E-book เรื่องการส่งจ่ายกำลังไฟฟ้า

หนว่ ยท่ี 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟา้ 23 แบบทดสอบกอ่ นเรยี น หนว่ ยที่ 2 ระบบการจา่ ยกาลังไฟฟ้า วัตถุประสงค์ 1. ระบุขอบเขตและหน้าทรี่ ับผิดชอบของหน่วยงาน กฟผ. กฟน. และ กฟภ. ได้ 2. อธิบายระบบการผลติ กาลงั ไฟฟา้ ได้ 3. อธิบายระบบการส่งจา่ ยกาลงั ไฟฟ้าได้ 4. อธิบายระบบการจาหนา่ ยกาลงั ไฟฟา้ ได้ 5. อธบิ ายระบบการใช้กาลังไฟฟา้ ได้ คาส่ัง จงทาเคร่ืองหมาย (X) ลงหน้าขอ้ ท่ีเหน็ ว่าถูกต้องท่ีสุดเพียงข้อเดยี ว ลงในกระดาษคาตอบ 1. ข้อใดมิใชห่ นา้ ที่ของการไฟฟา้ ฝา่ ยผลิต ก. จัดหาพลังงานไฟฟ้า ข. ผลติ และจาหน่ายพลังงานไฟฟา้ ค. ทาระบบไฟฟ้าทีม่ นั่ คง เชอ่ื ถือได้ ง. จดั จาหนา่ ยพลงั งานไฟฟ้าในเขตพนื้ ท่ี 2. ข้อใดมใิ ชห่ นว่ ยงานที่รบั ผิดชอบเก่ยี วกับการสง่ จ่ายกาลังไฟฟ้า ก. กฟผ. ข. กฟภ. ค. กฟน. ง. กฟอ. 3. การไฟฟา้ นครหลวงใช้ระดับแรงดนั ไฟฟ้าใด ในระบบจาหนา่ ยแรงสงู ก. 11, 22 kV ข. 12, 24 kV ค. 11, 12 และ 24 kV ง. 11, 22 และ 33 kV 4. การไฟฟ้าสว่ นภมู ภิ าคใช้ระดบั แรงดันไฟฟา้ ใด ในระบบจาหนา่ ยแรงสงู ก. 11, 22 kV ข. 12, 24 kV ค. 11, 12 และ 24 kV ง. 11, 22 และ 33 kV วชิ าการตดิ ตัง้ ไฟฟ้าในอาคาร

24 หน่วยที่ 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟ้า 5. ขอ้ ใดมิใชช่ ือ่ เรยี กสายเส้นเลก็ ทอ่ี ยูบ่ นเหนือสายสง่ ไฟฟ้า ก. สายดนิ เหนอื ศรี ษะ ข. สายลอ่ ฟา้ ค. สาย Overhead Ground Wire ง. สายเปลือย 6. การไฟฟา้ นครหลวงมเี ขตรบั ผดิ ชอบจังหวัดใดบ้าง ก. กทม. นนทบุรี ปทุมธานี ข. กทม. นนทบุรี สมทุ รปราการ ค. กทม. สมทุ รสาคร สมุทรปราการ ง. กทม. นนทบรุ ี นครนายก 7. ประเทศไทยได้กาหนดระดับแรงดันไฟฟ้าใช้งานระบบ 1 เฟส ไวท้ เ่ี ทา่ ใด ก. 100 V ข. 110 V ค. 230 V ง. 400 V 8. ข้อใดมิใชเ่ หตุผลที่ต้องสง่ พลงั งานไฟฟ้าที่แรงดันไฟฟ้าสูง ก. ลดการสูญเสยี ในสาย ข. ลดขนาดของสายส่ง ค. ลดปัญหาแรงดันตกในสาย ง. ลดการเชือ่ มโยงของระบบ 9. ระบบจาหน่ายแรงตา่ ระบบใดในประเทศไทยนยิ มใช้มากที่สดุ ก. 1 เฟส 2 สาย ข. 1 เฟส 3 สาย ค. 3 เฟส 3 สาย ง. 3 เฟส 4 สาย 10. ประเทศไทยไดก้ าหนดระดับแรงดันไฟฟ้าใชง้ านระบบ 3 เฟส ไว้ทีเ่ ท่าใด ก. 100 V ข. 110 V ค. 230 V ง. 400 V วิชาการติดตั้งไฟฟ้าในอาคาร

หนว่ ยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลงั ไฟฟ้า 25 2หน่วยท่ี ระบบการจ่ายกาลังไฟฟา้ สาระสาคัญ ระบบส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าในประเทศไทย จะเริ่มต้นจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตมีหน้าที่ผลิต โดยเปล่ียนพลังงานรูปอื่น ๆ มาเป็นพลังงานไฟฟ้าแล้วปรับระดับแรงดันให้สูงขึ้น เพ่ือส่งต่อไปยัง ระบบการส่งพลังงานไฟฟ้าที่มีระยะทางไกล ๆ จนถึงระบบจาหน่าย จากนั้นขายกาลังไฟฟ้าให้กับ การไฟฟ้านครหลวงและการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค โดยยังคงส่งกาลังไฟฟ้าในระดับแรงสงู ระบบจาหน่าย ก็จะทาหน้าท่ลี ดระดบั แรงดนั ไฟฟา้ ลง เป็นแรงดนั ไฟฟ้าปานกลางทส่ี ถานจี าหนา่ ยไฟฟา้ ยอ่ ย แล้วสง่ ไปยัง ระบบการใชก้ าลังไฟฟ้า ซ่งึ จะแปลงลดระดับแรงดันไฟฟ้าปานกลางใหเ้ ป็นแรงดนั ไฟฟา้ ต่าสาหรบั ใชง้ าน สาระการเรยี นรู้ 1. ขอบเขตและหนา้ ทรี่ บั ผดิ ชอบของหนว่ ยงาน กฟผ. กฟน. และ กฟภ. 2. ระบบการผลิตและการสง่ จ่ายกาลงั ไฟฟ้า 3. ระบบการจาหน่ายและการใชก้ าลงั ไฟฟา้ สมรรถนะประจาหน่วย 1. ระบขุ อบเขตและหน้าที่รับผดิ ชอบของหน่วยงาน กฟผ. กฟน. และ กฟภ. 2. อธบิ ายระบบการผลติ และการสง่ จ่ายกาลังไฟฟา้ 3. อธบิ ายระบบการจาหนา่ ยและการใช้กาลงั ไฟฟ้า วตั ถุประสงค์การเรยี นรู้ เพื่อใหผ้ ู้เรยี น 1. ระบุขอบเขตและหน้าท่รี ับผดิ ชอบของหนว่ ยงาน กฟผ. กฟน. และ กฟภ. ได้ 2. อธิบายระบบการผลติ กาลังไฟฟา้ ได้ 3. อธิบายระบบการสง่ จา่ ยกาลงั ไฟฟา้ ได้ 4. อธิบายระบบการจาหน่ายกาลงั ไฟฟ้าได้ 5. อธิบายระบบการใช้กาลงั ไฟฟา้ ได้ วิชาการตดิ ตง้ั ไฟฟา้ ในอาคาร

26 หนว่ ยที่ 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟ้า หนว่ ยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลงั ไฟฟ้า ระบบส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าในประเทศไทยมีหลายระดับแรงดันไฟฟ้า คือ 69 kV, 115 kV, 230 kV หรือ 500 kV โดยมีเหตุผลที่ต้องส่งพลังงานไฟฟ้าท่ีแรงดันไฟฟ้าสูง ก็เพื่อลดการสูญเสีย ในสายส่ง ลดขนาดของสายส่งผลให้ประสิทธิภาพในการส่งพลังงานเพิ่มข้ึนและลดปัญหาแรงดันไฟฟ้าตก ในสาย ซ่ึงจะเริ่มต้นจากระบบการผลิต (Generating) ทาหน้าที่เปล่ียนพลังงานรูปอื่น ๆ มาเป็น พลังงานไฟฟ้าแล้วแปลงแรงดันไฟฟ้าให้สูงข้ึน ส่งต่อไปยังระบบการส่ง (Transmission) ทาหน้าที่ ส่งพลังงานไฟฟ้าจากระบบผลิตไปยังระบบจาหน่าย เพื่อขายกาลังไฟฟ้าให้กับผู้ใช้ไฟฟ้าโดยยังคง สง่ กาลังไฟฟา้ ในระดับแรงสูง ระบบจาหนา่ ย (Distribution) ก็จะทาหน้าท่ีลดระดับแรงดันไฟฟ้าลง จากแรงดันไฟฟ้าสูงให้เป็นแรงดันไฟฟ้าปานกลางท่ีสถานีจาหน่ายไฟฟ้าย่อย แล้วส่งไปยังระบบการใช้ กาลังไฟฟ้า (Utilization) ซ่ึงจะแปลงลดระดับแรงดันไฟฟ้าปานกลางให้เป็นแรงดันไฟฟ้าต่าสาหรับ ใช้งาน ดังภาพที่ 2.1 ซึ่งมีหน่วยงานท่ีทาหน้าท่ีรับผิดชอบเกี่ยวกับการผลิตและส่งจ่ายกาลังไฟฟ้า ภายในประเทศโดยมี 3 หน่วยงาน มหี นา้ ทีร่ ับผิดชอบแตกต่างกันออกไป ภาพที่ 2.1 ระบบส่งจ่ายกาลังไฟฟ้า ท่ีมา : http://electricalengineering-sck.blogspot.com (สืบค้น : 18 ตุลาคม 2558) วชิ าการตดิ ตงั้ ไฟฟา้ ในอาคาร

หน่วยที่ 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟ้า 27 1. ขอบเขตและหนา้ ทรี่ บั ผิดชอบของหนว่ ยงาน กฟผ. กฟน. และ กฟภ. หน่วยงานท่ีทาหน้าท่ีรับผดิ ชอบเกี่ยวกับการผลิตและส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าภายในประเทศ โดยมี 3 หน่วยงาน ซง่ึ แตล่ ะหนว่ ยงานมหี นา้ ทร่ี ับผดิ ชอบแตกตา่ งกนั ออกไป ดังน้ี 1.1 การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยหรือ กฟผ. (Electricity Generating Authority of Thailand ตัวย่อ EGAT) มีหน้าที่ในการจัดหาพลังงานไฟฟ้าแก่ประชาชน โดยการผลิตและ จาหน่ายพลังงานไฟฟ้าให้แก่ การไฟฟ้านครหลวง การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค และผู้ใช้พลังงานไฟฟ้า ระบบอืน่ ตามที่กฎหมายกาหนด โดยมนี โยบายหลกั คือ ผลติ ไฟฟ้าให้เพยี งพอต่อความตอ้ งการของ ประชาชน มีระบบไฟฟ้าท่มี ่ันคง เช่ือถอื ได้ และราคาเหมาะสม มโี ลโกแ้ สดงไว้ในภาพที่ 2.2 ภาพที่ 2.2 โลโกก้ ารไฟฟ้าฝ่ายผลติ แหง่ ประเทศไทย ที่มา : http://www.egat.co.th (สืบคน้ : 18 ตุลาคม 2558) 1.2 การไฟฟ้านครหลวง หรือ กฟน. (Metropolitan Electricity Authority ต่อย่อ MEA) มีหน้าที่ในการจัดหา จัดจาหนา่ ยพลงั งานไฟฟ้าในเขตพื้นท่ี 3 จงั หวัด ได้แก่ กรงุ เทพมหานคร นนทบุรี และสมทุ รปราการ โดยจะรับซื้อจากการไฟฟ้าฝา่ ยผลติ แห่งประเทศไทย (กฝผ.) ในระดับ แรงดันไฟฟ้า 69 kV, 115 kV และ 230 kV มีสถานีไฟฟ้าย่อยเพื่อแปลงระดับแรงดันไฟฟ้าเป็น 12 kV หรอื 24 kV มโี ลโกแ้ สดงไว้ดงั ภาพที่ 2.3 ภาพที่ 2.3 โลโกก้ ารไฟฟ้านครหลวง ท่ีมา : http://www.mea.or.th (สืบค้น : 18 ตลุ าคม 2558) วิชาการติดต้งั ไฟฟ้าในอาคาร

28 หน่วยท่ี 2 ระบบการจ่ายกาลงั ไฟฟา้ 1.3 การไฟฟ้าส่วนภูมภิ าค หรือ กฟภ. (Provincial Electricity Authority ต่อย่อ PEA) มีหน้าท่ีในการจัดหา จัดจาหน่ายพลังงานไฟฟ้าในเขตพ้ืนท่ีภูมิภาคของประเทศ ยกเวน้ กรุงเทพมหานคร นนทบรุ ี และสมุทรปราการ โดยจะรับพลังงานไฟฟา้ จากการไฟฟา้ ฝา่ ยผลิตแหง่ ประเทศไทย (กฟผ.) โดย กฟภ. ได้ต้ังสถานีแปลงแรงดันไฟฟ้าระดับ 69 kV, 115 kV และ 230 kV ลงมาเป็นแรงดันไฟฟ้า ระบบจาหน่ายของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคขนาด 11 kV, 22 kV และ 33 kV นอกจากน้ี กฟภ. ยงั ไดร้ ับซื้อจากบรษิ ัทเอกชนและผลิตไฟฟ้าเอง เพื่อจา่ ยไฟฟ้าให้แก่ชุมชนท่อี ยหู่ ่างไกล มีโลโก้แสดงไว้ ในภาพท่ี 2.4 ภาพที่ 2.4 โลโก้การไฟฟา้ ส่วนภมู ภิ าค ท่มี า : https://www.pea.co.th (สบื คน้ : 18 ตุลาคม 2558) 2. ระบบการผลิตกาลงั ไฟฟา้ (Generating System) เป็นภารกิจหลักของการไฟฟ้าฝ่ายผลิต ที่ต้องจัดหาแหล่งพลังงานและผลิตกาลังไฟฟ้า ให้เพียงพอต่อความต้องการของประเทศ รวมทั้งมีอานาจในการจัดซ้ือหรือขายกาลังไฟฟ้าให้กับ ประเทศเพ่ือนบ้านใกล้เคียงในระบบผลิตกาลังไฟฟ้า เราเรียกว่า โรงไฟฟ้าหรอื โรงจกั รไฟฟ้า (Power Plant) นิยมเรียกตามลักษณะของแหลง่ พลังงานหรือไม่กเ็ รยี กตามชนดิ ของตัวขบั ตวั อย่างเช่น 2.1 โรงไฟฟ้าพลังงานน้า (Hydroelectric Power Plant) 2.2 โรงไฟฟา้ กงั หันแกส๊ (Gas Turbine Power Plant) 2.3 โรงไฟฟ้าพลงั งานความร้อน (Thermal Power Plant) 2.4 โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนร่วม (Combined Cycle Power Plant) 2.5 โรงไฟฟ้าพลงั งานนิวเคลียร์ (Nuclear Cycle Power Plant) 2.6 โรงไฟฟา้ พลงั งานดีเซล (Diesel Power Plant) วชิ าการตดิ ต้ังไฟฟ้าในอาคาร

หน่วยท่ี 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟ้า 29 แรงดันไฟฟ้าท่ีผลิตส่งมายังเคร่ืองกาเนิดโดยทั่วไปมีค่าไม่เกิน 20 kV ท้ังนี้เกิดจากปัญหา ทางด้านฉนวนในเคร่ืองกาเนิดไฟฟ้า ปัจจุบัน กฟผ. มีเครื่องกาเนิดจ่ายแรงดันไฟฟ้าออกมาหลายระดับ เช่น 3.5 kV, 11 kV และ 13.8 kV โดยจะถูกแปลงใหส้ ูงขน้ึ ที่ลานไกไฟฟา้ (Switch Yard) มีค่า เป็นไปตามมาตรฐานท่ีใช้ส่ง คือ 69 kV, 115 kV, 230 kV หรอื 500 kV แลว้ ถูกส่งไปด้วยระบบ 3 เฟส 3 สาย ส่วนจะส่งด้วยแรงดันไฟฟ้าระดับใดนั้นข้ึนอยู่กับระยะทางที่ใช้ส่งเป็นสาคัญ และ เสาไฟฟา้ ต้องเหมาะสมกบั พิกดั แรงดนั ดว้ ย ดงั ภาพท่ี 2.5 69 kV 115 kV 230 kV 500 kV ภาพที่ 2.5 เสาไฟฟา้ แรงสงู ทีม่ า : http://www.vcharkarn.com (สืบค้น : 18 ตุลาคม 2558) 3. ระบบการส่งจ่ายกาลังไฟฟ้า ระบบส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าเริ่มจากระบบผลิตไฟฟ้าไปยังระบบจาหน่ายซึ่งเป็นศูนย์กลาง การจ่ายโหลด (Load Center) โดยจะคานึงถึงระยะทางที่ใกล้ที่สุดและประหยัดที่สุด มีสองกรณี คือ ใช้สายอากาศเดินเหนือศีรษะ (Overhead Aerial Line) และสายเคเบิลเดินใต้ดิน (Underground Cable) ในกรณีที่ส่งด้วยสายอากาศเดินเหนือศีรษะจะมีสายเส้นเล็ก ๆ ซึ่งอยู่ข้างบนสายส่งไฟฟ้า เรียกว่า สายดินเหนือศีรษะ (Overhead Ground Wire) สายดินเส้นนี้จะต่อตรงอยู่กับเสา โครงสร้างเหล็ก (Steel Tower) มีหน้าที่ป้องกันมิให้กระแสฟ้าผ่ารบกวนสายส่ง และเป็นตัวนา กระแสฟ้าฝ่าสงสู่ดิน ดังภาพที่ 2.6 ในระบบส่งกาลังไฟฟ้านอกจากจะเชื่อมโยงระหว่างโรงไฟฟ้า กบั สถานไี ฟฟ้าย่อยเพื่อจาหนา่ ยไฟฟา้ แล้ว ระบบจะต้องเชือ่ มโยงแหลง่ จ่ายถงึ กันทัง้ หมดเพอื่ ใหร้ ะบบ มีความมัน่ คงเชอ่ื ถือได้ วชิ าการตดิ ตั้งไฟฟ้าในอาคาร

30 หน่วยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลงั ไฟฟา้ ภาพท่ี 2.6 แผนภมู แิ สดงระบบส่งจา่ ยกาลังไฟฟ้า ทม่ี า : https://sites.google.com (สบื คน้ : 3 พฤศจิกายน 2558) ทั้งน้ีระบบส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าจะเป็นตัวเชื่อมระหว่างระบบการผลิตกับระบบจาหน่ายไฟฟ้า จนถึงผใู้ ช้ไฟฟา้ รายย่อย ซึ่งมหี น่วยงานรับผดิ ชอบอยู่ 3 หน่วยงาน ดงั ภาพที่ 2.7 ME A ภาพท่ี 2.7 โครงสร้างระบบไฟฟ้ารบั ผดิ ชอบโดย 3 หน่วยงาน ทมี่ า : http://1.bp.blogspot.com (สบื คน้ : 4 พฤศจิกายน 2558) วชิ าการตดิ ตัง้ ไฟฟ้าในอาคาร

หนว่ ยท่ี 2 ระบบการจา่ ยกาลังไฟฟา้ 31 4. ระบบการจาหนา่ ยกาลังไฟฟ้า (Distribution System) ในระบบจาหน่ายเป็นระบบที่ถูกลดระดับแรงดันไฟฟ้า จนมีค่าเหมาะสมที่จะบริการให้กับ ผู้ใช้ไฟฟ้า แรงดันไฟฟ้าดังกล่าวมีหลายระดับ ได้แก่ 11 kV, 22 kV และ 33 kV เป็นระบบ แรงดันไฟฟ้า ท่ีใช้ในการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) และ 12 kV, 24 kV เป็นระบบแรงดันไฟฟ้าท่ีใช้ใน การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) ซ่ึงสายจาหน่ายในพิกัดแรงดันไฟฟ้าเหล่านี้เราเรียกว่า สายจาหน่ายแรงสูง หรือสายป้อนปฐมภูมิ (Primary Feeder) ซ่ึงสามารถจาหน่ายให้กับโรงงานอุตสาหกรรมได้ สายจาหน่ายแรงสูงน้ีจะเห็นอยู่รอบ ๆ ตัวเมอื งหรือตามถนนทว่ั ไปและจะแปลงระดับแรงดันไฟฟ้าให้ตา่ อีก โดยใช้หม้อแปลงจาหน่าย สายจาหน่ายดังกล่าวเรียกว่า สายจาหน่ายแรงตา่ หรือสายป้อนทุติยภูมิ (Secondary Feeder) ในประเทศไทยได้กาหนดระดับแรงดันไฟฟ้าใช้งานขนาด 230 V ในระบบ 1 เฟส และ 400 V ในระบบ 3 เฟส ซึ่งสามารถแยกไดเ้ ปน็ 4 ระบบ ดงั นี้ 4.1 ระบบไฟฟ้าเฟสเดยี ว 2 สาย คือ ระบบท่ีใช้สายไฟ 2 สาย ต่อออกจากหม้อแปลง ไปยงั ผใู้ ชง้ านไฟฟา้ ดงั ภาพท่ี 2.8 นิยมใชต้ ามชนบทท่ีมีบา้ นอยู่หา่ งไกลกนั และใชป้ ริมาณไฟฟ้าน้อย ภาพที่ 2.8 ระบบไฟฟ้าเฟสเดียว 2 สาย ทม่ี า : http://www.9engineer.com (สบื ค้น : 18 ตุลาคม 2558) 4.2 ระบบไฟฟ้าเฟสเดียว 3 สาย คือ ระบบน้ีจะมี 3 สาย นิยมใช้ในท้องถ่ินที่มีผู้ใช้ไฟฟ้า มากข้นึ และใช้กบั หมอ้ แปลงขนาดใหญข่ ึน้ ดงั ภาพท่ี 2.9 ภาพที่ 2.9 ระบบไฟฟ้าเฟสเดยี ว 3 สาย ทีม่ า : http://www.9engineer.com (สบื ค้น : 18 ตุลาคม 2558) วชิ าการตดิ ต้ังไฟฟา้ ในอาคาร

32 หน่วยท่ี 2 ระบบการจ่ายกาลังไฟฟ้า 4.3 ระบบไฟฟ้า 3 เฟส 3 สาย คือ ระบบนี้จะมี 3 สาย ใช้แรงดันไฟฟ้า 400 V ดังน้ัน จงึ ใช้กบั อปุ กรณห์ รอื เครือ่ งใชไ้ ฟฟ้าแบบ 3 เฟส เท่านน้ั ดงั ภาพท่ี 2.10 ภาพท่ี 2.10 ระบบไฟฟา้ 3 เฟส 3 สาย ทมี่ า : http://www.9engineer.com (สบื คน้ : 18 ตลุ าคม 2558) 4.4 ระบบไฟฟ้า 3 เฟส 4 สาย คือ ใช้ไฟฟ้าได้ท้ัง 2 ระบบ คือ เฟสเดียว 230 V และ ระบบ 3 เฟส 400 V นยิ มใช้ในเมอื งใหญ่ ทอ้ งถน่ิ ทม่ี คี วามเจรญิ และใช้ไฟฟ้ามาก ดงั ภาพท่ี 2.11 ภาพที่ 2.11 ระบบไฟฟ้า 3 เฟส 4 สาย ที่มา : http://www.9engineer.com (สืบค้น : 18 ตลุ าคม 2558) 5. ระบบการใช้กาลังไฟฟา้ (Utilization System) ในระบบการใช้กาลังไฟฟ้านั้นการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) หรือ การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) จะต้องทาการต่อมิเตอร์เพื่อวัดปริมาณไฟฟ้า เช่น ค่าความต้องการไฟฟ้าสูงสุด (kW) ค่าพลังงานไฟฟ้า (kwh) ค่าเพาเวอร์แฟกเตอร์ (PF) ซ่ึงปัจจุบันมิเตอร์นี้การไฟฟ้านามาติดตั้ง แบ่งเป็น 2 ระบบ คือ มิเตอร์แรงสูง ประกอบด้วย CTVT (Current Transformer Voltage Transformer) 3 เฟส 3 สาย ตัวอย่างดังภาพที่ 2.12 และมิเตอร์แรงต่า ทั้งแบบ 1 เฟส และ 3 เฟส ดงั ภาพท่ี 2.13 และ 2.14 ตามลาดับ วชิ าการติดต้งั ไฟฟา้ ในอาคาร

หน่วยท่ี 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟา้ 33 ภาพท่ี 2.12 มเิ ตอรป์ ระกอบ CTVT แรงสงู 3 เฟส 3 สาย มาตรฐาน IEC (EDMI) ทม่ี า : https://thai.alibaba.com (สบื ค้น : 18 ตุลาคม 2558) มิเตอร์ระบบ 400/230 V 3 เฟส 4 สาย ไ ดแ้ ก่ – 15 (45 A), 400 V – 30 (100 A), 400 V – 50 (150 A), 400 V – 200 A 400 V – 400 A 400 V ภาพที่ 2.13 มเิ ตอร์ ระบบ 400/230 V 3 เฟส 4 สาย ทีม่ า : https://thai.alibaba.com (สบื คน้ : 18 ตุลาคม 2558) วิชาการตดิ ต้ังไฟฟา้ ในอาคาร

34 หน่วยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลงั ไฟฟา้ มิเตอร์ระบบ 230 V 1 เฟส 2 สาย ไดแ้ ก่ – 5 (15 A), 230 V – 15 (45 A), 230 V – 30 (100 A), 230 V – 50 (150 A), 230 V ภาพที่ 2.14 มิเตอร์ระบบ 230 V 1 เฟส 2 สาย ทีม่ า : https://thai.alibaba.com (สืบคน้ : 18 ตลุ าคม 2558) สรุปสาระประจาหนว่ ย ระบบการส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าสาหรับประเทศไทยมีหลายระดับแรงดัน เริ่มตั้งแต่ระบบ การผลิตกาลังไฟฟ้า แล้วถูกแปลงระดับแรงดันไฟฟ้าให้สูงข้ึนเพื่อส่งต่อไปยังระบบส่งจ่ายกาลังไฟฟ้า ระบบส่งกาลงั ไฟฟ้าจะถกู ส่งไปยังระบบจาหน่ายซ่ึงเป็นศูนย์กลางการจ่ายโหลด ระบบจาหน่ายจะปรับลด ระดับแรงดนั จนมีค่าเหมาะสมท่ีจะบริการให้กับผ้ใู ช้ไฟฟ้า ซงึ่ ระบบการใชก้ าลังไฟฟ้าจะต้องทาการ ต่อมิเตอร์เพื่อวัดการใช้ปริมาณไฟฟ้า ซึง่ หน่วยงานท่ีทาหน้าท่ีรบั ผิดชอบเก่ียวกับการผลิตและส่งจ่าย กาลังไฟฟ้ามี 3 หน่วยงาน คือ 1) การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยหรือ กฟผ. (EGAT) มีหน้าที่ ในการจัดหาพลังงาน ผลิตและจาหน่ายพลังงานไฟฟ้า 2) การไฟฟ้านครหลวง หรอื กฟน. (MEA) มีหน้าท่ีในการจัดหา จัดจาหน่ายพลังงานไฟฟ้าในเขตพื้นท่ี 3 จังหวัด ได้แก่ กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมุทรปราการ 3) การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค หรือ กฟภ. (PEA) มีหน้าที่ในการจัดหา จัดจาหน่ายพลังงานไฟฟ้าในเขตพ้ืนที่ภูมิภาคของประเทศ ยกเว้น กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และ สมุทรปราการ วิชาการติดต้ังไฟฟ้าในอาคาร

หนว่ ยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลงั ไฟฟา้ 35 แบบฝกึ หัดท้ายหน่วยที่ 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟ้า ตอนท่ี 1 จงตอบคาถามต่อไปนี้ (ขอ้ ละ 3 คะแนน) 1. จงอธิบายขอบเขตและหน้าที่รบั ผดิ ชอบของหนว่ ยงานต่อไปน้ี 1.1 กฟผ. …………………………………………………………………………………………………………….……….. ………………………………………………………………………………………………………..……………………… 1.2 กฟน. ……………………………………………………….…………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………..……………………… 1.3 กฟภ. …………………………………………………………….……………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………..……………………… 2. จงอธิบายระบบการผลิตกาลังไฟฟา้ มาพอสังเขป ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. 3. จงอธบิ ายระบบการส่งกาลังไฟฟา้ มาพอสงั เขป ……………………………………………………………..………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. 4. จงอธบิ ายระบบการจาหน่ายกาลังไฟฟ้ามาพอสังเขป ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. 5. จงอธิบายระบบการใช้กาลงั ไฟฟา้ มาพอสงั เขป ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. ………………………………………………………………………………………………………..……………………………………. วิชาการตดิ ตงั้ ไฟฟา้ ในอาคาร

36 หน่วยท่ี 2 ระบบการจา่ ยกาลังไฟฟ้า ตอนท่ี 2 จงบอกความหมายของคาศัพท์ต่อไปนี้ (ข้อละ 0.5 คะแนน) 1. Transmission ………………………………………………………………………………………………………….…… 2. Distribution ……………………………………………………………………………………………….………………… 3. EGAT ……………………………………………………………………………………………………………………………. 4. MEA …………………………………………………………………………………………………………………..…………. 5. PEA ………………………………………………………………………………………………………………….…………… 6. Power Plant ……………………………………………………………………………………………………………….. 7. Underground Cable …………………………………………………………………………………………………… 8. Overhead Ground Wire ………………………………………………………………….………………………… 9. Primary Feeder ……………………………………………………………………………………….…………………. 10. Utilization System …………………………………………………………………….…………………………….. วชิ าการตดิ ต้งั ไฟฟ้าในอาคาร

หน่วยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลงั ไฟฟา้ 37 ใบมอบหมายงานที่ 2 หน่วยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลังไฟฟ้า ให้นักเรียนค้นคว้าเพิ่มเติมจากท่ีทาการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคใกล้บ้าน ดังหัวข้อด้านล่าง ในรูปของ รายงานส่งในสปั ดาห์ถดั ไป “ระบบการส่งและจาหน่ายกาลังไฟฟ้า” วิชาการติดตัง้ ไฟฟ้าในอาคาร

38 หนว่ ยที่ 2 ระบบการจ่ายกาลังไฟฟา้ แบบทดสอบหลังเรยี น หนว่ ยท่ี 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟ้า วตั ถุประสงค์ 1. ระบุขอบเขตและหน้าท่รี ับผดิ ชอบของหน่วยงาน กฟผ. กฟน. และ กฟภ. ได้ 2. อธบิ ายระบบการผลิตกาลงั ไฟฟ้าได้ 3. อธบิ ายระบบการส่งจา่ ยกาลังไฟฟ้าได้ 4. อธบิ ายระบบการจาหน่ายกาลงั ไฟฟ้าได้ 5. อธบิ ายระบบการใช้กาลังไฟฟ้าได้ คาสงั่ จงทาเคร่ืองหมาย (X) ลงหนา้ ข้อที่เห็นวา่ ถูกต้องที่สดุ เพยี งข้อเดียว ลงในกระดาษคาตอบ 1. ขอ้ ใดมิใชห่ นว่ ยงานทร่ี ับผิดชอบเกยี่ วกบั การส่งจ่ายกาลังไฟฟ้า ก. กฟผ. ข. กฟภ. ค. กฟน. ง. กฟอ. 2. ข้อใดมใิ ชห่ นา้ ที่ของการไฟฟ้าฝา่ ยผลิต ก. จดั หาพลงั งานไฟฟ้า ข. ผลิตและจาหนา่ ยพลงั งานไฟฟา้ ค. ทาระบบไฟฟ้าท่ีมนั่ คง เชือ่ ถือได้ ง. จัดจาหนา่ ยพลังงานไฟฟ้าในเขตพ้นื ท่ี 3. การไฟฟา้ สว่ นภมู ิภาคใชร้ ะดบั แรงดันไฟฟา้ ใด ในระบบจาหนา่ ยแรงสงู ก. 11, 22 kV ข. 12, 24 kV ค. 11, 12 และ 24 kV ง. 11, 22 และ 33 kV 4. การไฟฟ้านครหลวงใชร้ ะดบั แรงดนั ไฟฟ้าใด ในระบบจาหนา่ ยแรงสงู ก. 11, 22 kV ข. 12, 24 kV ค. 11, 12 และ 24 kV ง. 11, 22 และ 33 kV วิชาการตดิ ตัง้ ไฟฟ้าในอาคาร

หนว่ ยท่ี 2 ระบบการจา่ ยกาลงั ไฟฟา้ 39 5. การไฟฟ้านครหลวงมเี ขตรบั ผดิ ชอบจงั หวดั ใดบ้าง ก. กทม. นนทบรุ ี ปทุมธานี ข. กทม. นนทบุรี สมทุ รปราการ ค. กทม. สมุทรสาคร สมุทรปราการ ง. กทม. นนทบุรี นครนายก 6. ขอ้ ใดมิใชช่ ื่อเรียกสายเส้นเล็กทอี่ ยูบ่ นเหนือสายสง่ ไฟฟา้ ก. สายดินเหนือศรี ษะ ข. สายล่อฟ้า ค. สาย Overhead Ground Wire ง. สายเปลอื ย 7. ขอ้ ใดมิใชเ่ หตผุ ลที่ต้องส่งพลงั งานไฟฟ้าทแี่ รงดันไฟฟ้าสูง ก. ลดการสญู เสยี ในสาย ข. ลดขนาดของสายสง่ ค. ลดปญั หาแรงดนั ตกในสาย ง. ลดการเช่ือมโยงของระบบ 8. ประเทศไทยได้กาหนดระดับแรงดันไฟฟ้าใชง้ านระบบ 1 เฟส ไว้ทีเ่ ทา่ ใด ก. 100 V ข. 110 V ค. 230 V ง. 400 V 9. ประเทศไทยได้กาหนดระดบั แรงดนั ไฟฟ้าใชง้ านระบบ 3 เฟส ไวท้ ่ีเท่าใด ก. 100 V ข. 110 V ค. 230 V ง. 400 V 10. ระบบจาหน่ายแรงต่า ระบบใดในประเทศไทยนยิ มใช้มากท่ีสุด ก. 1 เฟส 2 สาย ข. 1 เฟส 3 สาย ค. 3 เฟส 3 สาย ง. 3 เฟส 4 สาย วชิ าการติดต้งั ไฟฟ้าในอาคาร