E-book เรื่อง ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟ้า

90 หน่วยท่ี 3 ชนดิ และการใช้งานของสายไฟฟา้ หมายเหตุ (ตารางท่ี 5-41) 1) ตวั คูณปรับค่าขนาดกระแสให้ใช้กับการวางสายไฟฟา้ ชันเดียวเทา่ นัน 2) ตัวคูณปรับค่าขนาดกระแสให้ใช้กับการติดตังรางเคเบิลในแนวนอนท่ีมีระยะห่างระหว่าง รางเคเบิลในแนวด่ิง ไม่น้อยกว่า 300 มม. และติดตังรางเคเบิลห่างจากผนังไม่น้อยกว่า 20 มม. เทา่ นนั 3) ตัวคูณปรับค่าขนาดกระแสให้ใช้กับการติดตังรางเคเบิลในแนวด่ิงท่ีมีระยะห่างระหว่าง เคเบิลในแนวราบ ไมน่ อ้ ยกวา่ 225 มม. เท่านัน 4) ในกรณีทีจ่ านวนรางเคเบิลมากกวา่ หน่ึงราง ตัวคูณปรบั คา่ ให้คิดจากรางเคเบิลท่ีมกี ลุ่มวงจร มากทส่ี ุด วิชาการติดตัง้ ไฟฟา้ ในอาคาร

หน่วยท่ี 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟ้า 91 ตารางที่ 5-42 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าอลูมิเนียมหุ้มฉนวนพีวีซีตาม มอก. 293-2541 ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 450/750 โวลต์ อุณหภูมิตัวนา 70 oC อุณหภูมิโดยรอบ 40 oC เดินบนฉนวนลูกถ้วย ในอากาศ รปู แบบการติดตงั้ ขนาดสาย (ตร.มม.) ขนาดกระแส (แอมแปร)์ 25 97 86 35 121 108 50 147 132 70 189 171 95 231 210 120 268 245 150 310 284 185 354 327 240 419 389 300 485 452 400 584 547 500 674 635 หมายเหตุ (ตารางท่ี 5-42) อุณหภูมโิ ดยรอบทแี่ ตกต่างจาก 40 oC ให้ใช้ตวั คูณปรบั ค่าตามทีร่ ะบไุ ว้ในตารางท่ี 5-43 วิชาการติดต้งั ไฟฟ้าในอาคาร

92 หนว่ ยที่ 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟ้า ตารางที่ 5-43 ตัวคูณปรับค่าอุณหภูมิโดยรอบท่ีแตกต่างจาก 40 oC ใช้กับค่าขนาดกระแสของเคเบิล เม่ือเดิน ในอากาศ อุณหภูมโิ ดยรอบ PVC ฉนวน เอ็มไอ (องศาเซลเซยี ส) XLPE หรือ EPR 70 oC 105 oC 11 – 15 1.34 1.23 1.41 1.21 16 – 20 1.29 1.19 1.34 1.16 21 – 25 1.22 1.14 1.26 1.13 26 – 30 1.15 1.10 1.18 1.09 31 – 35 1.08 1.05 1.09 1.04 36 – 40 1.00 1.00 1.00 1.00 41 – 45 0.91 0.96 0.91 0.96 46 – 50 0.82 0.90 0.79 0.91 51 – 55 0.70 0.84 0.67 0.87 56 – 60 0.57 0.78 0.53 0.82 61 – 65 - 0.71 - 0.76 66 – 70 - 0.64 - 0.70 71 – 75 - 0.55 - 0.65 76 – 80 - 0.45 - 0.59 81 – 85 - - - 0.51 86 – 90 - - - 0.43 91 – 95 - - - 0.35 วิชาการติดตัง้ ไฟฟ้าในอาคาร

หน่วยที่ 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟ้า 93 ตารางที่ 5-44 ตวั คณู ปรบั ค่าอณุ หภมู โิ ดยรอบที่แตกตา่ งจาก 30 oC ใช้กบั คา่ ขนาดกระแสของเคเบิล เมือ่ เดินใตด้ นิ อณุ หภมู ิโดยรอบ ฉนวน (องศาเซลเซียส) PVC XLPE หรอื EPR 1.18 1.12 11 – 15 1.12 1.08 16 – 20 1.07 1.03 21 – 25 1.0 1.0 26 – 30 0.94 0.96 31 – 35 0.87 0.91 36 – 40 0.80 0.86 41 – 45 0.71 0.82 46 – 50 0.62 0.76 51 – 55 0.51 0.70 56 – 60 61 – 65 - 0.65 66 – 70 - 0.57 71 – 75 - 0.49 76 – 80 - 0.41 วชิ าการติดตั้งไฟฟ้าในอาคาร

94 หน่วยที่ 3 ชนดิ และการใช้งานของสายไฟฟา้ ตารางท่ี 5-45 ตัวคูณปรับค่าสาหรับสายเคเบิลแกนเดียว หรือหลายแกน ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 กโิ ลโวลต์ ฝังดินโดยตรง เมอื่ วางเป็นกลุม่ มากกว่า 1 วงจร วางเรยี งกนั แนวระดับ ระยะห่างระหว่างผิวดา้ นนอกเคเบิล แต่ละวงจร (มม.) จานวนวงจร วงชิดกัน เส้นผ่านศนู ยก์ ลาง 125 250 500 เคเบิล 1 เส้น 2 3 0.75 0.80 0.85 0.90 0.90 4 5 0.65 0.70 0.75 0.80 0.85 6 0.60 0.60 0.70 0.75 0.80 0.55 0.55 0.65 0.70 0.80 0.50 0.55 0.60 0.70 0.80 ตารางท่ี 5-46 ตัวคูณปรับค่าสาหรับสายเคเบิลแกนเดียว หรือหลายแกน ขนาดแรงดัน (U0/U) ไม่เกิน 0.6/1 กโิ ลโวลต์ ร้อยทอ่ ฝงั ดินโดยตรง เมอื่ วางเป็นกลุ่มมากกวา่ 1 วงจร วางเรยี งกนั แนวระดับ จานวนวงจร ระยะหา่ งระหวา่ งผิวดา้ นนอกท่อ แตล่ ะวงจร (มม.) 2 วงชิดกัน 250 500 1,000 3 4 0.85 0.90 0.95 0.95 5 6 0.75 0.85 0.90 0.95 0.70 0.80 0.85 0.90 0.65 0.80 0.85 0.90 0.60 0.80 0.80 0.90 วชิ าการติดตั้งไฟฟา้ ในอาคาร

หน่วยท่ี 3 ชนดิ และการใชง้ านของสายไฟฟา้ 95 ตารางที่ 5-47 รูปแบบการติดตัง้ อ้างองิ วธิ กี ารเดนิ สาย รปู แบบการติดต้ัง ลักษณะ หมายเหตุ หรือ การติดต้ัง สายแกนเดียวหรือ หลายแกนหุ้มฉนวน หรอื ฝ้าเพดานหรอื ผนงั ม/ี ไม่มีเปลือกนอก เดนิ ช่องเดินสายโลหะหรือ กันไฟทเ่ี ป็นฉนวน อโลหะภายในฝ้าเพดาน ท่ีเป็นฉนวนความร้อน ความรอ้ นคือวสั ดุที่มี หรือผนังกัน สายแกนเดียวหรอื กล่มุ ที่ 1 คา่ การนาทางความร้อน หลายแกนหุ้มฉนวน ม/ี ไม่มีเปลือกนอก (Thermal เดินในชอ่ งเดนิ สายโลหะ หรอื อโลหะเดินเกาะผนงั Conductance) หรอื เพดาน หรอื ฝังใน ผนังคอนกรีตหรอื อย่างนอ้ ย 10 W/m2K* ทค่ี ลา้ ยกัน สายแกนเดยี วหรือ กรณีฝงั ในผนงั คอนกรตี หลายแกนหุ้มฉนวน มีเปลอื กนอก เดินเกาะ หรือทค่ี ลา้ ยกนั ผนังนนั ผนงั หรือเพดานที่ไม่มี สิ่งปดิ หมุ้ ทค่ี ล้ายกนั จะต้องมีคา่ ความ สายเคเบลิ แกนเดยี ว หมุ้ ฉนวน ม/ี ไม่มเี ปลือก กลมุ่ ที่ 2 ตา้ นทานความร้อน นอก วางเรยี งกันแบบ (Thermal Resistivity) มรี ะยะห่าง เดินบนฉนวน ลกู ถว้ ยในอากาศ ไมเ่ กิน 2 Km/W หรือ กลุ่มที่ 3 - ระยะห่างถึงผนงั และระหวา่ งเคเบลิ หรอื กลมุ่ ท่ี 4 ไมน่ ้อยกว่าเส้นผ่าน ศูนย์กลางเคเบิล วิชาการตดิ ต้งั ไฟฟา้ ในอาคาร

96 หน่วยท่ี 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟา้ ตารางที่ 5-47 (ต่อ) รปู แบบการติดตง้ั อา้ งองิ วธิ ีการเดนิ สาย รูปแบบการตดิ ต้งั ลักษณะ หมายเหตุ การติดตั้ง สายแกนเดียวหรอื หลายแกนหุม้ ฉนวน หรือ กลมุ่ ท่ี 5 - มีเปลอื กนอก เดนิ ใน ทอ่ โลหะหรืออโลหะฝังดิน หรือ กลุ่มท่ี 6 - สายแกนเดียวหรอื หลายแกนหมุ้ ฉนวน รางเคเบลิ แบบ มเี ปลอื กนอก ฝังดิน โดยตรง ระบายอากาศจะต้อง สายเคเบลิ แกนเดียวหรือ หลานแกนหุม้ ฉนวน หรือ กลุ่มท่ี 7 มพี นื ท่รี รู ะบายอากาศ มเี ปลือกนอก วางบน ไมน่ ้อยกว่าร้อยละ 30 รางเคเบลิ แบบด้านล่างทึบ รางเคเบลิ แบบระบาย ของพนื ผวิ รางเคเบลิ อากาศ หรือรางเคเบลิ แบบบันได ทงั หมด หมายเหตุ (ตารางท่ี 5-47) * หากไม่มีเอกสารยืนยันวา่ ค่าการนาความร้อนมคี ่าน้อยกว่า 10 W/m2.K ให้ถอื วา่ การเดนิ สาย รอ้ ยท่อภายในฝ้าเพดาน หรือผนังกันไฟใดๆ จะต้องมีค่าขนาดกระแสตามลักษณะการติดตังกลุ่มท่ี 1 นี ระบไุ ว้ วชิ าการติดตงั้ ไฟฟา้ ในอาคาร

หนว่ ยที่ 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟ้า 97 ตารางที่ 5-48 ขอ้ กาหนดการใช้งานของสายไฟฟา้ ตัวนาทองแดง ห้มุ ฉนวนพีวซี ี ตาม มอก. 11-2553 รหสั ชนิด ขนาดสาย ลักษณะ จานวน อณุ หภูมิ เปลือก แรงดันไฟฟ้า การใช้งาน เคเบิล/ (ตร.มม.) ตัวนา แกน ตวั นา นอก ชื่อเรียก U0/U (โวลต์) 60227 1.5-400 เดี่ยวแข็ง แกนเดีย่ ว 70 oC ไมม่ ี 450/750 – ใชง้ านท่ัวไป IEC 01 (Solid) – เดนิ ในช่องเดนิ สาย หรือตเี กลียว และต้องปอ้ งกนั (Stranded) นาเข้าชอ่ งเดนิ สาย – หา้ มร้อยทอ่ ฝงั ดิน หรือฝังดนิ โดยตรง 60227 1.5-240 ฝอย แกนเดีย่ ว 70 oC ไม่มี 450/750 – ใช้งานท่วั ไป IEC 02 (Flexible) – เดนิ ในชอ่ งเดินสาย และตอ้ งป้องกนั นาเข้าชอ่ งเดนิ สาย – หา้ มร้อยท่อฝังดนิ หรอื ฝงั ดินโดยตรง 60227 0.5-1.0 เด่ยี วแข็ง แกนเดยี่ ว 70 oC ไมม่ ี 300/500 – ใช้งานทวั่ ไป IEC 05 (Solid) – เดนิ ในชอ่ งเดินสาย และต้องปอ้ งกนั นาเขา้ ช่องเดินสาย – ห้ามรอ้ ยทอ่ ฝังดนิ หรอื ฝังดินโดยตรง 60227 0.5-1.0 ฝอย แกนเดี่ยว 70 oC ไม่มี 300/500 – ใช้งานทั่วไป IEC 06 (Flexible) – เดินในชอ่ งเดนิ สาย และต้องป้องกนั นา เขา้ ชอ่ งเดนิ สาย – หา้ มร้อยทอ่ ฝงั ดิน หรือฝังดนิ โดยตรง 60227 0.5-2.5 เดยี่ วแขง็ แกนเดี่ยว 90 oC ไม่มี 300/500 – ใช้งานทว่ั ไป IEC 07 (Solid) – เดนิ ในช่องเดนิ สาย และตอ้ งป้องกัน นาเข้าช่องเดินสาย – ห้ามร้อยทอ่ ฝงั ดนิ หรอื ฝังดนิ โดยตรง วิชาการติดตัง้ ไฟฟา้ ในอาคาร

98 หน่วยที่ 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟา้ ตารางที่ 5-48 (ต่อ) ขอ้ กาหนดการใชง้ านของสายไฟฟ้าตวั นาทองแดง หุม้ ฉนวนพีวีซี ตาม มอก. 11-2553 รหสั ชนิด ขนาดสาย ลกั ษณะ จานวน อณุ หภมู ิ เปลือก แรงดันไฟฟ้า การใช้งาน เคเบิล/ (ตร.มม.) ตวั นา แกน ตวั นา นอก U0/U ชอ่ื เรยี ก (โวลต์) 60227 0.5-2.5 ฝอย แกนเดี่ยว 90 oC ไมม่ ี 300/500 – ใชง้ านทว่ั ไป IEC 08 (Flexible) – เดนิ ในช่องเดนิ สาย และต้องปอ้ งกัน นาเข้าช่องเดนิ สาย – หา้ มรอ้ ยทอ่ ฝังดิน หรอื ฝงั ดินโดยตรง 60227 1.5-35 ตเี กลยี ว หลายแกน 70 oC ไม่มี 300/500 – ใช้งานทว่ั ไป IEC 10 (Stranded) (ม/ี ไม่มี – เดินในชอ่ งเดนิ สาย สายดิน และตอ้ งป้องกัน นาเข้าชอ่ งเดินสาย – วางบนรางเคเบิล – ห้ามรอ้ ยท่อฝังดิน หรือฝังดนิ โดยตรง 60227 0.8 ตเี กลยี ว 2 แกน 70 oC ไมม่ ี 300/300 – ใช้งานภายใน IEC 41 (Stranded) อุปกรณ์ อเิ ล็กทรอนกิ ส์ 60227 0.5-0.75 ฝอย 1แกน 70 oC มี 300/300 – ใช้ตอ่ ไฟประดับ IEC 43 (Flexible) ตกแตง่ ภายใน อาคาร 60227 0.5-0.75 ฝอย หลายแกน 70 oC มี 300/300 – ใชต้ อ่ เข้า IEC 52 (Flexible) (ม/ี ไมม่ ี เคร่ืองใช้ไฟฟ้า สายดิน ชนดิ หยบิ ยกได้ – ใช้งานภายใน เครื่องใช้ไฟฟ้า 60227 0.75-2.5 ฝอย หลายแกน 70 o มี 300/500 – ใช้ตอ่ เข้า IEC 53 (Flexible) (ม/ี ไม่มี เครอ่ื งใช้ไฟฟา้ สายดิน ชนดิ หยบิ ยกได้ (ใช้งานหนัก) – ใชต้ อ่ เขา้ ดวงโคม วชิ าการติดตัง้ ไฟฟา้ ในอาคาร

หน่วยที่ 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟ้า 99 ตารางท่ี 5-48 (ต่อ) ข้อกาหนดการใชง้ านของสายไฟฟ้าตัวนาทองแดง หมุ้ ฉนวนพวี ีซี ตาม มอก. 11-2553 รหัสชนิด ขนาดสาย ลักษณะ จานวน อุณหภมู ิ เปลือก แรงดันไฟฟ้า การใช้งาน เคเบิล/ (ตร.มม.) ตวั นา แกน ตัวนา นอก U0/U ชื่อเรยี ก (โวลต์) 60227 0.5-0.75 ฝอย หลายแกน 90 oC มี 300/300 – ใชต้ ่อเขา้ IEC 56 (Flexible) (ม/ี ไม่มี เครอ่ื งใช้ไฟฟ้า สายดิน ชนดิ หยิบยกได้ (ใชง้ านหนกั ) 60227 0.75-2.5 ฝอย หลายแกน 90 oC มี 300/500 – ใชต้ อ่ เข้า เคร่ืองใช้ไฟฟา้ IEC 57 (Flexible) (มี/ไม่มี 400/750 ชนิดหยบิ ยกได้ 300/500 (ใชง้ านหนกั ) สายดิน 450/750 – ใชใ้ นดวงโคมไฟฟา้ NYY 1-500 ตเี กลยี ว แกนเดี่ยว 70 oC มี มี/ไม่มีบัลลาสต์ มี 50-300 (Stranded) หลายแกน มี – ใช้ในป้ายโฆษณา/ ปา้ ยไฟฟา้ NYY-G 25-300 หลายแกน – ใชง้ านท่วั ไป มีสายดิน – วางบนรางเคเบลิ – รอ้ ยท่อฝังดินหรือ VAF 1-16 เด่ียวแข็ง 2 แกน 70 oC ฝงั ดนิ โดยตรง VAF-G (Solid) 2 แกนมี – เดินเกาะผนงั หรอื ตเี กลยี ว สายดิน – เดนิ ในชอ่ งเดนิ สาย (Stranded) ห้ามรอ้ ยท่อ – ห้ามฝังดิน VCT 4-35 ฝอย แกนเดย่ี ว 70 oC – ใช้งานทว่ั ไป – ใช้ต่อเขา้ VCT-G (Flexible) หลายแกน เครื่องใช้ไฟฟา้ และ – วางบนรางเคเบิล หลายแกน มสี ายดนิ วชิ าการติดตง้ั ไฟฟ้าในอาคาร

100 หนว่ ยที่ 3 ชนดิ และการใชง้ านของสายไฟฟา้ 4. ข้ันตอนการหาขนาดของสายไฟฟา้ ขนั ตอนการหาขนาดของสายไฟฟา้ แบ่งได้เป็น 8 ขนั ตอน ดงั นี 4.1 หากระแสโหลด (IL) 4.2 กาหนดขนาดอปุ กรณป์ อ้ งกัน (In) 4.3 เลือกวิธีติดตัง 4.4 เลอื กชนิดของสายไฟฟ้า – ชนิดฉนวน PVC, XLPE – จานวนแกน 1, 2, 3, 4, 5 แกน 4.5 เลือกลักษณะการตดิ ตัง กล่มุ ท่ี 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 และเลือกตารางทีจ่ ะใช้ 4.6 หาตัวคณู ปรับ Rating Factors Ca = Ambient Rating Factor Cg = Group Rating Factor 4.7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า (It) It = In / (Ca x Cg) 4.8 เลอื กขนาดสายไฟฟา้ จากตาราง ตัวอย่างท่ี 3.1 วงจรยอ่ ย 1 ph, 230 V จ่ายไฟให้ดวงโคม 12 ชุด แต่ละชุดมีโหลดรวม 200 VA เดินในท่อร้อยสาย Ambient Temperature 40 °C ให้หาขนาด สาย IEC 01 ขนาดสายจะต้องเป็น เท่าใด ขนั ตอนท่ี 1 หากระแสโหลด IL = (12 x 200) VA / 230 V IL = 10.43 A ขันตอนท่ี 2 กาหนดขนาดอุปกรณป์ ้องกนั In > IL เลอื ก CB = 16 AT ขนั ตอนที่ 3 เลือกวธิ ตี ดิ ตงั การติดตงั ในท่อร้อยสาย ขนั ตอนที่ 4 เลอื กชนดิ ของสายไฟฟา้ เลอื กสาย IEC 01 ฉนวน PVC 70 °C เป็น สายแกนเดียว ขนั ตอนที่ 5 เลอื กลักษณะการตดิ ตัง กลุ่มที่ 2 เดินในท่อร้อยสาย ตางรางท่ี 5-20 แกนเดียว 2 ตวั นากระแส วชิ าการตดิ ตง้ั ไฟฟ้าในอาคาร

หน่วยท่ี 3 ชนดิ และการใช้งานของสายไฟฟา้ 101 ขนั ตอนที่ 6 หาตัวคูณปรับ Rating Factors ตวั คณู ปรับค่า Rating Factor ตารางที่ 5-43 Ambient Temperature 40 °C , Ca = 1.00 ขันตอนท่ี 7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า It = 16 / 1.00 = 16 A ขันตอนท่ี 8 เลอื กขนาดสายไฟฟา้ จากตาราง จากตารางท่ี 5-20 เลือกใช้สาย IEC 01 ในทอ่ 2 x 2.5 mm² (21 A) และใช้ CB 16 A ตัวอย่างที่ 3.2 ระบบไฟฟ้า 3 ph, 4 w, 230/400 V มีวงจรย่อย 3 ชุด ๆ ละ 15 A ใช้ Neutral ร่วมใช้สาย IEC 01 เดินในท่อร้อยสาย Ambient Temperature 45 °C และถ้าวงจรย่อยใช้ Neutral แยกกนั รอ้ ยในทอ่ รอ้ ยสายเดยี วกันจงหาขนาดสายไฟฟา้ ขันตอนท่ี 1 หากระแสโหลด IL = 15 A ขันตอนท่ี 2 กาหนดขนาดอุปกรณป์ ้องกัน In > IL เลอื ก CB = 20 AT ขนั ตอนที่ 3 เลือกวิธีตดิ ตัง การติดตังในท่อร้อยสาย ขันตอนที่ 4 เลอื กชนดิ ของสายไฟฟ้า เลือกสาย IEC 01 ฉนวน PVC 70 °C เป็น สายแกนเดียว ขันตอนท่ี 5 เลือกลักษณะการติดตงั เลอื กลกั ษณะการตดิ ตัง กลุ่มที่ 2 เดินในท่อร้อยสาย ตางรางท่ี 5-20 แกนเดยี ว 3 ตัวนากระแส ระบบไฟฟ้า 3 ph, 4 w ใช้ Neutral ร่วมเดินในท่อร้อยสาย ปกติจะออกแบบให้ Balanced ถือว่าสาย Neutral ไม่นากระแส จานวน ตวั นากระแส = 3 เส้น หรอื 1 กล่มุ วงจร ขันตอนท่ี 6 หาตัวคณู ปรับ Rating Factors ตวั คณู ปรับค่า Rating Factor ตารางที่ 5-43 Ambient Temperature 45 °C , Ca = 0.91 ขนั ตอนที่ 7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า It = 20 / 0.91 = 22 A ขันตอนที่ 8 เลือกขนาดสายไฟฟ้าจากตาราง จาก ตารางที่ 5-20 สายแกนเดียวในท่อมี 4 เส้น เลือกใช้สายขนาด 4 x 4 mm² (24 A) เลอื กใช้ CB = 20 AT วิชาการตดิ ต้งั ไฟฟ้าในอาคาร

102 หนว่ ยที่ 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟ้า หากเดนิ 3 วงจร ในท่อเดียวกนั Neutral แยกกัน ขนั ตอนที่ 6 หาตวั คูณปรับ Rating Factors ตัวคณู ปรับคา่ Rating Factor ตารางท่ี 5-43 Ambient Temperature 45 °C Ca = 0.91 ตัวคณู ปรบั ค่า Rating Factor ตารางที่ 5-8 Group Rating Factor 3 วงจร Cg = 0.7 ขนั ตอนที่ 7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า It = 20 / (0.91 x 0.7) = 31 A ขนั ตอนท่ี 8 เลอื กขนาดสายไฟฟา้ จากตาราง จากตารางท่ี 5-20 แกนเดียวในท่อมี 6 เส้น เลอื กใชส้ ายขนาด 3 (2 x 6 mm²) (36 A) เลอื กใช้ CB = 20 A ตัวอย่างที่ 3.3 วงจรสายป้อน 3 ph , 4 w , 230 / 400 V กระแสโหลด 100 A เดินในท่อร้อยสาย Ambient Temperature 45 °C ใช้สายแกนเดียว IEC 01 สาย NYY ชนิด 4 แกน และ สายแกนเดียว XLPE จงหาขนาดของสายไฟฟา้ ขันตอนท่ี 1 หากระแสโหลด IL = 100 A ขันตอนที่ 2 กาหนดขนาดอุปกรณ์ป้องกัน เลือก CB 125 AT ขันตอนที่ 3 เลอื กวิธีตดิ ตัง การตดิ ตงั ในทอ่ ร้อยสาย ขนั ตอนท่ี 4 เลือกชนิดของสายไฟฟ้า ใชส้ าย IEC 01 สายแกนเดยี ว ใชส้ าย NYY 4 แกน ใช้สาย XLPE สายแกนเดยี ว ขันตอนท่ี 5 เลือกลกั ษณะการติดตัง เลอื ก ลักษณะการติดตงั กลุ่มที่ 2 เดนิ ในท่อร้อยสาย ตางรางท่ี 5-20 แกนเดยี ว 3 ตัวนากระแส ตางรางที่ 5-20 หลายแกน 3 ตวั นากระแส ขนั ตอนที่ 6 หาตัวคูณปรบั Rating Factors วชิ าการติดตั้งไฟฟ้าในอาคาร

หนว่ ยท่ี 3 ชนดิ และการใชง้ านของสายไฟฟา้ 103 ตวั คณู ปรับค่า Rating Factor ตารางที่ 5 – 43 Ambient Temperature 45 °C , Ca = 0.91 ขนั ตอนที่ 7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า It = 125 / 0.91 = 137 A ขันตอนท่ี 8 เลอื กขนาดสายไฟฟ้าจากตาราง จากตารางท่ี 5-20 ตวั นากระแส 3 ตวั นา เลือกสายแกนเดียว IEC 01 4 x 70 mm² (149 A) และสายหลายแกน NYY 4 / C 95 mm² (156 A) สาย แกนเดียว XLPE ขันตอนท่ี 6 หาตัวคูณปรับ Rating Factors ตัวคูณปรบั ค่า Rating Factor ตารางที่ 5-43 Ambient Temperature 45 °C , Ca = 0.96 ขนั ตอนท่ี 7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า It = 125 / 0.96 = 130 A ขนั ตอนท่ี 8 เลือกขนาดสายไฟฟ้าจากตาราง จากตารางท่ี 5-27 สายแกนเดยี ว XLPE ตัวนากระแส 3 ตัวนา 4 x 35 mm² (131 A) ตัวอย่างท่ี 3.4 สายเมนแรงต่าจากหม้อแปลงเดินบนรางเคเบิล แบบบันได หม้อแปลง 500 kVA , 22 kV / 230 – 400 V Ambient Temperature 45 °C ใช้สายควบ 2 ชุด ชนิด NYY แกนเดียว วางชดิ กันและวางห่างเรียงในแนวนอน จงหาขนาดของสายไฟฟ้า และในกรณเี ดียวกันหากเปลี่ยนใช้ สายชนิด XLPE จะใชส้ ายขนาดเทา่ ใด ขันตอนท่ี 1 หากระแสโหลด หมอ้ แปลง 500 kVA , 230 / 400 V กระแสพิกัดด้านแรงตา่ IL = (500 x 1000) / (1.732 x 400) = 721 A ขันตอนท่ี 2 กาหนดขนาดอุปกรณ์ป้องกัน เลือกอุปกรณ์ป้องกนั CB 800 AT ขนั ตอนที่ 3 เลอื กวิธตี ิดตัง การติดตัง รางเคเบลิ แบบบันได ใชส้ ายควบ 2 ชดุ ขนั ตอนที่ 4 เลอื กชนดิ ของสายไฟฟา้ ใชส้ าย NYY แกนเดยี ว ขนั ตอนท่ี 5 เลือกลักษณะการติดตงั เลือกลักษณะการตดิ ตงั กลมุ่ ท่ี 7 เดนิ บนรางเคเบลิ แบบบันได วิชาการตดิ ต้งั ไฟฟา้ ในอาคาร

104 หนว่ ยท่ี 3 ชนดิ และการใชง้ านของสายไฟฟ้า เรยี งวางชดิ กันในแนวนอน เรยี งวางหา่ งกนั ในแนวนอน ขันตอนที่ 6 หาตวั คูณปรบั Rating Factors Ambient Temperature 45 °C ตารางท่ี 5-43 สาย PVC Ca = 0.91 สายควบควบ 2 ชดุ วางชดิ แนวนอน ตารางท่ี 5-40 สาย PVC Cg = 0.97 สายควบควบ 2 ชดุ วางห่างแนวนอน ตารางท่ี 5-40 สาย PVC Cg = 0.97 ขนั ตอนท่ี 7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า วางชดิ แนวนอน I = 800 / 2 = 400 A It = 400 / (0.91 x 0.97) = 453 A วางห่างแนวนอน I = 800 / 2 = 400 A It = 400 / (0.91 x 0.97) = 453 A ขนั ตอนที่ 8 เลือกขนาดสายไฟฟา้ จากตาราง เลือกขนาดสาย จากตารางท่ี 5-30 NYY แกนเดียว สายควบ 2 ชดุ เรยี งวางชิดกันในแนวนอน It = 453 A เลือกขนาด 2 x 300 mm² (511 A) เรียงวางห่างกันในแนวนอน It = 453 A เลือกขนาด 2 x 185 mm² (453 A) ใช้สายชนิด XLPE ขันตอนท่ี 6 หาตัวคูณปรบั Rating Factors Ambient Temperature 45 °C ตารางที่ 5-43 สาย PVC Ca = 0.96 สายควบควบ 2 ชุด วางชดิ แนวนอน ตารางท่ี 5-40 สาย PVC Cg = 0.97 สายควบควบ 2 ชดุ วางห่างแนวนอน ตารางที่ 5-40 สาย PVC Cg = 0.97 ขันตอนที่ 7 หาขนาดกระแสสายไฟฟ้า วางชิดแนวนอน I = 800 / 2 = 400 A It = 400 / (0.96 x 0.97) = 430 A วางหา่ งแนวนอน I = 800 / 2 = 400 A It = 400 / (0.96 x 0.97) = 430 A ขันตอนที่ 8 เลือกขนาดสายไฟฟา้ จากตาราง เลือกขนาดสาย จากตารางท่ี 5-32 สาย XLPE แกนเดียว สายควบ 2 ชดุ เรียงวางชิดกันในแนวนอน It = 430 A เลือกขนาด 2 x 185 mm² (485 A) วชิ าการตดิ ตัง้ ไฟฟ้าในอาคาร

หน่วยที่ 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟ้า 105 เรียงวางห่างกันในแนวนอน It = 430 A เลือกขนาด 2 x 120 mm² (455 A) สาหรับตารางที่เกี่ยงข้องกับการติดตังและขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทังหมด 30 ตาราง พอสรุปความหมายไดต้ ามตารางที่ 3.2 ดังนี ตารางท่ี 3.2 สรุปความหมายของตารางที่เกี่ยวข้องกบั กระแสไฟฟ้า ในมาตรฐานการติดตังทางไฟฟ้า สาหรับประเทศไทย พ.ศ. 2556 ตารางที่ 5-8 ตวั คูณปรบั ค่ากระแสกรณีสายมากกวา่ 1 วงจร ตารางที่ 5-20 ถงึ 5-26 ขนาดกระแสของสาย มอก. 11-2553 ตารางที่ 5-27 ถงึ 5-29 ขนาดกระแสของสาย XLPE ตารางที่ 5-30 ถึง 5-33 ขนาดกระแสของสายบนรางเคเบลิ ตารางที่ 5-34 ถึง 5-35 MI Cable ตารางท่ี 5-36 ถึง 5-38 สายแรงสูง ตารางท่ี 5-39 สายเครอ่ื งเชอ่ื ม ตารางที่ 5-40 ถึง 5-41 ตวั คณู ปรบั ค่า รางเคเบลิ ตารางท่ี 5-42 สายอลมู ิเนียม ตารางท่ี 5-43 ถงึ 5-44 ตัวคูณปรับอุณหภมู ิ ตารางที่ 5-45 ถึง 5-46 ตวั คณู ปรบั ค่ามากกวา่ 1 วงจร (ฝังดิน) ตารางที่ 5-47 รปู แบบการติดตังอ้างองิ ตารางท่ี 5-48 ขอ้ กาหมดการใช้งานสายไฟฟ้า สรปุ สาระประจาหนว่ ย สายไฟฟ้ามีส่อนประกอบ 2 ส่วน คือ ตัวนา นิยมใช้ ได้แก่ ทองแดงและอลูมิเนียม และ ฉนวน นิยมใช้ ได้แก่ PVC และ XLPE สีของสายไฟ สายนิวทรัล สีฟ้า สายดนิ สีเขียวแถบเหลือง สายเส้นไฟ A B C คือ สีนาตาล สีดา สีเทา ตามลาดับ ชนิดของสายไฟฟ้าจะใช้มาตรฐาน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนพอลิไวนิลคลอไรด์ แรงดันไฟฟ้าใช้งานเป็นค่า U0/U ไม่เกิน 450/750 โวลต์ อุณหภูมิในการใช้งานของสายไฟฟ้าใช้ 2 ค่า คือ 70 oC และ 90 oC มอก. 11-2553 ซ่ึงได้ใช้อนุกรมมาตรฐาน IEC 60227 เป็นมาตรฐานอ้างอิง สายท่ีนิยม เช่น IEC 01, IEC 10, สาย NYY, VAF และ VCT เป็นต้น สาหรับการเลือกใช้งานสายไฟฟ้ามีข้อพิจารณา คือ พิกัดแรงดัน พิกัดกระแส ชนิดของฉนวนท่ีหุ้มสายไฟฟ้า อุณหภูมิโดยรอบ ลักษณะการติดตัง สายควบ โดยอ้างตามมาตรฐานการติดตังทางไฟฟ้าของ วสท. มีตารางที่เกี่ยวกับกระแสไฟฟ้าอยู่ วชิ าการตดิ ตัง้ ไฟฟา้ ในอาคาร

106 หน่วยที่ 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟา้ 30 ตาราง คือ ตารางที่ 5-8 และตารางท่ี 5-20 ถึง 5-48 ซ่ึงจะต้องมีการเปิดใช้ตารางและ คานวณหาขนาดของสายไฟฟ้าใหถ้ กู ต้อง วิชาการตดิ ตงั้ ไฟฟ้าในอาคาร

หนว่ ยที่ 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟ้า 107 แบบฝึกหดั ทา้ ยหน่วยท่ี 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟา้ ตอนที่ 1 จงตอบคาถามต่อไปนี (ข้อละ 3 คะแนน) 1. สายไฟฟ้าประกอบดว้ ยอะไรบ้าง ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................... ................................................................. ............................................................................................................................. ................................... .......................................................................................................................................................... ...... 2. สฉี นวนของสายไฟฟ้าใน มอก. 11-2553 กาหนดโค้ดสีไวอ้ ยา่ งไร ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................... ................................................................. ............................................................................................................................. ................................... 3. ใน มอก. 11-2553 เลม่ 1 – 5 ไดจ้ ดั กลุ่มรหัสชนดิ สายไฟฟา้ ก่ีกลุ่ม อะไรบ้าง ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... 4. จงบอกคุณสมบตั ิและการนาไปใชง้ านของสายไฟฟ้าดงั ตอ่ ไปนี 4.1 60227 IEC 01 ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... 4.2 60227 IEC 10 ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... 4.3 NYY ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................... ................................................................. วชิ าการติดต้งั ไฟฟา้ ในอาคาร

108 หน่วยท่ี 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟา้ 4.4 VAF ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................. ............... 4.5 VCT ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................... ................................................................. 5. ในการพิจารณาเลือกชนิดของสายไฟฟา้ ใชง้ าน ต้องมหี ลกั เกณฑ์อย่างไรอธิบายเป็นข้อ ๆ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................... ................................................................. ............................................................................................................................. ................................... .......................................................................................................................................................... ...... ............................................................................................................................ .................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ตอนที่ 2 จงบอกความหมายของคาศัพทต์ ่อไปนี (ขอ้ ละ 0.5 คะแนน) 1. Electric Wire .................................................................................... 2. Solid Wire ………………………………………………………….………………… 3. Strand Wire ………………………………………………………………………… 4. Insulator ………………………………………………………………………………. 5. Square Millimeter ………………………………………………………………. 6. Flexible Cable …………………………………………………..………………… 7. PVC ………………………………………………………………………………………. 8. XLPE …………………………………………………………………………………….. 9. Neutral …………………………………………………………………………………. 10. IEC 60227 …………………………………………………………………………… วชิ าการตดิ ตั้งไฟฟ้าในอาคาร

หน่วยที่ 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟา้ 109 ใบมอบหมายงานท่ี 3 หน่วยที่ 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟา้ ให้นกั เรยี นคน้ ควา้ เพิ่มเติมหวั ขอ้ ดา้ นลา่ ง แล้วทารายงานมาส่งครูในสปั ดาห์ถดั ไป 1. ผลติ ภัณฑอ์ ตุ สาหกรรมสายไฟฟา้ ใหม่ มอก. 11-2553 2. สาระสาคัญมาตรฐานการตดิ ตงั ทางไฟฟ้าสาหรับประเทศไทย (วสท.) ฉบบั ปี 2556 วชิ าการตดิ ตง้ั ไฟฟ้าในอาคาร

110 หนว่ ยที่ 3 ชนิดและการใชง้ านของสายไฟฟ้า แบบทดสอบหลังเรียน หน่วยท่ี 3 ชนิดและการใช้งานของสายไฟฟ้า วตั ถุประสงค์ 1. บอกส่วนประกอบของสายไฟฟ้าได้ 2. ระบสุ ขี องสายไฟฟา้ ได้ 3. บอกชนิดของสายไฟฟา้ ได้ 4. เลอื กใชง้ านสายไฟฟ้าได้ถูกตอ้ ง คาสงั่ จงทาเครื่องหมาย (X) ลงหน้าข้อทีเ่ หน็ วา่ ถูกตอ้ งที่สุดเพียงข้อเดยี ว ลงในกระดาษคาตอบ 1. ขอ้ ใดมิใชส่ ว่ นประกอบของสายไฟฟ้า ก. ทองแดง ข. อลูมิเนียม ค. PVC ง. PE 2. ข้อใดมิใชล่ กั ษณะของสายไฟฟ้า ก. สายฝอย ข. สายตนั ค. สายตเี กลียว ง. สายเปลือย 3. สายไฟฟา้ ในมาตรฐาน มอก. 11-2553 ชนิด 3 แกน ระบุสฉี นวนอย่างไร ก. ฟ้า นาตาล ดา ข. เขยี ว ดา แดง ค. แดง เหลือง นาเงิน ง. นาตาล ดา เทา 4. มาตรฐานใหมเ่ ป็น มอก. 11-2553 กาหนดสฉี นวนใด เปน็ สายนวิ ทรัล (Neutral) ก. สีฟา้ ข. นาตาล ค. ดา ง. เทา วิชาการติดต้ังไฟฟา้ ในอาคาร

หนว่ ยท่ี 3 ชนดิ และการใช้งานของสายไฟฟ้า 111 5. โครงสร้างเหมือนสาย THW เดิม อุณหภูมิใช้งาน 70 oC แรงดันใช้งาน 450/750 โวลต์ มขี นาด 1.5 – 400 ตร.มม. คอื คณุ สมบตั ิของสายชนิดใด ก. 60227 IEC 01 ข. 60227 IEC 10 ค. NYY ง. VAF 6. โครงสร้างมีทังชนิด 2 แกน และ 2 แกนมีสายดิน อุณหภูมิของตัวนา 70 oC แรงดันใช้งาน 300/500 โวลต์ ขนาด 1.0 – 16 ตร.มม. สายดินมีขนาดเท่ากับสายเส้นไฟคือคุณสมบัติ ของสายชนิดใด ก. 60227 IEC 01 ข. 60227 IEC 10 ค. NYY ง. VAF 7. โครงสร้างเป็นสายชนิดแกนเดียว 2 แกน 3 แกน และ 4 แกน และหลายแกนมีสายดิน อุณหภูมิของตัวนา 70 oC แรงดันใช้งาน 450/750 โวลต์ สายแกนเดียวขนาด 1.0 – 500 ตร.มม. สายหลายแกน ขนาด 50 – 300 ตร.มม. สายหลายแกนมีสายดินขนาด 25 – 300 ตร.มม. คณุ สมบตั ขิ องสายชนดิ ใด ก. 60227 IEC 01 ข. 60227 IEC 10 ค. NYY ง. VAF 8. ขอ้ ใดไม่ใช่ปจั จยั ในการเลือกสายไฟฟ้า ก. พกิ ดั แรงดนั ข. อณุ หภูมิ ค. จานวนทอ่ ง. ลักษณะการตดิ ตัง 9. สายเดินเกาะผนงั เดินในช่องเดนิ สาย หา้ มร้อยท่อ ห้ามฝังดิน ต้องเลือกใช้สายชนิดใด ก. THW ข. VCT ค. NYY ง. VAF 10. ขอ้ ใดมใิ ชป่ จั จยั ในการเลือกใช้สายควบ ก. ขนาดและชนิดเดียวกัน ข. ความยาวเท่ากัน ค. ราคาเดียวกนั ง. ในชอ่ งทางเดนิ สายไฟฟา้ เดยี วกัน วิชาการตดิ ตั้งไฟฟา้ ในอาคาร