น้ำยา

การใชน ํา้ ยาฆา เชอ้ื และนาํ้ ยาทาํ ลายเชอ้ื สายสมร พลดงนอก* ปรียา อารีมิตร** ทองสมยั ยุรชัย*** 1. การใชน าํ้ ยาฆาเชอื้ สําหรับผูป ว ย 1.1 การเตรยี มผวิ หนงั กอ นฉดี ยาหรอื ผาตัด การเตรียมผิวหนังกอนฉีดยาหรือผาตัดบริเวณท่ีจะฉีดยาหรือผาตัดควรลางดวยสบูและนํ้ากอน (ถาสกปรก) ควรหลีกเล่ียงการฉีดยาหรือผาตัดผานผิวหนังบริเวณที่มีบาดแผลหรือที่มกี ารอกั เสบ การเตรยี มผิวหนงั เพอื่ ลดจํานวน แบคทเี รยี กอ นการทาํ หตั ถการ หัตถการ นํ้ายา การปฏิบตั ิ 1. การทําความสะอาดผวิ หนงั กอ น - 70% Alcohol - เชด็ ผวิ หนังดวย 70% Alcohol จน ฉดี ยา เจาะเลอื ด หรือใหสารน้ําทาง กระท่งั รอใหผวิ หนงั แหงแลวจึงฉดี ยา หลอดเลือดดํา - เชด็ ผวิ หนงั ดวย 10% Providone-iodine - ผูปวยท่ัวไป รอจนกระทัง่ ผิวหนงั แหง แลว จึงฉดี ยา (ใชเวลาประมาณ 30 วินาที - 2 นาท)ี - ผปู ว ยโรคเลอื ดหรือมีภมู ิตาน- - 10% Providone - iodine ทานต่าํ หรอื มีจํานวนเมด็ เลือดขาวตํ่า (Providine, Betadine) หรอื ผปู วยท่มี โี อกาสเส่ียงตอ การติด เชือ้ สงู เชน เบาหวาน มะเรง็ เปนตน 2. การทําหตั ถการเลก็ ในหอผปู วย - 10% Providone - iodine - เชด็ ผวิ หนังบรเิ วณท่จี ะทําหัตถการ (Providine, Betadine) ดว ย 10% Providine iodine รอจน ผิวหนงั แหง (ใชเวลาประมาณ 30 วนิ าที – 2 นาท)ี แลว จึงทาํ หตั ถการ * พยาบาลชํานาญการ ระดบั 7 หนว ยควบคมุ โรคติดเช้ือ โรงพยาบาลศรีนครนิ ทร คณะแพทยศาสตร มหาวิทยาลยั ขอนแกน ** เภสชั กร เชยี่ วชาญ ระดบั 9 งานเภสชั กรรม โรงพยาบาลศรีนครินทร คณะแพทยศาสตร มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน *** พยาบาล ระดับ 8 งานบรกิ ารพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร คณะแพทยศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน และ ประธานคณะทํางานดานการเฝา ระวงั และปอ งกนั การติดเชื้อประจําหอผปู ว ย

หัตถการ 22 3. การทําความสะอาดผวิ หนังกอน นํา้ ยา การปฏบิ ัติ ผา ตัด - กอ นสงผา ตัด - 4% Chlorhexidine (Hibiscrub) - ทําความสะอาดผวิ หนังบริเวณท่จี ะ ผา ตัดดวย 4% Chlorhexidine และลาง ผวิ หนงั บริเวณน้ันดวยน้ําสะอาด โดย ไมจ าํ เปน ตอ งโกนขน ยกเวนในกรณีมี ขนจะทําใหการผาตดั ไมสะดวก โดยให โกนขนท่ีหนาหองหรือในหอ งผาตัด - กอนทาํ ผา ตัด - 4% Chlorhexidine หรอื - ฟอกผิวหนงั กอ นทาํ การผา ตัดดวย 10% Providone-iodine (Providine, 4% Chlorhexidine จนสะอาดแลว Betadine) ซบั ออกดวยผา ปลอดเช้ือ เชด็ ผวิ หนัง บรเิ วณนน้ั อีกครั้งดว ย 10% Providone- iodine 1.2 การทําความสะอาดอวยั วะสืบพนั ธภุ ายนอก การทําความสะอาดอวัยวะสืบพันธุภายนอก ควรทําประจํากอนการตรวจภายใน (การตรวจทางชองคลอด เตรยี มคลอดและเวลามีบาดแผลและกอนการผา ตดั ) นอกจากนี้ ในการสวนปสสาวะทงั้ ชายและหญิงควรจะทําความ สะอาดและทําลายเชอื้ ใหถ กู ตอ ง ทง้ั นเ้ี พ่ือลดการติดเช้ือทีอ่ าจจะแทรกซอ นจากการทาํ หตั ถการ หัตถการ นํา้ ยา การปฏบิ ตั ิ 1. การทําความสะอาดกอ นการตรวจ - Chlorhexidine + Cetrimide - ใชส ําลีปราศจากเชื้อชุบ Savlon 1:100 (Savlon) 1:100 ทาํ ความสะอาดอวยั วะสืบพันธภุ ายนอก ทางชองคลอด หรอื ชอ งคลอดกอ นตรวจภายใน 2. การสวนลางชองคลอด (Vaginal - Chlorhexidine + Cetrimide - ทําความสะอาดในชองคลอดดว ย Savlon 1:1,000 โดยใชห วั สวนลา ง douche) (Savlon) 1:1,000 (Douche) 3. Vaginal paint - 10% Providone-iodine - ใช Speculum ถางชอ งคลอดและใช (Providine, Betadine) สําลีปราศจากเชือ้ ชบุ นํ้ายาปา ยบริเวณ ภายในชองคลอดใหทว่ั

23 หัตถการ น้าํ ยา การปฏิบตั ิ 4. การสวนปสสาวะ - นาํ้ และสบู - ทําความสะอาดอวัยวะสบื พันธุโดยใช - Sterile water นํ้าและสบูฟอกจนสะอาดหรอื เชด็ ดวย - Chlorhexidine + Cetrimide Savlon 1:100 หลงั จากน้นั ใชส าํ ลชี ุบ (Savlon )1:100 Sterile water เชด็ ทําความสะอาดรูเปด ทอ ปสสาวะอีกครั้ง กอ นการสอดใส สายสวนปส สาวะ 5. การทําความสะอาดอวัยวะสบื พันธุ - น้ําและสบู - การใชน ้ํายาทาํ ความสะอาดอวัยวะ สืบพันธใุ หเลอื กปฏบิ ตั แิ ลวแตก รณตี าม ภายนอก - Chlorhexidine + Cetrimide ขอบง ช้ี เชน หากมีคราบเลือดหรือกลนิ่ เหม็นคาว โดยไมส ามารถทาํ ความสะอาด (Savlon )1:100 ดวยน้ําสบู ไดใหใช Savlon 1:100 ทาํ ความสะอาด 1.3 การทําแผล นาํ้ ยา วธิ กี าร - 0.9% NSS ƒ กรณีแผลแหง ชนดิ ของบาดแผล - 70% Alcohol 1. แผลสะอาด (Clean wound) - ทําความสะอาดแผลโดยใชสําลี ปราศจากเชอ้ื ชบุ 0.9% NSS และปดแผล 1. แผลสะอาดปนเปอน (Clean - 0.9% NSS ดวยกอซปราศจากเชอื้ contaminated wound) - 70% Alcohol ƒ กรณแี ผลมีสิง่ ระบายตางๆ ตดิ ท่แี ผล - ทําความสะอาดแผลโดยใชสําลี ปราศจากเชื้อชบุ 0.9% NSS หรือ 70% Alcohol เช็ดผิวหนังรอบๆ แผลเปน วงกวา งหลงั จากนนั้ ใชส าํ ลีปราศจากเชอื้ ชุบ 0.9% NSS เชด็ แผลใหส ะอาด และ ปด แผลดวยกอซปราศจากเช้อื - วธิ ีการเชนเดียวกบั การทําแผลสะอาด

24 ชนดิ ของบาดแผล นํ้ายา วิธีการ 3. แผลปนเปอ น (Contaminated - 0.9% NSS - 70% Alcohol - ทําความสะอาดแผลโดยใชส ําลี wound) - 10% Providone-iodine ปราศจากเช้ือชบุ 0.9% NSS หรอื 70% (Providine, Batadine) และ Alcohol เชด็ ผิวหนงั รอบๆ แผลเปนวง Antiseptic solution อืน่ ๆ ให กวา งหลงั จากนั้น ใชสําลปี ราศจากเชอ้ื ชุบ เลือกใชแ ลวแตก รณตี ามขอ บง ช้ี 0.9% NSS เชด็ แผลใหสะอาด และปด แผลดวยกอซปราศจากเช้ือ หรือดุลยพนิ จิ ของแพทย หมายเหตุ : การใช Antiseptic solution ทําแผลใหเ ลอื กปฏิบัติแลวแตกรณตี าม ขอ บง ชี้หรอื ดลุ ยพนิ ิจของแพทย 4. แผลสกปรก (Dirty wound) - 0.9% NSS ƒ กรณแี ผลมหี นองแตไ มม ีเนื้อตาย - 70% Alcohol วิธกี ารเชนเดียวกับการทําแผลปนเปอ น - 10% Providone-iodine ƒ กรณแี ผลมีหนองและมเี น้ือตาย (Providine, Batadine) และ วิธกี ารเชนเดียวกบั การทําแผลปนเปอน Antiseptic solution อน่ื ๆ ให หมายเหตุ : การใชผ ากอซปราศจากเชือ้ เลือกใชแลวแตกรณีตามขอบงชี้ ชบุ 0.9% NSS หรอื Antiseptic solution บดิ พอหมาดปดแผลโดยเวน ขอบแผลไว หรอื ดลุ ยพินจิ ของแพทย แลว ปดแผลดว ยกอ ซปราศจากเชือ้ ให เลอื กปฏบิ ตั ิแลว แตกรณตี ามขอบงช้ีหรือ ดลุ ยพนิ ิจของแพทย 1.4 การทาํ ความสะอาดและทาํ ลายเช้ือสาํ หรบั เครอ่ื งมอื แพทย รายการ น้ํายาและ/หรือวิธกี าร การปฏบิ ตั ิ 1. Bronchoscope, Colonoscope, - นํ้าและนา้ํ สบู - ใชผาชุบน้ําสบูเ ช็ดลา งทําความสะอาดคราบ Gastroscope, Cystoscope, สกปรกออกจากเคร่อื งมือ Sigmoidoscope - 2.4% Glutaraldehyde - หลังทาํ ความสะอาดใหแชน ํ้ายานานอยางนอ ย การทาํ ความสะอาด (Cidex) 20 นาที แลว ลา งดว ยน้ํากล่ันปราศจากเชอ้ื จน หมดคราบน้าํ ยา ผ่งึ ใหแหง กอ นนาํ ไปใช การทําลายเชื้อ - 2.4 % Glutaraldehyde - แชน าน 10 ช่วั โมง แลว ลางดว ยนา้ํ กลน่ั (Cidex) ปราศจากเชอ้ื จนหมดคราบนา้ํ ยา ผง่ึ ใหแ หงกอน การทาํ ใหป ราศจากเช้ือ นาํ ไปใช

25 1.4 การทาํ ความสะอาดและทาํ ลายเชือ้ สําหรับเครือ่ งมอื แพทย (ตอ) รายการ นา้ํ ยาและ/หรือวิธีการ การปฏบิ ตั ิ 2. Catheter, inflating bag - นํ้าและผงซักฟอก - ลา งทําความสะอาดคราบสกปรกดวยนํ้าและผง (Ambu bag) Rubber tube, ซกั ฟอกแลวผ่งึ ใหแ หง สาํ หรบั สายดูดเสมหะให สายดดู เสมหะ - อบแกส สงทําความสะอาดทีง่ านจายกลาง โดยไมต องทํา การทาํ ความสะอาด - อบไอนา้ํ (เฉพาะยาง ความสะอาดกอ น แดง) - หลงั ทําความสะอาดสงอบแกสทีง่ านจายกลาง การทาํ ใหปราศจากเชื้อ -หลงั ทาํ ความสะอาดสง อบไอนา้ํ ท่ีงานจายกลาง 3. อุปกรณทําไตเทยี ม (ปฏิบตั ิตาม - นาํ้ สะอาด - ลา งคราบเลอื ดออกจากเคร่ืองมอื โดยการฉดี ลา ง คําแนะนําของบรษิ ทั ) ดว ยน้ําสะอาดหรือลางดว ยเครอื่ ง การทําความสะอาด - แชนาน 24 ช่ัวโมง โดยใหนา้ํ ยาแทรกซมึ เขา ไป ใหท ัว่ ทอและรตู า งๆ กอ นไปใชลางเครือ่ งมอื ดว ย การทําลายเช้ือ - 3% Formaldehyde นํ้า RO ใหส ะอาดหมดคราบน้ํายา - หลังทําความสะอาดสงอบแกสที่งานจา ยกลาง การทําใหปราศจากเชือ้ - อบแกส 4. Peritoneoscope, Proctoscope - นํ้าและนํา้ สบู - ใชผา ชุบนา้ํ สบเู ช็ดลางทาํ ความสะอาดคราบ - อบแกส สกปรกออกจากเคร่ืองมือ การทําความสะอาด - หลงั ทาํ ความสะอาดสงอบแกส ที่งานจายกลาง การทาํ ใหป ราศจากเช้ือ 5. Laryngoscope - น้าํ - ผาชบุ น้ําหมาดๆ เช็ดคราบสกปรกออก การทําความสะอาด - นํ้าและผงซักฟอก ใหห มด - Handle - ลางทําความสะอาดคราบสกปรกดว ยนํ้าผงซัก ฟอกแลว ลางดวยนํ้าสะอาดเช็ดใหแหง - Blade

26 1.4 การทาํ ความสะอาดและทาํ ลายเช้อื สาํ หรบั เคร่ืองมือแพทย (ตอ) รายการ นา้ํ ยาและ/หรือวิธกี าร การปฏบิ ตั ิ 5. Laryngoscope (ตอ ) - 70% Alcohol - เช็ดดว ย 70% Alcohol ใหส ะอาด การทาํ ลายเชอื้ - Handle, Blade 6. Transfer Forceps - นา้ํ และผงซักฟอก - ลางทาํ ความสะอาดดว ยนา้ํ และผงซักฟอกแลว การทาํ ความสะอาด - อบไอนํา้ เชด็ ใหแ หง - หลังทําความสะอาดสง อบไอน้าํ ทงี่ านจายกลาง การทําใหปราศจากเชื้อ 7. Humidifier, Neubulizer - น้ําและผงซักฟอก - ลางทาํ ความสะอาดดว ยน้ําและผงซกั ฟอกแลว การทาํ ความสะอาด - อบแกส เช็ดใหแ หง - หลังทําความสะอาดสงอบแกสท่ีงานจายกลาง การทาํ ใหปราศจากเชอ้ื 8. Syringe แกว - น้ําและผงซกั ฟอก - ลางทําความสะอาดดว ยนา้ํ และผงซักฟอกแลว การทําความสะอาด - อบไอน้ํา ผ่งึ ไวใหแหง - หลังทาํ ความสะอาดสงอบไอนา้ํ ทีง่ านจายกลาง การทําใหปราศจากเชอ้ื 9. Feed bottles* (อปุ กรณใหอ าหารเหลวทางสายยาง) การทาํ ความสะอาด - น้ําและน้าํ ยาลางจาน - หลังทําความสะอาดดว ยนา้ํ และน้าํ ยาลา งจาน การทําลายเชอ้ื - น้ํารอน - หลังทําความสะอาดแลว ลา งผานน้ํารอ น ผึง่ ให - นํ้าและผงซักฟอก แหง โดยกอ นนํามาใชใ หผ า นน้ํารอนฆาเชื้อ 10. Suction bottle อีกคร้ัง การทําความสะอาด - เทสารคัดหลง่ั เสมหะ ทิง้ ลงในชกั โครกแลว ลางทาํ ความสะอาดดว ยนาํ้ และผงซกั ฟอก ผึ่งแดดใหแ หงทุกครัง้ กอ นนาํ ไปใชกบั ผูปวย รายใหม

27 1.4 การทาํ ความสะอาดและทาํ ลายเช้ือสําหรับเคร่อื งมือแพทย (ตอ ) รายการ นํ้ายาและ/หรือวธิ กี าร การปฏิบตั ิ 10. Suction bottle (ตอ) - กรณใี ชก บั ผูปวยโรคตดิ ตอรุนแรง เชน ไขหวดั นก SARS และ วัณโรคใหแชด ว ย 0.5% Sodium การทําความสะอาด hypochlorite (Virkon) นาน 10 นาที กอนการทาํ ความสะอาด (ในกรณีผปู ว ยโรคตดิ ตอรนุ แรงควร 11. Drain containers พิจารณาใช Receptacle bag กอ นแลวสงเผา) การทําความสะอาด - นํ้าและผงซักฟอก - เทสารคัดหลัง่ ตางๆ ท้งิ ลงในชักโครกแลวลางทาํ การทาํ ใหป ราศจากเชื้อ - อบไอนา้ํ ความสะอาดดวยน้ําและผงซกั ฟอกแลวผง่ึ ไวใ ห 12. Thermometer แหง - หลังทําความสะอาดสง อบไอนํา้ ทีง่ านจายกลาง (ปรอทวดั ไข) การทําความสะอาด - น้ําและผงซักฟอก - ลา งทําความสะอาดดวยนา้ํ และผงซักฟอกให - 70% Alcohol สะอาดแลว เช็ดใหแ หง การทําลายเช้ือ - กอนนาํ ไปใชกับผปู ว ยใหเ ชด็ ดว ย 70% Alcohol 13. Tonometer biprisms - นํา้ และ ผงซักฟอก - ลางทาํ ความสะอาดดว ยนาํ้ และผงซกั ฟอกให การทาํ ความสะอาด - 70% Alcohol สะอาดแลว เช็ดใหแหง - กอ นนําไปใชกับผปู วยใหเช็ดดว ย 70% Alcohol การทําลายเช้ือ 14. Tray stainless บรรจเุ คร่ืองมือ - น้ําและผงซกั ฟอก - ลางทาํ ความสะอาดดวยนา้ํ และผงซักฟอก แลวผ่งึ ปราศจากเชอื้ และ กระปุกสําลี หรือเช็ดใหแหง หรอื อบั กอซ - หลังทําความสะอาดสง อบไอนํ้าทงี่ านจายกลาง การทาํ ความสะอาด การทาํ ใหปราศจากเชือ้ - อบไอนา้ํ 15. เคร่อื งมือท่ีเปน โลหะ เชน Set -นํา้ และผงซักฟอก - ลางทาํ ความสะอาดดว ยนํ้าและผงซักฟอก แลว ผ่ึง dressing, Set cut down ฯลฯ หรอื เช็ดใหแหง การทาํ ความสะอาด

28 1.4 การทาํ ความสะอาดและทําลายเชื้อสาํ หรบั เครื่องมือแพทย (ตอ) รายการ น้ํายาและ/หรอื วิธีการ การปฏบิ ตั ิ 15. เคร่อื งมือทเ่ี ปนโลหะ เชน Set - อบไอนํา้ - หลงั ทําความสะอาดสง อบไอนํา้ ที่งาน dressing, Set cut down ฯลฯ จา ยกลาง การทาํ ใหปราศจากเชือ้ - 6% Hydrogen peroxide - แชนาน 30 นาที ท้ิงไวเพือ่ ขจดั คราบเสมหะ 16. Tracheostomy tube - น้าํ และผงซักฟอก - ลา งทําความสะอาดดว ยน้ําและผงซักฟอก 16.1 Tracheostomy tube แลว เชด็ หรอื ผ่ึงใหแ หง (ชนิดโลหะ) - อบไอนํา้ - หลงั ทาํ ความสะอาดสง อบไอน้าํ ที่งานจายกลาง การทําความสะอาด การทาํ ใหปราศจากเช้ือ 16.2 Inner Tracheostomy tube - 6% Hydrogen peroxide - แชนาน 30 นาที ทิง้ ไวเพ่ือขจัดคราบเสมหะ (ชนดิ โลหะ) - นาํ้ และผงซักฟอก - ลางทาํ ความสะอาดดว ยนํา้ และผงซกั ฟอกแลว เช็ด การทําความสะอาด หรอื ผึ่งใหแหง - ตม - ตมในน้ําเดือดนาน 20 นาที การทําลายเชอ้ื 16.3 Tracheostomy tube - นาํ้ และผงซกั ฟอก - แชน าน 30 นาที ทิง้ ไวเ พ่อื ขจัดคราบเสมหะ (ชนดิ พลาสตกิ ) - อบแกส - หลงั ทําความสะอาดสง อบแกส ที่งานจา ยกลาง การทาํ ความสะอาด การทําใหป ราศจากเชื้อ 16.4 Inner Tracheostomy tube - นํา้ และผงซกั ฟอก - ลา งทําความสะอาดดวยน้ําและผงซักฟอกแลวเชด็ (ชนดิ พลาสติก) หรอื ผ่ึงใหแหง การทาํ ความสะอาด

29 1.4 การทาํ ความสะอาดและทําลายเชอ้ื สําหรับเครอ่ื งมอื แพทย (ตอ ) รายการ นาํ้ ยาและ/หรอื วธิ ีการ การปฏิบตั ิ 16.4 Inner Tracheostomy tube (ชนดิ พลาสติก) (ตอ ) - 0.5% Sodium hypochlorite - หลังทําความสะอาดแชนา้ํ ยา 0.5% Sodium การทําลายเชือ้ (Virkon) hypochlorite นาน 30 นาที แลวลางดว ย นํ้ากล่ันปราศจากเชือ้ แลว ผ่งึ ใหแหง 17. Stylet หรอื Guide wire การทาํ ความสะอาด - น้ําและผงซกั ฟอก - ลางทําความสะอาดดว ยน้าํ และผงซักฟอก - อบแกส แลว เชด็ หรอื ผ่ึงใหแ หง การทําใหปราศจากเชื้อ - หลังทําความสะอาดสงอบแกส ท่งี านจา ยกลาง 18. Stethoscopes - นํา้ และน้ํายาลา งจาน - ลางทาํ ความสะอาดดว ยนํา้ และนํ้ายาลา งจาน การทาํ ความสะอาด - 70% Alcohol แลว เชด็ ใหแหง ทกุ คร้ังทม่ี คี ราบสกปรกหรือ อาทิตยละคร้ังหรอื กอ นใชก ับผูป ว ยรายใหม การทาํ ลายเชอ้ื - กอนใชกบั ผปู ว ยใหเชด็ หฟู ง ดวยสาํ ลชี ุบ 70% Alcohol หมาดๆ 19. Spirometry การทาํ ความสะอาด - นาํ้ - ผาชุบน้ําหมาดๆ เช็ดทุกครง้ั ทม่ี ีคราบ - ตัวเครอ่ื ง -น้าํ และน้ํายาลา งจาน สกปรกหรอื อาทิตยละครง้ั - ลางทาํ ความสะอาดดวยนา้ํ และนํา้ ยาลางจาน - ขอ ตอ - 70% Alcohol แลว เช็ดใหแ หงทุกครั้งทม่ี คี ราบสกปรกหรือ อาทิตยล ะคร้งั การทําลายเช้ือ - กอ นใชก ับผูปว ยใหขอ ตอดว ยสาํ ลีชบุ 70% Alcohol หมายเหตุ : • * หมายถงึ ขวดหรอื กระปองทีใ่ ชใสอ าหารเหลวใหล า งน้าํ เปลา กอนนําไปท้งิ ในขยะ Re-cycle สว นสายยางทีใ่ ห อาหารเหลวใหท้งิ ในขยะไมต ิดเชอ้ื แตถา สายยางใหอาหารเปน Set IV ใหทิ้งในขยะติดเชื้อของมคี ม (รวมกบั Set IV) • อปุ กรณเครือ่ งมือทางการแพทยภ ายหลงั การใชงานใหล างทาํ ความสะอาดดว ยนาํ้ และผงซักฟอกโดยไมต องแช น้ํายาฆา เชื้อ (Virkon) กรณีไมส ามารถลางไดท นั ทใี หแชดวยน้ําผงซกั ฟอก • อปุ กรณเครื่องมือทางการแพทยท ี่ใชกบั ผูปวยโรคติดตอ รนุ แรง เชน SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) ไขหวัดนก วณั โรค ใหแชน้ํายาฆาเชอื้ 0.5% Sodium hypochlorite (Virkon) กอ นการลา งทาํ ความสะอาด

30 1.5 การทาํ ความสะอาดและทาํ ลายเช้ืออปุ กรณบ รรจนุ ํ้ายาฆา เช้อื และนาํ้ ยาอนื่ ๆ รายการ วธิ กี ารและระยะเวลาการใช การปฏิบัติ 1. 70 % Alcohol - ตามวนั หมดอายขุ องผลิตภัณฑ - ใชขวดบรรจขุ องผลติ ภัณฑโดยไมตองผองถา ย ไปบรรจใุ นภาชนะใหม สําหรับฉดี ยา ทาํ แผล - ทาํ ความสะอาดบริเวณภายนอกของขวดอยา ง สมาํ่ เสมอ - ถา นํา้ ยาขุน หรอื มตี ะกอนหรอื มีสิง่ แปลกปลอม อยใู นน้ํายา ไมควรใช 2. Iodophors 10% Providone– - ตามวนั หมดอายุของผลติ ภัณฑ - ใชขวดบรรจขุ องผลิตภัณฑโ ดยไมตอ งผอ งถาย iodine (Providine/Betadine) ไปบรรจใุ นภาชนะใหม สําหรบั ทําแผล /ผาตัด - ทําความสะอาดบรเิ วณภายนอกของขวดอยา ง สมํา่ เสมอ 3. 4% Chlorhexidine - ตามวันหมดอายุของผลิตภัณฑ - การบรรจุนาํ้ ยาใสภาชนะใหพจิ ารณาปรมิ าณ (Hibiscrub) สําหรบั ลา งมือ การใชใหห มดภายใน 7 วัน - การเปล่ยี นนํา้ ยาทกุ ครั้งใหล างภาชนะบรรจุ นํ้ายาและทีก่ ดใหส ะอาด ผง่ึ ภาชนะใหแหงกอน บรรจุนา้ํ ยาใหม - หากมนี ํา้ ยาเหลือจากการใชงาน (ภายใน 7 วัน) ใหเ ทนํ้ายาทเ่ี หลือใสในภาชนะใหมเ พื่อนาํ ไปใช ลางมอื ในครงั้ ตอ ไป 4. 0.5%Sodium Hypochlorite - เปลยี่ นทุก 7 วัน แตถา สาร - กอนเปล่ยี นสารละลายของนํ้ายาทุกคร้ังใหลาง (Virkon) ละลายของน้ํายาขนุ หรอื เปลย่ี น ภาชนะบรรจสุ ารละลายของนํา้ ยาใหส ะอาด ผึง่ สีใหเ ปลย่ี นน้าํ ยาทนั ที ภาชนะใหแ หง (การผสมนํา้ ยา ใช Virkon 1 ซอง (5 gm) ผสมนํา้ สะอาด 1 ลติ ร) 5. 2% Glutaraldehyde - เปลี่ยนทุก 28 วัน แตถ า - กอนเปลีย่ นสารละลายของนํา้ ยาทุกครงั้ ใหลาง (Neodex-28D) สําหรับแชเครื่องมอื สารละลายของนา้ํ ยาขนุ หรอื ภาชนะบรรจุสารละลายของนํา้ ยาใหส ะอาด ผึ่ง ทางการแพทย ความเขม ขน ของนาํ้ ยา ภาชนะใหแ หง เปลย่ี นแปลงใหเ ปลีย่ นน้ํายาทนั ที

31 1.5 การทาํ ความสะอาดและทําลายเชือ้ อุปกรณบรรจุนํ้ายาฆาเช้อื น้ํายาอ่ืนๆ (ตอ ) รายการ วธิ กี ารและระยะเวลาการใช การปฏิบัติ 6. 2.4 %Glutaraldehyde - เปลย่ี นทุก 14 วนั แตถ า - กอ นเปลีย่ นสารละลายของนาํ้ ยาทุกคร้งั ให (Cidex) สําหรับแชเครอื่ งมอื สารละลายของน้ํายาขุน หรือ ลา งภาชนะบรรจุสารละลายของนํ้ายาใหส ะอาด ทางการแพทย ความเขมขน ของนาํ้ ยา ผง่ึ ภาชนะใหแ หง 7. 70% Alcohol+Nitrite สาํ หรับ Transfer forceps เปลี่ยนแปลงใหเ ปลย่ี นน้ํายาทันที 8. 2% Lysol - เปลยี่ นทกุ 24 ชว่ั โมง - ภาชนะบรรจุนํ้ายาตอ งปราศจากเชอ้ื สําหรับแชอุปกรณ เชน Bed pan และ Urinal - เปลี่ยนน้าํ ยาทุก 24 ช่วั โมง - กอ นเปล่ียนสารละลายของน้ํายา เปน ตน (การผสมน้ํายา : ใชน ํา้ ยา 2 สวน ทกุ ครัง้ ใหลางภาชนะบรรจสุ ารละลาย ผสมน้ําสะอาด 98 สวน) ของนาํ้ ยา ใหสะอาดผึง่ ภาชนะใหแ หง 9. 0.9% NSS , Savlon หมายเหตุ : ปจจบุ นั ไมน ิยมใชเ นอื่ งจากนา้ํ ยา มกี ลิน่ ฉนุ และระคายเคืองตอเยอ่ื บุของผูใช - เปลี่ยนทกุ 24 ชั่วโมง - ใหใ ชขวดบรรจขุ องผลติ ภณั ฑ - ใชใ หห มดภายใน 24 ชว่ั โมง 2. การใชน ้าํ ยาทําลายเช้ือสาํ หรับอปุ กรณและอาคารสถานท่ี 2.1 การทําความสะอาดและทาํ ลายเชือ้ สาํ หรับเครือ่ งนอน รายการ นาํ้ ยาและ/หรอื วธิ กี าร การปฏิบตั ิ 1. เตียง โตะ ขางเตยี ง เกา อ้ี - นา้ํ และผงซักฟอก - เช็ดทาํ ความสะอาดดว ยนํา้ ผงซักฟอกและเชด็ ตามดวยนา้ํ สะอาดอีกคร้งั ตูขา งเตยี ง รถเขน็ ผูป วย เสาแขวนนาํ้ เกลือ - เชด็ ทาํ ความสะอาดดวยนํ้าผสมนํา้ ยาลางจาน และเช็ดดวยผา ชบุ น้าํ สะอาดจนหมดคราบนํ้ายา 2. ตอู บ - นํา้ และน้ํายาลา งจาน แลว เช็ดหรือผง่ึ ใหแหง 3. ตูอบเด็กที่ตดิ เชอื้ - น้าํ และนํ้ายาลางจาน - เชด็ ทําความสะอาดดวยนา้ํ ผสมนํ้ายาลางจาน - 70% Alcohol และเช็ดดวยผาชบุ นา้ํ สะอาดจนหมดคราบนํา้ ยา แลว เช็ดหรอื ผง่ึ ใหแ หง หลงั จากนนั้ เชด็ ตาม ดวย 70% Alcohol

32 2.1 การทําความสะอาดและทําลายเชือ้ สาํ หรับเคร่อื งนอน (ตอ) รายการ นา้ํ ยาและ/หรือวิธกี าร การปฏิบัติ 4. หมอนและเบาะทีน่ อน - น้าํ และผงซักฟอก - เชด็ ถเู มื่อสกปรก หรอื เม่อื จาํ หนา ยผปู ว ย (หุมดว ยพลาสติก) ดว ยน้ําผงซักฟอกแลว เชด็ ดว ยน้ําสะอาดอีกครัง้ ผาพลาสติกขวางเตียง 5.วสั ดุในขอ 1. และ 2. ท่ี - 0.5% Sodium hypochlorite - ราดจากบรเิ วณรอบนอกสูดานในใหท ัว่ เปอ นเลือด เสมหะ (Virkon) หรอื แชด ว ย 0.5% Sodium hypochlorite อุจจาระ ฯลฯ - นํ้าและผงซกั ฟอก (Virkon) นาน 10 นาที กอนทําความสะอาดดวย นา้ํ และผงซกั ฟอก 6. ผา ปูเตียง ปลอกหมอน - นา้ํ และผงซักฟอก - สงซกั ทําความสะอาดที่หนวยซักฟอกโดยการ ผาขวางเตียง เสอ้ื ผา ซกั ลางธรรมดา ผูปวย ผา หม มาน 7. วสั ดุในขอ 6. ทีเ่ ปอ น - น้าํ และผงซักฟอก - สง ซักทําความสะอาดทห่ี นวยซักฟอก (ซัก เสมหะ อจุ จาระ ฯลฯ ดว ยเคร่อื งซกั ผา โดยจดั โปรแกรมการซกั ผา ตดิ เชือ้ ) 2.2 การทาํ ลายเชอื้ สาํ หรบั ของใชข องผปู ว ย รายการ นํา้ ยาและ/หรือวิธกี าร การปฏบิ ตั ิ 1. แกวน้าํ แกวยา จาน ชาม - น้าํ และนํ้ายาลางจาน - ลางทําความสะอาดดวยนํ้าและนาํ้ ยาลางจาน ชอ นสอม ถาดอาหาร เปน ตน - เคร่ืองลา งจาน แลว เชด็ ใหแหง การทาํ ความสะอาด - แกวน้ํา จาน ชาม ชอ นสอม ถาดอาหารของ - น้ําและผงซักฟอก งานโภชนาการใหส ง กลับที่งานโภชนาการ โดย การทาํ ลายเชอื้ ไมต องแยกภาชนะตดิ เช้ือ เน่อื งจากเคร่อื งลา ง จานมีโปรแกรมใชไ อน้าํ รอนลางและอบแหง 2. ชามรูปไต ไมกดล้ิน การทําความสะอาด - ลางทาํ ความสะอาดดว ยนา้ํ และผงซกั ฟอกแลว ผึง่ ไวใ หแหง 3. กระโถนบว นนํ้าลาย - น้ําและผงซกั ฟอก - ลา งทําความสะอาดดว ยน้าํ และผงซกั ฟอกแลว การทําความสะอาด ผงึ่ ไวใ หแ หง

33 2.2 การทาํ ลายเชือ้ สําหรับของใชข องผูปว ย (ตอ) รายการ นํา้ ยาและ/หรือวธิ ีการ การปฏิบตั ิ 3. หมอนอน (Bed pan, Urinal) - - ลางดวยเคร่ือง Cyclo flush ทมี่ นี ํา้ รอ นในการ การทาํ ความสะอาด ฆา เช้ือ ƒ กรณมี ีเครื่อง Cyclo flush - น้ําและผงซกั ฟอก - เทส่งิ ขับถายท้งิ ลงในชักโครกแลวลา งทาํ ความ ƒ กรณไี มมเี คร่อื ง Cyclo flush - 0.5% Sodium สะอาดดวยนาํ้ และผงซักฟอกแลว ผ่ึงไวใ หแหง - ผปู วยท่วั ไป hypochlorlite (Virkon) - เทส่งิ ขับถา ยทิ้งลงในชักโครกและลา งดว ยน้ํา หรอื 2% Lysol สะอาดแลวแชใน 0.5% Sodium hypochlorite - ผูปว ยโรคติดตอ (Virkon) นาน 10 นาที หรอื 2%Lysol นาน 30 นาที หลังจากนัน้ ลางดวยน้ําและผงซักฟอกให สะอาด ผึ่งไวใ หแหง 2.3 การทําลายเชื้อสําหรับเครอ่ื งปอ งกันรา งกายของบคุ ลากร อุปกรณปอ งกันรางกายบุคลากรทีใ่ ชแ ลว ควรทาํ ความสะอาดและทาํ ลายเชอ้ื ดงั นี้ รายการ นาํ้ ยาและ/หรือวิธีการ การปฏบิ ัติ 1. รองเทาบูท ถงุ มือยาง - นํา้ และผงซกั ฟอก - ซกั ลางทําความสะอาดดว ยนาํ้ และผงซัก ฟอกผึ่งไวใหแหง 2. แวนปองกนั ตา - นํ้าและนํ้ายาลา งจาน - ลางทาํ ความสะอาดดว ยนํ้าและน้ํายา ลางจานแลว เช็ดหรือผง่ึ ใหแ หง 3. เส้ือคลุม ผากันเปอ น หมวกและ - - สง ซกั ทําความสะอาดที่หนว ยซักฟอก ผาปด ปาก ปดจมกู (ซกั ดว ยเครือ่ งซักผา) 4. เสื้อคลุม ผากันเปอ น หมวกและ - - สงซกั ทาํ ความสะอาดทห่ี นว ยซกั ฟอก ผาปด ปากปดจมูกทีเ่ ปอ นเลอื ด (ซักดว ยเคร่ืองซักผาโดยจดั โปรแกรมการ ซกั ผา ตดิ เช้อื )

34 2.4 การทําความสะอาดและทําลายเช้ือสําหรับสถานท่ี รายการ นํ้ายาและ/หรือวิธีการ การปฏิบตั ิ หมายเหตุ 1. พน้ื - นํ้าและผงซักฟอก หรอื - ไมควรกวาดพนื้ เพราะ นาํ้ ยาเซพติก (Septic) - ถังนํ้าทีใ่ ชถ พู ื้นมี 2 ใบ สําหรับ จะทําใหฝุนและเชือ้ โรค ใสนํ้าสะอาด 1 ใบ และน้าํ ผสม บนพืน้ ฟงุ กระจายควรใช ผงซกั ฟอก 1 ใบ หรอื ถงั น้ําผสม วธิ กี ารถูพน้ื ดว ยผาแทน น้าํ ยาเซพติก (Septic) ในอัตรา สวน 1 : 60 - เก็บขยะกอ นแลวถดู วยนา้ํ ผสม ผงซกั ฟอกหรอื นํ้าผสมนํ้ายา เซพติกรอบแรก - ถพู ้นื อกี ครั้งดวยน้ําธรรมดา จนสะอาด - ซกั ผาถูพน้ื ในน้ําสะอาดบอยๆ และเปลย่ี นทกุ คร้งั ที่สกปรก - หลงั สน้ิ สดุ การถู ใหส งผา ถูพ้ืน ซักทาํ ความสะอาดทีห่ นว ย ซกั ฟอก 2. ฝาผนงั กระจก - นา้ํ และผงซกั ฟอก - ทําความสะอาดเมื่อเห็นวา - อยา งนอ ยสัปดาหล ะครั้ง สกปรก หรือเมอ่ื สกปรก 3. มงุ ลวด - น้าํ และผงซักฟอก - ถอดลางหรอื ดูดฝนุ ถา ถอด - อยางนอ ยสัปดาหล ะครง้ั ไมไ ด หรอื เม่อื สกปรก 4. เพดาน - - ปดใยแมงมมุ ตามควร - อยางนอยสัปดาหละคร้งั หรือเมื่อสกปรก 5. หอ งนา้ํ หองสว ม - นาํ้ และผงซกั ฟอก - ทําความสะอาดอยางนอ ยวันละ - อาจใชผ งขัดรวมดวย - พื้น - ผงขัดพน้ื หรือน้ํายาทํา - อา งลางมอื ความสะอาดพื้น (น้าํ ยา 2 คร้งั และเมื่อเปรอะเปอ น เปน ครง้ั คราว ในกรณที ่ี - โถสว ม เซพติก ; Septic) สกปรกมาก

35 2.4 การทาํ ความสะอาดและทาํ ลายเช้อื สาํ หรับสถานที่ (ตอ ) รายการ นํา้ ยาและ/หรอื วิธีการ การปฏบิ ตั ิ หมายเหตุ 6. วัสดุขอที่ 1. ถงึ 5. - 0.5% Sodium hypochlorite (Virkon) - กาํ จัดสง่ิ ปนเปอ นออกใหมาก - 0.5% Sodium ทเ่ี ปอนเลอื ด เสมหะ - นํ้าและผงซกั ฟอก อุจจาระ - นํ้ายาทําความสะอาดพนื้ ที่สดุ ท่ที ําไดก อ น hypochlorite (Virkon) - ราดบริเวณนัน้ จากรอบนอกสู อาจทาํ ใหบริเวณทส่ี ัมผัส ดา นในใหท ั่วหรือแชด ว ย 0.5% นํ้ายามรี อยดางและกดั Sodium hypochlorite (Virkon) กรอ นโลหะ ควรสวมถุงมือ นาน 10 นาที กอ นทําความสะอาด ยางหนาในการกําจัดสิ่ง ดว ยน้าํ และผงซกั ฟอก หรือนํา้ ยา ปนเปอน ทําความสะอาดพื้น - ผา ถูพื้นหลังใชใหส งซกั ทาํ ความสะอาดท่หี นว ย ซกั ฟอก หมายเหตุ : บุคลากรท่ลี า งเคร่ืองมอื และทาํ กิจกรรมตางๆ ดงั กลาวตอ งใสเครือ่ งปองกันรา งกายใหถกู ตอ งและเหมาะสม - การทาํ ใหปราศจากเชื้อ (Sterilization) หมายถงึ ขบวนการทาํ ลายจุลชีพทุกรูปแบบรวมถงึ สปอร ของแบคทีเรีย - การทําลายเชือ้ (Disinfection) หมายถึง ขบวนการกําจดั เชือ้ กอ โรคบนสงิ่ ที่ไมม ชี วี ิต ยกเวน สปอรข องแบคทีเรีย บรรณานกุ รม 1. ชวนพศิ วงศส ามัญ. การพยาบาลผปู ว ยทมี่ บี าดแผล. ขอนแกน : คณะพยาบาลศาสตร มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน, 2542. 2. ทวที รัพย สินเพง็ และคณะ. การลางทาํ ความสะอาดเครือ่ งมือ Endoscope. จลุ สารชมรมควบคุมโรคตดิ เชื้อใน โรงพยาบาลแหง ประเทศไทย. 2539; 6(2): 28-35. 3. วลิ าวณั ย พเิ ชียรเสถียร. การพยาบาลดา นการควบคมุ การตดิ เช้อื . เลม 1. เชียงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลยั เชียงใหม, 2542. 4. สมหวงั ดานชัยวจิ ติ ร. วธิ ีปฏิบัติเพ่อื การปอ งกนั และควบคุมโรคติดเชือ้ ในโรงพยาบาล. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพ อักษรสมัย (1999), 2548. 5. อะเคอื้ อณุ หเลขกะ. การทาํ ลายเช้ือและการทําใหปราศจากเช้อื . กรุงเทพฯ: เจ.ซี.ซี การพมิ พ จาํ กดั . 2541. 6. อะเค้ือ อุณหเลขกะ. ความรใู นการปองกนั การติดเช้ือในโรงพยาบาล. เชยี งใหม: โรงพมิ พม ิง่ เมือง, 2541. 7. Centers for Disease Control and Prevention. Guideline for prevention of intravascular device related infection. 2002. Available from http://www.cdc. gov/ncidod/hip/iv/iv.htm. Accessed June 3, 2002. 8. Dharan,S. et al. Routine disinfection of patients environmental surfaces. Myth or reality?. J Hosp Infect. 1999; 42(2): 113-7. 9. Preventing intravenous catheter-associated infections : an update. 2002. Available from http://www. infection Control today.com. Accessed June 5, 2002.