วัดพระธาตไุ ฮสรอ้ ย ตำ�บลปากกาง อำ�เภอลอง จังหวัดแพร่ วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
วัดพระธาตุไฮสร้อยเป็นวัดที่เก่าเเก่ และมี ความส�ำคัญมาหลายร้อยปีในฐานะวัดหลวงกลางเมือง ลอง ท่ีถือว่าเป็นตัวแทนเขาพระสุเมรุศูนย์กลางเมืองลอง ตามคติจักรวาล ซ่ึงได้รับการเน้นย�้ำความส�ำคัญของวัด พระธาตุไฮสร้อยอีกคร้ัง โดยมีการจัดระบบพระธาตุ ของเมืองลองตามคติบูชาพระเจ้าห้าพระองค์ท่ีมีแนวคิด คลอ้ ยกบั การจดั ระบบพระธาตปุ ระจำ� ปเี กดิ ของอาณาจกั ร ล้านนา ซ่ึงวัดพระธาตุไฮสร้อยได้รับการสถาปนา เป็นพระธาตุประจ�ำพระเจ้ากกุสันธะพระพุทธเจ้า องค์แรก และพระเจ้าโกนาคมนะพระพุทธเจ้า องค์ที่สองในภัทรกัปนี้ ดังน้ันวัดพระธาตุไฮสร้อยจึง เป็นวัดเก่าแก่และเป็นสถานท่ีส�ำคัญอีกแห่งหนึ่งท่ีคนใน ท้องถ่ิน และพุทธศาสนิกชนทั้งหลายควรให้การอุปฐาน บ�ำรุงรักษาให้คงอยู่สืบต่อไป หวังว่าหนังสือภาพเล่มน้ีจะ ใหป้ ระโยชน์แกผ่ ู้อา่ น มณีรัตน์ จองนนั ตา วดั พระธาตไุ ฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
CONTENTS 04 Wonderful Temple 01 Editor’s note 05 Public Relations 02 Content 06 The interview 03 Story of Wat Pratarthaisoi วดั พระธาตุไฮสร้อย | 2
Stor Wat Prata เรื่องราววัดพร 1| Watpratarthaisoi
ry of arthaisoi ระธาตไุ ฮสร้อย วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
วัดหลวงกลางเวียง หรือ วัดหลวง กลางเมือง เป็นวัดท่ีถูกสร้างขึ้นและอุปถัมภ์ บ�ำรุงรักษาโดยกษัตริย์หรือเจ้าเมือง เพื่อให้ เป็นศูนย์กลางในการปฏิบัติกิจกรรมต่างๆ หรือ อีกนัยหนึ่งก็คือ เพื่อเป็นศูนย์กลางจักรวาลของ บ้านเมือง ซ่ึงในเมืองลองถือเป็นเมืองขนาด กลางในล้านนาก็มีการสร้างวัดหลวงกลางเวียง เช่นกันคือ “วัดพระธาตุไฮสร้อย” ถูกสร้างขึ้นใน ระยะเวลาทใี่ กลเ้ คยี งกบั การตง้ั บา้ นแปลงเมอื งลอง หรือท่ีต�ำนานเรียกว่า เมืองศิริกุกกุฏฏะไก่เอิ้ก ปัจจุบันตั้งอยู่ในบริเวณหมู่บ้านไฮสร้อย ถือว่า เป็นบริเวณพ้ืนท่ีมีความเก่าแก่ และมีความส�ำคัญ โดยเป็นพ้ืนท่ีเร่ิมต้นยุคแรกของเมืองลอง เป็น ศูนย์กลางการปกครองแห่งเเรกของเมืองลองใน ยุคแรก ดังน้ันวัดพระธาตุไฮสร้อย จึงได้รับการ อปุ ถัมภบ์ ำ� รงุ รกั ษามาจนถงึ ปจั จุบัน อา้ งองิ จาก ภเู ดช แสนสา. (1 ก.ย. 2553). วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย : วดั ท่ีถกู สรา้ งขนึ้ ตามคติวัดหลวงกลางเวยี งใน ลา้ นนา. สบื ค้นเมอ่ื 1 ก.ย.2561, จาก http://lek-prapai.org/home/view.php?id=573 วัดพระธาตไุ ฮสร้อย | 2
1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
Wond Tem ความงามท่วี ัดพร 1| Watpratarthaisoi
derful mple ระธาตุไฮสรอ้ ย วดั พระธาตไุ ฮสร้อย | 2
1| Watpratarthaisoi
Wonderful Temple #Pratarthaisoi บรเิ วณพนื้ ทวี่ ดั พระธาตไุ ฮสรอ้ ย รายลอ้ มไปดว้ ย หมู่บ้าน ธรรมชาติ และแม่น�้ำยม ให้ความรู้สึกสงบ และ หลีกหนีความวุ่นวายในสังคมเมือง โดยมีความงดงาม ในหลากหลายมุมมองไม่ว่าจะเป็นเจดีย์ วิหาร ศิลปะ รูปแบบต่างๆ ทั้งสรา้ งข้ึนใหม่และหลงเหลอื จากในอดีต วัดพระธาตุไฮสร้อยมีอายุกว่า 700 ปี เป็นวัด โบราณสถานอีกแหง่ หนึ่งในอ�ำเภอลอง จังหวดั เเพร่ ซ่งึ วัดพระธาตุไฮสร้อยมีพระธาตุบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ท้ังยังมีพระวิหารท่ีมีพระประธานที่เก่าเเก่ โบสถ์ มหาอุตม์ (มีไม่กี่แห่งในประเทศไทย) ที่มีพระนอน อายุกว่า 500 ปี ต้นไทรไม้หมายใจเมืองอายุไม่ต่�ำกว่า 1,000 ปี เเละพระพุทธรปู พระเจา้ สามพน่ี ้องศิลปะแบบ ไทเขนิ -ไทใหญ่ ซ่งึ ได้รับการทำ� นบุ ำ� รุงมาจนถึงปจั จุบัน วัดพระธาตุไฮสร้อย | 2
1| Watpratarthaisoi
#พระวหิ ารพระสามพ่นี อ้ ง หอพระสามพ่ีน้องเป็นที่ประดิษฐานของพระพุทธรูป ปนู ป้นั สามองค์ สรา้ งเมอื่ ประมาณช่วงพ.ศ.๒๓๔๕ มีรูปแบบ ทางศลิ ปะแบบไทเขนิ -ไทใหญ่ แตเ่ นอื่ งจากบรู ะณะหลายสมัย จึงปรากฏมีศิลปะแบบไทยยวน (ล้านนา) ผสมอยู่ในปัจจุบัน โดยสลา่ (ช่าง) ท่ีท�ำการป้นั พระพทุ ธรปู มี ๓ คน เป็นชาวไท เขิน-ไทใหญท่ ตี่ ดิ ตามครบู าจองสงู (จอสุง) มาจากนครเชยี งตงุ สันนิฐานว่าแรกสร้างแต่เดิมนั้นพระเจ้าสามพ่ีน้อง เป็นพระประธานอยู่ในพระวิหารตามแบบสถาปัตยกรรม วหิ ารของไทใหญ่ทเ่ี รยี กวา่ จอง คอื พระวิหารไมย้ กเสาสงู และ มีกุฏิวงฆ์อยู่ภายในหลังเดียวกัน ดังปรากฏก่ออิฐถือปูนยกสูง ของพระเจ้าสามพ่ีน้องท่ยี ังคงอย่จู นถงึ ปจั จบุ ัน ภายหลงั มกี าร สร้างวิหารตามแบบไทยวนข้ึนริมฝั่งแม่น�้ำยม จึงมีการย้ายไป ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาท่ีวิหารหลังน้ี พระวิหารไทใหญ่ จงึ ใชเ้ ปน็ กฏุ สิ งฆ์ จนกระทงั่ ชำ� รดุ ทรดุ โทรมจงึ ไดร้ อื้ กฏุ หิ ลงั เกา่ และยา้ ยไปสรา้ งใหมข่ า้ งกำ� แพงดา้ นหนา้ วดั สว่ นทเ่ี ดมิ ไดม้ กี าร สรา้ งเปน็ พระวิหารพระเจ้าสามพน่ี อ้ งในปัจจุบนั วัดพระธาตไุ ฮสร้อย | 2
1| Watpratarthaisoi
ประตูทางเข้ามีการสร้างอย่าง สวยงามวจิ ติ ร มกี ารเเกะสลกั ไม้ วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
พระพุทธรูปองค์ใหญ่ศิลปะแบบ ไทเขิน-ไทใหญ่ เป็นองค์ทีใ่ หญ่ทส่ี ดุ ใน พระเจ้าสามพี่นอ้ ง 1| Watpratarthaisoi
พระพทุ ธรูปพระเจ้าสามพี่นอ้ ง ซึ่งองค์ ซ้ายยังคงรูปแบบศิลปะของช่างเมือง เชียงตงุ วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
#ภาพจิตรกรรมฝาผนงั จิตรกรรม หรือภาพเขียนฝาผนงั ทอี่ ย่ใู น โบสถ์และวิหาร มักจะแสดงเร่ืองราวที่น่าสนใจ ต่างๆ ซ่ึงต้องการถ่ายทอดออกสู่สังคม ในวิหาร พระเจ้าสามพ่ีน้อง มีการวาดจิตรกรรมฝาผนัง เพ่ือเเสดงถึงเรื่องราวของวัดพระธาตุไฮสร้อย โดยเป็นภาพวาดเกี่ยวกับงานกิจกรรมประเพณี ไหว้พระธาตุไฮสร้อย ซ่ึงในภาพจะประกอบด้วย พิธีท�ำบุญและมีการเเข่งขันเรือพายบริเวณแม่นำ�้ ยม ซึ่งไหลผ่านหน้าวิหารพระประธาน ท้ังน้ียัง มภี าพวาดประเพณไี หวข้ องวัดพระธาตุท้ัง ๔ วัด ที่เป็นวัดพระเจ้าหา้ พระองค์ ซง่ึ มีความเกี่ยวขอ้ ง กบั วดั พระธาตไุ ฮสรอ้ ย และภาพวาดจติ รกรรมวถิ ี ชวี ติ ชาวบา้ นทยี่ งั คงดำ� เนนิ อยใู่ นปจั จบุ นั เปน็ การ บอกเลา่ เรอ่ื งราวทง้ั วดั และชมุ ชนเพอื่ สอื่ สารออก มาผ่านภาพวาด 1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
วถิ ชี วี ติ ชาวบา้ นเเบบเศรษฐกจิ พอ เพียง ซ่ึงเป็นการท�ำมาหากินใน แบบวถิ ีชาวบ้าน 1| Watpratarthaisoi
ภาพจิตรกรรมประเพณี ไหวพ้ ระธาตทุ ้งั ๔ วดั วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
พญาศรีกุกกุฎฎะ โ อ ร ส เ จ ้ า เ มื อ ง เ ข ล า ง ค ์ นคร เจ้าเมืองลององค์แรก ป ก ค ร อ ง ใ น ยุ ค ส มั ย เ มื อ ง ศิ ริ กุ ก กุ ฏ ฏ ะ ไ ก ่ เ อิ้ ก ซ่ึ ง ศู น ย ์ ก ล า ง ก า ร ป ก ค ร อ ง ครั้งเเรก ตั้งอยู่บริเวณวัด พระธาตไุ ฮสร้อยในปจั จบุ นั ประดิษฐานพญาศรีกุกกุฏฏะเจ้าเมือง ลอง องค์ปฐมโบราณ วดั พระธาตไุ ฮสร้อย | 2
พระธาตุไฮสร้อยอยู่ภายในเขต พุทธาวาสท่ีมีก�ำเเพงแก้วล้อมรอบ สร้างคู่ กับวัดมีอายุไม่ต�่ำกว่า ๗oo ปีตามต�ำนาน กล่าวว่า ภายในพระธาตุได้บรรจุพระธาตุ สว่ นมันสมองของพระพทุ ธเจ้ากกุสันธะ พระ ธาตุองค์น้ีถือเป็นพระมหาธาตุกลางเวียงลอง หรือพระธาตุใจเมืองลองยุคแรก เหมือนกับ พระธาตศุ รดี อนคำ� ทเ่ี ปน็ พระธาตปุ ระจำ� เวยี ง ลองยคุ ทสี่ าม พระธาตไุ ดพ้ งั ทลายในชว่ ง พ.ศ. ๒๔๙o เนอื่ งจากมตี น้ โพธงิ์ อกขนึ้ บนองคพ์ ระ ธาตุ จึงได้มีการบูรณะเป็นองค์พระธาตุใน ปัจจุบนั 1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
ยกั ษ์ เปน็ อมนษุ ย์ ชนิดหน่ึงที่มีกลา่ วถงึ ทง้ั ใน ทางศาสนาและวรรณคดี ซ่ึงวัดวาอารามต่างๆ มัก จ ะ มี ยั ก ษ ์ ม า ป ร ะ ก อ บ เป็นส่วนหน่ึงของวัดหรือ โบราณสถาน ตามคติความเชื่อแต่ โบราณเช่ือว่า “ทวารบาล” หรือ “ผู้เฝ้าประตู” สามารถเฝา้ รักษาพระอารามให้ปราศจาก อันตราย และการรบกวนของ ภตู ผปี ศี าจ โดยมกี ารเลอื กใชย้ กั ษ์ เปน็ ทวารบาลกนั อยา่ งแพรห่ ลาย ซงึ่ สนั นฐิ านวา่ ไดร้ บั อทิ ธพิ ลของ วรรณคดเี รอ่ื งรามเกยี รติ์ วดั พระ ธาตไุ ฮสร้อยมยี ักษ์ ๔ ตน มกี าย เเดงทั้ง ๔ ตน วัดพระธาตไุ ฮสร้อย | 2
พระวิหารหรือพระอุโบสถหันหน้า ไปทางทศิ ตะวนั ออกเขา้ หาแมน่ ำ้� ยม ในพระ วิหารมีพระประธานเก่าแก่อายุไม่ต�่ำกว่า ๔oo ปี ทิศเหนือมีโบสถ์มหาอุตม์ซ่ึงเป็น วิหารหลังเก่าข้างในเป็นที่ประดิษฐานของ พระนอน หมอนข้าวหลวง โดยโบสถม์ หาอุ ตม์เป็นโบสถท์ ี่มีทางเขา้ ออกทางเดยี ว 1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
สิงห์คู่หน้าวิหาร เป็นสิงห์คู่โบราณ ท้ัง ๒ ตัว เป็นสิงห์ปูนปั้นบันหัวเสาของประตู ก�ำแพงเเก้วด้านตะวันออก อยู่หน้าพระวิหาร และด้านหน้าสิงห์คู่เป็นทางบันไดเชื่อมต่อลงไป ถึงริมเเม่น�้ำยม ปัจจุบันช�ำรุดและถูกดินกลบไว้ ซ่ึงตามความเชื่อสิงห์หน้าวิหารหรือหน้าวัดน้ัน ไดร้ บั อทิ ธพิ ลมาจากพมา่ เมอื่ ครงั้ ตกเปน็ เมอื งขนึ้ วัดพระธาตไุ ฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
พ ร ะ เจ ้ า ไ ฮ ส ร ้ อ ย ห รื อ พระประธาน เป็นพระพุทธรูป ปูนปั้นปางมารวิชัย มีอายุไม่ต่�ำกว่า ๔oo ปี หันพระพกั ตร์ไปด้านทศิ ตะวนั ออกทอดสายพระเนตรไปสแู่ มน่ �ำ้ ยม วัดพระธาตไุ ฮสรอ้ ย | 2
พระพุทธรูปในวิหาร ซึ่ง ประดิษฐานอยู่บริเวณแท่นบูชาหน้า พระประธาน ซ่ึงภายในวิหารน้ันมี พระพุทธรปู ต่าง ๆ มากมาย เพื่อให้ผมู้ า สกั การะไดเ้ คารพพรอ้ มกบั พระประธาน นอกจากพระพุทธรูปในวิหาร แล้วยังมีพระเจ้านอนหมอนข้าวหลวง ที่ประดิษฐานในโบสถ์มหาอุตม์ ซ่ึงเป็น พระพุทธรูปศิลปะล้านนาปางไสยาสน์ มีอายุประมาณหลายร้อยปี เป็น พระประธานในพระอุโบสถหลังเก่า ของวัดพระธาตุไฮสร้อย ซ่ึงพระนอน ท่ีมีมาแต่โบราณของเมืองลองมีเพียง ๒ องค์ คือ พระนอนเจ้าเววาทะภาษีต์ พระประธานวิหารวัดพระธาตุแหลมลี่ กบั พระเจา้ นอนหมอนขา้ วหลวงของวดั พระธาตไุ ฮสร้อยเทา่ น้นั 1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
พระนอนในโบสถ์มหาอุตม์ สถานทท่ี ีห่ ้ามสตรเี ขา้ มเิ ชน่ นั้น จะเกิดอาเพศ 1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
ตน้ ไทรยอ้ ย ยงั คงมกี าร เคารพสักการะบูชามา จนถึงปจั จบุ นั 1| Watpratarthaisoi
ตน้ ไทรยอ้ ย หรอื ทเ่ี รียกวา่ ไฮสร้อย อยู่บริเวณหน้าประตูวัด เป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ประมาณยี่สิบ กว่าคนโอบ ถือว่าต้นไทรนี้เป็นไม้ หมายใจเมืองหรือไม้ใจกลางเมือง ลอง มอี ายกุ วา่ ๑,ooo ปี มคี วามเชอ่ื ว่าหากมาอธิษฐานกับต้นไทรทอง ของวัดนี้ก็มักจะประสบผลส�ำเร็จ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ผใู้ ดทยี่ งั ไมม่ บี ตุ ร ถา้ อยากไดบ้ ตุ รถา้ มาอธษิ ฐานทโี่ คน ตน้ ไทรทองแหง่ นกี้ ม็ กั จะไดบ้ ตุ รเปน็ ผู้หญิงเปน็ สว่ นมากแทบทกุ ครงั้ ไป วัดพระธาตไุ ฮสร้อย | 2
1| Watpratarthaisoi
วดั พระธาตุไฮสรอ้ ย | 2
1| Watpratarthaisoi
#วิสชั ชนา พระครูพิศาลอรรถกิจ เจ้าอาวาสวัดพระธาตุไฮ สร้อย มาอยู่วัดพระธาตุไฮสร้อยต้ังแต่ปี ๒๕๓๖ เร่ิมแรก ต�ำแหน่งเจ้าอาวาสว่างลง ญาติโยมคณะศรัทธานิมนต์ มา เม่ือปีพ.ศ.๒๕๓๖ เดิมทีเรียนหนังสืออยู่ท่ีสวนดอกใน จังหวัดเชียงใหม่ และจ�ำพรรษาอยู่ท่ีวัดเมืองมาง ประตู เชียงใหม่ อำ� เภอเมือง จงั หวดั เชียงใหม่ ไดเ้ ดนิ ทางกลบั มา อยทู่ วี่ ดั บา้ นเกดิ เมอื งนอน ไดม้ าพฒั นาวดั พระธาตไุ ฮสรอ้ ย แหง่ นี้ เพอื่ ใหม้ คี วามเจรญิ รงุ่ เรอื งขน้ึ มา เดมิ ทวี ดั แหง่ นเี้ ปน็ วัดหลวงกลางเมืองลองในอดีต ซึ่งเมืองลองในยุคแรกได้ ต้ังขึ้นครั้งแรกท่ีวัดพระธาตุไฮสร้อยจึงมีความเก่าแก่และ สำ� คญั สาเหตทุ ค่ี วามเจริญไมเ่ ข้าถงึ เพราะวดั พระธาตุไฮ สร้อยอยู่ในท่ีกันดาร จากท่ีเคยเป็นเมืองหลวง กลายเป็น อยูห่ างเมอื ง เนอื่ งจากไปตงั้ เมืองใหม่ความเจรญิ ก็อยู่ทตี่ วั เมอื ง ความเจรญิ กล็ ดเลอื น กลายเปน็ ผถู้ กู ลมื #ถา้ ไมล่ งสอื่ ก็ไมม่ ีใครรูจ้ ัก ฝากถงึ คนอ่าน : อาตมาในนามเจ้าอาวาสวดั พระ ธาตไุ ฮสรอ้ ยอยากจะฝากถงึ คณะศรทั ธาญาตโิ ยมคนทสี่ นใจ ในการท่ีค้นคว้าอ่านหนังสือเกี่ยวกับประวัติวัดพระธาตุไฮ สรอ้ ยอยากใหช้ ว่ ยกนั เขา้ มานมสั การพระธาตไุ ฮสรอ้ ย เพอื่ เป็นการช่วยกันสืบสานประเพณีของชาวล้านนาทางพ้ืน เมอื งเหนือของเราเพอื่ ไมใ่ หส้ ญู หาย วดั พระธาตไุ ฮสรอ้ ย | 2
#บญุ ใหญก่ ำ�ไรชวี ติ 1| Watpratarthaisoi
Search
