ตักบาตรผิงหนาว

หนังสืออ่านเพ่ิมเติม กลุม่ สาระการเรียนรู้สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม สาหรบั นกั เรยี นระดับชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 6 เรื่อง ตกั บาตรผิงหนาว ธญั กร สจุ ริตกลุ วรวิทย์ อ่อนวงษ์ ธดิ าวรรณ พึ่งจรญู

ก หนงั สืออ่านเพิ่มเติม กลุม่ สาระการเรียนรู้สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม สาหรับนักเรยี นระดบั ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 6 เร่อื ง ตกั บาตรผงิ หนาว เขียนบทโดย : วรวทิ ย์ ออ่ นวงษ์ (194) ภาพประกอบโดย : ซบิ บิล @sibbil จดั พิมพโ์ ดย : ธดิ าวรรณ พ่งึ จรญู (154) ธัญกร สุจรติ กลุ (174) ผ้ตู รวจภาษา : เสาวลกั ษณ์ ชาวนา (158) นฤมล ชั่งถาวร (178) สารกิ า เชีย่ วชาญพฤกษา (193) ผพู้ ากยเ์ สยี ง : ธีราภรณ์ ใจเปง็ วรวิช มักผล เกวลิน รักอาด วรวิทย์ อ่อนวงษ์ ผู้อานวยการผลิต : อาจารย์พัณนิดา อปุ หนอง ผปู้ ระเมนิ หนังสืออ่านเพ่มิ เติม : กนกภรณ์ กติ ยิ ะ

ข มาตรฐานการเรยี นรู้และตัวชวี้ ัด • สาระที่ 1 ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม • มาตรฐานการเรียนรู้ ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติความสาคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือและ ศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่นและปฏิบัติตาม หลกั ธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสนั ติสุข • ตัวชี้วัด : ป.6/9 อธิบายลักษณะสาคัญของศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาอื่น ๆ และปฏิบัติตนได้อย่าง เหมาะสมเมื่อต้องเขา้ รว่ มพิธี • เนอื้ หา : ศาสนพิธใี นประเพณีตกั บาตรผงิ หนาว • จดุ ประสงค์ 1) อธิบายลักษณะสาคัญของศาสนพิธีในประเพณี ตกั บาตรผงิ หนาวได้ (K) 2) เลอื กคาตอบจากกจิ กรรมเสริมความรู้ไดถ้ ูกตอ้ ง (P) 3) ปฏิบัติตนได้อย่างเหมาะสมเมอ่ื ต้องเขา้ ร่วมพิธี (P) 4) รักความเป็นไทย (A)

ค คานา หนังสืออ่านเพิ่มเติม เรื่อง ตักบาตรผิงหนาว กลุ่ม สาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สาหรับ นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จัดทาขึ้นเพื่อให้นักเรียน ได้ศึกษา เรื่อง ศาสนพิธีในพระพุทธศาสนาบูรณาการกับ วัฒนธรรมภายในท้องถิ่น โดยนาเสนอในรูปแบบของหนังสือ การต์ นู และสอดแทรกข้อคดิ ท่นี ่าสนใจ คณะผู้จัดทาขอขอบคุณ อาจารย์พัณนิดา อุปหนอง อาจารย์ผู้สอนรายวิชา 1024216 การวิเคราะห์และสร้าง แบบเรียนสังคมศึกษา ที่ให้คาปรึกษาในการจัดทา ขอขอบคุณ ผู้สร้างสรรค์กราฟิก การ์ตูนต่าง ๆ ที่ผู้จัดท าน าม าใช้ ประกอบการจัดทา และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกท่านที่ทา ให้ หนงั สอื อา่ นเพ่ิมเตมิ ฉบับนี้สาเรจ็ ลลุ ่วงไว้ ณ โอกาสนี้ คณะผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสืออ่านเพิ่มเติม ฉบับนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษา ส่งเสริมความเจริญงอก งามของบุคคลสบื ไป วรวทิ ย์ ออ่ นวงษ์ ธิดาวรรณ พ่ึงจรูญ ธญั กร สจุ รติ กุล

ง คาแนะนา ในการใช้หนงั สืออ่านเพม่ิ เตมิ หนังสืออ่านเพิ่มเติม เรื่อง ตักบาตรผิงหนาว กลุ่ม สาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สาหรับ นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จัดทาขึ้นเพื่อให้ นักเรียนได้ศึกษา เรื่อง ศาสนพิธีในพระพุทธศาสนาบูรณา การกับวัฒนธรรมภ ายในท้องถิ่นและ สอดแทรกข้อคิด ท่ี น่าสนใจ โดยนาเสนอในรูปแบบของหนังสือการ์ตูนและ สอดแทรกขอ้ คดิ ทน่ี า่ สนใจ ให้นักเรียนศึกษาตามเนื้อหาของการ์ตูน แล้วจึงทา กิจกรรมเสริมความรู้เพื่อประเมินความรู้และความเข้าใจ หากนักเรียนมีข้อสงสัยสามารถสอบถามครูผู้สอนหรือจะ ศกึ ษาหาความรู้เพิ่มเติมไดต้ ามความสนใจ คาอธบิ ายเคร่ืองหมาย หนา้ ถดั ไป ยอ้ นกลบั หน้าหลัก เลน่ เสยี ง ออกจากระบบ

จ สารบญั แนะนาตวั ละคร 1 เรอ่ื ง ตกั บาตรผงิ หนาว 2 ข้อคดิ ท่ีไดจ้ ากเรือ่ ง 12 วดี ิทศั นต์ านหลัวหิงไฟพระเจา้ 13 กิจกรรมเสริมความรู้ 14 แหลง่ อา้ งอิง 25 ประวตั ิคณะผู้จัดทา 26 แบบประเมนิ 27

1 แนะนาตวั ละคร ขา้ วหอม สาวชาวลบั แล ผรู้ อบรู้ทกุ อย่าง ช่างพดู ชา่ งคุย เอาใจใสท่ ุก ๆ คน เฟริ น์ เดก็ หนุม่ กรงุ เทพ ขีอ้ าย พดู น้อย ยม้ิ แยม้ แจ่มใส ลมหนาว เด็กหนมุ่ ลับแลพชี่ ายข้าวหอม เฉย ชา หาเร่ือง เรียนช่างไฟฟ้า

2 กลับมา กลบั มาแลว้ หรอ แล้วครบั ไปหาเปลย่ี นเส้ือ มาช่วยเขาทางาน อ๋อ... ไป!! รบี ไป เอ๋ ??? ลูกชายน้าตกุ๊ เปลีย่ นเสื้อ เผาขา้ วหลาม มาจากกรุงเทพ แลว้ มาชว่ ยเขา เผาข้าวหลาม แลว้ คนน้ี ใครครบั แม่

กพ็ ร่งุ น้ี 3 ท่ีวัดจะมี น.ี่ .ขา้ วหอม วนั น้เี ขาจะ ใสบ่ าตร เผาขา้ วหลาม หงิ หนาว ไปทาไม ลมื ละอ้ี ? ใส่บาตร เออ... เขาเรยี กวา่ หงิ ๆ หนาว ใสบ่ าตร มนั คอื อะไร หงิ หนาว หรอครับ พี่อยากรหู้ รอ เดีย๋ วหนูเลา่ ให้ฟงั อยากครบั ประเพณใี ส่บาตรหิงหนาวหรือผงิ หนาว เขา้ ใจอ๊ะเปลา่ กค็ อื การทาบุญตกั บาตรด้วยข้าวหลาม ทาขึ้นในวันข้ึน 15 คา่ เดอื นย่ี (มกราคม) ของทกุ ๆ ปี โดยคาวา่ หงิ หนาวหรอื ผิงหนาว ในภาษาลับแลจะหมายถงึ การผงิ ไฟเพื่อคลายความหนาวน้ันเอง เพราะประเพณีนี้จัดอยู่ในช่วงฤดหู นาวพอดี บรรพชนในสมัยนั้น จึงรวมตวั กนั ก่อไฟคลายหนาว ประกอบกับเป็นช่วงเกี่ยวข้าวจึง นาข้าวใหมม่ าทาข้าวหลามถวายพระสงฆ์ เพ่ือเป็นสริ ิมงคล และอทุ ิศกุศลใหแ้ กผ่ ูล้ ่วงลบั

กผ็ มไมร่ ู้ 4 นห่ี น่า ? ใคร ๆ ก็รู้ พ่ึงรู้หรอ เฟริ น์ มาช่วยแม่ หะ้ !!! ตรงนหี้ น่อย ลกู ชือ่ เฟิรน์ หรอ ได้ ครบั แม่ ลมหนาว !!! ชื่อพเ่ี ขาทง้ั สองคน ก็เหมือนกัน จาเปน็ ต้องน่ารัก รีบมาช่วยแม่ เผาข้าวหลาม ขนาดนีไ้ หม ^^ เรว็ !!! แม่ !!! ผมบอก กค่ี รงั้ แล้ววา่ ใหเ้ รยี กหนาว เฉย ๆ

5 แฮร่... มนั ตอ้ ง ทายังไงหรอครับ ลมหนาว เอ้ย ! หนาว รอ้ น เผาเปน็ จัง ด้วยหรอ กแ็ คด่ ไู มใ่ หไ้ ฟไหม้ วา้ ว กระบอกขา้ วหลาม เสรจ็ แลว้ แลว้ กค็ อยกลบั ไป กลบั มาใหม้ นั สุกทั่วกัน มา... ฉนั ช่วย อมื กลับบา้ น เอ๊ะ !!! เจอกัน กอ่ นนะครับ ไปสนิทกนั ตอนไหน ตอนแรกดูทา่ จะไมถ่ ูกกัน

6 โห.. อาหาร นา่ ทานจัง สารับนี้ แม่จะเอาไป ขอบคุณ ถวายพระจ้ะ ^^ สิ่งของ ครับ ถวายพระสงฆจ์ ะต้อง เปน็ ส่งิ ท่ีดี เพราะเรา เชอ่ื ว่า หากเรามอบส่ิงที่ ดีให้แกใ่ คร เรายอ่ ม ไดร้ ับสง่ิ ที่ดตี อบแทน สว่ นอาหาร เชา้ ของลูก แม่เตรียมไว้ ตรงนจ้ี ะ้ ครบั อ้าว ! พ่ีเฟริ ์น ไปครบั ๆ มาวัดดว้ ยหรอคะ มานี่ ๆ เราไปไหว้พระ กนั เถอะ

ท่ลี ับแล เราจะใช้ 7 เพยี งดอกไม้กบั ธูป อกี สารบั หนง่ึ ใส่ขัน ไหว้พระ โดยใช้ บชู าแกว้ ท้งั สาม ทง้ั หมด 2 สารับ สารบั หน่ึงสาหรับ ไหวพ้ ระพุทธรูป แกว้ ทงั้ สาม กค็ ือ พระรตั นตรัย ประกอบด้วย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ นัน่ เอง ทคี่ นลบั แลจะตอ้ ง แมบ่ งั คบั ให้มา ไหว้พระและบชู า ขันแกว้ ทั้งสามนั้น แล้วขา้ วหอมพูด ก็เพื่อเปน็ การระลึก อกี ทั้งเป็นการ อะไรมากจัง ถึงคุณพระรัตนตรัย ขอสุมา หรอื ขอ ขมาที่อาจจะ ล่วงเกินซึง่ คุณ ทั้งสามอีกด้วย ลมหนาว มาวัดดว้ ย หรอครับ

เอ!้ ! พีห่ นาว 8 ขา้ วหอมกาลงั เล่า วฒั นธรรมของเราให้ นยิ มถวาย คู่กับกลว้ ยไข่ พเ่ี ฟิร์นฟังอยู่ การตานหรอื ทาน นนั่ ...หนูลมื เลย ขา้ วหลาม คือการนา ไปตานขา้ วหลาม ข้าวหลามมากอง กันเถอะพเ่ี ฟิร์น รวมกัน เพือ่ ถวาย ไมต่ อ้ งสนใจ พระสงฆ์ พห่ี นาวหรอก ทัง้ สองคน อธษิ ฐาน ปะ ๆ ทาอะไรชา้ จัง อะไรนานจงั เปล่า พ่ีหนาว มาถวาย ครบั ภตั ตาหารพระเรว็ พระสงฆจ์ ะมาแล้ว !!!!!!! ชาวบา้ นจะนา ว้าว อาหารมาจากบ้าน เยอะจงั แลว้ นามาใสจ่ านจัด สารบั เพื่อถวายเป็น ภัตตาหารเช้าแด่ พระสงฆ์

มาดกู ารแตง่ กายบ้าง 9 การแตง่ กายไปวัดท่ีดี ควรแต่งกาย สวย ใหส้ ุภาพ ทง้ั ชายและหญงิ ควรใส่ ไหมล้า เสื้อที่มีแขน และไมค่ วรสวมกางเกง ขาสั้น เพ่อื เป็นการให้เกียรติแก่ สถานท่ี เหมาะสมกับกาลเทศะ สาหรับคนลบั แลนั้น ผหู้ ญงิ มักนยิ มนุง่ ผา้ ซ่ินตีนจก เอกลกั ษณเ์ ฉพาะของลับแล ถอื ว่าสวย มาก ๆ เลยนะ สวยถึงขนาดท่ี สมเดจ็ พระพันปีหลวง ยังเคยทรงฉลอง พระองคด์ ้วย ผ้าซน่ิ ตนี จกของ ลับแลเลยเชยี วนะ

10 พระสงฆ์จะน่งั อยู่บนอาสนะหรือ แทน่ สงฆ์ สว่ นคนปกติจะนงั่ กับพ้ืน ซงึ่ ต่อไปมคั นายกก็จะเรียนเชิญ ประธานจุดธูปเทยี นบูชาพระ ประธานจะจุดเทียน กอ่ น โดยเรมิ่ จาก ดา้ นซ้ายมือ จากน้ันจะจุดธูป และกราบบชู าพระ สาหรับลาดบั ศาสนพิธี ของประเพณใี สบ่ าตรผงิ หนาวน้ัน • กลา่ วคาบชู าพระรตั นตรัย อาราธนาศลี • พระสงฆ์ให้ศีล ผ้รู ว่ มพธิ สี มาทานศลี • มัคนายกกล่าวคาถวายภัตตาหาร ขา้ วหลาม และบริวาร • พระสงฆอ์ นโุ มทนา รับฉนั ภัตตาหาร • มคั นายกนากล่าวคาสุมา (ขอขมา) แกว้ ทง้ั สาม • ผรู้ ่วมพธิ ีกรวดน้าและรับพร • กราบลาพระรตั นตรัย ถือว่าเสร็จพิธี

ร้สู ึกสบายใจ 11 แปลก ๆ ครบั ธรรมาสน์ อายุ วณั โณ สขุ ัง พลงั ... ร้สู ึกยังไงบ้างคะ โบราณ พเี่ ฟริ น์ :D ห้ะ !!! พเ่ี ฟิรน์ จะกลับ พี่ตอ้ ง กรุงเทพวันพร่งุ นี้หรอคะ กลับไป แย่จงั ... ยังไม่ไดพ้ าพ่ี เรยี นครบั สงกรานต์ ไปเท่ยี วเลย คงจะได้ เจอกนั อีก ครับ กอ่ นกลับ จบแล้วกไ็ ด้ แวะมาเอา สวสั ดีคะ่ ^ ^ ของฝากที่ ผมหวงั วา่ จะได้ บา้ นผม เจอลมหนาวอีก กอ่ น นะครับ

12 ขอ้ คิดท่ีได้จากเรอ่ื ง พิธีกรรมเป็นองค์ประกอบหนึ่งของ ศาสนา เสมือนเป็นเครื่องจรรโลงให้ศาสนาคงอยู่ มีความสัมพันธ์กับวีถีชีวิตของคนในแต่ละท้องถิ่น และมีความแตกต่างกันอย่างน่ามหัศจรรย์ แต่ ความแตกต่างนั้นมีประโยชน์และยังทรงคุณค่า ต่อจิตใจของคนในสังคมนั้น ๆ ยากแท้จะประเมิน ค่า ได ้ แต่สุด ท้ายพิธ ีกรรมต่า ง ๆ ย ่อ มมี วตั ถุประสงคห์ ลักอย่างเดียวกนั คอื ความสันติสขุ

13 วีดิทัศน์ ประเพณีทคี่ ลา้ ยคลงึ กัน เรอื่ ง ประเพณตี านหลัวหงิ ไฟพระเจ้า ท่มี า : https://www.youtube.com/watch?v=F1olOcygUqw&t=65s

14 กจิ กรรมเสรมิ ความรู้ คาชแ้ี จง แบบทดสอบเปน็ แบบปรนยั 4 ตัวเลอื ก มีทั้งหมด 10 ขอ้ ใหเ้ ลอื กขอ้ ท่ถี ูกตอ้ งเพยี งขอ้ เดียว เขา้ สู่แบบทดสอบ

15 1 หิงหนาว หมายความว่าอะไร ก. ผิงไฟคลายหนาว ข. กอ่ ไฟทาอาหาร ค. ผงิ ไฟให้ผู้เฒ่า ง. ก่อไฟไล่ภตู ผี หน้าแรก

ถูกตอ้ ง เก่งมาก ๆ ลูก หน้าแรก

หงิ หนาว หรอื ผงิ หนาว ในภาษา- ลับแล แปลวา่ ผงิ ไฟเพอ่ื คลายความหนาว มกั จะผิงกันในช่วงฤดหู นาว หนา้ แรก



ไมใ่ ชจ่ า้ เอาใหมน่ ะ หนา้ แรก

16 2 ตกั บาตรผิวหนาว มักจะทาในวนั ใด ก. แรม 15 ค่า เดือนย่ี ข. แรม 8 คา่ เดือนย่ี ค. ข้นึ 15 ค่า เดอื นย่ี ง. ขึน้ 8 ค่า เดอื นย่ี หน้าแรก

ถูกตอ้ ง เก่งมาก ๆ ลูก หน้าแรก

ตักบาตรผิวหนาว มักจะทาในวัน ข้นึ 15 คา่ เดอื นยี่ (มกราคม) ของทกุ ปี ถือเป็นประเพณีหน่ึงของชาวลบั แล หนา้ แรก



ไมใ่ ชจ่ า้ เอาใหมน่ ะ หนา้ แรก

17 3 ข้าวหลาม มีความสาคัญอยา่ งไร กับการตักบาตรผิงหนาว ก. ใช้ตอ้ นรับแขกทม่ี าวดั ข. ใช้ถวายพระสงฆ์ ค. ใชม้ อบใหผ้ ยู้ ากไร้ ง. ใช้ในการบูชาพระภมู ิ หนา้ แรก

ถูกตอ้ ง เก่งมาก ๆ ลูก หน้าแรก

ข้าวหลาม ถูกใช้เป็นภัตตาหาร อย่างหนึ่งในการถวายพระสงฆ์ โดยจะใช้ ข้าวที่เก็บเกี่ยวมาใหม่ในการทา เพราะ ถือวา่ ถวายพระสงฆแ์ ล้วจะมงคล หน้าแรก



ไมใ่ ชจ่ า้ เอาใหมน่ ะ หนา้ แรก

18 4 ขา้ วใหม่ ตามวถิ ีชีวติ ของคนลบั แล คอื ขา้ วชนดิ ใด ก. ข้าวทีซ่ ้อื มาใหม่จากร้านค้า ข. ข้าวทีไ่ ดจ้ ากการเกบ็ เกี่ยวครั้งใหม่ ค. ข้าวกระสอบใหม่ทีเ่ ก็บเอาไว้ ง. ขา้ วท่ปี รงุ สุกใหม่ หน้าแรก

ถูกตอ้ ง เก่งมาก ๆ ลูก หน้าแรก

ข้าวใหม่ คือ ข้าวที่ชาวบ้านได้เก็บ เกย่ี วจากแปลงเกษตรมาใหม่ในฤดกู าลน้ัน มกั นยิ มนาไปถวายพระสงฆ์กอ่ นที่จะนาไป บรโิ ภค หน้าแรก



ไมใ่ ชจ่ า้ เอาใหมน่ ะ หนา้ แรก

19 5 แกว้ ท้ังสาม คอื ขอ้ ใด ก. พระไตรปฎิ ก ข. แก้วสารพดั นึก ค. พระรัตนตรยั ง. พระพทุ ธคุณ หน้าแรก

ถูกตอ้ ง เก่งมาก ๆ ลูก หน้าแรก

แก้วทั้งสาม เป็นภาษาลับแล หมายถึง พระรัตนตรัย ประกอบด้วย พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ หน้าแรก



ไมใ่ ชจ่ า้ เอาใหมน่ ะ หนา้ แรก

20 6 เม่อื มาถึงวัด ชาวลับแลจะทาสิ่งใดกอ่ น ก. ไหวพ้ ระ ข. ตักบาตร ค. ถวายภตั ตาหาร ง. ฟงั พระสวด หน้าแรก

ถูกตอ้ ง เก่งมาก ๆ ลูก หน้าแรก

เมื่อมาถึงวัด ลาดับแรกชาวลับแล จะไปไหว้พระประธานในศาลาหรือวิหาร นั้น ๆ ก่อนที่ทากิจกรรมอื่น เพราะถือว่า เป็นสิ่งสูงสุดภายในบริเวณนั้น ต้องให้ ความเคารพก่อน หนา้ แรก



ไมใ่ ชจ่ า้ เอาใหมน่ ะ หนา้ แรก