คู่ซ่าล่าภูมิศาสตร์

ในช่วงปิดภาคเรียนฤดูร้อน ครูจะ มอบหมายงานให้นักเรยี น คนละ 1 ชิ้น สารวจส่ิงท่ีนักเรียนอยากศึกษา แล้ว มาแลกเปล่ียนกนั ในวนั เปดิ เทอม อยากใหถ้ ึงบา้ นออมเร็วๆจงั

ณ...สถานรี ถไฟอตุ รดิตถ์ ปกู่ ับออมอยู่ไหนแล้วนะ... ศิลาอาสน์ ปู่ชิวและออม พากกุ๊ กิ๊กเดนิ ทางไปยงั บา้ น อตุ รดติ ถ์ ท่ีอาเภอบ้านโคก จงั หวัดอตุ รดติ ถ์ ก๊กุ กกิ๊ ๆ !!

ณ...บา้ นปู่ชวิ และออม ว้าว! บ้านปู่อากาศดีจังเลยค่ะ บ้าน สวยดีนะคะ บ้านแบบนี้ไม่ค่อยมีให้ เห็นทก่ี รุงเทพฯ เลยค่ะ บา้ นแบบน้ีเขาเรียกว่าบ้านไม้จ้ะ คนแถว เดี๋ยวออมพากุ๊กก๊ิกเอา นี้นิยมสร้างบ้านไม้เป็นท่ีอยู่อาศัย เพราะ ดีเลย ของไปเก็บนะ แล้วเราจะ เป็นที่เก็บเคร่ืองมือทาเกษตร และเป็นท่ี ไปกนั ! ไปเทย่ี วกนั ทางานหรือพกั ผ่อนยามว่างได้ดว้ ย

กกุ๊ กก๊ิ เกบ็ ของเสรจ็ รยึ งั จะพาไปเทยี่ วท่ไี หนหรอออม เสร็จแลว้ จ้ะ เด๋ยี วก็ร้เู อง กกุ๊ ก๊กิ ตอ้ งชอบแน่ ๆ

ที่ชาวบ้านใช้จับปลา เขาเรียกว่า คืออะไรหรอออม ? “ไซใช้จบั ปลา” อยากลองจับ ไปสิ ! ปลาแบบน้ัน จงั ออม

ใช่ สงสัยปู่ เ ย็ นแ ล้ว น ะ วันนี้กับข้าวจะ รอทานข้าว กลับบ้านกัน เป็นอะไรนะ ? แลว้ มง้ั เถอะ กลับมากันแล้วหรอ ไม่รู้ว่าอาหารวันน้ี รีบไปอาบน้าแล้ว จ ะ ถู ก ป า ก กุ๊ ก กิ๊ ก มาทานข้าวกนั นะ รเึ ปล่านะ ได้ค่ะ !

ไส้อว่ั เป็นวิธกี ารถนอมอาหาร นยิ มใช้ไส้หมแู ละเน้ือหมู แคบหมู นยิ มรบั ประทานรว่ มกับ นา้ พริกหน่มุ เป็นนา้ พริกท่มี ลี ักษณะ อาหารอ่นื ๆ เช่น น้าพรกิ ขน้ นิยมใช้เปน็ ของฝาก

โอ้โห อาหารน่า ที่ เ ห็ น ท้ั ง ห ม ด น้ี เ ป็ น ทานทงั้ นนั้ เลยค่ะ อ า ห า ร ท่ี ค น ภ า ค เ ห นื อ นิยมทานกนั เลยนะ หนูไม่เคยทานมาก่อน ง้ั น กุ๊ ก กิ๊ ก ท า น เลยคะ่ หน้าตาน่าทาน เยอะ ๆ เลยนะ มากเลยคะ่

เช้าวันรุ่งข้นึ ... วั น นี้ กุ๊ ก กิ๊ ก จ ริ ง ห ร อ ค ะ แต่งตัวสวย ใช่จ้ะ เหมือน ขอบคณุ ค่ะ จังเลยนะ สาวเหนอื เลย

ท่ี น่ี ดี จั ง เ ล ย ค่ ะ อ า ก า ศ ก็ ดี อาหารก็อร่อย มีสิ่งใหม่ ๆ ให้ หนไู ด้เรียนรู้มากมายเลยค่ะปู่ สิ่งท่ีกุ๊กกิ๊กได้พบเจอ และได้เรียนรู้ ท้ังหมดนัน้ เขาเรยี กวา่ วัฒนธรรมทาง วัตถุไง เช่น อาหารการกิน เคร่ืองมือ พ้ืนบ้านต่าง ๆ ที่อยู่อาศัย และการ แต่งกายของกุก๊ กกิ๊ ในวันน้อี กี ดว้ ย

ว้าว! ดีจังเลยค่ะ หนูได้ความรู้ ไปเล่าให้เพื่อน ๆ ฟังตอนเปิด เทอมแล้วค่ะ ยั ง มี เ ร่ื อ ง ที่ จ ะ ท า ใ ห้ กุ๊ ก กิ๊ ก ต่ืนเต้นกว่าน้ีอีกนะ พรุ่งนี้ แต่งตัวสวย ๆ นะ เดี๋ยวเรา จะไปทาบุญที่วดั กนั

วนั สงกรานต์ เสรจ็ แลว้ ค่ะปู่ วั น นี้ ห ล า น ๆ แ ต่ ง ตั ว ส ว ย จั ง เลยนะ รู้ไหม ชุดที่พวกหนูใส่ จริงหรอคะปู่ หนูชอบมากเลยค่ะ เ ป็ น ชุ ด พื้ น เ มื อ ง ช า ว ชดุ นีม้ คี วามเป็นเอกลักษณม์ าก ๆ อาเภอบ้านโคกเลยนะ

พวกเขาทาอะไร อ๋อ พวกเขากาลัง กนั หรอคะปู่ ก่อเจดยี ท์ รายกันจ้ะ สาธุ ! เป็นประเพณีที่นิยมทาในวันสงกรานต์ ไปก่อเจดีย์ทราย โดยมีความเชื่อว่าเป็นการใช้หนี้คืนสงฆ์ เพื่อถวายเป็นพทุ ธบูชาแดพ่ ระพทุ ธเจ้า กันไหมก๊กุ ก๊กิ ไปสิ !

เช้าวันต่อมา... ห นู ช อ บ ชอบมากเลยค่ะ หนูมาท่ีนี่ทา ท่ีน่ีไหม ? ให้หนูได้เรียนรู้วิถีชีวิตความ วันนี้ต้องกลับบ้าน กุ๊กก๊ิก เป็นอยู่ ท้ังอาหาร ท่ีอยู่อาศัย แล้ว ยังไม่อยาก ก า ร แ ต่ ง ก า ย เ ค รื่ อ ง มื อ กลบั เลยคะ่ เครื่องใช้ และประเพณีความ เช่ือต่าง ๆ ที่เป็นวัฒนธรรมท่ี แสดงถึงสภาพแวดล้อมของ คนในพื้นท่ี ได้เวลาท่ีรถจะออกแล้ว ปู่ขอให้ กุ๊กกก๊ิ เดินทางปลอดภัยนะ แล้วหนจู ะมาเที่ยวหาใหมน่ ะคะ



คาช้ีแจง : จงเลือกคาตอบท่ีถูกต้องท่ีสุดเพียงคาตอบเดียว เ ม่ื อ ต อ บ ผิ ด ใ ห้ ก ด ปุ่ ม ย้ อ น ก ลั บ ม า ท า ซ้ า ใ ห้ ถู ก ต้ อ ง จึงจะสามารถทาข้อต่อไปได้

1. เนื้อเรอ่ื งในการต์ ูนเปน็ เนื้อหาในลกั ษณะใด ก. ลกั ษณะทางกายภาพ ข. ลักษณะทางวฒั นธรรม ค. ลักษณะทางสงั คม ง. ข้อ ก และ ขอ้ ข ถูกทั้ง 2 ข้อ 2. ขอ้ ใดคือความหมายของวฒั นธรรมทางวัตถุ ทถี่ กู ต้อง ก. ส่ิงที่มนุษย์ประดิษฐ์ข้ึนหรือสร้างสรรค์ข้ึนเพื่อใช้ใน ชวี ติ ประจาวนั ข. สิ่งที่มนุษย์คิดค้นข้ึนมาใหม่หรือสร้างสรรค์ขึ้นเพ่ือใช้ใน ชวี ิตประจาวัน ค. สง่ิ ทมี่ นุษยป์ ระดิษฐ์ขึน้ เพอื่ ใชใ้ นชวี ติ ประจาวนั ง. สิง่ ทมี่ นษุ ยป์ ระดิษฐ์ขน้ึ ใหเ้ หมาะสมในชีวติ ประจาวัน

3. ขอ้ ใดไมใ่ ช่วฒั นธรรมทางวตั ถุ ก. อาหาร ข. ที่อย่อู าศัย ค. ประเพณี ง. เครอื่ งมอื เครื่องใชใ้ นชวี ติ ประจาวนั 4. ขอ้ ใดคอื ความหมายของวฒั นธรรมทไี่ มใ่ ชว่ ตั ถุ ก. เป็นส่ิงทเ่ี กดิ จากความคดิ ของผคู้ น ข. เป็นสงิ่ ทไ่ี มส่ ามารถสมั ผสั ได้ ค. เปน็ สิง่ ท่มี นษุ ย์คดิ ค้นข้นึ ง. เป็นสง่ิ ทเ่ี กดิ จากความเชื่อของผคู้ น

5. วฒั นธรรมทีไ่ มใ่ ชว่ ตั ถุ ยกเวน้ ข้อใด ก. ประเพณี ข. ความคดิ ค. ความเชอ่ื ง. ท่อี ยอู่ าศัย 6. รูปภาพในขอ้ ใด คอื “ ไซจบั ปลา “

7. นา้ พริกหนุ่ม เป็นนา้ พริกประจาภูมภิ าคใด ก. ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ข. ภาคกลาง ค. ภาคใต้ ง. ภาคเหนือ 8. “ ขันโตก “ เปน็ ชอ่ื เรยี กของส่งิ ใด ก. สารับอาหาร ข. ภาชนะใสน่ า้ ค. อุปกรณ์ เครื่องมือเคร่อื งใช้ ง. ประเพณี

9. ในเนอื้ เรื่องตวั ละครสวมใสช่ ดุ พื้นเมือง เรียกวา่ อะไร ก. ส่าหรี ข. หมอ้ ห้อม ค. ปาเต๊ะ ง. ชุดไทย 10. รปู ใดเปน็ ประเพณี “ กอ่ เจดยี ์ทราย “



กวี วรกวนิ , วรพทิ ย์ มมี ากและบุษบา คณุ าศิรนิ ทร์. (2562). สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศึกษาปีที่ 4. กรงุ ทพฯ : พฒั นา คณุ ภาพวิชาการ ประเพณกี อ่ เจดยี ท์ ราย. (2562). วันที่สบื คน้ 25 ตลุ าคม พ.ศ.2562 : จาก https://th.wikipedia.org /wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8% B0%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%93 %E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%



เย่ยี มไปเลย !

เ ฉ ล ย เ พ ร า ะ ลั ก ษ ณ ะ ท า ง วั ฒ น ธ ร ร ม แ บ่ ง อ อ ก เ ป็ น 2 ประเภท คอื 1.วัฒนธรรมทางวัตถุ เช่น ท่ีอยู่ อาศัย อาหาร การแต่งกาย และ เคร่อื งมอื เครอื่ งใช้ 2.วัฒนธรรมท่ีไม่ใช่วัตถุ เช่น ประเพณี ความคิด ความเช่ือ ต่าง ๆ

เย่ยี มไปเลย !

เฉลย ความหมายของคาว่า วัฒนธรรมทางวตั ถุ คือ เ ป็ น ส่ิ ง ที่ ม นุ ษ ย์ ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ หรอื สรา้ งสรรค์ขน้ึ เพ่ือมาใชใ้ น ชีวิตประจาวัน เช่น ท่ีอยู่อาศัย เครื่องแต่งกาย อาหาร และ เ ค ร่ื อ ง มื อ เ ค ร่ื อ ง ใ ช้ ใ น ชวี ิตประจาวัน



ส้ๆู นะ

เย่ยี มไปเลย !

เฉลย เพราะวัฒนธรรมทาง วตั ถุ จะประกอบด้วย 1. อยู่อาศยั 2. เครอ่ื งมอื และเครื่องใช้ 3. เครื่องแต่งกาย 4. อาหาร

เย่ยี มไปเลย !

เฉลย ความหมายของคาว่า วัฒนธรรมทไี่ ม่ใชว่ ตั ถุ คือ เป็นส่ิงที่ไม่สามารถสัมผัสได้ ดงั นี้ - ประเพณี เช่น สงกรานต์ - ความคิด เช่น คติความเชื่อ เกย่ี วกับการทาขวญั ขา้ ว - ความเชือ่ ต่าง ๆ เชน่ การนับ ถอื ศาสนา



ส้ๆู นะ

เย่ยี มไปเลย !

เฉลย ที่อยู่อาศัย เพราะที่ อยู่อาศัย เป็นวัฒนธรรม ท า ง วั ต ถุ เ ป็ น ที่ ม นุ ษ ย์ ประดิษฐ์หรือสร้างสรรค์ ขึ้น เพ่ือใช้ในการดารงชีวิต เชน่ บ้านเรอื น

เย่ยี มไปเลย !

เฉลย ไซ เป็นเคร่ืองมือดักสัตว์น้า โดยมากดักปลาในกลุ่มปลาเล็ก ปลาน้อย ใช้งานในแหล่งน้าไม่ลึก ไ ซ มี ห ล า ย รู ป ท ร ง ต้ั ง ชื่ อ ต า ม รูปทรงน้ัน เช่น ไซปากแตร ไซท่อ หรืออาจตง้ั ชือ่ ตามวตั ถุประสงค์



ส้ๆู นะ

เย่ยี มไปเลย !