ພາສາລາວ-ວັນນະຄະດີ 2

ໂດຍຍົກໃຫ້ເຫັນບ້ານເມືອງທ່ີເຄີຍຮູຸ່ງເຮືອງໃນເມື່ີອກູ່ອນທີ່ມີຄວາມສະໜຸ ກສະໜ ານສໍາລານໃຈ ,ມີມູນເຊົື້ອອັນ ຈົບງາມ,ແຕຖູ່ ືກສັກດນີ າຕາູ່ ງດາ້ ວເຂົາ້ ມາຍດຶ ຄອງທໍາລາຍດັງົ່ ນ້ັົນຈ່ິງີ ໄດປ້ ຸກລະດົມປະຊາຊນົ ຄນົ ລາວຈ່ິີງຮວູ່ ມໄມຮ້ ູ່ວມ ມກື ັນເພືີ່ອກອບກູ້ເອາົ ຊາດຄືນມາ. ຄາໍ ຖາມຄນົ້ ຄວາ້ 1. ມສີ າເຫດໃດແດູ່ທພ່ີ າໃຫ້ວນັ ນະຄະດີສະໄໝອານາຈກັ ລາ້ ນຊາ້ ງຈະເລີນຮຸູງ່ ເຮອື ງເກີດຂຶົ້ນ?. 2. ວັນນະຄະດສີ ະໄໝຮຸູ່ງເຮືອງມີເນົ້ືອໃນສູ່ອງແສງເຖິງບັນຫາໃດແດ່?ູ ຈງົ່ ບອກວູ່າແຕລູ່ ະບນັ ຫານນ້ັົ ມີເນົື້ອໃນເວົ້າ ເຖິງຫຍງັ ແດູ່ (ບອກໂດຍຫຍໍ້). 3.ຍ້ອນສາເຫດ ແລະ ເງີອື່ ນໄຂອນັ ໃດແດ່ທູ ີພ່ າໃຫ້ວັນນະຄະດີລາວລາ້ ນຊາ້ ງຊຸດໂຊມລົງ?. 4.ໃຫ້ນກັ ຮຽນອູ່ານເລີ່ືອງ “ສານລບຶ ພະສນູ ” ແລ້ວບອກວາູ່ ເລອີື່ ງປະກອບມີຈກັ ບນັົ້ ແຕລູ່ ະບົ້ນັ ມີເນ້ົືອໃນສູ່ອງແສງເຖິງ ບນັ ຫາໃດແດູ່? 5.ໃຫນ້ ັກຮຽນອ່າູ ນເລື່ອີ ງ“ພືນ້ົ ວຽງ“ບອກວ່າູ ເລ່ອືີ ງນີ້ົໄດ້ຂຽນຂົ້ນຶ ໃນສະໄໝໃດແລະມີເນົ້ອື ໃນເວາ້ົ ເຖງິ ຫຍງັ ແດູ່? 47

ບດົ ທ6ີ ວນັ ນະຄະດີລາວສະໄໝປດັ ຈບຸ ນັ 1.ການກໍາເນດີ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງວນັ ນະຄະດສີ ະໄໝປະຈບຸ ນັ ເລ່ີມແຕູ່ທ້າຍສະຕະວັດທີ 18 ເປັນຕ້ົນມາ,ປະເທດລາວໄດ້ຕົກເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ົນຂອງຝຣົ່ັງ,ປະເທດຊາດສູນເສຍ ຄວາມເປັນເອກະລາດແລະປະຊາຊົນບໍມ່ ສີ ດິ ເປນັ ເຈົ້າຕົນເອງ. ໃນສະໄໝຝຣັົ່ງປກົ ຄອງ ພວກເຂົາໄດຈ້ າໍ ກດັ ການໃຊ້ພາສາລາວແລະຕົວໜງັ ສລື າວໃນຂົງເຂດການສຶກສາ ແລະ ທາງ ລາຊະການ.ພວກເຂົາໃຊພ້ າສາຝຣັ່ົງເຂົາ້ ໃນຫກັຼ ສູດການຮຽນ-ການສອນເຂົ້າໃນທກຸ ຊນັ້ົ ຮຽນພ້ອມທັງເອົາພາສາຝຣົັ່ງ ເປນັ ພາສາທາງລາຊະການຂອງລາວ. ການສຶກສາບໍ່ມີການຂະຫຍາຍຕົວ,ໃນຄາວນນົັ້ ປະຊາຊນົ 95% ບ່ຮໍ ູ້ໜັງສ.ື ຍ້ອນການກົດຂີ່ຂູດຮີດອັນໜັກໜູ່ວງຂອງພວກລູ່າເມືອງຂ້ົຶນ ຈຶ່ີງພາປະຊາຊົນລາວຜູ້ຮັກຊາດລຸກຮື້ົຂົ້ຶນຕ່ໍສູ້ຕ້ານກັບ ພວກເຂົາເຊ່ົັນ: ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງພໍ່ກະດວດ,ອົງແກ້ວ,ອົງກົມມະດໍາ,ເຈ້ົາຟ້າເມືອງສິງ,ເຈ້ົາ ປຟັ ້າປັດໃຈ ແລະ ຜອູ້ ່ນີື ໆ. ພາຍຫຼັງປີ 1930 ໂດຍພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກຄອມມຸຍນດິ ອນິ ດູຈີນ ແລະລັດຖະບານລາວອິດສະຫຼະຕມ່ໍ າປ່ຽນ ເປັນລັດຖະບານລາວຕໍ່ຕ້ານ.ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວຕ້ານພວກຮຸກຮານໄດ້ກູ່າວເຂ້ົາສູ່ໄລຍະໃໝູ່.ມ າເຖິງ ປີ 1954 ພວກລູ່າເມືອງຂົ້ຶນຝຣົ່ັງຈໍາຕ້ອງຍອມເຊັນສັນຍາເຊີແນວ,ຟ້ືນຟູສັນຕິພາບຢູ່ອິນດູຈີນ,ຮັບຮູ້ຄວາມເປັນ ເອກະລາດ ອາໍ ນາດອະທປິ ະໄຕ ແລະ ຜືນແຜູ່ນດນິ ອັນຄບົ ຖ້ວນຂອງລາວກໍຄືບັນດາປະເທດໃນອິນດູຈີນ. ພາຍຫັຼງພວກລ່າູ ເມອື ງຂຶ້ົນຝຣ່ງັົ ປະລາໄຊ ແລະ ຢດຸ ຕສິ ົງຄາມໃນອນິ ດູຈນີ ແລ້ວ,ຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າກໄໍ ດ້ເຂົ້າ ມາປ່ຽນແທນ ແລະ ສືບຕ່ໍຮຸກຮານລາວ.ປະຊາຊົນລາວພາຍໃຕ້ ການນໍາພາຂອງພັກປະຊາຊົນລາວສ້າງຕ້ັົງຂົຶ້ນໃນປີ 1955 ເຊິີ່ງເມືີ່ອກູ່ອນເອີ້ົນຊີື່ວູ່າ“ພັກປະຊາຊົນລາວ” ໄດ້ດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດຕ້ານຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືເຊິີ່ງເປັນໄລຍະການຕໍ່ສູ້ທີ່ສັບສົນ,ດຸເດືອດ ແລະ ຂ້ຽວຂາດທັງຕໍ່ສູ້ດ້ວຍການເມືອງແລະດ້ວຍອາວຸດບາງໄລຍະ ຍງັ ຕ້ອງໄດ້ຕໍ່ສູ້ດ້ວຍແນວທາງຕູ່າງປະເທດໄປພ້ອມໆກັນ.ປະເທດລາວແບູ່ງອອກເປັນສອງເຂດຄື:ເຂດປົດປ່ອຍຝ່າຍ ປະເທດລາວແລະ ເຂດຄວບຄຸມຂອງຝ່າຍລາຊາອານາຈັກລາວ. ຢູ່ເຂດປົດປ່ອຍ, ສູນກາງພັກ ແລະ ແນວລາວຮັກ ຊາດໄດ້ນໍາພາ. ເລົັ່ງລັດການກໍ່ສ້າງ ແລະ ຂະຫຍາຍຮອບດ້ານ: ການທະຫານ, ການປົກຄອງ,ດ້ານເສດຖະກີດ, ສຶກ ສາວດັ ທະນະທໍາ ແລະ ສັງຄົມ. ພາສາລາວໄດນ້ າໍ ໃຊ້ເຂາ້ົ ໃນການຮຽນ-ການສອນຢູ່ໃນໂຮງຮຽນທກຸ ຊົ້ນັ . ສວູ່ ນຢູ່ເຂດ ລາຊະອານາຈັກລາວເຊີິ່ງພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງຈກັ ກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລກູ ມືໂດຍກງົ ນົ້ນັ . ພວກເຂາົ ພະຍາຍາມ ຫັນເອົາວັດທະນະທໍາລາວ,ວັນນະຄະດີລາວໃຫ້ກາຍເປັນແບບຕາເວັນຕົກອັນພາໃຫ້ວັດທະນະທໍາ ແລະ ວັນນະຄະດີລາວ ໃນນົ້ມີ ີລັກສະນະຊອດກະຈາຂາດລັກສະະນະຊາດ ແລະ ລກັ ສະນະປະຊາຊົນ. ການຕ່ໍສູ້ກູ້ຊາດຕ້ານຈັກກະພັດອາເມລິກາຂອງປະຊາຊົນລາວໄດ້ຮັບໄຊຊະນະເປັນຂັົ້ນໆມາ. ວັນທີ 2 ທັນວາ 1975 ປະເທດຊາດຊາດໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຢ່າງສົມບູນ,ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນລາວໄດ້ກໍາເນີດຂ້ຶົນ. ນັບແຕນູ່ ້ນົັ ມາປະຊາຊົນລາວໄດເ້ ປນັ ເຈົ້າຂອງປະເທດຊາດ, ເປັນເຈາ້ົ ຕົນເອງ ແລະ ມສີ ດິ ເສລພີ າບຢາ່ ງຮອບດາ້ ນຕາມ ກົດໝາຍ. ໃນໄລຍະແຫູ່ງການສ້າງສາ ແລະ ປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດນົ້ີ, ປະເທດລາວມີການຂະຫຍາຍຕົວ ແລະ ກ້າວໜ້າຂົ້ນຶ ເທ່ືອີ ລະກ້າວທາງດ້ານການເມອື ງ, ເສດຖະກດິ , ປ້ອງກັນຊາດ, ວດັ ທະນະທໍາສງັ ຄົມ ແລະ ອ່ືນີ ໆ. ວນັ ນະຄະດີປດັ ຈຸບນັ ຂອງລາວກໍາເນດີ ແລະ ຂະຫຍາຍຕວົ ຜູ່ານ 3 ໄລຍະປະຫວດັ ສາດທີແ່ ຕກຕູາ່ ງກັນຄື: 48

ໄລຍະທີ 1 ເລີ່ມແຕູ່ 1893-1954 ໄລຍະນ້ົີເປັນໄລຍະທ່ີປະເທດລາວເຮົາຕົກເປັນຫົວເມືອງຂົຶ້ນໃຫ້ແກູ່ຈັກກະພັດ ຝຣັົ່ງ. ພວກເຂົາໄດ້ຈໍາກັດການໃຊ້ພາສາລາວ, ວັນນະຄະດີໂດຍບັງຄັບໃຫ້ຄົນລາວຕ້ອງຮຽນພາສາຝຣັ່ົງ ແລະ ໃຊ້ ພາສາຝຮ່ັົງໂດຍວິທີກໍານົດເອົາພາສາຝຣ່ັົງເປັນພາສາທີ່ໃຊ້ທາງການ; ຫ້າມບ່ໍໃຫ້ຄົ້ນຄວ້າ ແລະສຶກສາວັນນະຄະດີ ແລະວັດທະນະທາໍ ລາວ ໂດຍອ້າງວູາ່ ເປນັ ຂອງເກາົ່ ແກູ່ຫ້ຼາຫັຼງບໍ່ຈະເລນີ ກ້າວໜ້າ. ວັນນະຄະດີລາວໄລຍະນ້ີົໄດ້ກໍາເນີດ ແລະຂະຫຍາຍຕົວຕາມສອງກະແສຄືກະແສວັນນະຄະດີທ່ີມີລັກສະນະລອກແບບ ຈາກວັນນະຄະດີຝຣົງ່ັ ເຊ່ົັນ: ເລີ່ອື ງພໍ່ກະດວດ, ອງົ ແກ້ວອງົ ກົມມະດໍາ, ບົດລະຄອນບ້າຍົດ, ບາບໄລູ່ເວນທັນເປັນຕົ້ນ. ກະແສວັນນະຄະດີຮັກຊາດກາໍ ເນີດ ແລະຂະຫຍາຍຕົວແຮງໃນໄລຍະປີ 1940-1945, ໃນໄລຍະນົ້ີມີບົດກອນ ແລະ ບົດເລອື່ີ ງຫາຼ ຍບົດທີມ່ ີເນອົ້ື ໃນເວາ້ົ ເຖງິ ຄວາມສວຍງາມຂອງປະເທດຊາດເຊ່ົນັ ບົດເພງຈໍາປາເມອື ງລາວເປນັ ຕົ້ນ. ນອກ ນ້ີົກໍຍັງມີບົດກອນ ແລະບົດເລື່ີອງທີ່ມີເນືອໃນກູ່າວປະນາມໂທດກໍາຂອງຈັກກະພັດຝຣົ່ັງທີ່ມີຕໍ່ລາວເຊັ່ົນ: ເລ່ີືອງຄອຍ ລະນກຶ ທາງຫຼງັ ຄອຍລະວງັ ທາງໜາ້ , ບົດເພງປະເທດລາວ ແລະອ່ືນີ ໆ. ໄລຍະທີ 2 ເລີ່ມແຕູ່ປີ 1955-1975ວັນນະຄະດີລາວໄລຍະນົ້ີກໍາເນີດ ແລະຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ສອງເຂດຄື: ເຂດສັດຕູ ຄວບຄຸມຊົ່ວຄາວ ແລະ ເຂດປົດປອ່ ຍ. ວນັ ນະຄະດີໃນເຂດຄວບຄມຸ ຊ່ົວຄາວຂອງສັດຕູໃນໄລຍະປີ 1955-1960ບ່ໍ ຂະຫຍາຍຕົວປານໃດ, ມແີ ຕູ່ນໍາເລອ່ີື ງເກົ່າມາລດິ ຈະນາເຊັົ່ນ: ເລອື່ີ ງສັງສນິ ໄຊ, ສຽວສະຫວາດ, ແຕງອູອ່ ນເປັນຕົ້ນ. ຫງຼັ ຈາກປີ 1960 ເປັນຕົ້ນມາ, ວນັ ນະຄະດໃີ ນເຂດຄວບຄມຸ ຊ່ົວຄາວຈງີິ່ ຂະຫຍາຍຕວົ ໂດຍມີນັກຂຽນຮ່ນຸູ ໜມຸູ່ ປາກດົ ຕົວຂຶົ້ນເຊັົ່ນ: ປາໄນ, ດວງຈໍາປາ, ດອກເກດ, ປ່ຽນຈຸນລະມຸນຕີ, ອິນທະລາ ແລະຜູ້ອີ່ືນໆ.ວັນນະຄະດີທີ່ປາກົດໃນ ໄລຍະນີົ້ມີສອງກະແສຄື: ວັນນະຄະດີສັດຈະທັດເປັນບົດວັນນະຄະດີວິຈານທາດແທ້ຂອງລະບອບສັງຄົມນິຍົມຝຣົ່ັງ ປົກຄອງ ແລະວັນນະຄະດີທີ່ມີລັກສະນະເພີນຈິດເຊິ່ີງເປັນບົດວັນນະຄະດີທີ່ມີເນົື້ອໃນເວົ້າເຖິງຄວາມຮັກທີ່ມົວເມົາບໍ່ ສາມາດໄຂທາງອອກໃຫ້ແກູ່ຕົວລະຄອນເຊັົ່ນ: ເລີ່ືອງຊີວິດຄືລະຄອນ,ລະຄອນວິທະຍຸ, ລໍາເລື່ອີ ງເປັນຕົ້ນ. ວັນນະຄະດີເຂດປົດປ່ອຍເອ້ົີນວູ່າວັນນະຄະດີປະຕິວັດ ເຊີ່ິງໄດ້ກໍາເນີດ ແລະຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກ ມາກ-ເລນິນແມູ່ນວນັ ນະຄະດີທສີ່ ບື ຕໍ່ກະແສວັນນະຄະດີຮັກຊາດເຊິີ່ງໄດເ້ ລ່ີມແຕູ່ສະໄໝຕໍຕ່ າ້ ນພວກລູ່າເມອື ງຂຶ້ົນຝຣົ່ັງ ແຕູ່ໄລຍະນີ້ົຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ໃນລະດັບສູງ ແລະສູ່ອງແສງກວ້າງຂວາງກວູ່າເກ່ົາ. ລັກສະນະຂອງວັນນະຄະດີປະຕິວັດ ແມູ່ນຮັບໃຊ້ໃຫ້ແກູ່ພາລະກິດການປະຕິວັດ ແລະ ແນວທາງການເມືອງຂອງພັກ. ວັນນະຄະດີປະຕິວັດໄດ້ກໍາເນີດ ແລະຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວູ່ອງໄວນັບທັງວັນນະຄະດີປະເພດຮ້ອຍກອງ ແລະຮ້ອຍແກ້ວ. ມີນັກປະພັນນັກກະວີປະຕິວັດ ປາກົດຂ້ຶົນຫຼາຍທູ່ານເຊ່ັົນ: ທູ່ານພູມີວົງວິຈິດ, ທູ່ານສີຊະນະ ສີສານ, ອຸດຕະມະຈນຸ ລະມະນີ, ໂສມສີ ເດຊາຄໍາພ,ູ ຄໍາ ມາພມົ ກອງ, ຄາໍ ລຽງພົນເສນາ, ສວຸ ນັ ທອນບຸບຜານຸວງົ … ໄລຍະທີ 3 ເລ່ີມແຕູ່ປີ 1976 ເຖິງປັດຈຸບັນ ໄລຍະນີ້ົວັນນະຄະດີກໍາເນີດຂ້ຶົນບົນພ້ືົນຖານການປົກປັກຮັກສາ, ການ ຟື້ນຟູ ແລະການກ່ໍສ້າງປະເທດຊາດ. ພັກ ແລະລັດໄດ້ອໍານວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ້ຜູ້ສະຫງວນມັກໃນການປະດິດ ແຕູ່ງວັນນະຄະດີສິລະປະກໍາໄດ້ສົ່ງບົດຂອງຕົນລົງໃນວາລະສານວັນນະສິນ, ໜຸູ່ມລາວ, ແຮງງານ ແລະ ແມູ່ຍິງລາວ ເປັນຕົ້ນ. ອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ວັນນະຄະດີລາວໄລຍະນ້ົີກໍາເນີດ ແລະຂະຫຍາຍຕົວນັບທັງກາບກອນ, ເລີ່ືອງສັົ້ນ, ນະວະ 49

ນິຍາຍ ແລະລະຄອນ. ສໍາລັບການພິມໄດ້ັດພິມປື້ມຫຼາຍເຫັ້ົຼມເຊ່ັົນ: ບົດກະວີຂອງໂສມສີ ເດຊາຄໍາພູ, ນະວະນິຍາຍ ເລີື່ອງສີນ້ອຍຂອງຄໍາລຽງພນົ ເສນາ; ໂຮມເລີ່ອື ງສນ້ົັ ງາມບ້ານເກດີ , ຕາເວັນຂ້ົຶນທດີ່ ອນນາງ, ແປວໄຟແຫູ່ງໄວໜມຸູ່ … ໃນໄລຍະນມີົ້ ີນັກຂຽນຫຼາຍຮູຸ່ນປາກດົ ຕວົ ຂ້ນຶົ ແລະມບີ ດົ ຂຽນອອກສູ່ສາຍຕາຜອູ້ ູ່ານສະເໝີມາ. ວນັ ນະຄະດີປດັ ຈຸບັນຂອງລາວໄລຍະນົ້ີ ແມູ່ນວັນນະຄະດປີ ະເພດຮ້ອຍແກ້ວໄດຂ້ ະຫຍາຍຕົວເທົ່າທຽມກັບວັນນະຄະດີ ປະເພດຮອ້ ຍກອງ, ພເິ ສດວນັ ນະຄະດີປະເພດນະວະນຍິ າຍໄດຂ້ ະຫຍາຍຕວົ ແຮງກວູ່າເກົ່າ. ບັນດານັກຂຽນຮູຸ່ນໜູຸ່ມ ເຊີ່ງມີທັງນັກຂຽນອາຊີບ ແລະນັກຂຽນສະໝັກຫົ້ຼິນກໍໄດ້ກໍາເນີດຂຶົ້ນເຊົ່ັນ: ທອງຄໍາອູ່ອນ ມະນີສອນ, ພ. ພວງສະບາ, ທອງເສີຍ ໂຄດວງົ ສາ, ຫມຸ ພັນລດັ ຕະນະວງົ , ອທຸ ນິ ບຸນຍາວງົ ແລະຜອູ້ ່ືນີ ໆ. ສະຫຼຸບແລ້ວວັນນະຄະດີປັດຈຸບັນຂອງລາວໄດເ້ ລ່ີມຈາກ “ກະແສວນັ ນະຄະດີຮັກຊາດ“ ທ່ມີ ີເນົື້ອໃນຕ່ໍຕ້ານສັດຕູຜູ້ຮຸກ ຮານ (ໃນໄລຍະ 1893-1954) ແລ້ວກ້າວຂ້ົຶນເປັນວັນນະຄະດີແບບໃໝູ່ຂອງຊາດລາວສະໄໝປັດຈຸບັນທີ່ມີຄຸນຄູ່າ ທາງດ້ານເນອົື້ ໃນ ແລະຮບູ ການສິລະປະ “ບດົ ກອນ: ເມອື ງລາວສວຍງາມຮງັ່ົ ມີ” 1. ບາງຈດຸ ກຽູ່ ວກບັ ນກັ ກະວີ ທູ່ານພູມີວົງວິຈິດເກີດເມືີ່ອວັນທີ 6 ເມສາ 1909 ທີ່ບ້ານຄາຍ, ຕາແສງຍອດງີ່ືມ, ເມືອງ ແປກ, ແຂວງຊຽງຂວາງ, ຜືນແຜູນ່ ດນິ ທີມ່ ີຮູ່ອງຮອູ່ ຍປະຫວດັ ສາດອັນເກົ່າແກູ່, ມມີ ູນເຊືົ້ອປະຕິວັດ, ມີພູມພາບທໍາມະຊາດອັນສວຍສົດງົດງາມ ແລະມີຊັບພະຍາກອນທາໍ ມະຊາດອນັ ອຸດມົ ຮ່ົງັ ມີ. ເມ່ີືອອາຍຸໄດ້ 6 ປພີ ຂ່ໍ ອງເພ່ິີນກໄໍ ດສ້ ສອນຮຽນອ່າູ ນໜັງສືລາວໂດຍ ໃຊ້ໜັງສືຜູກຄື: ສຽວສະຫວາດ ແລະສິນໄຊເປັນເອກະສານຮໍາ່ ຮຽນ. ພໍອາູ່ ນໄດ້ແລ້ວເພ່ີນິ ກໍໄດ້ຫັດຂຽນ ແລະຄູ່ອຍໆ ເຝິກຂຽນຈດົ ໝາຍບນັ ທຶກຕາມໜາ້ ທີຂ່ ອງເພີິ່ນ. ເດືອນທັນວາປີ 1925 ອາຍຸເພ່ິີນໄດ້ 18 ປີ ເພ່ີິນໄດ້ເສັງເປັນນາຍພາສາໄດ້ທີ 2 ໃນຈໍານວນ 7 ຄົນ ແລະ ໃນຈໍານວນ 297 ຄນົ ທເີ່ ຂ້ົາເສັງນາໍ ກັນ. ຈາກນ້ັົນເພີິນ່ ຖືກແຕູ່ງຕັ້ົງໃຫ້ເປັນນາຍພາສາຢູ່ຫ້ອງການທູ່ານຜໃູ້ ຫຍູ່ທີ່ວຽງ ຈນັ . ວຽກທ່ີເພິີ່ນເລີ່ມເຮັດແມູ່ນຮຽນຕີພິມດີດ, ຮຽນແປເອກະສານພາສາຝຣັົ່ງອອກເປັນພາສາລາວ, ແປເອກະສານ ພາສາລາວອອກເປັນພາສາຝຣົັ່ງ, ຮຽນເກັບມ້ຽນເອກະສານ ແລະຮູ່ວມກັບເຈົ້າຈິດຕະລາດ, ມະຫາແກ້ວ, ສົມຈີນປີ ແອ-ງນິ , ກອຸ າໄພຄນົ້ ຄວ້າພາສາລາວຊູ່ວຍເຈົ້າເພດັ ຊະລາດ. ທູ່ານພູມີວົງວິຈິດ ແມູ່ນຜູ້ນໍາຜູ້ໜ່ີຶງຂອງການປະຕິວັດລາວທັງເປັນນັກກະວີຜູ້ມີຊືີ່ສຽງຂອງລາວ. ທູ່ານມີ ຜນົ ງານໃນການແຕງູ່ ກາບກອນ, ໂຄງສານຕາູ່ ງໆເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ. ໃນນົ້ນັ ກໍມີບົດກາບກອນ“ເມືອງລາວສວຍ ງາມຮງັົ່ ມີ”, “ກອນກ້ຽວສາວແບບໃໝູ່”, “ໜ້າທີ່ຂອງຊາວໜຸມູ່ ” ແລະບດົ ກອນອນີື່ ໆ. ນອກນົ້ີທູ່ານຍັງເປັນນັກເຄືີ່ອນໄຫວວັດທະນະທໍາຜູ້ທ່ີມີຄວາມຮູ້ເລິກເຊ່ິີງກວ້າງຂວາງຂອງຊາດໂດຍສະເພາະ ແມນູ່ ໃນດ້ານປະຫວັດສາດ, ສິລະປະ, ວັນນະຄະດີ ແລະອກັ ສອນສາດ. ບດົ ກອນໂຄງສານຕູາ່ ງໆທີທ່ າູ່ ນແຕງູ່ ອອກໄດ້ ກາຍເປັນແບບຢ່າງອັນເດົັ່ນຊັດທາງດ້ານເນົື້ອໃນແນວຄິດ, ສິລະປະການແຕູ່ງ ແລະດ້ານພາສາຄໍາເວົ້າໃຫ້ແກູ່ນັກແຕູ່ງ ຮຸູ່ນໃໝູ່. 50

“ບດົ ກອນເມອື ງລາວສວຍງາມຮງັົ່ ມີ” ທູ່ານພູມີ ວົງວິຈິດ ໄດ້ແຕູ່ງຂຶົນ້ ໃນສະໄໝຕໍ່ສູ້ຕ້ານຈັກກະພັດອາເມຣິກາ(ຊຸມປີ 60 ຂອງສະຕະວັດທີ XX), ເປັນບົດກອນທີ່ຍາວສົມຄວນ, ມີທັງໝົດ 280 ວັກ, ໃນນ້ັົນນັກກະວີໄດ້ພັນລະນາຄວາມສວຍສົດງົດງາມ, ຄວາມ ອດຸ ົມຮັົ່ງມີທາງດາ້ ນຊັບພະຍາກອນທາໍ ມະຊາດ ແລະມູນເຊອ້ົື ວດັ ທະນະທາໍ ອັນເກາົ່ ແກູ່ຂອງລາວ. ຟງັ ເຢ້ີພື ວກພີ່ນ້ອງ ພແໍ່ ມູ່ລງຸ ຕາ ຫຼານຊິວາຈາຍົກ ເລອ່ືີ ງລາວມາເວາົ້ ພເໍ ປັນເລົາໆໃຫ້ ຈົດຈາໍ ຄິດຮາ່ໍ ແລ້ວຈງ່ີຶ ນໍາອອກແຈງ້ ສະແດງໃຫ້ໝູ່ຟັງ ແຫມຼ ໃຫຍູ່ອນິ ດູຈີນ ປະເທດລາວແມູ່ນຕັ້ົງ ໃຫຍູ່ຍາວໄກກວາ້ ງ ມແີ ຜ່ນູ ດນິ ດອນຜນື ດນິ ຈີນກວາ້ ງໃຫຍູ່ ກາ້ໍ ຝ່າຍທາງເໜອື ພຸ້ນ ຂວາງຂນ້ົັ ເຂດແດນ ຕັົ້ງຂະໜງົ ເນັົ່ງໄວ້ ແດນດາູ່ ນບົວລະພາ ຊ່ໍຊນັ ລຽນຊ້ັົນ ທາງຝາ່ ຍແຄວ້ນ ຫວຽດນາມລາວພ່ີນອ້ ງ ມີປ່າດງົ ພຜູ າ ບໍ່ມມີ ື້ົຈດື ຈາງ ພຫູ ວຼ ງເປນັ ແດນໃຫ້ ຕິດຕໍ່ກໍາປຊູ າ ສາມກັ ຄີຢູເ່ ລື້ອົ ຍ ເພອື່ີ ນແພງພັນຊັ້ົນ ການເມອື ງບ່ໍມຕີ ູ່າງ ທາງພາກໃຕ້ ສະເໝີດາ້ ມດົັງ່ ດາວ ປະເທດເພົາພງົ ສາ ກໍາ້ ຝ່າຍປດັ ສີເມ ຜກູ ສໍາພນັ ທາງດ້ານ ປະເທດໄທຄຽງໃກ້ ຢູ່ເປນັ ກາງທຽູ່ ງແທ້ ນະທີຂອງໄຫຼຜ່າູ ນ ສອງເບືອ້ົ ງແບງູ່ ແດນ ທາງດາູ່ ນດາ້ ວ ແສນຍິ່ງີ ອະວິໄສ ຕາມບບຸ ເພເຄີຍຕິດ ທຸກບ່ໍມທີ າງເວົ້າ ຢູ່ຟາກໃນລໍານໍ້າ ຮາວີປີປ່ນົ ຕັ້ົງຢຄູ່ ົນລະດ້ານ ຕຂີ າ້ ຂົ່ມເຫງັ ຝງູ ໝູ່ປະຊາຊົນ ເຂດນຍົີ້ ັງທກຸ ແຄນ້ ພຸູ່ງກນັ ຟນັ ມາ້ ງ ປວງປະຊາຊນົ ໄທ ແປງເປນັ ຖານທບັ ໃຫຍູ່ ອາເມຣກິ າເຂາົ້ ໄປຂຶົ້ນແກູ່ມນັ ສົນລະວົນບບີ ບົີ້ ເປນັ ໝູ່ສາມັກຄີ ປາບມນັ ມານຮາ້ ຍ ມນັ ໜບີ ເຕັງພີ່ນອ້ ງ ຍົວະໃຫ້ຄົນໄທລົບ ເອົາທະຫານມາສ້າງ ຫວັງຊິເອາົ ໃຫ້ໄດ້ ພນ່ີ ້ອງໄທຈ່ງຶີ ປນັື້ ລກຸ ຂຶ້ົນຕເີ ລວລບົ 51

ພວກມັນຕາຍໄປຍ້ອນ ປະຊາກອນກ້າກນ່ົັ ທະຫານມນັ ມອດມ້ຽນ ໄປແລ້ວອະເນກທອງ ກາໍ້ ຝາ່ ຍພາຍບັ ທາງຟາກຫອ້ ງ ເຂດແດນດນິ ກວ້າງ ລາວກໍພວົ ພັນກບັ ນະທຂີ ອງໄຫຼຜາູ່ ອັນຢູທ່ າງເທງິ ເບ້ອົື ງ ປະຊາເຊອື້ົ ຮັງົ່ ມີ ປະເທດມອນພະມ້າ ກຕໍ່ ັ້ົງຢ່ເູ ປນັ ກາງ ດງົ່ັ ລາວເຮາົ ພີ້ົ ປະເທດນ້ົີ ສັດຕພູ ວກຍ່ີປຸ່ນ ມີແນວທາງຄດື ຽວ ເຂົາກເໍ ຄຍີ ຕສີ ູ້ ບໍ່ຍອມໃຫ້ຮຸກຮານ ອາເມຣິກາມາ, ເຂາົ ກໍປຸນຕຕໍ່ ້ານ ສະຖານຖິີ່ນງາມຕາ ໜວູ່ ຍພະນອມລຽນຊອ້ ນ ເມອື ງລາວເປນັ ເຂດບາ້ ນ ໄພສນົ ແສນຍູ່ານ ທາງເໜອື ມພີ ູຜາ ຂຽວສະອມູ້ ສູ່ຍາມ ຍິນສະອອນດງົ ໄມ້ ເອາ້ົ ອນຸູ່ ລະດບູ ານ ເປັນດງັ່ົ ອດຸ ທຍິ ານໃຫຍູ່ກວາ້ ງ ເບີກເບຍີ ບານແຍມ້ ເຫອຼື ງກະຈາຍເຕມັ ປາ່ ເດອື ນຍ່ີສາມສີເ່ ຕົ້າ ປະດາເຫົຼອ້ື ມເຮົື້ອເຮືອງ ແສນສໍາ່ ປານມາລາ ພັດຝ່ນຸ ລະອອງຫອມ ສີດາູ່ ງແດງດໍາແຫ້ມ ກ່ີິນກະຈວນຟອງຟື້ົງ ເໝືອນດງົ່ັ ດາວສູອ່ ງຟາ້ ຕະການຕາກວາ້ ງໃຫຍູ່ ກະຈາຍກ້ວົ ທ່ົວແດນ ຍາມເມີືອ່ ລມົ ປນິ່ ເປອື້ ງ ພະນອມປ່າໄພໜາ ໄປສູ່ຈອມພສູ ງູ ອ່າູ ນປນຸ ໄປໄດ້ ຝງູ ໝູ່ດົວດອນດ້າວ ແນວດີມຄີ ູ່າ ຫອມກ່ນິີ ດວງດອກໄມ້ ຂອງໃຊ້ເຄີື່ອງດງົ ສດັ ສ່ງີິ ກໍມຫີ ຼາຍ ນບັ ແຕູ່ໃນເຂດແຄວ້ນ ໝກູ່ ະທງິ ເຍອື ງແບ້ ບ່ໍອາດພັນລະນານບັ ກວາງຟານມ້າມງັົ່ ອະເນກນອງລາໍ ໄມ້ ໝເີ ໝນົ້ັ ຄາູ່ ງທະນີ ສາມາດຂາຍແລກຄາ້ ໝໝີ ູລ່ ງີ ເຫງັນ ເຈົາ້ ກະແຕແມງໄມ້ ຢູ່ໃນຂົງເຂດນນ້ົັ ຍງຸ ຍອງຮອ້ ງສົ່ງ ມີງວົ ຄວາຍທັງໝູ ສະເນືອນກ້ອງໄກ່ຂູ ັນ ອແໍ ອເຕັມດງົ ກວາ້ ງ ຫຼາຍສໍາ່ ປັກສີ ມີທງັ ເສືອແຮດຊ້າງ 52 ກະຕູ່າຍແລູ່ນຫຼ້ິົນລ້ົີ ຝງູ ກະເລນັ ງູຼເຫອຼື ມ ໄກໆພຸ້ນ ຄບັ ປາ່ ດງົ ດູ່ານໄມ້ ສັບພະພັນຫຼາກລໍາ້

ສັກກນຸ ມີ ຫີ ຼາຍ ໝືນີ່ ແນວງາມຫນຼົ້ ມີແນວຂົນເຫືຼອງສວ້ົິ ຂຽວເທາົ ແດງອູອ່ ນ ກະໂດດຄອນໄຕເູ່ ຕນ້ັົ ແຈຈວ້ົີ ສ່ົງສຽງ ກ້ອງປາ່ ໄພໜາພຸ້ນເຢີ ຟງັ ຍິນທາດໆພຽ້ ງ ຕາດສງູ ແສນທ້າງ ນນົັ້ ແມູ່ນອາໂປໂຕນ ເຫວຊນັ ເປນັ ຫນຼ່ັົ ຕົກໃສູ່ກາງວັງນາໍ້ ຟອງຟ້ົງື ສ່ົງສຽງ ເຫນັ ແຕູ່ຄວນັ ມດື ກຸ້ມ ໄຫຼເລັ່ງົ ເປັນສາຍ ສ່ນູ ະທີທານກວ້າງ ຕົກບໍ່ຮູ້ຂາດສຽ້ ງ ໂງເງກ້ຽວກອດ ໄຫຼກະຈາຍລງົ ໄປ ລງົ ເຂ້ົາັ ສູ່ຂອງ ໄຫຼເປັນທາງວຽນລ້ອມ ໃຕ້ຕໍ່າດິນພຽງ ລອດປ່ອງນນ້ົັ ປ່ອງນົ້ີ ຕກໍ່ ນັ ຍາວກວາ້ ງ ກະທາໍ ນາກາ້ ຫວາູ່ ນ ກາໍ້ ຝາ່ ຍຫອ້ ງ ຂອງເຂົ້າມງົັ່ ມນູ ລຽງລາຍຕິດ ສາງໃຫຍູ່ມະຫາສານ ເປັນບອູ່ ນຄນົ ແປງສ້າງ ເຄືອ່ີ ງກນິ ສິນສ້າງ ສກຸ ສໍາລານຍ່ງີິ ລໍ້າ ອະນນັ ຕັງລ້ານສ່ໍາ ຂາຍຊື້ົຊວູ່ຼ ນັ ພວກນປ້ົີ ນຸ ປຽບໄດ້ ທອ້ ງຖິີ່ນດິນລາວ ທຸກປະການມີຄບົ ຊົວ່ ຕາຕົງຢຽ້ ມ ມປີ ປູ າໃນນາໍ້ ສະຖານທອງທູ່ຽວທ່ອູ ງ ຍູທູາ່ ງນໍາອອກຄາ້ ທຽວຢ້ືຢ່ອງຢາມ ລະດດູ ່າູ ນເດືອນສິບສອງ ຈງັ ແມູນ່ ມັນມວູ່ ນແທ້ ທ່ົງນາຕອນເຊາົ້ ເປັນທົ່ງຍາວໄກສດຸ ເຫຼືອງລຽນເປັນແຜູ່ນ ຕາມທໍານຽມເມືອງບ້ານ ສະເໝີປ້ືັນປຽ່ ງຄໍາ ເປນັ ບອູ່ ນພົງພນິ ອ້ ງ ສດັ ສີງ່ິ ເດຍລະສານ ມງິ ເມືອງງາມລົ້ນ ເຖິງເມອີື່ ຍາມແດດຕອ້ ງ ປະຊາກອນໂລກລູ່ມຸ ຕາລໍ່າມອງຍັງແຖວ ຢາມຢຽ້ ມຊູ່ຼປີ ຈົ່ງັ ແມູ່ນງາມຮວງເຂົາ້ ຕັົ້ງຢູຫ່ ວຼ ງພະບາງ ຕະຫຼອດໄປທົວ່ ແຄວ້ນ ມ່ງິີ ເມືອງເປນັ ເຄົ້າ ອາຮາມຫວຼ ງວດັ ໃໝູ່ ນອກຈາກເຂາ້ົ ແລະນາ້ໍ ໃຫ້ເຮົາຮູ້ສບື ມາ ຍງັ ມຂີ ອງບຮູ ານ ຕັົ້ງຢູ່ວຽງຈນັ ອນັ ທຄ່ີ ນົ ໃນດາ້ ວ ໄຫຫຼ ງຼັ່ົ ມາຫຫໍ່ ມຸ້ 53 ພສູ ີໃສສອູ່ ງແຈ້ງ ອົງພະບາງຄໍາຕັນ ອນັ ທເ່ີ ນາົ ໃນຫອ້ ງ ມີປະຫວັດບອກໄວ້ ພະທາດຫຼວງຜາູ່ ນຟ້າ

ທງັ ວດັ ຈນັ ອນິ ແປງ ອບຸ ມົງອງົ ຕື້ົ ມີຊືີ່ລຊື ່າູ ລໍ້າ ຊຽງຍນື ສີສະເກດ ເປັນປະເພດໃຫຍູ່ກວາ້ ງ ງາມລົນ້ ລວດລາຍ ທ່ົງໃຫຍູ່ໄຫຫນີ ຊຽງຂວາງເປັນເຂດຄາ້ ຍ ອະເນກນອງງາມລນົ້ ຕັົ້ງຢຕູ່ ີນພູຜາ ສະໄໝປາງເປີງເກົາ່ ເຂົາວາູ່ ຄນົ ເຈືອງສາ້ ງ ເປນັ ເຈາ້ົ ຄອບຄອງ ໃນເມອື່ີ ເຂາົ ຢູ່ເຝົື້າ ຫາຼ ຍແບບລງິ ລາຍ ພະທອງອງົ ຕືົ້ ກບັ ທັງວັດບ້ານພອ້ ງ ບນຸ ກອງທາດຝນຸ່ ວດັ ບ້ານຄາຍສພີ ົມ ມີເຈົາ້ ນງົ່ັ ປອງ ມີຊືີ່ລືຊາແທ້ ສະຫວນັ ນະເຂດລາວກາງ ບູ່ອນທີ່ປາງກູ່ອນພຸ້ນ ຊຼູ່ປບີ ໍມ່ ີເວ້ົນັ ຈໍາປາຕງັ້ົ ຢູ່ ທາດອີງຮັງຢຫູ່ ້ອງ ທາງຂ້ົຶນກ່ໍຫີນ ເປນັ ບອູ່ ນປາງບນຸ ງນັ ຂອງປະເສີດບາງອນັ ບລໍ ິເວນແຂວງໃຕ້ ອອກເປນັ ຕົວຕັົ້ງ ມີວັດພໃູ ຫຍູ່ກວາ້ ງ ຈົນໃຈບ່ໍໄດຈ້ ື່ີ ຢາມແທ້ຫາກຊເິ ຫນັ ນົ້ັນແມູ່ນເປັນຊິົ້ນໆ ທີ່ໄດບ້ ນັ ຍາຍຍົກ ສະຖານມງົ່ັ ມູນດີ ແຕູ່ວູ່າຍງັ ຫາຼ ຍລ້ົນ ໃຜຫາກໄປຢອ່ ງຢ້ື ກວົ່ ເງນິ ຄໍາແກວ້ ທອງຊືນນໍ້າມນັ ກາດ ເມອື ງລາວນ,ີ້ົ ຊາໍ້ ພັດເປັນເຂດບ້ານ ປນູ ແປ້ງຖູ່ານຫນີ ຂອງປະເສດີ ມີຫຼາຍ ໃນດນິ ມີເຫຼກັ ຂາງ ທວົ່ ແດນດນິ ດາ້ ວ ມີຊຼູ່ແນວຂອງໃຊ້ ດໄີ ປໝົດທກຸ ຢາ່ ງ ຂ້ີົເຈຍມາດ ແລະ ເຜງົິ້ ກໍເປັນແທ້ຄູ່າຄໍາ ເຕມັ ແຕູ່ປູປາ ທັງເຄອ່ືີ ງກິນເຄອ່ີື ງໃຊ້ ເຕມັ ແຕູ່ຮວງເຂົາ້ ມີຢູ່ຢາຍຕາມທຸກ ຈວງຈນັ ເປນັ ປ່າ ແຜ່ນູ ດິນລາວເຮົານ້ີົ ເປັນແກວ້ ຄ່າູ ແພງ ທງັ ບູ່ອນແຄບບອູ່ ນກວ້າງ ສ້າງຊາດຈະເລີນຫຼາຍແທ້ດາຍ ນແ້ີົ ຫຼະເພິີ່ນວາູ່ ນ້ໍາ ເພີິ່ນວ່າູ ນາ ປະເທດຄນົ ຄຽງໃກ້ ເພີ່ນິ ວູ່າພເູ ຂາົ ກວ້າງ ເມືອງລາວຊາ້ໍ ທກຸ ຍາກ ຫີນສີລາຢູ່ນ້ໍາ ບ່ໍມີມົື້ຊິແບູ່ງເບົາທາູ່ ນເອີຍ ເມືອງລາວເຮາົ , ຄວນສະໜຸກຍງີ່ິ ແມ້ງ 54 ຄວນລວູ່ງກາຍເກີນຝູງ ແຕູ່ວາູ່ ໃນແດນດາ້ ວ ລາໍ ບາກທງັ ເດອື ດຮ້ອນ

ເລ່ີອື ງນເົີ້ ຮົາຊິເວາ້ົ ວູ່າເປນັ ເພາະອນັ ໃດ ວາູ່ ແມູ່ນເປັນນາໍ ໃຜ ກີດກັນເຮາົ ໄວ້ ໃຜບ່ໍຍອມວາງໄຫ້ ລາວເຮາົ ກາ້ ວຍາູ່ ງ ໃຜກດີ ຂວາງແກູ່ທນ້ົື ລາວໃຫ້ບໍ່ຈະເລນີ ແຈ້ງແຈບປານຫຍງັ ເຮົານເີ້ົ ກີນວູາ່ ຮູ້ ຮອດບໍ່ມຍີ າມເວົັນ້ ເຮົາຄຽດຊງັ ມນັ ມາ ຜມີ ານຈກັ ກະພດັ ຕັ້ົງແມນູ່ ເປນັ ໄປຍອ້ ນ ລາວນໃີົ້ ຫ້ທຸກຈນົ ມນັ ຜກູ ມັດທ້ືນົ ແປ້ນຝຣ່ົັງປກົ ຄອງ ຂົ່ມຄໍລາວໄວ້ ໝົດສູ່ຄົນຍອູ່ ມຮູ້ ທາສາໃຊຊ້ ່ວູ ງ ມນັ ຜປິ ອງກຸມກົດ ແສນຊ້ົັນຍາກຈນົ ເອົາລາວໄປເປນັ ຂ້າ ແອກຝຣັ່ງົ ຄືນມາ ປວງປະຊາລາດແຄນ້ ແຊກແຊງມາເຕາົ້ ຄົນລາວເປນັ ຫຸູ່ນ ເຮາົ ຕໍ່ສອູ້ ອກພົ້ນ ໃຫ້ເຂົາປຸ້ນວຸູນ່ ວາຍ ອາເມຣກິ າເລຍີ ກດົ ຂ່ມົ ປະຊາຊນົ ເອາົ ເງນິ ຄາໍ ມາຊື້ົ ບໍ່ມທີ າງເວົາ້ ແລວ້ ກປໍ ຸນຍວົ ະເຍົ້າ ທງັ ເປັນຖານທບັ ໃຫຍູ່ ໄປປນຸ້ ຮກຸ ຮານ ອາເມຣິກາໂຫດຮ້າຍ ສະຖານຖີນິ່ ດິນລາວ ເຮດັ ໃຫ້ຄນົ ລາວທກຸ ເອົາລາວເປນັ ເມອື ງຂນຶົ້ ຊຢິ າກປນຸ ແປງສາ້ ງ ກຽມກໍາລັງລົບໄວ້ ທໍາລາວເຜາົ ຈູດ ສ່ວູ ນວູ່າບາ້ ນ ໄປສາ້ ງປະເທດມນັ ປະຊາຣາດລາວເຮາົ ບ່ໍວູ່າຄາວໆໃດ, ມັນບໍ່ມີໃຈຄິດ ຕະຫອຼ ດຈົນດຽວນີົ້ ລາວເຮາົ ຮອ້ ນຂະໜາດ ມແີ ຕູ່ຈົງໃຈມ້າງ ເມືອງບ້ານມູນຸ່ ທະລາຍ ຂດູ ຮີດເອາົ ຊບັ ໄວ້ ຫົວໂປອ່ າເມຣິກາ ຊູຼ່ວນັ ດຽວນີົ້ ພວກມັນຕັ້ົງບບີ ຄນ້ົັ ອະນັນຕັງລາ້ ນສໍ່າ ແມນູ່ ບໍ່ມຍີ າມເຊາົ ດນິ ຟ້າກບໍ ໍ່ປານ ສບິ ເອັດປີປາຍແລ້ວ ເຜາົ ຈູດເຮອື ນຊານ ເອກະລາດຖກື ມ້າງ ຍໍ່າຍີຕປີ ້ນຸ ງົວຄວາຍເປັດໄກູ່ ເວ້າົ ເຖິງຄວາມໂຫດຮາ້ ຍ ທ່ີກະທາໍ ມາເຖິງ 55 ຈ່ງົັ ແມູ່ນມຫີ າຼ ຍລົ້ນ ເປັນບາບກາໍ ໃຫຍູ່ກວາ້ ງ ມັນຮກຸ ຮານທບັ ມ້າງ ທໍລະມານປວງຊນົ ທໍາລາຍມູນມັງເຂາ້ົ

ພົບຫຍງັ ແມູ່ນບໍ່ໄວ້ ເຜາົ ລາ້ ງມຸູນ່ ມນິ ໃນແຜ່ນູ ດນິ ເຂດແຄວນ້ ພວກມນັ ຢູ່ປກົ ຄອງ ອອກໄປຕປີ ນຸ້ ມນັ ສງົ່ ກອງທະຫານ ປະຊາຊນົ ປດກວາດ ໄປທາລນຸ ພົງເຊອືົ້ ຕຂີ າ້ ຂົມ່ ເຫງັ ໃຊ້ອໍານາດບອບບ້ີົ ປ້ອຍດາູ່ ປະຊາຊນົ ໃສູ່ຄາຄຸມໄວ້ ມນັ ອອກສຽງນາບເປື້ັງ ດນິ ດອນຄອກມືດ ຈັບເອາົ ຄົນໄປຂັງ ຍງິ ມຽ້ ນມອດຊີວັງ ຂັງຢູ່ໃນຮູພືົ້ນ ຄິດອອກມາກໍຂາ້ ອກຸ ອງົ່ັ ມະໂນໃນ ຊູ່ຼມນືົ້ ,້ີົ ຄນົ ແມູ່ນໄຫ້ຊົ້ັນໆ ໂສກລະທົມທວງມາ້ ງ ທາໍ ນາກ້າຫວູ່ານ ໃຈບໍ່ມີຍາມຫວາງ ເຂົາຊຂິ າ້ ດູ່າຕີ ບໍ່ໄດ້ປງຸ ແປງສາ້ ງ ບຮໍ່ ຼົູ້ເລືີອ່ ງສິນທາໍ ມີແຕູ່ອຸກອັ່ງົ ຢ້ານ ບໍ່ກະດຽມມືໄດ້ ກຸມເອົາກດົ ຂ່ີ ຈັກກະພັດພວກນ້ົີ ກໍ່ແຕູ່ກາໍ ທາໍ ເຂັນ ເອາົ ໄດຈ້ ່ີຶງເຊາົ ລກູ ເມຍໃຜມນັ ກໍຫິ້ົຼນ ສດັ ສງີ່ິ ເງິນທອງ ເຫນັ ຂອງດ,ີ ມນັ ກຢ່ໍ ດຍາດປນຸ້ ໜມຸູ່ ລາວຊາວບ້ານ ໃນການປດັ ກວາດ ນອກຈາກເຂົ້າ ແລະນໍາ້ ບ່ໍແປງສາ້ ງຢ່າງໃດ ມນັ ຍງັ ປອງເກນເອາົ ກາໍ ຢູໃ່ ນມື ເອາົ ໄປເປັນທະຫານໃຊ້ ຄວບຄມຸ ພັນດາ້ ນ ໃຫ້ຊາດລາວແຕກມາ້ ງ ການເດີນຍາ້ ຍຍາູ່ ງ ລະວງັ ໄວ້ຊຼູ່ຍາມ ຢູ່ໃນເຂດຈັກກະພັດຢດໄດ້ ຈົງັ່ ແມູນ່ ຄນື ອນຄກຸ ມັດຜູກກຸມກົດ ການກິນນອນຈາຕາ້ ນ ທຸກຢາ່ ງມແີ ຕູ່ຢ້ານ ບມ່ໍ ີທາງເວ້ົນັ ສະເໝີເປັນສດັ ສີ່ິງ ຢາກເຮັດຫຍງັ , ມນັ ກໍມີແຕູ່ຫາ້ ມ ກົວຢາ້ ນໂທດໄພ ຖ້ົິມປອ່ ຍວາງປະ ທຸກສີ່ງິ ອນັ ມໂີ ທດ ບປ່ໍ ວົ ແປງໄດ້ ເປນັ ຄນົ ໃນແດນນັົ້ນ ຈນົ ໃຈອດຶ ຢາກ ຢາກເໜັງຕີງກບໍ ໍ່ໄດ້ ເປນັ ມືກົ້ ຝໍ ດເຄືອງ ເຂດປດົ ປ່ອຍລາວເຮາົ ໄຮ່ນູ າເຮດັ ບໍ່ໄດ້ ເຮືອນຊານເພພງັ ຊະ ມາກມາຍມາເຕາ້ົ ຄົນມີກາຍເປນັ ໄຮ້ ຊອກລຽ້ງປາກ ແລະທ້ອງ 56 ທາງຝາ່ ຍເບົ້ອື ງ ອາເມລິກາ, ມັນກໍເອົາທະຫານ

ຫວງັ ຢດເອາົ ດນິ ດ້າວ ປະຊາຊົນປັດກວາດ ຍາດແຍງູ່ ເອາົ ໃຫ້ໄດ້ ໄປຂຶ້ນົ ແກູ່ມັນ ມນັ ຍງັ ຫຼອກລວງຕວົ ະ ນອກຈາກນົັ້ນ ປະກອບເປັນກອງປນຸ້ ຍົວະແກເູ່ ອົາຄນົ ລາວ ເຮອື ນຊານບ້ານຊູ່ອງ ມາວນຸ້ ວາຍເພມາ້ ງ ປະຊາເຊອ້ືົ ຊາດດຽວ ຂາ້ ພວກພົງພີ່ນອ້ ງ ເຜາົ ຈດູ ເຮືອນຊານ ວນຸູ່ ວາຍເມອື ງບ້ານ ແຕູ່ມນັ ທ່ຽູ ວລັກປນຸ້ ຜົງກະຈວນເປັນຝຸນ່ ໃຊໝ້ ູກ່ ອງທະຫານ ກະຈາຍມ້າງແຕກກັນ ຖືກພວກເຮົາຕຕີ ້ານ ຫາເລືີອ່ ງໂຄສະນາ ຈົນວາູ່ ຟຸນຄຽດແຄນ້ ອະເນກນອງເນອື ງລົ້ນ ຫາຍາມປິດລັບ ດຽວນ້ົີມັນພັດປນ້ັື ທາໍ ຮ້າຍພະນກັ ງານ ຫວາູ່ ນສອດແນມລງົ ມາ ອາກາດເວຫາ ມາຜິປອງປນຸ ຄົນ້ ເວນີ່ ຍິງທໍາຮາ້ ຍ ມາຊອກຈບັ ຈ່ອູ ງຂາ້ ເຮອື ນຊານສັດສງ່ີິ ບໍ່ວາງໄວ້ສິງີ່ ໃດ ທາງຝາ່ ຍດ້ານ ເປນັ ຖູາ່ ນໄຟເຜາົ ມນັ ກໍເອາົ ຍົນມາ ກໍ່າດາໍ ຊໍຊ້ອງ ຍິງທາໍ ລາຍເມອື ງບາ້ ນ ຄາເມກວາ້ ງໃຫຍູ່ ຍງິ ຈດູ ເຜາົ ເປມ່ າ້ ງ ຫຼາຍລົນ້ ອະເນກນອງ ລາວໝນັົ່ ເຄຍີ ນບັ ຖື ນັບແຕູ່ບ້ານຖືກມ້າງ ພະທາດເຈດີກວາ້ ງ ເຮອື ນຊານຍງັ ພຽງເສາົ ທາໍ ລາຍດ້ວຍລະເບດີ ງຽບເຫງາົ ໄປທັງຫອ້ ງ ກເໍ ພມາ້ ງມຸູ່ນມິນ ແມນູ່ ບ່ນໍ ັບອາູ່ ນໄດ້ ໂຮງຮ່ໍາໂຮງຮຽນ ເປເ່ ພພັງມາ້ ງ ທກຸ ແຫູ່ງຫ້ອງ ຄືວດັ ວາອາຮາມ ເຢົາຢາປົວພະຍາດ ມັນກມໍ າຍິງມາ້ ງ ຂອງປະເສດີ ມີງິ່ ບ້ານ ຍິງຂ້າບໍ່ອດີ ູ ບໍ່ຜດິ ພາດແນວໃດ ທໍາລາຍໝດົ ທກຸ ຊນົິ້ ຮາ່ໍ ຮຽນຄາໍ ຮູ້ ມັນບຽດບຽນໂຮງໝ ຊິຄັງຄຽດເຄ່ງົັ ໃຫ້ຕາຍມ້ວຍອະເນກນອງ ຝງູ ຄນົ ເຈັບ, ທໄີ່ ດວ້ າງຕົວໄວ້ ສະຖານຖີ່ນດິນລາວ ມັນກອໍ າຄາດລ້ໍາ 57 ເດກັ ນ້ອຍທ່ີບ່ໍຮູ້ ພາກັນໄປໂຮງຮຽນ ມັນກດໍ ແູ ຄນມາ້ ງ ລະເບດີ ເລງັ ທອດຖມ້ົິ ດຽວນໃົີ້ ນເຂດຫ້ອງ

ອັນທ່ແີ ວວວາວງາມ ຮ່ົັງມີມວນລົ້ນ ກັບທກຸ ຈົນພັນຊົນ້ັ ບໍ່ມີອັນຊິປນຸ ປຽບ ປນຸ ດົ່ງັ ສອນສຽບໄວ້ ແທງເຂາ້ົ ໜວູ່ ຍໃຈ ຄົນກແໍ ສນທກຸ ໄຮ້ ເຂນີ ຂາດແລງງາຍ ຊ້ໍາພດັ ວາຍຊວີ າ ມີິງ່ ມອນໄປຊ້ໍາ ມນັ ກະທາໍ ເວນໃຫ້ ລາວເຮົາເຫງົາຫງວູ່ ມ ນບັ ມອົ້ື ຸກອັ່ົງຖ້ວມ ບ່ໍມີມ້ຊືົ ິມ່ົງັ ມາຍ ຍິງຊາຍເປນັ ໝາ້ ຍຮາ້ ງ ເຂີນຂາດຜົວເມຍ ພແໍ່ ມູ່ຕອມໃຈເສຍ ລູກແພງພັນຊົ້ນັ ຈໍານວນເດກັ ນ້ອຍໆ ກາໍ ພອຍພົນທກຸ ຍາກ ຈາໍ ພາກເສຍເຜາົ່ ຜູ້ ພຽນລຽ້ ງພແໍ່ ມູ່ຄງີ ຫຼິງລາ່ໍ ດູພາບນ້ີົ ເປນັ ສງີ່ິ ສະຫົດຼ ໃຈແທ້ແລວ້ ໃຜຫາກມສີ ິນທໍາ ແມນູ່ ບໍ່ແລດູໄດ້ ເປນັ ທີ່ເຈັບໃຈແທ້ ສດັ ຕຫູ ນິ ະໂຫດ ເຮດັ ໂທດກໍາໃຫຍູ່ກວາ້ ງ ວາງໄວ້ທ່ວົ ນະຄອນ ລາວນທີ້ົ ຸກເດອື ນຮ້ອນ ແສນມວູ່ ນມາກວມ ຈົັ່ງໄດລ້ ວມກັນລຸກ ຮູ່ວມແຮງຕີຕ້ານ ໂຮມເຮດັ ການຕສີ ູ້ ສັດຕກູ ້ປູ ະເທດ ກູ້ເອົາຂົງເຂດດ້າວ ລາວໃຫ້ຢູ່ສະບາຍ ເມີ່ືອໄດພ້ ົ້ນເຫດຮ້າຍ ຫຼາຍຊວົ່ ສບິ ປີ ລາວກໍມໄີ ຊຫຼາຍ ປາບມານລົງໄດ້ (ຄັດຈາກປມ້ື ໄວຍາກອນລາວຂອງທູາ່ ນພູມີ ວົງວິຈິດພມິ ຄົັງ້ ທີ 1 ພະແນກສຶກສາສູນກາງພິມຈາໍ ໜາູ່ ຍ ປີ 1967) 58

ບດົ ບນັ ທກຶ ແຫກຄກຸ 1. ບາງຈດຸ ກຽູ່ ວກບັ ນກັ ປະພນັ ເລ່ີືອງ”ແຫກຄຸກ” ນ້ົີເປັນບົດເລົ່າເລື່ີອງວິລະກໍາປະຫວັດສາດຕອນໜ່ີຶງຂອງຊາດເຊິີ່ງມີຕົວຈິງໃນພາລະກິດການຕ່ໍສູ້ກູ້ ຊາດເພືອ່ີ ຍາດເອົາຄວາມເປນັ ເອກະລາດ ແລະອິດສະຫຼະພາບຂອງປະຊາຊົນລາວ. ນັກຂຽນທອງເສີຍ ໂຄດວົງສາ ແມູ່ນອະດີດນັກຮຽນສາລະວັດທະຫານຊຸດທີ 9 ທ່ີຖືກໄປຍາມຄຸກເຊ່ີິງພວກກໍາ ອໍານາດປະຕິການຂວາຈັດວຽງຈັນຄຸມຂັງບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາຂອງການປະຕິວັດ. ທອງເສີຍ ໂຄດວົງສາຖືກພວກກໍາ ອາໍ ນາດປະຕກິ ານອົບຮົມບ່ົມສອນດ້ວຍແນວຄິດຂນຸ ເສິກ, ອາດເວົ້າໄດວ້ ່າູ ພວກເຂົາໄດສ້ ້າງໃຫ້ນັກຮຽນສາລະວດັ ຄົນ ນີ້ົກາຍເປັນນັກຕ້ານກອມມູນິດຜູ້ອອກໜ້າອອກຕາ. ໂດຍຜູ່ານການໂອ້ລົມກັບຜູ້ນໍາທ່ີຖືກຄຸມຂັງມ້ືົນ້ົັນ, ທູ່ານເຫັນ ແຈ້ງວູ່າອນັ ໃດຜິດ, ອັນໃດຖກື , ອັນໃດຍຸຕທິ າໍ ແລະບໍ່ຍຕຸ ິທໍາ, ເຫັນແຈງ້ ແນວທາງທເ່ີ ປັນທໍາຂອງແນວລາວຮກັ ຊາດ. ທອງເສີຍ ໂຄດວງົ ສາຜມູ້ ີສາຍເລືອດລາວ, ມນີ າ້ໍ ໃຈຮັກຊາດ ແລະ ເປນັ ຜຮູ້ ັກຫອມຄວາມເປນັ ທາໍ , ແມູ່ນໜຶ່ີງໃນ ຈາໍ ນວນສາລະວັດທະຫານ 9 ຄົນທ່ີໄດ້ພາບນັ ດາທູ່ານຜນູ້ ໍາປະຕິວດັ ແຫກຄກຸ ໂພນເຄັງອອກໄປສູເ່ ຂດທ່ີໝ້ົັນຂອງ ການປະຕິວັດໄດຢ້ າ່ ງປອດໄພ. 2. ຄວາມເປນັ ມາຂອງບດົ ບນັ ທກຶ ແຫກຄກຸ ເລອືີ່ ງນເ້ົີ ປັນປະເພດບົດບັນທຶກຫວນຄນື ເຖິງຄວາມເປັນຈິງແຫູ່ງປະຫວັດສາດການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດໃນສະໄໝການດໍາເນີນ ການປະຕິວັດຊາດປະຊາທິປະໄຕ, ເປັນການໃຫ້ເຫັນທາດແທ້ປະຕິການຂອງກຸູ່ມຂວາຈັດທີ່ໄດ້ມ້າງເພສັນຍາລວມ ລາວ ແລະ ໃນປີ 1958-1959 ພວກເຂົາໄດ້ຈັບກຸມບັນດາຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດເຂົ້າຄຸກໂພນເຄັງນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈັນ, ຫວັງດັບມອດບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາຂອງການປະຕິວັດກໍຄືດັບມອດກະແສຟອງປະຕິວັດໃນປະເທດເຮົາ. ພວກ ເຂົາຫ້າມເດັດຂາດບໍ່ໃຫ້ຕໍາຫຼວດຫຼືສາລະວັດທະຫານຍາມຢູ່ທາງໃນຄຸກໄປພົວພັນໂອ້ລົມກັບບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາຂອງ ການປະຕິວັດ, ຖ້າຫາກໃຜບ່ໍປະຕິບັດຕາມຄໍາສັງ່ົ ນັ້ົນຈະຖືກຂ້າຖົີ້ມຢ່າງບໍ່ປານີ. ເມີ່ືອສັດຕູປ່ວງບ້າໂສຕາຍຄືແນວນ້ົັນ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ກະແສຟອງແຫູ່ງຄວາມຄຽດຂອງບັນດາກໍາລັງຮັກຊາດຮັກອິດສະຫຼະພາບຄື: ພະສົງ, ນັກຮຽນ, ນັກສຶກ ສາ, ຂ້າລາຊະການ ແລະປະຊາຊນົ ທ່ວົ ໄປຢນູ່ ະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ໄດຟ້ ົດເດືອດຂ້ຶົນສູ່ລະດບັ ສງູ . ດ້ວຍຄວາມສະຫຼາດ ແລະມີພິບໄຫວຄູ່ອງແຄ້ວຂອງບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາປະຕິວັດ, ດ້ວຍແນວທາງອັນຖືກຕ້ອງ ແລະ ເປນັ ທໍາຂອງການປະຕວິ ັດ ແລະດ້ວຍກາໍ ລັງຍູ້ໜູນອນັ ແຂງແກນູ່ ຂອງການປະຕິວັດຢູ່ພາຍນອກ, ບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາໄດ້ ຂົນຂວາຍເອົາສາລະວັດທະຫານຜູ້ເຝ້ົືາຍາມຄຸກນົ້ັນຈໍານວນ 9 ຄົນ ແຫກຄຸກອອກໃນຄໍ່າຄືນວັນທີ 24ພຶດສະພາ 1960 ໄດຢ້ າ່ ງປອດໄພ. ນັກຮຽນໄດ້ເລົ່າຄືນຢ່າງລະອຽດເຖິງການປະລາໄຊຂອງພວກປະຕິການຂວາຈັດ, ພໍແຕູ່ຮູ້ວູ່າບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາແນວ ລາວຮັກຊາດໂຕນໜີອອກຈາກຄກຸ ແລ້ວ, ອາເມຣິກາ, ພວກພູມໜີ ໍ່ສະຫວັນ ແລະຜຍຸ ຊະນະນິກອນກໍສ່ງັົ ໃຫ້ທະຫານ ແລະຕໍາຫຼວດທຸກເຜົ່າພາກັນຊອກຄ້ົນນໍາຈັບຢ່າງສົນລະວົນ. ພວກເຂົາໄດ້ຢາຍກໍາລັງແຕູ່ວຽງຈັນຈົນຮອດໂພນໂຮງ, 59

ທູ່າລາດ, ນ້ໍາງື່ີມ ແລະກວດກາຈຸດຕູ່າງໆໃນເມືອງວຽງຈັນ, ທາງອາກາດພວກມັນໄດ້ສ່ັົງໃຫ້ຍົນອອກຊອກຫາທຸກ ຮົ່ມໄມ້, ພູເຂົາ ແລະ ໂຄກກວ້າງ. ແຕູ່ພວກເຂົາກໍບ່ໍສາມາດຊອກຫາທູ່ານຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດໄດ້ເພາະວູ່າບັນດາ ທູ່ານຜູ້ນໍາປະຕິວັດແມູ່ນຕົວແທນທີ່ດີເດົັ່ນໃຫ້ແກູ່ຜູ້ທ່ີມີຄວາມຮັກຊາດຢ່າງແທ້ຈິງທັງໄດ້ຮັບຄວາມຮັກແພງຈາກ ມະຫາຊົນ, ສະນ້ັົນຈີ່ຶງສາມາດເວົ້າໄດ້ວູ່າ: ມີຄວາມເປັນທໍາຢູ່ບູ່ອນໃດມີຄວາມເຫືຼ້ົອມໃສຢູ່ບູ່ອນນ້ັົນ. ບັນດາທູ່ານ ຜູ້ນໍາຂອງການປະຕິວັດສົມເປັນໝູ່ຄະນະວິລະຊົນຍ້ອນຄວາມສະຫຼາດສະຫຼຽວເກ່ັົງກ້າສາມາດ ແລະມີຈິດໃຈ ກຽມພອ້ ມເສຍສະຫຼະເພອື່ີ ປະເທດຊາດເພອີື່ ອດຸ ົມການອັນສູງສ່ົງຂອງການປະຕິວດັ . ປມື້ ເລອ່ືີ ງ”ແຫກຄກຸ ” ເຫັົ້ມຼ ນມ້ີົ ີຄຸນຄູ່າທາງດາ້ ນວນັ ນະຄະດີ ແລະມີຄວາມໝາຍທາງດາ້ ນປະຫວດັ ສາດຢາ່ ງເລກິ ເຊິງ່ີ . “ບດົ ບນັ ທກຶ ແຫກຄກຸ (ຄດັ ຕອນ)” ເດືອນຫົກ 1958 ສະໄໝທີ່ພວກປະຕິການຜຸຍ-ພູມີ ໄມ້ມືຈັກກະພັດອາເມຣິກາຍັງມີອໍານາດບາດໃຫຍູ່ໃນ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ເວລານ້ົັນຂ້ອຍເລີ່ມຕ້ົນເຂົ້າມາດໍາລົງຊີວິດເປັນເທ່ີືອທໍາອິດທີ່ໄດ້ຮັບການສຶກສາປະຕິບັດທໍາ ໃນເມືອງຫຼວງແຫູ່ງນ,ົ້ີ ອັນໄດເ້ ຮດັ ໃຫ້ເຫນັ ຫຼາຍເຫດການທເີ່ ປັນພາບບນັ ທຶກໄວ້ໃນດວງໃຈມາເຖິງເທ່ົາທຸກວັນນ.້ີົ ວຽງຈັນນະຄອນຫຼວງຂອງລາວໄດ້ສ້າງມາແຕູ່ຫຼາຍສະຕະວັດແລ້ວໃນຍາມລັດທິລູ່າເມືອງຂົຶ້ນແບບໃໝູ່ຂອງ ຈັກກະພັດອາເມຣກິ າທີ່ເລມ່ີ ກນື ກນິ ເມືອງລາວນນ້ົັ , ວຽງຈັນເປນັ ບູອ່ ນໜ່ຶີງທພ່ີ ວກເຂາົ ສືບຕລໍ່ ຽ້ ງເກືອເອົາຄນົ ລາວກມຸູ່ ໜີຶ່ງທີ່ເຄີຍເປັນລູກນ້ອງຊັ້ົນຈໍາຂອງພວກລູ່າເມືອງຂຶົ້ນຝຣັົ່ງມາເປັນເຄ່ືີອງຮັບໃຊ້ບັນດາກົນອຸບາຍອັນຊ່ົວຮ້າຍຂອງ ພວກເຂົາໂດຍຫວັງຢາກເອົາເມືອງລາວເປັນຫົວເມືອງຂ້ຶົນ, ເອົາຄົນລາວເປັນຂີົ້ຂ້າ ແລະຢາກເອົາທີ່ຕົັ້ງຍຸດທະສາດ ແຫູ່ງນົີ້ເພ່ີືອດັບມອດກໍາລັງປະຕິວັດໃນລາວເພີ່ືອສະກັດກົັ້ນຂະບວນການຕ່ໍສູ້ປົດປ່ອຍຊາດທ່ີພວມລຸກຂ້ຶົນເປັນ ແປວໄຟໃນອິນດຈູ ີນ ແລະຫວງັ ສມຸ ປາຍຫອກແທງເຂ້ົາຝາ່ ຍສັງຄມົ ນິຍມົ . ຕໍ່ໜ້າກົນອຸບາຍຂອງສັດຕູຄືແນວນົັ້ນ, ໃນຄາວນີົ້ກໍາລັງປະຕິວັດຂອງລາວຍັງອູ່ອນນ້ອຍພວມແຜູ່ຂະຫຍາຍ ຈາກສອງແຂວງຜົ້ງສາລີ-ຊໍາເໜືອຜັນຂະຫຍາຍເຂົ້າມາຢ່າງວູ່ອງໄວໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ແລະ ໃນທ່ົວປະເທດ. ສດັ ຕູໃຝຝ່ ັນວູ່າ: ຍວົ ະເສືອເຂົ້າບ້ານເພອ່ີື ຂ້າເສືອ… ແຕູ່ພັກພວກເຮົາພັດເວົາ້ ວູາ່ : ເຂົ້າຖໍ້າເສືອເພ່ີືອຂ້າເສືອ. ຄວາມຈິງ ໃນຄາວນັົ້ນ, ນັບຕັົ້ງແຕູ່ວິນາທີທ່ີສູນກາງແນວລາວຮັກຊາດເຂົ້າມາວຽງຈັນທີ່ສອງຝ່າຍໄດ້ລົງນາມຮູ່ວມກັນເມີ່ືອ ປີ1957 ນ້ັົນ, ອິດທິພົນຂອງແນວລາວຮັກຊາດໄດ້ສູງເດົ່ັນຂ້ົຶນໃນວຽງຈັນ ແລະ ແຜູ່ລາມຢ່າງກວ້າງເລິກໄປໃນທ່ົວ ປະເທດ. ບັນດາຊົັ້ນຄົນຜູ້ທີ່ກ້າວໜ້າ ແລະຮັກຊາດຢູ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນໄດ້ຮັບຮູ້ວູ່າ: ນະໂຍບາຍທຸກດ້ານຂອງ ແນວລາວຮັກຊາດເປັນທໍາຕໍ່ສູ້ເພີ່ືອຄວາມມູຸ່ງຫວັງຂອງປະຊາຊົນລາວຢາກມີສັນຕິພາບ ແລະເອກະລາດຢ່າງແທ້ຈິງ. ຍອ້ ນເຫດນແີົ້ ນວລາວຮກັ ຊາດຈງ່ີຶ ໄດ້ຮບັ ການສະໜບັ ສະໜູນຈາກບັນດາຊົ້ັນຄົນຜູ້ກາ້ ວໜ້າ ແລະປະຊາຊນົ ຜູ້ຮກັ ຊາດ ຢ່າງໄວວາ ແລະມີລັກສະນະກະຕືລືລ້ົນຢ່າງບໍ່ເຄີຍມີໃນປະຫວັດສາດການຜູ່ານມາ; ສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງມີຫັຼກຖານ ພຽງພໍ. ຜົນການເລອື ກຕັ້ົງຜແູ້ ທນລາຊະດອນເພມ່ີ ເຕີມໃນປີ 1957 ບັນດາຜສູ້ ະໝັກເລືອກຕັ້ົງແນວລາວຮກັ ຊາດໄດ້ ຄະແນນລືນ່ີ ລົ້ນ ແລະ ກາຍເປັນກະບອກສຽງຕົວແທນຢ່າງແທ້ຈິງຂອງປະຊາຊນົ ລາວເຮົາໃນຄາວນ້ັນົ . ບັນດາຜແູ້ ທນ 60

ແນວລາວຮັກຊາດແມູ່ນໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກຊົັ້ນຄົນຕູ່າງໆ. ຜູ້ໃດກໍຍ້ອງຍໍສັນລະເສີນ, ສະໜັບສະໜູນ ນບັ ຖືແນວລາວຮັກຊາດ. ຕ່ໍໜ້າສະພາບການເປັນເຊັ່ົນນັົ້ນ, ພວກປະຕິການຂວາຈັດວຽງຈັນທ່ີມີອາເມຣິກາເປັນວູ່າການນັ້ົນເປັນເດືອດ ເປັນແຄ້ນ, ຮ້ອງໂຮໂອທະການໃສູ່ຮ້າຍປ້າຍສີໃຊ້ກົນອຸບາຍເພືີ່ອຕີໂຕ້ຄືນ, ຈຸດປະສົງເພ່ີືອສະກັດກ້ົັນແບູ່ງແຍກໃຫ້ ກໍາລັງສະໜັບສະໜູນດົ່ັງກູ່າວນັນຍຸບຖອຍລົງເຮັດໃຫ້ແນວລາວຮັກຊາດຖືກໂດດດູ່ຽວ, ແຕູ່ເຈດຈໍານົງຂອງສັດຕູ ດັົ່ງກູ່າວນັົ້ນໄດ້ຫາງສຽງທົ່ວໄປຂອງຊາວເມືອງວຽງຈັນຕີໂຕ້ຄືນ, ກົງກັນຂ້າມອິດທິພົນຂອງແນວລາວຮັກຊາດໃນ ຍາມນນົ້ັ ພັດສງູ ເດັ່ົນຂນ້ຶົ ຢາ່ ງບໍ່ຢຸດຢງັ້ື . ເມ່ີືອສະພາບເຫດການເປັນເຊັ່ົນນ້ົັນແລ້ວ, ສັດຕູໄດ້ເລ່ີມດໍາເນີນກົນອຸບາຍອັນຊົ່ວຮ້າຍຂອງເຂົາແບບໃໝູ່ ແມູ່ນທໍາການປາບປາມຈັບກມຸ ຜນູ້ ໍາແນວລາວຮັກຊາດ ແລະບຸກຄົນຜທູ້ ີ່ຮັກຊາດທ່ີເປັນພົນລະເມືອງດີໃນສິບແຂວງ, ທາໍ ລາຍການປິດລອ້ ມ ແລະ ແບ່ງູ ແຍກກອງພນັ ຂອງຝາ່ ຍປະເທດລາວ. ຢູ່ທ່ີວຽງຈັນສັດຕູໄດ້ໃຊ້ກໍາລັງປິດລ້ອມເຮືອນຂອງບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາແນວລາຮັກຊາດຄື: ເຮືອນລຸງປະທານສຸ ພານຸວົງ, ເຮືອນລຸງໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ, ລຸງພູມີວົງວິຈິດ ແລະຜູ້ອີື່ນໆນັບທັງສໍານັກງານຜູ້ຕາງງໜ້າແນວລາວຮັກ ຊາດໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ອີກດວ້ ຍ. ໃນເວລາດຽວກັນນົັ້ນ, ຢ່ທູ ີ່ຄາ້ ຍໂພນເຄັງນະຄອນວຽງຈນັ ສັດຕູກໍເລີ່ມລົງມື ສ້າງຄຸກແຫູ່ງໜຶີ່ງຂົ້ຶນຢູ່ທ່ີທິດເໜືອຄ້າຍນ້ົີຢ່າງຮີບຮ້ອນທັງເວັນທັງຄືນ, ຄຸກນີ້ົເປັນເຮືອນຕຶກຊ້ັົນດຽວ, ມຸງສັງກະສີ ແອ້ມດິນ, ຂນັ້ົ ເປນັ 30 ຫ້ອງ, ແຕູ່ລະຫ້ອງແຄບໆບັນຈຸໄດ້ພຽງແຕູ່ຕຽງ 1 ໜູ່ວຍ, ໂຕະ ແລະຕົັ່ງອ້ົີຊດຸ ດຽວເທົ່ານ້ົັນ, ປ່ອງຢ້ຽມນ້ອຍຂນັ້ົ ດ້ວຍດ້ົີວເຫກຼັ ຕໍ່ໜ້າຊານເຮືອນປະມານເຈດັ ຫຼາມັນພັດເຮັດຮ້ົວລ້ອມຕງ້ັົ ຫາຼ ຍຊັົ້ນດ້ວຍເຫັຼກໜາມ ໝາກຈັບທັງສູງທັງໜາແໜ້ນເກາະກູ່າຍກັນ, ຈາກນ້ັົນມັນກໍລ້ອມຮົ້ວດ້ວຍສັງກະສີສູງຊັນຈົນຫຼຽວອອກບ່ໍເຫັນຫັຼງ ເຮອື ນ. ທາງນອກມີປະຕເູ ຂົ້າແຕູ່ພຽງປ່ອງດຽວເທ່າົ ນັ້ນົ ທາງຂ້າງນອກມນັ ປະກອບດວ້ ຍໄຟໃຫຍູ່ເຍືອງສີດ່ າ້ ນຕະຫອຼ ດ ຄືນ ແລະບັນຈຸກໍາລັງທາງໃນໃຫ້ຕໍາຫວຼ ດ, ສາລະວັດທະຫານມາປະຈໍາຊວົ່ ໂມງໜີຶ່ງສອງຄົນ. ທາງຂ້າງນອກມີລົດຕັງ ສ່ີຄັນປ້ອງກນັ ກຽມພອ້ ມສ້ຮູ ົບຢູ່ຕະຫອຼ ດເວລາ. ນັບແຕູ່ວັນທີ 28 ເດືອນ 7 ປີ 1959 ສັດຕູເລມີ່ ທະຍອຍລງົ ມືຄຸມຕົວບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາຄື: ລຸງສຸພານຸວົງ, ລຸງ ໜູຮັກພູມສະຫວັນ, ລຸງພູນສີປະເສີດ, ລຸງສີທົນກົມມະດໍາ, ລຸງມາ ໄຂຄໍາພິທູນ, ລຸງໝື່ີນສົມວິຈິດ, ລຸງສີຊະນນະສີ ສານ, ລຸງສິງກະໂປຈຸນລະມະນີ, ລຸງຄໍາຜາຍບຸບຜາ, ລຸງເພ້ົາພິມມະຈັນແລະຜູ້ອ່ືີນໆລວມ 16 ທູ່ານຈາກແຫູ່ງຕູ່າງໆ ໃນວຽງຈັນ ແລະທ່ົວປະເທດມາລວມກັນຢູ່ຄຸກແຫູ່ງນີົ້ໂດຍແບູ່ງອອກເປັນຫ້ອງໃຜມັນ ແລະຫ້າມເດັດຂາດບໍ່ໃຫ້ ພົວພັນກັນ. ໃນຄາວທໍາອິດຕະຫຼອດວັນຄືນແມູ່ນພຽງແຕູ່ໄດ້ອອກອາບນ້ໍາ ແລະປະຕູໄດ້ຖືກໄຂໃນຍາມທະຫານຍໍ ເຂ້ົາເຊົ້າ, ທູ່ຽງວັນ ແລະແລງເທ່ົານົັ້ນ. ສໍາລັບພວກຕໍາຫຼວດ ແລະສາລະວັດທະຫານທີ່ຖືກຍາມຢູ່ຊົ້ັນໃນແມູ່ນບ່ໍໃຫ້ ເຂາ້ົ ພົວພັນກນັ ໂອລ້ ົມກັບບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາເຮົາຢາ່ ງເດັດຂາດຖາ້ ສືບພໍ້ເຫັນຜູ່ກູ່ຽວມີຫວັງແຕູ່ສ່ິງີ ດຽວຄືລາຈາກໂລກນ້ົີ ໄປສໂູ່ ລກໃໝູ່ທີ່ບໍ່ມໃີ ຜປາຖະໜາ. 61

ເມ່ືີອສັດຕໄູ ດປ້ ່ວງບ້າໂສຕາຍເຮດັ ໄປຄືແນວນັ້ົນເຮດັ ໃຫ້ກະແສຟອງແຫູ່ງຄວາມຄຽດແຄ້ນໃນບນັ ດາກາໍ ລັງຮັກ ຊາດ, ຮັກອິດສະຫຼະພາບຄືພະສົງ, ນັກຮຽນ, ຂ້າລາຊະການ, ປະຊາຊົນທົ່ວໄປຢູ່ວຽງຈັນໄດ້ຟົດເດືອດຂຶ້ົນສູ່ລະດັບ ສງູ . ໃນວຽງຈັນໄດເ້ ກີດມີຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຮບູ ແບບນ້ອຍໃຫຍູ່ຕູ່າງກັນຄືທວງໃຫ້ປ່ອຍບັນດາທາູ່ ນຜ້ນູ ໍາເຮົາ, ທວງໃ ຫ້ເຂົາລົບລ້າງພະລາຊະໂອງການທ່ີພວກເຂາົ ດັດແກ້ໃໝູ່, ທວງໃຫ້ພວກເຂົາຢຸດຕິການປາບປາມ ແລະອີ່ືນໆ. ຈັດຕ້ົັງ ຊມຸ ນຸມກູ່າວໂທດກໍາຂອງພວກເຂາົ , ຊາວໜູມຸ່ , ນັກຮຽນ, ນກັ ສຶກສາກໍເຕ້າົ ໂຮມກນັ ວພິ າກວຈິ ານບນັ ດາການປະພຶດ ທ່ີໄຮ້ສາລະຂອງພວກປະຕກິ ານ ແລະຈັກກະພັດອາເມຣິກາ, ມຫີ າຼ ຍສາເຫດທີ່ເກີດຂນົຶ້ ຄສື ້າງຫາງສຽງເວົາ້ ວາູ່ : ກົກໂພ ພັນຕົ້ນເກີດຢູ່ທົ່ງໄຫຫີນ, ເຮືອຄໍາຟູຢູ່ໜອງ, ຂຽດນັນພັນໂຕເອົາຫົວສຽບຕາມໜາມໝາກຈັບລຽບແຄມວັດໄຕ ແລະອ່ືີນໆ. ໃນເວລານ້ັົນເອງພາຍໃນຖັນແຖວຂອງພວກຮູຸ່ນວຽງຈນັ ກໍເກີດຄວາມຂັດແຍູ່ງກັນຢ່າງໜັກ, ກຸູ່ມພູມີໜ່ໍ ສະຫວັນ ໂຄູ່ນລ້ົມກູຸ່ມຜຸຍ ຊະນະນິກອນ, ຕໍາຫຼວດຕີນັກຮຽນ, ນັກຮຽນຕີຕໍາຫຼວດ, ທະຫານແຫູ່ກໍາລັງປາບປາມ ຕໍາຫຼວດ, ທະຫານ ແລະກໍາມະກອນຂ້າກັນຕາມໂຮງບາ ແລະຍັງຫຼາຍເລືີ່ອງເກີດຂ້ົຶນກໍ່ຄວາມວູຸ່ນວາຍເຮັດໃຫ້ພາຍ ໃນຂອງພວກປະຕິການກ້າວຂົນ້ຶ ປະຫັດປະຫານກັນຢາ່ ງລຽນຕິດ. ຈາກລະບອບອະທໍາອັນຊ່ວົ ຮ້າຍນົັ້ນ, ມັນໄດເ້ ປນັ ໂອກາດດໃີ ຫ້ແກູ່ກໍາລງັ ຮກັ ຊາດຍາດເວລາຂົນຂວາຍກາໍ ລັງ, ໂຈມຕີ, ເຜີຍແຜູ່ລະບອບອັນເໜົ່າເໝັນ, ຍິີ່ງເຮັດໃຫ້ຄົນທັງຫຼາຍເບີ່ືອໜູ່າຍ ແລະຫັນມາສະໜັບສະໜູນແນວລາວ ຮກັ ຊາດນບັ ມນົື້ ບັ ຫາຼ ຍ. ສູ່ວນຈັກກະພັດອາເມຣິກາ ແລະ ພວກປະຕິການວຽງຈັນໃນຍາມນັົ້ນເມີ່ືອເຫັນວູ່າໂຕຖືກໂດດດູ່ຽວ, ຖືກກູ່າ ວປະນາມຊໍ້າພັດຍິີ່ງດ້ີົນຮົນກະວົນກະວາຍເພີ່ມທະວີໜີບຮັດບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາເຮົາໃນຄຸກ, ໃຊ້ນັກສືບເຊອີອາເຂົ້າ ສືບສວນເອົາຄະດີເປັນປະຈໍາທຸກອາທດິ , ຊື້ົຈ້າງຄົນກຸ່ມູ ນ້ອຍຈໍານວນໜ່ີຶງເດີນຂະບວນປະນາມຫາເລ່ີືອງໃສູ່ຮ້າຍປ້າຍ ສແີ ນວລາວຮັກຊາດ, ຟ້ອງຂ້ນຶົ ໃຫ້ສານທະຫານຕັດສິນປະຫານຊວີ ິດບນັ ດາຜູ້ນໍາເຮົາ. ເມ່ີືອສັດຕູປ່ວງບ້າເຊ່ັົນນົັ້ນບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາເຮົາກໍໄດ້ຊອກຫາເສ້ົັນທາງທີ່ເໝາະສົມເພື່ີອສືບຕໍ່ຊຼູຄັນທຸງກູ້ຊາດ ຕ້ານອາເມຣິກາເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍຈາກການກົດຂີ່ຂ່ົມເຫັງຂອງພວກຈັກກະພັດຕູ່າງດ້າວ ແລະພວກລາວຂາຍຊາດ. xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx ເປັນເວລາສາມເດືອນກວູ່ານັບຕັົ້ງແຕູ່ບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາເຮົາຖືກຂຸມຂັງຢູ່ທ່ີນົ້ີ, ພວກເຈົ້ານາຍໄດ້ໃຊ້ຕໍາຫຼວດ ມາຍາມເປັນປະຈໍາມ້ືົໜີ່ຶງ 12 ຄົນ, ບໍ່ມີໃຜຈະເຂົ້າໄປໃກ້ໄດ້, ຕະຫຼອດຮອດພວກສາລະວັດທະຫານຢູ່ໃນຄ້າຍນີ້ົຈະ ໄປຢນເບິ່ີງມັນກໍສັ່ົງໃຫ້ຕໍາຫຼວດໄລູ່ໜີ. ຄົນທາງນອກບໍ່ຝັນເລີຍຈະໄດ້ວູ່າງບາດຕີນເຂົ້າກາຍປະຕູຄ້າຍໄດ້, ຕະຫຼອດ ຮອດທະຫານແປກໜ້າມາຂໍເຂົ້າໄປພົບພີ່ນ້ອງມັນກໍສັົ່ງກວດກາຄກັ ແນູ່, ມບີ າງຄົນກຕໍ ້ອງຖກື ຫາຄະດີຕູ່າງໆ, ແຕູ່ໃນ ຍາມນັົ້ນຄົນອາເມຣິກາຊໍ້າພັດມີອໍານາດບາດໃຫຍູ່ບໍ່ວູ່າຕອນເຊົ້າຕອນແລງຍາມໃດມັນຕ້ອງການມັນກໍຂີ່ລົດຈິນ ສີຂຽວແລູ່ນເຂົ້າຄ້າຍນ້ົີເພີື່ອເຝິກແອບມ້າໂຕໜີ່ຶງຢ່າງສະບາຍໃຈ. ມີບາງຄ້ັົງກໍພົບກັບໝນາຍພົນລໍາເງິນຫົວໜ້າກອງ ບັນຊາການກອງພັນສາລະວດັ ທະຫານໃນທູ່າທາງເປັນນາຍຄົນລາວ. 62

ນອກຈາກນົ້ີ, ໃນຍາມນົັ້ນຂ້ອຍເຫັນແຕູ່ອີ່ນາຍຈັນແຂ້ວໂຫວ້ທ່ີມາສົ່ງອາຫານການກິນໃຫ້ບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາ ເຮາົ ໃນແຕູ່ລະຄາບເຊົ້າ, ຄາບທ່ຽູ ງ ແລະຄາບແລງເທ່ົານັນົ້ ເຄີບຫາບກະຕ່າູ , ກະບຸງຜູ່ານເຮືອນພວກຂອ້ ຍໄປ, ເຂົາເອງ ແມູ່ນຮັບເໝົາແຕູ່ງກິນຈາກອ້ວນລາທິກຸນ. ເວົ້າທ່ີຈິງບໍ່ແມູ່ນເຂົາຮັກຊາດຫຍັງດອກ, ພຽງແຕູ່ເປັນຄົນຫາກໍາໄລນໍາ ການຊືົ້ຈາກພວກປະຕກິ ານເທ່ົານນ້ົັ . ພາຍຫງັຼ ທກ່ີ ຸູ່ມຜຍຸ ຊະນະນິກອນຖືກເຕະລງົ ຕັົ່ງ, ກູ່ມຸ ພູມີໜໍ່ສະຫວນັ ຂນຶ້ົ ແທນພວກເຂາົ ກໍສັບປຽ່ ນລກູ ນ້ອງຂອງ ເຂົາທັນທີ, ເວລານົ້ັນພວກສາລະວັດທະຫານໄດ້ຖືກມາສັບປ່ຽນຕໍາຫຼວດຍາມຄຸກແຫູ່ງນ້ີົມົ້ືໜີ່ຶງ 12 ຄົນ, ພວກເຂົາ ໄດຄ້ ດັ ເລອື ກເອາົ ນັກຮຽນສາລະວັດຊດຸ ທີ 9 ເຂົ້າມາປ່ຽນແທນ. ໃນນັນ້ົ ມີຂ້ອຍຜໜູ້ ງຶ່ີ . ໃນ ແ ລ ງມົື້ ນ້ົັ ນ ທ້ ອງຟ້ າສົ ດ ໃ ສ ຫົ ວ ລົ ມ ໜ າວ ພັ ດ ໃ ບ ສ າມ ສ າສີ່ ຫ້ າກົ ກ ແ ຄ ມ ເຮື ອ ນ ນ ອນ ປ າກົ ດ ວູ່ າເປັ ນ ສີ ອອນຊອນໃນຫົວອົກຫົວໃຈ. ມາແຕູ່ແອບການທະຫານເຫ່ືີອໄຫຼອາບໂສ້ງເສົື້ອ, ແກ້ພາດໃສູ່ຜຽກຢນຢູ່ຂ້າງລະບຽງ ຮູ້ສຶກເຢິອກເຢັນຈິດໃຈປອດໃສທີ່ສຸດ, ເວລານົ້ັນມີໝູ່ເພ່ີືອນສໍ່າຮານປານດຽວພວມຢູ່ໃນໄວໜູຸ່ມເລີກການແລ້ວກໍ ສວມເຄີ່ືອງງາມໆວູ່າຈະໄປຫິົ້ນຼ ໄປທູ່ຽວຫາຄວາມສກຸ ໃນເມືອງວຽງຈັນແຕູ່ພັດມເີ ວນມາຜູ່າ, ບກັ ໜູນສບິ ເວນແລນູ່ ທີ່ ລີົ້ ທລ່ີ ມົີ້ າແຕູ່ເຮືອນຮ້ອຍເອກສລຸ ີ. ຢຸດກູ່ອນ, ຢດຸ ກອູ່ ນຢາ່ ຟ້າວໄປ. ຂ້ອຍກບັ ໝແປງອວາູ່ ຍໜ້າມາເຫັນມນັ ກວກັ ມືໃສູ່ວັບໆ. ດຽວນີ້ົນາຍສ່ັົງໃຫ້ໄປຍາມຄຸມມືົ້ນົ້ີ, ເວລານ້ັົນປາກົດຄືມັນເອົາມືຕີຄະໝັບ, ຂ້ອຍຫຼຽວເບ່ີງແປງໜ້າແດງບໍ່ ປາກ, ອວາູ່ ຍຄືນໝພອນພວມຍູ່າງລົງຂັົ້ນໄດກຢໍ ນຊງຶ ເບ່ິງີ . ອູ່ອນສາທພີ່ ວມນົັງ່ ຜັດເກບີ ກໍຢດຸ ເຊາົ . ເມ່ືີອບັກນັນົ້ ຍາູ່ ງລງົ ໄປໄກແລ້ວ, ຫາຼ ຍຄົນຍາູ່ ງມາເບິີ່ງໃບແຕູ່ງຍາມ, ສຽງປອ້ ຍດູາ່ ບັກສຸລດີ ງັ ແຊວໆ. ແຕູ່ຈໍາເປັນເຈົາ້ ໃຊ້ນາຍຈໍາ. ຖ້າບ່ໍໄປມັນພັດຊິໃສູ່ໂທດ. ພວກຂ້ອຍແຕູ່ງເຄືີ່ອກໍາກັນລົງເຮືອນ.ພໍດີໄປເຈິກັບອີ່ ນາຍຈັນສີແຂວ້ ໂຫວ້, ຟັງມນັ ເຢ້ຍີື ມນັ ຢອກສດຸ ເທົ່ານັົນ້ …ແປງບີ່ສົບທັງເວົາ້ ຢອກ: ອັນຈງົ່ັ ແມນູ່ ເຂົາ້ ງາມນໍ?ຫາລະເມືອໄວໆ ອາຫານບໍ່ເປັນຕາຊແິ ຕກເລຍີ ! ໂອຍ! ບັກຫູາ່ ເອີຍ, ຢອກໃຫ້ຜສູ້ າວເຖ້າົ ດາູ່ ໃຫເ້ ສຍຫຽູ່ຼ ມລ້າໆອນັ ຈງ່ົັ ແມູນ່ ໂຕໂງູ່ ຮຍຸ , ຢາ່ ຫວົ ມນັ ເທາະ. - ອີນ່ າຍຈນັ ຂີ້ົໂຫວ້, ມນັ ຊມິ ີລກີ ຫີ ຍັງຫວາມັກກເູ ກືອບຕາຍພຸ້ນລະ… ໃກ້ຫອ້ ງຍາມທະຫານຍາມຄຸກແຫ່ງູ ນແ້ົີ ຄບໆຕັ້ົງຢູ່ຂ້າງປະຕູຄກຸ ທາງຫຼງັ ຕິດກບັ ສາງເຄີື່ອງທະຫານສູ່ວນລະບຽງ ສາງທະຫານລົດຕັງນອນປະຈໍາພາກັນຫ້ົຼິນໄພ້ແຊວໆ, ເວລານ້ົັນ 6 ໂມງແລງຕໍາຫຼວດທີ່ເຮັດໜ້າທ່ີໃນຫຼາຍເດືອນ ຜ່າູ ນມານນັົ້ ກໄໍ ດມ້ ອບໜ້າທ່ີໃຫ້ພວກເຮົາເຂົ້າປະຈໍາການ. 63

ຂ້ອຍເປີດປະຕູສັງກະສີເຂ້ົາໄປໃນຄຸກ, ຫຼຽວເຫັນທູ່ານຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດຫຼາຍຄົນນົັ່ງກາໃຜກາມັນຢູ່ ຕາມລະບຽງຄຸກ, ເວົ້າຄວາມຈິງແລ້ວຄາວທໍາອິດບໍ່ຮູ້ໃຜເປັນໃຜ. ຂ້ອຍນັ່ົງຍອບລົງດິນ, ກູ່າຍປນໄວ້ໃນຝາສັງກະສີ ຄອຍຕດິ ຕາມເບ່ີງແຕູ່ໃຕ້ຮອດເໜືອ, ບຸດໜີ່ຶງຢູຫ່ ້ອງເລກສີ່ເຫັນລຸງຂ້ອຍຄີງບາງຮາູ່ ງນ້ອຍນຸູ່ງຜາ້ ສະໂຫູ່ຼງລາຍອອກມາ ອາບນ້ໍາ, ຂອ້ ຍຄິດວາູ່ : ເພ່ິີນນນີົ້ ໍແມູ່ນລຸງມາ ໄຂຄໍາພິທນູ , ເຄີຍມີຊື່ີສຽງເປັນເຈົ້າແຂວງມາແຕູ່ກູ່ອນ. ຄາວຍັງນ້ອຍພໍ່ແມູ່ເພ່ີນິ ເຄີຍເລ່ົາ ລືວູ່າ: ລຸງມາແມູ່ນຄົນຜູ້ໄທ, ເກີດຢູ່ຜາບັງຊຽງຮ່ົມ ເມືອງເຊໂປນ ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ, ເຄີຍມີຊ່ີືລືຊາ, ຕີຝຣັົ່ງກໍ ເກ່ງົັ ສະໄໝຕຕ່ໍ ້ານພຸ້ນ. ລຸງສ້າງຄອບຄົວຢູ່ບ້ານເພຍໃຜ,ູ່ ໃນແຂວງຈໍາປາສັກມີລູກ 3 ຄົນ, ຍງິ 1 ຊາຍ 2 ຄົນ, ຄາວ ທ່ີພໍ່ຖືກຄຸມຂັງໃນຍາມນ້ັົນ, ທ້າວເວດພວມຮຽນຢູ່ຊັົ້ນມັດທະຍົມ ແລະທ້າວໄກນະຄອນຜູ້ເປັນລູກຊາຍກໍເຊົ່ັນດຽວ ກັນ, ພວກເຂົາເຈົ້າລ້ວນແຕູ່ເປັນນັກຮຽນທີ່ດີ, ເຖິງວູ່າສັດຕູຈະຄຸມພໍ່ມາຢູ່ຄຸກນີົ້ໂດຍບໍ່ໄດ້ພົວພັນກັນມາຫຼາຍເດືອນ ແລວ້ ກໍຕາມ, ທ້າວເວດ ແລະ ໄກນະຄອນສອງອ້າຍນ້ອງກໍພະຍາຍາມສງົ່ ເຂ້າົ ແລະສະບຽງອາຫານການກນິ ໃຫ້ພໍ່ຢາ່ ງ ລຽນຕິດ. ມີຫຼາຍຄັົ້ງເຖິງແມູ່ນວູ່າຈະຖືກທະຫານໜ້າຄ້າຍເວົ້າແດກແທກທ່ັົງໃສູ່ປານໃດກໍຕາມແຕູ່ທ້າວເວດບໍ່ໄດ້ ທໍ້ຖອຍເສຍກໍາລັງໃຈ, ຄວາມຂົມຂີ່ືນຄຽດຊັງຕໍ່ພວກນ້ົີຍີ່ິງນັບວັນຝັງແໜ້ນໃນດວງໃຈຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ. ສິີ່ງ ດົັງ່ ກູ່າວມນັ ໄດປ້ ກຸ ລະດົມໃຫ້ກໍາລັງໃຈແກູ່ທາ້ ວເວດ ແລະທາ້ ວໄກນະຄອນສບື ຕບໍ່ ກຸ ບືນເຂ້ົາໃນການສກຶ ສາ. ເຊາົ້ ມືົ້ໃໝູ່, ຕັົ້ງແຕູ່ຟ້າຂາວເຫື້ຼົອມຢູ່ທິດບົວລະພາ, ຂອ້ ຍໄດຖ້ ືກປ່ຽນຍາມ. ເວລານົ້ັນຂອ້ ຍໄດ້ເຂົ້າໄຂປະຕູໃຫ້ ພວກຜູນ້ ໍາເຮາົ ອອກມາຫດັ ກາຍ. ຢູ່ໃນຫ້ອງທີ 5 ເມື່ີອໄຂປະຕູເຂົ້າໄປເຫັນລຸງສຸພານຸວົງເພີ່ິນກໍາລັງອູ່ານໜັງສື, ມຸ້ງເພ່ິີນກູ້ໄວ້ລຽບລ້ອຍ, ໃນ ຮູ່າງຄງີ ຂອງເພິ່ີນພຽງແຕູ່ໃສູ່ເສອົ້ື ຊ້ອນ ແລະ ໂສງ້ ຊອ້ ນເທົ່ານນັົ້ , ຂ້ອຍຫຽຼ ວເບີ່ງຕ່ໍໜາ້ ຂອ້ ງລຸງເຫນັ ຮບູ ນົກເຈ່ົາຕົວໜ່ຶີງ ກໍາລັງຈບັ ຢູ່ເທິງຮຽວໄຜູ່ແຄມໜອງພວມກະໂດດລົງຫາຈັບປາ, ງວາກມາຝາເບືົ້ອງຊ້າຍຂ້ອຍຕ່ືີນຍຸບໝົດແຮງເຫັນງຼູ ເຫ່ົາປວກພວມຈູ່ອງຄເໍ ບ່ີິງຄັກແນູ່ພັດແມູ່ນຮູບລງຸ ແຕ້ມ, ຂ້ອຍເຫນັ ເປນັ ແນວນ້ັນົ ຂ້ອຍກຖໍ ອຍຫຼັງອອກມາຍ້າຍໄປໄຂ ປະຕູຫອ້ ງຕາມໆກັນ. ຂ້ອຍຮູ້ສຶກແປກປະຫຼາດໃຈຫຼາຍຂົຶ້ນເທົ່າໃດຍ່ິີງເພີ່ມຄວາມລະມັດລະວັງທາງພາຍນອກ ແລະ ເອົາໃຈໃສູ່ ຕດິ ຕາມເບີ່ິງການເຄີ່ືອນໄຫວຂອງພວກເພີ່ິນໃນທຸກເທືີ່ອທ່ີຖືກເຂົ້າຍາມຢູ່ໃນ ແລະອາດຈະເວ້ົາຕົວຈິງວາູ່ ຄາວທໍາອິດ ບໍ່ກ້າໂອ້ລົມກັບພວກເພ່ິີນແນວໃດ?ເພາະໃນແຕູ່ລະມ້ືົພວກນັກສືບຫ້ອງການທີສອງເຄີຍມາກວດກາ ແລະຕິດຕາມ ພວກຂ້ອຍທກຸ ເທອ່ືີ . ສະເພາະຈໍານວນໝູ່ເພື່ີອນທີ່ຮູ່ວມຊີວດິ ນນໍາກັນນົັ້ນກໍຍັງບ່ໍມີໃຜເຊ່ືີອໃຜໄດ້. ເພາະສະນົັ້ນ, ເວລາເຂົ້າໄປຍາມ ຫືຼຍໍພາເຂົ້າໃຫ້ພວກລຸງໃນແຕູ່ລະຫ້ອງໃນຍາມເຊ້ົາຍາມທູ່ຽງຫຼືຍາມແລງນັົ້ນກໍພຽງປົງໄວ້ໃນໂຕະຫືຼບາງເທ່ືີອພວກ ເພີ່ິນກໍຮັບເອົາແລ້ວທໍາຄວາມຄໍານັບຕາມລະບຽບທະຫານກໍກັບອອກໄປ. ເບິ່ີງໝູ່ນໍາກັນກໍເຮັດແນວນັົ້ນທຸກເທ່ືີອ, ຄາວທາໍ ອິດອາດຈະເວ້ົາໄດ້ວູ່າ: ບ່ໍເຫັນໃຜເຂົ້າໄປພົວພນັ ກັນ, ເວນັ້ົ ເສຍແຕູ່ທາງລັບເຊິງີ່ ຕນົ ບ່ໍຮູ້ບໍ່ເຫນັ ເທາ່ົ ນນ້ົັ . ສາໍ ລັບ ພວວກລງຸ ກຢໍ ູ່ໃນທູ່າທາງມດິ ງຽບບໍ່ຄູ່ອຍປາກນໍາພວກຂ້ອຍ, ຂ້ອຍເຫັນແປກປະຫຼາດຕັົ້ງແຕູ່ວາູ່ : ພວກເພ່ີິນບໍ່ໄດ້ລົມ 64

ກັນ, ແຕູ່ວູ່າການກະທໍາມີຄວາມເປັນເອກະພາບກັນຄືວູ່າ: ພວກເພ່ິີນລຸກແຕເຊົ້າໆມາຫັດກາຍບໍລິຫານຕາມແບບ ຂອງໃຜມັນສະເພາະຂອງລຸງສຸພານຸວົງລຸງຂ້ອຍເອງກໍບ່ໍເຄີຍເຫັນທັດສະນະແບບນົີ້ຈາກຜູ້ນໍາໃດໆຈັກເທີ່ືອ, ຕ່ີືນແຕູ່ ເຊາົ້ ໆແອບກາຍມີລັກສະນະແຂງແຮງຕ່ືີນເຕ້ັົນ, ເບ່ີງແລ້ວເປນັ ຕາຢາ້ ນຕາຂຽວຄືປກີ ແມງຜູ່, ຈົ່ງຜມົ ຈອນໜວດກອມ ບ່ໍເວົ້າບໍ່ວູ່າຫຍັງນໍາໃຜ, ແຕູ່ເບີິ່ງຢ່າງໜ່ີຶງຮູ້ສຶກມູ່ວນໃຈໄດ້ເຫັນຜູ້ນໍາທ່ີເດັດດູ່ຽວເປັນແບບຢ່າງອັນດີເລີດໃຫ້ແກູ່ລູກ ຫຼານໄດ້ຮ່ໍາຮຽນ, ເບ່ິີງແນວໜີຶ່ງທູ່າທີຂອງເພີິ່ນສົມກັບເປັນບິດາຂອງຊາດໃນຄາວນັົ້ນຂ້ອຍຍັງໄດ້ຄິດສົມທຽບກັບ ອາດຍາກັບເຈົ້ານາຍຜູ້ອ່ືີນໆເຫັນວູ່າບໍ່ມີໃຜໃນເມືອງລາວເຮົາມີບຸກຄະລິກລັກສະນະພິເສດຄືແນວນ້ົີ, ເພ່ີິນຫັດກາຍ ແລ້ວພວກເພີິ່ນກໍພາກັນປູກຝັງ, ເວລານົັ້ນຕ່ໍໜ້າຄຸກເປັນປ່າຫຍ້າທ່ີຮົກເຮົ້ືອທ່ີສຸດ, ສູ່ວນຫຼາຍແມູ່ນດິນແກມຫີນ ແລະກ້ອນດິນຈສີ່ ັບປົນກນັ , ສໍາລັບບັນັດາທູ່ານຜູ້ນໍາຂອງພວກເຮາົ ເວລານັນົ້ ຍັງບໍ່ທັນມເີ ຄືອີ່ ງມືຫຍັງໝດົ , ຈກົ ຊວາ້ ນ ແຮງູ່ ໄກ, ພວກເພີິນ່ ພາກັນຫົກຼ້ ຫຍ້າ, ຫບຸ ໄປຖມິ້ົ ຢູ່ທາງຫັງຼ ຄຸກເທ່ອີື ລະເລັກລະນອ້ ຍຫຼາຍເທອ່ືີ ຕໍ່ຫາຼ ຍເທ່ອີື ກກໍ ້ຽງແປນ , ແລ້ວປູກໝາກເຂືອ, ໝາກເຜັດ ແລະໝາກຫຸູ່ງເປັນແຖວຈົນອ້ອມຮອບຄຸກ, ເວົ້າສະເພາະທູ່ານສຸພານຸວົງເພີ່ິນກໍບໍ່ ໄດ້ຢູ່ລ້າເພິີ່ນຊອກໄດ້ເຫຼັກຂີ້ົໝ້ຽງທູ່ອນໜີຶ່ງມາຖູຼໃສູ່ພື້ົນຊີເມັນຖຼູໄປຖຼູມາໝົດມ້ືົນົ້ີຕໍ່ມົ້ືໃໝູ່ຈົນເຫັຼກຂົ້ີໝ້ຽງອັນນັົ້ນ ເປນັ ຄົມເຫອຼົ້ື ມມາບໆຈາກນົັ້ນເພນ່ີິ ຄວດັ ກອ້ ນຊີມງັ ຢູ່ຕ່ໍໜ້າຫອ້ ງເທີື່ອລະເລັກລະນ້ອຍແລວ້ ໄປຂນົ ເອາົ ຂົ້ີດິນດມີ າແປງ ເປັນໜານແລວ້ ຊອກເອົາຝ່ນຸ ມາໂຮຍໃສູ່, ເພ່ິີນກໍປກູ ດອກໄມ້ຫຼາຍຊະນດິ ທກຸ ແລງຈົນເປນັ ດອກບານງາມໆ.ເວລານ້ນັົ ລຸງໜຮູ ັກພູມສະຫວັນຂ້ອຍຮສູ້ ກຶ ແປກປະຫາຼ ດ. ພວກນາຍພົນນາຍພັນຝາ່ ຍວຽງຈັນຢ້ານກວົ ທີ່ສຸດ. ສໍາລັບເພີ່ິນການ ກິນເຂົ້າກໍແຕູ່ງພິເສດ, ຫ້ອງເພ່ີິນບໍ່ມີໃຜມີສິດອັດ. ສຸດແລ້ວແຕູ່ເພີ່ິນຊິອອກຊິເຂົ້າຫຼາຍຄ້ົັງພວກປະຕິການສົັ່ງປິດທຸ ກຫ້ອງ, ແຕູ່ສໍາລັບຫ້ອງເພີ່ິນບໍ່ເຮັດຫຍັງ, ໃນຍາມນັ້ົນຂ້ອຍເຄີຍເຫັນເພ່ີິນນຸູ່ງແຕູ່ຜ້າສະໂຫຼູ່ງລາຍນັ່ົງມິດຢູ່ຜູ້ດຽວໃນ ຫອ້ ງບາງຄ້ົັງເວລາຂ້ອຍຜູ່ານເຂາົ້ ໄປກໍເຫັນເພີິ່ນຄ້ົນຄວ້າເອກະສານ. ເບ່ິີງລັກສະນະທູ່າທີຂອງເພີ່ິນຕພໍ່ ວກເຮົາມັກເວົ້າ ຄ່ອູ ຍໆ ເວົາ້ ນອ້ ຍໆແຕູ່ຄາໍ ເວົ້າຂອງເພນິີ່ ໜັກແໜ້ນຟງັ ງາູ່ ຍເຂາົ້ ໃຈໄວ. ລຸງພູມີໃນຍາມນ້ົັນເມ່ືີອເຫັນເພ່ີິນເວລາເຫັນເພ່ິີນທໍາອິດຂ້ອຍຮູ້ສຶກນຶກມູ່ວນໃຈ, ເພິີ່ນເວົ້າມູ່ວນສະໄໝເພິີ່ນ ເປັນລັດຖະມົນຕີກະຊວງທໍາມະການຂອງລັດຖະບານປະສົມໃນປີ 1957-1958 ຂ້ອຍຈເີື່ ພິີ່ນໄດ້ກູ່າວປາຖະກະຖາຢູ່ ທີ່ຫໍທໍາມະສະພາທາດຫຼວງຕໍ່ພະສົງຕ້ັົງພັນອົງ, ເວລານັົ້ນບໍ່ມີໃຜທີ່ບໍ່ຍ້ອງຍໍລຸງ, ໃຜກໍວິຈານກັນວູ່າມະຫາແນວລາວ ຮັກຊາດນີ້ົເກັ່ົງຂະໜາດບໍ່ມີໃຜທໍ່, ເວ້ົາເກ່ົັງ,ເວົ້າຖືກ, ເວົ້າມູ່ວນ, ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງອອນຊອນດີໃຈ. ແຕູ່ເວລາເພິີ່ນຢູ່ໃນ ຄຸກສູ່ວນຫຼາຍບໍ່ເຫັນເພ່ິີນເວ້ົາຫຍັງຫຼາຍ. ແຕູ່ສໍາລັບພວກນາຍພົນນາຍພັນຂອງຝ່າຍວຽງຈັນໃນຍາມນົ້ັນເວລາໃດ ພວກເຂົາໄປພັບປາກດົ ຄກື ບັ ໝາຢ້ານເຈາົ້ , ເຮັດສີລໍໆ້ ຖອຍໆ ໄດຍ້ ິນນາຍພົນລໍາເງິນເວົ້າວູ່າ: ເພິີນ່ ນບ້ີົ ໍ່ແມ່ນູ ຄົນທາໍ ມະ ດາສາມັນຂົັ້ນອາຈານແທ້ໆ, ມັນງຶດງໍ້ອັດສະຈັນວູ່າ: ເປັນຫຍັງຢູ່ປ່າດົງບໍ່ມີໂຮງຮຽນມະຫາວິທະຍາໄລຈັກແຫູ່ງ, ແຕູ່ ພວກເພ່ນີິ ຮຽນມາແຕູ່ໃສຄມື າເກົັງ່ ແທໆ້ . ຜທູ້ ່ີເຂົາຢ້ານກວູາ່ ເພິ່ີນໝົດອີກຜູ້ໜ່ິີງນົັ້ນແມູ່ນລຸງສີທົນກົມມະດໍາ ເພີນິ່ ນົ້ີໃຫຍູ່ສູງດໍາມຶດກຶດຕາຂຽວປານປີກ ແມງຜ່ພູ ວກປະຕິການເຄີຍມາບອກທະຫານວູ່າ: ເພິີ່ນນໃົີ້ ຫ້ເອົາໃຈໃສູ່ດີມາກ, ທັງມີຄົງ, ທັງມີມົນເລືອມຕາຕ້ອງອັດ 65

ປະຕູໃສູ່ໄລລຽນຕິດ, ຄັນບໍ່ຊັົ້ນເພ່ີິນຊິລັກໜີ, ແຕູ່ມ້ົືລຸງເຂົ້າຄຸກນົ້ີ, ບໍ່ເຫັນເຂົາໄຂປະຕູໃຫ້ເພ່ິີນເວົັ້ນເສຍແຕູ່ເວລາລຸກ ຫດັ ກາຍຕອນເຊາ້ົ , ອາບນໍາ້ , ໄປຖູາ່ ຍໜັກ ແລະ ເບາົ ເທ່າົ ນົ້ນັ . ມ້ືົນົ້ີມີທະຫານທາງນອກມາເລ່ົາຂູ່າວວູ່າຄືນວານນົີ້ເຫັນລຸງສຸພາກັບລຸສີທົນກົມມະດໍາພາກັນນ່ົັງກິນກາເຟຢູ່ ຮ້ານລີໂດ, ເຂົາເຫັນແທ້ໆ ເມ່ີືອໄດ້ຍິນຂູ່າວແນວນັົ້ນນາຍພັນລໍາເງິນຮີບຟ້າວແກວູ່ງສາຍເພີື່ອລາຍງານໃຫ້ນາຍພົນ ພູມີ ໜ່ໍສະຫວັນແລະຜຍຸ ຊະນະນິກອນ. ເມີ່ືອໄດ້ຂູ່າວແນວນ້ົັນອ່ີນາຍແກະຜູ້ເປັນເມຍແລູ່ນຕາຕ່ີຕາລານ ແລູ່ນມາບອກສາລະວັດທະຫານທ່ີຕາມປະຕູ ທັງກວັກທງັ ເວາົ້ : ນ,້ີົ ພວກເຈ້ົາຜເູ້ ປັນທະຫານຍາມກາຢາ່ ນອນຫາຼ ຍໃຜຍາມກຕໍ ັ້ົງໃຈຍາມແດ,ູ່ ຕາມພະຍາເພ່ິນີ ຮູ້ຂູ່າວ ວາູ່ ຄືນນສີົ້ ະເດດັ ສພຸ ານວຸ ົງກບັ ສີທົນ ກົມມະດໍາມັນມີມນົ ເລືອມຕາລອດອອກຈາກຄຸກ, ພາກັນກິນກາເຟຢູ່ລໂີ ດໃກ້ໆ ນເ້ົີ ສີຍ, ຕາຍແທ້ໆດາຍ, ຕາຍແທ້ດາຍໆ. ພວກເຈ້ົາເບ່ີິງແມ້, ພະຍາເພິ່ີນຜູ້ຢູ່ເຮືອນນົີ້ຢ້ານແທ້ດາຍ. ປະຕູເຫຼັກ ແລະປະຕູທາງໃນ ແລະກະທາງນອກໃຫ້ ອດັ ໝດົ ທກຸ ປອ່ ງ. ຜຍຸ ໄດຍ້ ນິ ຂູາ່ ວເອົີ້ນໃສູ່ເມຍຢາ່ ງຟ້າວຟັງ່ົ ວາູ່ : ແມູ່ພະຍາ! ແມູ່ພະຍາ! ຢນເລ່ົາຫຍັງເຫງິ ແທ,້ ຮບີ ອດັ ປະຕເູ ຂົ້າ ໄວໆ. ນແີ້ົ ມູ່ພະຍາເອຍີ , ສາໍ ພມໍ ້ືົຄນື ນຂີ້ົ ອ້ ຍບ່ໍຫຼັບໝົດຄນື . ໂອ!ສາໍ ພຂໍ ະນ້ອຍເຫັນພະຍາສຕີ າູ່ ງໆຂາ້ ນ້ອຍຖາມພະຍາແນວໃດກບໍ ໍ່ປາກ. ຜຍຸ ຜດູ ນງົັ່ ແລ້ວກໍຖາມເມຍວູ່າ: - ນົີ້ແມູ່ພະຍາ! ສົມມຸດວູ່າເປນັ ຈົ່ັງຊ້ົີ, ໂຊກບໍ່ດີເກີດເລ່ືີອງເປັນ, ເລື່ີອງຕາຍມາລູກພວກເຮົາກໍບ່ໍມີ, ມີແຕູ່ຫຼານ ສາວຜໜູ້ ່ຶີງກັບຄົນໃຊ້ໄທ, ເງິນຄໍາພວກເຮົາກໍຫຼາຍຊັບສົມບັດພວກເຮົາກໍຫຼາຍບໍ່ອຶດບໍຢາກແນວນ້ົີພວກເຮົາຊິໃຫ້ໃຜ ສບື ມູນມໍລະດກົ ບຫໍ ?ື . ແມູ່ພະຍາແກະນົງ່ັ ຕັົ່ງຊານລງົ , ຄຽ້ ວໝາກຢູ່ຂ້າງຕຽງນອນຂອງຜວົ ໄດຍ້ ນິ ແນວນົັນ້ ຈີ່ງຶ ສະລຶງສະລັງຕອບວາູ່ : ສຸດແລວ້ ແຕູ່ພະຍາແລ້ວ, ຂ້ານອ້ ຍກໍບ່ໍຈກັ ຊຄິ ດິ , ເອາົ ແຕູ່ກາໍ ເວນພວກເຮາົ ເປນັ ແລ້ວ. ໄດ້ຍນິ ເມຍເວົ້າຜຸຍຄິດເຫັນໂທດກໍາຂອງໂຕມແີ ຕູ່ກູ່ອນໄດຄ້ າດຕະກໍາພະນະທູ່ານກຸວລໍ ະວົງແລະດຽວນ້ົີຊ້ໍາພັດ ບນື ຂົ້ຶນສ້າງໂທດກໍາຫຼາຍກວູ່າເກົ່າ, ເອົາອາເມຣິກາເຂົາ້ ມາຂາ້ ປະຊາຊົນລາວ, ດໍາເນີນການຈັບກຸມບັນດານຜູ້ນໍາແນວ ລາວຮກັ ຊາດຕື່ີມອກີ , ນອນຫງາຍຖິມົ້ ຫວົ ລົງໃສູ່ໝອນ, ເອົາມລື ູບໜ້າຜາກທັົ່ງດັງໝົດແຮງ: ເປັນຕາຍແນວໃດກໍຊູ່າງມນັ ເທາະ, ເຈົາ້ ຢ່າເວົ້າອກີ ເລີ່ືອງນັນົ້ , ຄນັ ແມນູ່ ເຂົາຮູ້ກະຊິເວນພວກເຮາົ ຕມືີ່ ອກີ . ນາງແກະເຫນັ ຜົວສອີ ຸກໃຈ, ລາວໂຢ່ມຄາໍ ໝາກລົງໃສູ່ໂຖບວ້ ນປາກແລວ້ ເວ້ົາຄອູ່ ຍວາູ່ : ເຊົາໆພະຍາ, ຢ່າຄິດຫຼາຍ, ຄິດຫຼາຍຕັບຊິແຕກຕາຍລ້າ, ພະຍາຫາລະນອນເທາະເດິກແລ້ວມົື້ອີື່ນພວກເຮົາຈີຶ່ງ ພາກັນໄປຫຼ້ົິນໃຫ້ມູວ່ ນຢສູ່ ວນພຸ້ນຈ່ງີຶ ໂອ້ລມົ ກນັ ໃໝ.ູ່ ແຕູ່ຍາມນົ້ນັ ຜຸຍນອນບໍ່ຫັຼບ, ມນັ ຈຶີ່ງຈບັ ເອາົ ວທິ ະຍຸມາບິດຟັງຄອູ່ ຍໆ: 66

ຮາູ່ ໂນ້ຍ, ຟງັ ພລິ ຶກແທ້ ຄວາມຈິງເວລານ້ົັນວິທະຍຸຮູ່າໂນ້ຍໄດ້ອອກແຮງກູ່າວປະນາມໂທດກໍາຂອງອາເມຣິກາ ແລະພວກປະຕິການຜຸ ຍ-ພູມີຢ່າງຂະໜາດໃຫຍູ່, ຈົນໜຜຸຍສະເດີດລຸກທາງແຄງ, ກໍາປື້ັນຍັດໃສູ່ວິທະຍຸ, ວິທະຍຸຕົກມະເລັງເຄັງຄັງລົງພ້ົືນ ຕຽງ. ນາງແກະຜເູ້ ປນັ ເມຍນອນຫຼັບນອນຝນັ ສະເດດີ ຕີ່ືນຕົກໃຈຄດິ ວູ່າລງຸ ສີທນົ ເລອື ມຕາເຂ້ົາມາຂາ້ , ຮ້ອງແກກຂນຶ້ົ ໝດົ ແຮງ: ຊວູ່ ຍແດ!ູ່ ທະຫານສູໄປຕາຍທາງໃດແລວ້ , ຮີບລດັ !ຮບີ ລັດ!ໄວໆໄວໆ. ເວລານົັ້ນໝສິບເອກສາຍທ່ີຖືກຍາມຢູ່ລູຸ່ມພັດບໍ່ໄດ້ຫົວຊານໍາໜ້າທີ່, ໂກ້ຍເຂ້ົາໄປນອນນໍາອີ່ລີສາວໃຊ້ຂອງ ພະຍາຜຍຸ ຢູ່ຫ້ອງຊ້ນັົ ລຸູ່ມ, ກາໍ ລງັ ມູວ່ ນຊືີ່ນກັບຄູ່ສະເໜູ່ຫາຜອູ້ ້ວນພນີ ັົ້ນພັດໄດຍ້ ິນສຽງມະລຶກຕຶກຕງ້ັົ ຢູ່ຊນັົ້ ເທິງ, ໝຄິດ ວູ່າແມູ່ພະຍາຮູ້ເລອືີ່ ງຄິດໃນໃຈກຕູ າຍກຕູ າຍບາດນ.ີົ້ ໝພດູ ລກຸ ຂນຶົ້ ຊິໂດດອອກທາງປອ່ ງຢຽ້ ມ, ອ່ີລີພັດຄຸມຈອູ່ ງແອວໄວ້. ຢາ່ ຟ້າວກູອ່ ນໜາ, ຢາ່ ຟາ້ ວກ່ອູ ນໜາອາດຍາອ້າຍ. ແຕູ່ໝສາຍບໍ່ຟັງ, ຢ້ານພະຍາໃສູ່ໂທດໂດດລົງຮອດດິນກໍຄວ້າໃສູ່ໂສ້ງທີ່ພາດໄວ້ເທິງງູ່າມູ່ວງນຸູ່ງແລ້ວກໍຂັບເອົາ ປນກາກບນິ ຍນິ ສຽງພະຍາຮ້ອງລົງມາແຕູ່ເທງິ ວາບໆ. ເອາົ ແມ້, ພຸ້ນ! ສາຍໃຈຮ້ອນຮນົ ຕາຍຄກັ , ແມພູ່ ະຍາຮູ້ແລ້ວກຫໍ ອບເອາົ ສັກເປດີ ໜີອອກໄປທາງນອກ, ທງັ ຄິດທງັ ແລູ່ນ: ພະຍາຜຸຍຂ້າກູມົ້ືນລ້ີົ ະ! ກຊູ ິໄປລຢ້ົີ ູ່ບອູ່ ນໃດເດ! ສາຍບ່ໍມີທາງໄປ, ຄດິ ເຫັນໝຢູ່ ູ່ເຮອື ນນາຍພົນພູມີທກີ່ ໍາລັງເຮັດວຽກງານຢ່ທູ ີນ່ ້ນົັ ຈະຊວູ່ ຍເຫອືຼ ມີຄໍາຄິດຄໍາເຫນັ ກອູ ອກຈາກໂທດກໍາຜາູ່ ນມາ. ເວລານົ້ນັ ນາຍພົນພູມີກັບເມຍແພງຂອງເຂາົ ກບັ ມາແຕູ່ໄປທຽູ່ ວ, ລົດຟອງຫາງຍາວຂອງເຂາົ ພໍດຈີ ອດກ້ອງລູ່າງ ເຮືອນ, ນາງໃຈ…ຜເູ້ ປັນເມຍໄຂປະຕອູ ອກກູ່ອນ, ເຂາົ ງວາກໜ້າຫຽຼ ວເບງິ່ີ ປະຕູບ້ານ, ພໍດເີ ຫນັ ຊາຍຄົນໜງີ່ຶ ດໍາໃຫຍູ່ ຫອບເຄີອ່ື ງ ແລະປນເຂາົ້ ໜາ້ ບ້ານທ່ີລ,້ົີ ທີ່ລນີ້ົ າງຕົກໃຈໝດົ ແຮງໂດດກອດແຂນຜົວ. ເບິງ່ີ ອາ້ ຍ!ໃຜຫົັ້ນ! ບ່ໍແມ່ນູ ສທີ ົນ ແລູ່ນເຂ້ົາມາຊິຂາ້ ພວກເຮາົ ບ?່ໍ ພູມຍີ າູ່ ງເມາົ ເຫາ້ົຼ ເຊຊັດຢນບ່ໍຢຕູ່ າມນື ກບໍ ໍ່ຂ້ົຶນເມີອື່ ໄດຍ້ ິນເມຍເວົ້າວາູ່ ຊິທັນແລນູ່ ເຂາົ້ ມາ,ໝກງົ້ຶ ຕາເບິ່ີງຕົກໃຈ ໝດົ ແຮງ, ທ້ວງຂົນ້ຶ ວາູ່ : ຢໃູ່ ສ? ຫແື ມນູ່ ແທ້ບໍ່? ສອງຜົວເມຍລບັ ລິບພາກັນຂ້ຶນົ ເຮອື ນທງັ ສອງຮ້ອງສົ່ງັ ສາລະວດັ ທະຫານ:ເອົາມນັ ສູ!ເອາົ ມນັ ສູ! 67

ໝໂດດໃສູ່ປນແຝດສອງເລົາທ່ີຫ້ອຍຝາເຮືອນ, ຄບຸ ປນບ່ໍຖືກ, ຕີນພັດໄປເຕະໂຖນ້ໍາໝາກຂອງເມຍ, ຂວໍາ້ ຊະ. ແດງດໍາທົວ່ ກາງເຮືອນ. ລກູ ສາວທີນ່ ອນຫຼັບນອນຝນັ ຢູ່ຫ້ອງໃຕ້ໄດຍ້ ນິ ສຽງດັງຜິດປກົ ກະຕິຈງ່ີຶ ສະເດດີ ຕີື່ນຂົນ້ຶ ໝົດແຮງ: ຕາຍບໍ່ແມ່ນູ ພກໍ່ ບັ ແມູ່ຕກີ ນັ ບໍ່? ມນັ ໂດດເຂົາ້ ມາປະຕູສອູ່ ງເບິ່ີງ, ເຫນັ ແມູ່ໝບູ ຈຄູ່ ູ່ຢູ່ກ້ອງຕຽງພ່ໍເມົາເຫຼ້ົານອນຫງາຍປ່າງງ່າູ ງຢູ່ເທງິ ໄດຍ້ ນິ ແຕູ່ ເພ່ີິນອອກຄໍາສົັ່ງ: ເອາົ ມັນສູ! ເອົາມນັ ສ!ູ ມືຂອງເຂົາຈບັ ເຕເລໂຟນ, ສັົງ່ ທະຫານກອງນົນ້ັ ກອງນເ້ົີ ປັນໄຟຢູ່ຜດູ້ ຽວ. ເວລານົ້ນັ ລກຸ ຊາຍກຜໍ ດູ ລຸກຂຶົ້ນມາ ແລ່ນູ ໝົດແຮງເຂົ້າມາຫອ້ ງພ,ໍ່ ພດໍ ຕີ ີນພັດໄປເຕະກ້ນົ ນ້ອງສາວ, ຫວົ ຂວາ້ໍ ລງົ ກາງເຮອື ນແມູ່ຜຂູ້ ບັ ລົດຢູ່ກອ້ ງຕຽງຄດິ ວາູ່ ແມູ່ນອ່ຫີ ີຼ, ກຮໍ ້ອງຂົ້ຶນໝົດແຮງ: ຂ້ານອ້ ຍຊຂິ ຊໍ ີວດິ ນາໍ ອາດຍາແດູ່ທ້ອນ! ຜວົ ຂ້ານ້ອຍບໍ່ມີໂທດກາໍ ຫຍງັ , ຈັບອາດຍານນົັ້ ບ່ໍແມູ່ນຜົວຂາ້ ນ້ອຍນດີ້ົ ອກ, ຜອູ້ ອກຄໍາສົັ່ງແມູ່ນກົດລທີ ູດອາ ເມຣິກາກັບພະຍາຜຍຸ ຊະນະນກິ ອນພຸ້ນແລວ້ . ເວລານັນົ້ , ນາຍພົນພູມໄີ ດເ້ ອົາໜາ້ ຂວາໍ້ ໃສູ່ໂຕະເຕເລໂຟນ, ຮາກຫົ່ຼັງໄຫຼບ່ໍຢາ່ ບໍ່ເຊາົ , ທງັ ຫກູ ຍໍ ງັ ໄດຍ້ ິນເມຍເວົາ້ ຢ່ກູ ອ້ ງຕຽງເຂາົ ຄຽດແຮງໝຶງໝງັ ຂ້ນົຶ ຂເໍ ວ້ົ!ອອກໝົດແຮງ: ສີທົນ ເກັົງ່ ປານໃດຫວະ, ແຕູ່ກູ່ອນກເູ ຄີຍເປນັ ອິດສະຫຼະກະເຄີຍລອງແຮງກັນມາແລວ້ ລະ! ((()))) 68

ການແຫກຄກຸ ໄດເ້ ລມ່ີ ຕນ້ົ ພາຍຫັຼງຈັກກະພັດອາເມຣກິ າໃຊ້ກຸມູ່ ປະຕິການພູມໜີ ່ໍສະຫວັນໄດເ້ ຮດັ ລັດຖະປະຫານໂຄນູ່ ລ້ມົ ກຸມູ່ ປະຕິການ ຜຸຍຊະນະນກິ ອນຍອ້ ນຍາດກນັ ກນິ ໂດຣານນົັ້ ສາໍ ເລັດຜົນແລວ້ , ພວກເຂາົ ໄດອ້ ອກແຮງດໍາເນນີ ກົນອຸບາຍອນັ ຊ່ົວຊ້າ ປາ່ ເຖືອີ່ ນກວາູ່ ເກົາ່ ໂດຍການຫວັງເອົາຄະດຂີ ອງບນັ ດາທາູ່ ນຜູ້ນາໍ ເຮາົ ສິບຫົກທາູ່ ນໃນຄກຸ ໂພນເຄັງຂ້ນົຶ ສານທະຫານສູງ ສຸດ, ຕັດສນິ ປະຫານຊີວດິ . ພວກເຂົາໄດ້ໃຊ້ໄມ້ມືປະຕິການຈໍານວນໜີ່ຶງເດີນຂະບວນກູ່າວປະນາມຫຼາຍຮູບແບບໃຊ້ຄຸກສານສືບສວນ ຄະດີ ແຕູ່ລະທູ່ານເປັນປະຈໍາ, ຫາເລ່ີືອງວູ່າຝ່າຍແນວລາວຮັກຊາດເຊີ່ືອງຊ້ອນອາວຸດຕູ່າງໆ, ແຕູ່ສຸດທ້າຍສານສູງສຸດ ຂອງກໍາອໍານາດການປົກຄອງຮູຸ່ນບໍ່ສາມາດຕັດສິນຍ້ອນບ່ໍມີເຫດຜົນຫັຼກຖານພຽງພໍແຕູ່ເນ່ືີອງຈາກກົນອຸບາຍອັນຊົ່ວ ຊາ້ ຂອງຈັກກະພັດອາເມຣກິ າ, ພວກເຂົາຈຶງ່ີ ມີກນົ ອບຸ າຍໃໝູ່ຫາວິທີການອັນຊົວ່ ຮາ້ ຍເປນັ ຂັນົ້ ສດຸ ທາ້ ຍ. ພວກເຂາົ ໄດ້ ຈັດຕັ້ົງກໍາລັງທະຫານຈໍານວນໜຶີ່ງເພ່ືີອຄາດຕະກໍາຫວັງເອົາບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາຍ້າຍອອກຈາກຄຸກໂພນເຄງັ ແລ້ວໃຫ້ທະ ຫານທເີ່ ຂາົ ຈັດວາງແລວ້ ນນົ້ັ ໃຊ້ປນຍງິ ສັງຫານທງັ ໝດົ . ຕກໍ່ ົນອຸບາຍຊ່ົວຊ້າຂອງສັດຕູດ່ງົັ ກູ່າວນ້ັົນ, ສູນກາງເຮົາໄດຮ້ ູ້ລວູ່ ງໜ້າມາກູ່ອນແລ້ວຈ່ຶີງໄດ້ຕັດສນິ ໃຈຊອກວິທີ ການໃຫ້ບັນດາຜນູ້ ໍາເຮາົ ອອກຫວິດຄກຸ ນໄ້ົີ ດຢ້ ່າງປອດໄພ. ມືນ້ົ ້ົັນວັນທີ 24-5-1960, ອາກາດເມືອງວຽງຈັນຮ້ອນເອົ້າຜິດປົກກະຕິ, ພວກເຈົ້ານາຍສວູ່ ນຫາຼ ຍໃນຄ້າຍໂພນເຄັງ ນ,ີ້ົ ນບັ ທັງຫ້ອງການສືບລາຊະການລບັ ເຊອີອາກທໍ ະຍອຍເມືອບາ້ ນໃຜມນັ . ເບິ່ີງແລວ້ ໃນຄ້າຍນ້ົີຍັງເຫຼືອພຽງແຕູ່ສາລະ ວດັ ທະຫານຈໍານວນໜີ່ງຶ ທີ່ມີໜາ້ ທີ່ຍາມຢູໃ່ ນຄາ້ ຍ, ຍາມຢ່ຄູ ຸກ ,ທະຫານລດົ ຕັງສບິ ກວ່າູ ຄັນເທ່າົ ນົັ້ນ. ແລງມ້ືົນັົ້ນບັກໜູນທີ່ເປັນໄມ້ມືຂອງພວກປະຕິການໄດ້ແຕູ່ງນັກຮຽນສາລະວັດຊຸດທີ 9 ໄປຍາມຢູ່ບູ່ອນຕູ່າງໆ. ມັນ ໄດ້ແຍກຈໍານວນໝູ່ເພືີ່ອນຂອງພວກຂ້ອຍໄປແຕູ່ລະທິດ. ເມື່ີອເປັນແນວນ້ົັນມັນຕັ້ົງຂຶົ້ນເຮັດໃຫ້ພວກຂ້ອຍຈະຕ້ອງ ປກສາກັນວູ່າເຮັດແນວໃດຈີ່ຶງຈະເຕ້ົາໂຮມກັນໄດ້. ເວລານົ້ັນສະຫາຍອຸດອນທີ່ເປັນເພີ່ືອນຮັກແພງກັບໝໜູນໄດ້ໄກູ່ ເກູ່ຍໝນົ້ີ, ເອົາເງິນພັນໜີຶ່ງຊົ້ືຈ້າງ, ໝຢາກໄດ້ເງິນໄປບຸນບ້ານໜອງໜູ່ຽງ ແລະຢາກໄດ້ປນສ້ົັນເພື່ີອໄປທ້າທາຍກັບ ນາງສາວ. ສຸດທ້າຍພວກເຮາົ ກໍມອບປນນັນ້ົ ໃຫ້, ມນັ ຈ່ງີຶ ຊບັ ຊ້ອນພວກຂອ້ ຍມາປະຈາໍ ການນໍາກັນຢູ່ໃນຄກຸ ຜູນ້ ໍາແຫງູ່ ນເີ້ົ ມີ່ອື ມີ ໂອກາດຄືແນວນ້ົັນ, ພວກຂ້ອຍກຫໍ ອບເອົາບາໂລ ແລະ ເຄືີ່ອງຂອງມານອນຢຫູ່ ອ້ ງຍາມ.ແຕລູ່ ະຄົນໄດພ້ າກນັ ກາງມຸ້ງ ຮຽບຮອ້ ຍ. ຈດຸ ປະສງົ ເພອ່ີື ບໍ່ໃຫ້ສັດຕສູ ງົ ໄສ ແລະຕດິ ຕາມການເຄື່ີອນໄຫວຂອງພວກຂ້ອຍ. ເວລາຫົກໂມງ, ຂ້ອຍກັບສະຫາຍອຸດອນພາກັນໄປກວດກາຢູ່ອ້ອມຄ້າຍໂພນເຄັງ ແລະຕິດຕາມພວກເຈົ້ານາຍໃນ ຄ້າຍນີົ້ມີໃຜແດູ່ຢູ່ເຮືອນ, ມີໃຜແດູ່ໄປທູ່ຽວຫົິຼ້ນ, ເບ່ິີງແຕູ່ລະເຮືອນແລ້ວສູ່ວນຫຼາຍຍັງເຫັນແຕູ່ໝາເທົ່ານ້ົັນເຫົ່າພວກ ຂ້ອຍ, ໃນເຮືອນນາຍພົນລໍາເງິນ, ແລະ ເມຍຂອງເຂົາກໍອອກໄປທູ່ຽວຫ້ຼົິນ. ໝົດແລ້ວຍັງເຫືຼອແຕູ່ຄົນໃຊ້ມິດຢູ່ໃນ ເຮືອນຫຼັງລຸູມ່ ເທົ່ານົັ້ນ. ຈາກນັົນ້ ພວກຂອ້ ຍທັງສອງກໍກັບຄືນມາບອກໝູ່ໃນຄຸກ, ເວລານົນັ້ ກໍມີປະຊຸມປກສາຫາລືກັນ ແຜນການໂຕນຄຸກທປ່ີ ອດໄພທ່ີສຸດຢູ່ເປນັ ຈຸໃຜຈຸມ້ ມັນກູ່ຽວກັບທະຫານລດົ ຕັງບໍ່ທັນຮູ້ເລ່ອືີ ງຫຍັງພາກັນຫິຼ້ົນໄພ້ສຽງ 69

ໂຮູ່ແຊວໆ, ລົດຕັງສອງຄັນກໍຢູ່ໃນທູ່າກຽມພ້ອມຕາມເຄີຍ, ແຕູ່ກູ່ອນກໍບໍ່ເຄີຍພົວພັນຫຍັງໝົດ, ເຂົາຖືວູ່າພວກ ສາລະວດັ ເປນັ ນາຍໃຫຍູ່ລນ່ີື ພວກເຂາົ ແລວ້ . ຜູ່ານມາພວກຂອ້ ຍບອກເຂົາແນວໃດພວກເຂາົ ກໍຟງັ ຄວາມແນວນນັົ້ . ເມີ່ືອເຫັນສະພາບການເປັນແນວນ້ົັນຂ້ອຍກັບອຸດອນພາກັນໄປລຽບເບີ່ິງທາງທິດຕາເວັນອອກເບິີ່ງທ່ົວໄປມີ ທກຸ ຫງຼັ ເຮືອນໄຟຟາ້ ກໍຮຸູ່ງທຸກຫັຼງເຮືອນສະຫວ່າູ ງສະໄຫວຕາມທາໍ ມະດາ, ດອກໄຟໂຄມຕາເສືອສີ່ແຈຄຸກກໍຍງັ ໃສແຈ້ງ ເຮືີ່ອເຮືອງ, ຈົນຕະຫຼອດສັດຕົວນ້ອຍຜູ່ານເຂົ້າໄປກໍແລເຫັນໝົດ. ສໍາລັບພວກຂ້ອຍຜູ້ເຄີຍຢູ່ນ້ົັນເປັນສີິ່ງທໍາມະດາ, ແຕູ່ສູ່ວນວູ່າຕໍ່ໜ້າທາງເຂ້ົາຄຸກ, ແຕູ່ກູ່ອນພວກຂ້ອຍເຄີຍໃຕ້ໄຟຮຸູ່ງບໍ່ຂາດ, ແຕູ່ໃນຄໍ່າມືົ້ນ້ີົ, ພວກຂ້ອຍມອດໄວ້ໝົດ ປນກາກບນິ 10 ກະບອກທີ່ເຂາົ ເຄຍີ ມອບໃຫ້ພວກຂ້ອຍຍາມ, ເວລານົນ້ັ ພວກຂອ້ ຍກໍກຽມໄວ້ຢ່າງລຽບລອ້ ຍ, ມີແຕູ່ ເວລາໃດຕອ້ ງການພວກຂ້ອຍກໍຈະໄດ້ແບູ່ງກນັ ເພືອ່ີ ສລູ້ ົບປອ້ ງກນັ ຕົວ. ເວລາທ່ີຂ້ອຍກັບສະຫາຍອຸດອນເລາະໄປຫ້ງການສືບລາຊະການລັບກໍເຫັນວູ່າບໍ່ທັນມີຫຍັງຜິດປົກກະຕິໃນ ຫ້ອງເຮືອນມິດຈລີ່ ,ີ່ ບໍ່ເຫັນບກັ ນກັ ສືບຈັກໂຕເລຍີ , ຕາມທໍາມະດາແລວ້ ຕັ້ົງແຕູ່ກູ່ອນພວກມນັ ເຄຍີ ມາເຕົາ້ ໂຮມປກສາ ຫາລືກັນທຸກຄືນ. ແຕູ່ຄືນມົ້ືນ້ັົນມິດສະມ້ອຍບໍ່ເຫັນບັກໃດພໍໂຕ. ມ້າອາເມລິກາໂຕໜຶ່ີງທີຜູ້ເອົາໄວ້ໃນຄອກເບົ້ືອງທິດ ຕາເວັນອອກກໍຢນທ່ັົງດັງເສີຍໆຢູ່. ພວກຂ້ອຍເລາະແຄມຄອກຜູ່ານໄປມັນກໍຢນທໍາມະດາ. ຈາກນ້ັົນກັບສະຫາຍ ອຸດອນພາກັນຍູ່າງເຂົ້າບ້ານໂພນເຄັງ.ຢູ່ທ່ີເຮືອນແມູ່ເຖົ້າສາ, ແມູ່ຮັກຂອງສະຫາຍນົີ້, ເມື່ີອເຫັນພວກຂ້ອຍຂຶ້ົນເຮືອນ ເຂົາເຈົ້າກໍທັກທ້ວງ, ໂອ້ລົມມູ່ວນຊ່ີືນ. ຈາກນັົ້ນນາງນ້ອຍໃນເຮືອນໄດ້ຫຸບເອົາເກີບແພ 16 ຄູ່ທີ່ສະຫາຍອຸດອນຊົື້ທ່ີ ຝາກໄວ້ໃນເມື່ີອກູ່ອນມາມອບໃຫ້ພວກຂ້ອຍ. ແຕູ່ຄືຈະແມູ່ນເຂົາເຈົ້າຍັງບໍ່ທັນຮູ້ເລືີ່ອງຫຍັງ-ເບີ່ິງທາທີເຂົາເຈົ້າປາກ ນວົ ຫົວມວູ່ ນ, ເວາົ້ ນາໍ ພວກຂອ້ ຍທໍາມະດາ. ຢູ່ບໍ່ເຖິງຫ້ານາທີ, ສອງຄົນພວກຂ້ອຍຫຸບເອົາເກີບລົງເຮືອນໄປ. ເວລານັົ້ນຢູ່ທາງຖະໜົນໃຫຍູ່ເຫັນຊາຍຄົນໜ່ີຶງ ນູຸ່ງເຄີື່ອງດໍາຍູ່າງອອກຈາກເງົາມືດ, ມູຸ່ງໜ້າມາຫາພວກຂ້ອຍຢູ່ຂອກທາງ. ລາວເວ້ົານໍາສະຫາຍອຸດອນສອງສາມຄໍາ, ພວກຂ້ອຍກໍພາລາວຍູ່າງຜູ່ານຮ້ານກາເຟທ່ີມີຊາວໜມຸູ່ ຈຸໜຶີ່ງນົັ່ງລົມກັນ, ແລ້ວພວກຂ້ອຍກໍພາລາວເຂ້ົາໄປໃນຄາ້ ຍ, ເວລານົັ້ນຂ້ອຍໄປກູ່ອນຊາຍຜນູ້ ໄີ້ົ ປທາງກາງ, ສະຫາຍອຸດອນໄປຕາມຫງັຼ ; ເມອ່ີື ຮອດປະຕູຄ້າຍໂພນເຄງັ ທະຫານຍາມ ໄດຖ້ າມ: ມາແຕູ່ໃສູ່ບກັ ສຽູ່ ວ? ຂອ້ ຍຕອບ: ມາແຕູ່ໄປເລາະຫ້ີຼົນສູ່ຽວເອີຍຄືຈະແມູ່ນບັກນີ້ົຄິດສົງໄສວາດໃດວາດໜ່ຶີງມັນຖາມຕີ່ືມອີກວູ່າ:ໃຜມາຕາມຫັຼງ ມຶງຫົັ້ນນູ່າຂ້ອຍຕອບວູ່າ: ພີ່ນ້ອງເຮົາລາວຫາກໍມາແຕູ່ບ້ານທະຫານຄົນນົ້ັນໄດ້ຍິນຄໍາຕອບມັນກໍຢນເບີ່ິງທໍາມະດາ. ແລວ້ ພວກຂ້ອຍກຍໍ ູ່າງຜາູ່ ນປະຕເູ ຂົ້າໄປໃນຄ້າຍ. ເມືີ່ອຢ່າງໄປຫວິດຂ້ອຍຫຼຽວເບີ່ິງໜ້າອ້າຍຄົນນ້ີົມັນບໍ່ແມູ່ນຄົນທໍາມະດາສາມັນ, ຕົ້ັງຫາກແມູ່ນກະໂຕ ອິດສະຫຼະຖ້າແມູ່ນທະຫານຍາມຜູ້ນ້ົັນກວດກາຕົວຈິງຄືຈະບໍ່ຫວິດມືມັນເປັນແນູ່, ຄືຈະແມູ່ນມັນບໍ່ສົນໃຈຫຍັງຍ້ອນ 70

ພວກຂ້ອຍປະກັນເອົາແລ້ວ, ມັນຈ່ີຶງອະນຸຍາດໃຫ້ເຂົ້າ, ຕາມທໍາມະດາແລ້ວນອກຈາກເຈົ້າໜ້າທີ່, ບໍ່ມີປະຊາຊົນໃດ ເຂາົ້ ໄປໃນຄາ້ ຍຈກັ ເທອ່ືີ . ເວລານົ້ັນອ້າຍຊຽງສົມກັບພວກຂ້ອຍກໍພາກັນລິວເຂ້ົາໄປໃນຄຸກ, ໃຫ້ລາວເຂ້ົາໄປພົບບັນດາຜູ້ນໍາເຮົາຢ່າງ ສະບາຍໃຈ. ສູ່ວນພວກໝູ່ເວລານົັ້ນບໍ່ມີໃຜຕໃໍ່ ຜພາກັນລັ່ົງເຂົ້າໄປໃນໄປຊ້ືົເອົາເຫົຼ້າມາກິນແລ້ວມານ່ັົງມິດງຽບຢູ່ໃນເງົາມືດ ຕໍ່ໜາ້ ປະຕູຄຸກ. ພວກໝູ່ໄດ້ປກສາຫາລກື ັນຫຼາຍອັນທີສ່ ດຸ . ຈດຸ ໜກັ ອອກໄປຈະປອດໄພຫບຼື ໍ? ຖ້າເສຍຄວາມລບັ ລົດ ຕງັ່ົ ມນັ ໄລູ່ຢຽບຈະເອົາຫຍັງຕໍ່ສູ້ມັນ, ເວລາທີພ່ ວກຂ້ອຍປກສາກນັ ຢໃູ່ ນນົັ້ນສະຫາຍຄໍາແວວທີ່ຮກັ ສາສາງປນມາຮອດ ລາວຖາມພວກຂ້ອຍວູ່າ: ພວກໂຕລມົ ກນັ ຫຍງັ ? ເມອື່ີ ຮູ້ວາູ່ ບ່ໍມປີ ນ, ສະຫາຍນໄົ້ີ ດມ້ ີຄາໍ ເຫນັ ວາູ່ : ໄປເອາົ ປນຢສູ່ າງ, ບໍ່ຍາກ, ກູຈະຂ້າບກັ ທີ່ຮັກສາການຢູ່ບູ່ອນນນົັ້ . ເມືີ່ອສະຫາຍມີຄາໍ ເຫັນແນວນນົ້ັ , ສະຫາຍອຸດອນເລີຍເຂົ້າໄປລາຍງານລງຸ ໜຮູ ັກພູມສະຫວັນ.ແຕູ່ສຸດທ້າຍລຸງ ໄດອ້ ອກມາແນະນາໍ ບໍ່ເຫັນດີນໍາຄໍາເຫັນຂອງພວກຂ້ອຍ. ເພນິີ່ ເວົ້າຄູອ່ ຍໆວ່າູ : ປນຢູນ່ ອກພຸ້ນບໍ່ອຶດ ບຈໍ່ ໍາເປນັ ເອົາໄປກໄໍ ດ້, ບໍ່ໃຫ້ພວກຫຼານເຮັດແນວນ້ນົັ ເດດັ ຂາດ ຈາກນັົ້ນພວກຂ້ອຍກໍນັງ່ົ ລໍຖາ້ , ຄືຈະແມູ່ນປະມານ 9 ໂມງພວກລຸງອອກມາຖາມວູ່າ: ຈະຕັດສງັ ກະສອີ ອກທາງທິດຕາເວັນອອກໄດບ້ ໍ່? ອາ້ ຍນ້ອງພວກຂອ້ ຍມຄີ ໍາເຫັນວາູ່ : ບໍ່ຈໍາເປັນ, ອອກປະຕູນີົ້ໂລດ, ປອມຕົວເຮັດຄືທະຫານໄປລາດຕະ ເວນຍາມກາງຄືນຈະດີກວູ່າ ເວລານົັ້ນຄືຈະແມູ່ນເພ່ີິນເຫນັ ດີ, ພວກເພີິ່ນເລີຍຖາມວູາ່ : ພວກຫຼານມີເຄອ່ີື ງບ່ໍ? ພວກຂອ້ ຍຕອບວູ່າ: ຊິຍາກອຫີ ຍງັ ມຫີ າຼ ຍ? ແຕູ່ເພ່ືອີ ປິດລັບເອົາເຄີ່ືອງມາໃຫ້ພວກລຸງນງຸູ່ ນ້ນົັ ມັນກໍຍາກແດູ່ຈກັ ນ້ອຍເພາະເວລານົັ້ນ, ທະຫານຍາມລົດຕັງຢູ່ ທາງນອກນັນົ້ ບໍ່ທັນມີໃຜນອນພວກເຂາົ ພາກນັ ຫິົ້ນຼ ໄພ້ອກຶ ກະທກຶ ຢ.ູ່ ສະຫາຍອູ່ອນສາເລຍີ ແລູ່ນໄປສງ່ັົ ໃຫ້ພວກນຢ້ົີ ຸດເຊົາລາວບອກວູ່າ: ພວກເຈາ້ົ ນອນສາ, ພວກລຸງຢູ່ໃນນອນບ່ໍ ໄດໝ້ ດົ ມົື້ໝົດຄືນໄດຍ້ ນິ ແຕູ່ສຽງພວກເຈາ້ົ ຮ້ອງໂຮູ່ຕີໄພ້. ເບິ່ີງແລວ້ ເວລານ້ົນັ ເຂາົ ກໍຄວື ູ່າບອກງ່າູ ຍແດູ.່ ບດຸ ໜຶງີ່ ຫຼຽວເຂົ້າໄປໃນສະບຽງສາງນນ້ົັ ເຫນັ ເຂາົ ນອນມດິ . ສວຍໂອກາດນ້ົີແຕູ່ລະຄົນພວກຂ້ອຍພາກັນເມືອເຮືອນ, ຖອດເອົາໂສ້ງເສ້ົືອທະຫານ, ໝວກຜູ້ລະຊຸດ, ສອງ ຊຸດມາໃຫ້ຜ້ນູ າໍ ເຮົານູງຸ່ . 71

ຈາກນົ້ັນແຕູ່ລະຄົນພວກຂ້ອຍກໍນ່ັົງຈ້ໍຢູ່ຕ່ໍໜ້າປະຕູຄຸກລໍຖ້າບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາອອກມາ. ເບີ່ິງໝູ່ຜູ້ໃດກໍບ່ໍເຫັນ ກຽມເອົາເຄືີ່ອງຫຍັງໄປນໍາ, ສູ່ວນຂ້ອຍເອງກໍບໍ່ຄິດຢາກໄດ້ຫຍັງ. ເຖິງວູ່າເຄີ່ືອງນູຸ່ງຫຼາຍສົມຄວນ, ແຕູ່ຂ້ອຍກໍເລືອກ ເອົາພຽງໂສ້ງເສ້ົືອຕາລະອີຊຸດດຽວມານຸູ່ງໃສູ່ຮູ່າງຄີງເອົາເກີບໂຊຮັດແໜ້ນໆສຸບໝວກໃບໃຫຍູ່ຈັບເອົາປນກາກບິນ ກະບອກໜ່ີງຶ ກາູ່ ຍໄວ້ກົກຂາແລວ້ ນ່ັງົ ຄິດຢຜູ່ ດູ້ ຽວ. ເສ້ົັນທາງອອກໄປເຮັດການປະຕິວັດຂອງຂ້ອຍໃນຍາມນັົ້ນຍັງຕຶບໜາຫຼາຍ. ເບ່ີິງແລ້ວບ່ໍຕູ່າງຫຍັງກັບຂ້ອຍ ຫຼຽວອອກມານອກທົ່ງ. ບາງຄ້ົັງບາງຄາວເຫັນຟ້າແມບເຫື້ຼົອມບາງຄັ້ົງຫຼຽວຂ້ຶົນຟ້າເຫັນດາວບາງໜູ່ວຍສີມົວໆ. ເບິ່ີງ ລົດຕັງຂອງມັນລຽນຊາບລາບ, ບໍ່ຮູ້ວູ່າວິນາທີໃດມັນຈະພຸູ່ງກະສຸນຍິງສັງຫານແລະ ໄລູ່ຢຽບ. ຖ້າເປັນແນວນັ້ົນ ທະຫານ ແລະ ລົດຕັງໄລກູ່ ັດຈະບ່ໍຕູ່າງກັບໝາໄລູ່ເນົ້ືອ. ພວກເຮົາຈະເອົາກໍາລັງຢູ່ໃສສູ້ມັນ. ພວກມັນຈັບໄດ້ຊີວິດອັນ ໜຸູ່ມນ້ອຍຂອງພວກຂ້ອຍຄືຈະບໍ່ເຫືຼອຄ້າງພໍວິນາທີ, ຊີົ້ນໜັງທ່ີພໍ່ແມູ່ລ້ຽງມາແຕູ່ນ້ອຍຈົນໃຫຍູ່, ປານນັົ້ນຄືຈະບໍ່ຫີຼກ ຫວດິ ຈາກຄມົ ມດີ ອນັ ເປືອ້ ນເລືອດຂອງພວກເພັດສະຄາດໄມ້ມໂື ຕບໍລສິ ຸດຂອງສອງພວກມນັ . ຂ້ອຍຫຼຽວເບ່ິີງໝູ່ເພ່ີືອນໃນວິນາທີສຸດທ້າຍນົີ້ກໍພວມນັ່ົງກ່ົັນກູ່ອມແນວຄິດອັນໃດອັນໜຶີ່ງ, ສໍາລັບຂ້ອຍແລ້ວ ໃນແນວຄິດບາງຄ້ົັງກໍມືດແປດດ້ານ, ຈັນເຫື່ີອໄຫຼປຽກໂສ້ງເສ້ົືອຂ້ອຍນັ່ົງຄິດຜູ້ດຽວ, ຄິດຮອດພໍ່ແມູ່, ຄິດເຫັນບ້ານ ເກີດເມືອງນອນຄິດເຫັນຊວີ ິດອັນມວູ່ ນຊືນ່ີ ໃນຄາວກູ່ອນ ແລະຄດິ ເຫັນທຸກສງ່ິີ ທຸກຢາ່ ງມັນຈະເກີດຂນົ້ຶ ກັບພວກຂອ້ ຍ ໃນບ່ໍເຫງິ ນີ້ົຈາກການສູ້ຢັນທາງແນວຄິດເປນັ ແນວນ,ົີ້ ສດຸ ທ້າຍແນວຄິດປະຕວິ ັດກຢໍ ັນເອົາຊະນະທຸກແນວຄິດທງ່ີ ໍ້ງຽູ່ ງ. ແນວຄດິ ນມີ້ົ ັນໄດປ້ າກດົ ໃນສາຍຕາຂອງຂ້ອຍຜູ້ທີ່ໄດພ້ ົບເຫັນເຫດການນ;້ີົ ຂອ້ ຍຄດິ ວ່າູ ເກດີ ເປນັ ຄນົ ໃນຊາດໜີ່ຶງຄັນ ບໍ່ຕາຍໜຸູ່ມກໍຕາຍເຖົ້າ, ແຕູ່ຕາຍແນວໃດທ່ີມີປະໂຫຍດແກູ່ປະເທດຊາດ, ຄວາມຕາຍນີົ້ບ່ໍມີໃຜຫີຼກລູ່ຽງໄດ້ແຕູ່ຖ້າ ຕາຍຢູ່ໃນລະບອບເປັນຂ້ອຍຂ້າຄືຜູ່ານມານ້ົັນມັນຕາຍຊ່ົວຮ້າຍກວູ່າສັດເດຍລະສານ. ສະນົັ້ນ, ຈະມອບການທະ ຫວາຍຊີວິດນາໍ ລະບອບນມ້ົີ ີປະໂຫຍດຫຍັງ. ຕ້ັົງແຕູ່ວິນາທີສດຸ ທ້ານນ້ົີເຮາົ ຕ້ອງເດັດດູ່ຽວ, ຕັດສິນໃຈສະຫຼະເນົ້ືອທ່ີໜູຸ່ ມນ້ອຍໃຫ້ແກູ່ປະເທດຊາດດກີ ວາູ່ . ບັນດາທູ່ານຜນູ້ ໍາເຮົາຄືດາວເຫືຼ້ົອມໃສແສງສະຫວູ່າງແຫ່ງູ ຄວາມເປັນທໍາຂອງເພີິ່ນ ພວມແຜູ່ລັດສະໝີໄປທ່ົວແດນລາວເຮົາ, ເວລານີ້ົ, ເຮົາຕ້ອງສະຫຼະທຸກສິີ່ງທຸກຢ່າງຄຸຄານໄປນໍາແສງສະຫວູ່າງແຫູ່ງ ອະລິຍະທາໍ ທປ່ີ ະເສດີ ນ;ີົ້ ພວກເພນ່ີິ ຈະພາພວກເຮົາໄປພາພວກເຮາົ ຫດຸຼ ພນົ້ ອອກຈາກເງົາມືດແສງສະຫວາູ່ ງແຫ່ງູ ຄວາມ ເປນັ ທາໍ ນຈີ້ົ ະຊະນະ ແລະຈະຊະນະເລົ້ອື ຍໆໄປ… ຂະນະນ້ົີໄດ້ຍິນແຕູ່ສຽງໄຟຟ້າສຽງລົດແລູ່ນຕາມຖະໜົນສົ່ງສຽງມາແຕູ່ທິດບົວລະພາ. ລົມພັດແຮງເປັນຮູດໆ ທາງທິດບົວລະພາ, ຝົນກໍເລີ່ມຕົກຫຼຽວເບ່ີງທ້ອງຟ້າກ່ໍາດໍາ, ບາງຄ້ົັງບາງຄາວແສງຟ້າກວັດແກວູ່ງເຫົືຼ້ອມມາບແມບ ແລະມັກມີສຽງດງັ ກ້ອງຮີືນ່ ໆ. 12ໂມງທ່ຽູ ງຄືນພດໍ ,ີ ຄກຸ ທີ່ອາເມຣິກາ ແລະພວກປະຕິການສ້າງຢ່າງໜາແໜ້ນທ່ີເຂາົ ຄຸຍໂມວ້ າູ່ ບໍ່ມໃີ ຜສາມາດ ເຂົາ້ ມາໄດນ້ ັົ້ນກໍໄດເ້ ລ່ີມໄຂຕັົ້ງແຕູ່ຊົ້ັນທີ 1 ເຖິງຊົັ້ນທີ 2 ຢ່າງງຽບໆກນຸ ແຈໜ່ວູ ຍໃຫຍ່ໆູ ທີເ່ ຄີຍອັດມາກູ່ອນນັ້ົນກໍໄດ້ ຖກື ຄວູ່າງໄປໄກແສນໄກ. 72

ບັນດາລຸງຜູ້ນໍາພວກເຮົາ 16 ຄົນໄດ້ສັບປົນເຂ້ົາກັນກັບພວກຂ້ອຍເກົ້າຄົນແລ້ວທະຍອຍກັນຍູ່າງທະນົງ ອງົ ອາດຜູ່ານຕໍໜ່ ້າລດົ ຕັງຂອງອາເມຣິກາທ່ີມທີ ະຫານນອນຍາມນ້ນັົ ບໍ່ມີໃຜເກງຂາມ, ບໍ່ມໃີ ຜວາດວ່ັົນ, ພວກເຂາົ ເຈົ້າ ພາກັນຍາູ່ ງອອກຄກຸ ຢາ່ ງສະຫງູ່າຜູາ່ ເຜີຍທີສ່ ດຸ . ຂະບວນໂຕນຄຸກຫວິດປະຕູຄຸກປະມານ 30 ແມັດຍູ່າງກາຍລົດຕັງ2ຄັນ, ທະຫານຍາມລົດຕັງມາໂງມາເງ ອອກມາຊອມເບີ່ິງ, ສະຫາຍອູ່ອນສາຊິຍາູ່ ນໃຫ້ມັນ, ມນັ ຫຽຼ ວເຫນັ ມນັ ກມໍ ູບລົງໃນກະຖັງລດົ ຄນັ ນົັນ້ . ພວກຂ້ອຍກໍບ່ໍ ໄດ້ຫົວຊາຍູ່າງອອກໄປເລີຍ. ເມື່ີອໄປຮອດແຈເຮືອນຫຼັງໜຶ່ີງທີ່ຂວາງຢູ່ຕ່ໍໜ້າມີລົດຈັກຄັນໜ່ີຶງແລູ່ນເຂ້ົາມາເມ່ືີອເຫັນ ພວກຂ້ອຍພວມເຄີື່ອນຍ້າຍອອກມາ, ມັນຢ້ານຫັນຫົວລົດໂງອອກນອກ. ເວລານົ້ີ, ມີຫຼາຍຈຸແຕກອອກໄປທາງທິດ ຕາເວນັ ອອກ, ມບີ າງຄົນໄປຕໍາຄອກໄກ່,ູ ມີບາງຄົນຢຽບໝາ, ໝາເຫົ່າແຊວໆຂນົ້ຶ , ໄກູ່ເປັດແຕກອອກຈາກຄອກສຽງ ດັງອຶກກະທຶກ. ແຕູ່ເວລານັົ້ນຈຸພວກຂ້ອຍທີ່ໄປກູ່ອນກໍພາກັນລຽບເຮືອນຫັຼງນັ້ົນ. ພໍດີອ້າຍຫວາຮັບຜິດຊອບ ໂທລະສບັ ອອກມາສອູ່ ງເບິ່ີງເມືີ່ອເຫັນສະຫາຍອູ່ອນສານອ້ ງຊາຍສ່ງັົ ລາ, ລາວກລໍ ບິ ເຂົ້າໃນຫອ້ ງໂທລະສບັ . ເວລານັົ້ນຈຸພວກຂ້ອຍມີລຸງສຸພານຸວົງ, ສະຫາຍອຸດອນ ແລະອ້າຍຊຽງສົມຜູ້ພາທາງພາກັນຫຼອດຮົ້ວໜາມໝ າກຈັບຄາ້ ຍອອກປອ່ ງດຽວ, ຍນິ ແຕູ່ມ້າອາເມຣິກາໂຕໜຶີ່ງຢໃູ່ ນຄອກແຄມຄາ້ ຍນີົ້ບໍ່ຈັກທ່ັົງດັງ, ບ່ໍຈັກແຫມ, ບ່ໍຈັກກະ ຖີບຕີນ. ແຕູ່ພວກຂ້ອຍບ່ໍໄດ້ວົນວາຍພາກັນລອດຜູ່ານອອກໄປສູ່ເງົາມືດທີ່ມີປ່າຕຶບໜາ. ໄປຮອດໂພນໜູ່ວຍໜ່ຶີງ ຫ່າູ ງຈາກຄ້າຍນປີົ້ ະມານ 50 ແມັດ, ຫຼຽວເຫັນລງຸ ປະທານສຸພານຸວົງ, ທ່ສີ ວມເຄ່ີອື ງທະຫານຫມວກຂຽວໃບໃຫຍູ່ນ່ັົງ ຍວບລົງເພິ່ີນປົດຖົງເອກະສານຕົ້ັງໃສູ່ດິນໂພນຂ້ອຍກັບສະຫາຍອຸດອນກໍຢຸດ ແລະອວູ່າຍໜ້າມາມັດເອກະສານຊູ່ວຍ ເພິີ່ນ, ພໍດີລຸງເວ້ົາວູ່າ: ໄຊຊະນະໃຫຍູ່ແລ້ວພວກຫຼານເອີຍ, ໄດ້ຍິນລຸງເວົ້າແນວນົັ້ນມັນເປັນກໍາລັງແຮງທີ່ສຸດ ປຸກລະດົມພວກຂ້ອຍຈາກນົັ້ນພວກຂ້ອຍກໍພາກັນບຸປ່າເຂົ້າໃນທະເລມືດ. ລັດປ່າລົງສູ່ຮູ່ອງແຊງ ແລະທົ່ງນາ. ເວລາ ນົັນ້ ຝົນຍິໆ, ທອ້ ງຟາ້ ມືດປານກາໍ ຕາ, ອາໄສແຕູ່ຟາ້ ເຫືົອ້ຼ ມເປັນບາງຄ້ັົງບາງຄາວເທົາ່ ນນັົ້ . ຜໄູ້ ປກູ່ອນໄປລຸນຜໄູ້ ປລນຸ ໄປ ກ່ອູ ນແຕ່ລູ ະຄົນງມົ ມດື ໄປຕາມທ່ົງນາຍິນແຕູ່ສຽງລົມຢຽບຫຍ້າເຢຍລະມນັ ເວລານັົ້ໜບໍ່ຮູ້ວູ່າໃຜໄປທາງໃດ. ພໍດຂີ ອ້ ຍ ໄປຮອດບູ່ອນຈຸດໝາຍຕົ້ນສາມສາທ່ີມີປ້າຍຕົວອິກເຊິ່ີງໄດ້ໝາຍນັດພົບກັນມາແຕູ່ກູ່ອນນ້ົັນ. ພໍດີພົບກັບບັນດາລຸງ ຜູ້ນາໍ ແລະໝູ່ເພອ່ືີ ນນໍາກນັ ຄບົ ໝົດຍງັ ບໍ່ເຫນັ ລງຸ ປະທານສຸພານຸວົງ ເວລານນົ້ັ ສົນລະວນົ ກັບໄປຊອກລຸງຕາມທ່ົງນາອັນ ກວ້າງໃຫຍູ່ແຫ່ງູ ນຈີ້ົ ົນຮອດໜ່ຶີງໂມງຈີງ່ຶ ເຫັນລງຸ . ຂະນະນ້ນົັ ໃຜກດໍ ີອົກດີໃຈເບກີ ບານມ່ວູ ນຊນີ່ື ພານມາເຕ້າົ ໂຮມກັນຢູ່ ຕ້ົນສາມສາແຄມທົ່ງນານີົ້ເມີ່ືອນັບຈໍານວນພົນລວມແລ້ວເຫັນແຕູ່ຊາວສ່ີຄົນ, ຂາດສອງຄົນ, ສະຫາຍບຸນແປງກັບ ຈນັ ທະວທີ ີ່ໄປນໍາເອາົ ພວກມະຫາສຄ່ີ ນົ ຢູ່ວດັ ທາດຫຼວງ. ສະນນ້ັົ , ບນັ ດາທ່າູ ນຜນູ້ າໍ ເຮາົ ຈຶີ່ງຕກົ ລົງລໍຖາ້ ຊວ່ົ ຄາວ. ພວກເຮາົ ອວາູ່ ຍໜາ້ ເຂົ້າວຽງຈນັ ຕິດຕາມການເຄ່ີືອນໄຫວຂອງສດັ ຕ,ູ ຫຽຼ ວເຫັນແສງໄຟຮູ່ງຸ ຢ່ໃູ ນຄາ້ ຍໂພນເຄງັ ແລະ ໂຕເມ່ອືີ ວຽງຈນັ , ສຽງຈັກໄຟຟ້າດົງ່ັ ມາຕາມສາຍລມົ ເປນັ ຮູດໆ, ຝົນຝອຍກໍຕົກລົງມາຮໍາບ່ຂໍ າດໄລຍະ, ທ້ອງຟ້າ ມືດປາດກໍາຕາ, ລຖໍ າ້ ຢູ່ຕົ້ນໄມ້ນົີ້ເກືອບຊວ່ົ ໂມງກໍຍັງບໍ່ເຫັນປາກົດການຫຍັງເກີດຂຶົນ້ . ບຶດໜ່ີຶງຍິນສຽງໄມນ້ ້ອຍຫັກຢູ່ 73

ແຄມທງົ່ ແສງໄຟສາຍກມໍ າບຂົ້ນຶ ຢູ່ຕໍໜ່ າ້ ແຖວຫຼາຍຄົນຕືີ່ນຕົກໃຈຄິດວາູ່ ສດັ ຕມູ າໄລຜູ່ ູ້ໝບູ ຜແູ້ ລູ່ນຫາທີ່ກໍາບງັ ເລງັ ປນ, ລຖໍ ້າຄໍາສງ່ົັ . ເວລານົັນ້ ລງຸ ສິງກະໂປສນັ ຍານລບັ ຖາມ: ໃຜ? ຍິນຄາໍ ຕອບ: ເຮົາ! ເມື່ີອຮູ້ໝູ່ມາ, ໃຜໆກໍ່ດີອົກດີໃຈ. ເມ່ືີອເຂົາເຈົ້າມາຄົບແລ້ວວ, ຜູ້ນໍາເຮົາບາງຄົນຈັບມືສະແດງຄວາມດີອົກດີ ໃຈຕໍ່ສອງສະຫາຍ ແລະພວກມະຫາທີ່ຫາກໍ່ສິກໃໝູ່ສີ່ຄົນ, ຜູ້ທີ່ມນີ ໍ້າໃຈເດັດດູ່ຽວໄດເ້ ຄື່ີອນໄຫວຕ້ານພວກປະຕິການ ຂວາຈດັ ໃນເມ່ີືອກູ່ອນ. ເວລານນັ້ົ , ຫຽຼ ວເບິີ່ງທ້ອງຟ້າເຫນັ ດາວເຫື້ອຼົ ມຫຍິບໆຫຼາຍໜວູ່ ຍທີ່ຖກື ກໍາບັງຈາກກ້ອນເຟ້ອື ສີດໍາບາງໆໃນບໍລິ ເວນນ້ັົນຫຼຽວເຫັນຕົ້ນໄມ້ໄຜູ່ເຫັດແສງຮຸູ່ງຢູ່ຕາມພູຸ່ມໄມ້, ສະຫາຍຊຽງສົມຜູ້ພາທາງໄດ້ສັົ່ງລຽນແຖວເພິີ່ນໄດ້ນັບຈໍາ ນວນພົນຄົບຖ້ວນແລ້ວຈ່ີຶງໄດອ້ ອກເດີນທາງມຸ່ງູ ໜ້າໄປສທູ່ ງ່ົ ນາບ້ານໜອງແຕ້, ໜອງທາ. ເວລານົນ້ັ , ບນົ ເສົັ້ນທາງຜູ່ານໄປແມູ່ນຜ່າູ ນປາ່ ເຫົ່າຼ ບ່ໍມີໃຜມສີ ິດເຍືອງໄຟສາຍ. ຕາມກນົ້ ກນັ ໄປກູ່ອນ, ບາງຄົນ ເອົາເຫັດແສງຕິດໃສູ່ຫຼັງເສົ້ອື ຂອງໝູ່ຜູ້ໄປກູ່ອນ, ບາງຄນົ ໄດ້ຈງູ ກັນເປນັ ສາຍໄປ, ຜູ້ໄດ້ລ້ົມລງົ ກໍຮບີ ຟ້າວລຸກຂ້ົຶນແລູ່ນ ໃຫ້ທັນໝ.ູ່ ເມ່ືີອໄປຮອດທ່ົງນາບ້ານໜອງແຕ້, ປະທານສຸພານຸວົງລ້ົມລົງ, ບີແຄູ່ງປື້ັນລຸກບໍ່ໄດ້. ບັນດາຜູ້ນໍາຫຼາຍຄົນຫຸ້ມ ເຂົາ້ ມາຊ່ວູ ຍ. ຜຊູ້ ວ້ານ, ຜບູ້ ບີ ບົ້ີແຄ່ີູງ, ຜເູ້ ອົາຢາມາທາ, ສົນລະວົນກນັ ເວລານັ້ົນມີສະຫາຍໜີຶ່ງເວາົ້ ວ່າູ : ລງຸ ! ສະກດົ ເອກະສານນົັ້ນມາໃຫ້ພວກຫຼານຖື. ລງຸ ຕອບວູ່າ: ມັນບໍ່ສໍາຄັນນໍາສະກົດຂ້ອຍດອກ, ເອກະສານສໍານົີ້ມັນບໍ່ໜັກພໍປານໃດດອກ, ມັນສໍາຄັນຢູ່ບູ່ອນບົ້ີແຄູ່ງຂ້ອຍ ປ້ັືນ. ໄປ! ໄປ! ບ່ໍເປັນຫຍງັ ດອກ, ພວກຫຼານຫາຍລະໄປ. ເຖິງວາູ່ ລຸງຈະເວົ້າແນວນັນ້ົ ກໍຕາມ, ແຕູ່ໃນຍາມນ້ົັນພວກລງຸ ທງັ ໝດົ ບໍ່ໄດວ້ ່າູ ງ, ໃຜກໍ່ສນົ ລະວນົ ເປນັ ຫ່ວູ ງນໍາ ສຸຂະພາບຂອງລງຸ ປະທານ. ຂະນ້ັົນ, ຊາວບ້ານໜອງແຕ້, ພາກັນເຮັດບຸນ, ສຽງເຂົາເຊ້ງີົ ລໍາວົງດັງສະໜັົ່ນຢູ່ແຄມທົ່ງເບືົ້ອງພຸ້ນຫຼຽວເຂົ້າໄປ ເຫັນແສງໄຟເປັນສີມົວໆ, ແຕູ່ສ່ີິງດັົ່ງກູ່າວນ້ົັນບໍ່ໄດ້ຍິນຜູ້ໃດສົນໃຈ, ແຕູ່ລະຄົນທ່ີຢນລໍຖ້າລ້ວນແຕູ່ເປັນຫວູ່ງລຸງ ປະທານຫາສິີ່ງໃດປຽບບໍ່ໄດ.້ 74

ເມືີ່ອລຸງປະທານລຸກໄດ້ແລ້ວໃຜໆກໍດີອົກດີໃຈ, ພາກັນທະຍອຍກັນໄປຕາມຫຼັງສະຫາຍຊຽງສົມຜູ້ພາທາງ. ລາວນໍາພາເກັ່ົງຂະໜາດປາກົດວູ່າຮູ້ຄູ່ປ່ອງໄມ້. ຄາວດຽວກໍລັດໄປຮອດທົ່ງນາບ້ານໜອງທາ. ເວລານ້ັົນປ່າຫຍ້າສູງ ພຽງແອວ, ພຽງໜ້າແຄູ່ງ, ແຕູ່ພວກຂ້ອຍກໍ່ຍູ່າງຮະໄປ. ຢູ່ໃນກາງນາທົ່ງນຂ້ົີ ້ອຍເຫັນລງຸ ສີທົນກົມມະດໍາພະລາດຄວິດ ລົງທາງຫງາຍ, ໝວກເຫັຼກໄປທາງໜຶ່ີງ, ເພ່ິນີ ເອງຜດູ ລກຸ ປະໝວກເພ່ີິນດູາ່ ດ້ວຍຄວາມເຄົັງ່ ແຄນ້ : ຢ່າແມູ່ມັນ, ໝວກອາເມລິກາ! ເວລານ້ົັນຜູ້ພາທາງພາເຂົ້າດົງຕຶບພວກຂ້ອຍພາກັນລອດພຸູ່ມໄມ້ເຂົ້າໄປເອົາ ເຫັດແສງແປະໃສູ່ຫັຼງແຕູ່ລະຄົນເຍືອງທາງບາງຄົນອາໄສໄມ້ຄັນເທົ້າແກວູ່ງຫາທາງ, ເບ່ີິງແລ້ວຄືກັບຄົນຕາບອດ, ເວລານົັ້ນບັນດາຜນູ້ ໍາເຮາົ ພາພວກຂອ້ ຍໄປບ່ໍໄດພ້ ັກໄດເ້ ຊາົ , ອິດເມື່ອີ ຍປານໃດກຈໍ າໍ ເປນັ ຕ້ອງໄດ້ຜາູ່ ນຜູາ່ . ແລງມື້ົນົ້ັນ, ລຸງສາລີວົງຄໍາຊາວທີ່ບັນຊາຢູ່ສໍານັກລັບດົງນາຍາງຮີບຮ້ອນແຕູ່ງສະຫາຍປຸ້ຍກັບສະຫາຍທູ່ຽງ ບັນຊາກໍາລັງທະຫານກອງພັນທີສອງສອງໝູ່ພາກັນແລູ່ນແຕູ່ກາງດົງໃຫຍູ່ແຫູ່ງນ້ົີໄປລັດເອົາບັນດາຜູ້ນໍາເຮົາໂຕນຄຸກ ເຖິງວູ່າເວລານົັ້ນຕາເວັນຄ້ອຍຄໍ່າລົງເທົ່າໃດ, ບັນດານັກຮົບປະຕິວັດທັງຫຼາຍຍິີ່ງພາກັນແບກປນໃຜມັນແລູ່ນຜູ່າດົງ ລອດປ່າເຫົຼ່າທີ່ແສນລະອິດລະອຽ້ວ ແລະທຸລະກັນດານຈົນມືດຈີຶ່ງມາຮອດທາງເລກທີ່ສິບສາມແລ້ວແບູ່ງກໍາລັງຈໍາ ນວນໜ່ຶີງຄູ່ອຍຖ້າດັກສະກັດຢູ່ຫົວຂົວນາຊອນ, ທະຫານໝູ່ໜ່ຶີງບັນຊາໂດຍສະຫາຍທູ່ຽງໄດ້ພາກັນແບກປນແລູ່ນ ຜາູ່ ນທ່ົງນາລັດລົງໄປໃສູ່ທິດຕາເວັນອອກເມືອງວຽງຈັນເຖິງວູ່າອິດເມ່ີືອຍເຫີ່ືອໄຫຼໄຄຍອ້ ຍ, ຜູ່ານໂຄກກວ້າງຫິວນໍ້າ, ຢາກເຂົາພຽງໃດກໍຕາມແຕູ່ບໍ່ມີໃຜຈົ່ມວູ່າ, ພວກເຂົາເຈົ້າແລູ່ນມາຮອດໂຄກນ້ອຍແຫູ່ງໜ່ີຶງ, ເວລານົັ້ນມໍ່ຈະຮູຸ່ງແຈ້ງ ແລ້ວ, ພວກເຂົາເຈ້ົາເລີຍຕ້ັົງວົງດັກສະກັດ, ປນກົນຈັກຕ້ົັງຢູ່ເທິງໂພນໜູ່ວຍໜີ່ຶງ, ສູ່ວນປນເຫຼັກຍາວແມູ່ນຢາຍຢູ່ ຕາມກກົ ໄມ້ໃຫຍູ່ບ່ອູ ນທເ່ີ ໝາະສົມ. ເວລານົັນ້ ສະຫາຍທຽູ່ ງໄດບ້ ອກເຕືອນອາ້ ຍນ້ອງວູາ່ : ໃຫ້ທຸກຄົນຕິດຕາມໃຫ້ມັນຄັກ, ຖ້າບ່ໍມີຄໍາສົ່ັງເດັດຂາດບໍ່ໃຫ້ຍິງ, ຄືຈະແມູ່ນປະມານຫ້າໂມງເຊົ້າ, ຂະບວນ ເຄືີ່ອນຍາ້ ຍຂະບວນທູາ່ ນຜນູ້ ໍາທະຢອຍກັນອອກມາແຕູ່ດງົ . ສະຫາຍທູ່ຽງ ແລະອ້າຍນ້ອງໝູ່ນ້ົັນໄດ້ຍິນສຽງຄົນມາແຕູ່ທາງໜ້າ, ເຂົາເຈ້ົາເອົາໃຈໃສູ່ຕິດຕາມ, ທັງເລັ່ົງປນ ໄປໃສູ່, ເວລາຢໄູ່ ກ, ເຂາົ ເຈົ້າແປກປະຫາຼ ດ, ຕົກໃຈເບງີ່ິ ກາໍ ລັງຫຼາຍເຖິງ 30 ຄນົ , ສວູ່ ນຫຼາຍແມ່ນູ ນູຸ່ງເຄອ່ືີ ງແບບທະຫານ ,ສະຫາຍທຽູ່ ງພນິ ິດພິຈາລະນາຄັກໆ. ຕາມຄໍາສັ່ງົ ເວ້ົາວາູ່ ຜູ້ນາໍ ເຮາົ ມີແຕສູ່ ິບຫົກຄົນນູງຸ່ ເຄືີ່ອງພນົ ລະເຮອື ນ ແຕູ່ມາບັດນ້ຈີົ າໍ ນວນພົນກໍຫາຼ ຍກວາູ່ ນັດໝ າຍ. ສວູ່ ນຫາຼ ຍນງຸູ່ ແບບເຄືີ່ອງແບບ. ສະຫາຍທີ່ນອນເລົ່ງັ ປນກົນຈັກນ້ົນັ ເວ້ົາວູ່າ: ບໍ່ແມູນ່ ສດັ ຕບູ ອໍ ້າຍ? ສະຫາຍທ່ຽູ ງຕບົ ຄອູ່ ຍໆ; ທງັ ຕບົ ບູ່າໄວ້; ຢາ່ ຟາ້ ວກູ່ອນ, ເບ່ີງິ ຄກັ ໆ… ເມີ່ືອຂະບວນຜູ້ນໍາມາມ່ໍໆສະຫາຍທູ່ຽງຈີຶ່ງຫຼຽວເຫັນສະຫາຍຊຽງສົມຜູ້ພາທາງ, ເວລານ້ັົນບໍ່ຈັກໃຜຕໍ່ໃຜແລູ່ນ ເຂົ້າມາຕ້ອນຮັບຊົມເຊີຍບັນດາທູ່ານຜູ້ນໍາຄືກັບວູ່າເຂົາເຈົ້າໄດ້ພົບໜ້າພໍ່ແມູ່ຄີງຂອງຕົນ, ມີຫຼາຍຄົນເຂ້ົາກອດຈູບລຸງ ສພຸ ານຸວງົ , ລູງໜູຮັກພູມສະຫວນັ , ລຸງພມູ ີວົງວິຈດິ , ລງຸ ພນູ ສປີ ະເສດີ ແລະຜອູ້ ່ືນີ ໆຢູ່ກາງໂຄກທ່ີເປອື້ ນເປແິ ຫງູ່ ນນ້ັົ . 75

ຈາກນົ້ັນ, ພວກອ້າຍນ້ອງທະຫານກໍນໍາພາທູ່ານຜູ້ນໍາ ແລະຂະບວນທັງໝົດໄປລີ້ົຢູ່ດົງນ້ອຍແຫູ່ງໜຶີ່ງ, ພວກ ຂ້ອຍແຕູ່ລະຄົນຫັກເອົາຟົດໄມມ້ າຮອງນອນ, ເອົາຂອນນ້ອຍມາໜນູ , ອາໄສຟົດໄມ້ວຮີ ້ົີນວີຍຸງ, ໝົດມນົ້ື ັົ້ນບໍ່ມີໃຜໄດ້ ກິນເຂາົ້ , ແຕູ່ບ່ໍມີໃຜຈົ່ມວູ່າແນວໃດ, ໜ້າຕາໃຜໆກໍເບີກບານມູ່ວນຊື່ີນຕິດຕາມການເຄ່ີືອນໄຫວຂອງສດັ ຕູຢ່າງບ່ໍລົດ ລະ. ຢູ່ທ່ີວຽງຈັນ, ຕອນເຊາົ້ ມົື້ນ້ົັນ. ທະຫານລດົ ຕັງນອນຫັຼບນອນຝນັ ຈົນອນ່ີ າຍຈັນແຂວ້ ໂຫວ້ມາປຸກຈຶ່ີງລກຸ ມາໂງ ມາເງແກະຂ້ົີຫູແກະຂຕ້ີົ າ… ອີ່ນາຍຈັນຮ້ອງແຂກຂ້ົຶນວູ່າ: ພວກສາລະວັດທະຫານທີ່ຍາມຢູ່ນ້ີົໄປໃສໝົດແລ້ວ, ພວກຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກ ຊາດກບໍ ໍ່ມໃີ ຜຈກັ ຄນົ . ພວກເຈາົ້ ລກຸ ທະແມ, ມ້ນົື ລີົ້ ະພວກເຈ້ົາຊຕິ າຍ. ເມ່ອີື ຍນິ ວູ່າພວກຜ້ນູ ໍາໂຕນໝດົ ແລວ້ , ບໍ່ຈັກນາຍພົນລໍາເງິນ, ບໍ່ຈັກຮອ້ ຍໂທທອງສະຫວັນ, ແລູ່ນຕາຕີ່ຕາລານ ເຂາົ້ ມາກວດ, ກວດຫ້ອງຍາມເຫັນແຕູ່ມງຸ້ ກາງໄວ້ຢ່າງເປນັ ລະບຽບ, ປນສບິ ກະບອກກໍເອົາໄປໝດົ ແລວ້ , ໂດດເຂົາ້ ໄປ ໃນຄຸກເປີດປະຕູເຂົ້າໄປແຕູ່ລະຫ້ອງກໍເຫັນຫ້ອງເປົ່າ. ພວກມັນສຸມຫົວກັນເຂົ້າກວດໃນຄຸກເຫັນຕົ້ນໝາກຮູຸ່ງ, ທີ່ ພວມມີໝາກດົກໜາສຸກເຫືຼອງຮູຸ່ງຢູ່ອ້ອມຮອບຄຸກເຄີ່ືອງປູກ, ຜັກ, ໝາກເຂືອ ແລະດອກໄມ້ທຸກຊະນິດເຈືອລິເນືອ ຂຽວງາມ. ພວກມັນຍາດຊິງກັນ,ມຶງກໍວູ່າຂອງມຶງກູກໍວູ່າຂອງກູ. ໝນາຍພົນພັດວູ່າບໍ່ໃຫ້ໃຜແຕະອັນນ້ີົແມູ່ນສວນ ຂອ້ ຍຜດູ້ ຽວ, ໝສລຸ ,ີ ທອງສະຫວນັ ຮ້ອງຂໍນາໍ ນາຍພົນຈກັ ສອງສາມຕົ້ນ, ຂດັ ຂ້ອງແຮງແຕູ່ບໍ່ແພ້ນາຍໃຫຍູ່, ສຸດທາ້ ຍ ກໍພາກັນໂຮູ່ອອກມາ, ພວກເຂົາໂດດອອກໄປກວດເຮືອນນອນກວດຕແູ້ ຕູ່ລະຄົນເຫັນຮບູ ແຜູ່ນໜີຶ່ງທ່ີພວກສາລະວັດ ພວກນຖ້ົີ ູ່າຍນາໍ ກນັ ແຕູ່ຄາວກູອ່ ນ. ແຕູ່ໃນຮູບນັົ້ນຜໜູ້ ຶີ່ງຍງັ ບໍ່ທັນອອກໄປຄື: ທ້າວບວົ ຜັນຢູ່ປະຈໍາເຮອື ນນາຍພົນພູມ,ີ ເຂົາໄດສ້ ັງົ່ ທະຫານໄປຊອກຈັບ. ເຊາົ້ ມ້ົືນນັ້ົ ເມ່ືີອຮູ້ວ່າູ ພວກໝູ່ໂຕນໜີໝົດແລ້ວ, ບົວຜັນກໍຫອບເຄີ່ອື ງອອກຈາກເຮືອນພູມີໂຕນຂ້າມເມືອງໄທ, ເຫນັ ວູ່າໄປບໍ່ລອດກໍກບັ ຄືນມາໄປລ້ົີຢູ່ໜອງເທວະດາ, ແຕູ່ສຸດທ້າຍກໍຖືກພວກປະຕິການຈັບ, ເຕະເຂົ້າຄຸກໃຫຍູ່ ແລະ ທໍລະມານສັບພະທກຸ … ເຊົ້າມື້ົນົັ້ນພໍແຕູ່ຮູ້ຂູ່າວ, ອາເມຣິກາ, ພວກປປະຕິການພູມີໜ່ໍສະຫວັນ, ຜຸຍຊະນະນິກອນສະເດີດຕາຍທັງສະ ແຄງ, ພູມີໜໍ່ສະຫວັນສັ່ົງປົດຊັ້ົນບັນດານາຍທະຫານຫຸູ່ນເປັນສິບໆ, ມັນສົ່ັງໃຫ້ທະຫານຫ້າກອງພັນ ແລະຕໍາຫຼວດ ທຸກເຫົ່ຼາພາກັນໄລູ່, ພວກມັນຢາຍກໍາລັງຕັ້ົງແຕູ່ວຽງຈັນຈົນຮອດໂພນໂຮງ, ທູ່າລາດ, ນໍ້າງືີ່ມ ແລະກວດກາຕາມຈຸດ ຕ່າູ ງໆໃນເມືອງວຽງຈນັ , ທາງອາກາດກໄໍ ດສ້ ົ່ງັ ໃຫ້ຍົນອອກຄນົ້ ທກຸ ພຸູ່ມໄມ,້ ພເູ ຂົາ, ໂຄກກວ້າງປ່າໄກ… ຕາມພວກມັນໄດ້ຂູ່າວເຫັນວູ່າ: ຄືນມື້ົນັົ້ນ, ມີນາຍທະຫານເອົາລົດຄັນໜ່ີຶງພາໂຕນໄປທາງທູ່າງູ່ອນ, ບາງກະ ແສຂາູ່ ວພັດວາູ່ ໄປຮອດພເູ ຂົາຄວາຍມີຍນົ ເອເລກບົ ແຕມາຮບັ ເອາົ ໄປຮູາ່ ໂນຍ້ ແລະອືີ່ນໆ. 76

ແຕູ່ໃນມ້ົືນ້ັົນປະຊາຊົນໜອງແຕ້, ໜອງທາຮູ້ເຫັນເປັນສາຍໄປຕາມທົ່ງນາ, ເຂົເຈ້ົາ!ມີນໍ້າໃຈຮັກຊາດໄດ້ຕີໝູ່ ຄວາຍຜ່າູ ໂດຍບໍ່ໃຫ້ພວກປະຕິການຮູ້ທດິ ຂອງທູ່ານຜນູ້ ໍາເຮົາໂດຍໄປຕົັ້ງແຕູ່ເຊາ້ົ ພຸ້ນ, ສະນນ້ົັ ເມອ່ີື ເວລາທທີ່ ະຫານສດັ ຕູ ຊອກຮູ່ອງຮອຍຈີ່ງຶ ບ່ໍເຫັນ, ເມືີ່ອລາຍງານນາຍວ່າູ : ບໍ່ຮູ້, ບໍ່ເຫນັ , ບໍ່ຈກັ … ເມື່ີອຮູ້ຂາູ່ ວບນັ ດາລງຸ ທູ່ານຜູ້ນໍາເຮົາໂຕນໜແີ ລ້ວ, ປ້າຄໍາແພງບຸບຜາ, ປາຈນັ ສີ ໄດ້ລະດົມຄອບຄວົ ຂອງບັນດາ ພະນັກງານການນໍາເຮົາໃນວຽງຈັນໄປຕໍ່ສູ້ນາຍພົນພູມີເປັນການໃຫຍູ່, ພວກເພີິ່ນພາກັນແຫູ່ຂ້ົຶນເຮືອນ, ອີ່ນາຍໃຈ ເມຍພູມີຫຼຽວເຫັນໂດດເຂ້ົາໄປຫ້ອງບອກຜົວພໍດີພວກປ້າທັງຫຼາຍເຕັມຕຶ້ົງຢູ່ເຮືອນ. ຜູ້ເຮັດຕິເປັນຜູ້ປ້ອຍ, ຜູ້ດູ່າ ສາລະພດັ : ທູ່ານນາຍພົນ, ເປັນຫຍັງຈ່ຶີງເອົາຜົວພວກຂ້ານ້ອຍໄປຂ້າ, ຢາກເອົາໄປຂ້າເປັນຫຍັງຈີຶ່ງບໍ່ບອກພວກຂ້ານ້ອຍ ແດ.ູ່ ຜົວພວກຂ້ານອ້ ຍຜິດກົດໝາຍບ້ານເມອື ງມາດຕາໃດ…. ພູມອີ ຸກໃຈແຮງ, ໝອວູ່າຍໜາ້ ມາຕອບ: ພວກຂອ້ ຍບໍ່ໄດ້ຂາ້ , ພວກເພີິ່ນໂຕນໜີເອງ. ສຽງພວກປ້າແຊວຂ້ນົຶ : ບໍ່ແມູ່ນ, ອາດຍາເວົ້າບ່ໍຖືກ, ຊິໂຕນໄປໄດ້ແນວໃດ, ຜົວພວກຂ້ານ້ອຍຢູ່ໃນຄຸກ, ກຸນແຈກໍຢູ່ນໍາທະຫານ ອາດຍາລກູ ນ້ອງຂອງອາດຍາກເໍ ຕມັ ຢູຫ່ ້ນົັ ເດ, ລົດຕັງກໍສອງຄັນຜົວພວກຂ້ານອ້ ຍຊິໂຕນໄດຈ້ ົ່ງັ ໃດ… ພູມບີ ່ໍມີວິທີແກ້, ໜາ້ ມັນແດງ, ມທີ ູ່າທຮີ ້າຍຂຶົ້ນ: ພວກເຈ້າົ ບໍ່ຟງັ ຄວາມເຈາົ້ ຄວາມນາຍ, ຂ້ອຍເວແ້ົ ນວໃດກຟໍ ງັ ແດູ່ຕ!ິ ດຽວນຂ້ົີ ້ອຍຄາວຽກເວົ້າບໍ່ທັນສດຸ ຄວາມ ມັນກໍຈບັ ກະແດບດາໍ ເປດີ ລົງເຮືອນ. ຍງັ ຍ່າູ ງໜເີ ທົ່າໃດ, ພວກປາ້ ຍີ່ງິ ປອ້ ຍດູ່າຮອ້ ງໄຫ້ຂົຶນ້ ເທົ່ານັົ້ນເມອ່ີື ໄດໄ້ ຊຊະນະແລວ້ , ພວກປ້າກໍພາກນັ ເມືອ. ໃນມທົ້ື ີສອງຢທູ່ ີ່ດົງນອ້ ຍ, ນັບແຕູ່ບັນດາຜູ້ນໍາຕະຫຼອດເຖິງພະນັກງານທົວ່ ໄປພາກນັ ອດົ ທນົ ຜາູ່ ນຜາູ່ ເຖິງວາູ່ ຍົນ ສດັ ຕູຈະມາເວີ່ນສອດແນມບໍ່ຈັກເທົ່າໃດຮອບກໍຕາມແຕູ່ບໍ່ມີໃຜຢ້ານກົວ, ບັນດາຜູ້ນໍາແຈກຢາຍຢູ່ທິດຕາເວັນອອກ, ພວກຂອ້ ຍຢູ່ທາງທດິ ໃຕ້, ອ້າຍນອ້ ງທະຫານຢາຍຢູ່ລຽບແຄມດງົ ເອາົ ໃຈໃສູ່ຕິດຕາມທຸກການເຄີ່ອື ນໄຫວຂອງສດັ ຕ.ູ ໃນຕອນແລງມ້ືົນົ້ັນ, ຂ້ອຍເຫັນລຸງໜູຮັກ ແລະລຸງພູມີວົງວິຈິດຖືເຂ້ົາຈີ່ສອງກ້ອນ ແລະນໍ້ານົມປ໋ອງໜຶີ່ງມາຕັດເປັນ ປຽ່ ງນອ້ ຍໆຢາຍໃຫ້ພວກຂ້ອຍ, ພວກຂ້ຍຮັບເອາົ ດວ້ ຍຄວາມດໃີ ຈກນິ ເຂາົ້ ໄປຮູ້ສກຶ ມແີ ຮງ. ຂ້ອຍຄິດວູາ່ : ພວກລຸງແພງພວກຂ້ອຍອຫີ ີຼຄວາມຈິງມີເຂົ້າຈພີ່ ຽງສອງກ້ອນເພ່ີິນຍັງມາບິແບູ່ງ, ເບ່ິີງທູ່າທີຂອງ ພວກລງຸ ໜ້າຕາມູວ່ ນຊ່ີືນເວົ້ານົວຫວົ ມວູ່ ນ, ມັນເປັນການປກຸ ລະດມົ ໃຫ້ກໍາລັງແກູ່ພວກຂອ້ ຍທີ່ສດຸ . ແລງມືົ້ນ້ົັນທ້ອງຟ້າປອດໃສເຍືອກເຢັນ, ນົກລາງຫຼາຍໝູ່ບິນມາ, ເຫັນຄົນນົ່ັງນອນມິດງຽບຢູ່ໃນດົງ, ມັນກໍ່ ຮ້ອງທັກທວງຮ້ອງແຊວວໆແລ້ວບິນໜີ, ໄກູ່ປ່າຫຼາຍໝູ່ຂັນແຊວໆ ໄລູ່ກັນນຊອກເຫຍີື່ອຕາມໂຄກຕີນດົງແຫູ່ງນົີ້, 77

ກະຮອກກະເລັນຫຼາຍໂຕທ່ີເຕັ້ົນໄຕູ່ຢູ່ເທິງກົກໄມ້ໃຫຍູ່, ເມື່ີອເຫັນຄົນນ່ັົງເປັນຈຸ້ມໃຜຈຸ້ມມັນຕາມກົກໄມ້ມັນກໍແລູ່ນ ຂນົຶ້ ລງົ ແລວ້ ພູ່າຍໜ.ີ ເມ່ີືອຕາເວັນຄ້ອຍຄໍ່າ, ປ່າໄມ້ພູເຂົາແຖບນົັ້ນປົກຄຸມໄປດ້ວຍຄວາມມືດ, ໝູ່ນົກ, ໄກູ່ປ່າກໍພາກັນບິນກັບຄືນ ຮງັ ໃຜມັນ, ແຕູ່ພວກຂອ້ ຍຊໍ້າພັດກຽມເດີນທາງໜີອອກຈາກດງົ ນອ້ ຍແຫງູ່ ນ້ົີໄປສູ່ຖານທີ່ໝົັ້ນຂອງການປະຕວິ ັດຜ້ນູ ໍາ ເຮົາກໍໄດ້ອອກຄໍາສ່ັົງໃຫ້ທຸກຄົນກຽມອອກເດີນທາງ. ອ້າຍນ້ອງນັກຮົບກອງທັບປົດປ່ອຍແລ້ນປ້ອງກັນທາງໜ້າ, ທາງຫຼັງສະຫາຍຊຽງສົມຜູ້ພາທາງໄດ້ອອກກູ່ອນ, ເວລານັ້ົນ, ທັງຂະບວນໄດ້ອອກມຸູ່ງໜ້າເດີນທາງຕາມຈຸດໃຜມັນ. ທຸກຄົນເຖງິ ວູ່າຫິວໂຫຍອຶດເຂົ້າອິດເມືີ່ອຍປານໃດກໍຕາມ, ແຕູ່ບໍ່ໄດຍ້ ິນສຽງປາກເວົາ້ , ແຕູ່ລະຄົນໄດ້ພາກັນງົມມືດອາ ໄສໄມ້ຄນັ ເທ້ົາ, ອາໄສເຫັດແສງເຢອງທາງ. ເວລານົ້ັນຂ້ອຍຮູ້ສຶກອິດເມີື່ອຍຫິວນໍ້າຈົນຄໍແຫ້ງ. ປາກບ່ໍໄດ້ໄອບໍ່ດັງແຕູ່ອົດທົນໄປໃຫ້ທັນນໍາໝູ່, ເມືີ່ອຍູ່າງ ຜາູ່ ນນາ້ໍ ໜອງບວກຄວາຍທີ່ຫຼຽວເຫັນສີເຫົ້ອືຼ ມໆຂ້ອຍໂດດລົງກອບເອາົ ວູ່າຈະກິນໃຫ້ເຕັມໃຈແຕູ່ມັນບໍ່ເປັນດັົ່ງຫວັງ. ຄວາມເໝັນພຸູ່ງເຂົ້າຈົນຮາກຊິອອກ, ອົດສາແລູ່ນໄປໃຫ້ທັນໝູ່, ເມື່ີອຂະບວນເດີນທາງໄປທູ່ຽງຄືນແລ້ວ, ຍ້ອນ ຄວາມອດິ ເມ່ອີື ຍຫາຼ ຍ,ລຸງມາໄຂຄໍາພິທູນກລໍ ົມ້ ສະຫບົຼ ລົງກບັ ທ.່ີ ຫຼາຍຄົນຫຸມ້ ເຂົ້າມາຊູ່ວຍກັນບບີ ຄັົ້ນເອາົ ຢາມາທາໃຫ້ລງຸ ດົມຜູ້ໃດກໍເປັນຫູ່ວງທ່ີສຸດ. ພວກຂ້ອຍກໍບີບຄນັົ້ ເອົາ ເພີ່ິນມັນແສນອຶດແສນຫິວ, ຫານ້ໍາພໍຈະຢອດໃສູ່ປາກລຸງກໍບໍ່ມີບໍ່ພໍເທົ່າໃດນາທີລຸງຕີງໄດ້, ສຽງພູ່າວໆແຫບໆ ກໍຄູ່ອຍໆ ອອກມາຈາກລາໍ ຄ.ໍ ບໍ່ເປນັ ຫຍງັ ດອກພວກຫາຼ ນ! ຫາຍລະໄປ.ມໍບ່ ້ານແລວ້ , ລງຸ ໄດຍ້ ິນສຽງໄກູ່ຂນັ ມຫີ ຼາຍຄນົ ເວາ້ົ ວາູ່ : ໄກູ່ຢູ່ໃສຂັນ, ບໍ່ແມນູ່ ລງຸ ສະຫົຼບບໍ່?ແລວ້ ລຸງກລໍ ຸກຍາູ່ ງໄດ.້ ຈາກນັ້ົນພວກຂ້ອຍກໍພາກັນແລູ່ນ. ພໍດີໄປທັນໝູ່ກໍາລັງກິນນໍ້າສ້າງຢູ່ແຄມທ່ົງນາ. ເວລານົ້ີບໍ່ທັນມີໃຜ ເບກີ ບານມວູ່ ນຊີື່ນທ່ໍໄດກ້ ິນນ້ໍາ, ກນິ ນໍ້າຈົນທ້ອງປຸ້ງເຫື່ີອໄຫຼອາບທົ່ວຮູ່າງຄງີ , ພາກັນນົ່ັງຢູ່ຕາມໄຮູ່ນາ, ຫຼຽວໄປໄກໆ ເຫນັ ກອງໄຟຫາຼ ຍກອງທພີ່ ວມຕົກຢູ່ໃນວົງລອ້ ມຂອງເງົາມດື . ສະຫາຍໜຶ່ີງຊບິ ໃສູ່ຫູຂອ້ ຍວາູ່ : ນແ້ົີ ລວ້ ແມ່ນູ ນາບາ້ ນນາຄນູ , ແຕກູ່ ອງໄຟນນ້ັົ ໄປຫາບາ້ ນບໍ່ໄກປານໃດແຄມບາ້ ນນມົີ້ ເີ ສັ້ົນທາງເລທີ 13 ຜ່າູ ນ ມາແຕູ່ວຽງຈນັ ພຸ້ນ, ພວກເຮາົ ຄວນລະມດັ ລະວງັ . ຂະນະນ້ັົນສະຫາຍຊຽງສົມໄປຕິດຕຫໍ່ າສະຫາຍປຍຸ ພໍດຂີ ະບວນລາໍ ລຽງຂອງທະຫານສັດຕູທີມ່ າໄລນູ່ ໍາພວກເຮົາ ກໍຊູ່ວງເສັງກັນແລູ່ນຂ້ຶົນມາຍາບໆພວກຂ້ອຍລໍຖ້າໃຫ້ພວກມັນຜູ່ານໄປ. ແຕູ່ລະຄົນພາກັນຕິດຕາມການເຄ່ີືອນໄຫວ ຂອງພວກມນັ . ເວລານົນັ້ , ສະຫາຍຊຽງສົມກັບມາລາວລາຍງານຜ້ນູ າໍ ເຮາົ ວູ່າ: 78

ເພ່ນິີ ໄດເ້ ຄາະໄມ້ສັນຍາຕາມນດັ ໝາຍສອງສາມເທືອ່ີ ແຕູ່ກໍບໍ່ໄດຍ້ ິນຄາໍ ຕອບ. ສະຫາຍຊຽງສົມກບັ ຄືນມາເວລານັົ້ນໃຜໆກໍເປັນຫູ່ວງທີສ່ ຸດ, ຈະແກ້ໄຂວທິ ີໃດຈຶ່ີງຈະຫວິດຈາກພືົ້ນຖານແຫູ່ງ ນໄີົ້ ປຮອດພົ້ືນຖານລບັ , ລດົ ທະຫານສດັ ຕູຊາໍ້ ພດັ ແລນູ່ ສົງ່ ທະຫານຢາຍສຸດທາງເລກທີ 13 . ຕ່ໍໜາ້ ສະພາບການແນວ ນ້ົັນ, ສູນກາງເຮົາໄດ້ຕັດສິນໃຈສົັ່ງອ້າຍນ້ອງທຸກຄົນລຸກກຽມພ້ອມສູ້ຮົບ, ກຽມພ້ອມສະຫຼະທຸກສີ່ິງທຸກຢ່າງເພືີ່ອຫຼົບ ຫີກຼ ອອກຈາກວງົ ປດິ ລອ້ ມຂອງສດັ ຕຄູ ັງ້ົ ສຸດທາ້ ຍໃນທົ່ງນາແຫູງ່ ນ.ີ້ົ <….> ຄາໍ ຖາມຄນົ້ ຄວາ້ົ 1.ຈຸດພ້ົນເດົັ່ນຂອງສະພາບປະຫວັດສາດທີສ່ ະແດງອອກໃນບົດບັນທຶກແຫກຄຸກມຫີ ຍັງແດ?ູ່ 2.ວັນເດອື ນ ປີ ໃດ, ຜູ້ນໍາເຂາົ້ ຄກຸ ແລະ ໂຕນຄກຸ ? 3.ຍ້ອນສາເຫດອນັ ໃດ, ຜ້ນູ ໍາຈງ່ິີ ສາມາດແຫກຄກຸ ໄດ້? 4.ເນື້ົອໃນຂອງບດົ ບັນທກຶ ແຫກຄກຸ ຕອນຄດັ ເວົາ້ ເຖິງຫັຍແດູ່ 79



ເອກະສານອາ້ ງອງີ ຄູ່ມືການສາອນພາສາລາວ 630 LL 101 ວິທະຍາໄລວິທະຍາສາດພ້ືົນຖານ (ມະຫະໄລແຫູ່ງຊາດ ສາຂາ ຫຼວງ ພະບາງ 2003 ແບບຮຽນພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ 1,2 ລະບບົ 11+3 ສາ້ ງຄມູ ັດທະຍມົ ຕ້ນົ ສາຍພາສາລາວ ແບບຮຽນພາສາລາວ 1,2,3 ລະບບົ 11+3 ສ້າງຄມູ ດັ ທະຍມົ ຕ້ົນ ສາຍພາສາລາວ ແບບຮຽນພາສາລາວຊ້ັນົ ມັດທະຍທົ ສກຶ ສາ ປີ ທີ 1 ປີ 2010 ແບບຮຽນພາສາລາວ-ວັນນະຄະດີ ຊນົ້ັ ມັດທະຍມົ ປີທີ 1,2,3 1997, 1999 ແບບຮຽນພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ 1 ປີທີ 1 ລະບບົ 8+3 ສາຍຄປູ ະຖົມ ແບບຮຽນພາສາລາວ- ວັນນະຄະດີ 1,2 ປີທີ 1 ລະບົບ 11+2 ປີ 2008 ພາສາລາວ 630 LL 101 ວທິ ະຍາໄລວິທະຍາສາດພົື້ນຖານ (ມະຫາວິທະຍາໄລແຫູງ່ ຊາດວຽງຈນັ ) 2002 ໄວຍະກອນລາວ 11+3, 1990



ລະບບົ - ພາກຮຽນ ໂຄງຮາູ່ ງຫກຼັ ສດູ ລາຍວຊິ າ ຊວ່ົ ໂມງ ຊວື່ີ ຊິ າ: ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ 2 ໜວູ່ ຍກດິ ໃຈຄວາມ ຫກັຼ ສດູ ສາ້ ງຄປູ ະຖມົ ລະບບົ 12+2 ລະຫດັ ວຊິ າ: 0207206 ຈດຸ ປະສງົ ລະບົບ 2 ປີ ພາກຮຽນ 2 ປີ 1 ການດາໍ ເນນີ ການ ສອນ 32 ຊວົ່ ໂມງ ອາທດິ ທີ 1 2(2-0-2) ອາທດິ ທີ 2 ວຊິ ານົ້ເີ ວາ້ົ ເຖິງ 4 ທກັ ສະການນໍາໃຊ້ພາສາລາວ, ການແຕງູ່ ກາບ, ການແຕູ່ງກອນ, ການແຕງູ່ ເພງ, ວນັ ນະຄະດລີ າວລາ້ ນຊ້າງສະໄໝຮູຸງ່ ເຮອື ງແລະຊດຸ ໂຊມ ແລະ ວັນນະຄະດີ ລາວສະໄໝ ອາທດິ ທີ 3 ປັດຈບຸ ັນ. ອາທດິ ທີ 4 ເມອີ່ື ຮຽນວຊິ ານ້ີົແລວ້ ນັກຮຽນສາມາດ : ອາທດິ ທີ 5 ອາທດິ ທີ 6 1. ບອກ,ອະທິບາຍ ກູ່ຽວກັບ 4 ທກັ ສະການນໍາໃຊພ້ າສາລາວ ອາທດິ ທີ 7 2. ແຕູງ່ ກາບ,ກອນ ແລະ ເພງໄດ້ໂດຍພົື້ນຖານ 3. ບອກສະພາບວນັ ນະຄະດີລາວສະໄໝອານາຈັກລ້ານຊ້າງຮຸູ່ງເຮືອງ ແລະ ຊຸດໂຊມ 4. ບອກການກາໍ ເນດີ ແລະການຂະຫຍາຍຕວົ ຂອງວນັ ນະຄະດີລາວສະໄໝປັດຈບຸ ນັ ວຊິ ານີຮ້ົ ຽນຢູ່ 16 ອາທິດ ມີຫຼາຍບົດ ແຕູ່ລະບດົ ແບງູ່ ອອກເປນັ ຫາຼ ຍຫົວຂໍຍ້ ອູ່ ຍ ໂດຍສອນ ອາທິດລະ 2 ຊ່ວົ ໂມງ ວິທສີ ອນທ່ໃີ ຊສ້ ອນມຄີ ື: ແບບບັນຍາຍ, ອະພປິ າຍກຸູ່ມຍອູ່ ຍ, ສອນ ໂດຍໃຊຄ້ າໍ ຖາມ, ສອນໂດຍໃຊ້ເກມ, ຂະບວນການກ່ມຸູ , ນລິ ະໄນ, ອປຸ ະໄນ, ສະແດງບດົ ບາດ ສມົ ມຸດ, ສະແດງລະຄອນເວທີ, ... ພາກທີ I : ພາສາລາວ ບດົ ທີ 1 ການອາູ່ ນ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການອາູ່ ນ 2. ປະເພດຂອງການອ່າູ ນ 3. ຫຼັກການອາູ່ ນ 4. ມາລະຍາດໃນການອ່າູ ນ 5. ປະໂຫຍດຂອງການອ່າູ ນ ບດົ ທີ 2 ການຂຽນ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການຂຽນ 2. ຫັຼກການຂຽນ 3. ມາລະຍາດໃນການຂຽນ 4. ປະເພດຂອງການຂຽນ ບດົ ທີ 3 ການຟງັ ແລະ ເວາົ້ 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຟງັ

ອາທດິ ທີ 8 2. ຄວາມສາໍ ຄັນຂອງການຟັງ ອາທດິ ທີ 9 3. ມາລະຍາດການຟງັ 4. ຄວາມສາໍ ຄັນຂອງການເວົ້າ ອາທດິ ທີ 10 5. ຄຸນປະໂຫຍດ ແລະ ໂທດຂອງການເວາົ້ ອາທດິ ທີ 11 6. ມາລະຍາດການເວາ້ົ ທ່ີດີ ອາທດິ ທີ 12 ບດົ ທີ 4 ສນັ ທະກະວີ ອາທດິ ທີ 13 ອາທດິ ທີ 14 1. ຄວາມໝາຍຂອງກາບ ອາທດິ ທີ 15 2. ການແຕູງ່ ກາບ 3. ວິທແີ ຕງູ່ ກອນ ອາທດິ ທີ 16 ການຕລີ າຄາ 4. ປະເພດຂອງກອນ ເອກະສານອາ້ ງອງີ 5. ການແຕງູ່ ເພງ ບດົ ທີ 5 ວນັ ນະຄະດລີ າວລາ້ ນຊາ້ ງສະໄໝຮງຸູ່ ເຮອື ງ ແລະ ຊດຸ ໂຊມ 1. ວນັ ນະຄະດີລາວລ້ານຊ້າງສະໄໝຮຸູ່ງເຮອື ງ 2. ວນັ ນະຄະດີລາວລ້ານຊ້າງສະໄໝຊດຸ ໂຊມ ບດົ ທີ 6 ວນັ ນະຄະດລີ າວສະໄໝປດັ ຈບຸ ນັ 1. ການກໍາເນດີ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງວັນນະຄະດີສະໄໝປັດຈບຸ ນັ 2. ບົດກອນເມືອງລາວສວຍງາມແລະຮງົັ່ ມີ 3. ເລອີື່ ງ ແຫກຄຸກ ນາໍ ພານກັ ຮຽນທວນຄືນ 1. ຮວູ່ ມຮຽນ 10% 2. ວຽກກດິ ຈະກາໍ ກູ່ມຸ 10% 3. ກດິ ຈະກາໍ ບຸກຄົນ 20 % 4. ສອບເສັງກາງພາກ 20 % 5. ສອບທ້າຍພາກ 40 % 1. ແບບຮຽນວນັ ນະຄະດີ 1,2 ລະບບົ 11+3 ສ້າງຄູມດັ ທະຍມົ ຕນົ້ ສາຍພາສາລາວ 2. ແບບຮຽນພາສາລາວ 1, 2,4 ລະບບົ 11+3 ສາ້ ງຄມູ ັດທະຍມົ ຕົນ້ ສາຍພາສາລາວ 3. ປ້ມື ແບບຮຽນ ພາສາລາວ ຊນ້ົັ ມັດທະຍົມສກຶ ສາປທີ ີ 1 ປີ 2010 4. ປ້ືມແບບຮຽນ ພາສາລາວ-ວັນນະຄະດີ ຊົັ້ນມັດທະຍມົ ປທີ ີ1 ,2,3 1999,97 5. ແບບຮຽນ ວັນນະຄະດີ 1 ປີທີ 1 ລະບບົ 8+3 ສາຍປະຖົມ 2008 6. ແບບຮຽນ ພາສາລາວ-ວັນນະຄະດີ 1,2 ປີທີ 1 ລະບົບ 11+2 ສາຍປະຖມົ 2008