แผนที่ชุมชนต้นแบบ

กลุ่มสาระการเรียนรู้สงั คมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม สําหรับนักเรียนชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 4 เรือ่ ง แผนที่ ชุมชนต้นแบบ เขยี นบทโดย : นางสาวกมลวรรณ แก้วอินแสง (107) ภาพประกอบโดย : นางสาวปวีณน์ ชุ ไชยปรงุ (131) จดั พิมพโ์ ดย : นางสาวปวีณ์นุช ไชยปรุง ผู้ตรวจสอบภาษา : นายปุญญฤทธ์ิ ผากมิ (125) นางสาวภัทราพร สตดิ ี (140) ผูอ้ ํานวยการผลิต : อาจารยพ์ ณั นิดา อุปหนอง ผู้ประเมินหนงั สืออ่านเพ่มิ เติม : 1. อาจารยส์ ําเนยี ง วรรณทอง 2. นางสาววันวสิ า ขาํ คุ้ม 3. นางสาวศิรยิ า นาทอง

คาํ นํา หนังสืออ่านเพ่ิมเติม เรื่อง แผนที่ ชุมชนต้นแบบ สําหรับนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และ วัฒนธรรม สาระที่ 2 หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม และการดําเนินชีวิตในสังคม เพื่อให้นักเรียนสามารถศึกษาเกี่ยวกับความหมายของแผนที่ ประเภท ของแผนที่ รวมไปถึงการสืบค้นและอธิบายข้อมูลด้วยแผนที่ ซ่ึงนําเสนอ เนื้อหา ในรปู แบบของหนังสือการ์ตูน โดยเปน็ การเลา่ เรือ่ งราวเกย่ี วกับ การใชแ้ ผนที่และรูปถา่ ยผ่านตัวละคร พร้อมทั้งสอดแทรกขอ้ คิดตา่ งๆ ผู้จัดทําขอขอบคุณอาจารย์พัณนิดา อุปหนอง ผู้สอนรายวิชา การวิเคราะห์และสร้างแบบเรยี นสังคมศึกษา รวมทั้งผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกท่าน ที่ให้คาํ แนะนาํ ในการจัดทําหนงั สืออา่ นเพิ่มเติมเล่มนี้ จนประสบความสาํ เรจ็ สุดท้ายนี้ผู้จัดทําหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสืออ่านเพิ่มเติม จะเป็น ประโยชน์ต่อผู้ศึกษา ช่วยส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้ที่หลากหลาย ได้ศึกษา เรือ่ งราวการใช้ขอ้ มูลทางภูมศิ าสตร์ท่ถี ูกตอ้ งเหมาะสม นางสาวกมลวรรณ แก้วอนิ แสง นางสาวปวีณ์นชุ ไชยปรุง

สารบัญ คํานํา คาํ แนะนาํ ในการใช้หนงั สอื อา่ นเพม่ิ เติม แนะนาํ ตวั ละคร เนื้อเรือ่ ง ข้อคดิ ทีไ่ ดร้ บั กจิ กรรมสง่ สรมิ การเรยี นรู้ แหล่งอา้ งองิ ประวตั ผิ ู้จดั ทาํ

คาํ แนะนาํ ในการใชห้ นงั สอื อา่ นเพม่ิ เตมิ หนังสืออ่านเพิ่มเติม กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม เรื่อง แผนที่ชมุ ชนต้นแบบ ช้ันประถมศึกษาปีที่ 4 ใช้อ่านเพิ่มเติมให้ความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับความหมายของแผนที่ ประเภทของแผนที่ รวมไปถึง การสบื ค้นและอธบิ ายขอ้ มลู ด้วยแผนที่ใหด้ ีย่ิงขึ้น หลังจากทน่ี ักเรียนได้ศึกษาหนังสืออ่านเพิ่มเติมเล่มนี้แล้ว ให้นักเรียนทํากิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ และตรวจกิจกรรม ส่งเสริมการเรียนรู้ภายในกลุ่มเพื่อประเมินความรู้ความเข้าใจใน เนื้อหา ถ้านักเรียนยังมีข้อสงสัยในเนื้อหา หรือกิจกรรมส่งเสริม การเรียนรู้ ให้ปรกึ ษาครูเพอ่ื ขอคาํ แนะนาํ เพื่อชว่ ยเหลือ สัญลกั ษณ์ เล่นเสยี ง หนา้ ถดั ไป หยดุ เสยี ง ยอ้ นกลบั เมนูหลกั ออกจากระบบ

แนะนาํ ตัวละคร ลุงแดง ผู้ใหญบ้าน บะหมี่ ดาวเหนอื เซมาโลตกิ ปั้นจน่ั

ณ หมู่บา้ นหนองอเี ลิง้ ที่เต็มไปดว้ ยความสขุ ผูค้ นในหมบู่ า้ นแหง่ นี้ มีความสามัคคี ชว่ ยเหลอื ซงึ่ กนั และกนั …. สวัสดจี ้า ชาวบา้ นชุมชนหนองอีเลง้ิ ทรี่ กั วนั นี้ กระผมผใู้ หญบ่ ้าน ขอประกาศเชิญชวนใหท้ กุ คน มาร่วมงานวนั เปดิ ตวั ครง้ั ย่งิ ใหญข่ องหมบู่ ้าน และ เชญิ ชวนชาวบ้านมารว่ มเชยี รล์ กู หลานในกจิ กรรม Walk Around the village บ้านหนองอเี ลิง้

วันนี้ ผูใ้ หญบ่ ้านก็อยากจะประกาศเชญิ ชวนใหท้ กุ คน มาร่วมงาน ร่วมเชยี รล์ กู หลานในกจิ กรรม Walk Around the village น่าสนใจใช่ไหมหละ่ ? กจิ กรรม Walk Around the village เอ้ นี่มนั กิจกรรมอะไรกนั นะ ออ๋ ๆ กิจกรรม Walk Around ดาวเหนอื บะหมี่ the village นา่ สนใจจัง เราลองเขา้ รว่ มแขง่ ขนั กนั ดไี หม กจิ กรรม Walk Around the village เฮ้ย รางวลั สาํ หรบั ผูช้ นะจะไดเ้ งินรางวลั 10,000บาท วา้ ว!!

ใช่เลย! บะหมี่ เฮอ้ !! มนั คงไมง่ า่ ยอยา่ งนน้ั หรอก ทีมเราจะตอ้ งควา้ ปนั้ จั่น เราไมร่ กู้ ตกิ าการแขง่ ขนั รางวลั มาใหไ้ ด้ แลว้ ทสี่ าํ คญั ชมุ ชนหนองอีเลง้ิ ของ เรากม็ พี ื้นทกี่ วา้ งมากนะ แหม่!! ไดเ้ หน็ ประกาศแลว้ ตื่นเต้นจังเลย พรุ่งนีแ้ ลว้ สนิ ะที่เราจะไดเ้ ขา้ แขง่ ขนั Walk Around the village หืมมม เราควรจะเตรยี มตวั เอางี้สิ เราไปหาลงุ แดง ยังไงกนั ดนี ะ ? ฉนั ชักจะกงั วล กนั ดีไหม แลว้ สิ ไปสิ ไปสิ เปน็ ความคดิ ทดี่ เี ลยแหละ

555 สวสั ดจี ๊ะ เดก็ ๆ พวกเรามเี รอื่ งจะปรกึ ษา ไหวพ้ ระเถอะลกู เกี่ยวกบั กิจกรรม Walk Around the village ครบั สวัสดคี ะ่ ลงุ แดง แลว้ ทาํ ไมเดก็ ๆไมท่ าํ แผนทเี่ ตรยี มไว้กอ่ นหล่ะ หืมมม ว่าแต่ อะไรคือ แผนทหี่ รอครับลงุ

แผนที่ คือ เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่ แสดงลักษณะพื้นผิวโลก โดยการ ย่อส่วนและใช้สัญลักษณ์เพื่อแทนสิ่ง ต่างๆที่เกิดข้ึนเองตามธรรมชาติและ มนษุ ยส์ ร้างขึน้ ลงบนวสั ดุ แผ่นราบ งัน้ แผนทกี่ ็จะทาํ ใหเ้ รารขู้ อ้ มูล ใชแ่ ลว้ จ๊ะ เดก็ ๆ ลักษณะทางกายภาพ ทรัพยากรและ สถานทไี่ ดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ งใชไ่ หมคะ?

ทางผู้จัดแข่งขันเขาก็ไม่ได้กําหนดกฎ กติกา ห้ามเราให้เราไป สํารวจสถานที่กันก่อนนิ ถ้าวันนี้เด็กๆไปศึกษาสถานที่ ก่อนลว่ งหน้า พรอ้ มทัง้ กลับมาทาํ ความเข้าใจ พอถึงวันแข่งขัน ในวนั พรุง่ นี้ เราจะไดห้ าสถานที่ตา่ งๆเจอ และไมเ่ สียเวลา แตว่ ่าพวกเราดแู ผนที่ ไมเ่ ป็นครบั ไม่ต้องหว่ งเลย ตามลงุ มาเดยี๋ วลงุ จะบอกใหฟ้ งั

ณ รา้ นอาหารกลางวนั ป้าชมอ้ ย หลงั จากรบั ประทานอาหารเสรจ็ เอาหละ่ มาศึกษาประเภทของแผนทกี่ นั เลยดกี วา่ แผนทแี่ บ่งออกเปน็ 2 ประเภท คือ แผนทอี่ ้างอิง และแผนทเี่ ฉพาะเรอื่ ง แลว้ แผนทอี่ ้างอิง และแผนที่ เฉพาะเรอื่ งแตกตา่ งกันยังไงครับ

แผนที่อา้ งองิ แผนทเี่ ฉพาะเรื่อง อ่านเพมิ่ เตมิ อา่ นเพมิ่ เตมิ อา่ นเพมิ่ เตมิ หลกั การเบอื้ งตน้ ในการใช้แผนที่ น่าเชอื่ ถอื ตรงตามวตั ถปุ ระสงค์ ผสมผสาน ทนั สมัย ดูง่าย ชดั เจน

เย้ เรียบรอ้ ยแลว้ !! ในที่สุด แถมยงั สวยดว้ ยอีกตา่ งหาก แผนทบี่ า้ นหนองอีเลงิ้ ของเรา จะว่าไปการทาํ แผนทกี่ ็ กเ็ สรจ็ สมบูรณจ์ นได้ ไมย่ ากเลยนะ เกง่ มากเลยเดก็ ๆ วนั นี้ขอบคณุ ลุงแดงมากเลยนะคะ ที่ชว่ ยใหพ้ วกเรามแี ผนทที่ เี่ ป็นกลยุทธ์ สําหรบั วนั พรงุ่ นี้

เชา้ วนั แขง่ ขนั ตอนนี้กไ็ ดเ้ วลาของการแขง่ ขนั กิจกรรม Walk Around the village กินฟรี ชอ้ ปฟรี จาํ นวน 10,000 บาท เย้ เย้ เย้ วูว้ ฮวู้ ว กตกิ าง่ายมากๆ คือ ผู้เขา้ แขง่ ขนั จะตอ้ งหาของมาใหค้ รบ ตามทีก่ าํ หนด ทีมไหนหาครบกอ่ นจะเป็นฝา่ ยชนะ พร้อมแลว้ ครบั /คะ่ เอาหละ่ ผู้เขา้ แขง่ ขนั แตล่ ะทมี พร้อมไหมปีด๊ ดดดดดดดดด เร่มิ การแขง่ ขนั

ฉันจะเปน็ คนเกบ็ เรามาแบง่ หน้าทกี่ นั เลย ขอ้ มูลและชว่ ยกนั ดู ดีกว่า จะได้ไมเ่ สียเวลา แผนที่ ฉันเป็นคนถา่ ยรปู ภาพ พวกเราน่าจะไดข้ องครบแลว้ นะ เรารบี กลับไปหา ผู้ใหญ่บา้ นกนั เถอะ

ในทีส่ ุดเรากไ็ ดท้ มี ทชี่ นะแลว้ จา้ นัน่ กค็ ือ ทีมดาวเหนือ ปน้ั จั่น และบะหมี่ เย้ เย้ ชนะแลว้ แผนทีช่ มุ ชนตน้ แบบ บ้านหนองอเี ลง้ิ นีก่ ค็ ือ แผนทชี่ นุ ชมต้นแบบ บา้ นหนองอีเลง้ิ ของเรา ที่ได้รบั รางวลั ชนะเลศิ

แผนที่ชมุ ชนตน้ แบบ บ้านหนองอีเลง้ิ ลุงแดงครบั พวกเราชนะแลว้ ครบั ลงุ ชนะไดเ้ พราะแผนที่ ที่ลุงสอนพวกเราทาํ แทๆ้ เลย นี่คือบตั รรางวลั กนิ ฟรี ช้อปฟรีครบั วา่ ยังไงเดก็ ๆ มีข่าวดใี ชไ่ หม

เอะ๊ ! ดาวเหนือไปเจอ กระบอกสดี าํ นี้ไดย้ งั ไงกนั ผมขุดเจอทลี่ าํ ธาร ลุงขอพูดความจรงิ เลยแลว้ กนั ในป่านู้น ทําไมหรอครบั ลงุ คือ “มนุษย์ตา่ งดาว” เมือ่ 20 ปีก่อนลงุ ไดเ้ ดินทางมายังโลก เพื่อศกึ ษา การทาํ แผนที่ของมนุษย์ แลว้ ลุงไดซ้ อ่ นยานอวกาศไว้ ซึ่งได้ถ่ายภาพบริเวณโดยรอบเอาไว้ด้วย ต่อมา หมูบ่ า้ นเกิดน้ําทว่ ม ลุงจงึ กลับไมไ่ ด้ ทีจ่ รงิ แลว้ ลุงไมใ่ ชช่ ื่อ หะ๊ มนุษยต์ า่ งดาวหรอ ลุงแดง แตล่ งุ ชอื่ มาเซโลตกิ

แล้วรปู ถา่ ยคอื และนีก่ ็คือ รูปถา่ ยทลี่ งุ ถา่ ยเกบ็ ไว้ อะไรหรอครบั รูปถ่าย ภาพที่ 3 ดอยมอ่ นจอง รูปถ่าย คือ รูปภาพที่ได้จาก ทีม่ า : Travel (2559) กล้องถา่ ยรูปทถ่ี ่ายภาพสิ่งตา่ งๆ ทาํ ใหร้ ูข้ ้อมูลลักษณะทาง กายภาพ แหล่งทรพั ยากรและ สถานที่สาํ คญั ได้ รูปถ่ายดอยม่อนจอง จังหวดั เชียงใหม่ มีลกั ษณะ ภมู ปิ ระเทศเป็นภูเขาหินปูนผสมหนิ ทราย ตัง้ อยู่ บนทิวเขาถนนธงชัย

หลักการเบอื้ งตน้ ในการใช้รูปถ่าย มีขอ้ มลู พืน้ ฐาน ตรงตามวตั ถปุ ระสงค์ ดูง่าย นา่ เชอื่ ถอื ทันสมัย คํานึงถงึ ขอ้ จาํ กดั อ่านเพมิ่ เตมิ ตวั อย่างรปู ถา่ ย ภาพที่ 4 วัดท่งุ เศรษฐี ภาพที่ 5 วดั หนองแวง พระอารามหลวง ที่มา : สถานทีท่ ่องเทีย่ วจังหวัดขอนแกน่ ทีม่ า : paiduaykun.com ( ม.ป.ป.) วัดทงุ่ เศรษฐี วัดหนองแวง พระอารามหลวง เป็นสถาปัตยกรรมที่งดงาม เชื่อว่า เปน็ ทเี่ กบ็ พระบรมสารรี กิ ธาตุ พืน้ ที่ที่กอ่ สร้างเปน็ รอยตอ่ ของ คมั ภีรส์ าํ คัญตา่ งๆ รวมถงึ เครอื่ งใช้ สามโลก คือ สวรรค์ ของชาวอสี านในอดตี แดนมนุษย์และบาดาล

โอโ้ ห แผนทแี่ ละรปู ถา่ ยเป็น อย่างนีเ้ อง เข้าใจแลว้ คะ่ แลว้ พบกนั ใหมน่ ะเดก็ ๆ ขอบคุณทใี่ หค้ วามรเู้ รอื่ งแผนที่ และรปู ถา่ ยกบั พวกเรานะครบั เฮ้ออ!! ลงุ แดงกก็ ลบั ดาวไปซะแลว้ จบบรบิ ูรณ์... แล้วพวกเราชาวโลกจะทาํ อะไรกนั ดี แหม๋ เวลานจี้ ะทาํ อะไร กนั ได้ นอกจาก…… ไปฉลองกนิ ฟรี ช้อปฟรี ในตลาดหนองอีเลงิ้ กันเถอะ

แผนทีอ่ า้ งองิ ประเทศไทย : ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ภาพที่ 1 แผนที่อ้างอิง ทีม่ า : อรณุ รัตน์ (ม.ป.ป.) แผนที่อ้างองิ เป็นแผนที่พืน้ ฐานสาํ หรบั นาํ ไปพัฒนาเป็นแผนทีช่ นดิ อื่น เช่น แผนที่ลักษณะภูมิประเทศ ซ่ึงแสดงลักษณะทางกายภาพ ต่างๆ ของพืน้ ที่ไว้ ไดแ้ ก่ ภูเขา ป่าไม้ แหลง่ น้ํา

แผนที่เฉพาะเรอื่ ง ประเทศไทย : ที่ตงั้ จงั หวดั ภาพที่ 1 แผนทีเ่ ฉพาะเรื่อง ที่มา : Julaluk (ม.ป.ป.) แผนที่เฉพาะเรอื่ ง เป็นแผนที่แสดงข้อมูลเฉพาะเรือ่ งใดเรอื่ งหน่งึ เชน่ แผนทร่ี ัฐกิจ แสดงทีต่ ั้งของเขต อาํ เภอ จงั หวดั แผนทีป่ า่ ไม้ แสดงพื้นทีป่ ่าไม้ แผนที่ท่องเที่ยว แสดงที่ต้ังสถานที่ท่องเที่ยวสําคัญของอําเภอ จังหวดั

หลักการเบอื้ งตน้ ในการใชแ้ ผนที่ ตรงตามวตั ถปุ ระสงค์ ควรเลือกใชแ้ ผนที่ให้สอดคลอ้ งกับกิจกรรมที่ตอ้ งใชง้ าน เชน่ หากต้องการ สืบค้นขอบเขตจังหวดั อําเภอ ควรใชแ้ ผนทีร่ ัฐกิจแสดงอาณาเขต น่าเชือ่ ถือ ควรเลือกใช้แผนที่ทีผ่ ลติ จากหนว่ ยงานท่มี ีความนา่ เช่อื ถือเปน็ ทีย่ อมรบั ไดแ้ ก่ หน่วยงานของรัฐหรือเอกชน รวมถงึ มวี ิธีการจดั ทาํ ทีไ่ ดม้ าตรฐาน ทนั สมยั ควรเลือกใช้แผนทีท่ ีเ่ ป็นปัจจุบนั หรือใกลเ้ คียงกับปจั จุบนั ผสมผสาน เนือ่ งจากแผนทีแ่ ตล่ ะแบบมีท้งั ขอ้ ดีและข้อจาํ กดั การใชแ้ ผนที่ หลายแบบจะทาํ ใหไ้ ดข้ ้อมูลที่หลากหลาย ดูงา่ ย ชัดเจน ควรเลือกแผนที่ทีม่ ีสญั ลกั ษณต์ า่ งๆทีส่ ามารถเข้าใจงา่ ย ไมซ่ ับซ้อน มีขนาดใหญ่ เพือ่ ใหเ้ ห็นขอ้ มูลได้ชดั เจน

หลกั การเบอื้ งตน้ ในการใชร้ ูปถา่ ย มีขอ้ มลู พนื้ ฐาน ศกึ ษาขอ้ มูลไดด้ ีข้นึ เมือ่ เหน็ รูปถา่ ยกจ็ ะเขา้ ใจและสามารถนํามาใชง้ านได้ เหมาะสม ตรงตามวตั ถปุ ระสงค์ ต้องเลือกรูปถ่ายทีม่ ีความน่าเชือ่ ถอื ให้ขอ้ มูลถูกต้องและเหมาะสมกับลักษณะ งานทีน่ ํามาใช้ ดูงา่ ย รูปถา่ ยสามารถแสดงสขี องสิ่งต่างๆ ได้เสมือนจรงิ มีความคมชัด จําแนกลกั ษณะ ทางกายภาพ ภูมปิ ระเทศไดช้ ดั เจน ทันสมยั ควรเลือกใช้รูปถ่ายที่จดั ทาํ ออกมาในวันเวลาที่ใกลเ้ คียงกับปจั จบุ นั มากทีส่ ดุ นา่ เชือ่ ถือ ควรตรวจสอบกับรูปถา่ ยจากหลายๆแหล่ง เพือ่ ใหไ้ ด้ขอ้ มูลทีถ่ กู ต้อง คํานงึ ถงึ ขอ้ จาํ กดั การเลือกใชร้ ูปถ่าย ตอ้ งเลือกให้เหมาะสมกบั ลักษณะงาน รวมถงึ ควรใชร้ ว่ มกบั แผนที่ เพือ่ ใหไ้ ด้ข้อมูลทีถ่ ูกตอ้ งกบั ความเปน็ จรงิ

คำตอบ START

1. ขอ้ ใดเปน็ เครื่องมอื ทางภมู ิศาสตร์ท่ชี ่วยให้รู้ รายละเอียดบริเวณที่กว้างขวาง เขม็ ทศิ แผนภูมิ กลอ้ งสอ่ ง ภาพถ่าย ทางไกล ทางอากาศ

ถูกตอ้ งนะครบั

ถูกตอ้ งนะครบั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

คำตอบ

2. ภาพจากดาวเทียมไมใ่ หข้ ้อมูลเก่ยี วกบั สง่ิ ใด ถนนสายหลกั ลกั ษณะ ทางสงั คม ลกั ษณะ ตําแหนง่ ทตี่ ง้ั ภูมิประเทศ

ถูกตอ้ งนะครบั

ถูกตอ้ งนะครบั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

ผดิ ครับ ทาํ ใหมอ่ กี ครง้ั

คำตอบ

3. ขอ้ ใดไมใ่ ชล่ ักษณะของสภาพแวดล้อมทพ่ี บในภูมปิ ระเทศ แบบชายฝ่ังทะเล อาชีพประมง มีทรพั ยากร สตั วน์ าํ้ แหลง่ ท่องเทยี่ ว อากาศ ทางทะเล หนาวเยน็

ถูกตอ้ งนะครบั