kongre-kitap

Tarım EkonomisiUlusalUluslararası Katılımlı Kongresi12-14 Eylül 2018Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

XIII. ULUSAL TARIM EKONOMİSİ KONGRESİ 12-14 EYLÜL 2018-KAHRAMANMARAŞEDİTÖRLER:Prof. Dr. Cuma AKBAYDoç. Dr. Emine İKİKAT TÜMERDr. Öğr. Üyesi Mücahit PAKSOYDr. Öğr. Üyesi H. Burak AĞIRArş. Gör. Muhammed ÇUHADARKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi BölümüTelefon : +90 (344) 2802172Fax : +90 (344) 2802002E-posta : [email protected] : http://www.tarimekonomisi2018.comISBN : 978-975-6497-26-5 i

DÜZENLEYEN KURULUŞLAR Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü DESTEKLEYEN KURULUŞLAR Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Kahramanmaraş Onikişubat Belediyesi Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (DOĞAKA) Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kahramanmaraş Dulkadiroğlu Belediyesi Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Kahramanmaraş İli Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Leo Sport Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) Bu kongre TÜBİTAK 2223-B Yurtiçi Bilimsel Etkinlikleri Destekleme Programı (2018-2. Dönem) kapsamında desteklenmiştir. ii

KONGRE ONURSAL BAŞKANLARI Prof. Dr. Niyazi CAN Rektör Prof. Dr. Cafer GENÇOĞLAN Ziraat Fakültesi Dekanı Özkan KAYACAN TAGEM Genel Müdürü KONGRE DÜZENLEME KURULU Prof. Dr. Cuma AKBAY Başkan KONGRE DÜZENLEME KURULU ÜYELERİ Prof. Dr. Cuma AKBAY Doç. Dr. Emine İKİKAT TÜMER Doç. Dr. Cengizhan MIZRAK Dr. Öğr. Üyesi Mücahit PAKSOY Dr. Öğr. Üyesi Hasan Burak AĞIR Arş. Gör. Muhammed ÇUHADAR Dr. Hasan GEZGİNÇ Serhan CANDEMİRKONGRE DÜZENLEME KURULU SEKRETARYASI Dr. Öğr. Üyesi H. Burak AĞIR iii

BİLİM KURULU ÜYELERİProf. Dr. Cuma AKBAY Kahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiProf. Dr. Cemal ATICI Aydın Adnan Menderes ÜniversitesiProf. Dr. İsmet BOZ Samsun Ondokuz Mayıs ÜniversitesiProf. Dr. Erdoğan GÜNEŞ Ankara ÜniversitesiProf. Dr. Bahri KARLI Süleyman Demirel ÜniversitesiProf. Dr. Cennet OĞUZ Selçuk ÜniversitesiProf. Dr. Dilek BOSTAN BUDAK Çukurova ÜniversitesiProf. Dr. Erdal DAĞISTAN Hatay Mustafa Kemal ÜniversitesiProf. Dr. Fahri YAVUZ Erzurum Atatürk ÜniversitesiProf. Dr. Halil KIZILASLAN Tokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiProf. Dr. Hasan VURAL Bursa Uludağ ÜniversitesiProf. Dr. İbrahim YILMAZ Akdeniz ÜniversitesiProf. Dr. İbrahim YILDIRIM Van Yüzüncü Yıl ÜniversitesiProf. Dr. Mecit Ömer AZABAĞAOĞLU Namık Kemal ÜniversitesiProf. Dr. Murat YERCAN Ege ÜniversitesiProf. Dr. Taner KUMUK Çanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiProf. Dr. Tayfun ÖZKAYA TEDER BaşkanıProf. Dr. Turan BİNİCİ Harran ÜniversitesiYrd. Doç. Dr. Yakup Erdal ERTÜRK Iğdır ÜniversitesiYrd. Doç. Dr. Hasan Gökhan DOĞAN Kırşehir Ahi Evran ÜniversitesiDr. Gonca Gül YAVUZ TEPGEDr. Tijen ÖZÜDOĞRU TEPGE iv

ÖNSÖZTarım, başta insanların besin maddeleri ihtiyaçlarını karşılaması ve ülke ekonomilerinesağladığı katkılardan dolayı stratejik önemini kaybetmeyen vazgeçilmez bir sektördür.Günümüzde artan rekabet, değişen pazar şartları ve ekonomik sistemlerin etkisiyle tarımsektörünün önemi giderek artmaktadır. Bu nedenle ülkelerin ekonomik ve sosyalkalkınmalarında önemli bir yeri olan tarım sektörünün gelecekte de önemli bir sektör olacağınısöylemek mümkündür.Türkiye, doğal kaynakları, potansiyel işgücü ve sahip olduğu ekolojik çeşitlilik nedeniyle gerekhayvansal gerek bitkisel birçok ürünün yetiştirilmesine olanak sağlayan önemli bir tarımülkesidir. Ancak tarımsal üretim, uygulanan kısa dönemli politikalar, tarımın doğasındankaynaklanan risk ve belirsizlik, piyasalarda yaşanan istikrarsızlık, üretimde verimliliğinsağlanamaması, tarımsal ürünlerin arz ve talebinin esnek olmaması, teknoloji kullanımındakiyetersizlik, eğitim seviyesinin düşük ve örgütlenmenin tam anlamıyla gerçekleştirilememesigibi birçok problem ile karşı karşıyadır. Yaşanan bu problemlerinin giderilmesi ve üretimdesürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için sektördeki tüm paydaşların bir araya gelerek bilgialışverişinde bulunması ve sektörde yaşanan problemlere çözüm bulmaları elzemdir.Bu nedenle iki yılda bir gerçekleştirilen bu kongre, sektördeki tüm ilgili üyeleri bir arayagetirmesi, fikir alış verişi sağlaması, son gelişmelerin paylaşılması ile birlikte yaşananproblemlere çözüm önerileri geliştirmesi bakımından oldukça önemlidir.Bu kapsamda Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım EkonomisiBölümü tarafından düzenlenen Uluslararası Katılımlı XIII. Ulusal Tarım EkonomisiKongresinde tüm katılımcıları misafir etmekten bölümüm ve şahsım adına mutlu olduğumubelirtir, kongrenin düzenlenmesinde emeği geçen ve katılımlarıyla bizleri onurlandıran herkeseteşekkür eder, kongrenin tarım sektörüne yararlı olmasını temenni ederim. Prof. Dr. Cuma AKBAY Kongre Düzenleme Kurulu Başkanı v

BİLDİRİLER DİZİNİ Sayfa SÖZLÜ BİLDİRİLER 1Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Hayvansal Üretim ve Hayvansal 2Ürünler Ticaretinin Analizi 3 4Hayati BAŞARAN, İpek KIZILDUMAN 5 6Türkiye’nin Çekirdeksiz Kuru Üzüm İhracat Potansiyeli 7 8Bahri KARLI, Mevlüt GÜL, Bektaş KADAKOĞLU 9Tohumculuk Dış Ticaretinde Rekabet Gücünün Analizi ve Değerlendirilmesi 10Rahmiye Figen CEYLAN, Zehra KURT, Selma DEMİRTAŞ, Çağrı BAYRAKTAR 11Türkiye’de Buğday ve Buğday Mamulleri Dış Ticaret Yapısı 12Sinan DURU, Aykut GÜL, Seyit HAYRAN 13 14Türkiye’nin Zeytin ve Zeytinyağı İhracat PotansiyeliBahri KARLI, Mevlüt GÜL, Ayşe KARADAĞ GÜRSOYTeknolojik Açık ve Etkinlik Üzerine Bir Araştırma: Kayısı Tarımı ÖrneğiOrhan GÜNDÜZ, Ahmet ASLAN, Vedat CEYHAN, Zeki BAYRAMOĞLUTürkiye’de Tarım Sektöründe Yapılan Etkinlik Çalışmalarının İncelenmesiAlamettin BAYAV, Bahri KARLITrakya Bölgesi Üreticilerinin Süt Sığırcılığı Faaliyetinden VazgeçmeOlasılığını Etkileyen FaktörlerGökçe KOÇ, Ayşe UZMAYŞanlıurfa İlinde Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Etkinlik AnaliziMuhammed Sami BAYRAKTAR, Gamze SANER, Hakan ADANACIOĞLU, Cuma AKBAY,Şeyda İPEKÇİOĞLU, Tali MONİSKonya İlinde Arpa Üreten İşletmelerin Ekonomik AnaliziRahmi TAŞCI, Zeki BAYRAMOĞLUFındık Tarımında Tam zamanlı ve Kısmi Zamanlı Çiftçiliğin KarşılaştırmalıAnaliziÇağatay YILDIRIM, İsmet BOZKonvansiyonel Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları Yapan İşletmelerde Gübreve İlaç Kullanımının Karşılaştırmalı Analizi: Samsun İli Bafra İlçesi ÖrneğiGamze AYDIN ERYILMAZ, Osman KILIÇDronla İzlemeye Dayalı Tarımsal Planlamada Bilişim Sistemi ModeliHürol ASLAN, Sevgi TÜZÜN RAD, Evrim Ersin KANGALRize İlinde Organik Çay Üretiminin BenimsenmesiKürşat DEMİRYÜREK, Nur İlkay ABACI, Elif KESKİNvi

Türkiye’de Sığır Eti Üretim ve Dış Ticaretinde Son 25 Yıllık Tarımsal 15Politikaların ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi 16Özge Can NİYAZ 17 18Çiftçilerin Tarım Sigortası Yaptırma Kararlarına Etki Eden Faktörler: 19Mersin İli Tarsus İlçesi Örneği 20 21Şinasi AKDEMİR, Burak ÖZTORNACI, Ali BERK, Ali Can DEVECİ, Mehmet Can ATEŞ, 22Burak KUVVETLİ 23 24TRA1 Bölgesi Tarım İşletmelerinde Tarımsal Desteklerden Faydalanma 25Düzeyinde Etkili Olan Faktörlerin Analizi 26 27Adem AKSOYTürkiye’de Yerfıstığı Üreticilerinin Tarımsal Desteklerden FaydalanmaDurumuBurhan ÖZALP, M. Necat ÖRENTürkiye’de Yağlı Tohum Üretiminde Prim Ödemesi Destekleme PolitikasınınKanola Üreticileri Açısından DeğerlendirilmesiBuse AVKIRAN, Hasan YILMAZAnkara İli Tarım İşletmelerinde Sermaye Yapısı ve Kullanılan KredilerinGeri Ödenmesinde Etkili Faktörlerin AnaliziFatma TOSUN, Erdoğan GÜNEŞİzmir İlinde Yağlık Zeytin Üretimi Yapan Üreticilerin UygulanacakDestekleme Araçlarında Dikkate Alacakları Unsurların İrdelenmesiMine YALÇIN, Şule IŞINKırsal Kalkınmada Yerel Kalkınma Stratejileri “Leader Yaklaşımı”Aykut ÖRS, Ender KAYASamsun İlinde İşletme Tipi İtibariyle Tarım Sigortası Yaptırma TercihiniEtkileyen FaktörlerÇağatay YILDIRIM, Hatice TÜRKTEN, Selime CANAN, Vedat CEYHANHane Halkının Süt ve Süt Ürünleri Tüketimini Etkileyen Faktörlerin AnaliziKonya İli Meram İlçesi ÖrneğiCennet OĞUZ, Zuhal ELMASKAYA, Tuğçe TURGUT, Nedim TURGUTTüketicilerin Yaş Sebze Meyve Tedarikinde Etkili Olan Kriterlerin AnalitikHiyerarşik Süreç (AHS) Yöntemi İle Belirlenmesi (Tokat İli Örneği)Berrin DAL, Halil KIZILASLANBingöl İlinde Tüketicilerin Süt ve Süt Ürünleri Tüketim AlışkanlıklarıErsin KARAKAYA, Semiha KIZILOĞLUTürkiye’de Süt ve Süt Ürünleriyle Yenilebilir Katı ve Sıvı Yağlara YapılanHarcamaları Etkileyen Faktörlerin Ekonometrik AnaliziFaruk URAK, Abdulbaki BİLGİÇ, Vedat DAĞDEMİR vii

Türkiye ve Dünyadaki Gelişmeler Doğrultusunda Tarım Ekonomisi 28Yükseköğretimine Yeniden Bir Bakış 29Fahri YAVUZ 30 31Tarım ve Gıda Politikalarının Geleceği 32 33Mehmet BOZOĞLU, Cengiz SAYIN, Uğur BAŞER, Bakiye KILIÇ TOPUZ, 34Nevra ALHAS EROĞLU 35Kırsal Alanda Sosyal Yardım Politikaları İşleyiş Sistemi 36 37Hamidou TAFFA Abdoul-Azize, Merve YILMAZ, Cengiz SAYIN 38 39Gıda Güvenliği Politikası Açısından Alternatif Tarıma Yeniden Bir Bakış 40 41Serpil ASLAN, Fahri YAVUZTarımda Kalma Eğilimi ve Destekleyici PolitikalarOya SAV, Cengiz SAYINTarımsal Yeniliklerin Yayılmasında Sosyal Ağ Yaklaşımı: Çeltik SektörüÖrneğiMehmet AYDOĞAN, Kürşat DEMİRYÜREKBağcılıkta Araştırma-Yayım-Çiftçi İlişkilerinin Belirlenmesi: Malatya -Elazığ ÖrneğiAhmet ASLAN, Orhan GÜNDÜZ, Hasan KOÇ, Mehmet Ali KİRACIBazı İllerde Yeşil Tarım Sistemleri İle Konvansiyonel Tarım SistemiÜreticilerinin Sosyo-Ekonomik ÖzellikleriFiliz PEZİKOĞLU, Hakan ADANACIOĞLU, Gülşah MISIR, Mustafa ÖZTÜRK, MükreminTEMELAlternatif Gıda Dağıtım Sistemleri ve Agroekoloji Tarım Krizine ÇareOlabilir Mi?Tayfun ÖZKAYAKırsal Kalkınmada Tarım ve Turizm Entegrasyonunun ÖnemiNuray KIZILASLAN, Tayfun ÇUKURDoğu Akdeniz Bölgesi Turunçgil Envanterinde Mevcut Durum ve PazarOdaklı Dönüşüm OlanaklarıKemalettin TAŞDAN, Osman UYSAL, O. Sedat SUBAŞI, Faruk EMEKSİZTürkiye’de Tarımda İstihdamın ve Kırsal Gençliğin X ve Y Kuşağı MeslekiDoyum ve Tarım 4.0 Açısından AnaliziBülent GÜLÇUBUK, Gülce OLGUN SUSTA, Zeynep ÇELİKSosyal Medyanın Tarımsal Yayım ve Haberleşmede Kullanımı: Edirne İliLalapaşa İlçesi ÖrneğiEbru IRMAK, Aydın GÜRELTürkiye’de Çiftlik Hayvanları Genetik Kaynaklarının KorunmasındaGeleneksel Ürünler ve Coğrafi İşaret KullanımıKürşad ALBAYRAK, Kemalettin TAŞDAN, Mevhibe ALBAYRAK viii

Fındık Hasadında Tarım Aracılığının Rolü 42 43Merve YILMAZ, Cengiz SAYIN, Mehmet BOZOĞLU 44Makine-Ekipman Alımlarının Desteklenmesi Programının 45Etkisinin Değerlendirilmesi 46 47Ferit ÇOBANOĞLU, Halil İbrahim YILMAZ, Renan TUNALIOĞLU, Sıdıka BOZKIRAN, 48Ali NALBANTOĞLU, Hamza YILDIZ 49 50Kırsal Alanda Tarımda Yaşlanmayı Önlemek İçin Genç Çiftçi Desteği 51Perspektifinden Bir Bakış 52 53Mustafa KAN, Arzu KAN, Hasan Gökhan DOĞAN 54 55Dinamik Ekonometrik Modeller İle Sığır Sütü ve Eti Üretimi ve ÜreticiFiyatlarının, Yem Fiyatları ve Tüketici Fiyatları EtkileşimiSelma KAYALAKKaliteli ve Markalı Zeytinyağı Üretiminde TercihlerDilek ÖZDOĞAN, Renan TUNALIOĞLUKoyunculuk İşletmelerinde Sütün Değerlendirilme Biçimleri ve PazarlamasıÜzerine Bir Araştırma: Hakkâri İli Örneğiİbrahim YILDIRIM, Kenan ÇİFTÇİ, Mustafa TERİN, Melike CEYLAN, Ahmet DENİZ,Türkiye’de Kümelenme ÇalışmalarıDerya BALCI, F. Handan GİRAYHayvancılığa Dayalı Yerel Sanayi İşletmelerinde Üretim ve Yerel EkonomiyeKatkı Sürecinde Yaşanan Sorunlarİlkay UÇUM, Bülent GÜLÇUBUKGençlerin Çevre Sorunları ve Çevre Korumaya Yönelik AlgılarıH. Ece SALALI, Ela ATIŞ, Cihat GÜNDEN, Kenan ÇİFTÇİTürkiye’de Tarımsal Atıklar ve Yönetimi: Mevcut Durum Sorunlar veÇözüm ÖnerileriHatice TÜRKTEN, Vedat CEYHANKüçük Menderes Havzasında İklim Değişikliğinin Olası Etkileri veÜreticilerin Konuya İlişkin FarkındalıklarıYarkın AKYÜZ, Ela ATIŞOptions Market For Ghana’s Investment Drive: A Volatility TransmissionAnd Hedging ApproachOsman Tahidu DAMBA, Abdulbaki BİLGIÇ, Faruk URAKPotential Roles of NGOs For Agricultural Development In AfghanistanAhmad Jawid ABDUL KHALIQ, İsmet BOZEconomic Contribution of Recycling: Case of Kahramanmaraş ProvinceSarah AKBAY, Emine İKİKAT TÜMERix

Farmers’ Adaptation to Climate Change and Determinants of Their 56Adaptation Strategies In The Central Punjab, Pakistan 57 58Pomi SHAHBAZ, İsmet BOZ 59 60Effects of War on Agriculture in Syria 61Kuteybe GANNUM 62 63Household Food Waste In Turkey: Consumer Behavior and Perception 64 65Celile Ö. DÖLEKOĞLU, Sema GÜN, Seda ŞENGÜL, Handan GİRAY, Işıl VAR 66 67Examining Financial Performance of Primary Agricultural Cooperatives In 68Dinsho District of Bale Zone of EthiopiaAhmed Kasim DUBE, Burhan ÖZKANŞeker-Marmelat ve Soslar-Çeşnili Ürünlerin Harcama Desenini BelirleyenFaktörlerin Analizi: Hata Bağımlı İki Değişkenli Heckman ÖrneklemSeçicilik Modeli YaklaşımıMustafa TERİN, Abdulbaki BİLGİÇ, Pınar ŞENDİKÇİAntalya’da Küçükbaş Hayvancılıkta Sürdürülebilirliğe Etki Eden EkonomikFaktörlerin DeğerlendirilmesiMeral ÖZALP, Cengiz SAYINNeo-Liberal Ekonomi ve Türkiye Tarım Politikaları Arasında KüçükKöylünün Dönüşümü: Edirne İli Örneği (1980-2015)Okan CEYLANTıbbi ve Aromatik Bitkilerin Dünya Üretim ve TicaretiMükremin TEMEL, A. Bircan TİNMAZ, Mustafa ÖZTÜRK, Orhan GÜNDÜZTürkiye’deki Fiyat Geçişkenlik İlişkilerinin Ekonometrik OlarakDeğerlendirilmesiMelek AKAYTürkiye’nin Limon İhracatının ARIMA ve Yapay Sinir Ağları YöntemleriyleTahminiOsman UYSAL, Serhan CANDEMİR, Mehmet AYDOĞANMuhtemel AB Üyeliğinin Türkiye Et Üretimine Olası Bölgesel EtkilerininAnaliziİrfan Okan GÜLER, Fahri YAVUZMersin İli Turunçgil Üreticilerinin Sosyo - Kültürel Özellikleri ve İTUEğilimleriO. Sedat SUBAŞI, Osman UYSAL, Erkan AKTAŞSu Ürünleri Avcılık Politikalarının Orta ve Doğu Karadeniz BölgesindekiBalıkçılar Tarafından DeğerlendirilmesiMine HASDEMİR, Vedat CEYHAN, Tijen ÖZÜDOĞRU, Umut GÜL, Ebru YAZICI,Gonca GÜL YAVUZ, Kemalettin TAŞDAN, Erdal ÜSTÜNDAĞ x

Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimlerinin Belirlenmesi: OMÜ 69Örneği 70 71Hilal DEMİR, Kürşat DEMİRYÜREK 72 73Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Türkiye’de Tarım Politikalarının 74Analizi ve Temel Çıkarımlar 75 76Zeliha YASAN ATASEVEN, Bülent GÜLÇUBUK 77 78Edirne’de Tarımsal Amaçlı Kooperatiflerde Ortaklık Yapısı 79 80Hayati BAŞARAN, Ebru IRMAK 81Türkiye’de Tarımda Kadın ve Kadın İstihdamıSelda ARSLAN, Belma ÖZERCANAdana İli Aşağı Seyhan Ovasında Faaliyet Gösteren Sulama BirliklerininMevcut Durumu, Sorunlar ve Çözüm ÖnerileriPüren VEZİROĞLU, Ali YALÇIN, Ufuk GÜLTEKİNİzmir İlinde Sulama Kooperatifi ve Sulama Birliği Ortak ve ÜyelerininYönetimsel Memnuniyet ve Yönetime Katılım DüzeyleriZübeyde ALBAYRAM DOĞAN, İlkay ÖZDEMİR, Murat YERCAN, Faruk METİNOĞLUİyi Tarım Uygulamalarının Sürdürülebilirliğine Etki Eden FaktörlerinBelirlenmesi ve Desteklemelerin Etkisi: Göksu Deltası ÖrneğiKübra POLAT, İlkay DELLALKırsal’da Biyo Çeşitlilik DuyarlılığıSevinç KARABAK, Rahmi TAŞCI, Vedat CEYHAN, Ayfer TAN, Saadet TUĞRUL AY,Kürşad ÖZBEKÖrtüaltı Çilek Üretiminde İyi Tarım Uygulaması İle Konvansiyonel ÜretiminKarşılaştırılmasıTemur KURTASLAN, Berna SEZENER, Ş. Nalan AKAROĞLUKahramanmaraş İli Pazarcık İlçesinde Mısır Üretim Faaliyetinin EkonomikAnaliziMücahit PAKSOY, Nuran ORTASÖZSu Ürünleri Sektöründe Örgütlenmede Yaşanan Sorunlar: Antalya İliÖrneğiEvrim Beyhan ŞEN, Serpil YILMAZBatı Akdeniz Bölgesi Hayvancılık Kooperatiflerinde Ortakların veYöneticilerin Kooperatifçilik İlkeleri Bilgi Düzeylerinin KarşılaştırmalıDeğerlendirmesiAsaf ÖZALP, İbrahim YILMAZAltınkaya Sulama Birliği’nden Su Temin Eden İşletmelerde Brüt Kar veSulama Suyu Ücreti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, Bafra Ovası Örneği,TürkiyeEsin HAZNECİ, Halil KIZILASLAN xi

Samsun İlinde Besi Sığırcılığı İşletmelerinde Et Üretim Maliyeti ve Karlılığı 82 83Nevra Alhas EROĞLU, Mehmet BOZOĞLU 84 85Samsun İlindeki Besi İşletmelerinin Sosyal Sürdürülebilirlik Düzeyi ve Etkili 86Faktörler 87 88Uğur BAŞER, Mehmet BOZOĞLU 89 90Fındık İşletmelerinin Destekleme Düzeyine Bağlı Yetiştirme İstekliliği 91Buket ALTUNPALA, Mehmet BOZOĞLU 92 93Büyükbaş Hayvancılık Sektöründe Süt Gelirini Etkileyen Faktörlerin 94Analizi: Kuzeydoğu Anadolu Örneği 95Oktay GÜVEN, Fahri YAVUZSamsun İlinde Kültür Balıkçılığı Yapan İşletmelerin Sosyo-EkonomikAnaliziYunus Emre TERZİ, Mehmet AYDOĞANZiraat Fakültesi Öğrencilerinin Fonksiyonel Gıda FarkındalıklarınınİncelenmesiRenan TUNALIOĞLU, Sıdıka BOZKIRAN, Ferit ÇOBANOĞLU, Halil İbrahim YILMAZİzmir İlinde Tüketicilerin Gıda Temelli Yaşam Tarzlarının BelirlenmesiCihat GÜNDEN, Ela ATIŞ, H. Ece SALALIÇukurova Üniversitesi Balcalı Markasının Güvenilir Gıda ÜrünleriAçısından Tüketici DeğerlendirmeleriBaran YAŞAR, Dilek BOSTAN BUDAK, Ufuk GÜLTEKİN, Fırat AYASOrganik Ürün Talebinde Tüketici Tercihi ve Tüketici Profili İlişkisi:Romanya ve Türkiye KarşılaştırmasıRahmiye Figen CEYLAN, Metin GÖKSEL AKPINAR, , Mehmet GÜVEN, Okan ÖZAYDIN,Ana-Maria CHERCIOVTürkiye’de Biyoekonomi Girişimciliğinin Tarımdaki ÖnemiZeki BAYRAMOĞLU, Mahmut TEKİN, Kemalettin AĞIZANTarımsal Arazilerin Miras ve Satış Yoluyla Devrinde Anlaşmazlık Durumlarıve Çözüm Önerileriİsmet İpek KAVASOĞLU, Cengiz SAYINGübre Sektörünün Türkiye Tarımı ve Ekonomisi Açısından AnaliziM. Ömer AZABAĞAOĞLU, Umut YILDIRIMGıda Güvenilirliğinin Sağlanmasında Risk Yönetimi Yeterliliğinin Önemi veÇiftçi-Kamu İşbirliğinin İşlevselliğiFunda KADİM, Bülent GÜLÇUBUKTürkiye’de Kırmızı Et Arzı, Piyasa Fiyat Oluşumu ve Piyasayı DüzenleyiciPolitikalarOsman Doğan BULUT, Cengiz SAYIN xii

İklim Değişikliğinin Türkiye’nin Arıcılık Ekonomisi Üzerindeki Olası 96Etkilerinin Değerlendirilmesi 97 98Figen ÇUKUR 99 100Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Tarımda Kullanımı: Mersin İli Örneği 101Bekir DEMİRTAŞ, Aybüke KAYA, Fatih ALŞAN 102 103Sebze Fidesi Üretiminde Meydana Gelen Atıkların Ekolojik ve Ekonomik 104Açıdan Değerlendirilmesi: Antalya İli Örneği 105 106M. Nisa MENCET YELBOĞA, Cengiz SAYIN, F. Dilek ERYİĞİT 107 108Verim Çağındaki Elma Ağaçlarında Yüzey Sulama Yönteminden Damla 109Sulama Sistemine Geçiş Sürecinin Ekonomik DeğerlendirmesiFatma Pınar ÖZTÜRK, Cenk KÜÇÜKYUMUK, Halit YILDIZ, Emel KAÇALTarımsal Yayımda Program Planlama Çalışmalarının Değerlendirilmesi:Erzurum İli ÖrneğiGökhan TAŞĞIN, Tecer ATSANKırklareli ve Edirne İllerinde Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran veYaptırmayan Üreticilerin Tarımsal Yenilikleri Uygulama YönündenKarşılaştırılmasıErol ÖZKAN, Başak AYDIN, Harun HURMA, Fuat YILMAZAçlık ve Yoksullukla Mücadelede “Gıda Bankası” UygulamalarıSertaç DOKUZLU, Eylem DURMUŞ, Büşra ÜNSAL, A. Yahiya AWOLTürkiye’de Yayım Elemanlarının Tarım Sektöründeki ÖnemiCevahir KAYNAKÇI, İsmet BOZDomates Üretiminin Fonksiyonel Analizi: Tokat İli ÖrneğiMurat KÜLEKÇİ, Mehmet Muhammed SARI, Adem AKSOYBatı Akdeniz Bölgesinde Yem Fabrikalarında Büyükbaş Karma YemÜretiminin Optimizasyon AraştırmasıHilal ÖZCAN, İbrahim YILMAZSürdürülebilir Gıda Değer Zinciri YaklaşımıHakan ADANACIOĞLU, Gamze SANER, H. Burak AĞIRYerel Buğdaylar ve Ürünlerinin Üretimi; Kars, Balıkesir ve Çanakkale İlleriÖrneğiMesut Yüce YILDIZ, Tayfun ÖZKAYAKahramanmaraş İlinde Gıda Sektöründeki İşletmelerde Elektronik TicaretUygulamalarıBahar ÖZDEMİR, Mücahit PAKSOYÜreticilerin Tarımsal İlaçlara Karşı Bilgi, Tutum ve Davranış LiteratürününDeğerlendirilmesiŞule IŞIN, M. Çağla ÖRMECİ KART xiii

Türkiye’de Organik Süte Yönelik Potansiyel Talebinin Tahminlenmesi 110 111Nilgün DOĞAN, Semiha KIZILOĞLU, Abdülbaki BİLGİÇ 112Türkiye’de Lisanslı Depoculuk Sisteminin Mısır Yetiştiren Çiftçi Gelirleri 113Üzerinde Olası Etkileri 114Kerem HAZNECİ, Esin HAZNECİ 115Nişasta Bazlı Şeker Kotasının Hayvancılık Ekonomisine Etkisi 116 117Ata Mustafa KARA, Kasım Eren TUNA, Dilek BOSTAN BUDAK 118Türkiye’de Lisanslı Depoculuğun Mevcut Durumu ve Sistemin Etkin 119İşleyişine Yönelik Çözüm Önerileri 120 121Fatmagül CANİK, Eda AYGÖREN, Zerrin ÖZKAN 122Türkiye’nin Pamuk Üretimi İçin Bir Öngörü Modeli: Var YaklaşımıOsman Orkan ÖZER, Altuğ ÖZDENDünyada Gıda Güvenliğini Sağlama ve Gıda Yoksunluğunu AzaltmayaYönelik Küresel Girişimlerin Değerlendirilmesi ve AnaliziDeniz BERBER, Bülent GÜLÇUBUKTürkiye’de Manda Ürünleri Pazarlaması ve Sorunları- Samsun ÖrneğiZerrin ÖZKAN, Eda AYGÖREN, Fatmagül CANİKSürdürülebilir Tarım; Niçin?Fahriye Yonca AYASYaş Meyve ve Sebze İhracatı Tedarik Zincirinde Üretici - İhracatçıİlişkilerinin İncelenmesi: Antalya İli ÖrneğiEda İLBASMIŞ, Burhan ÖZKANCoğrafi İşaretlerde İzlenebilirlik ve DenetimSertaç DOKUZLU, Jean-Claude PONS, Maud ROGGIAY Kuşağı Tüketicilerin Gıda Satın Alma DavranışıCelile Ö. DÖLEKOĞLU, Onur ÇELİKOsmaniye İli Kadirli İlçesinde Üreticilerin Örtüaltı Yetiştiriciliği YapmamaNedenleriTaha TECİR, Nermin BAHŞİARIMA Modeli İle Türkiye Fındık Üretim ProjeksiyonuTürkay BARS, İlkay UÇUM, Cuma AKBAYxiv

POSTER BİLDİRİLER 124 125Gıdada İzlenebilirlik ve Bilgi Akışı 126 127Cansu BALİ, Renan TUNALIOĞLU 128Türkiye’nin Yaş Sebze Sektörü Dış Ticaretindeki Gelişmeler 129Mustafa ÖZTÜRK, Mükremin TEMEL 130Arpanın (Hordeum Vulgare) Türkiye Ekonomisindeki Yeri 131 132Amine BEYDOĞAN, Mustafa YILDIRIM, Aynur YAMAN 133 134Türkiye Açısından Makarnalık Buğdayın Ekonomik Durumu 135Aynur YAMAN, Mustafa YILDIRIM, Amine BEYDOĞAN 136 137Bingöl İlinin Kırsal Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Bir 138AraştırmaSemiha KIZILOĞLU, Ersin KARAKAYATürkiye’de Meyve Fidanı Üreten Kamu Kurum ve Kuruluşlarının MevcutDurumları ve SorunlarıDilek KARAMÜRSEL, Fatma Pınar ÖZTÜRK, Meltem EMRE, Alamettin BAYAV, Cennet OĞUZMeyve Fidanı Üreten Kamu ve Özel İşletmelerin Sektöre Yönelik Bakış veBeklentileriDilek KARAMÜRSEL, Fatma Pınar ÖZTÜRK, Meltem EMRE, Alamettin BAYAV, Cennet OĞUZ,Ömer Faruk KARAMÜRSEL, Emel Kaçal, Süleyman AKOL, Ayşegül SARISU, Mesut ALTINDALSürdürülebilirlik Göstergesi Olarak Ekolojik AyakiziFiliz PEZİKOĞLU, Mustafa ÖZTÜRKTürkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Üretim DurumuSibel KADIOĞLU, Banu KADIOĞLU, Muhammed Sami BAYRAKTARTürkiye’de BiyoekonomiBanu KADIOĞLU, Sibel KADIOĞLU, Muhammed Sami BAYRAKTARTürkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Pazarlama Fonksiyonu Üzerine BirAraştırmaMükremin TEMEL, A. Bircan TİNMAZ, Mustafa ÖZTÜRK, Orhan GÜNDÜZTarım Banka Kartı Uygulamasının Olumlu ve Olumsuz YönleriMiray KALAYCI, Cengiz SAYINTürkiye Zeytinyağında Arz AnaliziMine YALÇIN, Osman UYSALTürkiye’de Dane Mısır Mevcut Durumu ve Üretim ProjeksiyonuYasemin KİRAZ, Burak UZUN,Akça Armut Çeşidinde AVG (Aminoethoxy-Vinylglycine)’nin Verim, Kaliteve Gelir Üzerine EtkisiMeltem EMRE, Sinan BUTAR, Melike ÇETİNBAŞ xv

Aydın İli Kestane Üretimi ve Ticareti 139 139Sıdıka BOZKIRAN, Göksel ARMAĞAN 140 141Tarım ve Gıda Sektöründe Sosyal İçerikli Standartlar 142Sertaç DOKUZLU, Eylem DURMUŞ, A. Yahiya AWOL, Büşra ÜNSAL 143Dünyada ve Türkiye’de Tarımsal Ticarette Yaşanan Gelişmeler 144 145İlkay UÇUM, Türkay BARS, Fatma TOSUN 146Türkiye’de Organik Hayvancılığın Mevcut Durumu ve Gelişimi 147 148Türkay BARS, İlkay Uçum, Cuma AKBAY 149Turunçgil Yetiştiriciliğinde Üretime ve Geleceğine İlişkin Karar Etkenleri: 150Doğu Akdeniz Örneği 151Kemalettin TAŞDAN, O. Sedat SUBAŞI, Osman UYSAL, Gonca GÜL YAVUZ, Burak UZUN 152Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinde Sürü Yöneticisi İstihdam DesteğininEtkisinin Belirlenmesi: Ankara İli ÖrneğiUmut GÜL, Zeliha Y. ATASEVEN, Zehra ÇiÇEKGİL, Tijen ÖZÜDOĞRUKırsal Alanda Yaşayan Kadınların Girişimcilik EğilimleriTemur KURTASLAN, Berna SEZENER, Yıldırım TOPRAKTürkiye’de Ceviz Üretimi ve Dış Ticaretinde GelişmelerArzu SEÇER, Baran YAŞARTR4 Bölge’de Yaş Meyve-Sebze Depolamada Meydana Gelen Kayıplar veKayıplara Neden Olan FaktörlerGülşah MISIR, Filiz PEZİKOĞLU, Arzu ŞEN, Mükremin TEMEL, Mustafa ÖZTÜRKArıcılıkta Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Azdavay İlçesi ÖrneğiVolkan BURUCU, Hayriye Sibel GÜLSE BALKooperatif Çalışanlarının Kariyer Tatminlerine Yönelik Bir AraştırmaFunda ER ÜLKER, Gülen ÖZDEMİRYararlanıcıların TKDK Desteklerine İlişkin Görüşleri: Isparta İlinde Tıbbive Aromatik Bitkiler ÖrneğiKaan KAPLAN, Ömer BARMAN, Fatma Handan GİRAYKırsal Kalkınma Çalışmalarında Kültürel Ekoloji Yaklaşımı: Isparta İliEğirdir İlçesi Göktaş Mahallesi UygulamasıŞekibe ŞANAL, F. Handan GİRAYTürkiye’de Domates Üretiminde İç Ticaret HadleriM.Nisa MENCET YELBOĞA, Cengiz SAYIN, F.Dilek ERYİĞİTToprakaltı SeralarıKasım Eren TUNA, Ata Mustafa KARA, Dilek BOSTAN BUDAKxvi

Meyve Islahında Tüketici-Kalite- Duyusal Analiz İlişkileri ve Önemi 153 154Fatma Pınar ÖZTÜRK, Emel KAÇAL, Dilek KARAMÜRSEL, Gökhan ÖZTÜRK 155Taze Armut Tüketim Sıklığı İle Fiyat ve Tüketicilerin Bazı Demografik 156Özellikleri Arasındaki İlişkiler 157Fatma Pınar ÖZTÜRK, Gökhan ÖZTÜRK, Emel KAÇAL, Dilek KARAMÜRSEL, 158Alamettin BAYAV, Ayşegül SARISU 159 160Türkiye'de Kiraz Üretiminin Tahmin Edilmesi 161Seda Çakır NAMDAR, Osman UYSAL 162Türkiye’de Tarımsal Desteklemelere Yeni Bir Yaklaşım: Genç Çiftçi ProjesiHalime Bozan, İlkay KutlarKahramanmaraş İli Pazarcık İlçesinde Mısır Üretim Faaliyetinin EkonomikAnaliziMücahit PAKSOY, Nuran ORTASÖZMevsimlik Tarım İşçileri Yaşam KoşullarıFahriye Yonca AYASKatı Atık Bertaraf Tesisi Çevresinde Oluşan Sorunlar: Adana İli ÖrneğiKübra AYTEKİN, Betül BAYRAMTarımda Yönetim Bilgi SistemiAli TOKERİş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun Tarımsal İşletmelerde Uygulanması veSonuçlarıFikri BİLİR, Cengiz SAYINŞanlıurfa İlinde Organik Tarımın Benimsenmesi ve YayılmasıLale TAŞ, İsmet BOZxvii

SÖZLÜ BİLDİRİLER xviii

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİNDEHAYVANSAL ÜRETİM VE HAYVANSAL ÜRÜNLER TİCARETİNİN ANALİZİHayati BAŞARAN1* İpek KIZILDUMAN1*Sorumlu Yazar: [email protected]ÖZETKuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde, hizmetler sektörü ekonominin en önemli faaliyetleridir.Tarım sektörü; milli gelir, dış ticaret ve istihdam açısından ülke ekonomisinde önemli yertutmaktadır. Tarımsal üretimin GSMH içindeki payı son yıllarda azalarak %6 seviyesindegerçekleşmektedir. Tarım sektörü ile uğraşan aile sayısı yaklaşık 12.000 olup, kayıtlı istihdamınyaklaşık %4’ü tarımda çalışmaktadır. Ülke topraklarının % 56,7’sini tarım alanlarıoluşturmaktadır. Tarımsal işletme ölçeği küçük (ortalama arazi kullanımı 103 dekar) ve tarımsalaraziler çok parselli dağılım göstermektedir. Örgütlenme gelişmiş olup köy kooperatifleri veüretici birlikleri sektörde etkin rol oynamaktadırlar. Tarımsal kaynakların kullanılması ve tarımarazilerinin değerlendirilmesinde iç tüketim talebini karşılamak tarım politikasının temelinioluşturmaktadır. Ancak geniş alanlarda dikili olan narenciye türü ürünler ve iç tüketim fazlasıolan hayvansal ürünler dış pazarda değerlendirilmektedir. Bu nedenle tarım ve gıda sektörüÜlke dış ticaretinde önemli yer tutmaktadır. Ülkenin ihraç ürünleri arasında ihracat değeri enyüksek ürün grubunu narenciye ve süt ürünleri oluşturmaktadır. Tarımsal sanayi yeterincegelişmediğinden, tarımsal girdiler ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Bu çalışmada; Kuzey KıbrısTürk Cumhuriyetinde hayvancılık üretimi ve hayvansal ürünler ticareti incelenmiş, hayvansalürünler ticaretinin işletmecilik analizi yapılmıştır. Araştırma materyalini, Devlet PlanlamaÖrgütü ile Tarım Doğal Kaynaklar ve Gıda Bakanlığının verileri oluşturmaktadır. Araştırmaverileri salt rakamsal büyüklüler üzerinden analiz edilmiş ve değerlendirme yapılmıştır.Araştırmamızda, tarım sektörü üretim değerinde hayvancılık faaliyetlerinin önemli yer tuttuğutespit edilmiş, hayvansal üretim ve hayvansal ürünlerin değerlendirilmesi ve pazarlanmasındakarşılaşılan sorunlara destekleme politikaları ile çözümler üretildiği tespit edilmiştir.Destekleme politikaları ile üretilen çözümlerin her yıl artarak büyüyen mali yükü, hayvancılıkfaaliyetlerinin sürdürülebilirliğini tartışmalı hale getirmiştir.Anahtar Kelimeler: Tarımsal işletme, hayvancılık, hayvansal ürün, dış ticaret 1

TÜRKİYE’NİN ÇEKİRDEKSİZ KURU ÜZÜM İHRACAT POTANSİYELİBahri KARLI1* Mevlüt GÜL1 Bektaş KADAKOĞLU1SDÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü / ISPARTA *Sorumlu Yazar: [email protected]ÖZETTürkiye bitkisel üretim açısından, iklim durumu ve toprak yapısıyla önemli bir potansiyelesahiptir. Ancak, bu potansiyel yeterince değerlendirilememektedir. Çünkü tarımı gelişmişülkelerle karşılaştırıldığında; birim alandan elde edilen verim ve toplam üretim miktarı genelolarak düşüktür. Mevcut potansiyelin değerlendirilmesi ve üretimin artırılması; yeterli miktardagirdi kullanımı, sulama, bakım ve bilinçli üretim yapmakla gerçekleştirilebilecektir. Türkiyedünyada çekirdeksiz kuru üzüm üretiminde ilk sırada yer almaktadır. 2016/2017 üretimsezonunda %24.92’lik pay ile dünyada birinci sırada yer alan Türkiye’yi; ABD, Çin, İran veÖzbekistan takip etmektedir. İklim faktörlerine bağlı olarak dünya çekirdeksiz kuru üzümüretiminde dalgalanmalar yaşanmakta, dolayısıyla yıllara göre üretimde artış ve azalmalargerçekleşmektedir. Dünya çekirdeksiz kuru üzüm ihracat hacmi de, yıllara göre değişmeklebirlikte yaklaşık 750 bin ton civarındadır. 2016/2017 ihracat döneminde, dünya ihracatı779.354 ton olup Türkiye’nin payı %34’tür. Dünya ihracatında, Türkiye’yi; İran, ABD,Özbekistan ve Şili izlemektedir. Tarımda üretici örgütlenmesi önemli olmasına rağmen,Türkiye’de üretici örgütlenmesi düşüktür. Ayrıca üretici örgütleri etkin ve verimliçalışmamaktadırlar. Türkiye’de çekirdeksiz kuru üzüm üreticilerinin dâhil olduğu tekekonomik örgüt TARİŞ’tir. TARİŞ’in de çekirdeksiz kuru üzümde pazar payı %20-30civarındadır. Avrupa Birliği tarımında ise üretici örgütleri önemli rol oynamaktadır. Genelolarak hem tarımsal girdilerin temini hem tarımsal ürünlerin pazarlamasında üretici örgütlerininpayı yaklaşık %50 civarındadır. Dolayısıyla Türkiye’de de bu payın artırılması önemtaşımaktadır. Çünkü hem gelişmiş ülkelerin hem de tarımı gelişmiş ülkelerin üreticiörgütlenmesi iyi olup, bu örgütler etkin bir şekilde çalışmaktadır. Bu durum, gelişme ile üreticiörgütlenmesi arasında paralellik arz ettiğini göstermektedir. Bu çalışmada; dünyada veTürkiye’de çekirdeksiz kuru üzüm üretim durumu ortaya konulacak, dış ticaret yapısıirdelenecek, Türkiye’nin ihracatını artırılabilmesi için izlenmesi gereken politikalar üzerindedurulacaktır.Anahtar Kelimeler: Çekirdeksiz Kuru Üzüm, Üretim, İhracat, Türkiye 2

TOHUMCULUK DIŞ TİCARETİNDE REKABET GÜCÜNÜN ANALİZİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Rahmiye Figen CEYLAN1* Zehra KURT1 Selma DEMİRTAŞ1 Çağrı BAYRAKTAR1 1Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu Yazar: [email protected]ÖZETGünümüzün dış ticarete açık dünyasında tarımsal faaliyetlerde iç yeterlilik hem üretim hem detüketim aşamalarında ticaret avantajlarının elde edilmesi ile mümkündür. Ancak, sağlıkduyarlılıkları ile birlikte verim artışının da sağlanması gereken mevcut bitkisel üretimdüzeninde, tarımsal girdilerde dışa bağımlılığın azaltılmasına özel önem verilmesigerekmektedir. Gelişen üretim teknolojilerine uyum sağlayabilecek ve yüksek verim getirecektohum üretimi ve dış ticaretinin değerlendirilmesine gelecek planlaması yapılması ve sektöreyönelik yatırımların yönlendirilebilmesi amacıyla ihtiyaç bulunmaktadır. Önemli bir üreticiülke olan Türkiye’nin tohum dış ticaret açığı 2000’li yılların başından beri azalmaktadır. 2015yılında Türkiye’nin tohumluk ihracatının ithalatı karşılama oranı % 59 iken, 2016 yılında buoran daha da yükselmiştir. Bu değişimin, ihracat yapılan ülkelere ve zamana göre analizedilebilmesi istenmiştir. Türkiye’nin 2000-2015 yılları arasında elde ettiği tohum ihracat geliripanel veri analizi aracılığıyla 9 ithalatçı ülke için analiz edilmiştir. Buna göre, ithalatçı ülkeninkişi başı milli gelir artışı, bu ülkenin nüfus artışı ve Türk Lirası’nın Dolar’a karşı değer kaybıtohum ihracat gelirini artıran etkenler olarak belirmiştir. Ayrıca, Türkiye’de tohum üretim artışıve ithalatçı ülkenin Avrupa Birliği üyesi olma durumu, Türk tohum ihracat gelirinin dönemlerarası farkını pozitif yönde etkilemektedir.Anahtar Kelimeler: tohum, dış ticaret, ihracat geliri, panel veri analizi, yer çekimi modeli 3

TÜRKİYE’DE BUĞDAY VE BUĞDAY MAMULLERİ DIŞ TİCARET YAPISISinan DURU1* Aykut GÜL² Seyit HAYRAN²1TC Ekonomi Bakanlığı, Güney Anadolu Bölge Müdürlüğü, 33020 Mersin, Türkiye. 2Çukurova Üniversitesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, 01330, Adana, Türkiye. *Sorumlu Yazar: [email protected]ÖZETTahıllar, insanlığın yerleşik hayata geçip geleneksel tarıma başladığından beri en çok üretilenve tüketilen tarımsal ürün gruplarından biri olmuştur. Dünyada en önemli beslenme kaynağıtahıllardan biri olan buğdayın öğütülmesi sonucu oluşan undan yapılan ekmek, insanlığın enönemli besin kaynağıdır. Buğdayın protein ve karbonhidrat açısından diğer gıdalara göre kolayve ucuz elde edilebilir olması stratejik bir ürün olmasını sağlamıştır. Son yıllarda tarımsalüretim ve teknolojik gelişmelerle birlikte dünya buğday üretim ve veriminde artış sağlanmış vebu üretimin yaklaşık %20’si dış ticarete konu olmuştur. Bu çalışmada ülkemizin 1996 yılındaGümrük Birliğine üye olması ile birlikte ihracatı teşvik etmek amacıyla uygulanmaya başlanandahilde işleme rejiminin buğday ve buğday mamullerine dış ticaretine etkileri araştırılmasıamacıyla 1996-2016 dönemi buğday üretim, ihracat ve ithalat istatistikleri ile un, makarna,bisküvi ve bulgur gibi buğday mamullerinin ihracat rakamları ortaya konarak yaşanangelişmeler yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda dahilde işleme rejiminin sektörde kapasitekullanım oranı düşüklüğü sebebiyle kaçınılmaz olduğu, buna bağlı olarak buğday ithalatının vebuğday mamulleri ihracatının arttığı gözlemlenmiş olup, ayrıca buğday üretim ile buğdaymamulleri ihracatının artışı için geleceğe yönelik tahmin ve öneriler ortaya konmuştur.Anahtar Kelimeler: Buğday Dış Ticareti, Buğday Mamulleri, Dahilde İşleme Rejimi, Türkiye 4

TÜRKİYE’NİN ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI İHRACAT POTANSİYELİBahri KARLI1* Mevlüt GÜL1 Ayşe KARADAĞ GÜRSOY2 1SDÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü / ISPARTA2Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü / IĞDIR *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETTarım sektörü, insanların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için geliştirilmesi gerekensektörlerden birisidir. Tarım sektörünün GSYH’deki payı oransal olarak küçülmeye devametmektedir. Ancak bu durum, tarımın önemini yitirdiği ve gelişmediği anlamına gelmemektedir.Ülkelerin gelişmesine paralel olarak tarım sektörü mutlak değer olarak gelişirken, ülkeekonomileri içindeki payı azalmaktadır. Çünkü ekonomileri gelişmiş olan ülkelerin tarımı dagelişmiş, tarımı gelişmiş olan ülkelerin ekonomileri de gelişmiştir. Dolayısıyla, ekonomikgelişmeye paralel olarak tarım da gelişmektedir. Artan dünya nüfusunun beslenmesi ve sağlıklıbesinlere ulaşılabilmesi; birim alandan daha fazla üretimin gerçekleşmesi ve bunların işlenerektüketiciye ulaştırılması ile mümkündür. İnsan beslenmesinde ve sağlıklı bir şekilde yaşamınısürdürmesinde önemli rol oynayan besin maddelerinden birisi de zeytin ve zeytinyağıdır.Sağlıklı ve yaşam için gerekli bir besin olmasından dolayı, zeytin ve zeytinyağı tüketimi hergeçen yıl giderek artmaktadır. Dünya zeytin üretiminde ilk dört sırayı alan ülkeler; İspanya,Yunanistan, İtalya ve Türkiye’dir. Türkiye, 2016 yılı verilerine göre dünyada zeytin dikilialanların %7.93’nü sahiptir. Dünya zeytin üretiminin %8.98’ni karşılamaktadır. Türkiye’de,zeytin ve zeytinyağı üretim potansiyelinin daha iyi değerlendirilmesi ve ihracatta rekabetçi biryapıya kavuşturulması için sektörel bazda politikalar oluşturulması ve uygulanması önem arzetmektedir. Bu çalışmada; dünyada ve Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı üretim durumu ortayakonulacak, dış ticaret yapısı irdelenecek, Türkiye’nin ihracatını artırılabilmesi için izlenmesigereken politikalar üzerinde durulacaktır.Anahtar Kelimeler: Zeytin, Zeytinyağı, İhracat, Türkiye 5

TEKNOLOJİK AÇIK VE ETKİNLİK ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: KAYISI TARIMI ÖRNEĞİ Orhan GÜNDÜZ1* Ahmet ASLAN2 Vedat CEYHAN3 Zeki BAYRAMOĞLU4 1 İnönü Üniversitesi Battalgazi Meslek Yüksekokulu, Malatya 2 Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Malatya 3 Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 4 Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Konya *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETTarım sektörünü, diğerlerinden ayıran temel farklılıklardan birisi de aynı teknolojikullanılmasına karşın bölgeler arasında hatta işletmeden işletmeye değişen etkinlikdüzeyleridir. Araştırmada işletmelerin etkinliklerinin bölgeler arasında değişip değişmediğininbelirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Malatya ilinde 6 agroekoojik bölgede kuru kayısıüreten işletmelerden elde edilen toplam 328 anket verisi stokastik metafrontier metodukullanılarak analiz edilmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. İşletmelerin etkinlikleri için kuru kayısıverimi bağımlı değişken, arazi, işgücü, makine, ilaç, gübre ve yakıt ise açıklayıcı değişkenlerolarak kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre işletmelerin bölgeler arası etkinlikperformansları %63 ile %80 arasında değişmektedir. İşletmeler geneli için etkinlik düzeyi%64’dür. Metateknolojik açık oranları ortalama olarak 0.38 (%38) ile 0.59 (%59) arasındadeğişmektedir. En düşük metateknolojik açık 6. Alt bölgede, en yüksek ise 3. Alt bölge degerçekleşmiştir. En büyük teknolojik açığa sahip III. Alt bölge de bölgesel etkinlik düzeyi %75iken, metafrontiere göre teknik etkinlik düzeyi %45’e düşmektedir. Buradan hareketle kurukayısı üreticilerinin içerisinde bulundukları bölgeler itibariyle aynı üretimi yapan başkabölgelerdeki üreticilere göre etkinlik düzeylerinin oldukça farklılaştığı görülmektedir. Bununyanı sıra mevcut üretim potansiyelinin çok uzağında bir teknolojiye sahip olduklarıanlaşılmaktadır. Üreticilerin mevcut teknoloji ile en yüksek çıktı düzeyine erişmeleri içinkullanılabilir bilgi üretimine, kamu yayımının daha işler hale getirilmesine ve teknolojik açığınnedenlerinin araştırılmasına ihtiyaç vardır.Anahtar Kelimeler: Metateknolojik açık, etkinlik, agroekolojik bölge, Malatya. 6

TÜRKİYE’DE TARIM SEKTÖRÜNDE YAPILAN ETKİNLİK ÇALIŞMALARININ İNCELENMESİAlamettin BAYAV1* Bahri KARLI2 1Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 32500, Eğirdir/Isparta2Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fak. Tarım Ekonomisi Böl.,32000, Isparta *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETEtkinlik ve verimlilik çalışmaları Veri Zarflama Analizinin (VZA) Charnes, Cooper ve Rhodes(1978) tarafından geliştirilmesinden sonra hızla artmıştır. O zamandan beri etkinlik veverimlilik ölçümlerinde önemli gelişmeler sağlanmış ve bu alanda çok sayıda çalışmayapılmıştır. Günümüzde etkinlik ve verimlilikleri belirlemeye yönelik çalışmalar sağlık veeğitim sektörleri başta olmak üzere tüm sektörlerde yapılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’detarım sektöründe yapılan etkinlik çalışmaları taranmış ve konularına göre sınıflandırılmıştır. Bukapsamda yapılan yüksek lisans ve doktora çalışmaları, ulusal ve uluslararası hakemlidergilerde yayınlanmış yayınlar ve sempozyum-kongre bildirileri taranmıştır. Sonuçta 64’übitkisel, 30’u hayvansal ve 44’ü genel kapsamlı olmak üzere toplamda 138 çalışmaya aitistatistikler verilmiş ve değerlendirmeler yapılmıştır.Anahtar kelimeler: Etkinlik, Veri zarflama analizi, Stokastik sınır analizi, Tarım, Türkiye 7

TRAKYA BÖLGESİ ÜRETİCİLERİNİN SÜT SIĞIRCILIĞI FAALİYETİNDEN VAZGEÇME OLASILIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERGökçe KOÇ1* Ayşe UZMAY11 Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETTrakya Bölgesi, süt sığırcılığına uygun iklim ve coğrafi koşulları, yüksek süt ve yem bitkisiverimleri, hastalıktan ari bölge olması, İstanbul ve Avrupa gibi önemli pazarlara olan yakınlığı,gelişmiş süt ve süt ürünleri sanayii gibi özellikleri ile Türkiye’de süt sığırcılığı açısından önplana çıkan bölgelerin başında gelmektedir. Ancak, son yıllarda bölgede süt üretiminin azalışeğilimi gösterdiği dikkati çekmektedir. Sektörün geleceğinin planlaması amacıyla çok yönlüaraştırmalara ve politikalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu kapsamda, Trakya Bölgesi’nin üç ilinde(Kırklareli, Edirne ve Tekirdağ) süt sığırcılığı faaliyetiyle ilgilenen 140 üretici ile yüz yüzeanket çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın başlıca üç amacı bulunmaktadır. Birincisi;üreticilerin gelecekte süt sığırcılığına devam etme istekliliklerinin belirlenmesi, ikincisi; sütsığırcılığından vazgeçip/vazgeçmeme olasılığına etki eden faktörlerin ortaya konması veüçüncüsü süt sığırcılığında sürdürülebilirliğin sağlanması açısından gerekli politika önerilerininbelirlenmesidir. Üreticilerin süt sığırcılığından vazgeçip/vazgeçmeme olasılığını etkileyenfaktörlerin belirlenmesinde lojistik regresyon modelinden yararlanılmıştır. Görüşülenüreticilerin %52.1’i gelecekte süt sığırcılığına devam etmeyi düşünürken, %47.9’u vazgeçmeeğilimindedir. Model sonuçlarına göre, üreticilerin süt sığırcılığından vazgeçme olasılığınıişletme ölçek büyüklüğü, arazi varlığı, tarımsal üretim tecrübesi, bitkisel üretimin toplam geliriçindeki payı ve son yıllarda süt verimini arttırma durumları etkilemektedir. Araştırmasonucunda, uzun dönem uygulanacak bölgesel politika araçlarına dikkat çekilmiştir.Anahtar Kelimeler: süt sığırcılığı, Trakya Bölgesi, lojistik regresyon, üretici davranışları 8

ŞANLIURFA İLİNDE SÜT SIĞIRCILIĞI İŞLETMELERİNİN ETKİNLİK ANALİZİMuhammed Sami BAYRAKTAR1 Gamze SANER2 Hakan ADANACIOĞLU2Cuma AKBAY3 Şeyda İPEKÇİOĞLU1 Tali MONİS1 1GAPTAEM, Tarım Ekonomisi Bölümü2 E.Ü. Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü3KSÜ. Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi BölümüÖZETBu çalışma, süt sığırcılığı işletmelerinin giderek yaygınlaştığı Şanlıurfa ilinde; süt üretimiyapan işletmelerin sosyo-ekonomik yönünü ve etkinliğini belirlemek için gerçekleştirilmiştir.Çalışmanın verilerini Şanlıurfa ilinde süt sığırcılığı yapan işletmelerden tabakalı tesadüfiörnekleme yöntemi ile seçilen 111 işletmeden anket yoluyla elde edilen özgün verileroluşturmuştur. Şanlıurfa ilinde süt sığırcılığı yapan işletmelerin etkinliğinin belirlenmesindeVeri Zarflama Analizi(VZA) yöntemi kullanılmıştır. Yapılan etkinlik analizleri sonuçlarınagöre, ölçeğe göre sabit getiri varsayımı altında büyük ölçekli süt sığırcılığı işletmelerinin tekniketkinliğinin daha yüksek olduğu belirlenmiş, bu da mevcut girdilerle maksimum çıktı düzeyineulaşabilmede büyük ölçekli işletmelerin daha avantajlı olduğunu ortaya koymuştur.İşletmelerin ölçeğe göre sabit getiri altında ortalama etkinliği 0,50; ölçeğe göre değişen getirialtında ise 0,70 olarak bulunmuştur. Süt sığırcılığı yapan işletmelerin ölçeğe göre sabit getirivarsayımı altında %24,3 oranında daha fazla kesif yem ve ölçeğe göre değişen getiri varsayımıaltında %11,81 fazla kaba yem tükettikleri belirlenmiştir. Son olarak süt sığırcılığı yapanişletmelerinin geliştirilmesi için çözüm önerileri getirilmiştir. Özellikle bölgeler düzeyindeetkin hayvancılık işletmeleri için modeller oluşturulursa, hayvancılığın arz yönüyle ilgili sorunçözülebileceği belirtilmiştir.Anahtar Kelimeler: Süt sığırcılığı, Şanlıurfa, sosyal-ekonomik göstergeler, etkinlik9

KONYA İLİNDE ARPA ÜRETEN İŞLETMELERİN EKONOMİK ANALİZİ Rahmi TAŞCI1* Zeki BAYRAMOĞLU2 1 Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü / Ankara 2 Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETBu çalışmada; Konya ilinde bitkisel üretim faaliyetleri içinde arpa üretimine yer veren 107 adettarım işletmesi; tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemine göre 3 tabakaya ayrılarak incelenmiş veanket yöntemiyle elde edilen veriler ile işletmelerin ekonomik analizi yapılmıştır. İncelenentarımsal işletmelerde ortalama yaş 50,3 ve hane başına düşen nüfus 4,21 kişi olarakbelirlenmiştir. İşletmelerde ortalama Erkek İşgücü Birimi 3,07 ve işgücü potansiyeli ise 859,60Erkek İşgücü Birimi olarak hesaplanmıştır. İncelenen işletmelerde aile başına düşen ortalamaişletme arazisi genişliği 532,09 da olup, kullanılan bu arazinin %86,42’sinin mülk %13,58’ininise kiraya tutulan arazi olduğu, ortalama parsel sayısının 5,07 adet ve ortalama parselbüyüklüğünün ise 104,95 da olduğu belirlenmiştir. İşletme başına toplam net karın 131.277,75TL dekar başına net karın 246,72 TL olduğu, bitkisel üretim değeri ortalamasının 299.454,21TL olduğu ve bu değerin %27,64’ünün buğday üretiminden elde edildiği, buğdaydan sonra enfazla üretim değerinin sırasıyla şekerpancarı (%20,26), dane mısır (%15,34), silajlık mısır(%10,25) ve arpa (%9,78) üretiminden elde edildiği görülmüştür. Araştırmanın ana bitkisi olanarpanın, işletmelerin bitkisel üretim değeri toplamına yaptığı katkı sıralamasında ilk üç bitkiarasına giremediği ve üretilen arpanın %65,22 ticari amaçla, %34,80’i ise işletmelerin kendihayvanlarının beslenmesinde kullanmak amacıyla üretildiği belirlenmiştir. İşletmelerinrantabilite faktörü %33,29 mali rantabiliteleri %12,31ve ekonomik rantabiliteleri %11,48bulunurken, sermaye devir oranları %34,10 sermaye devir hızları 2,93 yıl ve mali kaldıraçoranları %10,27 bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: arpa, ekonomik analiz, Konya, tarım işletmesi 10

FINDIK TARIMINDA KISMİ VE TAM ZAMANLI ÇİFTÇİLİĞİN SINIFLANDIRILMASIÇağatay YILDIRIM1* İsmet BOZ11Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETKısmi zamanlı çiftçilik, fındık yetiştiriciliğinde yaygın bir olgudur. Türkiye’de çoğu fındıküreticisi bir şekilde kısmi zamanlı çiftçi olmasına rağmen, kısmi zamanlı çiftçilikle ilgili net birtanım ve sınıflandırma bulunmamaktadır. Bu nedenle bu çalışmanın amacı, üreticileri kısmizamanlı fındık yetiştiriciliğine iten belirleyicileri göz önüne alınarak, kısmi zamanlı fındıküreticilerinin eğilimlerini özetlemek, tam zamanlı ve kısmi zamanlı fındık üretim sistemininekonomik ve sosyal özelliklerini tanımlamak ve Ordu ve Giresun illerindeki fındık üreticilerinikısmi ve tam zamanlı olmak üzere bir sınıflandırmaya tabi tutmaktır. Araştırma verileritesadüfen seçilen 152 fındık üreticisinden anket yoluyla elde edilmiştir. Fındık tarımına ayrılansüre, yaşanılan yer, göç durumu, ana meslek grubu gibi değişkenler kullanılarak kısmi ve tamzamanlı çiftçilik sınıflandırması yapılmıştır. Araştırma sonuçlara göre, kısmi zamanlıçiftçiliğin ortaya çıkmasındaki ana nedenin göç olduğu tespit edilmiştir. Tarım dışı istihdamolanaklarının hızlı bir şekilde gelişmesi, tarımsal üretimin küçük ölçekli olması, tarımsal gelirindüşük olması ve kırsal alanda ortaya çıkan altyapı problemleri gibi etkenler araştırma alanındakısmi zamanlı çiftçiliğe geçişi hızlandıran faktörlerdir. Araştırma bulgularına göre, kısmizamanlı çiftçilik oranı ikamet durumuna göre %54 iken, ana meslek türüne göre %64 olaraktespit edilmiştir. Politika yapıcılar, politika tasarlarken ve politika aracı seçerken yalnızca kısmive tam zamanlı çiftçilerin farklılıklarına odaklanmamalı, aynı zamanda kısmi zamanlıçiftçilerin kendi içerisindeki tür ve farklılıklarını da tanımalıdır. Araştırma alanındaki kısmizamanlı çiftçiliği azaltmak için oluşturulacak stratejilere odaklanmak fındık üretimindeverimliliği ve kalite sorununu azaltabilecektir.Anahtar kelimeler: Sınıflandırma, kısmi zamanlı fındık üreticiliği, Doğu Karadeniz Bölgesi,Türkiye11

KONVANSİYONEL TARIM VE İYİ TARIM UYGULAMALARI YAPANİŞLETMELERDE GÜBRE VE İLAÇ KULLANIMININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ: SAMSUN İLİ BAFRA İLÇESİ ÖRNEĞİGamze AYDIN ERYILMAZ1* Osman KILIÇ21 Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun Meslek Yüksekokulu, Park ve Bahçe Bitkileri Bölümü 2 Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETKonvansiyonel tarımda yüksek verim elde etmeye yönelik yoğun girdi kullanımının kontroledilemez hale gelmesi, kimyasalların insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerineilişkin tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda tarımdan kaynaklanan çevreselzararları önlemek amacıyla, konvansiyonel tarıma alternatif olarak son yıllarda sürdürülebilirtarım sistemleri uygulanmaya başlanmıştır. Sürdürülebilir tarım sistemlerinden biri olan iyitarım uygulamaları, kimyasal girdilerin kontrollü bir şekilde kullanılması esasınadayanmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Samsun ili Bafra ilçesinde konvansiyonel tarım yapanişletmelerin iyi tarım uygulamalarına geçmeleri halinde, kimyasal gübre ve ilaç kullanımındameydana gelen değişimin belirlenmesidir. Veriler konvansiyonel tarım yapan 56 ve iyi tarımuygulamaları yapan 30 işletmeden anket yoluyla elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre,konvansiyonel tarım yapan üreticilerin %57.41’i kimyasal girdileri tecrübelerine göreuygularken, %18.85’i bayilerden, geriye kalan %23.74’ü İl ve İlçe Gıda, Tarım ve HayvancılıkMüdürlükleri, üniversiteler ve tarımsal kooperatiflerden bilgi almaktadırlar. Konvansiyoneltarım yapan işletmelerde azot, fosfor ve potasyum kullanımı sırasıyla dekara 14.23, 8.12, 0.37kg iken, iyi tarım uygulamalarına geçilmesi halinde, bu miktarlarda %31.15, %49.36, %18.07azalma olmaktadır. Ayrıca konvansiyonel tarımda etkili madde cinsinden dekara 0.10, 0.04,0.05 kg olarak kullanılan herbisit, insektisit ve fungusit, iyi tarım uygulamalarına geçilmesiyle%59.33, %34.29, %44.89 daha az kullanılmaktadır. Girdi kullanımındaki azalmayla birlikte,ürün verimlerinde de belli oranlarda düşüş söz konusu olmaktadır. Dolayısıyla iyi tarımuygulamalarının yaygınlaşmasında, verime bağlı olarak gelirde meydana gelen kaybın verilendesteklerle karşılanması son derece önemlidir. İyi tarım uygulamalarını benimseyenişletmelerin artmasıyla, tarımsal kaynaklı çevresel zararlar azalacak, ayrıca insan sağlığıaçısından güvenilir tarım ürünleri ihtiyacı karşılanmış olacaktır.Anahtar kelimeler: İyi tarım uygulamaları, gübre ve ilaç kullanımı, konvansiyonel tarım12

DRONLA İZLEMEYE DAYALI TARIMSAL PLANLAMADA BİLİŞİM SİSTEMİ MODELİHürol ASLAN1 Sevgi TÜZÜN RAD2* Evrim Ersin KANGAL31MEÜ. Erdemli Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojileri ve Bilişim Sistemleri Bölümü 2MEÜ. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü3MEÜ. Erdemli Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojileri ve Bilişim Sistemleri Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETUluslararası alanda faaliyet gösteren büyük tarım işletmeleri ve tarımsal faaliyetlere önemveren ülkeler tarım planlaması, rekolte tahmini, hastalık ve zararlıların belirlenmesi vb.amaçlarıyla dronlarla periyodik gözlem yapmaktadır. Tarıma küçük işletmelerin hakim olduğuÜlkemizde de dronlardan bu amaçla yararlanmak ülke ekonomisi açısından yararlı olacaktır.Bu bağlamda; monokültür tarım bölgelerinde örnek bahçe veya arazi belirlenmesi, ortakkullanım için takvim oluşturulması, gözlem verilerini içeren bir veri tabanının oluşturulması vebu verilerin analiz edilip bireysel veya kamusal planlamada kullanılabilmesi için yöntemlergeliştirilmesi yönünde ön çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmada, Gıda ve Tarım Bakanlığı veyaüretici birlikleri/kooperatifler aracılığıyla ortak kullanıma sunulabilecek dronlar aracılığıylagözlem yapma ve bilgi toplamaya yönelik bir bilişim sistemi modelini ortaya koymakamaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Tarımsal planlama, dronlar, veri tabanı, Türkiye 13

RİZE İLİNDE ORGANİK ÇAY ÜRETİMİNİN BENİMSENMESİKürşat DEMİRYÜREK1 Nur İlkay ABACI1*, Elif KESKİN11 Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETBu araştırmada Rize ili ve ilçelerinde organik çay üretiminin benimsenme durumunu ortayakoymak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, organik ve konvansiyonel çay yetiştiricileri ileanket yapılarak elde edilen birincil veriler kullanılmıştır. Anket yapılacak çay yetiştiricileribasit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir (organik 115, konvansiyonel 50).Konvansiyonel çay yetiştiricilerine organik üretime geçmeme nedenleri ve organik üretimeneden geçmek istedikleri sorulmuştur. Araştırmanın sonuçlarına göre, konvansiyonel çayyetiştiricilerinin %50’si ekonomik açıdan karlı olmadığını düşündüklerinden ve %20’si iseÇAYKUR tarafından davet edilmediğinden dolayı organik üretime geçmediklerini ifadeetmişlerdir. Konvansiyonel yetiştiricilerin %21’inin ise organik üretimi sağlık açısından uygungördükleri ve organik çayın fiyatının yüksek olmasından dolayı organik üretime geçmekistedikleri tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; organik çay yetiştiricileri, sosyalçevrelerinin ve ÇAYKUR’un etkisi ile organik üretime başlamışlardır. Ayrıca organik üretiminprensiplerini illerinde bulunan çay fabrikasındaki ziraat mühendisleri ve ÇAYKUR tarafındanöğrendikleri tespit edilmiştir. Organik çay üretiminin benimsenmesini etkileyen faktörler isesırasıyla yenilikçilik, ekonomik faktörler, sosyal faktörler, çevre koruma faktörleri ve sağlıkfaktörleri olarak belirlenmiştir. Türkiye’de çay üretiminin en yoğun olarak gerçekleştiği Rizeilinde yapılan bu araştırmanın sonuçlarının yapılacak organik üretim projeleriningeliştirilmesinde, planlanmasında ve uygulamasında yararlı olacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Organik, konvansiyonel, çay, benimseme 14

TÜRKİYE’DE SIĞIR ETİ ÜRETİM VE DIŞ TİCARETİNDE SON 25 YILLIKTARIMSAL POLİTİKALARIN VE UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 1* Özge Can Niyaz 1Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, 17100, Çanakkale/Türkiye. *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETGeliş toplumların beslenme biçimleri incelendiğinde hayvansal protein tüketiminin gelişmemiştoplumlara göre oldukça fazla olduğu görülmektedir. Yeterli miktarda protein tüketebilmekbeslenme anlamında bir gelişmişlik göstergesidir. Ulusların yeterli miktarda protein alımıiçeren beslenme düzenlerine sahip olması ise bu alandaki tarımsal politikalar ve bu politikalarınuygulamaları ile doğrudan ilişkilidir. Türkiye’de kişi başına hayvansal protein tüketimi gelişmişülkelerin oldukça gerisinde kalmaktadır. Bunun temel sebebi ise kırmızı et üretim ve dış ticaretpolitikalarının doğru belirlenememesi veya uygulanmamasından kaynaklanmaktadır. Kırmızıet üreticisi ve tüketicisi bu aksaklıklardan doğrudan etkilenmektedir. Bu nedenle, bu çalışmanınamacı Türkiye’nin son 25 yıllık döneminde sığır eti üretim ve dış ticaretinde belirlenen veuygulanan politikaların irdelenmesidir. Çalışmada resmi raporlar ve akademik çalışmalardanalınan veriler derlenmiş ve konuya uygun çözüm önerileri geliştirilmiştir. Çalışma sonuçlarınagöre ithalatın uzun dönemde beklenenin tersine fiyatları arttırdığı görülmüştür. Kırmızı ettalebinin yerli üretimle karşılanması hem üretici hem de tüketici açısından oldukça önemlidir.Hayvansal üretimde yem en önemli masraf kalemidir. Yem masraflarının düşürülmesi içinmeralar korunmalı ve geliştirilmeli ayrıca yerli yem sanayi desteklenmelidir. Tarımsalörgütlenme ile sağlanması mümkün olan yatay ve dikey entegrasyonlar sektörün pek çoksorununa çözüm getirecek niteliktedir.Anahtar Sözcükler: Dış ticaret, üretim, sığır eti, politika, Türkiye. 15

ÇİFTÇİLERİN TARIM SİGORTASI YAPTIRMA KARARLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: MERSİN İLİ TARSUS İLÇESİ ÖRNEĞİŞinasi AKDEMİR1* Burak ÖZTORNACI1 Ali BERK2Ali Can DEVECİ1 Mehmet Can ATEŞ1 Burak KUVVETLİ11 Çukurova Üniversitesi Tarım Ekonomisi Bölümü 2 T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETTürkiye tarımında entansifleşme ile birlikte pazar için üretimin yaygınlaşması, tarımda riski deberaberinde getirmiştir. Bu risklerin başında fiyat-pazar riski olduğu kadar, doğal koşullardankaynaklı riskler de bulunmaktadır. Türkiye tarım alanlarının %90’ı doğal risk grubu altındadır.2006 yılında çıkan tarım sigortaları yasası ile tarım sigortaları uygulamalarında önemlideğişiklikler meydana gelmiştir. Tek bir ürün de, tek bir riskte (dolu) uygulanan sigortacılıkanlayışından, bugün kuraklık sigortasına geçilmiştir. Gelecekte ise tarımsal gelirinsigortalanması hedeflenmektedir. Tarım sigortası alanında yaşanan bu denli gelişmelererağmen, tarım sigortacılığı hala arzulanan seviyeye gelememiştir. Devletin sigorta primlerine%50 üzerinde destek vermesine rağmen üreticilerin tarım sigortası yaptırmalarında çekingendavranmaları Mersin ili, Tarsus ilçesinde 145 adet üretici ile 2017 yılında yapılan anketlerdenelde edilen veriler ile değerlendirilmiş, üreticilerin sigorta yaptırmasına etki eden faktörlerlojistik regresyon ile analiz edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Mersin, Tarım Sigortacılığı, Karar Verme, TARSİM 16

TRA1 BÖLGESİ TARIM IŞLETMELERİNDE TARIMSAL DESTEKLERDEN FAYDALANMA DÜZEYİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLERİN ANALİZİ Adem AKSOY1*1Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, 25240 ERZURUM *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETTarımın Türkiye ekonomisindeki önemi nispi olarak azalmış olmakla birlikte, yurtiçi gıdagereksiniminin karşılanması, sanayi sektörüne girdi temini, ihracat ve yarattığı istihdamolanakları açısından hala büyük önem taşımaktadır. Tarım sektörü, Cumhuriyet’in ilkyıllarından itibaren ülke kalkınmasında büyük rol oynamıştır. Tarım sektörünü korumak içinuygulanan bu politikada istenilen başarı sağlanamamıştır. Günümüzde tarım işletmelerininyapısal problemlerinden dolayı kişi başına gelir diğer sektörlere göre daha düşüktür. Tarımsaldestekler işletme gelirinin artmasında önemli katkı sağlamaktadır. Özellikle son yıllardakiyönlendirici desteklerle üretimde istikrar, kalitede iyileşme ve verimlilikte artışlar görülmüştür.Çalışma materyali TRA1 bölgesinde Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde yapılan 570anketten oluşmaktadır. Temel amacını gerçekleştirmek için ortalama ve standart sapma gibitemel istatistiklerden yararlanılmıştır. Alt amacı gerçekleştirmek için sıralı (ordered) probitmodeli kullanılmıştır. Çalışmanın amacı; bölge tarımsal işletmelerinin sosyo-ekonomiközelliklerini ortaya koymak, Tarımsal desteklerden faydalanma düzeyi düşük, orta ve yüksekolan çiftçileri sosyo-ekonomik özellikler bakımından karşılaştırmak, Tarımsal desteklerdenfaydalanma düzeyi ile buna etki eden faktörler arasında bir modelin olup olmadığını ortayakoymak ve bu bulgular doğrultusunda önerilerde bulunmaktır.Anahtar Kelimeler: TRA1 bölgesi, Tarımsal krediler, Ordered probit model 17

TÜRKİYE’DE YERFISTIĞI ÜRETİCİLERİNİN TARIMSAL DESTEKLERDEN FAYDALANMA DURUMUBurhan ÖZALP1* M. Necat ÖREN11Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETTarımsal üretimin özelliklerinden dolayı devletler tarıma müdahale ederler. TürkiyeCumhuriyet’in kuruluşundan günümüze kadar tarım politikaları iç ve dış dinamiklerinparalelinde değişim geçirmiştir. Buna bağlı olarak destekleme araçları değişmiş veçeşitlenmiştir. Gerek beslenme gerekse ekonomik açıdan önemi her geçen gün artanyerfıstığının dünyada olduğu gibi ülkemizde de üretimi hızla artmaktadır. Dünyanın birçokülkesinde yerfıstığı yağ elde etmek için yetiştirilirken, Türkiye’de yetiştirilen yerfıstığınınbüyük çoğunluğu çerez olarak tüketilmektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, Türkiye’deyerfıstığı üreticilerinin tarımsal desteklerden faydalanma durumunu incelemek, mevcut yapıyıortaya koymak ve politika yapıcılara önerilerde bulunmaktır. Çalışmada 2016 yılında Adana veOsmaniye illeri Türkiye yerfıstığı üretiminin % 90’ını gerçekleştirdiği için çalışma alanı olarakseçilmiştir. Tabakalı örnekleme yöntemine göre belirlenen 61 üretici ile yüz yüze anketçalışması ile elde edilen veriler çalışmanın ana materyalini oluşturmaktadır. Desteklerdenfaydalanma düzeyini etkileyen faktörlerin belirlenmesi lojistik regresyon analizi ilegerçekleştirilecektir.Anahtar Kelimeler: Yerfıstığı, Tarımsal Destekler, Lojistik Regresyon, Türkiye 18

TÜRKİYE’DE YAĞLI TOHUM ÜRETİMİNDE PRİM ÖDEMESİ DESTEKLEMEPOLİTİKASININ KANOLA ÜRETİCİLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİBuse AVKIRAN1* Hasan YILMAZ11Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETBu çalışmada, Türkiye’de yağlı tohumlu bitkilerde arz açığının giderilmesine yönelik olarakuygulanmakta olan yağlı tohum üretiminde prim ödemesi destekleme politikası, Edirne İliKeşan ilçesinde faaliyet gösteren kanola üreticileri açısından değerlendirilmiştir. Araştırmanınana materyali, Edirne ili Keşan ilçesinde faaliyet gösteren 73 kanola üreticisi ile yapılan anketçalışmasıyla elde edilmiştir. Çalışmada kanola üretimi prim ödemesi desteğindenyararlanan/yararlanmayan işletmelerin profilleri saptanmış ve işletmeler arasındaki sosyo-ekonomik farklılıklar analiz edilmiştir. Ayrıca, kanola üreticilerinin destekleme politikasıuygulamasına yönelik yaklaşımları belirlenmiş, uygulamadan kaynaklanan sorunlar tespitedilerek çözüm önerileri geliştirilmiştir. Yapılan analiz sonuçlarına göre incelenen işletmelerin%79,45’inin kanola üretimi prim desteğinden yararlandığı, %20,55’inin ise yararlanamadığısaptanmıştır. Destekten yararlananların eğitim durumlarının yüksek olduğu gözlenirkenyararlanmayanların eğitim durumu daha düşük seviyede olduğu saptanmıştır. Nitekimdestekten yararlanan üreticilerde lise + üniversite mezunlarının oranının daha yüksek olduğusaptanmıştır. Kanola üretim desteğinden yararlanan çiftçilerin internet kullanım oranının, hanehalkı geliri ve tarımsal gelirinin destekten yararlanamayanlara göre daha yüksek olduğubelirlenmiştir. Bitkisel yağ açığının giderilmesine yönelik olarak kanola üretiminin desteklemepolitikalarından üreticilerin daha fazla yararlanabilmelerini sağlamak için, desteklerdenyararlanamama nedenlerini dikkate alan politika uygulamalarını hayata geçirecek, etkin birbilgilendirme, denetim ve yayım hizmeti sunulmalıdır.Anahtar Kelimeler: Kanola, Yağlı Tohum, Prim Ödemesi, Destekleme Politikası, Keşan 19

ANKARA İLİ TARIM İŞLETMELERİNDE SERMAYE YAPISI VE KULLANILAN KREDİLERİN GERİ ÖDENMESİNDE ETKİLİ FAKTÖRLERİN ANALİZİFatma TOSUN1* Erdoğan GÜNEŞ2 1Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü2Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara. *Sorumlu Yazar: [email protected]ÖZETBu çalışmada amaç, Ankara ilinde tarım kredisi kullanan işletmelerin ekonomik yapısı veüretim faaliyet sonuçlarını analiz etmektir. Çalışmada işletmeler tabakalı tesadüfi örneklemeyöntemine göre 139 işletme olarak belirlenmiş, işletme büyüklüklerine göre 3 tabakaya (0-100da, 101-280 da, 281-550 da) ayrılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda işletme başınaortalama 497.685 TL olarak hesaplanan aktif sermayenin %74,43’ünü çiftlik sermayesi,%25,57’sini işletme sermayesi oluşturmaktadır. İşletmeler ortalamasında 122.128 TL olangayrisafi üretim değerinin 86.315 TL’si (%70,68) bitkisel, 35.813 TL’si (%29,32) hayvansalüretim değerine aittir. İncelenen işletmelerde işletme başına ortalama 125.381 TL GSHdüşmektedir. Toplam aile gelirinin işletmeler ortalamasında değeri 48.469 TL olup, bu gelirin%93,25’i tarımdan sağlanmaktadır. Toplam işletme masrafları ortalama olarak 95.579 TLdüzeyinde bulunmuş ve bu değerin %65,76’sını değişen masraflar, %34,24’ini ise sabitmasraflar oluşturmuştur. Ekonomik rantabilite 5,99, mali rantabilite 6,10 ve rantabilite faktörü23,77 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada ayrıca kredi geri ödenebilirliğini etkileyen faktörlerinbelirlenmesi amacıyla lojistik regresyon analizi yapılmış ve kaldıraç oranı, ekonomik rantabiliteoranı, arazi varlığı ve tasarruf eğilimi değişkenlerinin bağımlı değişkenle anlamlı derecedeilişkili olduğu tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Tarımsal kredi, İşletme, Sermaye, Lojistik regresyon 20

İZMİR İLİNDE YAĞLIK ZEYTİN ÜRETİMİ YAPAN ÜRETİCİLERİNUYGULANACAK DESTEKLEME ARAÇLARINDA DİKKATE ALACAKLARI UNSURLARIN İRDELENMESİMine YALÇIN1* Şule IŞIN2 1 Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Bornova/İzmir2Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü. Bornova /İzmir * Sorumlu Yazar: [email protected]ÖZETZeytinyağının tıbbi nitelikleri ve insan metabolizması üzerine etkileri yıllardır araştırıcılarınilgi alanı olmakta ve bu alanda yapılan çalışmalar arttıkça, zeytinyağının her geçen gün yeniözelliği keşfedilmektedir. Bu yönü ile de gerek dış pazarda gerekse iç pazarda zeytinyağınıntalebi gün geçtikçe artmaktadır. Gerek iklim ve toprak şartları gerekse uygulanan kültürelişlemlere bağlı olarak ağaç başına verim yıllara göre farklılık gösterebilmektedir. Uluslararasıpazarda rekabet içinde bulunduğumuz Avrupa Birliği’nde kullanılan teknoloji düzeyi veuygulanan politikalar ile zeytin üretimi desteklenmektedir. Zeytin ağacının yapısal özelliğindenkaynaklanan periyodisiteye bağlı olarak verimde yıldan yıla değişme meydana gelmekte ve budurum üretici gelirlerini etkilemektedir. Diğer taraftan, sektörde üretim sürecinin uzun, sermayedevir hızının düşük, alt yapı yatırımlarının yetersiz olması destekleme ve teşviklerin öneminiartırmaktadır. Çalışma ile yörede yağlık zeytin üretimi yapan üreticilerin, uygulanacak birdestekleme politikasında dikkate alabilecekleri unsurlar belirlenerek bunları Best-WorstYaklaşımı ile irdelenmiştir. Araştırma verileri, İzmir ilinde yağlık zeytin üretimi yapan 151üretici ile yüz yüze yapılan anketlerden elde edilmiştir. Üreticiler en önemli unsuru “iyi fiyatvermeli” seçeneği, en önemsiz unsurun ise “yayım desteğine ağırlık verilmeli” seçeneği olaraktercih etmişlerdir. Üreticiler yağlık zeytin üretimlerini artırmak için “uygun desteklemepolitikalarının olması” koşulunun en önemli özellik olduğunu, “kolay kredi bulunması”koşulunun en önemsiz özellik olduğunu belirtmişlerdir.Anahtar Kelimeler: Zeytinyağı, Destekleme Araçları, Best-Worst Yaklaşımı 21

KIRSAL KALKINMADA YEREL KALKINMA STRATEJİLERİ “LEADER YAKLAŞIMI”Aykut ÖRS1 Ender KAYA21Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Konya İl Koordinatörlüğü 2Gıda, Tarım ve Hayvancılık Konya İl MüdürlüğüÖZETIPARD Programında kapsamındaki tedbir arasında yer almaktadır. LEADER yaklaşımınınöğrenilmesini sağlamak, potansiyel yerel eylem gruplarının kurulmasını ve yerel seviyedekalkınma stratejilerinin hazırlanmasını teşvik etmek ve tedbirin uygulamaya hazır olmak içinbaşlanmıştır. LEADER yaklaşımı, kırsal kalkınmanın yerelde yaşayan kırsal topluluklararacılığıyla gerçekleştirilmesi ve bu toplulukların harekete geçirilmesi için oluşturulmuş biryöntemi ifade etmektedir. LEADER yaklaşımı ile daha geleneksel kırsal politika tedbirleriarasındaki fark, LEADER yaklaşımının ‘ne’ yapılması gerektiğini değil, ‘nasıl’ gelişmesağlanacağını belirlemesidir. Türkiye’de LEADER yaklaşımı, Farklı sektörler arasında sinerjiyaratarak; yerel aktörlerin kalkınma sürecine dahil olmasını sağlayarak, yerel aktörler aracılığıile oluşturulan yerel kalkınma stratejilerinin farklı destekleme programları arasında sağlayacağıkoordinasyon ile kırsal alanın sorunlarının çözümüne katkıda bulunacaktır.Anahtar Kelime; Kırsal Kalkınma, kırsal kalkınma ve yerel eylem grupları, LEADER 22

SAMSUN İLİNDE İŞLETME TİPİ İTİBARİYLE TARIM SİGORTASI YAPTIRMA TERCİHİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERÇağatay YILDIRIM1 Hatice TÜRKTEN1* Selime CANAN1 Vedat CEYHAN11Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETDünya nüfusunun beslenmesi açısından kritik önem taşıyan tarım sektörü, tarımsal üretimitehdit eden birçok risk ve belirsizliklerle karşı karşıyadır. Bu sebeple başta gelişmiş ülkelerolmak üzere birçok ülkenin politika yapıcıları tarımdaki risk ve belirsizliklere karşı birçok riskyönetim programları geliştirmiş ve uygulamışlardır. Bu araştırmada çiftçilerin işletme tipiitibariyle sigortalılık oranlarının belirlenmesi ve tarım sigortası yaptırma durumunu etkileyenfaktörlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma verileri Samsun ilinde üretim yapan 223adet tarım işletmesinden anket yoluyla elde edilmiştir. Çiftçilerin tarım sigortası yaptırmadurumunu etkileyen faktörlerin belirlenmesinde logit modeli kullanılmıştır. Araştırmasonuçlarına göre, inceleme alanındaki sigortalanabilir riske sahip çiftçilerin tarım sigortasıyaptırma oranının %67 olduğu tespit edilmiştir. En yüksek sigortalılık oranı su ürünleriyetiştiriciliği yapan işletmelerdedir. Logit analizi sonuçları riskin oluşturduğu zararınbüyüklüğü, arazi mülkiyet durumu, devlet desteği, gelir çeşitliliğinin varlığı, sosyal katılımdüzeyi indeksi, iletişim skoru, tarımsal deneyim ve tarım sigortası hakkında bilgi kaynağıdeğişkenlerinin tarım sigortası yaptırma durumunu pozitif yönde etkilediğini göstermiştir.Tarım sigortaları konusunda üreticilerin bilinçlerini ve güven duygularını artırıcı yönde yayımhizmetlerinin verilmesi tarım sigortası yaptırma oranını olumlu yönde etkileyecektir. Ayrıcamevcut poliçe içeriklerinin gözden geçirilmesi ile öncelikle desteklerinin artırılması, bürokratikişlemlerin azaltılması, ödemeler konusunda yaşanan anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulmasıve poliçe kapsamlarının sigorta şirketleri ve üretici açısından olumsuz bir duruma yolaçmayacak düzeyde genişletilmesi çiftçilerin tarım sigortası poliçesi satın alma oranınınartmasına katkı sağlayacaktır.Anahtar kelimeler: TARSİM, sigorta poliçesi, tarım sigortası, Samsun, Türkiye 23

HANE HALKININ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ TÜKETİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ KONYA İLİ MERAM İLÇESİ ÖRNEĞİCennet OĞUZ1 Zuhal ELMASKAYA1* Tuğçe TURGUT1 Nedim TURGUT11Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETAraştırmanın amacı Konya ili Meram ilçesi hane halkının süt ve süt ürünleri tüketiminietkileyen faktörlerin tespit edilmesidir. Bu amaçla araştırmada hane halkının süt ve sütürünlerinin seçiminde etkili faktörler olarak eğitim durumu, gelir dağılımı ve yaş gibi sosyo-ekonomik nitelikler ele alınmıştır. Araştırmada kullanılan veriler ana kitle oranına dayalıkümelendirilmemiş tek aşamalı basit tesadüfî olasılık örnekleme yöntemi ile 57 olarakbelirlenmiştir. İkili ilişkiler chi-square analizi ile tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda hanehalkının nüfus artışına göre ortalama süt tüketimi arasında %1 ve gelir gruplarına göre ortalamasüt tüketim miktarları arasında %10 önem düzeyinde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.Tüketicilerin aylık 12,88 litre süt, 4,90 kg peynir, 9,86 kg yoğurt, 0,66 kg kaymak, 2,66 litreayran, 0,73 kg dondurma tükettikleri belirlenmiştir. Ayrıca hane halkının gelir durumları ile sütve süt ürünleri satın alma tercihleri arasında farklılıklar tespit edilmiştir. Sağlıklı ve dengeli birbeslenmede vazgeçilmez gıda maddelerinden olan süt ve süt ürünlerinin tüketimininarttırılabilmesi amacıyla toplum fertlerine sütün beslenme ve sağlık açısından önemi reklam vebilgilendirme yöntemleriyle ayrıntıları bir şekilde anlatılmalıdır.Anahtar Kelimeler: Chi-Square, Hane Halkı, Süt Tüketimi, Meram, Konya, 24

TÜKETİCİLERİN YAŞ SEBZE MEYVE TEDARİKİNDE ETKİLİ OLANKRİTERLERİN ANALİTİK HİYERARŞİK SÜREÇ (AHS) YÖNTEMİ İLE BELİRLENMESİ (TOKAT İLİ ÖRNEĞİ)Berrin DAL1* Halil KIZILASLAN2 1Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Almus Meslek Yüksekokulu2Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETBu çalışmada, tüketicilerin yaş sebze meyve tedarik kanalı seçimi ve bunları seçmelerinde etkiliolan faktörler araştırılmıştır. Çalışma kapsamında Tokat ili kentsel alanındaki hane halkı ile yüzyüze görüşmelerden elde edilen veriler kullanılmıştır. Çalışmada, tüketicilerin yaş sebze meyvetedarikinde süpermarket, market, manav, semt pazarı alternatiflerinden hangisini tercih ettiklerive bu seçimde etkili olan kriterlerin (uygun fiyat, taze ürün, kaliteli ürün, çeşitli ürün, kolayulaşım, istenilen miktarda alabilme, toplu alışveriş, park olanakları, organik ürün, ürünü seçerekalma, alışkanlık, servis imkanı, her mevsimde bulabilme, temizlik) tüketici tercihindekiönemlilik derecesi Analitik Hiyerarşik Süreç yöntemi ile belirlenmiştir. Elde edilen bulgulardoğrultusunda tüketicilerin en çok temizliğe(0,125) dikkat ettiği, ikinci olarak ise ile ürünüseçerek almaya(0,093) önem verdiği belirlenmiştir. Yaş sebze meyve tedarikinde isesüpermarketin %40'lık değer ile ilk sırada, semt pazarının ise %22 ile ikinci sırada yer aldığıgözlemlenmiştir. Tüketicilerin yaş sebze meyve tedarikinde süpermarketleri tercih ettiği, bunutercihinde ise, temizlik ve ürünü seçerek almanın önemli bir yeri olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yaş Sebze Meyve, Tedarik Kanalı Seçimi, Analitik Hiyerarşik Süreç,Tokat. 25

BİNGÖL İLİNDE TÜKETİCİLERİN SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI Ersin KARAKAYA1* Semiha KIZILOĞLU2 1Bingöl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Bingöl 2Erzurum Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETSüt bebeklikten yaşlılığa vücudun gelişmesi ve sağlığının korunması için gerekli olan enerji,karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineralleri içeren bir besindir. Türkiye’de süt, daha çokyoğurt, beyaz peynir ve ayran olarak tüketilirken; içme sütü tüketimi oldukça düşükdüzeydedir. Tüketicilerin beslenme konusunda bilinçlerinin artmasıyla süt ve süt ürünlerineolan talep her geçen gün artmaktadır. Bu çalışma Bingöl ilinde süt ve süt ürünleri tüketimiüzerine etkisi olduğu düşünülen tüketici özellikleri ile tüketicilerin satın alımına vetüketimlerine etkisi olan zevk, tercih ve alışkanlıklarını belirlemek amacıyla yapılacaktır.Bingöl’de yaşayan tüketicilerin gelir seviyesi, gıda harcamaları, karar alma ve satın almasüreçleri ele alınacaktır. Araştırmanın materyalini, Bingöl ili şehir merkezinde ikamet edentüketicilerden yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanan yatay kesit verilerioluşturacaktır. Tüketicilerin süt ve süt ürünleri tüketim miktarı ve tercihlerini etkileyensosyoekonomik ve demografik faktörlerin etkilerini belirlemek amacıyla tanımlayıcıistatistikler, varyans analizlerinden ve Ki kare testinden yararlanılacaktır. Bu çalışmanın Sütaşgrubu tarafından Bingöl’de gerçekleştirilmesi planlanan Doğu Anadolu Sütçülük ProjesiBingöl Entegre Tesisleri yatırım planı için kaynak teşkil etmesi ve Bingöl’de süt ve süt ürünleriüretim ve tüketiminin sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde yapılabilmesi açısından önemliolduğu düşünülebilir.Anahtar Kelimeler: Bingöl, gelir seviyesi, gıda harcamaları, süt ve süt ürünleri 26

TÜRKİYE’DE SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİYLE YENİLEBİLİR KATI VE SIVI YAĞLARA YAPILAN HARCAMALARI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN EKONOMETRİK ANALİZİFaruk URAK1 Abdulbaki BİLGİÇ1* Vedat DAĞDEMİR11Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETBu araştırmada, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2015 dönemi boyunca toplam11491 hane halkına uygulanan hane halkı bütçe anketlerinden elde edilen veriler kullanılmıştır.Araştırmada, hanelerin ve hane reisinin sosyo-demografik ve ekonomik faktörlerin hane halkısüt ve süt ürünlerinin (tereyağı hariç) tüketim harcama tutarına ve yenilebilir katı ve sıvıyağların (tereyağı dahil) hem tüketim harcama olasılıklarına hem de tüketim harcama tutarınaolan etkileri kalıntı-bağımlı iki değişkenli Heckman Örneklem Seçicilik modeli kullanılarakelde edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre interneti olan hanelerin olmayanlaragöre 9.72 TL daha fazla süt ve süt ürünleri harcamasında bulundukları tespit edilmiştir. Hanereisi evli olan hanelerin hane reisi evli olmayan hanelere göre hanelerin yenilebilir katı ve sıvıyağların harcamalarında bulunma olasılığını %4.56, yenilebilir yağların harcama tutarlarını isekoşullu ve koşulsuzda sırasıyla 7.33 TL ve 7.62 TL kadar artırdığı saptanmıştır. Hane reisi evliolanların olmayanlara göre süt ve süt ürünleri harcama tutarının 12.47 TL daha fazla olduğugözlemlenmiştir. Hanelerin 15-18 yaş grubu çocuk sayısında meydana gelen her bir artışhanelerin yenilebilir katı ve sıvı yağlara harcama yapma olasılığını %4.95, yenilebilir yağlarınharcama miktarlarını ise koşullu ve koşulsuzda sırasıyla 4.14 TL ve 5.50 TL kadar artırdığıtespit edilmiştir. Ayrıca ailelerin 15-18 yaş grubu çocuk sayısı arttıkça ailelerin daha fazla sütve süt ürünleri harcamasında bulunduğu gözlemlenmiştir. Hane geliri 2000 TL altında ve 2000-5000 TL arasında olan hanelerin daha yüksek gelire (gelir>5000 olan referans grup) sahip olanhanelere göre sırasıyla 24.38 ve 12.56 TL daha az süt ve süt ürünleri harcamasında bulunduğusaptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Süt, Yağlar, Heckman Örneklem Seçicilik 27

TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ GELİŞMELER DOĞRULTUSUNDA TARIM EKONOMİSİ YÜKSEKÖĞRETİMİNE YENİDEN BİR BAKIŞ Fahri YAVUZ1* 1Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum *Sorumlu yazar: fyavuz@ataıuni.edu.trÖZETSürdürülebilir bir tarım ve kırsal kalkınma anlayışı, çiftlikten çatala gıda güvencesi ve güvenliğiönceliği, iyi tarım uygulamaları, doğal, ekolojik ve organik tarım yaklaşımları, ağırlıklı olarakgenetiğe dayalı bir üretim artışı ve biyoenerji için üretime yönelme eğilimlerini tarımdagörmekteyiz. Diğer taraftan hala dünyanın birçok yerinde gıda ihtiyacına göre üretim çokyetersiz olup açlığın yaşandığı da bir gerçektir. Çeşitli yapısal problemlerden dolayı birçoküretim alanında verimliliği istenen düzeye henüz çıkaramamış ülkeler de mevcuttur. Dünyayükseköğretimi ise çok hızlı bir değişim ve gelişim içindedir. Eğitim programlarındayeterliliklerin şeffaf bir şekilde tanımlanması, müfredat çeşitliliğinin artması, öğrenci odaklıeğitime geçiş gibi değişimlerin olduğu üniversitelerde; yeniden ele alınan örgün ve yaygıneğitim sistemleri ve küreselleşen dünyaya cevap olarak uluslararasılaşma çabaları öne çıkangelişmelerdir. Son yıllarda Türkiye yükseköğretiminde üniversite sayısının çok artması sonucumeydana gelen tarım yükseköğretimine olan talepteki düşmenin bir yansıması olarak, ZiraatFakültelerinin tüm bölümlerinde olduğu gibi Tarım Ekonomisi Bölümlerine de nispeten düşükkapasiteli öğrencileri yerleşmektedir. Tüm bu gelişmeler, Tarım Ekonomisi yükseköğretimineyeniden bir bakışı değerli kılmaktadır. Çalışma, güçlü ve zayıf yönleri yanında karşılaştığı fırsatve tehditleri SWOT analiziyle belirleyerek Tarım Ekonomisi yükseköğretimini yeniden birbakışla değerlendirmeği amaçlamaktadır. Tarım Ekonomisi yükseköğretiminin geçmiştengelen birikimi ve yetişmiş öğretim üyesi potansiyeli önemli güçlü yönler iken, dünyadakigelişmeleri çok yakından takip edememesi en zayıf yön olarak ortaya çıkmaktadır. Öbürtaraftan özellikle işlevselliğini yeterince ortaya koyamaması önemli tehdit olarak görülürken,tarımın ekonomik problemlerinin fazlalığı fırsat olarak değerlendirilebilir. Güçlü yönleri öneçıkaran, zayıflıkları güçlendiren, tehditleri elemine eden ve fırsatları değerlendiren biryaklaşımla Tarım Ekonomisi yükseköğretimini ileriye taşımak kaçınılmazdır.Anahtar Kelimeler: Türkiye, Tarım Ekonomisi, yükseköğretim, SWOT 28

TARIM VE GIDA POLİTİKALARININ GELECEĞİMehmet BOZOĞLU1* Cengiz SAYIN2 Uğur BAŞER1Bakiye KILIÇ TOPUZ3 Nevra ALHAS EROĞLU41Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 2Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Antalya. 3Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Iğdır. 4 Türkiye İstatistik Kurumu Samsun Bölge Müdürlüğü, Canik, Samsun. *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETBu çalışmanın amacı, literatür taraması ve ikincil verilerden yararlanarak küresel tarım vegıda politikalarının geleceğinin tartışılmasıdır. Gelir ve kentli nüfusun giderek artmasınınetkisiyle daha çeşitli ve dengeli beslenme talebi artırmaktadır. Yenilenebilir enerjiyikapsayan biyo- ekonomi, gıda talebini artıran bir diğer faktördür. Üreticilerin mevcut üretimsistemiyle üretime devam edebilmeleri ve artan gıda talebini karşılayabilmeleri mümküngörülmemektedir. Çoğu üretim faktörünün kıtlığının artması, yaşanan iklim değişikliği, gıdafiyatlarındaki yüksek oynaklıklar ve değişen beslenme ihtiyaçları gibi nedenlerden dolayıgelecekte üreticilerden üretim faktörleri başına daha fazla tarımsal ürün üretmeleribeklenmektedir. Bununla birlikte, gelecekte küreselleşme baskısıyla piyasalarınserbestleştirilmesi akımının devam etmesi, küresel ekonomik ve politik baskıların daha fazlakarmaşık hale gelmesi, çiftçi ve tarıma dayalı sanayinin daha yüksek çevre, gıda güvenliği vehayvan refahı standartları ile karşı karşıya kalması, tarım ve gıda sektörünü desteklemeninkamuya maliyetinin artması da beklenmektedir. Tarım ve gıda politikalarının çiftçilerin kendiüretim kararlarını alma özgürlüğünü sınırlayan politikalardan üretken, sürdürülebilir veesnek işletmeler ile sağlıklı kırsal topluluklarının desteklenmesine yönelik stratejik kamuyatırımlarını esas alan politikalara geçişin sağlanması gerekli görülmektedir. Karar alıcılarıngelecekte tarım sektöründe daha fazla üretimin daha iyi bir gıda sistemi ile nasılgerçekleştirileceği üzerinde kafa yormaları gerekli görülmektedir. Gelecekte; doğalkaynakları daha sürdürülebilir şekilde yönetecek, gıda güvenliği ve hayvan refahınısağlayacak, iklim değişikliğine uyum sağlayacak, işletme ve gıda sektöründe verimliliğiyükseltecek, rekabet ve karlılığı artıracak, esnekliği geliştirecek, yurtiçi ve yurtdışındapiyasalara erişimi sağlayacak, küresel gıda güvencesine katkıda bulunacak ve piyasalardakiaşırı fiyat oynaklığını önleyecek tarım ve gıda politikalarına ihtiyaç duyulmasıöngörülmektedir.Anahtar kelimeler: Tarım ve gıda politikası, küreselleşme, gıda güvencesi ve güvenliği,sürdürülebilirlik. 29

KIRSAL ALANDA SOSYAL YARDIM POLİTİKALARI İŞLEYİŞ SİSTEMİ Hamidou TAFFA Abdoul-Azize1 Merve YILMAZ1 Cengiz SAYIN1* 1Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Antalya *Sorumlu yazar: [email protected]ÖZETYoksulluk tüm dünyada önemli bir sorundur. Dünyada 2011 yılında, yaklaşık 2 milyarinsanın günde 2$ ve yaklaşık 1 milyar insanın da günde 1,25$’dan daha az gelir elde ettiğitahmin edilmektedir. Aşırı yoksul bu insanların %75’i kırsal alanda yaşamakta ve tarımsalfaaliyetlerle uğraşmaktadır. Birleşmiş Milletler üyesi bütün ülkeler, yoksulluk ve açlığıbitirmek için “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” doğrultusunda ülke politikalarınıgeliştirmektedirler. Bu hedefler kapsamında, son 20 yılda üye ülkelerin sosyal yardımpolitikalarında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Nitekim Türkiye’de de kırsal alandayaşayan hanehalklarına sosyal yardım politikaları kapsamında, çok çeşitli yardımlarverilmektedir. Bunlar arasında; aile yardımları, eğitim amaçlı, sağlık amaçlı, yaşlı ve engellihedefli yardımlar ile özel amaçlı, proje kapsamlı ve istihdam amaçlı yardımlarbulunmaktadır. Bu yardımlar genellikle bakanlıklar, kaymakamlıklar, belediyeler, ajanslar vemuhtarlıklar kanalıyla sürdürülmektedir. Yardım sisteminin işleyişi, yardım kaynağına veyardım çeşidine göre değişim gösterebilmektedir. Kırsal alanda birçok yararlanıcısı bulunanbu yardımlar, kuşkusuz ülke refahı ve sosyal huzuru açısından da büyük önem arz etmektedir.Tüm bu yardımların temelinde sosyal devlet olma anlayışı ve bakışı yatmaktadır. Buçalışmanın amacı; taşıdığı önem nedeniyle, Antalya ilinde özellikle belediyeler,kaymakamlıklar ve muhtarlar aracılığıyla verilen kırsal alana dönük sosyal yardımçeşitlerinin ve yararlanıcılarının saha araştırması ile incelenmesi, sosyal yardımprogramlarının uygulamada nasıl işlediğinin ortaya konulmasıdır.Anahtar kelimeler: Yoksulluk, sosyal yardım, Antalya. 30

GIDA GÜVENLİĞİ POLİTİKASI AÇISINDAN ALTERNATİF TARIMA YENİDEN BİR BAKIŞSerpil ASLAN1 Fahri YAVUZ1*1Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum *Sorumlu yazar: fyavuz@ataıuni.edu.trÖZETAlternatif tarım; iyi tarım, doğal tarım ve organik tarım gibi birbirinden biraz farklı anlamlariçeren adlandırmalarla ifade edilmektedir. Aslında tümü, ekosisteme müdahale etmeden,sentetik girdileri en aza indirgeyerek veya tamamen kaldırarak yapılan tarımı ifade eder. İyitarımın farklı tanımları olmasına rağmen temelde insan sağlığına, hayvan refahına veçevreye zarar vermeden yapılan, gerekli gübre ve ilaç gibi kimyasal girdileri en düşükdüzeyde kullanan ve kalıntıların üründe olmamasını sağlayan bir tarımı ifade etmektedir.Doğal tarım, herhangi bir kimyasalın kullanılmadığı doğal ortamda yetiştiricilik olaraktanımlanabilir. Organik ve özellikle sertifikalı organik tarım ise üretimden tüketime heraşamada herhangi bir kimyasal uygulamasını reddeden sertifikasyon süreci içinde yapılantarımı ifade eder. Organik tarımın yaygınlaşmasını sağlayan üç temel sürükleyici; piyasanınistekleri, hükümetlerin geliştirdiği düzenlemeler, teşvikler ve destekler ve çeşitlimülahazalarla ortaya çıkan üretici inisiyatifleri olarak sıralanabilir. Belli bir gelir seviyesininve yaşın üzerinde olanlar sağlık endişesiyle fiyat farkına rağmen alternatif tarım ürünlerinidaha çok tercih eder hale geldiğinden piyasa, organik tarımın en önemli güdüleyicisiolmaktadır. Hükümetler, gıda güvencesi ve güvenliği, sürdürülebilirlik, doğal kaynaklar veçevrenin korunması gibi kamu yararına faydalarından dolayı çeşitli politikalar uygulayansürükleyici diğer güç olmaktadır. Çiftçiler ise sürdürülebilir, daha düşük maliyetli, ailesağlığını koruyan ve sahip olduğu çevre şartlarında oluşturduğu özgün üretim sistemikurarak organik tarıma meyletmektedir. Ticari organik tarımın sürükleyicilerini etkileyendestekler yanında (1) öz tüketime yönelik hobi bahçesi uygulamalarının yaygınlaştırılması,(2) imkânı varsa ev yanında küçük sebze bahçelerinin ihdas edilmesinin kolaylaştırılması,(3) yöresel ürünlere dayalı kırsal turizmin yaygınlaştırılması,(4) geleneksel ihraç ürünlerindede tamamen organik tarıma geçilerek uluslararası arenada iyi bir imaj oluşturulabilir.Anahtar Kelimeler: Gıda güvenliği, alternatif tarım, geleneksel ve yöresel ürünler 31