หนังสือ1

วัฒนธรรม หมายถึง ทุกสิ่ง ทุกอย่างที่มนุษย์สร้างขึ้นมา นับต้ังแต่ภาษา ศูนย์กลางการปกครองแทนเมืองเชลียง ในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์มีขนบธรรมเนียมประเพณี ศาสนา กฎหมาย ศิลปะ จริยธรรม ตลอดจน โบราณสถาน และโบราณวัตถุท้ังหมด 215 แห่ง สารวจค้นพบแล้ว 204 แห่งวิทยาการและเทคโนโลยีต่าง ๆ อาจกล่าวได้ว่าวัฒนธรรมเป็นเครื่องมือที่มนุษย์ โบราณสถานที่สาคัญและเป็นที่รู้จักกันมีอยู่ 3 แห่ง คือวัดพระศรีรัตนมหาธาตุคิดค้นข้ึนมาเพ่ือช่วยให้มนุษย์สามารถดารงอยู่ต่อไปได้ เพราะการจะมีชีวิตอยู่ใน ราชวรวิหาร วัดเจดีย์เจ็ดแถว วัดช้างล้อม อันเป็นสถานที่สาคัญของอุทยานโลกนีไ้ ดม้ นษุ ยจ์ ะตอ้ งร้จู ักใชป้ ระโยชน์จากธรรมชาตแิ ละจะต้องรู้จักควบคุมความ สาหรับคาว่า \"อาเภอศรสี ชั นาลัย\"ประพฤติของมนุษย์ด้วยกัน วัฒนธรรม คือคาตอบที่มนุษย์ในสังคมคิดขึ้นมาเพ่ือแก้ปญั หาเหลา่ น้ีศรีสัชนาลัยเป็นช่ือเมืองท่ีเคยมีความเจริญรุ่งเรืองแห่งหน่ึงของประเทศไทยปัจจบุ ันมคี วามสาคญั ในฐานะท่ีเป็นแหล่งศึกษาทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ของชาติ ผนวกกับเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มเมืองมรดกโลกที่ประกอบด้วยสุโขทัยกาแพงเพชรและศรีสัชนาลัย ปัจจุบันเมืองศรีสัชนาลัย มีสถานะเป็นอุทยานประวัติศาสตร์ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยตั้งอยู่ท่ีตาบลศรีสัชนาลัยบริเวณที่เรียกว่า “แก่งหลวง” ห่างจากตัวอาเภอศรีสัชนาลัยลงมาทางอาเภอสวรรคโลก 11 กิโลเมตร ครอบคลุมพ้ืนที่ในเขตของตาบลศรีสัชนาลัย ตาบลสารจิตร ตาบลหนองอ้อ ตาบลท่าชัย ส่วนตัวเมืองโบราณศรีสัชนาลัยอยู่ในเขตหมู่บ้านพระปรางค์ ตาบลศรีสัชนาลัย มีพ้ืนท่ีทั้งหมดประณ 45.14 ตารางกิโลเมตร เดิมช่ือว่า “เมืองเชลียง” แล้วเปล่ียนช่ือเป็น “ศรีสัชนาลัย” ในสมัยกษัตรยิ ์ราชวงศ์พระรว่ งขนึ้ ครองกรุงสุโขทัย และไดส้ รา้ งเมอื งขึ้นใหม่เป็น

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรวิหาร (วัดพระปรางค์) เป็นโบราณสถานที่อยู่ใน วัดเจดีย์เจ็ดแถว เป็นหนึ่งในโบราณสถานที่สาคัญของอุทยานประวัติศาสตร์อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อาเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย เป็นพระ ศรีสัชนาลัย ตั้งอยู่ในอาเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ตั้งอยู่ด้านหน้าวัดช้างอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรวิหาร เป็นวัดที่มีความสาคัญมาแต่โบราณกาล ล้อม หันหน้าไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ วัดเจดีย์เจ็ดแถวน้ี นับว่ามีความสร้างขึน้ เมื่อประมาณพุทธศตวรรษท่ี ๑๗ - ๑๘ โดยวดั นเ้ี ปน็ วัดสาคัญในเขตเมือง สวยงามกว่าวัดอ่ืนๆ ในเมืองศรีสัชนาลัย เพราะมีเจดีย์แบบต่างๆ กันมากมายเชลียงมาแต่เดิม ปรากฏหลักฐานในศิลาจารึกหลักที่ ๑ และในสมัยกรุงธนบุรี โบราณสถานที่สาคัญ คือ เจดีย์ประธานรูปดอกบัวตูมด้านหลังพระวิหารซึ่งเป็นเม่ือสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเสด็จไปปราบชุมชนพระฝางเมืองสวางคบุรี ศิลปะแบบสุโขทัยแท้ และมีเจดีย์รายรวมทั้งอาคารขนาดเล็กแบบต่างๆกัน 33แล้วได้เสด็จสมโภชพระบรมธาตุเมืองเชลียงน้ีด้วย และวัดนี้ยังเป็นท่ีสรงน้า องค์ มีกาแพงแก้วล้อมรอบอีกช้ันหน่ึง นอกกาแพงมีโบสถ์และบ่อน้า เดิมมีคูน้ามูรธาภิเษก สาหรับพระเจ้าแผ่นดินใหม่ท่ีจะขึ้นเสวยราชสมบัติมาแต่คร้ังโบราณ ลอ้ มรอบ เจดยี ร์ ายทมี่ ีลักษณะเด่นองคห์ นง่ึ เรียกว่า เจดีย์ทรงปราสาท คือทาเป็นกาล วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ได้ขึ้นทะเบียนโบราณสถานแห่งชาติ เม่ือปี พ.ศ. ซุ้มมณฑปมีเรือนยอดข้างบนสูง ซุ้มทางทิศตะวันตกมีพระพุทธรูปปางนาคปรก๒๔๗๘ได้โอนมาขึ้นในปกครองคณะสงฆ์ เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๙ ได้รับสถาปนาเป็น ประดิษฐานอยู่ เป็นพระพุทธรูปปางนาคปรกสมัยสุโขทัยที่สวยงามยิ่ง วัดเจดีย์พระอารามหลวง เม่อื ปี พ.ศ. ๒๕๐๑ เจ็ดแถวเป็นช่ือท่ีเรียกขึ้นภายหลังโดยราษฎรในท้องถ่ินน้ัน สาเหตุท่ีเรียก เน่ืองจากพบเจดีย์จานวนมากมายหลายแถวภายในวัด สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์ เธอ กรมพระยาดารงราชานภุ าพ ทรงสันนิษฐานว่า วัดนี้เป็นวัดท่ีมีความสวยงาม กว่าวัดอ่ืนๆ อาจเป็นวัดของกษัตริย์ที่ครองเมืองน้ี และเจดีย์รายอื่นๆ คงเป็นท่ี บรรจพุ ระอัฐขิ องเจ้านายในราชวงศ์สุโขทัย

วัดช้างล้อม เป็นโบราณสถานสาคัญตั้งอยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยอาเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัยต้ังอยู่ภายในกาแพงเมืองเกือบก่ึงกลางตัวเมืองศรีสัชนาลัย บริเวณท่ีราบด้านเชิงเขาพนมเพลิงด้านทิศใต้ โบราณสถานที่สาคัญคือ เจดีย์ประธานทรงลังกาตั้งอยู่ภายในกาแพงแก้วส่ีเหลี่ยมจัตุรัส มีซุ้มประตูท้ัง4 ทิศ ประตูด้านหน้าและประตูด้านหลังเป็นทางเข้าออก ส่วนประตูด้านข้างก่อเรียงอิฐศิลาแลงปิดไว้เป็นประตูตันเจดีย์ประธานทรงลังกา ตั้งอยู่บนฐานประทักษิณรูปส่ีเหล่ียมจัตุรัส มีช้างปูนป้ันเต็มตัวประดับโดยรอบฐานทั้ง 4 ด้านดา้ นละ 9 เชอื ก (ยกเว้นดา้ นหนึ่งซ่ึงเป็นบันไดทางข้ึนมีเพียง 8 เชือก) และที่มุมมีชา้ งขนาดใหญ่ประดับอีก 4 เชือก รวมเป็น 39 เชือก ช้างเชือกใหญ่ท่ีอยู่มุมเจดีย์เป็นช้างทรงเครื่องมีลวดลายปูนป้ันประดับท่ีคอ และข้อเท้าสวยงามกว่าช้างท่ีฐานสี่เหล่ียม ระหว่างช้างปูนปั้นที่ฐานน้ันจะมีเสาประทีปศิลาแลงสลับเป็นระยะด้านหน้าช้างแต่ละเชือกจะมีพุ่มดอกบัวตูมปูนป้ันวางตั้งอยู่ ช้างปูนป้ันท่ีวัดช้างล้อมเมืองศรีสัชนาลัยมีลักษณะเด่นกว่าช้างปูนปั้นที่วัดอื่นๆ คือ ยืนเต็มตัวแยกออกจากผนัง มีขนาดสูงใหญ่กว่าช้างจริง นักวิชาการบางท่านสันนิษฐานว่า วัดช้างล้อมน้ีน่าจะเป็นวัดเดียวกันที่กล่าวในศิลาจารึกหลักท่ี 1 ว่า ในปี พ.ศ. 1892พ่อขุนรามคาแหงมหาราชให้ขุดเอาพระธาตุขึ้นมาบูชาและเฉลิมฉลอง หลังจากนั้นจึงฝังลงกลางเมืองศรีสัชนาลัย และก่อพระเจดีย์ทับลงไปด้านหน้าเจดีย์ประธานมีบันไดข้ึนสู่ลานประทักษิณ เหนือฐานประทักษิณมีซุ้มพระพุทธรูปประทบั น่ังปางมารวิชยั 20 ซ้มุ

บ้านนาต้นจ่ัน ต้ังอยู่ในตาบลบ้านตึก อาเภอศรีสัชนาลัย จังหวัด สุโขทัย เป็นแหล่งทอ่ งเทีย่ วทนี่ ักท่องเทย่ี วจะได้เรียนรู้วิถีชีวิต ของคนในชุมชน ในเชิงอนุรักษ์ได้ท่องเท่ียวสัมผัสกับธรรมชาติแบบครบวงจร โดยได้จัดเป็นท่ีพักแบบโฮมสเตย์ใหน้ กั ทอ่ งเที่ยว ได้มาพักรว่ มกบั เจ้าของบา้ นทากจิ กรรมรว่ มกนั เรียนรู้วิถีชีวิตตามชุมชน บ้านนาต้นจั่นเป็นชุมชมด้ังเดิมอพยพมาจากเมืองเหนือ และเมืองลับแลภาษาท่ีใช้เป็นภาษาเหนือ หมู่บ้านนาต้นจ่ันเป็นหมู่บ้านเล็กๆ มีต้นจั่นขึ้นอยู่มากมาย จึงต้ังชื่อหมู่บ้านว่า บ้านนาต้นจั่น บ้านนาต้นจ่ันสามารถมองเห็นได้ชัดเจนจากบนดอย ประชากรมี 270 ครัวเรือน ประกอบอาชีพทานา ทาสวนผลไม้ ปลูกกล้วย ลางสาด ทุเรียน ตามฤดูกาล อาชีพเสริมคือ อาชีพทอผ้า จักสาน ทาหัตถกรรมตอไม้ ชุมชนอยู่กันแบบพ่ีแบบน้อง เอ้ืออาทรต่อกัน มีการช่วยเหลือเกอ้ื กลู กนั มกี ารนับถอื ศาสนาพุทธ มีความเชื่อเรื่องผีและข้อปฏิบัติต่างตามบรรพบรุ ุษ

ประเพณที ้องถนิ่ ของอาเภอศรีสชั นาลัย รัตนมหาธาตุ (วดั พระปรางค์) เมอื่ ขบวนรถเคลื่อนมาตามถนน ประชาชนที่อยู่ริม ถนนจะนาน้ามาสรงพระพุทธรูป และพระร่วงพระลือ เม่ือขบวนถึงวัดพระศรีรัต จังหวัดสุโขทัยเป็นจังหวัดที่เต็มไปด้วยสีสันหลากหลาย ท้ังในด้าน นมหาธาตุ กจ็ ะนาพระพุทธรูปและพระร่วงพระลือไปประดิษฐานบนแท่น เพ่ือให้ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ประเพณี และแหล่งธรรมชาติ อีกทั้งผู้คนในท้องถิ่น ประชาชนสรงน้าพระพร้อมกับสรงน้าพระภิกษุสงฆ์และผู้สูงอายุตามลา ดับยังคงรักษาขนบธรรมเนียม และประเพณีดั้งเดิมอันงดงามไว้ได้อย่างเข้มแข็ง กิจกรรมในงานประกอบด้วย ขบวนแห่รดน้าดาหัวพ่อเมือง การแสดงพื้นบ้านตลอดท้ังปีมีการจัดงานเทศกาลเฉลิมฉลองและงานประเพณีที่สาคัญสาหรับ การละเล่นพื้นบ้าน การแข่งขันไตรกีฬา พิธีสักการะพระยาลิไท และอาเภอศรีสัชนาลยั ก็มปี ระเพณีทส่ี าคญั ศาลหลักเมืองศรีสัชนาลัย ตักบาตรข้าวสารอาหารแห้งพระสงฆ์ 109 รูป การประเพณสี รงน้าโอยทานสงกรานต์ศรีสัชนาลยั จาหน่ายสินค้าพื้นเมือง การจาหน่ายผลไม้พ้ืนเมือง และน่ังช้างชมโบราณสถาน โดย Hi-Light ของงานชมขบวนแห่ชา้ งพ่อเมือง จานวนกว่า 20 เชือก และขบวน แห่จากชุมชนเทศบาลศรีสัชนาลัยท่ียิ่งใหญ่อลังการ มีประเพณีบวชพระแห่นาค ด้วยช้างของชาวหาดเสี้ยวท่ีวัดหาดเส้ียว ซ่ึงเป็นงานประเพณีแห่นาคด้วยขบวน ช้างที่แปลกและเป็นเอกลักษณ์เด่นของชาวหาดเสี้ยว และกิจกรรมน่ังช้างชม อุทยานประวัตศิ าสตรศ์ รีสัชนาลยัเป็นประเพณีของชาวอาเภอศรีสัชนาลัยท่ีสืบทอดกันมา จัดข้ึนในวันท่ี 12เมษายน ของทุกปี งานในภาคเช้าจะเร่ิมด้วยพิธีบวงสรวงหลักเมืองในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ตอนบ่ายจะมีขบวนรถแห่ซึ่งตกแต่งอย่างสวยงาม ประกอบดว้ ยรถพระพทุ ธรูป รถพระร่วงพระลือ และขบวนรถของแต่ละตาบล ขบวนรถจะเคล่ือนจากอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยมายังวัดพระศรี

ประเพณีแหช่ ้างบวชนาคหาดเสย้ี ว ภูมิปัญญาด้านหมอเปา่ หมอเป่า เป็นกล่มุ หมอพ้นื บ้านท่ีมีบทบาทต่อสังคมของคนในชนบท การเป่า เป็นประเพณีบวชช้างหรือที่เรียกว่า แห่ช้างอยู่เคียงคู่ผู้คนทีมีสายเลือดไทยพวนมา วิธีการรักษาของหมอพ้ืนบ้าน รักษาอาการเจ็บป่วยโดยใช้เวทมนตร์คาถาเป่าไปนานแล้ว คือ การนาช้างมาร่วมในพิธีบรรพชาอุปสมบทมาจากคติความเชื่อทาง ตามร่างกายผู้ป่วย บางครัง้ อาจจะใช้สมุนไพรในการรักษาด้วย หมอเป่า จะได้รับพุทธศาสนาว่า พระ เวสสันดรให้ช้างปัจจัยนาเคนทร์อันเป็นช้างเผือกคู่บารมีท่ี การถ่ายทอดความรู้จากบรรพบุรุษ เช่น ปู่ ตา พ่อ หรือจากครูท่ีสืบทอดกันมาชาวเมืองเชตุดรถือว่าเป็นมงคลหัตถีแก่พราหมณ์ท้ัง 8 จากแคว้นกลิงคราษฎร์ หมอเป่าเปรียบเสมือนแพทย์ท่ีพอจะรักษาอาการเจ็บไข้ได้ป่วยให้ผู้ป่วยได้ การท่ีมาทูลขอเพ่ือเป็นมงคลแก่บ้านเมืองที่ประสบทุพภิกขภัย ความเช่ือนี้เกี่ยวข้อง คิดค่ารักษาอาจเป็นค่าตอบแทนเล็กน้อยเพื่อเป็นสินน้าใจ หรือถ้าผู้ป่วยไม่มีเงินกับอีกตานานหน่ึง คือ ตอนท่ีพระเจ้ากรุงสัญชัย พระราชบิดาของพระเวสสันดร อาจรักษาให้ฟรี และเม่ือผู้ป่วยหายจากการเจ็บป่วยก็จะจัดเตรียมของกินของใช้ขอให้พระเวสสันดรกลับมาเป็นกษัตริย์ตามเดิมน้ัน พระองค์ได้จัดขบวนช้างม้า หรือเงินเพื่อนาไปตอบแทนท่านที่ได้รักษาให้จนหายจากการเจ็บป่วย ในอาเภอและรถประดบั ประดาเหมอื นออกศกึ สงครามให้สมเกียรติเพ่ือไปรับพระเวสสันดร ศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย มีภูมิปัญญาท่ีเป็นหมอเป่า หรือหมอพ้ืนบ้านที่และพระนางมทั รขี บวนแหข่ บั ดว้ ยมโหรีและการละเลน่ ตา่ ง ๆ เป็นการเฉลิมฉลอง ชาวบา้ นไปรักษาชื่อ หมออินทร์ รุ่นเจริญ บ้านเลขท่ี 114/1 หมู่ที่5 ตาบลศรีสัชความเช่ืออีกประการหน่ึง คือ คาส่ังสอนของพระพุทธองค์ที่มุ่งให้ผู้บวชถือปฏิบัติ นาลยั เป็นหมอเป่าท่ีไดร้ บั การสืบทอดเป็นคนสืบทอดการรักษาการเป่า ที่มีคนมาตนเพื่อไปสู่โลกอุดร หรือโลกุตรธรรม คือ ธรรมอันพ้นจากวิสัยของโลก ได้แก่ รักษาเช่น การเป่าตุ่ม แผลเรื้อรัง ก้างติดคอ แมลงกัดต่อย วิธีการรักษาด้วยการพระนพิ พาน แตค่ นท่ัวไปเขา้ ใจว่า อดุ ร หมายถึงทศิ เหนือ ซง่ึ มีสัญลกั ษณ์ คือ ชา้ ง ท่องคาถาแล้วเป่าลงไปตามตุ่มหรือแผลไฟไหม้ น้าร้อนลวก โดยการเป่าติดกัน ประมาณ ๕ วัน แผลก็จะฝ่อแห้งไปวันละเล็กละน้อยจน ครบ ๕- ๗ วัน ไม่ ลุกลามตอ่ ไป และหายขาดในที่สุดแมค้ วามก้าวหน้าทางการแพทย์ มีโรงพยาบาล สถานพยาบาล และมีแพทย์แผนปัจจุบัน ซ่ึงได้รับความนิยมไปรักษามากกว่า หมอพ้ืนบ้าน แต่ก็ยังมีชุมชนในชนบทท่ีได้ให้ความสาคัญกับหมอพ้ืนบ้าน และ ชาวบ้านก็ยังคงไปรกั ษาอยู่

ของดปี ระจาอาเภอศรสี ัชนาลยั เครอื่ งประดับเงิน ทาจากเงนิ แท้ 99.99% ขา้ วเปบิ๊ ยายเครื่อง บ้านนาต้นจ่นัจดุ เรมิ่ ตน้ ของเคร่ืองเงนิ สุโขทยั เกิดข้นึ เมอ่ื ประมาณเกอื บ 30 ปีท่ีผา่ นมา ภายหลัง ตาบลบา้ นตกึ อาเภอศรสี ัชนาลยัจากท่ีช่างทองในสมัยนั้นเปิดสอนวิธีการทาทองให้แก่ชาวบ้าน จนทาให้มีผู้สนใจเข้าไปเรยี นร้กู นั เป็นจานวนมากเกิดเป็นวิชาความรู้ตดิ ตวั สาหรับหารายได้เพิ่มเติมให้กับครอบครัวในช่วงท่ีว่างเว้นจากการทางาน ดังน้ัน ช่วงยุคสมัยน้ัน นอกจากจะมีช่างทองชาวสุโขทัยเกิดขึ้นแล้ว ยังมีช่างทาเคร่ืองเงินเกิดขึ้นพร้อมๆ กันด้วยเนื่องจากในการเรียนทาทองมักจะสอนถักลายโดยใช้เงินเป็นวัตถุดิบเริ่ม ต้นในการฝึกฝน เพราะเนื้อเงินมีราคาถูกกว่าทองมาก จนในเวลาต่อมาได้มีช่างเงินบางส่วนมารวมกลุ่มกัน ก่อต้ังเป็นร้านเคร่ืองเงินแห่งแรกของสุโขทัย ภายใต้ช่ือ“ร้านลาตดั เงินโบราณ” ซ่ึงในยุคแรกเป็นร้านค้าแบบเรียบง่าย ขายช้ินงานท่ีผลิตได้บริเวณหน้าร้าน ควบคู่ไปกับการเดินขายตามบ้านพักอาศัยของคนในละแวกนั้นและอาเภอขา้ งเคียง

จากน้ันใส่วุ้นเส้น ผักบุ้ง กะหล่าปลี ถั่วงอก หรือผักอื่นๆ ตามชอบลงไป บนแผ่นแป้ง ปดิ ฝาอีกคร้ังแล้วนึ่งจนผักพอสุก พอได้ท่ีใช้ตะหลิวตวัดพับ แป้งไปมา เพื่อหอ่ ไสผ้ ักขา้ งในไว้ เสร็จสรรพแลว้ ตกั ใส่ชาม เป็นท่ีมาของ คาว่า \"ข้าวเปบ๊ิ \" ซ่งึ \"เปิ๊บ\" เปน็ ภาษาถิ่นหมายถึงการพบั ไปพับมาน่นั เองข้าวเป๊ิบเป็นของกินขึ้นช่ือของท่ีน่ี เป็นอาหารการกินที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว\"ขา้ วเป๊ิบ\" กค็ ือกว๋ ยเตี๋ยวชนิดหนึ่ง ที่มีกรรมวิธีการทาเส้นคลา้ ยคลึงกับข้าวเกรียบปากหม้อ โดยใช้ผ้าขาวบางขึงบนปากหม้อดินจนตึง ในหม้อดินต้มน้าให้เดือดจากนน้ั ละเลงแปง้ ข้าวเจ้าลงบนปากหม้อ ไอน้าเดือดที่พลุ่งข้ึนมาจะทาให้แป้งสุกอยา่ งรวดเรว็

ผ้าพนื้ เมือง ตาบลทา่ ชยั อาเภอศรีสัชนาลยั จังหวดั สโุ ขทัย สาหรับอาเภอศรีสัชนาลัยมีร้านผ้าพ้ืนเมืองหรือผ้าซิ่นท่ีเป็นท่ีรู้จักกันช่ือผ้าทอเป็นส่ือสัญลักษณ์ของคนในแต่ละชุมชน แสดงถึงเช้ือชาติ เผ่าพันธุ์ และ ร้านปา้ แอว๋ ผา้ พน้ื เมือง ตงั้ อยเู่ ลขท่ี 82/1 หมู่13 ต.ท่าชัย อ.ศรีสัชนาลัยความแตกต่างทางวัฒนธรรม ผ้าทอยังคงเป็นปัจจัยสาคัญในการดารงชีวิตของ จ.สโุ ขทยั จาหนา่ ย ผ้าซิน่ ตีนจก ผ้าไหม ผ้าฝ้ายและเสือ้ ผา้ สาเร็จรูปมนุษย์ตั้งแต่แก่จนถึงตาย และมีบทบาทสาคัญท้ังในแง่เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม การทอผ้าเร่ิมจากการสานมนุษย์เริ่มสานต้นหญ้าอ่อนเพื่อใช้ใส่วัสดุส่ิงของ และต่อมากลายเป็นเสื่อและตะกร้า และพัฒนามาเป็นวิธีการต่อต้นพืชเพ่อื เป็นเส้นทีย่ าวและทาให้เหนียวขึ้นสามารถรับน้าหนักได้มากขึ้น จนกระทั่งมีการคิดค้นวัสดุการทอจากพืชมาเป็นเส้นใย เช่น ฝ้าย รู้จักวิธีการทออย่างง่ายคือการนาฝ้ายมาผูกกับหินเป็นเส้นยืน และใช้เส้นพุ่งเข้าไปเวลาทอ ในอดีตเด็กผู้หญิงทุกคนจะถูกฝึกหัดให้รู้จักการทอผ้าและเย็บปักถักร้อย ซ่ึงเป็นส่ิงที่จาเป็นในการดารงชีวิต ในชุมชนภาคเหนือผ้าทอยังคงบทบาททางสังคมและวัฒนธรรม นอกจากบทบาททางการค้ายังมีการใช้ผ้าในประเพณีและพิธีกรรมตา่ งๆ