวนสอบสวน การรวบรวมพยานหลักฐานทาง เทคโนโลยีดิจิทัลต่าง ๆ เช่น เจา้ หน้าท่ีตำรวจในหน่วยปราบปรามการกระทำความผิดเก่ยี วกับอาชญากรรม ทางเทคโนโลยี (ปอท.) หรือ หน่วยปราบปรามการล่วงละเมิดทางเพศต่อเด็กทางอินเทอร์เน็ต หรือ ไทแคค อินเทอร์เนต็ ปลอดภัยในโรงเรียน 79

(TICAC - Thailand Internet Crimes Against Children) หรือ กองบัญชาการตำรวจสืบสวนสอบสวน อาชญากรรมทางเทคโนโลยี สำนกั งานตำรวจแหง่ ชาติ ขน้ั ตอนการสืบสวนสอบสวน เจ้าหน้าที่ตำรวจ จะทำหน้าที่สืบสวนหาตัวคนร้ายจากเบาะแสต่าง ๆ ทั้งท่ีสืบจากเหย่ือ ผู้เสียหาย ผู้ปกครอง ครูหรือคนใกล้ชิด หรือเบาะแสของคนร้ายท่ีท้ิงไว้ในโลกออนไลน์ สิ่งท่ีจะใช้เป็นพยานหลักฐาน ท่คี วรนำไปแจ้งความดว้ ย ได้แก่ o ขอ้ ความการสนทนา (Chat logs) ไม่วา่ จะเป็นใน Line หรอื Facebook หรอื สือ่ Social Media อน่ื ๆ ขอ้ ความโตต้ อบในอเี มล หรือ แอปพลิเคชนั พูดคุยตา่ ง ๆ หน้าจอเว็บไซต์ท่โี ดนละเมดิ o ขอ้ มูลประวตั กิ ารใช้อินเทอรเ์ นต็ ว่ามีการเขา้ ไปในเว็บไซต์ใดบ้าง o ขอ้ มูลเกี่ยวกับธนาคารออนไลน์ การโอนเงินตา่ ง ๆ o โปรแกรม แอปพลเิ คขนั ไฟลต์ ่าง ๆ ที่ใช้ o รูปภาพหรอื วิดโี อ ภาพถ่าย วิดโี อแช็ต ทีใ่ ช้รับส่งภาพหรือพดู คยุ กับคนรา้ ย o ชอ่ื บัญชี (Account) หมายเลขโทรศพั ท์ ของคนร้าย เม่ือมีการแจ้งความที่สถานีตำรวจหรือหน่วยงานตำรวจท่ีรับผิดชอบ ผู้รับผิดชอบจะเป็นตำรวจฝ่าย สอบสวนซึง่ ทำหนา้ ท่ีรับคำร้องทุกขค์ ดอี าญา ซ่งึ พนกั งานสอบสวนมหี ลักปฏบิ ตั ิในคดีละเมิดต่อเดก็ ได้แก่ ตาม กฎหมายให้มีการประสานนกั สงั คมสงเคราะห์และนักจิตวิทยาร่วมในการสอบสวนเดก็ ดว้ ย เพ่ือช่วยประเมิน สภาพจติ ใจของเดก็ และช่วยเหลอื ในการซักถามเด็ก หากเด็กได้รับความกระทบกระเทือนทางจิตใจมากก็อาจ พิจารณานำเด็กไปพบจิตแพทย์เสียก่อน แต่หากเด็กตกอยู่ในอันตราย ตำรวจท่ีรับแจ้งก็อาจจะต้องออกไป ปฏบิ ตั ิการจับกุมคนร้ายในทนั ที แล้วแตก่ รณีไป หลกั ปฏบิ ตั ิในการซกั ถามเดก็ โดยท่ัวไปแล้วเดก็ ที่ถูกล่วงละเมิดในโลกออนไลน์จะมแี นวโน้มท่ีจะร้สู ึกหวาดกลัวตำรวจมากกว่าครู พอ่ แม่ ผู้ปกครอง แพทย์ นกั สังคมสงเคราะห์ หรอื นักจติ วิทยา ซ่งึ มคี วามใกล้ชดิ กับเด็กมากกว่าและได้รับการ ฝกึ ใหท้ ำงานกับเด็กโดยเฉพาะในการพูดคุยซกั ถามเด็ก หลกั ปฏบิ ัติ มตี ่อไปน้ี o เป็นกนั เอง เขา้ ถึงงา่ ย แสดงบคุ ลกิ ของผใู้ หญใ่ จดี เพ่อื ใหเ้ ดก็ สบายใจที่จะพูดคุยดว้ ย o ลดความเป็นทางการของกระบวนการในทางคดีลง อาจพดู คยุ เรอื่ งอ่ืน ๆ สลับกับเรื่องทางคดี o ใหค้ วามสำคัญกับการสอบถามถึงความต้องการของเด็ก o ใชภ้ าษาที่เขา้ ใจง่าย หลกี เล่ยี งการพูดคยุ กบั เดก็ และครอบครัวเดก็ ดว้ ยภาษากฎหมาย o ระมดั ระวงั อารมณ์และการแสดงออกทางท่าทางท่ีอาจทำให้เดก็ กงั วลหรือรูส้ กึ ผดิ ซึง่ จะทำใหเ้ ด็ก ไมก่ ลา้ พดู คุยหรือบอกเล่าเรอื่ งราว เช่น รู้สกึ โกรธกับสงิ่ ที่คนรา้ ยกระทำ พยายามเร่งเรา้ เดก็ ให้บอกเลา่ เรอ่ื งราว อนิ เทอร์เนต็ ปลอดภัยในโรงเรยี น 80

ที่เป็นประโยชน์ทางคดีจนเกินไป รับฟงั สิ่งที่เด็กพูด แม้บางเรื่องอาจดไู รส้ าระ ไม่แสดงท่าทีเหยียดหยามเด็ก แมจ้ ะร้สู กึ วา่ ส่งิ ท่ีเด็กทำเป็นเรื่องไม่ดี o ไม่จำเปน็ ตอ้ งบอกเลา่ กระบวนการหรอื ขัน้ ตอนทางคดีวา่ จะต้องดำเนนิ การอะไรต่อทกุ อยา่ งใหเ้ ดก็ ทราบเหมือนการสอบสวนผู้ใหญ่ ซ่ึงเด็กอาจจะกลัวว่าคนทเ่ี ก่ียวขอ้ งจะมีปญั หา แต่เนน้ การพูดคุยที่ทำให้เด็ก ไวว้ างใจมากกว่า แต่จะต้องไม่โกหกเดก็ เช่น รับรองว่าจะไมบ่ อกใคร ใหส้ บายใจวา่ อยู่กับตำรวจแล้วปลอดภัย ร้สู กึ ดีใจทีเ่ ดก็ เลือกจะเล่าเร่อื งเหล่านีใ้ หฟ้ งั พยายามคยุ ถึงวธิ แี กป้ ัญหามากกว่าผลทางคดี o สงั เกตอากัปกรยิ า หากระหวา่ งพดู คยุ เด็กแสดงท่าทางหวาดกลัว เปน็ กงั วล ไม่สบตา ถามคำตอบ คำ ซึ่งอาจแสดงวา่ เด็กไมเ่ ตม็ ใจจะพูดคยุ ด้วย โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงหากมีการเปลี่ยนท่าทีระหว่างพูดคยุ ควรจะ ทบทวนวา่ อาจเกิดจากอะไร แลว้ ปรับทา่ ทีการแสดงออกตอ่ เด็ก หรือเปล่ียนเรอ่ื งพูดคยุ o การพูดคุยกับเด็กต้องทำแบบค่อยเป็นค่อยไปให้เด็กสบายใจ และอาจใช้เวลานานกว่าปกติ ซงึ่ ควรจะจัดสถานท่ีเปน็ การเฉพาะ และไมค่ วรใหม้ ีการขดั จังหวะระหว่างการพูดคุย อินเทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรยี น 81

หนว่ ยงานรับแจ้ง/ช่วยเหลือ ศูนย์ช่วยเหลอื สังคม สายดว่ น 1300 กระทรวง สถาบนั สขุ ภาพจติ เด็กและวยั รุน่ ราชนครนิ ทร์ การพัฒนาสงั คมและความม่นั คงของมนุษย์ ภายใต้ กรมสขุ ภาพจิต อาคารกรมพัฒนาสังคมและสวสั ดิการ 75/1 ถ.พระรามที่ 6 แขวงทงุ่ พญาไท 1034 ถ.กรงุ เกษม แขวงคลองมหานาค เขตราชเทวี กรงุ เทพฯ 10400 เขตปอ้ มปราบศัตรูพ่าย กรงุ เทพฯ 10100 โทรศพั ท์ 0 2248 8999 โทรสาร 0 2248 8998 Email : [email protected] Website : www.smartteen.net Hotline : 1300 Email : [email protected] Hotline : 1323 ศูนย์พิทักษเ์ ดก็ สตรี ครอบครัว และปอ้ งกัน ปราบปรามการคา้ มนษุ ย์ สำนกั งานตำรวจ กองกำกับการสวัสดิภาพเดก็ และสตรี แหง่ ชาติ (ศพคส.ตร.) ถ.ราชดำเนนิ นอก, ป้อมปราบศตั รพู า่ ย, หอ้ ง 4/3 ชนั้ 4 อาคาร 1 สำนกั งานตำรวจแห่งชาติ กรงุ เทพฯ 10100, ประเทศไทย โทรศพั ท์ 0 2142 1061 หรือ 0 2205 3432 โทรศพั ท์ 0 2282 3892 ศนู ยด์ ำรงธรรม กรมการปกครอง ศนู ยป์ ฏิบตั ิการบงั คับใช้กฎหมาย ตู้ ปณ ปณฝ. มหาดไทย กรงุ เทพ พนกั งานฝา่ ยปกครอง Hotline : 1567 สํานกั การสอบสวนและนิตกิ าร Application มอื ถอื “MO1567” กรมการปกครอง (วังไชยา) Website : www.damrongdham.moi.go.th ถนนนครสวรรค์ แขวงมหานาค เขตดสุ ิต กรงุ เทพฯ 10300 กรมสอบสวนคดีพิเศษ โทรศัพท์ 0 2160 8662 128 ถนนแจง้ วฒั นะ แขวงทุง่ สองหอ้ ง Facebook : ศูนยป์ ฏบิ ัตกิ ารบงั คบั ใชก้ ฎหมาย เขตหลกั ส่ี กรงุ เทพฯ 10900 พนักงานฝ่ายปกครอง โทรศพั ท์ 0 2831 9888 call center 1202 Email : [email protected] , Website : www.dsi.go.th [email protected] สายดว่ นเหตดุ ว่ นเหตุร้าย โทร 191 (ท่ัวประเทศ) อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 82

คณะทำงานปราบปรามการล่วงละเมิดทางเพศต่อเด็กทางอินเทอร์เน็ต สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (TICAC Task Force – Thailand Internet Crime Against Children) สำนกั งานตำรวจแหง่ ชาติ อาคาร 1 ช้ัน 19 ถ.พระราม 1 แขวงปทมุ วัน เขตปทมุ วนั กรุงเทพฯ 10330 Facebook : TICAC2016 Twitter : @TicacThailand Website : www.ticac.police.go.th Hotline : 1191 กองบงั คับการปราบปรามการกระทำความผิดเกย่ี วกบั อาชญากรรมทางเทคโนโลยี (ปอท.) สำนกั งานตำรวจแหง่ ชาติ ศนู ยร์ าชการเฉลมิ พระเกยี รติ 80 พรรษา อาคาร B ชน้ั 4 ถ.แจง้ วัฒนะ เขตหลักสี่ กรงุ เทพฯ 10210 โทรศัพท์ : 0 2143 8077 , 0 2143 8078 , 0 2143 8079 , 0 2143 8080 Facebook : jahooktcsd Website : https://tcsd.go.th/ Email : [email protected] องค์กรพัฒนาภาคเอกชน มูลนธิ ศิ ูนย์พิทักษส์ ทิ ธิเด็ก มลู นิธเิ พอ่ื ยุติการแสวงหาประโยชน์ทางเพศจาก โทรศพั ท์ : 0 2412 1196 , 0 2412 0739 เดก็ (ECPAT Foundation) หรือ มลู นิธิเอค็ แพท Facebook : cpcr.cpcr เลขท่ี 426/21 หมู่บ้านกกกาแล ต.ริมกก Twitter : cpcrfunds อ.เมือง จ.เชียงราย 57100 Website : www.thaichildrights.org โทรศพั ท/์ โทรสาร : 0 5375 0167 Email : [email protected] แจ้งเหตุ 0 6226 08485 Facebook : ECPATThailand มลู นิธเิ อ-ทเวนตว้ี นั Website : www.ecpat-th.org Website : A21.org/thailand Email : [email protected] Email : [email protected] มูลนิธเิ พอ่ื ความเขา้ ใจเด็ก (FOCUS) มลู นธิ สิ ายเด็ก โทรศพั ท์ : 0 5321 2754 Facebook : childlinethailand Website : www.focusthailand.org Twitter : saidek1387 Hotline : 08 7174 5797 อนิ เทอร์เน็ตปลอดภยั ในโรงเรยี น 83

Website : childlinethailand.org คณะกรรมการคาทอลกิ เพื่อผอู้ พยพย้ายถ่ินและ Email : [email protected] ผู้ถกู คมุ ขัง (NCCM) Line : saidek1387 โทรศพั ท์ : 0 2681 3900 ตอ่ 1701, 1703 Hotline : 1387 Website : caritasthailand.net ศนู ยเ์ พ่อื นอ้ งหญิง มลู นิธิพิทักษ์สตรี หรือ โทรศพั ท์ : 08 1882 4985 Alliance Anti Traffic (AAT) Website : center4girls.org 328/1 สะพานหวั ชา้ ง ถ.พญาไท Facebook : Center for Girls เพชรบรุ ี ราชเทวี กรงุ เทพฯ 10400 Line : center4girls โทรศัพท์ : 09 4403 7037, 08 7611 5983 Email : [email protected] Website : https://aatthai.org Email : [email protected] องค์การโอเปอร์เรชนั่ อันเดอรก์ ราวด์ เรลโรด 33 ถ.อาคารบ้านราชครู ชน้ั 3 ห้อง 304 มลู นิธิ โปรเจค จัสติซ ซ.พหลโยธนิ 5 ถ.พหลโยธนิ แขวงสามเสนใน โทรศัพท์ : 08 0896 9555 เขตพญาไท กรงุ เทพฯ 10400 Website : projectjusticeinternational.org โทรศพั ท์ : 08 4492 8086 Email : Email : [email protected] [email protected] เอ็คแพท อนิ เตอรเ์ นชัน่ แนล มลู นิธิไนทไ์ ลท์ กรุงเทพมหานคร เลขท่ี 328/1 ถนน พญาไท แขวงถนน Website : www.nightlightinternational.com เพชรบรุ ี เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 โทรศัพท์ : 0 2215 3388 องค์การเฟรนด์อินเตอร์เนช่ันแนล โทรสาร : 0 2215 8287 โทรศัพท์ : 09 4861 9692, 08 9644 0095 Facebook : ECPAT โทรสาร : 08 6971 8861 Twitter : ECPAT Website : https://friends-international.org Website : www.ecpat.net Email : [email protected] ไทยฮอตไลน์ สายดว่ นอนิ เทอร์เนต็ รับแจง้ ภาพลามกและการละเมิดทางเพศเดก็ Website : www.thaihotline.org Email : [email protected] อินเทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 84

องคก์ ารแพลน อนิ เตอรเ์ นชนั่ แนล ประเทศไทย ช้นั 14 อาคาร 253 ถ.สขุ มุ วิท 21 (อโศก) คลองเตยเหนอื เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110 โทรศพั ท์ : 0 2259 8284-7 Website : https://plan- international.org/thailand Email : [email protected] บ้านพกั เดก็ และครอบครวั บ้านพักเด็กและครอบครวั กรุงเทพมหานคร บ้านพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั กาญจนบรุ ี 255 อาคารบา้ นพักเด็กและครอบครวั 8/8 ม.12 ต.ปากแพรก (ภายในสถานสงเคราะห์เดก็ หญงิ บา้ นราชวถิ ี) อ.เมือง จ.กาญจนบุรี 71000 ถนนพระราม 6 แขวงท่งุ พญาไท เขตราชเทวี ทท่ี ำงาน : 034564517 กรงุ เทพฯ 10400 โทรสาร : 034564517 ทท่ี ำงาน : 023547580 โทรสาร : 023547582 บา้ นพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั กำแพงเพชร บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จังหวัดกระบี่ 221 ถนนเทศา2 ตำบลในเมืองกำแพงเพชร 359 หมู่ 7 ถนนทา่ เรือ ตำบลไสไทย อ.เมอื ง จ.กำแพงเพชร 62000 อ.เมือง จ.กระบ่ี 81000 ทที่ ำงาน : 055716881 ทท่ี ำงาน : 075612323 โทรสาร : 055716881 โทรสาร : 075612323 บ้านพักเด็กและครอบครัวจงั หวัดกาฬสนิ ธุ์ บา้ นพักเด็กและครอบครัวจงั หวดั จนั ทบุรี 6/19 ถนนบายพาสทุ่งมน ตำบลกาฬสนิ ธ์ุ 29/93-94 หมู่บ้านยลดาวิลล์1 ต.วดั ใหม่ อ.เมือง จ.กาฬสนิ ธุ์ 46000 อ.เมอื ง จ.จนั ทบุรี 22000 ทีท่ ำงาน : 043812456 ที่ทำงาน : 039327577 โทรสาร : 043812224 โทรสาร : 039327577 บา้ นพักเด็กและครอบครัวจังหวดั ขอนแกน่ บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจงั หวัดชลบุรี 222 หมู่ 3 ถ.มิตรภาพ ต.สำราญ 172/32 ม.4 ต.บางละมงุ อ.เมือง จ.ขอนแก่น 40000 อ.บางละมงุ จ.ชลบรุ ี 20150 ท่ที ำงาน : 043393382 โทรสาร : 043393382 ทท่ี ำงาน : 038240220 โทรสาร : 038240135 อนิ เทอร์เนต็ ปลอดภัยในโรงเรียน 85

บา้ นพักเด็กและครอบครัวจงั หวดั ฉะเชงิ เทรา บ้านพกั เด็กและครอบครัวจงั หวัดชยั ภูมิ 12/61-62 ถนนประชาสรรค์ ตำบลหนา้ เมอื ง 98/1 หมู่ 8 ตำบลในเมือง อ.เมือง จ.ฉะเชิงเทรา 24000 อ.เมอื ง จ.ชยั ภมู ิ 36000 ที่ทำงาน : 038535736 ทท่ี ำงาน : 044056545 โทรสาร : 038535737 โทรสาร : 044056547 บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจังหวดั ชยั นาท บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจังหวดั เชียงราย 257/8 ซอยเทศบาล 17 ตำบลบ้านกล้วย 104 หมู่ 15 ตำบลป่าซาง อ.เมอื ง จ.ชัยนาท 17000 อ.แม่จัน จ.เชียงราย 57110 ท่ีทำงาน : 056405548 ทท่ี ำงาน : 053602528 โทรสาร : 056405549 บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จงั หวดั ตรัง บ้านพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั ชมุ พร 38/17 ถนนโคกขัน ตำบลทับเทีย่ ง 58/14 หมู่ 11 ตำบลบางหมาก อ.เมอื ง จ.ตรงั 92000 อ.เมือง จ.ชมุ พร 86000 ท่ีทำงาน : 075571605 ท่ที ำงาน : 077598573 โทรสาร : 075571605 โทรสาร : 077598574 บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวัดตาก บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจังหวดั เชยี งใหม่ 14/1 หมู่ 4 ตำบล ไม้งาม 63/3 ม.4 ต.ดอนแกว้ อ.แมร่ มิ อ.เมอื งตาก จ.ตาก 63000 จ.เชียงใหม่ 50180 ที่ทำงาน : 055896341 ท่ที ำงาน : 053121164 โทรสาร : 055896341 โทรสาร : 053121164 บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจังหวัดตราด บา้ นพักเด็กและครอบครวั จังหวัดนครปฐม 5/1 ถนนท่าเรือจา้ ง ตำบลวังกระแจะ 258 ถ.ทวารวดีใต้ ต.หว้ ยจรเข้ อ.เมือง จ.ตราด 23000 อ.เมอื ง จ.นครปฐม 73000 ทที่ ำงาน : 039510730 ทท่ี ำงาน : 034272125 โทรสาร : 039510731 โทรสาร : 034272127 บ้านพกั เดก็ และครอบครัวจังหวัดนครนายก บ้านพกั เด็กและครอบครัวจงั หวดั นครราชสีมา 124 หมู่ 10 ตำบลพรหมณี 1422/1 ถ.สรุ นารายณ์ ต.ในเมือง อ.เมอื ง จ.นครนายก 26000 อ.เมือง จ.นครราชสมี า 30000 อินเทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรียน 86

ท่ีทำงาน : 037315501 ที่ทำงาน : 044922765 โทรสาร : 037315502 โทรสาร : 044922735 บ้านพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวัดนครพนม บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั นครสวรรค์ 155 ม.10 ต.หนองญาติ 62/1 ม.6 ต.นครสวรรค์ออก อ.เมือง จ.นครพนม 48000 อ.เมือง จ.นครสวรรค์ 60000 ทที่ ำงาน : 042530621 ที่ทำงาน : 056257313 โทรสาร : 042530622 โทรสาร : 056257317 บ้านพักเด็กและครอบครวั จังหวัดนครศรีธรรมราช บา้ นพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั นราธวิ าส 245/17 ถ.พฒั นาการคขู วาง ตำบลในเมือง 79 ม.8 ต.ลำภู อ.เมอื ง จ.นราธวิ าส 96000 อ.เมอื ง จ.นครศรธี รรมราช 80000 ที่ทำงาน : 073532670 ทท่ี ำงาน : 075357990 โทรสาร : 073532670 โทรสาร : 075343892 บ้านพักเดก็ และครอบครวั จงั หวัดบึงกาฬ บ้านพกั เดก็ และครอบครัวจังหวดั นนทบรุ ี 346 หมู่ 5 ต.บึงกาฬ 78/64 หมู่ 1 ตำบลบางตลาด อ.เมอื งบงึ กาฬ จ.บงึ กาฬ 38000 อ.ปากเกร็ด จ.นนทบรุ ี 11120 ทท่ี ำงาน : 042490640 ทท่ี ำงาน : 025821267 โทรสาร : 042490640 โทรสาร : 025821266 บ้านพักเด็กและครอบครวั จังหวดั ปทุมธานี บา้ นพักเด็กและครอบครัวจงั หวดั น่าน 1/119 ม. 2 ตำบลรังสติ 271 หมู่ 7 ต.ผาสิงห์ อ.ธญั บรุ ี จ.ปทมุ ธานี 12110 อ.เมอื งนา่ น จ.นา่ น 55000 ที่ทำงาน : 025772372 ท่ีทำงาน : 054682060 โทรสาร : 025774955 โทรสาร : 054682061 บ้านพักเดก็ และครอบครัวจังหวัด บา้ นพักเด็กและครอบครวั จงั หวัดปตั ตานี พระนครศรอี ยุธยา 186/76 หมู่ท่ี 6 ตำบลรมู ะมแิ ล 200/11 หมู่ที่ 2 ตำบลบอ่ โพง อ.เมือง จ.ปัตตานี 94000 อ.นครหลวง จ.พระนครศรอี ยธุ ยา 13260 ที่ทำงาน : 073460247 โทรสาร : 073460246 ท่ที ำงาน : 035743354 โทรสาร : 035743348 อินเทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 87

บ้านพักเด็กและครอบครัวจังหวัดบรุ ีรมั ย์ บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจังหวัดพังงา 281 ม.3 ต.อสิ าณ อ.เมือง จ.บรุ รี มั ย์ 31000 56/122 ม.5 ต. คึกคกั อ.ตะก่ัวปา่ จ.พงั งา 82190 ที่ทำงาน : 044110873 ทท่ี ำงาน : 076486814 โทรสาร : 044110874 โทรสาร : 076486815 บ้านพักเด็กและครอบครัวจงั หวดั พะเยา บ้านพักเด็กและครอบครัวจงั หวดั พจิ ิตร 29 หมู่ 1 บา้ นห้วยเคียนเหนือ ตำบลบา้ นต๊ำ 29/85 ถ.คลองคะเชนทร์ ต.ในเมอื ง อ.เมือง จ.พะเยา 56000 อ.เมือง จ.พจิ ิตร 66000 ทท่ี ำงาน : 054887252 ที่ทำงาน : 056990392 โทรสาร : 054887252 โทรสาร : 056990394 บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจังหวดั พัทลงุ บ้านพักเดก็ และครอบครัวจังหวดั เพชรบรุ ี 185 ม.1 ต.โคกชะงาย อ.เมือง จ.พัทลงุ 93000 40 หมู่ 3 ตำบลชอ่ งสะแก ท่ที ำงาน : 074829991 อ.เมือง จ.เพชรบรุ ี 76000 โทรสาร : 074829992 ท่ีทำงาน : 032401780 โทรสาร : 032401781 บ้านพกั เด็กและครอบครัวจังหวดั พิษณุโลก 334/17 หม่ทู ี่ 6 ตำบลทา่ ทอง บ้านพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั แพร่ อ.เมืองพษิ ณโุ ลก จ.พิษณโุ ลก 65000 119 หมู่ 1 บ้านบุญเจรญิ ตำบลแมห่ ลา่ ย ที่ทำงาน : 055265017 อ.เมอื งแพร่ จ.แพร่ 54000 โทรสาร : 055265018 ท่ที ำงาน : 054520743 โทรสาร : 054520744 บา้ นพกั เดก็ และครอบครวั จงั หวดั เพชรบรู ณ์ 99/10 หมู่ 5 ตำบลสะเดียง บ้านพักเดก็ และครอบครัวจังหวดั มหาสารคาม อ.เมอื งเพชรบรู ณ์ จ.เพชรบรู ณ์ 67000 494 หมู่ 11 ต.แวงน่าง ท่ที ำงาน : 056722612 อ.เมอื ง จ.มหาสารคาม 44000 โทรสาร : 056722611 ทท่ี ำงาน : 043706580 โทรสาร : 043706580 บ้านพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั ภเู กต็ บ้านพกั เด็กและครอบครวั จังหวัดแม่ฮอ่ งสอน 3/96 หม่ทู ี่ 1 ถนนศรสี ทุ ัศน์ ตำบลรษั ฎา 5/3 ถ.ปางลอ้ นคิ ม ต.จองคำ อ.เมอื งภเู กต็ จ.ภเู กต็ 83000 อ.เมอื ง จ.แมฮ่ อ่ งสอน 58000 อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรยี น 88

ที่ทำงาน : 076213315 ที่ทำงาน : 053695001 โทรสาร : 076214369 โทรสาร : 053695001 บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวดั มุกดาหาร บา้ นพักเด็กและครอบครัวจังหวดั ยะลา 309 หมู่ 4 บ.กุดโงง้ ตำบลมกุ ดาหาร 62/62 ถ.สุขยางค์ ต.สะเตง อ.เมอื ง จ.มกุ ดาหาร 49000 อ.เมือง จ.ยะลา 95000 ท่ีทำงาน : 042673511 ทที่ ำงาน : 073274192 โทรสาร : 042673511 โทรสาร : 073274191 บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จงั หวัดยโสธร บ้านพกั เด็กและครอบครวั จังหวัดระนอง 170 บา้ นสะเดา หมู่ 13 ต.ดาดทอง 990 หมู่ที่ 3 ตำบลบางร้ิน อ.เมอื ง จ.ยโสธร 35000 อ.เมือง จ.ระนอง 85000 ทท่ี ำงาน : 045756849 ทีท่ ำงาน : 077810347 โทรสาร : 045756848 โทรสาร : 077810346 บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวัดรอ้ ยเอ็ด บา้ นพักเดก็ และครอบครวั จังหวดั ราชบรุ ี 334 ม.5 ต.นิเวศน์ อ.ธวัชบุรี อาคารศนู ยส์ ง่ เสริมและจัดสวัสดกิ ารสงั คมระดบั จ.ร้อยเอ็ด 45170 ชุมชน ต.บา้ นไร่ อ.เมอื งราชบรุ ี จ.ราชบรุ ี 70000 ท่ีทำงาน : 043569334 ทท่ี ำงาน : 032738781 โทรสาร : 043569334 โทรสาร : 032738782 บา้ นพักเดก็ และครอบครัวจงั หวดั ระยอง บ้านพักเดก็ และครอบครัวจังหวัดลำปาง 281/18 ถ.สขุ ุมวทิ ต.ห้วยโป่ง 124 หมู่ 1 ถนนลำปาง-แจห้ ม่ ตำบลนิคมพฒั นา อ.เมอื งระยอง จ.ระยอง 21150 อ.เมืองลำปาง จ.ลำปาง 52000 ทท่ี ำงาน : 038684896 ที่ทำงาน : 054825647 โทรสาร : 038684895 โทรสาร : 054825648 บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจังหวัดลพบรุ ี บ้านพักเดก็ และครอบครวั จังหวัดเลย 212 หมู่ 3 ต.ทะเลชุบศร อ.เมอื ง จ.ลพบรุ ี 15000 253 หมู่ 2 ต.กกดู่ อ.เมอื ง จ.เลย 42000 ทีท่ ำงาน : 036689844 ท่ที ำงาน : 042810213 โทรสาร : 036689845 โทรสาร : 042810213 อินเทอรเ์ น็ตปลอดภัยในโรงเรยี น 89

บ้านพักเดก็ และครอบครัวจงั หวดั ลำพูน บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จังหวัดสกลนคร 126 หมู่ 10 ตำบลบ้านกลาง 1914 ถนนศนู ย์ราชการ ตำบลธาตเุ ชงิ ชุม อ.เมือง จ.ลำพูน 51000 อ.เมอื งสกลนคร จ.สกลนคร 47000 ทท่ี ำงาน : 053525604 ท่ีทำงาน : 042712072 โทรสาร : 053525605 โทรสาร : 042712072 บ้านพกั เดก็ และครอบครวั จังหวัดศรสี ะเกษ บ้านพักเดก็ และครอบครวั จังหวัดสตลู 203/6 หมู่ 9 ถนนกสิกรรม ต.โพธิ์ 276 หมู่ 2 ถนนคลองขดุ -นาแค ตำบลคลองขุด อ.เมอื ง จ.ศรีสะเกษ อ.เมอื ง จ.สตูล 91000 ทีท่ ำงาน : 045617833 ที่ทำงาน : 074772068 โทรสาร : 045617834 โทรสาร : 074772172 บ้านพกั เด็กและครอบครัวจังหวดั สงขลา บ้านพกั เด็กและครอบครัวจงั หวัดสมุทรสงคราม 331/25 หมู่ 2 ถนนสงขลา-เกาะยอ ตำบลพะวง 99/4 หมู่6 ต.บางแกว้ อ.เมอื ง จ.สงขลา 90100 อ.เมอื ง จ.สมทุ รสงคราม 75000 ทที่ ำงาน : 074330149 ทท่ี ำงาน : 034710592 โทรสาร : 074330149 โทรสาร : 034710593 บ้านพกั เด็กและครอบครวั จงั หวดั สมุทรปราการ บ้านพักเด็กและครอบครวั จงั หวดั สระแก้ว 51 หมู่ 7 ตำบลทรงคนอง 200 หมู่ 13 ตำบลสระแกว้ อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ 10130 อ.เมอื งสระแกว้ จ.สระแก้ว 27000 ที่ทำงาน : 024635963 ที่ทำงาน : 037247330 โทรสาร : 024626422 โทรสาร : 037247351 บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จงั หวัดสมุทรสาคร บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจังหวัดสิงหบ์ ุรี 9/14 ม.1 ต.บางโทรัด 71/7-8 หมู่ 6 ต.ตน้ โพธ์ิ อ.เมือง จ.สมทุ รสาคร 74000 อ.เมือง จ.สงิ หบ์ รุ ี 16000 ทท่ี ำงาน : 034432522 ที่ทำงาน : 036510950 โทรสาร : 034432521 โทรสาร : 036510950 บา้ นพักเด็กและครอบครวั จงั หวดั สระบรุ ี บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจงั หวดั สุพรรณบุรี 437/5 ถ.มิตรภาพ ต.ปากเพรียว 1/1 ถนนนางสายทอง ตำบลท่าพเ่ี ลยี้ ง อินเทอร์เนต็ ปลอดภัยในโรงเรยี น 90

อ.เมอื ง จ.สระบรุ ี 18000 อ.เมอื ง จ.สุพรรณบรุ ี 72000 ที่ทำงาน : 036351818 ทีท่ ำงาน : 035525223 โทรสาร : 036174979 โทรสาร : 035525224 บ้านพักเด็กและครอบครัวจังหวัดสโุ ขทยั บา้ นพกั เดก็ และครอบครัวจงั หวดั สรุ ินทร์ 157/1 หมู่ 10 ตำบลยางซา้ ย 127/1 ม.11 ต.นอกเมอื ง อ.เมอื งสโุ ขทัย จ.สุโขทยั 64000 อ.เมอื ง จ.สรุ นิ ทร์ 32000 ทท่ี ำงาน : 055610791 ทท่ี ำงาน : 044515018 โทรสาร : 055610790 โทรสาร : 044515018 บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จงั หวัดสุราษฎรธ์ านี บ้านพักเด็กและครอบครวั จังหวดั หนองบวั ลำภู 39/19 หมู่ 1 ตำบลขนุ ทะเล ภายในบรเิ วณศูนยร์ าชการจังหวดั หนองบวั ลำภู อ.เมือง จ.สุราษฎร์ธานี 84100 ต.ลำภู อ.เมอื ง จ.หนองบัวลำภู 39000 ท่ที ำงาน : 077355093 ที่ทำงาน : 042378450 โทรสาร : 077355092 โทรสาร : 042378034 บ้านพักเดก็ และครอบครัวจงั หวัดหนองคาย บา้ นพกั เด็กและครอบครัวจังหวัดอำนาจเจรญิ 250 หมู่ 14 ต.ค่ายบกหวาน 101 หมู่ 13 ต.โนนหนามแทง่ อ.เมือง จ.หนองคาย 43100 อ.เมอื ง จ.อำนาจเจรญิ 37000 ทท่ี ำงาน : 042495091 ที่ทำงาน : 045523197 โทรสาร : 042495229 โทรสาร : 045523197 บ้านพกั เด็กและครอบครวั จงั หวดั อ่างทอง บ้านพกั เด็กและครอบครัวจงั หวัดอุตรดิตถ์ 20/1 หมู่ท่ี 1 ตำบลหวั ตะพาน 209 หมู่ 6 ถนนอตุ รดิตถ์-ศรีสชั นาลัย ตำบลชยั อ.วเิ ศษชยั ชาญ จ.อ่างทอง 14110 จมุ พล อ.ลบั แล จ.อตุ รดติ ถ์ 53130 ทท่ี ำงาน : 035949842 ท่ที ำงาน : 055479791 โทรสาร : 035949842 โทรสาร : 055479792 บ้านพกั เดก็ และครอบครวั จังหวดั อุดรธานี บา้ นพกั เด็กและครอบครวั จังหวัดอบุ ลราชธานี ภายในบริเวณนคิ มสงเคราะห์ ต.นคิ มสงเคราะห์ หมู่ 8 ตำบลแจระแม อ.เมอื ง จ.อุดรธานี 41000 อ.เมอื ง จ.อบุ ลราชธานี 34000 อนิ เทอรเ์ นต็ ปลอดภัยในโรงเรียน 91

ทท่ี ำงาน : 042237151 ทท่ี ำงาน : 045429351 โทรสาร : 042237151 โทรสาร : 045429351 บ้านพักเดก็ และครอบครวั จงั หวดั อทุ ัยธานี 164 หมู่ 3 ตำบลหลมุ เขา้ อ.หนองขาหยา่ ง จ.อทุ ยั ธานี 61130 ทท่ี ำงาน : 056503505 โทรสาร : 056503505 ศูนยส์ งเคราะห์และสถานคมุ้ ครองสวัสดิภาพเดก็ ศนู ย์สงเคราะหแ์ ละฝกึ วิชาชพี เยาวชน สถานคุ้มครองสวสั ดิภาพเด็กขอนแกน่ จังหวัดศรีสะเกษ 36 หมู่ 9 ตำบลโคกสงู 203 ม.9 ถ.กสกิ รรม ต.โพธิ์ อ.อุบลรตั น์ จ.ขอนแกน่ 40250 อ.เมอื ง จ.ศรีสะเกษ 33000 ทที่ ำงาน : 043421251 ท่ีทำงาน : 045611218 โทรสาร : 045611218 โทรสาร : 043421200 สถานคุม้ ครองสวัสดภิ าพเด็กระยอง สถานพฒั นาและฟน้ื ฟูเด็กจงั หวดั ชลบรุ ี 318 ถ.สขุ ุมวิท ต.หว้ ยโป่ง 104/27 ม.3 ต.บางละมุง อ.เมอื ง จ.ระยอง 21150 อ.บางละมงุ จ.ชลบุรี 20150 ทีท่ ำงาน : 038684102 ทที่ ำงาน : 038234402 โทรสาร : 038685647 โทรสาร : 038234404 สถานพฒั นาและฟนื้ ฟูเด็กจังหวัดลำปาง สถานพัฒนาและฟนื้ ฟูเด็กจังหวดั สุราษฎร์ธานี 121 ม. 1 ต.นิคมพัฒนา อ.เมอื ง จ.ลำปาง 52000 ตำบล ขนุ ทะเล อ.เมอื ง จ.สรุ าษฎรธ์ านี 84100 ที่ทำงาน : 054825597 ทท่ี ำงาน : 077356020 โทรสาร : 054825597 โทรสาร : 077356022 สถานพัฒนาและฟืน้ ฟูเด็กจงั หวัดหนองคาย สถานแรกรบั เดก็ ชายปากเกร็ด 1 ม.14 บ้านหนองสองหอ้ ง ต.คา่ ยบกหวาน 78/1 ม.1 ถ.ตวิ านนท์ ต.บางตลาด อ.เมอื ง จ.หนองคาย 43100 อ.ปากเกร็ด จ.นนทบรุ ี 11120 ทท่ี ำงาน : 042495133 ทที่ ำงาน : 025833500 โทรสาร : 042495133 โทรสาร : 025833500 อินเทอร์เน็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 92

สถานแรกรับเด็กหญิงบา้ นธญั ญพร สถานสงเคราะห์เด็กชายนราธวิ าส 9 หมู่ 2 ถนนรงั สิต-นครนายก (คลอง 5) 11 ม.8 ต.ลำภู อ.เมอื ง ตำบลรงั สติ อ.ธญั บรุ ี จ.ปทุมธานี 12110 จ.นราธิวาส 96000 ทท่ี ำงาน : 025776569 ทีท่ ำงาน : 073532054 โทรสาร : 025776571 โทรสาร : 073532054 สถานสงเคราะห์เด็กชายบา้ นเชยี งใหม่ สถานสงเคราะหเ์ ด็กชายบา้ นบางละมุง 63/1 หมู่ 4 ตำบลดอนแกว้ 61 ม.3 ต.บางละมงุ อ.บางละมงุ อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ 50180 จ.ชลบรุ ี 20150 ที่ทำงาน : 053121157 ที่ทำงาน : 038241373 โทรสาร : 053121160 โทรสาร : 038240879 สถานสงเคราะห์เด็กชายบา้ นปากเกรด็ สถานสงเคราะห์เด็กชายบา้ นมหาเมฆ 2 ม.1 ถ.ภูมเิ วท ต.บางตลาด 1086 -1092 ซอยสวนพลู ถนนอาคารสงเคราะห์ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบรุ ี 11120 แขวงท่งุ มหาเมฆ เขตสาธร กรงุ เทพฯ 10120 ที่ทำงาน : 025838343 ท่ีทำงาน : 022862013 โทรสาร : 025834002 โทรสาร : 022131750 สถานสงเคราะหเ์ ดก็ ชายบา้ นราชสีมา สถานสงเคราะหเ์ ด็กชายบา้ นศรธี รรมราช 278 ถ.ชา้ งเผือก ต.ในเมือง 193 ถ.ราชดำเนิน ต.ในเมอื ง อ.เมือง จ.นครราชสมี า 30000 อ.เมอื ง จ.นครศรธี รรมราช 80000 ที่ทำงาน : 044272512 ทท่ี ำงาน : 075356166 โทรสาร : 044270111 โทรสาร : 075800447 สถานสงเคราะห์เดก็ ชายบา้ นหนองคาย สถานสงเคราะหเ์ ด็กชายยะลา 255 ม.14 บา้ นหนองสองหอ้ ง ต.คา่ ยบกหวาน 82 ถนนสุขยางค์ ตำบลสะเตง อ.เมอื ง จ.หนองคาย 43100 อ.เมือง จ.ยะลา 95000 ทีท่ ำงาน : 042495095 ทีท่ ำงาน : 073274488 โทรสาร : 042495095 โทรสาร : 073274488 สถานสงเคราะห์เดก็ บา้ นแคนทอง สถานสงเคราะหเ์ ดก็ บา้ นเวียงพงิ ค์ 283 หมู่ 13 ถนนกสิกรทงุ่ สร้าง ตำบลในเมอื ง 63/3 หมู่ 4 ตำบลดอนแก้ว อนิ เทอร์เน็ตปลอดภยั ในโรงเรยี น 93

อ.เมอื ง จ.ขอนแกน่ 40000 อ.แมร่ มิ จ.เชยี งใหม่ 50180 ที่ทำงาน : 043337533 ที่ทำงาน : 053121161 โทรสาร : 043337533 โทรสาร : 053121162 สถานสงเคราะห์เดก็ บา้ นสงขลา สถานสงเคราะห์เดก็ ปัตตานี 57/5 หมู่ 2 ตำบลพะวง 186 ม.6 ต.รุสะมแิ ล อ.เมือง จ.สงขลา 90100 อ.เมอื ง จังหวัดปตั ตานี 94000 ที่ทำงาน : 074330218 ที่ทำงาน : 073460134 โทรสาร : 074330219 โทรสาร : 073460131 สถานสงเคราะหเ์ ด็กหญิงบา้ นราชวถิ ี สถานสงเคราะห์เด็กหญิงสระบุรี 255 ถนนราชวถิ ี แขวงทงุ่ พญาไท 137 ม.7 ต.ธารเกษม เขตราขเทวี กรงุ เทพฯ 10400 อ.พระพทุ ธบาท จ.สระบรุ ี 18120 ทีท่ ำงาน : 023547484 ที่ทำงาน : 036266708 โทรสาร : 023547485 โทรสาร : 036266708 สถานสงเคราะห์เด็กหญงิ อดุ รธานี สถานสงเคราะห์เด็กอ่อนปากเกร็ด 238 หมู่ 4 ตำบลโนนสงู 78/1 ม.1 ถ.ตวิ านนท์ ต.บางตลาด อ.เมือง จ.อดุ รธานี 41330 อ.ปากเกร็ด จ.นนทบรุ ี 11120 ทท่ี ำงาน : 042120074 ทที่ ำงาน : 025838314 โทรสาร : 042120051 โทรสาร : 025833000 สถานสงเคราะหเ์ ด็กออ่ นพญาไท สถานสงเคราะห์เด็กออ่ นรงั สิต 78/24 หมู่ 1 ถนนภมู เิ วท ตำบลบางตลาด 2/40 หมู่ 2 ถนนรงั สิต-นครนายก ตำบลรงั สติ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบรุ ี 11120 อ.ธัญบรุ ี จ.ปทุมธานี 12110 ทที่ ำงาน : 025847264 ที่ทำงาน : 025771172 โทรสาร : 025847263 โทรสาร : 025772348 สถาบนั เพาะกลา้ คณุ ธรรม สถานสงเคราะห์เยาวชนมลู นธิ มิ หาราช 1/1 ม.1 ต.จระเขเ้ ผอื ก อ.ด่านมะขามเตีย้ 2/1 ม.2 ต.รงั สติ อ.ธญั บุรี จ.ปทมุ ธานี 12110 จ.กาญจนบรุ ี 71260 ทท่ี ำงาน : 025771267 ที่ทำงาน : 034510906 โทรสาร : 034510908 โทรสาร : 025772531 อนิ เทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรยี น 94

บทขอบคณุ เอกสาร อินเทอร์เน็ตปลอดภัยในโรงเรียน เกิดขึ้นจากความร่วมมือร่วมใจของหลาย ๆ ฝา่ ยที่ต้องการส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนได้ใชอ้ ินเทอร์เน็ตอย่างปลอดภัยและสร้างสรรค์ ภายใต้ การดูแลชี้แนะของครูและผู้ปกครอง โรงเรียนมีหน้าที่จัดสภาพแวดล้อมการใช้งานที่เอ้ือต่อการ เรียนรูแ้ ละจำกดั ผลกระทบดา้ นลบท่ีอาจเกิดจากการใช้งานที่ไม่เหมาะสม รวมถึงภยั คกุ คามต่าง ๆ ในโลกออนไลน์ ขอขอบคุณ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ท่ีเล็งเห็น ความสำคัญ จึงได้ให้การสนับสนุน มูลนิธิอินเทอร์เน็ตร่วมพัฒนาไทย ในการดำเนินโครงการ ขับเคล่ือนงานค้มุ ครองเด็กจากภัยออนไลน์ นำมาซ่ึงการพัฒนาแนวทางการส่งเสรมิ อินเทอร์เน็ต ปลอดภัยในโรงเรียน ฉบับนี้ ขอขอบคุณ ผู้ทรงคุณวุฒิและผู้เชย่ี วชาญหลาย ๆ ท่าน ท้ังท่ีได้เอ่ยนามและไม่ได้เอ่ยนาม ผู้ซ่ึงกรุณาถ่ายทอดความรู้ที่เป็นประโยชน์ไว้ในรูปแบบของบทความและข่าวสารความรู้ ในอินเทอร์เน็ต ซ่ึงได้ถูกคัดสรรมาเรียบเรียงไว้ในเอกสารฉบับนี้ เพ่ือให้ครู โรงเรียน พ่อแม่ ผู้ปกครอง ครอบครวั และผูท้ ่ีทำงานกบั เด็กและเยาวชน จะไดน้ ำไปใช้ให้เกดิ ประโยชน์ ขอขอบคณุ คุณครู จาก โรงเรียนชุมชนเลิศพินจิ พิทยาคม โรงเรียนวดั พืชอุดม โรงเรียนวัด สุวรรณ โรงเรียนวัดพิรุณศาสตร์ โรงเรียนอนุบาลปทุมธานี อาจารย์พิเศษ นักวิชาการอิสระ นักวิชาการจากสำนกั งานรับรองมาตรฐานและประเมนิ คุณภาพการศึกษา (องคก์ ารมหาชน) รวม 18 ท่าน ที่ได้เข้าร่วมการสนทนากลุ่ม (ครั้งที่ 1) ในวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2563 ณ โรงแรมอีสติน มักกะสนั กรงุ เทพฯ ขอขอบคณุ คุณครู จาก โรงเรียนวดั ชีผา้ ขาว (ประชานุเคราะห)์ จ.สมุทรสาคร โรงเรียนวัดสระส่ีมุม จ.นครปฐม โรงเรียนอนุบาลศาลาแดง จ.สระบุรี โรงเรียนปากพูน จ.นครศรีธรรมราช โรงเรียนเทพอุดมวิทยา จ.สุรินทร์ โรงเรียนมัธยมสาธิตมหาวิทยาลัยนเรศวร จ.พิษณุโลก โรงเรียนเทศบาล 5 เดน่ ห้า จ.เชียงราย โรงเรยี นพิชัย จ.อุตรดิตถ์ โรงเรยี นพนมไพร วทิ ยาคาร จ.รอ้ ยเอ็ด โรงเรยี นอนบุ าลกำแพงเพชร จ.กำแพงเพชร โรงเรียนเทพศิรินทร์ จ.นนทบรุ ี โรงเรียนคงทองวิทยา จ.นครปฐม โรงเรียนเทพอุดมวิทยา จ.สุรินทร์ โรงเรียนเทศบาลประตูลี้ จ.ลำพูน โรงเรียนหมู่บ้านสหกรณ์ 2 จ.เชียงใหม่ โรงเรยี นบ้านลานแหลม จ.นครปฐม รวมจำนวน 16 ท่าน ท่ีได้เข้าร่วมการสนทนากลุ่มออนไลน์ ในเดือน เมษายน 2563 ขอขอบคุณ คุณครูและ ผู้ปกครอง จาก โรงเรียนเทศบาล 1 (วัดพรหมวิหาร) โรงเรียนเทศบาล 1 ศรีเกิด และ โรงเรียน อินเทอรเ์ นต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 95

เทศบาล 5 เด่นห้า จ.เชียงราย จำนวน 28 ท่าน ท่ีได้เข้าร่วมการอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อ เสริมสร้างความรู้ความเข้าใจในแนวทางปฏิบัติของครอบครัว โรงเรียน และบุคคลแวดล้อมเด็ก ครั้งท่ี 1 ใน วัน ท่ี 18 ตุลาคม 2563 ณ ห้ อ งป ระชุม ภู ล าน น า โรงแ รมแ สน โฮเท ล จ.เชียงราย ขอขอบคุณครูและผู้ปกครอง จาก โรงเรียนบ้านบางหมู โรงเรียนบ้านท่าสู โรงเรียน บา้ นน้ำบ่อ โรงเรยี นอามานะศักดิ์ โรงเรียนชุมชนบ้านละหารมิตรภาพท่ี 113 โรงเรียนบา้ นพอ่ ม่ิง โรงเรียนชุมชนบ้านปูยุด จ.ปัตตานี และ โรงเรียนคณะราษฎร์บำรุง จ.ยะลา รวม 20 ท่าน ท่ีได้ เขา้ รว่ มการอบรมเชงิ ปฏิบัติการเพ่ือเสริมสร้างความรคู้ วามเขา้ ใจในแนวทางปฏิบัติของครอบครัว โรงเรียน และบุคคลแวดล้อมเด็ก ในวันที่ 25 ตุลาคม 2563 ณ ห้องสะบารัง โรงแรมซี.เอส. ปัตตานี จังหวัดปัตตานี และขอขอบคุณ คุณครูและผู้ปกครอง จำนวน 22 ท่าน จากโรงเรียน ประชานิเวศน์ กรุงเทพฯ ที่ได้เข้าร่วมการอบรมเชิงปฏิบัติการเพ่ือเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจ ในแนวทางปฏบิ ัติของครอบครัว โรงเรียน และบคุ คลแวดลอ้ มเดก็ คร้งั ที่ 3 ในวันที่ 8 พฤศจิกายน 2563 ทุกท่านมสี ่วนร่วมเสนอแนะในการปรบั ปรุงพัฒนาแนวทางส่งเสริม อินเทอร์เน็ตปลอดภัย ในโรงเรยี น ฉบบั นี้ ให้มคี วามถูกต้องสมบรู ณ์ สอดคล้องกับความตอ้ งการใช้งานมากยง่ิ ขน้ึ อินเทอรเ์ น็ตปลอดภยั ในโรงเรียน 96

บรรณานกุ รม กรมกจิ การเด็กและเยาวชน (2560). คมู่ ือปฏิบตั แิ ละขอ้ ตกลงร่วมกนั เรอื่ ง การคมุ้ ครองและชว่ ยเหลอื เด็กใน ภาวะเสยี่ งและเป็นผู้เสยี หายจากการละเมดิ ละเลยทอดทงิ้ แสวงหาประโยชน์ และความรนุ แรง สนับสนนุ โดย องค์การทุนเพอ่ื เด็กแหง่ สหประชาติ ประเทศไทย (UNICEF) ชวนสั ถ์ เจนการ (2563). แนวปฏบิ ตั สิ ำหรบั ผู้บงั คับใช้กฎหมายในกรณกี ารล่วงละเมดิ ตอ่ เด็กในโลกออนไลน์ โครงการขบั เคลื่อนงานค้มุ ครองเดก็ จากภัยออนไลน์ โดยมูลนธิ ิอนิ เทอร์เน็ตรว่ มพฒั นาไททย สนับสนุนโดย สำนกั งานกองทุนสนบั สนุนการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) มลู นิธอิ นิ เทอรเ์ นต็ รว่ มพฒั นาไทย ร่วมกบั สมาคมวทิ ยแุ ละสอ่ื เพอ่ื เด็กและเยาวชน (2563). แนวปฏบิ ตั สิ ำหรบั ส่อื มวลชน ในการนำเสนอขา่ วทเ่ี กย่ี วข้องกบั เดก็ กรณีภยั ออนไลน์ โครงการ ขับเคลอ่ื นงานคุ้มครองเด็กจากภยั ออนไลน์ สนับสนุนโดย สำนกั งานกองทนุ สนบั สนุนการสรา้ ง เสริมสุขภาพ (สสส.) ศกึ ษาเพ่ิมเติม คุยกบั ลูกวัยรุ่นอยา่ งไร ใหเ้ ขา้ ไปถงึ ใจ : มลู นธิ ิศนู ย์พิทกั ษส์ ทิ ธเิ ด็ก เทคนิคการสอ่ื สารเชงิ บวก : https://toolmorrow.com/ สรา้ งความสัมพนั ธ์ด้วยการสือ่ สารเชงิ บวก https://resourcecenter.thaihealth.or.th I Message VS U Message : https://geawsa.blogspot.com/2019/04/i-message-vs-u- message.html เวบ็ ไซตก์ รมสขุ ภาพจติ https://dmh.go.th/main.asp เว็บไซต์สถาบนั สุขภาพจติ เดก็ และวัยรุ่นราชนครนิ ทร์ https://www.smartteen.net/ เว็บไซต์ Healthy Gamer http://www1.si.mahidol.ac.th/Healtygamer/ อนิ เทอรเ์ นต็ ปลอดภยั ในโรงเรียน 97

อนิ เทอร์เนต็ ปลอดภยั ในโรงเรยี น 98