วิทย์ไมตรีไทย-จีน

耀華力路 จีน ฟโู จว มณฑลกวางตุ้ง กวางตงุ้ ซวั เถา มณฑลฮกเก้ยี น เยาวราช ฮ่องกง มกราคม-พฤษภาคม หากพดู ถงึ “ไชน่าทาวน์แหง่ กรงุ เทพมหานคร” สถานท่แี รกท่ที กุ คน ไหหลำ� ลมมรสุมจะพดั จาก นึกถงึ คงไม่พ้น “ย่านเยาวราช” ในเขตสัมพนั ธวงศ์ ด้ วยภัตตาคารอาหาร ทะเลจนี เข้ามายังอ่าว จนี ห้างทอง และร้านวัตถุมงคลจนี ท่ตี งั้ เรียงรายตลอดเส้นถนนเยาวราช รวม ไทย พร้อมน�ำเรือ ถงึ ตรอกซอยท่กี ลายเป็ นทงั้ ตลาดขายของแห้ง ของดอง และของสด เช่นตลาด สำ� เภาจนี ผู้คนและ เล่งบ๊วยเอีย๊ ะและบริเวณใกล้เคียง ท่ถี นนเจริญกรุงเองมีวัดเล่งเน่ยย่ีเป็ นศูนย์ ไทย สินค้าเข้ามา รวมจติ ใจคนไทยเชือ้ สายจนี ในแถบนัน้ และมีซอยเจริญไชย 2 เป็ นแหล่ง ร้านกระดาษไหว้เจ้ากว่า 20 เจ้าด้วยกัน ย่านเยาวราชและบริเวณใกล้เคียงจงึ กรงุ เทพ ผ้าไหม เป็ นแหล่งรวมสนิ ค้าจนี ชัน้ เย่ียมแห่งหน่ึง และด้วยประวัตศิ าสตร์ท่เี คียงคู่กรุง เคร่ืองปั้นดนิ เผา รัตนโกสินทร์มาอย่างยาวนาน ประกอบกับวัฒนธรรมและวถิ ชี ีวติ ของชาวจนี ย่านเยาวราชท่เี ป็ นเอกลักษณ์และเป็ นท่ยี อมรับของชาวไทย เยาวราชจงึ กลาย สงิ คโปร์ พฤษภาคม-กรกฎาคม เป็ นสัญลักษณ์แห่งมติ รภาพไทย-จนี ท่ดี งี ามและยาวนานจวบจนถงึ ปัจจุบนั กระแสลมจะพดั ย้อนกลับ เยาวราชได้รับการขนานนามว่า “ถิ่นมังกรทอง” โดยมีถนนเยาวราช คนจนี กจ็ ะเดนิ เรือสำ� เภากลับไป เป็ น “มังกรทอง” คนไทยและคนจีนนัน้ ติดต่อค้าขายกันมาตัง้ แต่ยุคสุโขทัยด้วยการค้าแบบ จมิ้ ก้อง ซ่งึ ไทยจะน�ำบรรณาการไปมอบให้แก่ทางการจนี เพ่อื ขอความสะดวกในการ ทำ� การค้า จนี จะถอื ว่าเป็ นการสวามภิ กั ด์ติ ่อจนี และจะอำ� นวยความสะดวกให้ เยาวราช ถนนเยาวราช ซินแส เจรญิ กรุง มีลักษณะถูกต้อง คลองถม ส�ำเพ็ง ตามหลัก ท�ำเลหลงตี้ พาหุรดั (ทำ� เลมังกรทอง) นครเกษม เพราะถนนโค้งงอไปมา เหมือนลำ� ตวั มังกร แผนท่ีแสดงยา่ นต่างๆบรเิ วณเยาวราช แหล่งอาหารจีน วัดมังกรกลมวาส ย่านขาย ถนนเจริญกรุง เครอ่ื งปั๊มน้ำ� ช้นั นำ� ถนนเยาวราช ลูกมังกร แต่ยงั ไม่สง่างามเท่ากับ ถนนเยาวราช ถนนวานิช 1

คนจนี โพน้ ทะเล ก�ำเนดิ ชมุ ชนจีนในสมั พนั ธวงศ์ คนจนี ท่อี พยพเข้ามาในประเทศไทยจะมาจาก 2 มณฑล ในภายหลังกรุงธนบุรีถูกสถาปนาเป็ นเมืองหลวง และชาวจนี ได้เข้ามาอาศัยอยู่ใน ชายทะเลคือ มณฑลฮกเกีย้ นและมณฑลกวางตุ้ง บริ เวณท่ีเป็ นพระบรมมหาราชวังในปั จจุบันบนเกาะรั ตนโกสินทร์ และในต่ อมา พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ พุ ท ธ ย อ ด ฟ้ า จุ ฬ า โ ล ก ไ ด้ ท ร ง ส ถ า ป น า ก รุ ง รั ต น โ ก สิ น ท ร์ จนี แตจ้ ๋ิว ขนึ้ ในปี พ.ศ.2325 และทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระบรมมหาราชวังท่บี ริเวณชุมชนจนี จนี แคะ (จีนฮกั กา) และพระราชทานท่ดี นิ ให้ชาวจนี ย้ายไปตงั้ ชุมชนใหม่ท่ยี ่านสำ� เพง็ ช่วงนัน้ ไทยยังทำ� การค้า จนี ไหหลำ� แบบจมิ้ ก้องต่อจากสมัยธนบุรีจนเป็ นรายได้หลักของประเทศกรุงเทพฯจงึ กลายเป็ นศูนย์กลาง จีนฮกเกี้ยน การค้าสำ� เภากับประเทศจนี ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซ่งึ ขณะนัน้ รัฐบาลไทยสนับสนุนให้ ชาวจนี ท่ชี ำ� นาญการค้าสำ� เภา เข้ามาตงั้ รกรากในกรุงเทพฯ ช่วงปลายรัชกาล มีบนั ทกึ ว่ามี คนจนี อาศยั อยถู่ งึ 25,000 คน สนใชิน�ำค้แคนร้าจง2ีนงาเข4นา้จม,ีน5า 567,20,00ต0นั00คคนน/ปี จอห์น ครอวฟ์ อร์ด ฑูตชาวอังกฤษ บนั ทกึ ไว้ว่า รัชสมัยพระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหล้านภาลัย กรุงเทพฯ กลายเป็ นแหล่งต่อเรือ สำ� เภาท่สี ำ� คัญ การค้าสำ� เภามีความรุ่งเรืองและทำ� รายได้มหาศาลให้แก่ประเทศ ใ น ข ณ ะ นั้น ไ ด้ มี น โ ย บ า ย จ้ า ง แ ร ง ง า น จี น ท�ำ ง า น ก่ อ ส ร้ า ง แ ท น ก า ร เ ก ณ ฑ์ แรงงานไพร่และชาวจนี ในเมืองไทยเร่ิมมีการรวมกลุ่มทำ� ธุรกจิ แบบกงสีซ่งึ เป็ นการทำ� ธุรกจิ ใน ครอบครัวคนจนี มีหวั หน้าครอบครัวเป็ นกงสีดแู ลบญั ชีทงั้ หมดและคนในครอบครัวต้องทำ� งาน ถงึ จะได้เงนิ เดอื น ใครจะทำ� อะไรต้องมาขออนุญาตท่กี งสีก่อนและรายได้ต้องเข้ากงสีทงั้ หมด ถ้าขาดทนุ กงสีต้องหาวธิ ีแก้ปัญหา เหมือนการบริหารท่วั ไป แต่เป็ นการทำ� งานในครอบครัว เท่านัน้ ตวั อย่างบริษัทท่เี ตบิ โตขนึ้ มาจากระบบกงสีได้แก่ เครือเจริญโภคภณั ฑ์ ซีพี เป็ นต้น แหลง่ ขายทอง วงแหวนโอเดียน เหมอื น สวมมงกฎุ ใหม้ ังกร มงั กรทองเยาวราช ท่ีใหญท่ ่สี ุด จึง เพิม่ พลัง อ�ำนาจใหแ้ กท่ �ำเลเป็นอย่างยง่ิ บนถนนเยาวราช ยังเป็ น มีมากกวา่ 130 ร้าน แ ห ล่ ง ธุ ร กิ จ ส มุ น ไ พ ร จี น ร้ านขายของเก่ าและวัตถุมงคลจีน พระพุทธรูปทองคำ� ร้ านขายชุดก่ีเพ้า กระดาษไหว้ เจ้า ที่ ใหญ่ทส่ี ดุ ในโลก การเขียนอักษรจนี และอ่ืนๆ ท่ี สะท้ อนวัฒนธรรมอันงดงามและ วดั ไตรมติ รวิทยาราม เสรมิ ความเป็นมงั กรทอง เขัมข้นของชาวจนี อีกด้วย เน่ืองจากถนนเยาวราช เป็ นถนนท่ีว่ิงทางเดียวจากวงเวียน โ อ เ ดี ย น ไ ป จ น สุ ด ถ น น การท่ีมีรถว่ิงทางเดียวตลอดเวลา ซ่ ึ ง เ ป รี ย บ เ ห มื อ น มั ง ก ร นั ้น แ ห ว ก ว่ายไปข้างหน้า อย่างไม่เคยหยุดน่ิง ซ่งึ ตำ� ราจนี เรียกว่า ‘ท�ำเลเป็น’ หรือทำ� เลมีชีวติ

พ.ศ.2368 คือพ่ อค้ าจีนท่ ีม่ ังค่ ัง พ.ศ.2542 ช า ว จี น จึ ง ไ ด้ เ ข้ า ในสมัยพระบาทสมเด็จพระน่ังเกล้าเจ้าอยู่หัว ม า มี บ ท บ า ท ท า ง ชุมชนคนจนี เยาวราชได้สร้าง ซุ้มประตเู ฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ ด้วยความท่ที รงสนิทสนมกับชนชาตจิ นี ทำ� ให้งานศลิ ปะ เศรษฐกจิ ต่อมามี พระชนมพรรษา เพ่อื แสดงความจงรักภกั ดแี ด่พระมหากษัตริย์ไทย มี จนี เป็ นท่นี ิยมในไทยตลอดรัชกาล ช่วงนัน้ อังกฤษได้ การตัง้ ต�ำแหน่งนาย แผ่นจารึกพระราชทานจากพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั ฯ และจารึก ส่งร้อยเอก เฮนรี เบอร์นี มาทำ� สนธิการค้ากับไทย อ�ำเภอจีนดูแลชาว ภาษาจนี ลายพระหตั ถ์สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ ว่า “เซ่งิ โซ่ว อู๋ ไทยต้ องยกเลิกสิทธิผูกขาดการค้ ากับต่างประเทศ จี น ใ น แ ต่ ล ะ ท้ อ ง เจยี ง” (ทรงพระเจริญย่งิ ยืนนาน) ประดบั ซุ้มประตฯู และขณะก่อสร้าง ร.3จึงทรงมีนโยบายเพ่ิมรายได้ ให้ แก่ รั ฐโดยน�ำระบบ ถ่ินท่ีเพ่ิมขึน้ เร่ือยๆ ประธานาธิบดแี ห่งจนี เจยี ง เจ๋อ หมงิ ได้มาเยือนประเทศและชุมชน เจ้าภาษีนายอากรมาใช้และเปิ ดให้เอกชนประมูลสิทธิ คนจนี เยาวราช และโปรยข้าวตอกดอกไม้เป็ นสิริมงคล ผูกขาดการจดั เกบ็ ภาษีอากร ซ่งึ ผู้ประมูลได้ส่วนใหญ่ พ.ศ. 2398 พ.ศ. 2414 พ.ศ.2435-2443 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรด พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สนธิสัญญาเบาวริงทำ� ให้พระคลังยกเลิกการผูกขาดสินค้า เ ก ล้ า ฯ ใ ห้ พ ร ะ - ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถนนเยาวราชขนึ้ จากบริเวณ และเปิ ดการค้าเสรี ประกอบกับท่ปี ระเทศจนี เกดิ ภาวะ ยาโชฎึกราชเศรษฐี คลองโอ่งอ่างถงึ วัดไตรมติ รฯ เป็ นระยะทาง 1,532 อดอยากอย่างหนัก คนจนี จำ� นวนมากจงึ อพยพเข้ามายงั เจ้ากรมท่าซ้าย และ เมตร โดยช่ือ “เยาวราช” แปลว่าพระราชาท่ที รงพระ ประเทศไทย ซ่งึ มักประกอบกจิ การค้าขายตามความถนัด พุทธศาสนิกชนชาว เยาว์ หมายถงึ รัชกาลท่ี 5 ท่ขี นึ้ ครองราชย์เม่ือพระ และน�ำผักต่างๆ เข้ามาปลูกกนิ ด้วย เช่นผักคะน้า กวางตุ้ง จีนร่ วมกันสร้ างวัด ชนมายุเพยี ง 15 พรรษา ซ่งึ ทรงโปรดฯ ให้ตดั ถนน ปวยเล้ง และหวั ไชเท้า ซ่งึ คนไทยบริโภคกันท่วั ไปในปัจจุบนั เล่ งเน่ ยย่ ีขนึ ้ โดยเล่ียงไม่ให้ตดั ถูกบ้านเรือนราษฎร ถนนเยาวราช จงึ คดเคีย้ วไปตามบ้านเรือน เขตสัมพันธวงศ์ ถงึ แม้จะไม่มีตวั เลข แสดงรายได้เฉพาะของแต่ละร้านค้าในเยาวราชกต็ าม แต่จากการเกบ็ ภาษีท้องถ่นิ ของเขตสัมพนั ธวงศ์ระบุว่า 100,000,000 1.42รฐั สามารถเก็บภาษที ้องถ่ินของเขตน้ีได้สูงถงึ บาท/ ตร.กม. ตวั เลขดงั กล่าวมีความคงท่เี พราะสภาพเศรษฐกจิ ในพนื้ ท่นี ัน้ ถงึ จุดอ่มิ ตวั แล้ว สำ� หรับการขับเคล่ือนทางเศรษฐกจิ ท่สี ำ� คัญของพนื้ ท่นี ี้ อยู่ในมือของ กลุ่มผู้ประกอบการซ่งึ สืบเชือ้ สายจากคนจนี โพ้นทะเลท่เี ข้ามาตงั้ รกรากและเปิ ดกจิ การในพนื้ ท่ี นอกจากนี้ ถนนเยาวราชมีร้านทองกว่า 130 ร้าน ตงั้ อยู่ เป็ น ย่านค้าทองท่ใี หญ่ท่สี ุดในประเทศไทย และเป็ นตลาดทองรูปพรรณทำ� มือท่ใี หญ่ท่สี ุดในโลก มีกระแสเงนิ หมุนเวียนจากการค้าทองคำ� วันละหลายสบิ ล้านบาท (กว่า 3พนั ล้านบาท/ปี ) ความเขม้ แขง็ ของชุมชนจนี การเข้ามาของคนจนี ภาพของชาวจีนท่ีลงเรือส�ำเภาข้ามทะเลมายังประเทศไทยด้วยกันและช่วยเหลือ ชาวจีนท่ีเข้ามานับเป็ นชนชาติหน่ึงท่ีอาศัยอยู่กับคน กันและกัน ได้ถกู สะท้อนโดยคุณ ซกเคง็ แซ่เตยี ว ลูกหลานรุ่นท่ี 3 ร้านขายกระดาษไหว้ ไทยได้อย่างกลมกลืน ส่วนหน่ึงกด็ ้วยธรรมชาตขิ องสังคม เจ้าบนซอยเจริญไชย 2 ซ่งึ เล่าว่าคนจนี อยู่กันอย่างพอเพยี ง พ่งึ พาอาศัยและเกือ้ หนุนกัน ไทยท่เี ปิ ดกว้างรับคนต่างชาตทิ ่เี ข้ามา และชาวจนี เองกม็ ี เสมอ มีความสามัคคี และทกุ เยน็ กจ็ ะกนิ ข้าวสังสรรค์ด้วยกันหน้าบ้าน วัฒนธรรมท่คี ล้ายกับคนไทย อีกทงั้ มีคนจนี ท่แี ต่งงานกับคน แม้บรรยากาศนีจ้ ะค่อยๆ เลือนหายไปตามกาลเวลาและผู้คน โดยเฉพาะ ไทยอยู่มาก โดยชาวจนี รุ่นแรกท่เี ข้ามาจากเมืองจนี หากไม่ คนรุ่นหลัง ท่มี ักประกอบอาชีพอ่ืนแทนท่จี ะสืบทอดกจิ การต่อเป็ นช่องให้คนนอกเข้ามา ได้ขอเปล่ียนสัญชาตกิ จ็ ะเป็ นคนต่างด้าว แต่ลูกท่เี กดิ ในเมือง ค้าขายแทนคนในชุมชน แต่ยงั มีกลุ่มลูกหลานเจริญไชยท่พี ยายามถ่ายทอดเร่ืองราววถิ ี ไทยจะได้สัญชาตไิ ทยแต่มีกำ� เนิดจนี ส่วนรุ่นต่อไปท่เี กดิ ใน ชีวติ นีต้ ่อไปเช่นคณะกรรมการทำ� งานฟื้นฟูและอนุรักษ์ชุมชนเจริญไชยท่กี ่อตงั้ พพิ ธิ ภณั ฑ์ เมืองไทยกจ็ ะได้สัญชาตไิ ทย เชือ้ ชาตไิ ทย เป็ นคนไทยโดย “บ้านเก่าเล่าเร่ือง” ขนึ้ ไว้เป็ นแหล่งเรียนรู้วถิ ชี ีวติ ชุมชนจนี ในเยาวราช และให้คนในชุมชน สมบรู ณ์ ซ่งึ คนกลุ่มนีจ้ ะนิยมใช้ช่ือไทย และตงั้ นามสกุลไทย ตระหนักในคุณค่ามรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน ซ่งึ ส่งิ ของท่นี �ำมาจดั แสดงทงั้ หมด ตามความหมายเดมิ ของแซ่ตน หรือใส่แซ่ลงไปในนามสกุล เป็ นมรดกจากบรรพบุรุษคนจนี ท่ไี ด้ตกทอดมา เป็ นความพยายามหน่ึงท่จี ะคงวถิ ชี ีวติ เลย ด้วยจติ สำ� นึกความเป็ นคนไทยและความภมู ใิ จในเชือ้ ชาติ ชุมชนจนี ไว้ แม้ในพนื้ ท่เี จริญไชยเองกก็ ำ� ลังเผชญิ กับกระแสความเปล่ียนแปลงอยู่กต็ าม อ้างองิ : KTnews. ”คือ้ ตกี ่อ?” ไทยจนี ถ่นิ เก่า ‘วถิ แี ห่งเยาวราช’ ฉากชีวติ เจอื จาง…รางเลือน.. [ออนไลน์] <http://news.ktthaigroup.com/> (25/07/13)