แบบฝึกทักษะการแต่งคำประพันธ์ประเภทร่ายสุภาพ

คํานาํ แบบฝกทักษะการแตงคําประพันธประเภทรายสุภาพ จัดทําขึ้นเพื่อใช&เป'นสื่อประกอบการเรียนการ สอนรายวชิ าภาษาไทย 4 รหสั วิชา ท ๓๒๑๐2 สาํ หรบั นกั เรยี นชัน้ มัธยมศึกษาป5ท่ี ๕ โดยมุงแก&ไขและพัฒนา ทกั ษะหลกั การใชภ& าษาไทยของนักเรียน ผู&จัดทําได&ศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ หลักสูตรกลุมสาระการเรียนรู&ภาษาไทย หลักสูตรสถานศึกษา และเอกสารที่เกี่ยวข&อง ตลอดจน เวบ็ ไซตตาง ๆ เพ่อื นาํ ความร&ูมาใช&ในการจดั ทําแบบฝกทักษะให&สอดคล&องกับมาตรฐานการเรียนร&ู ตัวชี้วัดและ จุดประสงคการเรียนรู& ซ่ึงจะสงผลให&นักเรียนเข&าใจเร่ือง การแตงคําประพันธประเภทรายสุภาพ สามารถ นําไปใช&ไดอ& ยางถูกต&อง ตลอดจนสงผลใหม& ีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในรายวิชาภาษาไทยสูงขน้ึ หวงั เปน' อยางย่งิ วาแบบฝกทกั ษะการแตงคาํ ประพนั ธประเภทรายสุภาพเลมน้ี จะเป'นประโยชนในการ จัดกิจกรรมการเรียนการสอนวิชาภาษาไทย และเป'นแนวทางสําหรับครูผู&สอนนําไปใช&ในการจัดการเรียนรู&ให& เกิดผลดกี บั นกั เรยี นตอไป ณัฐญา ศรรี ินยา

สารบัญ หนา ก เรือ่ ง ข คํานํา ๑ สารบญั 2 แผนภูมแิ สดงลําดับขน้ั ตอนการเรยี นดว& ยแบบฝกทกั ษะ 3 คาํ ชแ้ี จงเก่ยี วกับแบบฝกทักษะ 4 คาํ แนะนําในการใชแ& บบฝกทักษะสาํ หรับนักเรยี น 5 มาตรฐานการเรียนร&ูและตวั ชีว้ ดั 7 แบบทดสอบกอนเรียน 9 ใบความรู& เร่อื ง รายสุภาพ ๑1 แบบฝกทักษะที่ ๑ ๑5 แบบฝกทกั ษะท่ี ๒ 17 แบบฝกทกั ษะท่ี ๓ 18 แบบฝกทกั ษะท่ี ๔ 20 แบบทดสอบหลงั เรียน เฉลยแบบทดสอบกอนเรียน ๒1 เฉลยแบบฝกทักษะ 23 27 แบบฝกทกั ษะที่ ๑ 29 แบบฝกทกั ษะที่ ๒ 30 แบบฝกทกั ษะท่ี ๓ แบบฝกทักษะท่ี ๔ เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน บรรณานุกรม

แผนภมู แิ สดงลําดับขนั้ ตอนการเรยี นดวยแบบฝกทกั ษะ ขนั้ ที่ 1 ทดสอบก#อนเรียน ข้นั ท่ี 2 ศึกษาเนอ้ื หาดวยตนเอง ขัน้ ท่ี 3 ทําแบบฝกทกั ษะตามลาํ ดบั ไมผ# า# นการทดสอบ ข้นั ที่ 4 ตรวจคําตอบจากเฉลย แบบฝกทกั ษะ ข้นั ท่ี 5 ทดสอบหลังเรียน

คําชแี้ จงเกย่ี วกับแบบฝกทักษะ แบบฝกทกั ษะการแตงคําประพันธประเภทรายสุภาพชุดนี้ จัดทําข้ึนเพ่ือใช'ประกอบการจัดการเรียนร'ู รายวิชาภาษาไทย 4 รหัสวิชา ท ๓๒๑๐2 กลุมสาระการเรียนรู'ภาษาไทย ช้ันมัธยมศึกษาป6ที่ ๕ เพ่ือสงเสริม ให'นักเรียนมีความรู'ความเข'าใจเรื่องการแตงคําประพันธประเภทรายสุภาพ และสามารถนําไปใช'ได'อยาง ถูกต'อง ข้นั ตอนการดําเนินการจัดทําแบบฝกทกั ษะ ๑. ศึกษาป:ญหาและข'อบกพรองของนักเรียนจากการจดั การเรียนรูใ' นช้นั เรยี น นาํ มาวิเคราะหสาเหตุ หาแนวทางแก'ป:ญหา โดยใชก' ระบวนการกลมุ PLC ๒. ศกึ ษาเอกสารและเวบ็ ไซตตาง ๆ ทเ่ี กี่ยวข'อง ๓. กําหนดรปู แบบของแบบฝก ๔. จัดทําแบบฝก ๕. นาํ ไปใช'ในการจัดการเรยี นรใ'ู นชั้นเรยี น เน้อื หาของแบบฝกทักษะ แบบฝกทกั ษะการแตงคําประพันธประเภทรายสภุ าพ ประกอบด'วย ใบความร'ูและแบบฝกทกั ษะยอย จํานวน 4 แบบฝกดงั นี้ ใบความร'ู เรื่อง การแตงคําประพนั ธประเภทรายสภุ าพ แบบฝกหัดทักษะท่ี ๑ แบบฝกหัดทักษะที่ ๒ แบบฝกหัดทักษะท่ี ๓ แบบฝกหัดทักษะท่ี ๔

คาํ แนะนําการใชแบบฝกทกั ษะสําหรับนกั เรียน แบบฝกทักษะชดุ น้ีประกอบด'วยแบบฝกทักษะยอยจํานวน 4 แบบฝก เพ่ือให'เกิดผลดี ดังนัน้ นักเรียน ควรปฏิบัติตามขัน้ ตอน ดงั นี้ ๑. ศึกษาคาํ ชี้แจง และคําแนะนําการใช'แบบฝกทักษะสําหรบั นกั เรียนให'เข'าใจ ๒. ศึกษาเนื้อหาการแตงคาํ ประพันธประเภทรายสุภาพดว' ยตนเอง ๓. ทาํ แบบฝกทักษะตามลาํ ดับทีละแบบฝกทักษะจนครบ ๔. ตรวจคาํ ตอบจากเฉลยทา' ยเลมเพอื่ ทราบผลในการเรียน

มาตรฐานการเรียนรูและตัวชีว้ ดั สาระท่ี 4 หลกั การใชภาษาไทย มาตรฐาน ท 4.1 เขา' ใจธรรมชาติของภาษาและหลักภาษาไทย การเปลยี่ นแปลงของภาษาและพลงั ของ ภาษา ภูมิปญ: ญาทางภาษา และรกั ภาษาไทยไว'เปนI สมบตั ขิ องชาติ ตวั ชว้ี ดั ท 4.1 ม.4-6/4 แตงบทรอ' ยกรอง จุดประสงคก5 ารเรยี นรู ๑. บอกความหมายของคาํ ประพนั ธประเภทรายสภุ าพได' ๒. บอกข'อบังคบั ในการแตงรายสุภาพได' ๓. สามารถแตงรายสภุ าพท่นี ํามาใชใ' นชีวิตประจําวันได'อยางถกู ต'อง เหมาะสม

แบบทดสอบกอนเรยี น เรอื่ ง การแตงคําประพันธประเภทรายสุภาพ ตอนที่ ๑ จาํ นวน 10 ขอ' คาํ ชีแ้ จง จงเลอื กคาํ ตอบทถี่ กู ตอ' งทส่ี ดุ โดยทาํ เครือ่ งหมาย X ทับขอ' ท่ีถูกต'องทสี่ ุดเพยี งข'อเดยี ว 1. ขอ' ใดคือคาํ จํากัดความของ ราย ก. คําประพนั ธชนดิ หนึ่งทีบ่ งั คับรปู วรรณยกุ ตเอก-โท และบงั คับสัมผัส ข. คาํ ประพันธชนิดหนึ่งซึง่ มกี ารกําหนด คณะ พยางค จาํ นวนคําและสัมผสั คล'ายกับฉันท ค. ลกั ษณะถ'อยคาํ ท่ีกวีได'ร'อยกรองขึน้ เพ่ือให'เกดิ ความไพเราะ ซาบซึง้ โดยบงั คับเสยี งหนัก-เบา ของ พยางค ง. คําประพนั ธชนิดหนึ่งท่ีมีบงั คับสัมผสั และการลงทา' ย แตไมกาํ หนดวาจะต'องแตงกบี่ ท หรอื กบ่ี าท ยาวเทาไรก็ไดจ' นจบเนื้อความ แตตอ' งเรียงคําให'คล'องจองกัน ๒. ข'อใดกลาวถงึ ลักษณะของรายไดถ' ูกตอ' ง ก. รายบงั คับคําครุ ลหุ ข. รายหน่ึงบทมี 4 วรรค ค. รายตอ' งจบบทดว' ยโคลงสองสภุ าพ ง. รายมีลกั ษณะคลา' ยกบั โคลงสสี่ ุภาพ 3. ข'าเการา' ยอดเอา อยารักเหากวาผม อยารกั ลมกวานํา้ อยารกั ถ้าํ กวาเรือน อยารักเดือนกวาตะวนั สบสงิ่ สรรพโอวาท ผูเ' ปIนปราชญพงึ สดบั ตรบั ตรติ รองปฏิบตั ิ โดยอรรถอนั ถองถว' น แถลงเลศเหตุเลือกล'วน เลศิ อา' งทางธรรม แลนา บทคําประพันธขา' งต'นใช'ฉนั ทลักษณชนิดใด ก. รายสุภาพ ข. โคลงสีส่ ภุ าพ ค. กาพยยานี ๑๑ ค. กาพยฉบัง 16 4. คาํ ประพันธชนิดใดทสี่ งสมั ผสั ดว' ยคาํ ทา' ยของวรรคหนา' และรบั สัมผสั ทีค่ ําใดกไ็ ดใ' นวรรคถัดไป ก. โคลงส่สี ภุ าพ ข. โคลงสามสุภาพ ค. โคลงสองสภุ าพ ง. รายสภุ าพ 5. รายสุภาพ บังคับวรรคละก่ีคาํ ก. ๕ คํา ข. ๖ คํา ค. ๓-๘ คํา ง. ๙ คาํ ขน้ึ ไปแตไมเกิน ๑๒ คาํ 6. กวีใชค' ําประพนั ธประเภทรายในการแตงลิลติ ตะเลงพายเมอ่ื ใด ก. เมือ่ ต'องการพรรณนาถงึ การยกทัพตอสู' ข. เมอ่ื ต'องการดําเนินเรอื่ งให'รวดเร็ว ค. เมือ่ ต'องการจะบรรยายเรื่องดว' ยความไพเราะ ง. เมอื่ ตอ' งการให'เกิดภาพพจนเปนI บางครั้งบางคราว

7. คาํ ประพันธในข'อใดทีเ่ หมาะสมที่สุดในการเติมลงในรายตอไปน้ี สรวมสวัสดชิ ยั .................................... เกียรติปรากฏขจรขจาย สบายทว่ั แหลงหล'า ฝนฟาZ ชมุ ฉํ่าชล ก. เบกิ พระยศทศธรรเมศ ข. ฝXอใจห'าวบมิหาญ ค. เกริกกรงุ ไกรเกรียงยศ ง. นครศรอี ยุธเยศ 8. คาํ สภุ าพทนี่ ํามาใชใ' นการแตงรายสภุ าพมีลักษณะตรงตามขอ' ใด ก. เปนI คาํ ท่ไี พเราะ ข. เปIนคํากง่ึ ราชาศัพท ค. เปIนคําภาษาไทยแท'เทาน้นั ง. เปIนคาํ ทไ่ี มมีรปู วรรณยกุ ต 9. โคลงสองสุภาพตอไปนี้ขอ' ใดถกู ต'องตามฉนั ทลักษณ ก. เปIนสาวสะพรั่งพร้ิม หน'าตาจ้มิ ลิ้มจัง ทาํ ตวั อยากเดนดงั ระวังพบฝXายปกครอง ข. เราเรียนการแตงแล'ว จงหม่นั ฝกไมแคล'ว เพิ่มแตม' เต็มนํา เพอ่ื นเอย ค. โคลงสองตอ' งลองแตง อยาแกวงหาเทา' เสย้ี น ยอมชํา้ ใจนา ง. คาํ ประพนั ธทานน้ี สอนสั่งต้งั มน่ั ช้ี ยอมแลว' เสร็จทัน เวลา 10. คําประพนั ธในข'อใดนาจะเปนI บทจบของรายสภุ าพมากทีส่ ุด ก. สา่ํ พลไกรเกริกหาญ ส่าํ พลสารสนิ ธพ สบสาตราศรเพลงิ เถลงิ พระเกียรติฟZุงฟZา ลอื ตรลบแหลงหลา' โลกล'วนสดดุ ี ข. ครน้ั ทานไดห' ยบิ เสวย แลนา บ นานเลยลอราช แลนา ใจจะขาดรอนรอน แลนา ถงึ สามสมรพี่น'อง คิด บ ลุเลยข'อง ขุนแค'นอาดรู ค. ใหล' ายลกั ษณวราบุปผาชาติพเิ ศษ เกดิ ปรากฏในอุระประเทศแหงข'าพระบาท สมเดจ็ พระโลกนาถก็ตรสั อนโุ มทนาโดยบทพระคาถาดั่งนี้ ง. จงปรากฏชอบแลว' อยาได'แคล'วราํ พึง คํานงึ อยาร'มู ลาย จงอยาหายยศพอ ตอมว' ยฟZาม'วยสวรรค กลั ปป[ ระลัยอยรู 'ูลาญ ภบู าลเจา' จงจาํ ตามคําแมโอวาท ตอนที่ 2 จาํ นวน 5 ขอ' คาํ ชแ้ี จง ให'นกั เรยี นเตมิ คําลงในชองวางให'ได'ใจความท่ถี ูกต'อง ๑. รายสุภาพ ๑ บท มี...........................วรรค แตละวรรคมคี าํ .........................คาํ ๒. คําสดุ ทา' ยของวรรคหน'าสงสัมผัสไปยังคํา.........................................................ของวรรคถัดไป 3. คาํ วา “สภุ าพ” ในราย หมายถึง................................................. 4. ถา' คําสงสัมผสั เปIนคาํ สุภาพ คํารบั สัมผัสต'องเปIนคาํ ................................................. ๕. รายสภุ าพจะต'องจบลงดว' ย......................................................

ใบความรูเรื่องร#ายสภุ าพ ร#ายสภุ าพ หมายถึง ชือ่ รายชนดิ หนึ่ง บทหน่งึ มี ๕ วรรคขึ้นไป วรรคหนง่ึ มี ๕ คาํ สงสัมผสั ทา' ยวรรคหน'า และรบั สมั ผัสกบั คาํ ที่ ๑ ที่ ๒ หรอื ที่ ๓ ของวรรคถดั ไป และจะต'องจบดว' ยโคลง ๒ สุภาพ ขอบงั คับในการแต#งร#ายสุภาพ มดี ังนี้ คณะ ไมบังคบั จาํ นวนวรรคในบท บทหน่งึ มกี ว่ี รรคกไ็ ด' แตละวรรคหนงึ่ ๆ ใหม' ีวรรคละ ๕ คํา อาจเกินไปบ'างได'เปนI บางวรรค สัมผัส สัมผสั บงั คับหรือสมั ผสั เชอ่ื มวรรค คือคําสดุ ทา' ยของวรรคแรกสงสัมผสั ไปยังคาํ ท่ี ๑ หรอื ๒ หรอื ๓ ของวรรคถัดไป และสัมผสั อยางนตี้ อเน่อื งกนั ไปทุกวรรค ท่สี ําคัญอีกข'อหนง่ึ คือ ถ'าลงทา' ยด'วย “คาํ สุภาพ” (คําท่ีไมมีรปู วรรณยุกต) กต็ 'องสัมผัสกับคําสภุ าพ ดว' ยกัน และถา' ลงท'ายวรรคด'วยคํามีรูปวรรณยุกตใด คํารบั สมั ผสั ก็ต'องมรี ปู วรรณยุกตเดียวกนั เทานัน้ นอกจากนี้ สามวรรคสุดท'ายของรายสภุ าพแตละบท ตอ' งจบลงดว' ย “โคลงสองสภุ าพ” ผงั ภมู ริ #ายสุภาพ

ตวั อยา# งร#ายสภุ าพ สรวมสวัสดวิ ชิ ยั เกรกิ กรงุ ไกรเกรียงยศ เกียรติปรากฏขจรขจาย สบายทว่ั แหลงหล'า ฝนฟZาฉ่าํ ชุมชล ไพศรพณผลพูนเพิ่ม เหิมใจราษฎรบําเทิง...ประเทศสยามชื่นชอ' ย ทุกขขุกเข็ญใหญน'อย นาศไร'แรงเกษม โสตเทอญ (ลิลิตนิทราชาคริต)

แบบฝกทักษะที่ ๑ จัดวรรคร#ายสุภาพ 1. ฝกอ#านรา# ยสภุ าพ คาํ สั่ง ใหน' ักเรยี นอานออกเสียงรายสุภาพตอไปน้ี ขัตติยะเลศิ เลอลบ ปย* มหาราชสดุดี อนั จะมีเหมือนแมน$ ผ$ูครองแคว$นแดนสยาม ขวญั จอมเจ$าชวี ติ แนบสนิทหนักหนา มิพบทว่ั ปฐพี ทุกคนไปยอมรัก ใหญยง่ิ นกั ล$นหลาย พระนามจุลจอมเกล$า ตอ$ งตามความดาํ ริ วาปย* มหาราช ในหทั ยาชาวไทย ทุกถน่ิ ฐานทว่ั หล$า ตางซร$องสดดุ ี จงึ่ เทดิ ถวายพระนาม งามผงาดฟ3องฟ4า พระนา จาก หลกั ภาษาและการใชภาษาเพ่อื การสอ่ื สาร หนงั สอื เรยี น รายวิชาพน้ื ฐาน ภาษาไทย กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาปท( ี่ ๕ กระทรวงศึกษาธิการ ประเมินผล คะแนนเต็ม ได ๑๐ อานแบงวรรคถกู ต'อง อักขระถกู ต'องชัดเจน อานทาํ นองถูกต'อง

2. ฝกแบ#งวรรค คําส่ัง ให'นกั เรียนทาํ เครือ่ งหมาย / แทนการเวน' วรรคดังตัวอยาง ตวั อย#าง เคลือ่ นพลตามเกล็ดนาค/ตากเต็มทงแถวเถ่ือน/เกล่อื นกลนแสนยาทพั /ถบั ปะทะไพรนิ ทร//สวน หัสดินอภุ ัย/เจาพระยาไชยานุภาพ/เจาพระยาปราบไตรจกั ร/ตรับตระหนักสําเนยี ง/เสยี งฆองกลองป@น ศกึ /อึกเอิกกองกาหล/เรงคํารนเรียกมัน/ชันหูชูหางแลน... (ลลิ ิตตะเลงพาย) ๑. ประเพณขี องไทยมีท่ัวไปทุกภาคคุณคามากมายย่ิงสงเสริมสง่ิ ท่ีดีงามใหสยามสุขสงบ นอมนบเมื่อพบพานอมนําศาสนาสามัคคดี เี ลิศกอเกดิ หลากศลิ ปะลักษณะเฉพาะของไทยสราง สายใยคุณธรรมชาติดํารงคงคํ้าเลิศล้าํ ภมู ปิ 7ญญาประชาไทยรนุ เกาประเพณเี หลานีช้ วยบงช้ีวาแท เมืองไทยเมืองแมน (นวลนอย อนิ ทร/ปนCD ) ๒. ขอยผขู าบาทบงสุ/โหรควรคงทํานายทายพระเคราะหถ/ ึงฆาตฟ7งสารราชเอารสธก็ผะชดบัญชาเจา อยุธยามีบุตรลวนยงยุทธเ/ ชี่ยวชาญหาญหกั ศึกบมยิ อตอสูศกึ บมหิ ยอนไปพ; ักวอนวาใชใหธหวงธหามแมน เจาครามเคราะหก/ าจจงอยายาตรยุทธนาเอาพัสตราสตรสี วมอนิ ทรยี /สรางเคราะหธ/ ตรสั เยาะเย่ยี งขลาด องค/อปุ ราชยนิ สารแสนอัประมาณมาตย/มวลนวลพระพักตร/ผองเผือดเลือดสลดหมดคล้าํ ชํ้ากมลหมอง มัว....... (ลิลิตตะเลงพาย) หมายเหตุ : ขอ' ๑ ลงทา' ยด'วยโคลงสองสุภาพ ขอ' ๒ ไมมีการลงท'ายด'วยโคลงสองสภุ าพเน่ืองจากยงั ไมจบบท ประเมินผล คะแนนเตม็ ได ข'อ ๑ และข'อ ๒ ทาํ ถกู ทั้งหมด ข'อละ ๕ คะแนน ๑๐ ทําผิดตัดคะแนนแหงละ ๑ คะแนน

แบบฝกทักษะที่ ๒ วเิ คราะห5สัมผสั ของร#ายสภุ าพ 1. ฝกจดจํา คาํ สุภาพ คําส่ัง 1.1 เขยี นวงกลมล'อมรอบหรือขดี เส'นใต' “คําสภุ าพ” (คําทีไ่ มมรี ปู วรรณยุกตกํากับอยู) ท่ปี รากฏ อยูในข'อความตอไปนี้ “ภาษาเปนF สิ่งทีบ่ งบอกถึงความย่ิงใหญและความเจริญของชาติ หวั ใจสําคัญตอรางกายฉันใด ภาษากม็ ีความสาํ คัญตอชาติฉันนน้ั ส้ินภาษากเ็ หมอื นสนิ้ ชาติ เราควรอนุรักษ/ซึ่งภาษาเพื่อการพัฒนาและ รกั ษาไวซึ่งเอกลักษณข/ องชาติ” 1.2 เขียนวงกลมล'อมรอบหรือขีดเสน' ใต'คําท่ี “ไมใชคําสุภาพ” ในข'อความตอไปน้ี การใช'จายอยางประหยดั นนั้ จะเปนI หลกั ประกันความสมบูรณพูนสุขของผ'ปู ระหยัดเองและ ครอบครวั ชวยปอZ งกนั ความขาดแคลนในวันข'างหน'า การประหยดั ดงั กลาวนจี้ ะมีผลดีไมเฉพาะแกผู'ท่ี ประหยัดเทาน้นั ยังเปIนประโยชนแกประเทศชาตดิ 'วย พระราชดํารสั ของพระบาทสมเด็จพระเจ'าอยหู วั เนอ่ื งในวันขึน้ ปใ6 หม 31 ธนั วาคม 2502 ขอ$ ควรสังเกต ทั้ง ๒ ขอน้ี ไมใชรายสภุ าพ เปนF ขอความรอยแกว ถาเปนF รายสุภาพ คําสงสมั ผสั คือคําสุดทาย ของแตละวรรคนัน้ ถาเปFนคําสุภาพตองรบั สมั ผัสดวยคาํ สุภาพเชนกัน และถาคําสงสมั ผัสมรี ปู วรรณยุกต/ ใด คํารับสมั ผัสก็ตองมีรูปวรรณยุกต/นน้ั ตัวอยาง เชน คําสงสมั ผัส คํารับสมั ผัส รัก ทัก ยกั ษ/ พรรค กอน ผอน หยอน รอน ขาว กาว ราว เทา ประเมินผล คะแนนเตม็ ได ข'อ ๑ และขอ' ๒ ทําถูกท้ังหมด ข'อละ ๕ คะแนน ๑๐ ทําผิดตดั คะแนนแหงละ ๑ คะแนน

2. ฝกเรยี นรู ค#สู ัมผสั คาํ สง่ั นกั เรยี นเลอื กคาํ ตอบในกรอบทีส่ ัมผัสกับคาํ สดุ ทา' ยวรรค มาเติมในชองส่เี หล่ยี ม ใหถ' ูกต'องตามข'อบังคับของรายสุภาพ ๑. หน'าที่ทต่ี 'องทํา ดี ๒. ทกุ คนมีหน'าที่ น้ี ๓. ฝกทาํ งานให'เปน< พ่ี ๔. พอเพยี งเพื่อเพยี งพอ ขอ ๕. คุณธรรมนําความรู กอ ๖. ความเพียรผลักดันให กรรม ๗. งานสาํ เร็จลุลว# ง ค่าํ ๘. พระบรมราชโชวาท ส$ู ๙. ในหลวงหวงภาษา คู ๑๐. กรองศิลปก[ ารดนตรี ใจ ไคล$ เดน หวง หวง เหน็ ชาติ วฒั น ทา กล$า มา ประเมินผล คะแนนเต็ม ได ตอบถูกข'อละ ๑ คะแนน ๑๐

3. ฝกจดจาํ คําสัมผัส ตวั อยา# ง ชางศึกไดกลิน่ มนั หันหัวหกตกกระหมา บากนั เลี่ยงกนั หลบ ประทบประทะอลวน สองคชชนชาญเช่ยี ว เรย่ี วรณรงคเ/ ริงแรง แทงถีบฉัดตะลมุ บอน พมามอญตายกลาด ขาศกึ สาดป@นโซรม โรมกุทณั ฑ/ธนู ดดู ัง่ พรรษาซอง...... (ลลิ ติ ตะเลงพาย) คาํ ส่ัง จงขดี เส'นโยงคาํ สัมผสั ท่ีตอเนื่องกันไปทุกวรรค ๑. ใหน' กั เรียนโยงเส'นคาํ สมั ผสั ของรายสุภาพบทนี้ ๑๐ คู (วรรคทีข่ ดี เสน' ใต' เปIนโคลงสองสุภาพไมต'องโยง) ไกลจากบานฐานถนิ่ ละกลนิ่ อายความเจริญ ดุมเดนิ ดั้นโดยเดยี ว แลเหลยี วหาเห็นใคร เล็งแลไปขางหนา เหน็ ผืนฟาK เวิ้งวาง เหลียวแลขางซายขวา เห็นพนาสณฑ/ศรี ปลุกฤดภี ิรมย/ เพลนิ ใจชมรุกขชาติ งามประหลาดย่ิงลา้ํ ไกวก่ิงโยนโยกยา้ํ นาจองมองดู เพลินนา (หลักภาษาและการใชภาษาเพือ่ การสอื่ สาร หนา' 285) ประเมินผล คะแนนเตม็ ได ตอบถูกข'อละ ๑ คะแนน ๑๐

๒. ใหน' ักเรียนอานรายสุภาพตอไปน้ี แลว' เขยี นคาํ สัมผัสท่ตี อเนื่องเปนI คู ตามตวั อยาง คูท่ี ๑-๔ ใน ตาราง (ทําข'อ ๕ - ๒๔) ทงุ เสลย่ี มงามนายล ทงุ ถิน่ ดลดวงจติ เพลินพิศเพลนิ อารมณ/ พน้ื พรมแผนขจี ทงุ ขาวสีงามนกั สายธารรกั ษ/เรื่อยไหล สายธารใจฉํ่าชืน่ ภาษาร่ืนไพเราะ เสนาะโสตสําเนียง เพยี งผูผานพบพกั ตร/ รอยยม้ิ ทกั เพราตา พระศลิ าม่งิ ขวัญ โดแมถันเดนสงา งามลํา้ คาหนิ ออน ผิผดั ผอนเมตตา เออ้ื อารีนํ้าใจ แลวไิ ลพฤกษา นานาผักพน้ื บาน รานรวงแลเคหาสน/ วิลาศวไิ ลลกั ษณ/ สลกั เสลาหัตถกรรม งามขําไมแกะเกลา แลพริ้งเพราล้ําคา ปลูกปา; รายรอบทุง ยามรุงแสงรวี สุรยี /สองเขางาม ยามเยน็ โพยมพยับ ตะวันลบั เหล่ียมเขาสวย ใครผานวานแวะดวย ชมชน่ื มิมอดมวย ยงิ่ ไดนานเนา อยนู า (นวลนอย อินทรป/ CนD ) คาํ สัมผัสท่ีต#อเนอ่ื งกนั ไปทุกวรรค ไดแก# คูท# ่ี คําสมั ผัส คู#ที่ คาํ สมั ผสั ค#ูท่ี คําสัมผสั ๑ ยล - ดล ๙ ๑๗ ๒ จิต - พศิ ๑๐ ๑๘ ๓ รมณ - พรม ๑๑ ๑๙ ๔ จี - สี ๑๒ ๒๐ ๕ ๑๓ ๒๑ ๖ ๑๔ ๒๒ ๗ ๑๕ ๒๓ 8 16 24 ประเมินผล คะแนนเตม็ ได ตอบถูก ๒ คู ๑ คะแนน (๒๐ คู ๑๐ คะแนน) ๑๐

แบบฝกทักษะท่ี 3 จบบทแลว ตองโคลงสองสภุ าพ เมอื่ แตงรายสภุ าพหลายวรรคเชื่อมสัมผัสตอกันจนจบความในยอหน'าหนงึ่ ๆ แล'ว ต'องลงจบดว' ย \"โคลงสองสภุ าพ\" เสมอ 1. ฝกคดั โคลงสองสุภาพ คาํ สั่ง ให'นกั เรยี นคดั ลอกคําประพนั ธน้ี เฉพาะสวนท่เี ปIนโคลงสองสภุ าพ (ท่ีพิมพตัวหนา) เขยี น ด'วยลายมือทเี่ ปนI ระเบียบสวยงาม และอานงาย กลาวถึงขนุ ผูห' า' ว นามทานท'าวแมนสรวง เปนพระยาหลวงผานเผา' เจา' เมืองสรวงมีศักด์ิ ธมอี คั เทพีพิลาส ช่ือนางนาฎบญุ เหลอื ล'วนเครือทา' วเครือพระยา สาวโสภาพระสนม ถว' นทุกกรมกาํ นลั มนตรีคลั คับค่ัง ชา' งม'ามั่งมหิมา โยธาเดียรดาษหลา' หมทู กล'าทหาร เฝZาภูบาลนองเนือง เมือง ออกมากมียศ ท'าวธมีเอารสราชโปดก ชื่อพระลอดิลกล#มฟ?า ทศิ ตวันออกหลา แหล#งไลสมี า ท#านนา ฯ (ลลิ ติ พระลอ) ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... รายรายเริงรําราํ ยามระยาํ เยื้องยก วิหคเหาเสยี งหมา วฬิ าร/ลัน่ เสียงหมู มัจฉาถูไถเมฆ ตวั เลขปากเปนF มนั กลืนอกั ษรพลนั ลงไส รุงรางไรเจด็ สี ดนตรีจิกกาธาร ขานมากับกระดูก ผูกศิลปเ8 ป9นศพไว$ รอเนากับก่งิ ไม$ มากแร$งมารุม อยูนา (กานติ ณ ศรทั ธา) ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ประเมนิ ผล คะแนนเต็ม ได ขอ' (๑) และ (๒) ทาํ ถูกต'อง ลายมือสวยงาม ข'อละ ๕ คะแนน ๑๐

2. ฝกสงั เกต สามวรรคสดุ ทายของรา# ยสุภาพ คําสัง่ ๑. ใหน' กั เรยี นโยงเส'นคาํ สัมผัสของโคลงสองสภุ าพตอไปนี้ ๑.๑ พระธรรมสอนส่งั ไว' พอแมจงรักไซร' นบไหวบ' ชู า ๑.๒ มารดาสอนสง่ั ไว จงอยาลมื เลอื นให หม่ันนอมคํานึง เน่ืองเทอญ ๒. ใหน' กั เรียนเติมรูปวรรณยกุ ตเอก ( ) และโท ( ') และโยงเสน' สัมผสั ของ โคลงสองสุภาพตอไปนีต้ ามผังภมู ิ 2.๑ โรงเรยี นเราเรงรู ขับเคลือนวานทุกผู กอเกือสถาบัน 2.๒ หวงั สยามเฟ@องฟุง คนื สูเจ็ดสรี ุง นบั ตองมิกลวั ใดนา 2.๓ เหลียวหาธาตุแรรอน กราบเกลอื นทรายกรวดกอน วาแทเทิดทอง 2.๔ ฉันชอบกลอนกลาวแกลง ชอบแตงตอบชอบแยง อยางเจาคารม คมนา ๓. โคลงสองสุภาพตอไปน้ี ให'นกั เรียนทําเคร่อื งหมาย หน'าข'อทีเ่ ห็นวาแตงถกู และทาํ เครอ่ื งหมาย หน'าขอ' ท่ีเห็นวาผิด .......................๓.๑ ประเพณีท'องถ่ิน กินขา' วสลาก ทงุ เสล่ยี มน้ีแล .......................๓.๒ วังธารมแี หช'าง งานบวชบญุ แลสลา' ง สงใหบ' ุญแรง .......................๓.๓ ครวั ตานมานท่วั ทัง้ ทานแกวดั ทุกครั้ง ทุกท่หี มูคน ศรัทธา .......................๓.๔ ฟZอนปราสาทไหวนี้ ทงุ เสลี่ยมช้ีชวนชม แมเอย ประเมินผล คะแนนเตม็ ได ข'อ ๑ - ๓ ทาํ ถูกต'อง ข'อละ ๑ คะแนน ๑๐

แบบฝกทักษะที่ 4 แตง# รา# ยเลา# เร่อื ง คําสง่ั ให'นกั เรยี นจบั คูกบั เพอ่ื นในชั้นเรียนแล'วแตงรายสุภาพจํานวน 1 บท โดยมวี ตั ถปุ ระสงคดงั ตอไปน้ี ๑. ฉลองโรงเรยี นครบรอบ 96 ป6 หรอื ๒. แสดงมทุ ิตาจติ แดคณาจารยของโรงเรยี นท่ีจะเกษียณอายุราชการ โดยเอยนามผเ'ู กษยี ณอายุราชการไวใ' นบทประพันธ และมรี ูปภาพประกอบใหส' วยงาม ……………………………….……………….. …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ช่ือ...........................................................ช้นั ..................เลขท่ี................. ชื่อ...........................................................ชน้ั ..................เลขท่ี................. ประเมินผล คะแนนเตม็ ได ๒๐ แตงถูกต'อง เนื้อหาดี ๑๐ คะแนน มคี ณุ คาและความไพเราะ/สรา' งสรรค ๕ คะแนน สะกดคําถกู ตอ' ง และตกแตงสวยงาม ๕ คะแนน

แบบทดสอบหลงั เรยี น เรอื่ ง การแตงคาํ ประพนั ธประเภทรายสภุ าพ ตอนที่ ๑ จาํ นวน 10 ขอ' คําช้แี จง จงเลือกคาํ ตอบท่ีถูกต'องทีส่ ุด โดยทําเครอ่ื งหมาย X ทบั ข'อท่ีถกู ต'องท่ีสดุ เพียงข'อเดยี ว 1. คําประพนั ธชนดิ ใดท่ีสงสัมผัสดว' ยคําทา' ยของวรรคหน'าและรบั สัมผัสท่ีคาํ ใดก็ไดใ' นวรรคถดั ไป ก. โคลงสสี่ ภุ าพ ข. โคลงสามสุภาพ ค. โคลงสองสุภาพ ง. รายสุภาพ 2. ขอ' ใดคือคําจาํ กดั ความของ ราย ก. คําประพันธชนิดหน่งึ ท่บี ังคับรปู วรรณยุกตเอก-โท และบงั คับสมั ผสั ข. คาํ ประพนั ธชนิดหน่ึงซง่ึ มีการกําหนด คณะ พยางค จํานวนคําและสมั ผัสคล'ายกับฉันท ค. ลกั ษณะถอ' ยคาํ ท่ีกวไี ด'ร'อยกรองขึ้นเพ่ือใหเ' กิดความไพเราะ ซาบซ้ึง โดยบงั คับเสยี งหนัก-เบา ของ พยางค ง. คาํ ประพนั ธชนดิ หน่งึ ท่ีมีบังคบั สัมผัสและการลงทา' ย แตไมกําหนดวาจะต'องแตงกบี่ ท หรือกีบ่ าท ยาวเทาไรก็ไดจ' นจบเนื้อความ แตตอ' งเรยี งคําให'คลอ' งจองกัน 3. รายสภุ าพ บงั คับวรรคละก่ีคาํ ก. ๕ คํา ข. ๖ คํา ค. ๓-๘ คาํ ง. ๙ คาํ ขนึ้ ไปแตไมเกิน ๑๒ คํา 4. ขอ' ใดกลาวถึงลักษณะของรายได'ถูกต'อง ก. รายบงั คับคาํ ครุ ลหุ ข. รายหน่ึงบทมี 4 วรรค ค. รายต'องจบบทดว' ยโคลงสองสภุ าพ ง. รายมีลกั ษณะคล'ายกับโคลงสี่สภุ าพ 5. ขา' เการ'ายอดเอา อยารักเหากวาผม อยารกั ลมกวานํ้า อยารกั ถ้ํากวาเรือน อยารักเดือนกวาตะวัน สบสิ่งสรรพโอวาท ผเ'ู ปนI ปราชญพึงสดบั ตรบั ตริตรองปฏิบัติ โดยอรรถอันถองถ'วน แถลงเลศเหตเุ ลือกลว' น เลิศอ'างทางธรรม แลนา บทคาํ ประพันธข'างต'นใช'ฉันทลักษณชนิดใด ก. รายสุภาพ ข. โคลงสส่ี ภุ าพ ค. กาพยยานี ๑๑ ค. กาพยฉบัง 16 6. กวีใชค' ําประพันธประเภทรายในการแตงลลิ ิตตะเลงพายเมื่อใด ก. เมือ่ ต'องการพรรณนาถงึ การยกทพั ตอสู' ข. เมื่อต'องการดําเนินเรื่องให'รวดเร็ว ค. เมื่อต'องการจะบรรยายเรื่องด'วยความไพเราะ ง. เม่ือตอ' งการให'เกิดภาพพจนเปนI บางครง้ั บางคราว

7. โคลงสองสภุ าพตอไปนี้ข'อใดถูกต'องตามฉนั ทลกั ษณ ก. เปIนสาวสะพรัง่ พริ้ม หน'าตาจิ้มลม้ิ จงั ทาํ ตัวอยากเดนดัง ระวงั พบฝาX ยปกครอง ข. เราเรยี นการแตงแล'ว จงหมนั่ ฝกไมแคลว' เพม่ิ แตม' เต็มนํา เพ่อื นเอย ค. โคลงสองตอ' งลองแตง อยาแกวงหาเทา' เส้ียน ยอมช้ําใจนา ง. คําประพนั ธทานน้ี สอนสัง่ ต้ังม่ันชี้ ยอมแลว' เสรจ็ ทัน เวลา 8. คําสภุ าพทีน่ าํ มาใชใ' นการแตงรายสุภาพมลี กั ษณะตรงตามขอ' ใด ก. เปนI คําท่ไี พเราะ ข. เปนI คํากึง่ ราชาศัพท ค. เปนI คาํ ภาษาไทยแทเ' ทาน้นั ง. เปนI คาํ ที่ไมมรี ปู วรรณยกุ ต 9. คาํ ประพนั ธในข'อใดนาจะเปIนบทจบของรายสภุ าพมากที่สุด ก. สํ่าพลไกรเกรกิ หาญ ส่ําพลสารสนิ ธพ สบสาตราศรเพลงิ เถลิงพระเกียรติฟZงุ ฟZา ลือตรลบแหลงหลา' โลกลว' นสดดุ ี ข. คร้ันทานได'หยิบเสวย แลนา บ นานเลยลอราช แลนา ใจจะขาดรอนรอน แลนา ถงึ สามสมรพ่ีนอ' ง คิด บ ลเุ ลยข'อง ขนุ แค'นอาดูร ค. ให'ลายลักษณวราบปุ ผาชาติพิเศษ เกิดปรากฏในอุระประเทศแหงข'าพระบาท สมเดจ็ พระโลกนาถก็ตรสั อนโุ มทนาโดยบทพระคาถาด่ังน้ี ง. จงปรากฏชอบแล'ว อยาได'แคล'วราํ พึง คาํ นึงอยารมู' ลาย จงอยาหายยศพอ ตอม'วยฟาZ ม'วยสวรรค กลั ปป[ ระลยั อยูร'ลู าญ ภูบาลเจ'าจงจํา ตามคําแมโอวาท 10. คําประพนั ธในข'อใดท่ีเหมาะสมที่สดุ ในการเตมิ ลงในรายตอไปน้ี สรวมสวสั ดิชยั .................................... เกียรตปิ รากฏขจรขจาย สบายทัว่ แหลงหล'า ฝนฟZาชมุ ฉํ่าชล ก. เบกิ พระยศทศธรรเมศ ข. ฝอX ใจห'าวบมิหาญ ค. เกริกกรงุ ไกรเกรยี งยศ ง. นครศรีอยุธเยศ ตอนที่ 2 จํานวน 5 ข'อ คาํ ชแ้ี จง ใหน' ักเรยี นเตมิ คาํ ลงในชองวางให'ไดใ' จความทถี่ ูกตอ' ง ๑. รายสุภาพ ๑ บท มี...........................................วรรค แตละวรรคมีคํา...................คาํ ๒. คาํ สดุ ทา' ยของวรรคหน'าสงสัมผสั ไปยงั คํา......................................ของวรรคถัดไป 3. คําวา “สภุ าพ” ในราย หมายถงึ ................................................................... 4. ถ'าคําสงสมั ผสั เปนI คาํ สภุ าพ คํารับสัมผสั ต'องเปนI คํา.................................. ๕. รายสภุ าพจะตอ' งจบลงดว' ย..................................................

เฉลยแบบทดสอบกอ# นเรียน เรอ่ื ง การแตง# คําประพนั ธป5 ระเภทร#าย ตอนท่ี 1 จาํ นวน 10 ขอ' ขอ เฉลย 1 ง 2 ค 3 ก 4 ง 5 ก 6 ข 7 ค 8 ง 9 ง 10 ข ตอนที่ 2 จาํ นวน 5 ข'อ คําชี้แจง ให'นกั เรียนเตมิ คําลงในชองวางให'ไดใ' จความท่ถี ูกต'อง ๑. รายสุภาพ ๑ บท มี......ไมจาํ กดั แตต'องมากกวา ๕ วรรค.....วรรค แตละวรรคมคี าํ .........๕..........คํา ๒. คาํ สดุ ทา' ยของวรรคหน'าสงสัมผสั ไปยังคาํ .......ที่ ๑ , ๒ หรือ ๓ ......... ของวรรคถัดไป 3. คาํ วา “สภุ าพ” ในราย หมายถึง.........คําทีไ่ มมีรปู วรรณยุกต.............. 4. ถ'าคําสงสัมผสั เปIนคําสุภาพ คาํ รบั สัมผสั ต'องเปนI คาํ ..........สภุ าพ.......... ๕. รายสภุ าพจะต'องจบลงด'วย............โคลงสองสภุ าพ.................

เฉลยแบบฝกทกั ษะท่ี ๑ จัดวรรครา# ยสุภาพ 1. ฝกอา# นร#ายสุภาพ คาํ สั่ง ให'นักเรียนอานออกเสียงรายสุภาพตอไปนี้ แนวคาํ ตอบ ตามเกณฑ์ทีกําหนด ขตั ติยะเลิศเลอลบ ปย* มหาราชสดดุ ี อนั จะมเี หมอื นแม$น ผูค$ รองแคว$นแดนสยาม ขวญั จอมเจ$าชวี ิต แนบสนทิ หนักหนา มิพบท่ัวปฐพี ทกุ คนไปยอมรัก ใหญย่งิ นกั ล$นหลาย พระนามจลุ จอมเกลา$ ต$องตามความดําริ วาป*ยมหาราช ในหทั ยาชาวไทย ทุกถิน่ ฐานท่วั หล$า ตางซรอ$ งสดดุ ี จ่งึ เทิดถวายพระนาม งามผงาดฟ3องฟา4 พระนา จาก หลักภาษาและการใชภาษาเพ่ือการสือ่ สาร หนังสือเรยี น รายวชิ าพ้นื ฐาน ภาษาไทย กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ช้ันมธั ยมศึกษาปท( ี่ ๕ กระทรวงศึกษาธิการ ประเมนิ ผล คะแนนเต็ม ได ๑๐ อานแบงวรรคถูกต'อง อักขระถูกต'องชัดเจน อานทํานองถูกต'อง

2. ฝกแบง# วรรค คําสง่ั ให'นกั เรยี นทาํ เครอื่ งหมาย / แทนการเว'นวรรคดงั ตวั อยาง ตวั อย#าง เคล่ือนพลตามเกลด็ นาค/ตากเต็มทงแถวเถื่อน/เกลอ่ื นกลนแสนยาทพั /ถับปะทะไพรินทร//สวน หัสดินอภุ ัย/เจาพระยาไชยานุภาพ/เจาพระยาปราบไตรจกั ร/ตรับตระหนกั สาํ เนียง/เสยี งฆองกลองปน@ ศกึ /อึกเอกิ กองกาหล/เรงคาํ รนเรยี กมัน/ชนั หูชหู างแลน... (ลลิ ติ ตะเลงพาย) ๒. ประเพณีของไทย/มที ่วั ไปทุกภาค/คุณคามากมายยง่ิ /สงเสริมสิ่งทด่ี ีงาม/ใหสยามสขุ สงบ/ นอมนบเมื่อพบพา/นอมนําศาสนา/สามัคคดี ีเลศิ /กอเกิดหลากศิลปะ/ลักษณะเฉพาะของไทย/ สรางสายใยคุณธรรมชาติ/ดํารงคงคาํ้ เลิศล้าํ /ภมู ิป7ญญาประชาไทย/รุนเกาประเพณี/เหลานีช้ วย บงชี้/วาแทเมอื งไทยเมืองแมน (นวลนอย อินทรป/ DนC ) ๒. ขอยผูขาบาทบงส/ุ/โหรควรคงทํานาย/ทายพระเคราะหถ/ งึ ฆาต/ฟง7 สารราชเอารส/ธก็ผะชดบญั ชา/ เจาอยุธยามบี ุตร/ลวนยงยทุ ธ/เชีย่ วชาญ/หาญหักศกึ บมยิ อ/ตอสศู ึกบมิหยอน/ไป;พักวอนวาใช/ใหธหวงธ หาม/แมนเจาครามเคราะห/กาจ/จงอยายาตรยทุ ธนา/เอาพสั ตราสตรี/สวมอนิ ทรียส/ รางเคราะห//ธตรัส เยาะเยยี่ งขลาด/องคอ/ ุปราชยินสาร/แสนอัประมาณมาตย/มวล/นวลพระพักตร/ผองเผอื ด/เลอื ดสลดหมด คลา้ํ /ชา้ํ กมลหมองมวั ....... (ลิลิตตะเลงพาย) หมายเหตุ : ขอ' ๑ ลงทา' ยดว' ยโคลงสองสุภาพ ข'อ ๒ ไมมกี ารลงท'ายดว' ยโคลงสองสภุ าพเนื่องจากยังไมจบบท ประเมนิ ผล คะแนนเต็ม ได ข'อ ๑ และข'อ ๒ ทําถูกทั้งหมด ข'อละ ๕ คะแนน ๑๐ ทําผิดตัดคะแนนแหงละ ๑ คะแนน

แบบฝกทักษะท่ี ๒ วเิ คราะห5สัมผสั ของร#ายสภุ าพ 1. ฝกจดจํา คาํ สุภาพ คําส่ัง 1.1 เขยี นวงกลมล'อมรอบหรอื ขดี เสน' ใต' “คาํ สุภาพ” (คาํ ทไี่ มมีรปู วรรณยุกตกํากบั อยู) ที่ปรากฏ อยูในข'อความตอไปนี้ “ภาษาเปนF สิ่งทบ่ี งบอกถึงความย่ิงใหญและความเจรญิ ของชาติ หัวใจสาํ คัญตอรางกายฉันใด ภาษากม็ ีความสาํ คัญตอชาติฉันนน้ั สิน้ ภาษากเ็ หมอื นส้นิ ชาติ เราควรอนุรักษ/ซง่ึ ภาษาเพื่อการพฒั นาและ รกั ษาไวซึ่งเอกลักษณข/ องชาติ” 1.2 เขียนวงกลมล'อมรอบหรือขีดเส'นใต'คําที่ “ไมใชคาํ สุภาพ” ในข'อความตอไปน้ี การใช'จายอยางประหยดั นนั้ จะเปIนหลกั ประกันความสมบูรณพูนสุขของผู'ประหยดั เองและ ครอบครวั ชวยปอZ งกนั ความขาดแคลนในวันข'างหน'า การประหยัดดงั กลาวนี้จะมผี ลดไี มเฉพาะแกผ'ทู ่ี ประหยัดเทาน้นั ยังเปIนประโยชนแกประเทศชาติดว' ย พระราชดํารสั ของพระบาทสมเด็จพระเจา' อยหู ัว เนอ่ื งในวนั ขึน้ ปใ6 หม 31 ธนั วาคม 2502 ขอ$ ควรสังเกต ทั้ง ๒ ขอน้ี ไมใชรายสภุ าพ เปนF ขอความรอยแกว ถาเปFนรายสุภาพ คาํ สงสมั ผสั คอื คาํ สุดทาย ของแตละวรรคนัน้ ถาเปFนคําสุภาพตองรบั สมั ผสั ดวยคําสภุ าพเชนกัน และถาคําสงสมั ผัสมีรปู วรรณยุกต/ ใด คํารับสมั ผัสก็ตองมีรปู วรรณยุกต/นน้ั ตวั อยาง เชน คําสงสมั ผสั คาํ รับสมั ผัส รกั ทกั ยักษ/ พรรค กอน ผอน หยอน รอน ขาว กาว ราว เทา ประเมินผล คะแนนเต็ม ได ข'อ ๑ และขอ' ๒ ทําถูกท้ังหมด ข'อละ ๕ คะแนน ๑๐ ทําผิดตดั คะแนนแหงละ ๑ คะแนน

2. ฝกเรียนรู คสู# มั ผัส คําสง่ั นกั เรยี นเลือกคาํ ตอบในกรอบที่สัมผสั กบั คําสดุ ท'ายวรรค มาเตมิ ในชองสเี่ หลย่ี ม ให'ถกู ต'องตามข'อบังคบั ของรายสภุ าพ ๑. หน'าท่ีท่ีต'องทํา กรรม ดี ๒. ทุกคนมหี น'าที่ พ่ี นี้ ๓. ฝกทาํ งานให'เปน< เห็น พี่ ๔. พอเพียงเพ่อื เพียงพอ ขอ ขอ ๕. คณุ ธรรมนําความรู สู' กอ ๖. ความเพยี รผลักดันให ไคล' กรรม ๗. งานสําเรจ็ ลุลว# ง หวง คํ่า ๘. พระบรมราชโชวาท ชาติ สู$ ๙. ในหลวงหวงภาษา มา คู ๑๐. กรองศลิ ป[การดนตรี ดี ใจ ไคล$ เดน หวง หวง เห็น ชาติ วฒั น ทา กลา$ มา ประเมนิ ผล คะแนนเต็ม ได ตอบถูกข'อละ ๑ คะแนน ๑๐

3. ฝกจดจํา คาํ สมั ผัส ตวั อยา# ง ชางศกึ ไดกลิน่ มนั หันหวั หกตกกระหมา บากนั เล่ียงกันหลบ ประทบประทะอลวน สองคชชนชาญเช่ยี ว เร่ียวรณรงคเ/ รงิ แรง แทงถีบฉดั ตะลุมบอน พมามอญตายกลาด ขาศึกสาดป@นโซรม โรมกุทณั ฑ/ธนู ดูดงั่ พรรษาซอง...... (ลลิ ิตตะเลงพาย) คาํ สง่ั จงขดี เส'นโยงคําสมั ผสั ที่ตอเนื่องกันไปทุกวรรค 1. ให'นกั เรียนโยงเส'นคําสัมผัสของรายสภุ าพบทนี้ ๑๐ คู (วรรคที่ขีดเสน' ใต' เปIนโคลงสองสภุ าพไมต'องโยง) ไกลจากบานฐานถ่ิน ละกลนิ่ อายความเจริญ ดุมเดนิ ด้ันโดยเดียว แลเหลียวหาเห็นใคร เลง็ แลไปขางหนา เห็นผืนฟาK เวิ้งวาง เหลียวแลขางซายขวา เห็นพนาสณฑ/ศรี ปลุกฤดภี ิรมย/ เพลนิ ใจชมรกุ ขชาติ งามประหลาดยิ่งลํ้า ไกวกิง่ โยนโยกย้าํ นาจอมองดู เพลินนา (หลกั ภาษาและการใชภาษาเพื่อการสอื่ สาร หน'า 285) ประเมนิ ผล คะแนนเต็ม ได ตอบถูกข'อละ ๑ คะแนน ๑๐

๓. ใหน' ักเรยี นอานรายสภุ าพตอไปนี้ แล'วเขยี นคาํ สัมผัสทตี่ อเนอื่ งเปIนคู ตามตวั อยาง คทู ี่ ๑-๔ ในตาราง (ทําข'อ ๕ - ๒๔) ทงุ เสลีย่ มงามนายล ทงุ ถนิ่ ดลดวงจิต เพลนิ พิศเพลินอารมณ/ พน้ื พรมแผนขจี ทงุ ขาวสีงามนัก สายธารรักษ/เรือ่ ยไหล สายธารใจฉา่ํ ชน่ื ภาษาร่นื ไพเราะ เสนาะโสตสาํ เนียง เพยี งผผู านพบพักตร/ รอยยม้ิ ทกั เพราตา พระศิลามงิ่ ขวัญ โดแมถันเดนสงา งามลํ้าคาหนิ ออน ผผิ ดั ผอนเมตตา เอือ้ อารีน้ําใจ แลวไิ ลพฤกษา นานาผกั พืน้ บาน รานรวงแลเคหาสน/ วิลาศวไิ ลลกั ษณ/ สลักเสลาหตั ถกรรม งามขําไมแกะเกลา แลพรง้ิ เพราลํ้าคา ปลูกป;ารายรอบทงุ ยามรงุ แสงรวี สรุ ยี /สองเขางาม ยามเย็นโพยมพยับ ตะวนั ลับเหล่ียมเขาสวย ใครผานวานแวะดวย ชมชนื่ มิมอดมวย ยิ่งไดนานเนา อยูนา (นวลนอย อินทรป/ นCD ) คําสมั ผสั ทตี่ #อเน่อื งกนั ไปทุกวรรค ไดแก# คท#ู ี่ คําสัมผัส คท#ู ี่ คําสมั ผัส คท#ู ่ี คาํ สมั ผสั เนยี ง – เพยี ง ๑๗ ษา – นา ๑ ยล - ดล ๙ พกั ตร – ทกั ๑๘ บา' น – ร'าน ตา – ลา ๑๙ หาสน – ลาศ ๒ จติ - พศิ ๑๐ ขวัญ – ถนั ๒๐ ลักษณ – สลกั งา – คา ๒๑ กรรม – ขาํ ๓ รมณ - พรม ๑๑ ออน – ผอน ๒๒ เกลา – เพรา ตา – อา ๒๓ คา – ปXา ๔ จี - สี ๑๒ ใจ – ไล 24 ทงุ – รงุ ๕ นกั – รักษ ๑๓ ๖ ไหล – ใจ ๑๔ ๗ ชน่ื – ร่นื ๑๕ 8 เราะ – เสนาะ 16 ประเมนิ ผล คะแนนเตม็ ได ตอบถูก ๒ คู ๑ คะแนน (๒๐ คู ๑๐ คะแนน) ๑๐

แบบฝกทักษะที่ 3 จบบทแลว ตองโคลงสองสภุ าพ เม่ือแตงรายสภุ าพหลายวรรคเช่อื มสมั ผสั ตอกันจนจบความในยอหนา' หนง่ึ ๆ แลว' ตอ' งลงจบดว' ย \"โคลงสองสุภาพ\" เสมอ 1. ฝกคดั โคลงสองสภุ าพ คาํ ส่ัง ให'นักเรยี นคัดลอกคําประพนั ธน้ี เฉพาะสวนทเ่ี ปนI โคลงสองสุภาพ (ท่ีพิมพตวั หนา) เขยี น ด'วยลายมอื ท่ีเปIนระเบยี บสวยงาม และอานงาย กลาวถงึ ขนุ ผ'หู 'าว นามทานทา' วแมนสรวง เปนพระยาหลวงผานเผ'า เจา' เมืองสรวงมศี ักด์ิ ธมอี คั เทพีพิลาส ช่อื นางนาฎบุญเหลอื ลว' นเครือทา' วเครือพระยา สาวโสภาพระสนม ถ'วนทุกกรมกํานลั มนตรีคลั คับคั่ง ช'างมา' ม่ังมหิมา โยธาเดยี รดาษหลา' หมูทกล'าทหาร เฝZาภบู าลนองเนือง เมือง ออกมากมียศ ท'าวธมีเอารสราชโปดก ชอ่ื พระลอดิลกล#มฟ?า ทศิ ตวนั ออกหลา แหล#งไลสมี า ท#านนา ฯ (ลิลิตพระลอ) ช่อื พระลอดลิ กลม# ฟ?า ทิศตวันออกหลา แหลง# ไลสีมา ท#านนา ฯ รายรายเริงรําราํ ยามระยําเยื้องยก วิหคเหาเสยี งหมา วฬิ าร/ล่นั เสียงหมู มัจฉาถูไถเมฆ ตวั เลขปากเปนF มัน กลืนอกั ษรพลันลงไส รงุ รางไรเจ็ดสี ดนตรจี ิกกาธาร ขานมากับกระดูก ผูกศลิ ปเ8 ป9นศพไว$ รอเนากับกิ่งไม$ มากแร$งมารมุ อยูนา (กานติ ณ ศรทั ธา) ผกู ศิลป8เป9นศพไว$ รอเนากบั กงิ่ ไม$ มากแร$งมารุม อยนู า ประเมินผล คะแนนเต็ม ได ข'อ (๑) และ (๒) ทาํ ถูกต'อง ลายมอื สวยงาม ข'อละ ๕ คะแนน ๑๐

2. ฝกสงั เกต สามวรรคสดุ ทายของร#ายสุภาพ คําสั่ง 1. ให'นักเรยี นโยงเส'นคาํ สัมผัสของโคลงสองสภุ าพตอไปนี้ ๑.๑ พระธรรมสอนสั่งไว' พอแมจงรักไซร' นบไหวบ' ชู า ๑.๒ มารดาสอนสง่ั ไว จงอยาลืมเลือนให หมัน่ นอมคํานึง เนื่องเทอญ 2. ใหน' กั เรียนเตมิ รปู วรรณยุกตเอก ( ) และโท ( ') และโยงเส'นสัมผสั ของ โคลงสองสุภาพตอไปนตี้ ามผังภูมิ 2.๑ โรงเรียนเราเรงรู ขบั เคลื่อนวานทกุ ผู กอเกื้อสถาบัน 2.๒ หวงั สยามเฟD@องฟุKง คนื สูเจด็ สรี ุง นับตองมกิ ลัว ใดนา 2.๓ เหลียวหาธาตุแรรอน กราบเกลื่อนทรายกรวดกอน วาแทเทดิ ทอง 2.๔ ฉนั ชอบกลอนกลาวแกลง ชอบแตงตอบชอบแยง อยางเจาคารม คมนา 3. โคลงสองสุภาพตอไปนี้ ใหน' กั เรียนทําเครื่องหมาย หน'าขอ' ทีเ่ หน็ วาแตงถกู และทาํ เครื่องหมาย หน'าขอ' ท่เี ห็นวาผิด ........... ............๓.๑ ประเพณีท'องถิ่น กนิ ข'าวสลาก ทุงเสลย่ี มนี้แล ............ ..........๓.๒ วงั ธารมีแหช'าง งานบวชบญุ แลสลา' ง สงให'บุญแรง ............ ...........๓.๓ ครวั ตานมานทัว่ ทั้ง ทานแกวดั ทุกคร้ัง ทุกทหี่ มูคน ศรัทธา ............ ...........๓.๔ ฟอZ นปราสาทไหวนี้ ทงุ เสลย่ี มชี้ชวนชม แมเอย ประเมินผล คะแนนเต็ม ได ข'อ ๑ - ๓ ทําถกู ต'อง ข'อละ ๑ คะแนน ๑๐

แบบฝกทักษะที่ 4 แต#งรา# ยเลา# เรือ่ ง คาํ ส่งั ใหน' กั เรยี นจับคูกบั เพอ่ื นในชน้ั เรียนแลว' แตงรายสุภาพจาํ นวน 1 บท โดยมีวัตถุประสงคดงั ตอไปนี้ ๑. ฉลองโรงเรยี นครบรอบ 96 ป6 หรือ ๒. แสดงมทุ ติ าจิตแดคณาจารยของโรงเรยี นที่จะเกษยี ณอายุราชการ โดยเอยนามผเ'ู กษียณอายุราชการไว'ในบทประพนั ธ และมรี ูปภาพประกอบให'สวยงาม แนวคําตอบ ตามเกณฑ์ทีกําหนด ……………………………….……………….. …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ชื่อ...........................................................ช้ัน..................เลขที่................. ชอื่ ...........................................................ชัน้ ..................เลขท่ี................. ประเมินผล คะแนนเตม็ ได 2๐ แตงถกู ต'อง เนื้อหาดี ๑๐ คะแนน มคี ณุ คาและความไพเราะ/สร'างสรรค ๕ คะแนน สะกดคําถูกต'อง และตกแตงสวยงาม ๕ คะแนน

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น เร่อื ง การแต#งคําประพันธ5ประเภทรา# ย ตอนที่ 1 จํานวน 10 ข'อ ขอ เฉลย 1 ง 2 ง 3 ก 4 ค 5 ก 6 ข 7 ง 8 ง 9 ข 10 ค ตอนท่ี 2 จาํ นวน 5 ข'อ คาํ ช้แี จง ให'นกั เรยี นเตมิ คําลงในชองวางให'ได'ใจความทีถ่ ูกต'อง ๑. รายสภุ าพ ๑ บท มี......ไมจาํ กดั แตต'องมากกวา ๕ วรรค.....วรรค แตละวรรคมคี ํา.........๕..........คํา ๒. คําสุดทา' ยของวรรคหนา' สงสมั ผัสไปยงั คํา.......ท่ี ๑ , ๒ หรอื ๓ ......... ของวรรคถัดไป 3. คาํ วา “สุภาพ” ในราย หมายถึง.........คาํ ท่ไี มมรี ปู วรรณยกุ ต.............. 4. ถ'าคําสงสมั ผสั เปนI คาํ สุภาพ คํารบั สัมผสั ต'องเปนI คาํ ..........สภุ าพ.......... ๕. รายสภุ าพจะตอ' งจบลงด'วย............โคลงสองสภุ าพ.................

บรรณานุกรม กรมวชิ าการ, กระทรวงศึกษาธิการ. หนังสอื เรียน รายวชิ าภาษาไทยพืน้ ฐาน ภาษาไทย วรรณคดีวจิ กั ษ5. พมิ พครัง้ ที่ 2. กรุงเทพฯ : ครุ ุสภาลาดพร'าว, 2554. กรมวิชาการ, กระทรวงศึกษาธกิ าร. หนงั สือเรียน รายวิชาภาษาไทยพน้ื ฐาน ภาษาไทย หลกั ภาษาและการ ใชภาษาเพื่อสารสือ่ สาร. พิมพครง้ั ที่ 6. กรงุ เทพฯ : คุรุสภาลาดพรา' ว, 2557. ขนุ มน. 2563. ลิลติ พระลอ. (ออนไลน). แหลงท่ีมา : http://pralor.thaiderm.com/l6.htm. 16 ธันวาคม 2562. ไมปรากฏชื่อผ'ูแตง. 2560. รวม “พระบรมราโชวาทและพระราชดาํ รัส” ของในหลวงรัชกาลที่ 9. (ออนไลน). แหลงที่มา : https://today.line.me/th/pc/article.