เล่มที่ 5 พระเจ้าปัญญา(คำราชาศัพท์)

สอ่ื การเรยี นรูช้ ดุ พฒั นาทกั ษะการอา่ น การเขียน และการคดิ วเิ คราะห์ ของนกั เรยี นชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๕ ตามโครงการพนั ธก์ จิ สมั พนั ธข์ องมหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อตุ รดิตถ์ คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อตุ รดติ ถ์

ก คานา ปจั จุบนั เร่ืองของการอ่าน การเขียน และการคิดวิเคราะหเ์ ป็นทกั ษะสาคยั ย่ิง ในชีวิตประจาวนั แต่ทุกวนั น้ีกลบั เป็นปยั หาสาคยั มากเพราะเด็กขาดทักษะการอ่าน การเขยี นการคิดวเิ คราะห์ ไม่สามารถเขยี นสะทอ้ นความรู้ ความเขา้ ใจ ความสามารถ ในการคดิ วเิ คราะหก์ ารแกป้ ยั หา สรา้ งสรรคจ์ นิ ตนาการไดอ้ ย่างเหมาะสม มคี ุณค่า มเี หตุ มผี ล และลาดบั ขนั้ ตอนในการนาเสนอทส่ี รา้ งความเขา้ ใจแก่ผูอ้ ่านอย่างชดั เจน ส่ือการเรียนรูช้ ุดการพฒั นาทกั ษะการอ่านการเขียนและการคิดวิเคราะห์ สาหรบั นกั เรียนชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๕ ตามโครงการพนั ธกิจสมั พนั ธต์ ามยุทธศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุตรดติ ถ์ เพอ่ื การพฒั นาทอ้ งถ่นิ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๔ ชดุ น้ี มี ๕ เลม่ เป็นการยกระดบั คุณภาพการศึกษาอย่างยงั่ ยนื ในดา้ นการเรยี นรู้ การอ่าน การเขียน และการคิดวิเคราะห์ ดว้ ยคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุตรดิตถ์ ตระหนกั ถึงการมสี ่วนร่วมในการพฒั นาคุณภาพการศึกษาโดยเฉพาะโรงเรียนเครือข่าย ร่วมพฒั นาวชิ าชพี ครูในจงั หวดั อตุ รดติ ถ์ จงั หวดั แพร่ และจงั หวดั น่าน จงึ ไดด้ าเนินการนา ส่ือชุดการพฒั นาทกั ษะการอ่านการเขียน และการคิดวิเคราะห์ สาหรบั นักเรี ยน ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี ๕ เพ่อื ใชเ้ ป็นส่อื การเรียนการสอนในการพฒั นาการอ่าน การเขยี น และการคิดวิเคราะหอ์ นั เป็นพ้ืนฐานในการพฒั นา แสวงหาความรูแ้ ละประยุกต์ใช้ ไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ ขอขอบพระคณุ คณะทป่ี รกึ ษา ผูเ้ชย่ี วชาย และผูท้ เ่ี ก่ยี วขอ้ งทุกท่านทก่ี รุณาให้ คาแนะนา ปรกึ ษาและตรวจสอบ แกไ้ ขขอ้ บกพร่องเป็นอย่างดี หวงั เป็นอย่างย่งิ ว่าส่อื การ เรียนรูช้ ุดการพฒั นาทกั ษะการอ่าน การเขียน และการคิดวิเคราะห์ สาหรบั นกั เรียน ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๕ จะเป็นประโยชน์ต่อครู นกั เรียน ผูส้ นใจเพ่ือใชใ้ นการพฒั นา การเรยี นการสอนใหเ้กดิ ประสทิ ธผิ ลสบื ไป คณะครุศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อตุ รดติ ถ์

ข ก ข สารบญั ๑ ๖ คานา ๑๒ สารบยั ๑๓ คาราชาศพั ท์ ๑๔ นทิ าน เรอ่ื ง พระเจา้ ปยั ยา ๑๘ อ่านแลว้ คดิ พนิ ิจจากเร่อื ง ๒๒ กจิ กรรมบทเพลงช่วยจาแลว้ นาไปใช้ แบบฝึกหดั เฉลยแบบฝึกหดั เอกสารอา้ งองิ

๑ คาราชาศพั ท์ คาราชาศพั ท์ คอื คาเฉพาะทใ่ี ชก้ บั พระมหากษตั รยิ ์ พระบรมวงศานุวงศ์ ขา้ ราชการชน้ั ผูใ้ หย่ พระภกิ ษุสงฆ์ รวมถงึ สุภาพชนดว้ ย ๑. คาราชาศพั ทท์ ่ใี ชส้ าหรบั พระมหากษตั รยิ แ์ ละพระบรมวงศานุวงศ์ หมวดรา่ งกาย เช่น ๑.๑ คานามราชาศพั ท์ คาราชาศพั ท์ คาสามญั ศีรษะ พระเศียร ผม พระเกศา หนา้ พระพกั ตร์ ดวงตา พระเนตร

๒ หมวดเครอื ญาติ เช่น ๑.๑ คานามราชาศพั ท์ คาราชาศพั ท์ คาสามญั พ่อ พระราชบดิ า, พระบดิ า, พระชนก แม่ พระราชชนนี, พระมารดา, พระชนนี ลูกชาย ลูกสาว พระราชโอรส, พระโอรส ปู่, ตา พระราชธดิ า, พระธดิ า ย่า , ยาย พระอยั กา พระอยั กี หมวดเคร่อื งใช้ เคร่อื งประดบั และเคร่อื งแต่งกาย เช่น คาราชาศพั ท์ คาสามญั พระเขนย หมอน พระกลด ร่ม พระสาง หวี พระฉาย กระจก ฉลองพระเนตร แวน่ ตา

๓ ๑.๒ คาสรรพนามราชาศพั ท์ ในทน่ี ้หี มายถงึ บรุ ุษสรรพนาม ซง่ึ เป็นคาทใ่ี ชพ้ ูดตดิ ต่อสอ่ื สารกนั คาราชาศพั ท์ คาสามญั ขา้ พระพทุ ธเจา้ ฉนั (บคุ คลธรรมดาพดู กบั พระมหากษตั รยิ ์ สรรพนามบรุ ษุ ท่ี ๑) ใตฝ้ ่าละอองธุลพี ระบาท คณุ (บคุ คลธรรมดาพดู กบั พระมหากษตั รยิ ์ สรรพนามบรุ ษุ ท่ี ๒) พระองค์ เขา (บคุ คลธรรมดาพดู ถงึ พระมหากษตั รยิ ์ สรรพนามบรุ ษุ ท่ี ๓) ๑.๓ คากรยิ าราชาศพั ท์ แบง่ เป็นคากรยิ าทเ่ี ป็นราชาศพั ทอ์ ยู่แลว้ กบั คาทเ่ี ตมิ ทรง ไวด้ า้ นหนา้ เพอ่ื ใหเ้ป็นคาราชาศพั ท์ ดงั น้ี คาราชาศพั ท์ คาสามญั คาราชาศพั ท์ คาสามญั ประชวร เจบ็ ป่วย ทรงมา้ ขม่ี า้ บรรทม นอน ทรงดนตรี เลน่ ดนตรี ประสูติ เกดิ ทรงงาน ทางาน

๔ ๒. หลกั เกณฑก์ ารใชค้ าราชาศพั ทส์ าหรบั พระมหากษัตริยแ์ ละ พระบรมวงศานุวงศ์ ๑. คากรยิ าบางคาเป็นคาราชาศพั ทอ์ ยู่แลว้ เช่น บรรทม เสวย โปรด ประชวร ไมต่ อ้ งใช้ ทรง นาหนา้ ๒. เตมิ คาวา่ ทรง นาหนา้ เพอ่ื ใหเ้ป็นคาราชาศพั ท์ เช่น ทรงถอื ทรงวาด ๓. ใชค้ าวา่ พระบรม กบั พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั และ ใชค้ าวา่ บรม กบั พระบรมราชนิ นี าถ ๔. คาบางคามลี กั ษณะใกลเ้คยี งกนั ตอ้ งใชใ้ หถ้ กู ตอ้ ง เช่น พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั – พระเจา้ อยู่หวั สมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชนิ นี าถ สมเดจ็ พระบรมราชนิ นี าถ

๕ คาราชาศพั ทม์ ี ๒ ลกั ษณะ คือ คาทเ่ี ป็นคาราชาศพั ท์ อยู่แลว้ และคาท่ีทาใหเ้ ป็นราชาศพั ทโ์ ดยการเติมบางคา เขา้ ไปขา้ งหนา้ เช่น ทรงแสดง พระฉาย พระราชดารสั ๓. ประโยชนข์ องการศึกษาคาราชาศพั ท์ ๓.๑ ใชค้ าราชาศพั ทไ์ ดถ้ กู ตอ้ งเหมาะสมกบั ระดบั ของบคุ คล ๓.๒ เขา้ ใจขอ้ ความทม่ี คี าราชาศพั ทไ์ ด้ ๓.๓ รูค้ าศพั ทก์ วา้ งขวาง เป็นประโยชนต์ ่อ การอ่านวรรณคดตี ่าง ๆ

๖ นิทาน เร่อื ง พระเจา้ ปญั ญา กาลครง้ั หน่ึงนานมาแลว้ มเี มอื งหน่ึงช่ือว่า เมืองธรรมะนคร มีพระราชาพระนามว่า พระเจา้ ปยั ยา ปกครองบา้ นเมืองอย่าง เป็นสุข ไพร่ฟ้าประชาชนอยู่ดกี นิ ดี

๗ แต่พระเจา้ ปยั ยามอี าการประชวรท่รี กั ษาไม่หาย คือ ในคืน ท่พี ระจนั ทรเ์ ต็มดวง พระเศียรของพระองคจ์ ะมอี าการปวด พระ เกศาจะมสี ขี าว พระพกั ตรเ์ ปลย่ี นเป็นสแี ดงและพระเนตรพร่ามวั พระเจา้ ปยั ยาพยายามตามหาหมอทวั่ ราชอาณาจกั ร แต่ไม่มหี มอ คนไหนรกั ษาพระอาการไดเ้ลย

๘ ฝ่ ายพระราชโอรสและพระราชธิดาทรงกังวลพระทัย เป็ นอย่างย่ิง จึงเสด็จพระราชดาเนินออกประพาสหาหมอ ท่ี มี ค ว า ม ส า ม า ร ถ ม า ถ ว า ย ก า ร ร ัก ษ า ใ ห ้ก ับ พ ร ะ ร า ช บิ ด า มคี รง้ั หน่ึงพระราชโอรสและพระราชธิดาไดเ้ สด็จพระราชดาเนินไป ป่าแหง่ หน่ึง เมอ่ื ถงึ กลางป่านน้ั จงึ หยุดประทบั พรอ้ มขา้ ราชบรพิ าร

๙ ทง้ั สองพระองค์ไดท้ อดพระเนตรเห็นพระธุดงค์ปักกลด อยู่ขา้ งลาธาร รุ่งเชา้ ทงั้ สองพระองค์ไดร้ บั สงั่ ใหข้ า้ ราชบริพาร นาภัตตาหารไปถวายพระรูปนั้น เม่ือพระฉันเสร็จก็ให้พร และดว้ ยยาณวิเศษของพระธุดงค์จึงล่วงรูถ้ ึงความทุกข์ของ พระองค์ทง้ั สองจึงมอบแผนท่ีเดินทางไปหาหมอท่ีเก่งท่ีสุด ในราชอาณาจกั รซง่ึ เป็นหมอเทวดาช่อื วา่ หมอคาหลา้

๑๐ ทง้ั สองพระองคไ์ ดเ้ สด็จไปตามแผนทแ่ี ละพบกบั หมอคาหลา้ จึงพาหมอคาหลา้ เขา้ เฝ้ าทูลละอองธุลีพระบาทพระเจา้ ปยั ยา เพ่อื ตรวจพระวรกายและถวายการรกั ษา หมอคาหลา้ วนิ ิจฉยั ว่า พระอาการประชวรเกิดจากเทพประจาพระองคข์ องพระเจา้ ปยั ยา ถูกขา้ ศึกต่างเมืองจบั ไป จึงทาใหพ้ ระองค์ประชวร ดงั นนั้ หมอ คาหลา้ จึงทาพิธีและจดั พระโอสถถวายพระเจา้ ปัยยา รกั ษา พระเกศาดว้ ยพระสางวิเศษ อีกทง้ั รกั ษาพระเนตรดว้ ยฉลอง พระเนตรวเิ ศษ

๑๑ หลงั จากนั้นพระเจา้ ปัยยา จึงมีพระพลานามยั ดีข้ึน ตามลาดบั และหายจากการประชวร พระเจา้ ปยั ยาไดพ้ ระราชทาน ยศและตาแหน่งใหห้ มอคาหลา้ เป็นหมอหลวงประจาพระองค์ จากนน้ั พระเจา้ ปยั ยาจึงไดป้ กครองอาณาประชาราษฎรอ์ ย่างเป็น สุขสบื มา

๑๒ อา่ นแลว้ คดิ พนิ ิจจากเร่อื ง ๑. พระเจ้าปัยยาทรงประชวรโดยมี พระอาการอย่างไร ๒. พระเจา้ ปยั ยาทรงหายจากพระอาการ ประชวรไดอ้ ย่างไร ๓. ใ ห้นัก เ รี ย น แ บ่ ง ก ลุ่ ม เ ท่ า ๆ กัน แลว้ ร่วมกันวิเคราะห์หาคาราชาศัพท์ จากเรอ่ื งพระเจา้ ปยั ยา และนาเสนอหนา้ ชนั้ เรยี น

๑๓ กจิ กรรมบทเพลงช่วยจาแลว้ นาไปใช้ เพลง เรียนรูค้ าราชาศพั ท์ (ทานองเพลง :ปาม ป่าม ป้าม) ลาลาลาลา ลาลาลา ลาลาลาลา ลาลาลา มา มา มา มา มา มาเถดิ เรามามาเรยี นรูก้ นั คาราชาศพั ทเ์ รว็ พลนั สนุกสนานความรูม้ ากมาย พระเนตรนนั้ แปลวา่ ตา พระอนุชากค็ อื นอ้ งชาย สวรรคตกแ็ ปลวา่ ตาย ลูกหยงิ ลูกชายโอรสธดิ า ลาลาลาลา ลาลาลา ลาลาลาลา ลาลาลา ฟนั กค็ อื พระทนต์ อยา่ ไดส้ บั สนกนั นะกานดา นา้ จณั ฑก์ ็คอื สุรา หวั ใจนน้ั หนาพระหฤทยั พระพกั ตรก์ ็คอื หนา้ ตา พระอยั ยกิ าคณุ ยา่ คณุ ยาย ราชาศพั ทน์ น้ั มมี ากมาย อยา่ น่ิงดูดายร่วมกนั รอ้ งเพลง ลาลาลาลา ลาลาลา ลาลาลาลา ลาลาลา

๑๔ แบบฝึกหดั ท่ี ๑ จบั คู่คาราชาศพั ท์ คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นโยงเสน้ จบั คู่คาราชาศพั ทก์ บั ความหมายใหถ้ กู ตอ้ ง พระเศียร ตา พระพกั ตร์ นงั่ ประทบั ป่วย พระเนตร ศีรษะ พระวรกาย หวี ประชวร ยา พระโอสถ ใบหนา้ พระเกศา ผม พระสาง หวั ใจ พระหฤทยั ร่างกาย

๑๕ แบบฝึกหดั ท่ี ๒ คน้ หาคาราชาศพั ท์ คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นขดี เสน้ ใตค้ าศพั ทท์ เ่ี ป็นคาราชาศพั ท์ (ไมข่ ดี คาซา้ ) ทงั้ สองพระองค์ไดเ้ สด็จไปตามแผนท่ีและพบกับ หมอคาหลา้ จึงพาหมอคาหลา้ เขา้ เฝ้ าทูลละอองธุลีพระบาท พระเจา้ ปัยยาเพ่ือตรวจพระวรกายและถวายการรกั ษา หมอคาหลา้ วนิ ิจฉยั ว่า พระอาการประชวรเกิดจากเทพประจา พระองคข์ องพระเจา้ ปยั ยาถูกขา้ ศึกต่างเมอื งจบั ไป จึงทาให้ พระองคป์ ระชวร ดงั นนั้ หมอคาหลา้ จึงทาพธิ ีและจัดพระโอสถ ถวายพระเจา้ ปัยยา รักษาพระเกศาดว้ ยพระสางวิเศษ อกี ทงั้ รกั ษาพระเนตรดว้ ยฉลองพระเนตรวเิ ศษ หลงั จากนน้ั พระเจา้ ปยั ยา จึงมพี ระพลานามยั ดีข้ึน ตามลาดับและหายจากการประชวร พระเจ้าปัยยา ไดพ้ ระราชทานยศและตาแหน่งใหห้ มอคาหลา้ เป็นหมอหลวง ประจาพระองค์ จากนน้ั พระเจา้ ปยั ยาจึงไดป้ กครองอาณา ประชาราษฎรอ์ ยา่ งเป็นสุขสบื มา

๑๖ แบบฝึกหดั ท่ี ๓ เตมิ คาราชาศพั ท์ คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นนาตวั อกั ษรทอ่ี ยู่ในวงกลมเตมิ ลงในช่องสเ่ี หลย่ี ม ของคาราชาศพั ทแ์ ต่ละคาใหถ้ กู ตอ้ ง พ ะพก ร หมายถงึ หนา้ หรอื ใบหนา้ ง พร ส หมายถงึ หวี ถา หมายถงึ ให้ หรอื มอบให้ พ ะกล ประ วร หมายถงึ ร่ม หมายถงึ เจบ็ ป่วย ฉ องพร ะเ ต หมายถงึ แวน่ ตา

๑๗ แบบฝึกหดั ท่ี ๔ เกม...คู่ฉนั อยู่ไหน คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นลากเสน้ จากรูปภาพไปตามทางในเขาวงกตโดยใหถ้ งึ คาราชาศพั ทท์ ม่ี คี วามหมายตรงกนั พระกรรณ พระโอษฐ์

๑๘ เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี ๑ จบั คูค่ าราชาศพั ท์ คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นโยงเสน้ จบั คู่คาราชาศพั ทก์ บั ความหมายใหถ้ กู ตอ้ ง พระเศียร ตา พระพกั ตร์ นงั่ ประทบั ป่วย พระเนตร ศีรษะ พระวรกาย หวี ประชวร ยา พระโอสถ ใบหนา้ พระเกศา ผม พระสาง หวั ใจ พระหฤทยั ร่างกาย

๑๙ เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี ๒ คน้ หาคาราชาศพั ท์ คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นขดี เสน้ ใตค้ าศพั ทท์ เ่ี ป็นคาราชาศพั ท์ (ไมข่ ดี คาซา้ ) ทงั้ สองพระองค์ไดเ้ สด็จไปตามแผนท่ีและพบกับ หมอคาหลา้ จึงพาหมอคาหลา้ เขา้ เฝ้ าทูลละอองธุลีพระบาท พระเจา้ ปัยยาเพ่ือตรวจพระวรกายและถวายการรักษา หมอคาหลา้ วนิ ิจฉยั ว่า พระอาการประชวรเกิดจากเทพประจา พระองคข์ องพระเจา้ ปยั ยาถูกขา้ ศึกต่างเมอื งจบั ไป จึงทาให้ พระองคป์ ระชวร ดงั นน้ั หมอคาหลา้ จึงทาพธิ ีและจัดพระโอสถ ถวายพระเจา้ ปัยยา รักษาพระเกศาดว้ ยพระสางวิเศษ อกี ทง้ั รกั ษาพระเนตรดว้ ยฉลองพระเนตรวเิ ศษ หลงั จากนนั้ พระเจา้ ปยั ยา จึงมีพระพลานามยั ดีข้นึ ตามลาดับและหายจากการประชวร พระเจา้ ปัยยาได้ พระราชทานยศและตาแหน่งใหห้ มอคาหลา้ เป็นหมอหลวง ประจาพระองค์ จากนน้ั พระเจา้ ปยั ยาจึงไดป้ กครองอาณา ประชาราษฎรอ์ ย่างเป็นสุขสบื มา

๒๐ เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี ๓ เตมิ คาราชาศพั ท์ คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นนาตวั อกั ษรทอ่ี ยู่ในวงกลมเตมิ ลงในช่องสเ่ี หลย่ี ม ของคาราชาศพั ทแ์ ต่ละคาใหถ้ กู ตอ้ ง ัั ั์ พร ะพกตร หมายถงึ หนา้ หรอื ใบหนา้ พระสา ง หมายถงึ หวี ถว า ย หมายถงึ ให้ หรอื มอบให้ พร ะ กลด ประชวร หมายถงึ ร่ม หมายถงึ เจบ็ ป่วย ฉลองพร ะเ นตร หมายถงึ แวน่ ตา

๒๑ เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี ๔ เกม...คูฉ่ นั อยูไ่ หน คาสงั่ : ใหน้ กั เรยี นลากเสน้ จากรูปภาพไปตามทางในเขาวงกตโดยใหถ้ งึ คาราชาศพั ทท์ ม่ี คี วามหมายตรงกนั

๒๒ เอกสารอา้ งองิ กระทรวงศึกษาธกิ าร กรมวชิ าการ. ๒๕๕๑. ตวั ช้ีวดั และสาระ แกนกลางกลมุ่ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย ตามหลกั สูตร การศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑. กรงุ เทพฯ ทรูปลูกปยั ยา. คาราชาศพั ท.์ สบื คน้ เมอ่ื ๒๖ ตลุ าคม ๒๕๖๒. จาก http://www.trueplookpanya.com/ learning/detail. (๒๕๕๙). สานกั งานราชบณั ฑติ ยสภา. ความรูร้ าชาศพั ท.์ สบื คน้ เมอ่ื ๒๖ ตลุ าคม ๒๕๖๒. จาก www.royin.go.th. (๒๕๕๘). yuwadee. คาสามญั & คาสภุ าพ ท่หี ลายคนอาจยงั ไม่เคยรู.้ สบื คน้ เมอ่ื ๒๖ ตลุ าคม ๒๕๖๒. จาก https://teen.mthai.com/education.html . (๒๕๖๒).

คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฏอตุ รดิตถ์ เลขท่ี ๒๗ ถ.อินใจมี ต.ทา่ อฐิ อ.เมอื งอตุ รดิตถ์ จ.อตุ รดิตถ์ ๕๓๐๐๐ โทรศัพท์ ๐๕๕-๔๑๑๐๙๖ ต่อ ๑๒๐๐ โทรสาร ๐๕๕-๔๑๖๖๓๑ E-mail [email protected]